SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ

MONITORINGU I INŻYNIERII ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Monitoring wód

Laboratoryjne metody analizy wody -

Zajęcia w laboratorium AKS we Frankfurcie

Natalia Janczycka

rok II

Ochrona środowiska

CP Słubice

ATOMOWA SPEKTROMETRIA EMISYJNA (ICP-AES)

Jest to instrumentalna metoda analityczna wykorzystująca promieniowanie wysyłane przez atomy pierwiastków w odpowiednio wysokiej temperaturze. Aparatura wzbudza atomy w badanej próbce do stanu plazmy, a następnie bada ich widmo atomowe. Atomy wykazują zdolność do emisji promieniowania charakterystycznego dla poszczególnych pierwiastków.
Za pomocą tej techniki teoretycznie można oznaczyć większość pierwiastków z układu okresowego.

Metoda ICP charakteryzuje się dużą odtwarzalnością i dokładnością. Ogromną zaleta jest możliwość jednoczesnego oznaczania prawie wszystkich pierwiastków podczas jednego wzbudzenia. Wadą techniki jest duże zużycie argonu (ok. 13l/h)

Spektrofotometria UV, VIS

rutynowy oznacza się około 35 - 70 pierwiastków na poziomie śladowym w ppb. Metoda ICP daje dobre wyniki oznaczeń pierwiastków, które są trudne do oznaczenia innymi metodami np. B, Be, S, P, Ti, Vo. Nie można natomiast oznaczyć:
- fluorowców i gazów szlachetnych (zbyt duża energia wzbudzenia)
- pierwiastków radioaktywnych o krótkim czasie półtrwania (wysokie granice
oznaczalności)
- składników powietrza zmieszanych z argonem ( tlen, wodór, azot i węgiel)
- węgla w próbkach pochodzenia organicznego

Do zadań ICP należy między innymi analiza pierwiastków pierwiastków wodzie, glebie, osadach, pyłach, ściekach, opadach, tkanek roślinnych i zwierzęcych. Jest to metoda zalecana w analizie skażenia środowiska.

Każde oznaczenie pierwiastka metodą ICP wymaga odpowiednich czynności:
1) przygotowanie próbki, które polega na przetworzeniu próbek stałych i
ciekłych w roztwory wodne, zniszczeniu materii organicznej i zachowaniu
elementów oznaczonych analitycznie. Ważne jest również uniknięcie
zanieczyszczeń oraz dopasowanie wymagań instrumentów analitycznych.
2) wprowadzenie próbki do plazmy. Najlepsze wyniki oznaczeń pierwiastków
w analizowanych próbkach uzyskuje się przez wprowadzenie ich do
roztworów wodnych.
3) kalibracja przyrządu - polega na pomiarze emisji roztworów wzorcowych
oraz roztworu ślepej próby. Pozwala to na określenie zależności
intensywności emisji od stężenia danego pierwiastka przy danej długości
fali.
4) wybór linii analitycznej - wyboru dokonuje się zależnie od wyposażenia
aparatu, albo za pomocą monochromatora (pomiar emisji przy jednej
długości fali), albo polichromatorze (równoczesny pomiar przy kilku
długościach fal).
5) w pewnych wypadkach wymagana jest eliminacja interferencji i
optymalizacja parametrów pracy przyrządu, możliwość wyboru jednej z
wielu charakterystycznych dla danego pierwiastka linii emisji nieobciążonej
zjawiskami interferencyjnymi.

Roztwór analizowanej próbki pobierany jest za pomocą pompy perystaltycznej, która zapewnia stały przepływ próbki do komory rozpylania - nebulizatora. Następnie próbka w postaci aerozolu jest wtryskiwana do centrum plazmy, w której zachodzi wzbudzenie atomów. W wyniku ich powrotu do stanu pierwotnego następuje emisja promieniowania, którego wiązka kieruje się do spektrometru. Po uformowaniu jej w ściśle zdefiniowaną następuje jej rozszczepienie w układzie optycznym i rozdzielenie na poszczególne linie, które kierowane są do detektora CID.

FLUORESCENCYJNA SPEKTROMETRIA ATOMOWA (FSA)

Fluorescencyjna spektrometria atomowa, (FSA), instrumentalna metoda analityczna wykorzystująca zjawisko emisji promieniowania fluorescencyjnego przez wolne atomy oznaczanego pierwiastka. Wielkość fluorescencji jest miarą stężenia pierwiastka w badanej próbce. Źródłem promieniowania wzbudzającego jest najczęściej tzw. bezelektrodowa lampa wyładowcza. Wolne atomy otrzymuje się z roztworów przez ich odparowanie i dysocjację w przestrzeni spektrometru zwanej atomizerem, przez którą przechodzi promieniowanie wzbudzające. Detektor promieniowania fluorescencyjnego usytuowany jest pod kątem prostym do wiązki promieniowania wzbudzającego. FSA należy do najczulszych metod chemicznej analizy ilościowej.

Normy prawne w Niemczech dopuszczają tylko tą metodę do oznaczania zawartość rtęci w wodzie.

ATOMOWA SPEKTROMETRIA ABSORPCYJNA (ASA)

Metoda atomowej spektrometrii absorpcyjnej jest jedną z częściej stosowanych metod oznaczania śladowych zawartości pierwiastków. Metoda ta polega na pomiarze absorpcji promieniowania elektromagnetycznego wysyłanego lampy, przez wolne atomy w badanej próbce utworzone najczęściej na drodze termicznej (1000 - 4000 K). Do każdego z oznaczanych atomów używa się innej specyficznej dla danego atomu lampy.

APARATURA

Typowy spektrometr ASA składa się z następujących elementów:

Rys.1. Schemat spektrometru absorpcji atomowej.

a) Źródło promieniowania charakterystycznego.

Źródła promieniowania powinny emitować linie stabilne o małej szerokości i dużym natężeniu. Do emisji charakterystycznych linii pierwiastków stosuje się:

• lampy z katodową wnęką

• lampy z wyładowaniem bezelektronowym

• lampa HCL o podwyższonej jasności.

b) Atomizery.

Atomizery przeprowadzają próbkę badaną w stan atomowy. Rozróżnia się następujące typy atomizerów:

• płomieniowe;

• elektrotermiczne (bezpłomieniowe);

• wodorowe - dla pierwiastków łatwo tworzących wodorki;

• zimnych par - dla oznaczania rtęci.

c) Monochromatory

W atomowej spektrometrii absorpcyjnej stosuje się najczęściej monochromatory typu siatkowego.

• siatka dyfrakcyjna;

• sitka dyfrakcyjna/pryzmat.

d) Detektor

Suszenie

Próbka umieszczona w piecu jest ogrzewana do jak najniższej temperatury pozwalającej na całkowite odparowanie rozpuszczalnika. Zazwyczaj stosuje się temperaturę 100 - 120^oC, gdyż w wyższych temperaturach mogłoby nastąpić gwałtowne odparowanie powodujące rozpryskiwanie próbki. Korzystne jest stosowanie stałego wzrostu temperatury, co pozwala na stopniowe nagrzewanie pieca. W czasie suszenia wewnętrzny przepływ gazu utrzymywany jest na stałym poziomie 300 ml/min., umożliwiając usuwanie rozpuszczalnika.

Rozkład termiczny

Celem tego etapu jest selektywne odparowanie nieorganicznych i organicznych składników roztworu w jak najwyższej temperaturze, ale takiej, w której nie następuje jeszcze odparowanie metali atomów agalitu. Często zalecany jest przepływ gazu obojętnego wynosi 300 ml/min., co pozwala na skuteczne usunięcie odparowanych składników matrycy.

Chłodzenie

Jest to etap polegający na obniżeniu temperatury bezpośrednio przed atomizacją.

Celem tego jest zwiększenie szybkości nagrzewania pieca (im większa różnica temperatur, tym szybsze nagrzewanie pieca). Dzięki temu, w chwili osiągnięcia temperatury atomizacji, w rurce uzyskuje się poszerzenie izotermicznego rozkładu temperatury. Wynikiem tego jest wzrost czułości i zredukowanie rozmycia sygnału. Etap ten jest stosowany przy oznaczeniu pierwiastków o stosunkowo niskich temp. wrzenia.

Atomizacja

Celem tego etapu jest wytworzenie chmury wolnych atomów oznaczanego pierwiastka zdolnych do absorpcji promieniowanie charakterystycznego. Dobór temperatury atomizacji zależy od właściwości agalitu. Czas osiągnięcia maksymalnej temperatury powinien być jak najkrótszy.

Temperatura ta ustalana jest na takim poziomie, aby następowała dysocjacja odparowanych cząsteczek przy możliwie najdłuższym czasie przebywania atomów oznaczanego pierwiastka w kuwecie. Sprzyja temu obniżenie lub całkowite zatrzymanie przepływu gazu wewnętrznego (technika „gaz stop”).

Czyszczenie i chłodzenie

Po zakończeniu pomiaru piec grafitowy wygrzewa się jeszcze przez kilka sekund w wyższej temperaturze przy maksymalnym przepływnie gazu obojętnego (azot, argon lub hel), w celu usunięcia z kuwety oznaczanego pierwiastka oraz inne składniki próbki.

Następnie piec grafitowy chłodzi się przed następnym cyklem pomiarowym do temperatury pokojowej lub bliskiej wrzeniu rozpuszczalnika (np. 80^oC w przypadku wody jako rozpuszczalnika).

Główne rodzaje interferencji

Interferencje spektralne:

- absorpcja molekularna;

- rozpraszanie światła;

- bezpośrednie nakładanie się linii

- emisja własna kuwety grafitowej.

Interferencje chemiczne :

- interferencja w fazie stałej

- interferencja w fazie ciekłej

Metody minimalizacji interferencji:

• Korekcja tła

• Selektywna ekstrakcja oznaczanego pierwiastka

• Właściwy wybór kuwety grafitowej

• Wybór technik wprowadzania próbki

• Modyfikacja kuwety grafitowej

• modyfikacja chlorkiem lantanu, modyfikacja związkami molibdenu, modyfikacja związkami talu

• Zastosowanie warunków STPF

• Zastosowanie modyfikatorów matrycy

Metoda dodatku wzorca

• Oznaczenie oparte jest na krzywej kalibracyjnej sporządzonej w obecności składników matrycy;

• Wzrastające ilości roztworu wzorcowego (sam analit) są dodawane do kolejnych porcji próbki, przy czym przyjmuje się, że składniki matrycy wpływają w jednakowy sposób na procesy zachodzące w atomizerze;

• Najczęściej tak dobiera się dodawana ilość wzorca, aby wprowadzana ilość analitu odpowiadała w przybliżeniu zawartość analitu w próbce, a drugi dodatek był w przybliżeniu dwukrotnie większy.

CHROMATOGRAFIA

Jest to rodzaj chemicznej techniki analitycznej której istotą jest rozdział analizowanej mieszaniny na poszczególne związki chemiczne poprzez przepuszczanie roztworu tej mieszaniny przez złoże, co w pewnym sensie przypomina filtrację. Na skutek oddziaływań międzycząsteczkowych między związkami tworzącymi mieszaninę a złożem jedne z nich przechodzą przez złoże szybciej a inne wolniej. Każdy związek charakteryzuje się specyficznym czasem wyjścia z kolumny i na tej podstawie jest on identyfikowany.

Przykładowy chromatogram

CHROMATOGRAFIA GAZOWA

to chromatografia, w której fazą nośną jest gaz, a kolumna o średnicy otworu 1 nm jest wytworzona ze szkła kwarcowego. Technika ta umożliwia ustalenie procentowego składu mieszanin związków chemicznych, w których występuje ich nawet kilkaset. Zaletą chromatografii gazowej jest możliwość użycia bardzo niewielkiej próbki analizowanej substancji - od nawet 0,01 µl do maksymalnie 100 µl.

Chromatografię gazową stosuje się m.in. w:

• przemyśle petrochemicznym - np. do oceny składu chemicznego produkowanej benzyny;

• ochronie środowiska - do oceny stopnia zanieczyszczenia, gleby, powietrza i wody;

• kryminalistyce - np. do analizy źródła pochodzenia narkotyków na podstawie składu zawartych w nich zanieczyszczeń;

• kontroli antydopingowej - gdzie GC-MS są podstawową metodą wykrywania niedozwolonych substancji w krwi, pocie, moczu i ekstrakcie z włosów sportowców;

• w przemyśle spożywczym - do badania składu surowców i produktów żywnościowych oraz do wykrywania zafałszowań żywności.

Zasada działania

Chromatografia gazowa, jak każda metoda chromatograficzna, opiera się na zjawisku występowania oddziaływań międzycząsteczkowych między związkami chemicznymi będącymi składnikami analizowanej mieszaniny i wypełnieniem kolumn. W przypadku chromatografii gazowej, analizowana mieszanina jest najpierw przeprowadzana w fazę gazową w odparowywaczu stanowiącym kluczowy element układu nastrzykowego. Gdy analizowana próbka jest gazem - można ją podać na kolumnę z pominięciem odparowywacza. Następnie próbka jest porywana przez gaz nośny (zwykle hel lub wodór) i przechodzi przez długą kolumnę, gdzie następuje rozdział mieszaniny na poszczególne związki chemiczne. Na wyjściu znajduje się detektor, za pomocą którego wykrywa się i mierzy stężenie kolejnych składników mieszaniny w gazie nośnym. Czas przejścia danego związku chemicznego przez całą kolumnę jest nazywany czasem retencji. Na czas retencji bardzo silny wpływ mają warunki przeprowadzania analizy, takie jak temperatura oraz szybkość przepływu gazu nośnego, wymuszanego przez ciśnienie podawane na szczyt kolumny.

Czas retencji w danych warunkach jest wartością specyficzną dla każdego składnika analizowanej mieszaniny. Pozwala to na bardzo przybliżoną identyfikację składnika, poprzez porównanie ze znaną, czystą substancją. Identyfikację otrzymaną w ten sposób należy traktować bardzo ostrożnie, gdyż może się zdarzyć, że istnieje także inna substancja o takim samym czasie retencji. Pewniejszy wynik można uzyskać poddając próbkę analizie z użyciem kilku różnych kolumn (o różnych właściwościach fazy stacjonrnej). Najpewniejszy wynik uzyskuje się łącząc chromatografię gazową z innymi technikami analitycznymi, najczęściej ze spektrometrią mas (GC-MS).

Składniki próbki analizowane metodą chromatografii gazowej muszą być lotne i trwałe w temperaturze analizy. Najczęściej są to rozmaite mieszaniny gazów i roztwory zawierające lotne związki chemiczne. W szczególnym przypadku analizowane związki mogą być zawarte w trudno lotnej matrycy, stosuje się wówczas technikę dozowania headspace

Układ nastrzykowy

Tradycyjny układ nastrzykowy składa się zwykle z membrany, którą nakłuwa się igłą specjalnej strzykawki chromatograficznej oraz odparowywacza, w którym następuje odparowanie wszystkich składników analizowanej próbki. Odparowywacz to krótka (5-10 cm) rurka metalowa lub szklana otoczona spiralą grzejną, która umożliwia rozgrzanie rurki do ponad 200 °C. W niektórych aparatach odparowywacz pracuje w stale tej samej temperaturze, zaś w innych istnieje możliwość regulowania jego temperatury w szerokim zakresie.

Nastrzyki wykonuje się ręcznie lub automatycznie. Ręczny nastrzyk można wykonać za pomocą specjalnej strzykawki. Automatyczne nastrzyki wykonuje się z użyciem autodozownika lub też autodozownika typu headspace.

Pierwszy typ autodozownika to urządzenie, w którym wstawia się fiolki z analizowanymi mieszaninami w odpowiednich miejscach na tzw. karuzeli lub taśmociągu a specjalny manipulator pobiera do strzykawki odpowiednią objętość analizowanej próbki i nastrzykuje ją do aparatu.

W przypadku autodozownika typu headspace do analizy pobierana jest próbka par znad powierzchni analizowanej substancji. Aby zachować powtarzalność wyników, próbkę termostatuje się w zamkniętej fiolce w ustalonej, określonej temperaturze przez ustalony, określony czas. W przypadku tego rodzaju dozownika aparaty są często pozbawione odparowywacza, gdyż nastrzykiwana próbka jest już od razu w formie gazowej.

Systemy do analizy fazy napowierzchniowej dzielą się na dwie grupy: statyczne (głównie wykorzystywane w analizach ilościowych) i dynamiczne (przede wszystkim stosowane w badaniach kinetycznych). Z systemu dozownika typu headspace określona objętość gazu podawana jest za pomocą gazu nośnego bezpośrednio do chromatografu gazowego poprzez linię transferową, bez konieczności stosowania strzykawek.

Dozowniki typu headspace wykorzystuje się np. w laboratoryjnych analizach etanolu we krwi, analizie zawartości benzenu i toluenu w woskach węglowodorowych^[3].

Najważniejszą częścią układu nastrzykowego jest miejsce, do którego trafia próbka po pobraniu jej przez autodozownik lub strzykawkę. Wyróżnia się następujące układy nastrzykowe:

• dozownik typu split - nastrzyknięta próba trafia do specjalnego rozdzielacza, w którym tylko ściśle ustalona część nastrzyku jest kierowana do odparowywacza, zaś reszta trafia do tzw. martwej pętli; system ten gwarantuje, że do kolumny dostaje się zawsze powtarzalna ilość próbki,

• dozownik on-column - cała próbka trafia od razu na kolumnę.

Uwagi. Aby uzyskać dobry rozdział mieszaniny, powinno się dozować jak najmniejsze ilości próbek.

Dozownik split umożliwia pomniejszenie ładunku poprzez ustawienie dużych stosunków podziału (np. 50:1, 100:1 lub 500:1, czyli zostaje odrzucone, odpowiednio 50, 100 lub 500, a jedna część próbki trafia do kolumny).

Dozownik on-column stosuje się zwykle w przypadku gdy badana próbka jest niestabilna termicznie, przez co mogłaby ulec rozkładowi w temperaturze dozownika typu split. Aby pomniejszyć ilość zadozowanej próbki, bardzo mocno się ją rozcieńcza.

Piec w chromatografie gazowym to odizolowany od otoczenia i wysokowydajny grzejnik z bardzo dokładną kontrolą temperatury. Wewnątrz pieca umieszczona jest zwinięta w pętlę kolumna. Piece, aby zapewnić możliwość szybkiej zmiany temperatury w czasie, posiadają zwykle wymuszony obieg powietrza. W większości współczesnych chromatografów istnieje możliwość liniowej zmiany temperatury w czasie pomiaru, co pozwala na wykonywanie analiz w tzw. gradiencie, co zwykle ją przyspiesza. Czasami jednak analizy wykonuje się w tzw. izotermie czyli stałej, ściśle określonej temperaturze.

Kolumna

Stosuje się trzy podstawowe rodzaje kolumn:

• Tradycyjne kolumny z wypełnieniem stałym - są to kolumny o długości 1-5 m i średnicy wewnętrznej ok. 2-3 mm, wykonywane ze specjalnych stopów metali kolorowych. Wypełnia się je substancjami porowatymi takimi jak mika, pokruszona cegła, modyfikowana chemicznie ziemia okrzemkowa, rozmaite kserożele. Rozdzielanie analizowanych substancji odbywa się w nich na granicy gaz-ciało stałe (adsorpcja).

• Tradycyjne kolumny z wypełnieniem stało-ciekłym - są to kolumny o podobnej długości i średnicy jak kolumny do wypełnienia stałego. Wypełnia się je specjalnymi porowatymi kserożelami (zwykle silikażelami lub ziemiami okrzemkowymi), tu zwanymi nośnikami fazy ciekłej. Powierzchnia ziaren nośnika jest pokrywana warstwą (filmem) wysokowrzącej cieczy o wysokiej lepkości i odpowiedniej polarności, zależnej od polarności składników analizowanej mieszaniny. Rozdzielanie analizowanych substancji odbywa się na granicy gaz-ciecz (absorpcja}.

• Kolumny kapilarne - są to kolumny o długości do 50-60 m i średnicy wewnętrznej rzędu 0,32 mm i mniej. Są one wykonywane z metali lub krzemionki topionej (z wyglądu przypominają światłowody). Wypełnia się je roztworami polimerów lub innych nielotnych substancji ciekłych o wysokiej lepkości i polarności zależnej od rodzaju związków, które mają być rozdzielane. Roztwory te, po odparowaniu, pozostawiają na ściankach kolumny cienki film, który w warunkach analizy jest bardzo lepką cieczą. Rozdzielanie analizowanych substancji odbywa się w nich na granicy gaz-ciecz (absorpcja). Najczęściej stosowanymi polimerami w tego rodzaju kolumnach są modyfikowane chemicznie polisiloksany lub modyfikowane chemicznie polietylenoglikole o wysokiej masie cząsteczkowej.

Detektor

Detektor w chromatografie gazowym mierzy stężenie wypływających związków w gazie nośnym. Idealny detektor powinien być wrażliwy tylko na samo stężenie niezależnie od struktury chemicznej analizowanego związku. W praktyce jednak detektory mają różną czułość na różne związki chemiczne, co wymaga ich kalibrowania i ustalania tzw. współczynników odpowiedzi dla każdego związku chemicznego osobno, o ile chce się dokładnie określać procentowe udziały związków chemicznych w analizowanej próbce.

Rejestrator

Niegdyś jako rejestratory stosowano analogowe urządzenia pisakowe, czasami zaopatrzone w integrator, które po prostu "rysowały" zmiany napięcia elektrycznego generowanego przez detektor. Wykresy te nazywa się tradycyjnie chromatogramami. Chromatogramy przyjmują zwykle kształt serii ostrych pików, których wysokość odpowiada chwilowemu stężeniu wychodzącego z kolumny związku chemicznego, a powierzchnię pola pod pikiem można przeliczyć na całkowite stężenie danego związku chemicznego w całej analizowanej próbce.

Współcześnie jako rejestratory stosuje się komputery PC (niekiedy zaopatrzone w odpowiednią kartę) oraz oprogramowanie umożliwiające zarówno sterowanie parametrami pracy całego aparatu jak i automatyczne gromadzenie oraz analizowanie chromatogramów. Oprogramowanie takie metodami numerycznymi, poprzez wyznaczenie pochodnej określa maksimum piku (czas retencji) oraz początek i koniec piku, następnie poprzez całkowanie w granicach początku i końca piku, wylicza powierzchnię pola. Najczęściej, komputer, karta i oprogramowanie są dostarczane przez producenta aparatu, choć możliwy jest też zakup oprogramowania i kart od niezależnych producentów.

CHROMATOGRAFIA CIECZOWA

Jest to rodzaj chromatografii w której eluentem jest ciecz, przesuszanym przez złoże stałe lub żelowe.

Istnieje bardzo wiele rodzajów chromatografii cieczowej, które można podzielić na trzy ogólne rodzaje:

• chromatografia cienkowarstwowa - w której złoże (zwykle żel krzemionkowy) jest nałożone na płytkę szklaną lub plastikową w postaci cienkiej, sprasowanej formy. Rozdział następuje poprzez powolne wnikanie roztworu w złoże

• chromatografia kolumnowa - w które złoże umieszcza się w kolumnie, po czym przez kolumnę przepuszcza się roztwór analizowanej mieszaniny - jej szczególnym przypadkiem jest HPLC

• elektroforeza - która w zasadzie jest formą chromatografii cienkowarstwowej, w której jednak najpierw nasącza się złoże mieszaniną, a rozdział następuje na skutek działania pola elektrycznego

MIANO MIKROORGANIZMÓW

Miano mikroorganizmów jest to najmniejsza objętość badanego materiału, w którym znajduje się przynajmniej jedna żywa komórka mikroorganizmu wskaźnikowego. Oznaczenie miana służy do określenia stopnia skażenia badanego materiału mikroorganizmami.

Najczęściej wykonuje się badanie miana coli, gdyż jest to bakteria masowo występująca w kale człowieka a przy tym jej żywotność trwa dłużej niż innych bakterii z tego samego źródła. Miano coli zwane też mianem pałeczek okrężnicy to najmniejsza objętość wody (w cm³), z której w hodowli powstanie przynajmniej jedna kolonia Escherichia coli, bakterii z rodzaju Enterobacter, Citrobacter, lub Klebsiella. Określanie miana coli jest podstawową metodą oceny, czy woda lub żywność miały kontakt z odchodami. Jest to łatwe do wykonania badanie wskaźnikowe. Jeśli w próbce stwierdzi się ilość bakterii powyżej normy, z dużą pewnością należy przyjąć że próbka może zawierać szkodliwe, chorobotwórcze bakterie. Oznaczenie można przeprowadzić na kilka sposobów. Najprostszy wykorzystuje właściwość bakterii fermentacji laktozy z wytworzeniem kwasów i gazu w temperaturze 44°C. Pobraną próbkę wody rozcieńcza się (wody pitnej z przyczyn oczywistych się nie rozcieńcza) w pożywce zawierającej laktozę (jako substrat) i zieleń brylantynową (jako wskaźnik kwasowości). Oznaczenie przeprowadza się w probówkach Durhama (probówki do których wkłada się mniejsze, odwrotnie - służące do łapania wydzielanego gazu). Po dobowej inkubacji można odczytywać wyniki. Podstawowe poziomy czystości wody z rzek, stawów, ścieków[cm³]:

• 0,1 - woda jest niezdrowa

• 1,0 - woda jest zanieczyszczona (niepewna)

• 10 - woda jest stosunkowo czysta (możliwa do użycia)

• 100 - woda jest dostatecznie czysta

Normy dla wody pitnej:

• studziennej > 50 cm³

• wodociągowej > 100 cm³

Dla wody studziennej, z której zazwyczaj korzysta tylko jedna rodzina, norma mówi że po wzięciu do badania 50 cm³ wody w próbce nie powinno być bakterii (zabarwienia i gazu). Woda nadaje się do użytku nawet jeśli następna próbka zawierająca 100 cm³ wykaże już obecność bakterii z grupy coli.

8

---