1.Założenia modelu Keynesa
model dotyczy krótkiego okresu czasu
ceny i płace są sztywne
istnieją wolne moce produkcyjne
model zajmuje się wyłącznie stroną popytową gospodarki, nie analizuje strony podażowej
produkcja jest zdeterminowana przez popyt
2. Co rozumiesz pod pojęciem efekt mnożnikowy?
Efekt mnożnikowy - zjawisko o charakterze sprzężenia zwrotnego, polegające na rozwoju wielu różnych przedsiębiorstw(działalności gospodarczych) pod wypływem dodatkowego popytu konsumpcyjnego i zaopatrzeniowego powstałego w wyniku uruchomienia lub rozbudowy jakiegoś przedsiębiorstwa (działalności gospodarczej). Efekty mnożnikowe są korzystne dla rozwoju lokalnej gospodarki.
*Można również mówić o negatywnych efektach mnożnikowych w przypadku kryzysu lokalnej gospodarki w wyniku zamknięcia lub zmniejszenia produkcji w jakimś przedsiębiorstwie.
Zasięg przestrzenny efektów mnożnikowych może być:
domknięty - ograniczony do najbliższej okolicy (miejscowości lub regionu) nowej lub rozbudowanej firmy,
otwarty - ogarniają one także sąsiednie miejscowości lub regiony.
3.Krańcowa skłonność do konsumpcji - MPC (ang. marginal propensity to consume). Opisuje zależność między dochodem a konsumpcją, a dokładniej ukazuje, jaką część przyrostu rozporządzalnego dochodu gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na konsumpcję, ( jeżeli dochód wzrasta np. o 1 funta, a MPC jest równe 0,7, planowana konsumpcja wzrasta o 70 pensów). MPC jest stałym współczynnikiem w algebraicznym przedstawieniu funkcji konsumpcji (nie zmienia się mimo wzrostu dochodu). MPC jest liczbą dodatnią i mieści się w przedziale od 0 do 1.
4.Deficyt budżetowy - różnica pomiędzy dochodami a wydatkami firmy, samorządu, państwa w danym roku budżetowym stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt. Gdy mamy do czynienia z sytuacją że wydatki przewyższają dochody możemy mówić o deficycie
5. Co rozumiesz pod pojęciem aktywna polityka fiskalna?
Celowe zmiany stawek podatkowych lub wielkości wydatków państwowych, dokonywane w celu regulowania ogólnego poziomu popytu.
6. Nadwyżka sektora finansów publicznych - dodatnia różność wśród dochodami publicznymi i wydatkami publicznymi, ustalona na rzecz okresu rozliczeniowego, jaki wynosi tak bywa 1 rok.Dochody publiczne plus wydatki publiczne i nadwyżkę czy brak sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pośrodku jednostkami tego sektora
1. Dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych.
2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych między jednostkami tego sektora.
Zależności?
Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa w danym roku budżetowym stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt budżetu państwa w danym roku.
Różnica między dochodami a wydatkami sektora finansów publicznych w danym roku budżetowym stanowi nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych w tym roku.
Przez państwowy dług publiczny rozumie się nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora.
Dług publiczny tworzą więc skumulowane deficyty budżetowe budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów zaliczanych do sektora finansów publicznych (po wyeliminowaniu przepływów finansowych wewnątrz tego sektora).
7. Co to jest Krzywa Phillipsa, jakie było jej pierwotne założenie i o jaki czynnik wzbogacili ją monetaryści w swoich poglądach?
Krzywa Philipsa jest to krzywa, wykazująca stosunek między stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji. Z przebiegu tej krzywej wynika, że niższa stopa bezrobocia może być uzyskiwana kosztem wyższej stopy inflacji i odwrotnie. Wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza podważyły wiarygodność takiego rozumienia, tzn. wymienności inflacji i bezrobocia. Obecnie już niewielu ekonomistów uznaje ważność tej wymienności w długim okresie. W latach siedemdziesiątych ogólna zależność między inflacją a bezrobociem miała charakter korelacji dodatniej, to znaczy, że im wyższa stopa inflacji, tym wyższa również stopa bezrobocia i odwrotnie. W ciągu ostatnich 25 lat zarówno bezrobocie jak i inflacja wykazywały tendencje wzrostowe. Można więc przyjąć tezę, że bezrobocie i inflacja nie muszą być związane z odwrotną zależnością, jak to utrzymują niektórzy ekonomiści.
Według monetarystów walka z inflacją polega na redukowaniu wzrostu ilości pieniądza w gospodarce czyli regulacji podaży pieniądza. Należy więc doprowadzić do sytuacji, w której realna podaż pieniądza będzie rosła w tempie odpowiadającym popytowi wynikającemu ze wzrostu gospodarczego wtedy też ilość pieniądza powinna zrównać się z popytem na jego zasoby i zahamować wzrost cen czyli inflację.
8. Co zakłada teoria przyśpieszonej inflacji i jaki stosunek do niej mają neoklasycy?
Teoria przyśpieszonej inflacji zakłada, że bezrobocie może być zmniejszone poniżej swojej naturalnej stopy jedynie kosztem zwiększenia inflacji. Neoklasycy byli przeciwnikami teorii przyśpieszonej inflacji. Uważali, że ceny i płace są elastyczne, dlatego na rynkach szybko ustala się stan równowagi, a także, że teoria ta opiera się na niedoskonałej informacji.
9. Podaj definicję histerezy odwołując się do konkretnego przykładu.
Histereza jest to pojęcie, przez które rozumie się opóźnienie zmian lub utrzymywanie się efektu nawet kiedy początkowa przyczyna przestała istnieć. Utrzymywanie się bezrobocia nawet wtedy gdy nie występuje już niedobór popytu, który je wywołał.
Histereza pojawia się w gospodarce, jeżeli jej równowaga długookresowa zależy od tego, co działo się z nią w krótkim okresie. W końcu lat osiemdziesiątych ekonomiści zaczęli żywo interesować się koncepcją histerezy jako możliwym wyjaśnieniem przyczyn wysokiego i trwałego bezrobocia w Europie.
10. Posługując się krzywymi podaży globalnej wyjaśnij jak zmiana globalnego popytu wpływa na produkcję i ceny.
Według monetarystów podaż globalna jest nieelastyczna w długim okresie, natomiast neoklasycy uważają, że także w krótkim okresie. Dlatego poziom produkcji kształtuje się niezależnie od poziomu popytu. Keynesiści uważają, że globalna podaż jest względnie elastyczna z wyjątkiem sytuacji pełnego zatrudnienia, ponieważ płace i ceny są względnie sztywne. Sądzą również, że w długim okresie krzywa podaży może być jeszcze bardziej elastyczna, ponieważ inwestycje zwiększają zdolności produkcyjne gospodarki.
11. Wymień i krótko omów najistotniejsze działania prorynkowej polityki podażowej.
Prorynkowa polityka podażowa zmierza do przyspieszenia wzrostu gospodarczego poprzez sprzyjanie prywatnej przedsiębiorczości i tworzenie warunków swobodniejszego działania sił rynkowych.
Do jej działań należą miedzy innymi: ograniczenie wydatków państwowych, obniżka podatków, zmniejszenie biurokracji, zmniejszenie monopolistycznej siły związków zawodowych, ograniczenie automatycznych uprawnień do niektórych świadczeń społecznych, popieranie konkurencji za pomocą deregulacji i prywatyzacji, zniesienie wszelkich granic w wymianie walut i innych barier swobodnego przepływu kapitału.
12. Keynesiści, a bezrobocie i inflacja. Omów ich stosunek do tych dwóch kategorii.
Keynes jako pierwszy ekonomista zdefiniował przyczyny powstawania inflacji wprowadzając pojęcie tzw. wąskich gardeł. Polegało ono na tym, że w miarę wzrostu popytu wzrasta produkcja do momentu wykorzystania jej całkowitej zdolności i , w tym czasie nie ma zjawiska wzrostu cen, wzrasta natomiast dochód narodowy. Gdy zdolności produkcyjne wyczerpią się pojawiają się owe wąskie gardła produkcyjne, następuje wzrost zatrudnienia i płac, wzrost kosztów i cen wywołany nadmiernym popytem, rozkręca się spirala inflacyjna, płace gonią ceny, a te rosną wskutek wzrostu płac i kosztów. Jest to przykład inflacji ciągnionej przez popyt. Oczywiście ekonomiści mają różne poglądy na temat jej zwalczania. Według keynesistów wzrostowi dochodu narodowego towarzyszy więcej niż proporcjonalny wzrost cen. Z przyczynami wzrostu należy walczyć poprzez hamowanie wzrostu płac, ograniczanie deficytu budżetowego i regulowanie ilości dopływającego pieniądza przez Bank Centralny. Jeśli chodzi o bezrobocie, keynesiści uważają, że istnieje bezrobocie przymusowe będące wynikiem zbyt małego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Poziom popytu zależny jest od koniunktury, która jak wiadomo ulega wahaniom. W wysokich fazach koniunktury wg keynesistów bezrobocie może spaść nawet do poziomu bezrobocia naturalnego.
13. Wzrost gospodarczy
Stopa wzrostu gospodarczego- procentowy wzrost produkcji w ciągu roku.
2. Bezrobocie- zjawisko społeczne polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
3. Inflacja- ogólny wzrost cen w gospodarce
4. Bilans płatniczy- zestawienie wszelkich transakcji danego kraju z zagranicą.
- Deficyt bilansu płatniczego- niedobór dewiz (walu obcych)
- Kurs walutowy- relacja wymienna danej waluty na inną. Kurs jest wyrażony jako ilość jednej waluty potrzebna do nabycia jednostki drugiej waluty
(np. 1EUR= 3.95 PLN)
(Zapewnienie wzrostu gospodarczego-tzn. stały i szybki wzrost, w tym celu rządy krajów próbują uchronić gospodarkę zarówno przed recesjami jak i przed nadmiernie szybkim, ale i trwałym wzrostem.( Stopa wzrostu gospodarczego- procentowy wzrost produkcji w ciągu roku.)
Ograniczenie bezrobocia-bezrobocie oznacza marnotrawienie zasobów ludzkich a zasiłki dla bezrobotnych obciążają budżet państwa. (bezrobocie- zjawisko społeczne polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.)
Ograniczenie inflacji-polityka gospodarcza rządów stara się utrzymać inflację na możliwie niskim i stałym poziomie. Taka inflacja ułatwia podejmowanie decyzjo gospodarczych. (Inflacja- ogólny wzrost cen w gospodarce.)
Unikanie problemów z bilansem płatniczym i kursem walutowym- . Bilans płatniczy- zestawienie wszelkich transakcji danego kraju z zagranicą. Jeżeli suma wydatków dewizowych (w walutach obcych) przewyższa sumę wpływów , powstaje deficyt w bilansie płatniczym lub spada kurs waluty krajowej. Deficyt bilansu płatniczego- niedobór dewiz (walu obcych). Kurs walutowy- relacja wymienna danej waluty na inną. Kurs jest wyrażony jako ilość jednej waluty potrzebna do nabycia jednostki drugiej waluty.)
14. Jakie są efekty wzrostu popytu globalnego w realizacji 4 głównych celów makroekonomicznych.
Nastąpi wzrost produkcji i dochodu narodowego.
Poziom bezrobocia zmniejszy się w miarę jak przedsiębiorstwa zaczną zatrudniać dodatkowych pracowników w celu zaspokojenia rosnącego popytu na swe wyroby.
Inflacja ulegnie prawdopodobnie przyspieszeniu.
Bilans płatniczy ulegnie zapewne pogorszeniu.
(Nastąpi wzrost produkcji i dochodu narodowego - tym większy, im większa była nadwyżka dopływów nad odpływami.
Poziom bezrobocia zmniejszy się w miarę jak przedsiębiorstwa zaczną zatrudniać dodatkowych pracowników w celu zaspokojenia rosnącego popytu na swe wyroby
Inflacja ulegnie prawdopodobnie przyspieszeniu. Im większy będzie wzrost popytu w porównaniu do zdolności wytwórczych tym trudniej będzie im zaspokoić dodatkowy popyt i tym bardziej prawdopodobnie wzrosną ceny
Bilans płatniczy ulegnie zapewne pogorszeniu. Zwiększony popyt absorbuje więcej towarów importowanych a wyższa inflacja obniża konkurencyjność eksportu i sprawia, że towary importowane stają się relatywnie tanie w porównaniu z krajowymi. Import pewnie wzrośnie eksport zmaleje.)
15. Opisz 3 metody wyznaczania wielkości PKB.
Produkt krajowy brutto (PKB)- wartość produkcji wytworzonej w kraju w ciągu roku.
Suma produkcji- określenie ogólnej wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w kraju w danym roku.
Suma dochodów- polega na zsumowaniu dochodów uzyskanych w produkcji dóbr i usług.
Suma wydatków- polega na zsumowaniu wydatków poniesionych na wykupienie produkcji finalnej (tzn. wydatków konsumentów, inwestycji, wydatków państwa i eksportu netto.
16. Wymień i opisz rodzaje inflacji
· ciągniona przez popyt - występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Taki efekt ma najczęściej miejsce w okresach wojen, kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystywania zdolności produkcyjnych powodują szybki (nieraz gwałtowny) wzrost cen. Za wzrost inflacji popytowej obciąża się odpowiedzialnością rząd, który dopuszcza do nadmiernych wydatków, bądź bank centralny, który zachęca do nadmiernej kreacji pieniądza poprzez tanie kredyty.
· pchana przez koszty - występuje gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. Za wzrost inflacji kosztowej obciąża się odpowiedzialnością związki zawodowe, które nadmiernie żądają wzrostu płac. Inflację kosztową mogą również powodować przedsiębiorstwa monopolistyczne podnoszące ceny podstawowych surowców i dóbr finalnych.
· strukturalna - występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów
Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu:
Im mniejsza jest inflacja tym większe znaczenie mają jej zmiany. Większe znaczenie ma wzrost/spadek inflacji między 3% a 7% niż między 150% a 200%
pełzająca - do 5% w skali roku; nie wpływa ujemnie na gospodarkę
krocząca - 5-10% w skali roku
galopująca - do 150% w skali roku
hiperinflacja - powyżej 150% w skali roku
Inflacja płac-wsytępuje, gdy związki zawodowe wymuszają podwyżki płac niezależnie od stanu popytu na pracę
Inflacja zysków-występuje, gdy przedsiębiorstwa wykorzystują swą siłę monopolistyczną do zwiększenia zysków przez podwyżki cen niezależnie od poziomu popytu konsumpcyjnego.
Inflacja wynikająca ze wzrostu cen importowanych-występuje, gdy ceny importowane rosną niezależnie od poziomu globalnego popytu.
17. Wymień i opisz rodzaje inflacji kosztów.
Inflacja płac- związki zawodowe wymuszają podwyżki płac niezależnie od stanu popytu na pracę.
Inflacja zysków- przedsiębiorstwa wykorzystuję swą siłę monopolistyczną do zwiększenie zysków przez podwyżki cen niezależnie od popytu konsumpcyjnego.
Inflacja wynikająca ze wzrostu cen importowych- ceny importowe rosną niezależnie od poziomu globalnego popytu.
18. Proces kreacji pieniądza na przykładzie kredytu Podmiot A zaciąga kredyt w wysokości 1000;
Bank księguje na koncie podmiotu A 1000 (pasywa), a równocześnie należności od podmiotu A również 1000 (aktywa). Suma bilansowa banku rośnie do 1000 (zarówno aktywa, jak i pasywa); całkowita wartość nominalna pieniędzy w systemie wzrasta do 1000;
Podmiot A płaci podmiotowi B 1000 jako rozliczenie transakcji;
Bank wyksięgowuje z konta podmiotu A 1000 i księguje 1000 na koncie podmiotu B;
Podmiot B płaci podmiotowi C 500 jako rozliczenie transakcji;
Bank wyksięgowuje z konta podmiotu B 500 i księguje 500 na koncie podmiotu C;
Podmiot C płaci podmiotowi A 100 jako rozliczenie transakcji;
Bank wyksięgowuje z konta podmiotu C 100 i księguje 100 na koncie podmiotu A;
Podmiot A płaci bankowi 10 jako odsetki;
Bank wyksięgowuje z konta podmiotu A 10 i księguje 10 na swoim koncie rozliczeniowym;
Podmiot A spłaca bankowi 50 jako ratę kapitałową;
Bank wyksięgowuje z konta podmiotu A 50 (pasywa), a równocześnie zmniejsza należności od podmiotu A również o 50 (aktywa). Suma bilansowa banku maleje o 50 do 950 (zarówno aktywa, jak i pasywa); całkowita wartość nominalna pieniędzy w systemie maleje do 950;
19.Funkcje pieniądza: Środek wymiany
Środek gromadzenia bogactwa
Miernik wartości
Środek ustalania przyszłych należności i zobowiązań
ŚRODEK WYMIANY
Ludzie od zarania dziejów kupowali i sprzedawali towary - początkowo był to handel wymienny, później pojawiła się jednostka pośrednicząca( środek wymiany, który był powszechnie akceptowany jako zapłata za dobra), czyli właśnie pieniądz. Dzięki sprzedaży towarów lub usług otrzymujemy pieniądze. Tak więc pieniądz, będąc środkiem wymiany, znacznie ułatwia i przyspiesza proces wymiany dóbr i usług w stosunku do stosowanego dawniej handlu wymiennego.
ŚRODEK GROMADZENIA BOGADZTWA czyli jest środkiem tezauryzacji. Pieniądz umożliwia łatwe przechowywanie wartości zdobytej dzisiaj, aby dokonać zakupu dóbr lub usług w przyszłości. Jednak w razie inflacji jest to niekorzystne
MIERNIK WARTOŚCI Pieniądz jest miernikiem używanym do wyceny dóbr i usług oraz aktywów. Umożliwia bezpośrednie porównanie wartości różnych rzeczy- wartość dóbr jest mierzona ich ceną, wyrażoną w jednostkach pieniężnych.
ŚRODEK USTALENIA PRZYSZŁYCH NALEŻNOŚCI I ZOBOWIĄZAŃ
Pieniądz światowy: pieniądze niektórych krajów są przyjmowane na całym świecie dlatego mogą pełnić funkcje pieniądza światowego. (informacja z Internetu, książka o tym nie mówi)
Różnica między płynnością a zyskownością
Zyskowność - Zysk powstaje wtedy, gdy bank udziela kredytów na wyższy procent niż wynosi oprocentowanie depozytów.
Płynność - to łatwość, z jaką można bez strat zmienić dany aktyw na gotówkę.
20.Jaka jest różnica między płynnością a zyskownością?
Płynność
oznacza możliwość zamiany przedmiotu inwestycji na gotówkę w krótkim okresie po oczekiwanej cenie. Jest to istotne wtedy, gdy istnieje konieczność niespodziewanego wydatku.
opinie na temat zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych (bieżących) tj. o okresie spłaty nie przekraczającym jednego roku
Zyskowność
oznacza osiąganie przez jednostki dodatniego wyniku finansowego (zysku*) w danym okresie. Możemy mówić o zyskowności: sprzedaży, majątku, kapitałów własnych.
*Zysk to dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa, oznacza, że ma ono wyższe przychody niż koszty ich uzyskania. Inaczej, jest to "nadwyżka wartości sprzedaży nad ogólnymi wydatkami; wynagrodzenie dla firm za angażowanie jej zasobów w warunkach ryzyka w celu zaspokojenia potrzeb odbiorców. Zysk jest podstawą do inwestowania i rozwoju firmy."
21.Istnieją 4 główne typy wkładów bankowych. Wymień je i opisz jeden z nich.
Wkłady awista
Wkłady terminowe
Certyfikaty depozytowe - są to papiery wartościowe emitowane przez banki w celu pozyskania pieniądza. Certyfikat depozytowy jest dokumentem lub zapisem potwierdzającym przyjęcie środków przez bank. Takie zaświadczenie określa miejsce zdeponowania środków, nazwę banku oraz czas zdeponowania i wysokość stopy procentowej. Zaświadczenie wystawiane jest na okaziciela i może być swobodnie handlowane na rynku wtórnym . Stroną transakcji jest okaziciel, który przedstawi emitentowi do wykupu (w określonym przez tego ostatniego, dniu i po określonej cenie).
Transakcje „repo”
22. Napisz co to jest kartel i kiedy osiągnie on największy zysk.
Kartel to formalne porozumienie przedsiębiorstw w oligopolu. Maksymalizuje zyski, jeśli zachowuje się jak monopol, tzn. jeśli jego uczestnicy zachowują się tak jakby byli jednym przedsiębiorstwem.
23..Omów strategię maxi-mini i maxi-maxi.
****Strategia maxi-mini:
mocna pozycja firmy ale przewaga zagrożeń w otoczeniu
polega na wykorzystywaniu potencjału i silnych stron organizacji do zminimalizowania zagrożeń płynących z otoczenia. Działaniami takimi mogą być np.: selekcja produktów, segmentacja rynku, redukcja kosztów, ulepszanie produktów konkurencyjnych, rozwój rynków i produktów, zdobywanie nowych rynków.
****Strategia maxi-maxi:
stosujemy kiedy atuty firmy przeważają nad słabymi a otoczenie stwarza przewagę szans (firma ekspansywnie się rozwijająca)
dla strategii agresywnej (maxi-maxi) proponuje się maksymalne wykorzystanie zależności pomiędzy silnymi stronami organizacji i szansami jakie daje otoczenie, czyli wykorzystanie szansy poprzez silne strony. Jest to strategia silnej ekspansji i zdywersyfikowanego rozwoju.
****Strategia mini-maxi:
zasoby firmy przewaga słabych stron nad mocnymi w firmie ale jednocześnie z mocnymi stronami otocznia
Jej istotą jest eliminowanie słabych stron organizacji oraz budowanie jej konkurencyjnej siły poprzez maksymalne wykorzystanie nadarzających się szans. Działania składające się na tą strategię to między innymi: powiększanie zasobów finansowych, powiększanie zasobów handlowych, ulepszanie linii produktów, zwiększanie produktywności, redukcja kosztów, wprowadzanie usprawnień do organizacji, inwestowanie w utrzymanie przewagi konkurencyjnej.
****Strategia mini-mini:
słabe strony przeważają (przyjąć strategię likwidacji lub przetrwania)
polega głównie na zapewnieniu firmie przetrwania i zminimalizowania zagrożeń i występujących wewnątrz firmy słabości. Strategia ta powinna doprowadzić w skrajnych przypadkach do wyciągnięcia maksymalnych korzyści przed likwidacją firmy. Działania związane z tą strategią to między innymi: redukcja kosztów, zmniejszanie zdolności produkcyjnych, zatrzymanie procesu inwestowania czy zwolnienia pracowników.
24. Podać funkcje banku centralnego
Emisja pieniądza gotówkowego
Nadzór nad bankami komercyjnymi
Świadczenie usług na rzecz banków komercyjnych-pełnienie funkcji banku banków przez udzielanie im. m.in. kredytów
Prowadzenie rachunków i rozliczeń państwa
Kontrola ilości pieniądza i wielkości kredytu w gospodarce
Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy. Następnie wprowadza go do obiegu poprzez skup metali szlachetnych, walut obcych oraz w formie długu, czyli udzielając kredytów bankom komercyjnym (w niektórych państwach również rządowi). Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.
Bank centralny jest bankiem banków i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.
Bank centralny jest bankiem skarbu państwa. Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny.
Funkcje stabilizująco kontrolne:
Bank centralny formułuje cele polityki pieniężnej państwa i steruje nią za pomocą dostępnych instrumentów.
Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju, a także prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej.
Bank centralny nadzoruje działalność banków komercyjnych.
Bank centralny reguluje podaż pieniądza w obiegu (poprzez np. operacje otwartego rynku i ustalanie stóp procentowych) i oddziałuje na politykę kredytową banków komercyjnych
25.Omówić równanie równowagi pieniądza i jego rolę dochodową.
Fragmenty dochodowej teorii pieniądza były także rozwijane przez J. M. Keynesa, który sformułował tezę, że popyt na pieniądz jest nie tylko funkcją dochodu narodowego; ilość pieniądza w obiegu oraz zmiany ogólnego poziomu cen wiąże Keynes z wielkością produkcji, poziomem dochodów i ich podziałem na konsumpcję i inwestycje. Wpływ zmian ilości pieniądza na poziom cen zależy zatem od wielu czynników kształtujących proces produkcji. Całość zasobów pieniężnych w społeczeństwie Keynes podzielił na 2 części:
- obieg pieniądza czynny, którego rozmiary kształtują się pod wpływem motywu transakcyjnego
- obieg pieniądza nieczynny, którego zasoby utrzymywane są pod wpływem motywu spekulacji
Popyt na pieniądz czynny zależy od ogólnej aktywności gospodarczej wyrażającej się w poziomie dochodów, popyt na pieniądz nieczynny jest malejącą funkcją stopy procentowej. Powiększenie ilości pieniądza powiększa dochody i działa w 2 kierunkach:
- zwiększa zapotrzebowanie na obieg czynny (wzrost dochodów powoduje wzrost popytu i produkcji)
- obniżenie stopy procentowej (zainteresowanie inwestycjami)
Wpływ zmian ilości pieniądza na poziom cen może być, wg Keynesa, tylko pośredni - poprzez wpływ na płace nominalne i ogólne wielkości zatrudnienia, które z kolei zależą od skłonności do inwestowania (skłonność od inwestowania kształtuje się pod wpływem stopy procentowej).
26. Omówić techniki kontroli pieniądza podaży.
Podaż pieniądza - ilość pieniądza w obiegu. Pojęcie obejmuje zarówno gotówkę, wkłady a'vista, jak i niektóre papiery wartościowe. Kontrola podaży pieniądza jest jednym z elementów polityki pieniężnej prowadzonej przez banki centralne. Może być regulowana m.in. poprzez politykę racjonowania kredytów, dzięki czemu uzyskuje się efekty antyinflacyjne. Metody wpływania na podaż pieniądza przez bank centralny:
w celu zwiększenia podaży:
.obniżenie stopy redyskontowej celem zwiększenia pożyczek dla banków komercyjnych
zakup rządowych papierów wartościowych na otwartym rynku;
obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych;
w celu zmniejszenia podaży;
podwyższenie stopy redyskontowej celem zmniejszenia pożyczek dla banków komercyjnych;
sprzedaż posiadanych rządowych papierów wartościowych;
podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych.
Operacje otwartego rynku
- sprzedaż bądź skup papierów wartościowych przez bank centralny w celu zmniejszenia lub zwiększenia podaży
Konwersja długu publicznego
- zmiana udziału weksli i obligacji w finansowaniu deficytu (zmiana struktury zadłużenia państwa bez zmiany poziomu tego zadłużenia)
27. Co to jest efekt wyparcia finansowego? Podać przykład. ?
Efekt wypychania lub wypierania (ang. crowding out) - zjawisko ekonomiczne polegające na zmniejszeniu wielkości inwestycji sektora prywatnego spowodowanym zwiększonym finansowaniem wydatków publicznych deficytem budżetowym. Jest jedną z form zawodności państwa w zakresie rozwiązań regulacyjnych.
Efekt wypychania pojawia się, gdy powodem początkowej zmiany wielkości produkcji jest wzrost wydatków państwa. Dochodzi wtedy do wzrostu popytu na pieniądz oraz wzrostu stopy procentowej, a tym samym do ograniczenia popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego sektora prywatnego. Wypieranie to inaczej zastąpienie inwestycji prywatnych wydatkami państwa.
Wypieranie finansowe związane jest ze wzrostem stopy procentowej w wyniku niepieniężnego finansowania wydatków państwa, natomiast wypieranie realne może być spowodowane np. zastąpieniem konsumpcji prywatnej konsumpcją państwa lub hamującym wpływem potencjalnej rosnącej niepewności, będącej rezultatem zwiększonych wydatków państwa. prywatnego.
28.Co kształtuje poziom i wzrost PKB?
PKB potencjalne i rzeczywiste
AD (globalny popyt) - AS (globalna podaż); determinanty, kształty krzywych
Poziom konsumpcji
Poziom oszczędności
Poziom inwestycji
29. Co nazywamy efektem bogactwa? Od czego zależy?
efekt bogactwa jest to efekt oddziaływania zmian w poziomie cen lub stóp procentowych na poziom konsumpcji. Polega na zmianie wielkości konsumpcji, która następuje właśnie wskutek zmiany cen lub też stóp procentowych. Odnosi się głównie do gospodarstw domowych (i na ich przykładzie daje się w nieskomplikowany sposób wytłumaczyć), i dotyczy, co istotne, nie tylko gotówki w portfelu tychże gospodarstw, ale również innych aktywów finansowych, jak np. depozytów złożonych w banku.
Ogólnie rzecz ujmując, zmiany w poziomie cen lub też stóp procentowych w gospodarce wywierają wpływ na wartość pieniądza w tej gospodarce obowiązującego, a zatem także na siłę nabywczą zasobów pieniądza gospodarstw domowych (na przykład wraz ze wzrostem cen dochodzi do spadku siły nabywczej pieniądza), a zatem również dochodu i dochodu rozporządzalnego. To z kolei prowadzi do zmian w wielkości konsumpcji. Innymi słowy, zmiany poziomu cen/stóp procentowych skutkują zmianami realnych zasobów majątkowych i dostosowanie wydatków konsumpcyjnych do tych zmian
30. Kiedy występuje równowaga podaży i popytu?
Równowaga podaży i popytu (Równowaga rynkowa) jest jednym z fundamentalnych pojęć w ekonomii i w teorii ekonomii. Ogólnie, określa się tak sytuację, w której wszystkie siły rynkowe równoważą się, a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. W szczególności, najczęściej mianem równowagi rynkowej określa się stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, czyli stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej
31. Co to jest mnożnik? Wymień rodzaje
Liczbowa wartość współczynnika mierzącego przyrost produktu wynikający z jednostkowego przyrostu inwestycji
Mnożnik jest to liczba, przez którą należy przemnożyć daną zmianę inwestycji, aby wyznaczyć wielkość wynikającej stąd zmiany całkowitego produktu.
współczynnik określający zmianę (wzrost lub spadek) dochodu narodowego pod wpływem zmiany autonomicznych lub egzogenicznych (zewnętrznych) wydatków podmiotów gospodarczych. Jest relacją przyrostu dochodu narodowego do początkowej zmiany czynników, które ten przyrost wywołały. Jest zawsze większy od jedności - zmiana wydatków o określoną wartość powoduje zawsze zmianę dochodu narodowego o wielokrotność tej wartości.
Inwestycyjny,Kreacji pieniądza, Kwoty bazowej, Depozytowy
Rodzaje:
Prosty mnożnik kreacji pieniądza:
Złożony mnożnik kreacji pieniądza:
32.Co to są inwestycje? Omów czynniki, które determinują inwestycje.
Inwestycja to nakład gospodarczy na tworzenie lub zwiększanie majątku trwałego.
Inwestycja to wydatki przedsiębiorstw na dobra, które mogą być użyte do produkcji innych dóbr i usług. Jest to tzw. "efekt korzyści odroczonych w czasie".
Inwestycja to wyrzeczenie się obecnych, pewnych korzyści na rzecz niepewnych korzyści w przyszłości.
Inwestycje dzielą się na inwestycje w kapitał trwały oraz inwestycje w zapasy. Inwestycje w kapitał trwały są to inwestycje mieszkaniowe (zakup mieszkań i bloków mieszkalnych niezależnie od podmiotu nabywającego) oraz inwestycje niemieszkaniowe, gdzie wchodzą pozostałe zakupy przedsiębiorstw niepowiększające zapasów. Inwestycje są strumieniem nowego kapitału w ciągu roku i są dodawane do zasobu kapitału. Są to inwestycje brutto. Inwestycje brutto pomniejszone o amortyzację tworzą inwestycje netto.
Do grupy inwestycji długoterminowych należą:
wartości niematerialne i prawne
długoterminowe aktywa finansowe
Przeciwieństwem inwestycji jest konsumpcja.
Rodzaje inwestycji
Ze względu na termin realizacji wyróżnia się:
inwestycje długoterminowe (ponad 1 rok)
inwestycje krótkoterminowe (do 1 roku)
Ze względu na to czego dotyczą wyróżnia się:
inwestycje infrastrukturalne
inwestycje produkcyjne
inwestycje restrukturyzacyjne (udoskonalenia)
Ze względu na formę:
inwestycje pośrednie — inwestycje o charakterze finansowym (np. akcje, obligacje)
inwestycje bezpośrednie — mają charakter rzeczowy (np. nieruchomości)
Determinanty poziomu inwestycji
Przedsiębiorstwa podejmują decyzje inwestycyjne w oparciu o trzy czynniki:
przychody, których wielkość zależy bezpośrednio od popytu na określony produkt.
koszty, których wyznacznikiem jest poziom stóp procentowych. Wyższa stopa procentowa oznacza wyższy koszt inwestycji przy finansowaniu zewnętrznym oraz wyższy koszt alternatywny (np. korzystne lokaty) w przypadku finansowania wewnętrznego.
oczekiwania, czyli "stan zaufania" przedsiębiorcy do gospodarki. Przewidywana recesja zniechęca przedsiębiorców do inwestowania, przeciwnie oddziałuje ekspansja gospodarcza.
33. Jakimi środkami rząd może zapobiegać niepożądanym zmianom kursu walut?
Bank centralny może obniżyć lub podnieść poziom stóp procentowych, kupować lub sprzedawać zagraniczne waluty, rząd może zaciągać za granicą albo spłacać zaciągnięte wcześniej pożyczki, prowadzić deflacyjną lub ekspansyjną politykę fiskalną i pieniężną, zwiększyć lub zmniejszyć kontrolę importu lub dostępność walut obcych.
34. Jakimi czynnikami spowodowany może być spadek kursu waluty (deprecjacja)?
Wzrost popytu krajowego, który staje się przyczyną wzrostu importu
Wyższa inflacja w kraju niż za granicą
Spadek stóp procentowych w kraju
Działania spekulacyjne ze strony uczestników rynku walutowego, którzy oczekując spadku kursu złotego sprzedają walutę polską, co faktycznie powoduje obniżenie jej kursu.
35. Wymień i krótko opisz wady i zalety systemu kursów stałych.
Zalety:
Większa pewność decyzji gospodarczych-eliminując ryzyko kursowe, system kursów stałych ogranicza niepewność gospodarowania.
Eliminowanie spekulacji walutowej-jeśli kurs całkowicie sztywny to pozostanie takim w przyszłości, tracą sens działania spekulacyjne na rynku walutowym. Nawet ograniczona interwencja Banku Centralnego wystarczy do trzymania kursu waluty.
Zapobieganie niewłaściwej polityce gospodarczej
Wady:
Kolizja z interesami krajowej przedsiębiorczości i całej gospodarki-system ten podporządkowuje politykę gospodarczą zadaniu równoważenia bilansu płatniczego. Jakiekolwiek próby redukcji bezrobocia przez reflację prowadzą do deficytu w bilansie płatniczym, pozmusza rząd do powrotu do polityki deflacyjnej.
Spirala deflacyjna i kryzys globalny
Problemy z płynnością międzynarodową
Niezdolność dostosowań do wstrząsów-sztywność cen i płac niemożliwa szybką reakcję na nagły kryzys bilansu płatniczego. W dłuższym okresie utrzymywanie stałego kursu wymaga stosowania polityki deflacyjnej, która prowadzi do kryzysu w gospodarce.
Spekulacja walutowa-wysoki deficyt w bilansie płatniczym skłoni spekulantów do wyprzedaży waluty krajowej, co jeszcze bardziej zwiększy deficyt i może spowodować konieczność dewaluacji.
36. Napisz co to jest bilans płatniczy oraz krótko omów jego główne części.
Bilans płatniczy-zestawienie wszystkich przepływów pieniężnych między danym krajem a zagranicą. (Dopływ- str. Kredytowa, Odpływ- str. Debetowa)
Rachunek obrotów bieżących to zestawienie płatności z tytułu przepływu towarów i usług oraz dochodów majątkowych i przekazów pieniężnych między danym krajem a zagranicą (obroty towarowe, obroty usługami, pozostałe obroty bieżące)
Rachunek obrotów kapitałowych-zestawienie zmian, jakie wskutek przepływu kapitałów zachodzą w krajowych zasobach akcji, obligacji skarbowych, nieruchomości itp.. Dotyczy transakcji kupna i sprzedaży aktywów (kapitał długoterminowy, kapitał krótkoterminowy, zmiany rezerw)
Pytania:
37. Jakie są zagrożenia wynikające z interwencji państwa?
Zakres i wykorzystanie tych narzędzi zależy od potrzeb gospodarki, wynikających przede wszystkim ze stopnia jej rozwoju oraz aktualnego stanu koniunktury. Polityka interwencjonizmu państwowego stwarza zagrożenie inflacją, wynikające ze zwiększonych wydatków budżetu państwa (deficyt budżetowy). Źródłem jej finansowania jest najczęściej dług publiczny.
Dodatkowo Interwencjonizm państwowy poprzez regualcje i konieczność nakładania kolejnych podatków by utrzymać interwencję gospodarczą, zwiększa koszty prowadzenia przedsiębiorstw co powoduje spadek koniunktury przy jednoczesnym wzroście bezrobocia. Interwencjonizmowi często zarzuca się również ograniczanie możliwości przedsiębiorcy i jego inwencji co również powoduje osłabienie gospodarki.
Częstą konsekwencją interwencjonizmu są preferencyjne warunki dla kapitałów zagranicznych, co powoduje automatycznie gorszą sytuację przedsiębiorstw krajowych i deregulację rynku na niekorzyść firm wewnętrznych.
38.Jakie są rynkowe skutki istnienia monopolu?
W następstwie rozwoju form monopolistycznych dokonywała się także stopniowa utrata niezależności gospodarczej drobnych wytwórców oraz kupców. Monopole zmierzały do ustalania nie tylko cen zbytu, lecz i do określania cen detalicznych. W wyniku następowało ograniczenie do minimum zarobków średniego i drobnego handlu, który niejednokrotnie musiał podporządkowywać się dyktowanym przez dostawcę warunkom sprzedaży detalicznej. Handel stawał się stopniowo coraz bardziej zależny od związków monopolistycznych, choć pozostawał nadal w rękach indywidualnych kupców, gdyż tworzenie scentralizowanego aparatu handlowego nie zawsze było opłacalne. Podobne zjawiska występowały w sferze drobnej produkcji, która wykorzystywała półprodukty nabywane od wielkich producentów. Ukształtowanie się monopoli i powstanie kapitału finansowego — to dwie podstawowe cechy kapitalizmu monopolistycznego. Oprócz tego na przełomie XIX i XX wieku zarysowały się także zmiany w międzynarodowych stosunkach gospodarczych.
39.Co to są dobra społeczne?
Dobra społeczne są to dobra, które ze względów fizycznych mogłyby być dobrami prywatnymi, ale z różnych powodów (zwykle na skutek prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej) są dostępne dla każdego obywatela i finansowane z funduszy publicznych (np.: w Polsce: oświata, opieka zdrowotna).
Mimo że dobra społeczne oferowane są na bazie majątku publicznego i finansowane ze środków budżetowych, nie wyklucza to możliwości finansowania ich z innych źródeł.
Dobra społeczne wytwarzane są dzięki istnieniu urządzeń, które są własnością publiczną i zostały sfinansowane z funduszy publicznych, np. budynki i urządzenia szkół publicznych.
40.Co to są podatki i subsydia? Podaj ich wady i zalety.
Subsydia-Jednym z instrumentów oddziaływania państwa na sytuację przedsiębiorstw na rynku jest subsydiowanie. Subsydia to pomoc finansowa przekazywana przez państwo przedsiębiorstwom eksportującym dobra w celu podniesienia ich konkurencyjności na zagranicznym rynku. Otrzymane w ten sposób środki finansowe umożliwiają obniżenie kosztów produkcji przez przedsiębiorców krajowych. To z kolei wpływa na obniżenie ceny takich wyrobów na rynku zagranicznym. Eksporterzy mogą oferować swoje towary zagranicą po cenach niższych niż ceny analogicznych towarów już funkcjonujących na tamtejszym rynku.
Podatek - obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby realizacji zadań publicznych
Współcześnie pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy, które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Obecnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.
Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:
Nieodpłatność, przymusowość, powszechność, bezzwrotność
Podatki dzielą się na:
bezpośrednie - nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy;
pośrednie - nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza - ostatecznie płaci konsument.
Zacznijmy może od wad, których jest kilka, a do najważniejszych należą z cała pewnością: niesprawiedliwy ich rozkład, a więc dotykają w ten sposób podstawowej konsumpcji, dlatego takie podatki są najgorsze dla elementów gospodarczych, a najlepsze dla ekonomicznych; mogą one w bardzo łatwy sposób zahamować działalności gospodarcze; koszty poboru takich podatków są zbyt wysokie i nie każdy może sobie na to pozwolić. Do najważniejszych zalet możemy zaliczyć na pewno: bardzo dużą rolę odgrywają na wahania gospodarcze, a więc są na nie wrażliwe, co jest dobrą sprawą dla ludzi; dzięki nim dochody publiczne są regularne i stałe, a więc jest to pewien rodzaj gwarancji dla takich dochodów; stabilizują nasza gospodarkę.
41.Na czym polega „rozszerzenie prawa własności”?
Prawo własności, uprawnienia do posiadania, korzystania oraz rozporządzania rzeczami w granicach ustanowionych przepisami prawa i współżycia społecznego.
Przedmiotem prawa własności mogą być tylko nieruchomości (np. ziemia, budynki) i ruchomości, tj. wszelkie rzeczy nie będące nieruchomościami (np. motocykl, rower). Uprawnienie do posiadania oznacza, że faktycznie włada się daną rzeczą (np. domem). Uprawnienie do korzystania polega na możliwości czerpania korzyści z rzeczy, tj. pożytków (np. warzyw z ogrodu), bądź dochodów (np. czynsz z wynajmu mieszkania), na możności przetwarzania rzeczy (np. powierzenie wykonania stołu z desek, których jest się właścicielem), a nawet zniszczenia (np. spalenia). Rozporządzanie rzeczą może nastąpić m.in. przez przeniesienie własności na inną osobę (np. na podstawie umowy sprzedaży), zrzeczenie się własności (np. darowizna) lub w drodze spadku na podstawie testamentu.
Prawo własności podlega konstytucyjnej i ustawowej ochronie. Jeżeli prawo to jest naruszone lub nawet zagrożone, każdy może się zwrócić do sądu o obronę swego prawa własności.
42.Podaj różnice między handlem międzynarodowym a handlem krajowym
Handel międzynarodowy to łączna wartość eksportu i importu do poszczególnych krajów, często pojęcie to jest używane zamiennie z terminem: handel zagraniczny.
Różnice te można ująć w trzech punktach.
1. Szersze możliwości handlu - główna korzyść z handlu międzynarodowego, polega na tym, że rozszerza on horyzonty handlowe. Gdyby ludzie byli zmuszeni do konsumowania tylko tego, co wyprodukują u siebie w kraju, świat byłby uboższy zarówno w płaszczyźnie materialnej jak i duchowej. Np.: Kanadyjczycy nie mogliby pić wina, Amerykanie musieliby obyć się bez bananów, a większa część świata nie poznałaby jazzu i filmów z Hollywood.
2. Narodowa suwerenność - handel poprzez granice angażuje ludzi i firmy z różnych państw. Każde państwo jest suwerenną jednostką, która reguluje przepływ ludzi, dóbr i środków finansowych poprzez swoje granice. Tym właśnie różni się handel międzynarodowy od handlu krajowego, kiedy to mamy jedną walutę, handel i pieniądz przepływa swobodnie w obrębie granic kraju, a ludzie mogą się bez trudu przemieszczać w poszukiwaniu nowych szans życiowych. Czasami pojawiają się polityczne bariery handlowe. Kiedy zainteresowane grupy stawiają opór handlowi zagranicznemu, a państwo nakłada cła i kontyngenty.
3. Kursy walutowe - większość krajów ma swoje własne waluty. Międzynarodowy system finansowy musi zapewnić niezakłócony przepływ dolarów i innych walut, gdyż w przeciwnym wypadku grozi załamaniem handlu.
43.Wymień i opisz rodzaje integracji gospodarczych. Dotyczy to okresu 1990-2010r
Integracja gospodarcza - jej warunkiem jest zawarcie umowy, co najmniej przez 2 państwa o wprowadzeniu ułatwień we współpracy gospodarczej bez rozciągania tych przywilejów na resztę świata.
Integracja może przywierać różne formy w zależności od tego jak dalece posuwa się współpraca. Wyróżniamy następujące typy ugrupowań operacyjnych:
• Strefa wolnego handlu - sprowadza się ona do zniesienia w obrotach wzajemnych ceł, kwot i instrumentów o podobnych skutkach przy zachowaniu przez uczestników strefy autonomii w polityce handlowej względem reszty świata (np. CEFTA - Polska, Węgry, Słowacja etc; EFTA, NAFTA)
• Unia celna - jej uczestnicy rezygnują ze stosowania wobec siebie ceł, kwot i instrumentów o podobnych skutkach przy jednoczesnym ustaleniu jednakowej taryfy i utworzeniu wspólnych kwot na import z pozostałych państw (np. CACM)
• Wspólny rynek - oprócz zniesienia wzajemnych barier handlowych i ujednolicenia polityki handlowej wobec reszty świata wprowadza swobodną cyrkulację czynników między uczestnikami (np. EU12)
• Unia gospodarcza - oprócz swobody handlu i zniesienia czynników produkcji, współpraca polega na wprowadzeniu wspólnego pieniądza i ujednoliceniu polityki pieniężnej, fiskalnej i handlowej (np. Unia Europejska)
• Unia polityczna - jest wyrazem pełnego zintegrowania. Państwa tworzą federacje, prowadząc wspólną politykę zagraniczną, obronną, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
44.Wymień i opisz międzynarodowe organizacje gospodarcze aktualnie funkcjonujące.
Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego, której Polska jest członkiem od 1996 roku. W skład tej organizacji wchodzi obecnie ok. 30 państw o stosunkowo wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. Głównym celem OECD (Organization For Economic Cooperation) jest koordynacja całokształtu polityki gospodarczej państw członkowskich. Prowadzi ona również działalność sprzyjającą wzrostowi gospodarczemu, ekspansji handlu światowego, analizuje z tego punktu widzenia politykę gospodarczą i systemy prawne krajów członkowskich dążąc do usuwania przeszkód tej ekspansji i wszelkich praktyk dyskryminacyjnych.
Kolejnym przykułem takiej organizacji może być GATT/WTO, o którym już wcześniej wspominaliśmy.
CEFTA
Porozumienie podpisane 21 grudnia 1992 r. w Krakowie. Sygnatariuszami porozumienia były pierwotnie trzy kraje: Czechosłowacja, Polska i Węgry. Przyczyną powstania CEFTY był drastyczny spadek wymiany handlowej między krajami Europy Środkowej po transformacji politycznej przełomu lat 1989/1990. Celem porozumienia było zniesienie ceł w handlu między krajami członkowskimi. Towary podzielono na kilka grup, w ramach, których cła były stopniowo znoszone. Towary zaszeregowano do grup kierując się "wrażliwością" na konkurencję na rynkach państw członkowskich. Do najbardziej wrażliwych zaliczono artykuły rolno-spożywcze, na które cła nie zostają zupełnie zniesione, a nastąpi jedynie ich redukcja.
NAFTA
Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu lub Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu- umowa zawarta pomiędzy USA, Kanadą i Meksykiem, tworząca pomiędzy tymi państwami strefę wolnego handlu. W przeciwieństwie do Unii Europejskiej NAFTA nie tworzy ponadpaństwowych ciał rządowych, a jej prawo nie jest nadrzędne w stosunku do prawa narodowego. Kraje należące do NAFTA zniosły stawki celne w handlu wzajemnym, zachowując jednak autonomiczne stawki celne w handlu z krajami trzecimi.
Głównymi przesłankami, które sprzyjały powstaniu porozumienia nazywanego obecnie Północnoamerykańską Strefą Wolnego Handlu (Naftą) między Kanadą i Stanami Zjednoczonymi był fakt, że kraje te miały wspólne interesy gospodarcze. Ponadto istotną rolę odgrywało bliskie położenie geograficzne oraz język. W XX wieku pojawia się możliwość budowy w Europie Zachodniej jednolitego rynku. Ta sytuacja mobilizuje Stany Zjednoczone, których głównym celem staje się budowa nowego bloku handlowego. Zaczynają prowadzić rozmowy z Kanadą, których końcowym efektem ma być zawarte porozumienie handlowe. Nowo powstałe porozumienie gospodarcze ma być nie tylko konkurencyjne w stosunku do Europy i Japonii, ale ma również zapewnić Stanom Zjednoczonym przewodnictwo w sferze gospodarczej.
Następnie warto wspomnieć o Międzynarodowym Funduszu Walutowym. Został utworzony na konferencji Narodów Zjednoczonych w 1944 roku. W konferencji wzięły udział 44 kraje, w tym również Polska. Fundusz odegrał w swojej 50 letniej historii zasadniczą rolę w kształtowaniu pieniądza światowego krajów gospodarki rynkowej, we współpracy walutowej i kształtowaniu bilansów płatniczych krajów członkowskich. Obecnie jest głównym światowym ośrodkiem kształtowania międzynarodowych stosunków finansowych. Można mówić o istnieniu następujących funkcji tej organizacji:
• regulacyjnej - polegającej na ustanawianiu międzynarodowych norm i wzorców działania w dziedzinie międzynarodowych stosunków finansowych.
• kredytowej - która polega na dostarczaniu krajom członkowskim dodatkowych funduszy finansowych
• konsultacyjnej - dającej możliwości krajom członkowskim konsultacji i wymiany doświadczeń oraz doradztwa gospodarczego
• kontrolnej - polegającej na nadzorowaniu przez międzynarodowy fundusz walutowy uzgodnionych programów dostosowawczych i wykorzystania kredytów zgodnie z ustalonymi wcześniej celami
Międzynarodowy Bank Budowy i Rozwoju zwany bankiem światowym jest instytucją, której zadanie polega na udzielaniu pomocy finansowej w rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki międzynarodowej i gospodarki, jako całości. Bank pełni w szczególności następujące funkcje:
• kredytową, polegającą na dostarczaniu w formie pożyczek krajom członkowskim środków na rozwój gospodarki narodowej
• koordynacyjną - polegającą na harmonizacji pomocy finansowej płynącej z różnych źródeł
• mediacyjna i doradczą - świadczoną przez ekspertów banku na życzenie zainteresowanych krajów
45.Wymień i opisz funkcje Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Fundusz jest stałą instytucją, służącą dla konsultacji i współpracy w międzynarodowych sprawach walutowych. Cele MFW zostały określone w artykule I statutu MFW w postaci sześciu zadań, mających stanowić wytyczne polityki i decyzji tej organizacji. Zadania jego polegają na:
popieraniu międzynarodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych,
tworzeniu warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym,
udzielaniu pomocy w likwidacji trudności płatniczych,
wpływaniu na zachowanie pożądanego stopnia płynności międzynarodowych systemów płatniczych,
podejmowaniu działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego.
ułatwieniu ekspansji i zrównoważonego wzrostu handlu międzynarodowego; przyczynianie się przez to do popierania i utrzymania wysokiego poziomu zatrudnienia i dochodu realnego oraz rozwijania zasobów produkcyjnych wszystkich członków, jako naczelnych zadań polityki gospodarczych
przyczynianie się do utrzymania stabilnych walut, utrzymywanie uporządkowanych stosunków walutowych między członkami i unikanie deprecjacji walut w celach konkurencyjnych
pomaganie w tworzeniu wielostronnego systemu regulowania należności w zakresie bieżących transakcji między członkami i usuwaniu ograniczeń dewizowych, które hamują wzrost handlu światowego
wzmocnienie zaufania do członków przez stawianie do ich dyspozycji środków Funduszu, przy odpowiednim zabezpieczeniu i umożliwianiu im w ten sposób korygowania szkodliwych odchyleń od ich bilansów płatniczych bez uciekania się do środków oddziałujących ujemnie na pomyślność gospodarki krajowej lub światowej
skracanie , zgodnie z powyższym, czasu trwania i zmniejszanie stopnia braku równowagi w bilansie płatniczym członków w obrotach światowych4.
MFW udziela członkom krótkoterminowych pożyczek w walutach potrzebnych dla wyrównania ich deficytu dewizowego. W celu realizacji wymienionych zadań MFW pełni trzy istotne funkcje:
regulacyjną - polegającą na nadzorowaniu stosowanych przez kraje członkowskie ograniczeń walutowych i przestrzegania reguł kursowych;
kredytową - przez dostarczenie krajom członkowskim dodatkowych źródeł finansowania w postaci różnych kredytów;
konsultacyjną - przez usługi konsultacyjne i współpracę krajów członkowskich5.
Najważniejszą jest funkcja kredytowa. W ewolucji ukształtował się rozbudowany system kredytowy MFW. Fundusz udziela pomocy kredytowej krajom członkowskim z zasobów własnych oraz pożyczonych od rządów i banków centralnych. Krótkoterminowe kredyty udzielane są w formie sprzedaży uczestnikom Funduszu walut obcych za ich własne waluty, z obowiązkiem odwrotnej transakcji w określonym terminie. Działalność operacyjna Międzynarodowego Funduszu Walutowego ogranicza się w zasadzie do udzielania krótkoterminowych pożyczek dla wyrównania chwilowego deficytu dewizowego członków6.
46.Wymień i opisz podstawowe instrumenty polityki handlowej.
Przez narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej (polityki handlowej) państwa, rozumie się najczęściej elementy mechanizmów ekonomicznych funkcjonujących w kraju i wykorzystywanych przez państwo do oddziaływania na podmioty gospodarcze. Z punktu widzenia regulacji handlu zagranicznego można je podzielić na dwie grupy:
służące do oddziaływania na wszystkie podmioty gospodarcze w danym kraju (należą tu: kurs walutowy, stopa procentowa, polityka budżetowa, pieniądz, ceny);
służące państwu do oddziaływania na podmioty gospodarcze uczestniczące bezpośrednio w wymianie handlowej (środki polityki handlowej).
Ogólny podział środków polityki handlowej jest następujący:
Środki taryfowe |
Środki nie taryfowe |
|
|
Parataryfowe |
Pozataryfowe |
cła; inne środki taryfowe. |
opłaty wyrównawcze; podatki importowe; depozyty importowe; subsydia eksportowe; cła antydumpingowe. |
ograniczenia ilościowe; koncesje i licencje; bariery techniczne; zakaz importu; dobrowolne ograniczenie eksportu ograniczenia dewizowe. |