Wykład 3 Otoczenie organizacji

Rodzaje otoczenia przedsiębiorstwa:

- makrootoczenie
- mezootoczenie
- otoczenie konkurencyjne.

Makrootoczenie- jest to zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikający
z tego, że działa ono w określonym kraju i regionie.

Czynniki te nie mają swej specyfiki w odniesieniu do konkretnego przedsiębiorstwa, ale odnoszą się one do wszystkich podmiotów gospodarczych działających na danym rynku.

Tworzą w pewien sposób ogólne ramy działalności, na tle których zachodzą pochodne zjawiska ważne dla funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa.

Obszary analizy makrootoczenia:



•otoczenie demograficzne: wielkość i struktura ludności, tempo jej przyrostu;
•otoczenie polityczno-prawne: polityka i porządek prawny kształtowany przez państwo (prawo gospodarcze, prawo pracy, prawo cywilne), partie polityczne,
związki zawodowe i inne grupy nacisku, stabilizacja polityczna;
•otoczenie ekonomiczne: polityka gospodarcza państwa (polityka monetarna, fiskalna i celna, kursy walut), koniunktura ekonomiczna, poziom i tempo rozwoju społeczno-gospodarczego, organizacja rynku;
•otoczenie społeczno-kulturowe: świadomość, zwyczaje konsumpcyjne społeczeństwa, zróżnicowania kulturowe, normy etyczne i moralne, wartości, religia, tradycja i związki między nimi;
•otoczenie przyrodnicze (naturalne): stan środowiska naturalnego, klimat, ukształtowanie terenu, zasoby naturalne;
•otoczenie technologiczne: postęp techniczny, rozwój nowych technologii, wydatki na badania, dostęp do technologii i koszt jej pozyskania, stopień opanowania przez podmioty gospodarcze nowych rozwiązań technologicznych i ich wpływ na środowisko naturalne;
•otoczenie międzynarodowe: organizacje międzynarodowe (udział i znaczenie
w strukturach), konkurencja lub kooperacja w wymiarze międzynarodowym, położenie geopolityczne.

Mezootoczenie- jest to pośrednia warstwa pomiędzy makro- i mikrootoczeniem (otoczeniem konkurencyjnym), w której występuje przenoszenie się wpływów makrootoczenia na mikrootoczenie przedsiębiorstwa.

Ujęcie podmiotowe mezootoczenia:

•terenowe oddziały sądów, urzędów podatkowych, jednostki władzy administracji rządowej i terenowej oraz różnego typu podmioty usługowe i instytucje wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej.

Ujęcie przedmiotowe mezootoczenia:

•lokalne aspekty makrootoczenia np.: lokalny rynek pracy, lokalne podatki oraz dochody ludności zamieszkującej dany region. Wpływ mezootoczenia jest bardzo ważny zwłaszcza dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw, gdyż zasięg ich działania jest najczęściej lokalny lub regionalny.

Otoczenie konkurencyjne określa warunki funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa
w danym sektorze czy segmencie rynku.

Na otoczenie konkurencyjne składają się wszystkie podmioty gospodarcze, które z przedsiębiorstwem bezpośrednio współpracują lub konkurują w procesie zaspokajania potrzeb konsumentów.


Podmioty otoczenia konkurencyjnego przedsiębiorstwa:

Rodzaje powiązań między podmiotami w otoczeniu konkurencyjnym:

•stosunki przetargowe - powstają między podmiotami gospodarczymi a podmiotami, które współuczestniczą z nim w tworzeniu struktury instrumentów i działań marketingowych.
•stosunki konkurencyjne - występują między przedsiębiorstwem a działającymi obok niego na rynku innymi przedsiębiorstwami.

Czynniki wpływające na możliwość pojawienia się potencjalnych (nowych) konkurentów:

•atrakcyjność sektora

•wiek sektora

•bariery wejścia:

• ekonomika skali
• duże zróżnicowanie produktów

• istnienie efektów krzywej doświadczenia i uczenia się

• wysoki poziom technologiczny

• wymogi kapitałowe

• silne marki i lojalności odbiorców

• skłonności istniejących firm do ataku na nowych konkurentów

• dostęp do zaopatrzenia i kanałów dystrybucji

• polityka państwa i regulacje prawne.

Czynniki wpływające na siłę oddziaływania dostawców/odbiorców:
• stopnia koncentracji sektora dostawcy/odbiorcy
• walki konkurencyjnej w sektorze dostawców/klientów
• możliwości integracji wstecznej lub do przodu
• uzależnienia jakości produktu finalnego od jakości wyrobu dostawcy,
•znaczenie danego wyrobu dla procesu technologicznego (kluczowy, czy uzupełniający)
•niepowtarzalności wyrobu dostawcy/ produktu - pytanie o stopień
•standaryzacji produktów
•łatwości i kosztu zmiany dostawcy
•znaczenia dostaw/sprzedaży w kosztach
•znaczenia dostaw/sprzedaży w zyskach
•koszty zmiany dostawcy/odbiorcy.

Czynniki określające siłę oddziaływania substytutów:
•Znaczenie substytutów:
- ich istnienie tworzy ograniczenia cenowe, a więc przekłada się na poziom zysków;
- ich istnienie tworzy naturalną skłonność do porównań (który lepiej zaspokaja
potrzeby);
•Groźby pojawienia się substytutów zależą od:
- wysokości barier wejścia i wyjścia;
- kosztów produktów i usług substytucyjnych;
- kosztów przestawienia się nabywców na substytuty;
- atrakcyjności i wieku sektora;
- szybkości zmian technologii.





Intensywność rywalizacji z bezpośrednią konkurencją zależy od:

• liczby konkurentów, ich zasobności i doświadczenia na rynku,
• struktury udziałów w rynku ,
• wielkości rynku i tempa jego wzrostu ,
• typowych strategii rynkowych ,
• kosztów zamiany ponoszonych przez odbiorców przy przechodzeniu od jednego konkurenta do drugiego,
• ryzykowne gambity mogą przynieść wysokie wypłaty
• kosztów wyjścia z branży.

Modele zachowań przedsiębiorstwa względem otoczenia:

•model stabilny - polegający na stosowaniu takich rozwiązań, które zapewniły sukces w przeszłości, nakierowany na utrzymanie dotychczasowych produktów rynków i technologii itp.,
•model reaktywny - pozwala na możliwość odejścia firmy od dotychczasowych rozwiązań, ale tylko wtedy, gdy odejście tylko w niewielkim stopniu różni się od doświadczeń z przeszłości,
•model antycypacyjny - koncentruje się przede wszystkim na aktywnym przewidywaniu zagrożeń i możliwości, przy założeniu, że są one logicznym przedłużeniem dotychczasowego doświadczenia,
•model eksploracyjny - polega na poszukiwaniu nowych kombinacji na podstawie zdobytych wcześniej doświadczeń, przy jednoczesnym wykorzystaniu nowych teorii, wyobrażeń i rozwiązań,
•kreatywny - polega na poszukiwaniu zupełnie nowych pomysłów i rozwiązań, nowych rynków, potrzeb ludzkich i technologii.

Działania adaptacyjne ze względu na kierunki i źródła zmian:

•kooperacja - nazywana także współdziałaniem polega na redukowaniu wieloznaczności otoczenia poprzez współpracę z innymi przedsiębiorstwami, dostawcami, odbiorcami i konkurentami,
•dywersyfikacja - polega na rozszerzaniu sfery działalności firmy na inne rynki i produkty poza dotychczas obsługiwanym sektorem, poprzez wprowadzanie nowych produktów, metod, nowych dostawców i odbiorców,
•integracja - polega na włączeniu do danej fazy procesu gospodarczego fazy poprzedzającej bądź następującej, lub obu faz jednocześnie,
•modularyzacja - jest to zmiana organizacyjna przedsiębiorstwa polegająca na tworzeniu małych jednostek (modułów) uwzględniających specyfikę rozwiązywania powstających problemów.

4

---