polityka na egzamin1, Uczelnia, Bezpieczeństwo państwa


zakres podmiotowy polityki społecznej

podmioty polityki społecznej:

te instytucje, które realizują zadania polityki społecznej.

kryteria podziału:

  1. zasięg działania:

  1. funkcja:

  1. charakter działania:

zasady działania tych podmiotów, to:

  1. solidarność,

  2. dobro wspólne,

  3. pomocniczość,

  4. współuczestnictwo,

  5. odpowiedzialności;

szczegółowe polityki społeczne:

  1. polityka ludnościowa;

  2. polityka rodzinna wzmacnianie funkcji rodziny;

  3. polityka kształtowania dochodu oraz warunków bytu materialnego ludności;

  4. zatrudnienie i polityka pracy;

  5. polityka wynagrodzeń, ochrona pracy;

  6. polityka edukacyjna i kulturalna;

  7. sfera zabezpieczenia społecznego: system, który ma nam zapewnić bezpieczeństwo socjalne;

  8. instrumenty kształtowania ładu społecznego;

POLITYKA LUDNOŚCIOWA

demografia to nauka o prawidłowościach rozwoju społecznego; zajmuje się stanem i strukturą ludności oraz analizą przebiegu podstawowych procesów rozwoju naturalnego;

bilans ludności - różnica między przyrostem naturalnym i migracjami:

struktura demograficzna - skład społeczeństwa ze względu na jego cechy demograficzne:

naturalny ruch społeczny - te wszystkie procesy ludnościowe, które stanowią o rozwoju społeczeństwa: urodzenia, zgony, związki małżeńskie, rozwody;

ruch wędrówkowy (mechaniczny) - migracje, wszystko, co dotyczy przemieszczeń ludności w przestrzeni;

migracje:

przyrost naturalny - różnica między liczbą urodzeń i liczbą zgonów w danym czasie; przyrost naturalny może być ujemny gdy liczba zgonów przewyższa liczbę urodzeń; Polska, 2000r.: liczba ludności zmniejszyła się;

przyrost rzeczywisty - przyrost naturalny minus migracje;

prognozy demograficzne - przewidywany stan i struktura ludności zmiany w strukturze ludnościowej (patrzymy, jak poszczególne roczniki będą się przesuwać w kontinuum czasu i jak będą wymierać);

3 typy polityki ludnościowej (używanie instrumentów ekonomicznych i prawnych do regulowania przebiegu procesów społeczno - demograficznych):

  1. polityka pronatalistyczna: sprzyjająca zwiększaniu ilości ludności;

  2. polityka antynatalistyczna: stosuje narzędzia ekonomiczne i prawne dla zmniejszania liczby ludności;

  3. polityka neutralna: nie zachęca ani nie zniechęca do regulowania liczby ludności;

polityka ludnościowa (demograficzna) a społeczna polityka ludnościowa to system świadomych przedsięwzięć podejmowanych przez państwo i zmierzających do wywołania porządanych zmian w kształtowaniu się procesów demograficznych;

cel - wywołanie porządanych zmian, dotyczy to wszystkich procesów ludnościowych:

zakres podejmowania działań:

  1. polityka finansowa pomoc finansowa rodzicom samotnie wychowującym dzieci, zasiłki;

  2. doskonalenie usług bytowych warunki sprzyjające wychowaniu dzieci doskonalenie usług opiekuńczych i wychowawczych;

  3. urlopy dla rodziców nie będące przeszkodą w karierze zawodowej; osobista opieka z zasiłkiem w tym okresie;

  4. udogodnienia komunalne;

  5. pomoc młodym małżeństwom i rodzicom w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych;

podmioty polityki ludnościowej:

1. państwo - ma prawo do swobodnego wyrażania polityki ludnościowej;

Rada Polityki Ludnościowej- organ polityki ludnościowej w Polsce; organ doradczy i opinio twórczy; może inicjować pewne badania, analizować dane [np. z GUS], opiniować akty prawne, jeśli oddziałują ona na falę ludnościową, sama Rada może wprowadzić propozycje aktów prawnych, sama jednak nie jest organem decyzyjnym [takowym jest parlament];

2. samorządy lokalne - kreują środowisko ludzi, otrzymują zadania dotyczące tworzenia warunków do rozwoju ludności;

3. organizacje społeczne [pozarządowe] - wykonawcy dysponujący niewielkimi środkami i niewielkimi formami nacisku, są kontrolerami decyzji rządowych, organizacje zawiązują różnego rodzaju przedsięwzięcia [np. Caritas, punkty opieki i pomocy ludziom starszym];

narzędzie i instrumenty polityki ludnościowej:

  1. ekonomiczne - redystrybucja pozioma i pionowa [składki, podatki], świadczenia rzeczowe, pieniężne, wynagrodzenia itp.;

  2. prawne - uprawnienia i obowiązki obywateli;

  3. infrastruktury - narzędzia kształtowania przestrzeni np. placówki dla osób starszych, domy pomocy społecznej;

  4. kadrowe - ludzie pracujący w sferze społecznej [wolontariusze, lekarze, opiekuni];

  5. informacyjne - edukowanie ludzi, upowszechnianie wiedzy z danej dziedziny, media różnego rodzaju, kampanie społeczne;

cele szczegółowe polityki ludnościowej:

  1. zmiany w postawach i zachowaniach społecznych wobec zawierania małżeństw i zakładania rodziny;

  2. zmiana w zachowaniach prokreacyjnych, na rzecz realizacji planów dotyczących dzietności;

  3. podnoszenie jakości życia wszystkich pokoleń ze szczególnym uwzględnieniem ludzi młodych- aktywne uczestnictwo w życiu społecznym;

  4. zapewnienie szczególnym typom rodzin uczestnictwa w rozwoje społeczno-ekonomicznym kraju;

związki pomiędzy polityką ludnościową a rodzinną

- polityka finansowa - pomoc finansowa rodzicom samotnie wychowującym dzieci, zasiłki;

- doskonalenie usług bytowych - warunki sprzyjające wychowaniu dzieci - doskonalenie usług opiekuńczych i wychowawczych;

- urlopy dla rodziców - nie będące przeszkodą w karierze zawodowej; osobista opieka z zasiłkiem w tym okresie;

- udogodnienia komunalne;

- pomoc młodym małżeństwom i rodzicom w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych;

środowisku zamieszkania;

POLITYKA RODZINNA

zmierza do tworzenia warunków budowy i rozwoju rodzin oraz wypełniania przez nie wszystkich funkcji- prokreacyjnej, ekonomicznej, socjalizacyjnej, wychowawczej, opiekuńczej;

polityka rodzinna to działania dla rodzin, na rzecz rodzin i wobec rodzin;

Świadczenia rodzinne są instrumentem realizacji polityki rodzinnej przez państwo. Cała kategoria świadczeń rodzinnych jako oddzielnego systemu zabezpieczenia społecznego zmierza do umocnienia funkcji rodziny.

modele polityki rodzinnej:

  1. model liberalny

  1. model konserwatywny

  1. model socjaldemokratyczny

wyrównywanie praw dziecka (możliwości dziecka w rodzinie);

podmioty polityki rodzinnej:

  1. państwo - zasadniczy i główny;

  2. władze lokalne, samorządy;

  1. organizacje pozarządowe

  1. pracodawcy

  1. służby społeczne (sądy i administracja)

rodzina-

gospodarstwo domowe- wspólnie mieszkające osoby, które łączą dochody i wydatki (nie musi to być rodzina); Większość gospodarstw domowych w Polsce to są gospodarstwa rodzinne, liczba gospodarstw domowych to 13mln. 337 tyś. i ich liczba znacznie wzrosła, za to zmalała liczba osób w gospodarstwach domowych; wzrosła liczba gospodarstw jednoosobowych ponieważ są najdroższe i najtrudniejsze w utrzymaniu (jest ich w Polsce 25%); znacznie zmniejszył się udział gospodarstw trzy i więcej osobowych, takie zmiany są naturalną konsekwencją procesu starzenia się ludności oraz obniżenia skłonności do zawierania małżeństw;

typy gospodarstw domowych:

typy rodzin:

funkcje rodziny:

1. funkcja prokreacyjna

2. funkcje ekonomiczne

dotyczą one materialnej egzystencji rodziny oraz zachowań, działań i współdziałań w sprawach materialnych

dzięki jej spełnianiu możliwe jest zaspokajanie materialnych potrzeb rodziny;

składają się na nią funkcje:

rodzina jest w posiadaniu pewnego warsztatu produkcyjnego lub usługowego i stanowi jego załogę pracowniczą; praca „na swoim” jest podstawą egzystencji rodziny;

praca zarobkowa najemna członka [członków] rodziny; możliwość zdobywania pieniędzy niezbędnych do utrzymania rodziny;

zasób i gromadzenie trwałych dóbr materialnych, niezbędnych do egzystencji rodziny [mieszkanie, AGD, samochód];

wykonywanie wszystkich prac [w zasadzie fizycznych] niezbędnych do codziennego funkcjonowania członków rodziny [gotowanie, sprzątanie, higiena itp.]; przedmioty użytku codziennego stanowią materialna podstawę tych działań, dlatego podfunkcja gospodarcza wiąże się z podfunkcją usługowo-konsumpcyjną; obydwie te funkcje są też uzależnione podfunkcji zarobkowej;

Materialne i fizyczne zabezpieczanie członków rodziny małej [dwupokoleniowej], dużej, oddzielnie mieszkających krewnych, pozbawionych częściowo lub całkowicie środków do życia, lub już niesprawnych, wymagających opieki, czyli:

- pielęgnowanie niemowląt i małych dzieci;

- pomoc materialna rodzicom, dziadkom itp.;

- fizyczna opieka [powiązana z psychicznym wsparciem] nad niedołężnymi z powodu starości lub niepełnosprawności ludźmi;

główne kierunki działań:

- ukierunkowana, szczególna pomoc materialna;

- pomoc fizyczna;

- psychiczne wsparcie osób, nad którymi roztacza się opiekę;

3. funkcje socjopsychologiczne rodziny

polega ona na wprowadzeniu dziecka w świat kultury danego społeczeństwa [materialnej i duchowej], na zapoznaniu się ze sposobami funkcjonowania w jej ramach, na przygotowaniu go do samodzielnego pełnienia ról społecznych w rodzinie i społeczeństwie;

proces socjalizacji w rodzinie odbywa się przez:

- przykład i naśladownictwo;

- system nakazów i zakazów;

- działalność inspirującą ze strony osób socjalizujących, pobudzających

odpowiednio ukierunkowaną działalność dziecka socjalizowanego;

- system kontroli społecznej współwystępujący z systemem szeroko pojętego

nagradzania i represji;

socjalizacja może mieć charakter:

spontaniczny - gdy środowisko oddziałuje na jednostkę samym swoim naturalnym, niezaplanowanym funkcjonowaniem, bez udziału świadomych decyzji z intencją kształtowanie jej zachowań i świadomości;

intencjonalnym - członek bądź członkowie rodziny świadomie kształtują jednostkę, jej zachowania i osobowość - wychowanie w rodzinie;

zakres socjalizacyjno- wychowawczej funkcji rodziny:

  1. przekazywanie potomstwu wiedzy o świecie przyrodniczym i społecznym; wiedza ta staje się podstawą racjonalnego zachowania i działania jednostki;

  2. wdrażanie umiejętności i nawyków posługiwania się przedmiotami otaczającego świata [zwłaszcza kultury materialnej];

  3. wdrażanie umiejętności rozumienia kultury symbolicznej i posługiwania się nią;

  4. zinternalizowanie kultury behawioralnej społeczeństwa i środowiska [czyli wdrażanie odpowiednich zachowań i działań poprzez oddziaływania intencjonalne i spontaniczne];

  5. przekazywanie potomstwu wartości uznawanych i stosowanych w ocenach przez dane społeczeństwo i środowisko;

polega ona na zapoznaniu młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa oraz jej trwałymi pomnikami [przekazywanie dziedzictwa kulturowego], na wpojeniu norm i wartości odnoszących się do kultury, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny, inspiracja kulturalna, stymulacji

biernej [odbiorczej] i czynnej aktywności kulturalnej [dyskusje, nauka gry na instrumencie itp.], twórczej stymulacji;

działania podejmowane w ramach funkcji kulturalnej:

POLITYKA RYNKU PRACY [ZATRUDNIENIA]

polityka rynku pracy to polityka tworzenia nowych miejsc pracy. Może ona stosować bardzo różne instrumenty, mające na celu:

polityka zatrudnienia:

W celu efektywnego i pełnego wykorzystania zasobów pracy polityka zatrudnienia wykorzystuje różne narzędzia:

  1. Ekonomiczne

  2. Prawne

  3. Edukacyjne

  4. Powołuje się w tym celu odpowiednie instytucje, których celem jest organizowanie efektywnego wykorzystania zasobów pracy.

1) Narzędzia ekonomiczne są to przede wszystkim narzędzia używane do rozwoju gospodarki, narzędzia podatkowe, polityka gospodarcza państwa (wyznaczana przez państwo), stopy podatkowe, polityka finansowa państwa ( czyli to wszystko co ma wspierać rozwój gospodarczy)

2) Narzędzia prawne są zawarte zarówno w materiach określających ustrój gospodarczy państwa oraz narzędzia prawne związane z określeniem warunków i stosunków prawnych.

3) Narzędzia edukacyjne- ich celem jest przede wszystkim podniesienie wartości zasobów pracy, dostosowanie zasobów pracy do potrzeb rynku pracy.

4) Powołane specjalne instytucje mają na celu nie tylko organizowanie rynku pracy ale także ochronę zasobów pracy.

Analizując zatrudnienie możemy stosować różnego rodzaju podejścia i wskaźniki. Możemy je analizować z punktu widzenia miejsca w którym zatrudnieni są pracownicy, a więc z punktu widzenia trzech sektorów:

I SEKTOR: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo ( związane z pozyskiwaniem dóbr przyrody)

II SEKTOR: przemysł, budownictwo, transport ( to wszystko co wiąże się z tworzeniem wartości materialnych)

III SEKTOR: usługi

co wpływa na zasoby pracy:

produkcyjnym 18-59/64, poprodukcyjnym 60/65 i więcej;

- analiza zatrudnienia według 3 sektorów (trójsektorowa

struktura zatrudnienia);

I sektor: rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo;

II sektor: przemysł, budownictwo, transport;

III sektor: usługi bezpośrednie zaspokajanie potrzeb ludzkich

[usługi: materialne / niematerialne];

OCHRONA ZDROWIA

Są trzy grupy osób które są najbardziej aktywnymi konsumentami usług ochrony zdrowia:

wiek i struktura wieku ludności wpływa bezpośrednio na wielkość potrzeb w zakresie ochrony zdrowia;

Wpływ sytuacji ludnościowej na kształtujące się potrzeby w zakresie ochrony zdrowia będzie w Polsce coraz większy, ponieważ mamy do czynienia z systematycznym procesem starzenia się ludności.( tzn. rośnie udział ludzi w starszym wieku w strukturze ludności). Przyczyną tego procesu jest:

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

Wpływ sytuacji ludnościowej na ubezpieczenia społeczne jest bezpośredni. Liczba urodzeń decyduje o liczbie wypłacanych zasiłków i urlopów macierzyńskich. Liczba urodzonych dzieci bezpośrednio stanowi o świadczeniach rodziny. Liczba osób które tracą zdolność do pracy stanowi o liczbie wypłacanych rent z tytułu niezdolności do pracy ( tak jak liczba osób w wieku poprodukcyjnym jest obiektywnym wyznacznikiem liczby osób pobierających świadczenia emerytalne).

Mamy tutaj zatem wszystkie podstawowe zjawiska demograficzne ubezpieczane w systemie zabezpieczenia społecznego. Stąd wielkość wydatków, kształtowanie się długości pobierania renty czy emerytury, są to te wielkości które bezpośrednio czerpiemy z prognoz demograficznych. Czerpiemy je także z informacji o zmianach w strukturze ludności według wieku i płci (są to te dwie cechy demograficzne które bezpośrednio wyznaczają wielkość zadań w zakresie zabezpieczenia społecznego).

podstawowe dziedziny: zatrudnienie, edukacja, ochrona zdrowia, ubezpieczenie społeczne są to te dziedziny które w bezpośredni sposób uzależnione są w formułowaniu swoich zadań i programów od kształtowania się sytuacji demograficznej;

MIESZKALNICTWO

w Polityce społecznej przyjmuje się że liczba budowanych w danym roku mieszkań powinna się równać liczbie zawieranych małżeństw, tak aby każde zawarte małżeństwo mogło utworzyć oddzielne gospodarstwo domowe. Tak samo jak przyjmuje się że liczba samodzielnych mieszkań powinna być o około 5-10% większa niż liczba ogólnie istniejących gospodarstw domowych.

W Polsce w tej chwili niedostatek mieszkań w stosunku do liczby gospodarstw domowych wynosi około 1,5 mln.(tyle brakuje mieszkań).

POMOC SPOŁECZNA

Pomoc społeczna jest to instytucja polityki społecznej państwa. Jej celem jest umożliwienie jednostkom lub rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc społeczna przychodzi z pomocą w każdej sytuacji, w której osoba lub rodzina nie może przezwyciężyć sama jakiejś trudnej sytuacji. Tych sytuacji jest 11:

W tych sytuacjach pomoc społeczna MOŻE być udzielona, ale NIE MUSI. I tym się różni od ubezpieczeń społecznych, bo w przypadku ub. społ. prawo do świadczeń jest ściśle określone ustawowo (mają charakter gwarantowany i roszczeniowy). W przypadku pomocy społecznej świadczenia mają charakter uznaniowy, co ma bardzo daleko idące konsekwencje. W przypadku ubezpieczeń społecznych możemy żądać wypłaty, w przypadku świadczeń pomocy społecznej możemy prosić. Decyzje o tym jaka pomoc ma być przyznana, każdorazowo podejmuje ten organ samorządowy który takiej pomocy udziela. Może on przyznać że pomoc jest mi potrzebna, ale nie ma środków na jej udzielenie. Taka pomoc nie jest gwarantowana i nie możemy nikogo oskarżyć że nam tej pomocy nie udzielił.

Podstawową zasadą współczesnych społeczeństw jest to aby odsetek osób które są obejmowane pomocą społeczną był jak najmniejszy.

UBÓSTWO

ubóstwo absolutne [bezwzględne]- poziom życia jednostki jest oceniany wyłącznie z punktu widzenia możliwości jej fizycznego przetrwania;

„stan warunków bytowych, który uniemożliwia lub w istotnym stopniu utrudnia spełnianie podstawowych funkcji życiowych”

ubóstwo względne- odniesienie sytuacji jednostki do poziomu życia dostępnego innym lub do ogólnej sytuacji społeczeństwa, w którym jednostka ta żyje;

ujęcie w kategoriach względnych, na tle warunków życia powszechnie dostępnego w danym społeczeństwie;

Linia (próg ubóstwa) - wartość graniczna oddzielająca ubogich od pozostałych

linia ubóstwa bezwzględnego:

Linie ubóstwa bezwzględnego wyznaczane są przez wyrażony w pieniądzach koszyku dóbr i usług zaspokajających niezbędne potrzeby. Wyznaczona linia ubóstwa musi być stale dostosowywana do zmieniających się kosztów utrzymania. Zmiana dochodów ludności nie powinny wpływać na wartość koszyka.

linia ubóstwa bezwzględnego wyznaczona w wyrażonych przez pieniądze- koszyku dóbr i usług zaspokajających niezbędne potrzeby; podstawowymi liniami przy definiowaniu są: minimum egzystencji i minimum socjalne [określa się ilościowo i jakościowo];

koszyk minimum egzystencji obejmuje zaspokajanie tych potrzeb, które mogą być odłożone w czasie, a zatem wydatki i usługi bieżącej konsumpcji: żywność, utrzymanie i eksploatacja mieszkania, leki i środki higieny, drobne naprawy obuwia i odzieży i ich zakup, książki i artykuły szkolne [tylko w rodzinach z dziećmi od 7 do 17 roku życia];

koszyk minimum egzystencji został opracowany dla różnych typów gospodarstw domowych - w zależności od struktury demograficznej [dla gospodarstw jedno, dwu, trzy, cztero, pięcioosobowych, z dziećmi i bez nich, w zależności od wieku dzieci, rodziców lub osób bez dzieci];

w Polsce po raz pierwszy określono minimum egzystencji w 1995 roku w ramach badań prowadzonych przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych;

Minimum egzystencji jest modelem konsumpcji (wydatków) ubogich gospodarstw domowych. Jego poziom umożliwia przeżycie tj. zaspokojenie potrzeb biologicznych na najniższym z dopuszczalnych poziomów. Minimum egzystencji może wyznaczać dolną granicę spożycia i dochodów; konsumpcja niższa od poziomu wyznaczonego tą granicą prowadzi do biologicznego wyniszczenia.

Koszyk minimum egzystencji obejmuje wydatki na:

1. żywność;

  1. utrzymanie i eksploatację małego mieszkania;

  2. leki i środki higieny osobistej;

  3. drobne naprawy posiadanej odzieży i obuwia oraz niezbędne uzupełnienie bielizny i obuwia;

  4. książki i artykuły szkolne związane z realizacją obowiązku szkolnego (tylko w rodzinach z dziećmi w wieku 7-17 lat)

minimum socjalne to taki poziom niskich dochodów, który pozwala ludziom aktywnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa i nie popaść w ubóstwo;

nie jest to zatem linia, granica w ścisłym znaczeniu lecz linia ostrzegająca, że poniżej jej występuje zagrożenie ubóstwem;

zaczęto je w Polsce obliczać od 1981 roku i jest obliczane 4 razy w roku w warunkach określonego miesiąca;

Minimum socjalne jest to taki poziom niskich dochodów, który pozwala ludziom aktywnie uczestniczyć w życiu spoleczeństwa i nie popaść w ubóstwo. Jest to linia ostrzegająca, że poniżej tej granicy powstaje zagrożenie ubóstwem.

Koszyk minimum socjalnego powinien być tak skonstruowany, aby zapewnić warunki bytowania -na każdym etapie biologicznego rozwoju człowieka umożliwiające reprodukcję jego sił życiowych, posiadanie i wychowywanie potomstwa oraz utrzymanie więzi ze społeczeństwem.

Koszyk minimum socjalnego obejmuje wydatki na:

  1. żywność;

  2. mieszkanie;

  3. odzież i obuwie;

  4. artykuły medyczno-farmaceutyczne;

  5. higiena;

  6. kultura;

  7. sport i wypoczynek;

  8. transport i łączność;

  9. oświata i wychowanie;

10. wydatki na nieprzewidziane sytuacje;

relatywne linie ubóstwa:

wyznaczają się one jako pewien procent mediany lub średnich wydatków [ewentualnie dochodów] gospodarstw domowych;

w badaniach EUROSTATU [Biuro Statystyczne Krajów Unii Europejskiej] przyjęto trzy linie: 40%, 50%, 60% przeciętnych wydatków na jedną osobę;

linia relatywna definiuje ubóstwo względne, czyli koszyk dóbr i usług, który kryje się za tą linią, zmienia się w zależności od zmian kategorii przeciętnych dochodów lub wydatków;

subiektywne linie ubóstwa:

wyznacza się je na podstawie badań ankietowych, które obejmują pytania dotyczące poziomu dochodów; podstawą większości badań jest pytanie o ocenę własnej sytuacji; są to:

Bieda subiektywna -zasięg biedy postrzegany przez społeczeństwo oraz stan deprywacji subiektywnej (poczucie upośledzenia w zakresie materialnych warunków życia).

Metoda lejdenskiej linii ubóstwa (LPL) - pytanie o wskazanie dochodów ocenianych jako bardzo dobry, dobry, ledwo wystarczający, niewystarczający (zły), bardzo zły.

Metoda subiektywnej linii ubóstwa (SPL) - pytanie o minimum dochodów, jakie pozwoliłyby `powiązać koniec z końcem' w danym gospodarstwie domowym

Metoda H. Deleecka - pytanie o rzeczywiste dochody danego gospodarstwa domowego i deklarowane minimalne, pozwalające `wiązać koniec z końcem'

W Polsce w 1989 roku Departament Badań Społecznych GUS przeprowadził pierwsze takie badanie ankietowe;

MIERNIKI UBÓSTWA

zasięg ubóstwa wyrażany w stopie ubóstwa (frakcja ubogich H) - procent ludności, rodzin bądź gospodarstw domowych poniżej zdefiniowanej linii ubóstwa;

głębokość ubóstwa obrazuje „jak daleko” ubodzy znajdują się od linii ubóstwa, ile im do tej umownej granicy brakuje; do najpopularniejszych mierników głębokości należy tzw. luka ubóstwa PG;

PRZYCZYNY UBÓSTWA

podejście absolutne:

ubóstwo- przynajmniej w znacznej części- jest wynikiem niewłaściwych zachowań samych ubogich;

wśród przyczyn zwolennicy tego podejścia wymieniają:

ponieważ przyczyny te leżą w naturze psychologicznej i społecznej jednostek i grup- możliwa jest zmiana postaw i wyeliminowanie tych przyczyn;

wśród rozwiązań znajduje się: podniesienie intensywności poprzez kształcenie i podnoszenie kwalifikacji zawodowych, przezwyciężanie patologii społecznych i stabilizacja życia rodzinnego;

podejście względne:

przyczyny ubóstwa leżą przede wszystkim w funkcjonowaniu systemu społeczno- ekonomicznego, który w procesie podziału dochodów pewnym grupom przydziela środki niewystarczające;

wśród tych przyczyn wymieniane są:

- brak pracy, bezrobocie [stanowi to zjawisko niezależna od ubogich];

- zbyt niskie prace występujące w pewnych zawodach, regionach, czy w stosunku do innych grup społecznych;

PRZEZWYCIĘŻANIE UBÓSTWA

podejście absolutne:

należy dążyć jedynie do likwidacji ubóstwa w jego wymiarze absolutnym; w pozostałe nierówności nie należy ingerować ponieważ są one przejawem różnic w produktywności;

polityka redystrybucyjna powinna zostać ograniczona, ponieważ pozbawia ludzi bodźców do pracy;

pryzmat dobroczynności prawnej nad narzędziami redystrybucji państwowej [wskazane są tu różne formy patologii systemu pomocy społecznej: wzrost biurokracji, nadużycia, groźba totalitaryzmu]; zadaniem państwa powinno być rozbudzenie aktywności i ambicji ubogich, zainteresowanie ich udziałem w gospodarce rynkowej, zwiększenie jej produktywności i tym samym szansy na sukces;

podejście względne:

podział dochodów dokonywany poprzez rynek powoduje nadmierne zróżnicowanie warunków życia i dlatego wymaga daleko idącej ingerencji państwa;

narzędziami redystrybucji mają być wysokie, silne i progresywne podatki, rozbudowany system świadczeń społecznych, zagwarantowanie płacy minimalnej, dążenie do pełnego zatrudnienia, dotowanie przez państwo służby zdrowia, mieszkalnictwa itp.;

płaca minimalna

  1. Wyznacza granicę, poniżej której nie wolno opłacać pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy.

  2. Wyznacza poziom najniższej kategorii zaszeregowania pracownika, pełniąc w systemie taryfowym rolę stawki podstawowej, w stosunku do której ustalone są stawki kolejnych kategorii, aż do stawki najwyższej;

Płaca ta powinna wystarczać na utrzymanie pracownika (płaca godziwa - zaspokajająca potrzeby pracownika)

Wyznaczniki wysokości:

minimalny dochód gwarantowany [MDG]

jest dochodowym wsparciem gopodarstwa domowego z reguły z osobą w wieku produkcyjnym jako głową gosodarstwa, które tymczasowo znalazło się w trudnej sytuacji materialnej.

Cechy MDG:

  1. prawo podmiotowe do MDG;

  2. szczególne warunki podmiotowe konieczne do otrzymania MDG;

  3. istnienie kilku poziomów MGD;

  4. zasada uzupełnienia dochodu;

  5. waloryzacja;

  6. wyłączenia niektórych źródeł dochodów;

  7. ograniczenie okresu pobierania MDG;

  8. ewentualny zwrot kosztów MDG;

  9. połączone z dodatkowymi uprawnieniami;

POLITYKA SPOŁECZNA W ZAKRESIE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

System zabezpieczenia społecznego jest to system świadczeń i uprawnień, urządzeń społeczno-ekonomicznych zapewniających zaspokojenie przyszłych potrzeb materialnych wywołanych zdarzeniami losowymi. Jest to system działań prawnych i organizacyjnych, które podejmuje państwo i inne instytucje publiczne w celu ochrony jednostki lub rodziny przed skutkami całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej.

W skład zabezpieczenia społecznego wchodzi kilka ważnych podsystemów:

  1. Ubezpieczenia społeczne

  2. System ochrony zdrowia

  3. Pomoc społeczna

  4. Pomoc rodzinna

System zabezpieczenia społecznego ma zapewnić bezpieczeństwo socjalne- jest to przekonanie, że w razie wystąpienia zdarzenia losowego mogę liczyć na pomoc wspólnoty do której należę. Ta wspólnota jest zorganizowana na zasadach solidarnościowych. A więc w systemie zabezpieczenia społecznego ma zastosowanie zasada solidarności społecznej, która stanowi o tym, że wszyscy włączają się w tworzenie tego systemu (przede wszystkim włączają się w finansowanie systemu zabezpieczenia społecznego).

Większość państw demokratycznych o gospodarce rynkowej za podstawową zasadę konstruującą ład społeczny przyjmuje zasadę wolności, a z zasady wolności wynika także zasada odpowiedzialności. Zasada subsydiarności polega na tym, że podmiot większy nie może zakneblować w odpowiedzialności i aktywności podmiotu mniejszego.

Najważniejszym podmiotem jest jednostka i ona sama odpowiada za swój los. Ale są sytuacje w których przyjęcie odpowiedzialności przekracza możliwość jednostki, rodziny. I wtedy - zasada odpowiedzialności, solidarności społecznej ( odpowiedzialności zbiorowej za dostarczenie środków utrzymania).Tak stało się też w wieku XIX kiedy powstały ubezpieczenia społeczne. Są one zbudowane na dwóch ważnych zasadach: na zasadzie wolności i odpowiedzialności, oraz solidarności społecznej. System zabezpieczenia społecznego zaczyna działać wtedy, kiedy mój własny wysiłek i uprawnienia nie są w stanie dostarczyć mi środków utrzymania.

Ryzyko socjalne jest to zdarzenie losowe, którego wystąpienie powoduje utratę środków utrzymania, lub znaczące pogorszenie się sytuacji u osoby, która została dotknięta takim ryzykiem. Do takich zdarzeń zalicza się:

  1. choroba- z jednej strony powoduje utratę zdolności do pracy, z drugiej strony powoduje zwiększone zapotrzebowanie na wydatki ( usługi, leki);

  2. wypadek przy pracy i choroba zawodowa- również powoduje utratę zdolności do pracy, a zatem do utrzymywania rodziny;

  3. inwalidztwo, niepełnosprawność (niezdolność do wykonywania pracy);

  4. śmierć osoby zobowiązanej do alimentacji własnej rodziny (śmierć żywiciela rodziny);

  5. starość-(teoretycznie nie jest ona ryzykiem socjalnym bo wiadomo że wszyscy będziemy starzy)jest zdarzeniem w życiu człowieka które powoduje utratę zdolności do pracy;

  6. macierzyństwo- materialne skutki urodzenia dziecka dla całej rodziny( lub tylko dla osoby która je urodziła);

  7. bezrobocie- to ryzyko socjalne coraz częściej dotyka ludzi w różnym wieku;

Wszystkie te ryzyka są z XIX wieku. Współcześnie dodaje się jeszcze dwa ryzyka socjalne:

  1. niesamodzielność życiowa- z powodu choroby, podeszłego wieku;

  2. bankructwo pracodawcy- niezdolność pracodawcy do wywiązania się ze swoich obowiązków.

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

Dotyczą one osób pracujących. Najpierw obejmowały one osoby pracujące fizycznie, robotników a stopniowo obejmowano nimi pracowników umysłowych, służby publiczne, mundurowe, rolników, przedsiębiorców. Ten zakres podmiotowy ubezpieczeń społecznych obejmował coraz szerzej wszystkich którzy utrzymywali się z pracy. Pierwsze ubezpieczenie społeczne powstało w Niemczech (Bismarck) Najpierw ubezpieczenie chorobowe- w 1883 powstają kasy chorych, w 1884 pierwsze ubezpieczenie od wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w 1889 powstają ubezpieczenia emerytalno rentowe ( obejmują one trzy ryzyka: ryzyko inwalidztwa, śmierci żywiciela rodziny i starości) Pod koniec lat 90- tych powstaje ubezpieczenie od bezrobocia.

Początkowo ubezpieczenia obejmowały robotników, od 1911 roku obejmowały one pracowników umysłowych, urzędników i służby publiczne. W 1995 roku wprowadzono ubezpieczenie od niesamodzielności życiowej ( z powodu choroby, wypadku, starości).

Ubezpieczenia społeczne są zbudowane na pięciu podstawowych zasadach:

ryzyka socjalne w systemie ubezpieczeń społecznych:

katalog ryzyk socjalnych = przedmiotowy zakres ubezpieczenia społecznego;

ubezpieczenie społeczne związane jest z pracą;

system finansowania - 2 techniki:

1.technika ubezpieczeniowa:

  1. technika zabezpieczenia:

w ubezpieczeniach społecznych obowiązują 2 zasady:

w ubezpieczeniach społecznych:

Ubezpieczenia społeczne powołane są do realizacji ważnych zleceń społecznych. Zarządzaniem instytucji zajmuje się samorząd, powołany w powszechnych, bezpośrednich wyborach spośród tych osób które płacą (są ubezpieczone) i to oni decydują jak to ubezpieczenie ma działać. Państwo ustanawia nam prawo i kontroluje te instytucje wyłącznie przez kontrolę samorządu ( czy stosuje się on do prawa).

OCHRONA ZDROWIA

W wielu systemach Ochrona Zdrowia włączona jest do ubezpieczeń społecznych(dlatego że w systemach ubezpieczeniowych mamy także ubezpieczone to ryzyko jakim jest choroba).

źródła finansowania ochrony zdrowia

Ochrona zdrowia finansowana jest:

W żadnym kraju nie ma jednego źródła finansowania systemu ochrony zdrowia. Utrzymanie infrastruktury, kształcenie lekarzy to wszystko najczęściej pokrywane jest z podatków powszechnych ( bez względu na to czy w systemie ubezpieczeniowym, czy w systemie podatkowym, czy w systemie prywatnym).

W zależności od źródeł finansowania, dostęp do usług ochrony zdrowia jest albo powszechny ( jeśli to są podatki) albo ten dostęp odbywa się na zasadach przynależności do systemu ubezpieczeń społecznych, albo ubezpieczeń komercyjnych, albo opłaty własnej pacjenta.

W Polsce w tej chwili jest ogromny nacisk na prywatyzację usług ochrony zdrowia. W przypadku prywatnych systemów część kosztów muszą ponosić wszyscy ( także ci których nie stać na korzystanie z usług ochrony zdrowia) muszą płacić żeby byli wykształceni lekarze, za utrzymanie infrastruktury ochrony zdrowia, muszą być prowadzone badania naukowe ( przynajmniej w takim zakresie aby można było kształcić kadrę) W tym momencie na tych którzy są w najgorszej sytuacji przerzucilibyśmy część kosztów finansowania usług dla tych którzy mogą korzystać z usług ochrony zdrowia.

Najczęściej z usług ochrony zdrowia korzystają dzieci w wieku 0-1 lat (z punktu widzenia społecznego, zainteresowani jesteśmy żeby te dzieci leczyć) Druga grupa osób są to osoby niepełnosprawne, trzecia grupa są to osoby w wieku poprodukcyjnym ( im starszy wiek, tym częściej korzystają z usług ochrony zdrowia) Z obliczeń wynika że połowa kosztów które człowiek angażuje do ochrony swojego zdrowia, są to koszty ponoszone w ostatnim pół roku jego życia.

Wydatki na ochronę zdrowia

Mierzymy je procentem PKB, który przeznaczany jest na daną dziedzinę. Ten procent PKB pokazuje jaką część dochodu społecznego dany kraj przeznacza na ochronę zdrowia. W USA procent PKB przeznaczony na ochronę zdrowia wynosi około 14%, w Polsce procent PKB przeznaczany na ochronę zdrowia nie przekracza 4%. W Niemczech kształtuje się na poziomie około 9% PKB.

Druga miara to jest udział wydatków na ochronę zdrowia w budżecie państwa. Ten udział jest dość marną miarą bo pokazuje on tylko do kiedy zaangażowany z budżetu państwa, jaką państwo przywiązuje wagę do wydatków związanych z tą liczbą.

Trzecia miara to wielkość wydatków na jednego potencjalnego użytkownika. A więc sumę przeznaczoną na ochronę zdrowia ( 30 miliardów) dzielimy przez liczbę obywateli w Polsce ( 38,5 miliona) Chodzi tu oczywiście o wydatki publiczne, ale są również wydatki prywatne. Ale to ile każdy sam wyda na ochronę zdrowia zależy od tego jak oceniam zdrowie jako wartość i jakie mam możliwości ( nie chodzi tylko o możliwości związane z zasobami finansowymi, ale także możliwości związane z moją świadomością)

SYSTEM POMOCY SPOŁECZNEJ

w systemie zabezpieczenia społecznego, pomoc społeczna jest:

Pomoc społeczna jest to instytucja polityki społecznej państwa. Jej celem jest umożliwienie jednostkom lub rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc społeczna przychodzi z pomocą w każdej sytuacji, w której osoba lub rodzina nie może przezwyciężyć sama jakiejś trudnej sytuacji:

zadania pomocy społecznej określone w ustawie obejmują:

ORGANIZACJA ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

W Polsce jest jeden zakład ubezpieczeń społecznych który ubezpiecza pracowników najemnych oraz pozostałych (ZUS), rolników indywidualnych ubezpiecza kasa rolniczego ubezpieczenia społecznego, prokuratorzy i sędziowie otrzymują świadczenia z zakładu emerytalno- rentowego ministerstwa sprawiedliwości, jest zakład emerytalno- rentowy wojska. Więc mamy pięć różnych instytucji które zajmują się ubezpieczeniami społecznymi. Jeśli chodzi o ochronę zdrowia, to jest tylko wydzielona instytucja do finansowania, a wszystkich obsługuje NFZ.

Jeśli chodzi o pomoc społeczną, wszędzie jest ona związana z samorządem lokalnym i podstawową jednostką samorządu lokalnego która zajmuje się realizacją świadczeń pomocy społecznej są samorządy lokalne najniższego szczebla. W Polsce te świadczenia są podzielone między gminę i powiat. Gmina zajmuje się tymi podstawowymi świadczeniami, a powiat wszystkimi usługami specjalistycznymi.

Świadczenia rodzinne wypłacane są w różnych systemach: zarówno w systemie ubezpieczeń społecznych, w systemie pomocy społecznej, w systemie podatkowym, w systemie usług społecznych.

Systemy zabezpieczenia społecznego podlegają bardzo ścisłym regulacjom międzynarodowym. Ogromne zasługi w tworzeniu systemu zabezpieczenia społecznego położyła Międzynarodowa Organizacja Pracy.

REFORMOWANIE POLSKIEGO SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO [wg tej wariatki vel. Janina Hrynkiewicz]

etapy rozwoju i reformowania pomocy społecznej

etap wstępny- lata 1989-1990; głównym zadaniem było przygotowywanie nowej ustawy o pomocy społecznej oraz zorganizowanie i przygotowanie instytucji do podjęcia zadań wyznaczonych ustawą z 1990 roku; obejmował stworzenie podstaw prawnych, organizacyjnych, instytucjonalnych oraz kadrowych pomocy społecznej;

  1. etap pierwszy 1991-1998 przyjęcie nowej ustawy o pomocy społecznej; organizacja pomocy wiąże się z tworzeniem nowej struktury administracyjnej, powołaniem w 1990 roku samorządu gminy, przekazaniem gminom środków i kompetencji na realizację zadań i stworzeniem gminnych ośrodków pomocy społecznej;

  1. etap drugi rozwój i reformowanie pomocy społecznej, rozpoczął się wraz z reformą struktury administracyjnej państwa i wdrażaniem reformy samorządowej w 1999 roku; reforma to wprowadziła nowe szczeble samorządu terytorialnego- powiaty i województwa, nowy podział zadań i kompetencji;

Przyczyny bezrobocia:

Przyczyny bezrobocia zawsze leżą w typie rozwoju gospodarki, w polityce gospodarki. Polityka zatrudnienia jest tą dziedziną polityki społecznej, która bardzo ściśle wiąże się z polityką gospodarczą. Od rodzaju polityki gospodarczej zależy przede wszystkim poziom zatrudnienia.

Co się robi żeby zmniejszyć poziom bezrobocia?

Trzeba usunąć rzeczywiste przyczyny bezrobocia np. to że stale ubywa miejsc pracy. Polityka zatrudnienia analizując stan zasobów pracy może aktywnie oddziaływać na to w jaki sposób dopływają nowe zasoby pracy. Można na przykład przedłużać okres pobytu w szkole, można zmniejszać nacisk nowych roczników demograficznych które dorastają do wieku zdolności do pracy ( poprzez powiększanie oferty edukacyjnej) W ten sposób oddziałuje się także na jakość zasobów pracy. Można oczywiście oddziaływać również na tych którzy odchodzą z rynku pracy: można proponować wcześniejsze odejście na emeryturę np. w Niemczech można iść wcześniej na emeryturę i pobiera się ją o 3% niższą.

Te dwie tendencje, późniejszego wprowadzania na rynek pracy i wcześniejszego opuszczania rynku pracy związane są przede wszystkim z sytuacją demograficzną. Można też stosować różnego typu ułatwienia związane z samozatrudnieniem. W tej chwili w Unii Europejskiej stało się bardzo modne zatrudnienie w III sektorze, czyli w organizacjach społecznych. W Niemczech ten sektor zatrudnia 12% ogółu zatrudnionych, w Polsce ten sektor zatrudnia 0,9%. Rozwój tego sektora zależy od dwóch warunków. Po pierwsze żeby ludzie chcieli i umieli się organizować, a po drugie zależy także od tego czy mają pewne nadwyżki czasu i środków, żeby korzystali z usług tego sektora.

Edukacja jest ważna dla rynku pracy nie tylko dlatego że przedłuża się czas pobytu w szkole, ale również z tego powodu że te osoby łatwiej się dostosowują do warunków pracy, łatwiej znajdują zatrudnienie. Ale trzeba również pamiętać że na rynek pracy wchodzą osoby o bardzo zróżnicowanych możliwościach. Dlatego tak ważne jest efektywne wykorzystanie zasobów pracy, tzn. wykorzystuje się nie tylko tych dobrze wykształconych, przedsiębiorczych ale również i tych o słabszych możliwościach, z niskim wykształceniem, niepełnosprawnych, chorych, obciążonych różnymi obowiązkami rodzinnymi (osoby samotnie wychowujące dzieci), starszych, emigrantach. Dlatego w polityce zatrudnienia tworzy się specjalne programy które dawałyby możliwość efektywnego wykorzystania słabszych zasobów pracy, oraz wspierających zatrudnienie.

Dzisiaj w polityce zatrudnienia stosuje się programy indywidualne które pozwalają dopasować instrumenty polityki zatrudnienia do konkretnej osoby i konkretnej sytuacji. W takim programie zwraca się uwagę na potencjalne możliwości osoby której chce się pomóc w znalezieniu miejsca na rynku pracy, a więc czy potrzebne jest szkolenie czy rehabilitacja, czy innego rodzaju pomoc. Bardzo często nazywa się to zatrudnieniem socjalnym. Jest to zatrudnienie gdzie nie oczekuje się, że ta osoba, czy grupy osób będą tworzyły wartość dodatkową ale ich praca będzie wystarczająca do tego, żeby nie ponosić wydatków z funduszów publicznych ( mają zarobić same na siebie). W związku z tym odstępuje się od pobierania podatków od wynagrodzeń tych osób.

W Niemczech są specjalne zakłady które organizują staże dla młodych ludzi i odstępuje się od pobrania części podatków od osób prawnych ( w zamian za zorganizowanie stażu )

Jeśli chodzi o rynek pracy i okoliczności efektywnego korzystania z zasobów pracy trzeba pamiętać o tym że zasoby pracy są bardzo silnie zróżnicowane. Takie indywidualne podejście do rozwiązywania problemów każdego bezrobotnego człowieka ( szczególnie młodego)jest stosowane od lat 90-tych, dlatego że okazało się że te metody które obejmowały całe kategorie przestały być efektywne.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pyt na egzamin, uczelnia
Zagadnienia na egzamin, Uczelnia, anatomia porównawcza
Odpowiedzi do pytań na egzamin z przedmiotu Nauka o państwie i prawie
Pytania na egzamin z zarządzania bezpieczeństwem z dr M-1, WSZOP INŻ BHP, VI Semestr, Zarządzanie be
polityka na egzamin2
sciaga na egzamin, Uczelnia, Technologia budowy maszyn, Materiały pomocnicze
Zagadnienia na egzamin z Podstaw wiedzy o państwie i prawie1
ZESTAW PYTAŃ Z METEOROLOGII I KLIMATOLOGI NA EGZAMIN, Uczelnia, Meteorologia i klimatologia
Geografia turystyczna świata na egzamin, geografia turystyczna państw
4 systemy polityczne (na egzamin)
Skrypt na egzamin z Teorii Bezpieczenstwa, teoria bezpieczeństwa, wykład
POLITYKA SPOLECZNA wyklad 8 maja, uczelnia WSEI Lublin, UCZELNIA WSEI, MATERIAŁY NA EGZAMIN 2 semest
egz end, opracowania na egzamin obrone, Wstęp do nauki o państwie , prawie i polityce
zakres materialu polityka spoleczna, uczelnia WSEI Lublin, UCZELNIA WSEI 2 1, MATERIAŁY NA EGZAMIN
bezp państwa egzamin!!!!!, współczesne systemy polityczne koło, bezpieczeństwo państwa koło
egzamin PBP, administracja semestr II, polityka bezpieczeństwa państwa

więcej podobnych podstron