Zajęcia NR 3

problemy podstawowe

Proces spostrzegania jest procesem tworzenia reprezentacji przedmiotu na podstawie informacji otrzymanych z narządów zmysłowych i - w pewnych wypadkach - informacji zawartych w pamięci.

Bodziec dystalny - bodziec, działający z pewnej odległości - to dowolny bodziec poza organizmem, oddziałujący na nasze narządy zmysłowe

Bodziec proksymalny - bodziec, pojawiający się w bezpośrednim kontakcie bodźca dystalnego z narządem zmysłowym

Wrażenie - odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej, zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych

Spostrzeżenie - oznacza ono obraz przedmiotu - obraz wszystkich dostępnych cech, rejestrowanych za pośrednictwem różnych zmysłów

BODZIEC DYSTALNY BODZIEC PROKSYMALNY WRAŻENIE - ZAKODOWANE IMPULSY NERWOWE SPOSTRZEŻENIE - ODKODOWANE IMPULSY NERWOWE

+ Kodowanie emocjonalne

BODZIEC DYSTALNY BODZIEC PROKSYMALNY - KODOWANIE SENSORYCZNE WRAŻENIE PRZESYŁANE DO KORY DROGAMI CZUCIOWYMI - ZAKODOWANE IMPULSY NERWOWE // KODOWANIE EMOCJONALNE - PROSTA OCENA EMOCJONALNA SPOSTRZEŻENIE - DEKODOWANIE ZNACZENIA SEMANTYCZNEGO I EMOCJONALNEGO

Stałość spostrzegania - polega na tym, że spostrzeżenie albo nie ulega zmianom, albo też ulega mniejszym zmianom w porównywaniu ze zmianami bodźców proksymalnych

W spostrzeganiu uczestniczą dwa rodzaje procesów:

Procesy dół - góra (bottom - up)	Procesy góra - dół (top - down)
Zapoczątkowane przez odbiór informacji zmysłowych przez narządy zmysłowe; informacje te następnie podlegają analizie na wyższych piętrach układu nerwowego, łącznie z analizą na poziomie kory mózgowej. Na tym najwyższym poziomie powstaje spostrzeżenie - warunkiem spostrzeżenia jakiegoś obiektu jest możliwość zinterpretowania go za pomocą informacji zarejestrowanych wcześniej w pamięci	Wykraczają poza potoczne rozumowanie spostrzegania - pojawiają się wtedy, kiedy większą rolę w spostrzeganiu zaczynają odgrywać procesy pamięciowe, które kierują poszukiwaniem i interpretacją danych zmysłowych

fazy procesu spostrzegania

1. Rejestracja sensoryczna - zmiana bodźca zewnętrznego na impuls nerwowy; w bardzo wielu wypadkach, impulsy zawierają już informacje na temat specyficznych cech przedmiotu

2. Faza oceny emocjonalnej

3. Faza rozpoznania treści bodźca - określenie kategorii, do której należy ten bodziec - w tej fazie następuje porównanie danych sensorycznych z kategoriami już istniejącymi w pamięci

1. Efekt wielkości zbioru - im więcej bodźców należy wziąć pod uwagę w procesie porównywania, tym więcej czasu to zajmuje

4. Faza oceny znaczenia metaforycznego

spór o strukturę spostrzeżeń w psychologii klasycznej, jako wprowadzenie do analizy relacji między elementami sensorycznymi i percepcyjnymi

ASOCJACJONIZM (ATOMIZM)	STRUKTURALIZM (PSYCHOLOGIA POSTACI)
Prymat części nad całością	Prymat całości nad częściami
Wrażenia są pierwotne, a spostrzeżenia wtórne	Spostrzeżenia są pierwotne, a wrażenia można poznać dopiero na podstawie analizy spostrzeżeń
Łączenie wrażeń w spostrzeżenia następuje na podstawie praw kojarzenia	Wyodrębnianie całości następuje na podstawie zasad Wertheimera: zasady te mają charakter wrodzony
Wszystkie części w polu percepcyjnym są jednakowo ważne	W polu percepcyjnym można wyodrębnić figurę (część ważniejsza) oraz tło (część mniej ważna)
Nie są znane fizjologiczne podstawy wrażeń subiektywnie pierwotnych	Nieznane są fizjologiczne podstawy spostrzeżeń oraz ich spoiwa
Główny problem - jakie wrażenia stanowią konstytutywną część spostrzeżenia	Główny problem - izomorfizm, czyli powstawanie obrazów nerwowych w mózgu

Asocjacjonizm - cztery podstawowe prawa kojarzenia

• Kojarzenie przez styczność w czasie

• Kojarzenia przez styczność w przestrzeni

• Kojarzenia przez podobieństwo

• Kojarzenia przez kontrast

Sekwencja fazowa - seria ruchów pojawiających się w określonej kolejności przerywanych w specyficznych miejscach spostrzeganego obiektu, gdzie pobierana jest informacja o specyficznych cechach

Psychologia postaci - zasady wyodrębniania całości, które nie są związane z procesem uczenia się:

1. Bliskość przestrzenna lub sąsiedztwo w polu widzenia

2. Jednakowy wygląd lub podobieństwo

3. „Wspólna droga”

4. Dobra kontynuacja, albo dobra figura

5. Niewielkie rozmiary

6. Symetria
   

7. Zgodność z chwilowym nastawieniem

8. Ubiegłe doświadczenie i przyzwyczajenie

Różnice pomiędzy figurą, a tłem:

1. Figura ma pewien kształt, tło jest spostrzegane jako coś bezkształtnego

2. Tło wygląda tak, jakby rozprzestrzeniało się za figurą w sposób ciągły

3. Figura wydaje się wysunięta ku przodowi, tło wygląda, jakby było z tyłu

4. Figura ma charakter rzeczy, a tło przedstawia się jako nieukształtowany materiał

5. Figura silniej się nam narzuca, jest łatwiej zapamiętywana i wydaje się bardziej sensowna

6. Figura wydaje się jaśniejsza od tła

spostrzeganie, jako proces kategoryzacji percepcyjnej

DETEKTORY

1. Wyodrębniają informacje ze środowiska, które są ważne adaptacyjnie

2. Kodują je w oszczędny sposób, tak by mogły zostać wykorzystane w dalszym przetwarzaniu; kodowanie to już na wstępie redukuje ilość dostępnych informacji, ponieważ detektory są wrażliwe tylko na pewne informacje

kategoryzacja w obrębie pamięci - schematy

Schemat - jest poznawczym punktem odniesienia dla informacji odbieranych przez narządy zmysłowe

Schematy, dzięki swej względnej stałości oraz dzięki posiadanym połączeniom z innymi partiami doświadczenia, mogą umożliwić rozpoznawanie takich bodźców, które pozornie nie przypominają niczego, z czym jednostka styknęła się dotychczas.

mechanizmy konfrontacji danych sensorycznych i pamięciowych - koncepcja gotowości i obronności percepcyjnej

Proces odpowiedzialny za rozpoznawanie przedmiotów

DANE SENSORYCZNE (dynamiczne i zmienne) PROCES DOPASOWANIA (standaryzacja danych przez detektory cech, wyszukiwanie przez schematy pamięciowe cech lub zbiorów cech, które najlepiej pasują do już istniejących struktur) SCHEMATY PAMIĘCIOWE (uporządkowane i względnie stabilne)

Gotowość percepcyjna - łatwość wykorzystywania określonej kategorii pamięciowej do danego materiału percepcyjnego

Gotowość percepcyjna uzależniona jest od dwóch grup czynników:

• 
  Czynniki zewnętrzne - odpowiedzialne są za uczenie się prawdopodobieństwa wystąpienia określonego obiektu w danej kategorii

• Zjawisko torowania - jeśli wcześniej człowiek został uprzedzony świadomie lub nieświadomie o rodzaju bodźców, jakie będą eksponowane wtedy rozpoznanie będzie łatwiejsze

Do czynników zewnętrznych, warunkujących gotowość percepcyjną, zaliczamy:

1. Częstość uprzednich doświadczeń

2. Konsekwencje społeczne

Efekt rozproszenia odpowiedzialności - wzrost liczby świadków nieszczęśliwego zdarzenia, zmniejsza tendencję do udzielania pomocy

• Czynniki wewnętrzne - czynniki związane z wewnętrzną organizacją systemu kategorii wykorzystywanych w trakcie spostrzegania; należą do nich:

1. Monopol - liczba kategorii wykorzystywanych przez jednostkę

2. Integracja poznawcza systemu kategorii - silniej powiązane są ze sobą poszczególne kategorie, tym wyższa jest ich gotowość

3. Konsekwencje motywacyjne

• OBRONNOŚĆ PERCEPCYJNA - zjawisko to polega na tym, że jedn. sama wytwarza sobie barierę zabezpieczającą przed bodźcami płynącymi z zewnątrz

• SUBCEPCJA - zjawisko polegające na odbieraniu bodźców ze świata zewnętrznego, jednak eksponowanych zbyt krótko lub zbyt słabych, aby mogły zostać świadomie zarejestrowane

cykl percepcyjny neissera - rola eksploracji w spostrzeganiu - konsekwencje utrwalenia schematów eksploracyjnych dla spostrzegania - psychologia reklamy

Neisser powiada, że spostrzeganie ma charakter cykliczny, a równoprawnymi częściami cyklu są pobieranie informacji z otoczenia oraz poszukiwanie tych informacji.

Dzięki schematom eksploracyjnym jednostka uczy się specyficznych sposobów pobierania informacji z otoczenia.

Schematy eksploracyjne mają nie tylko charakter czysto percepcyjny. Ludzie nie poszukują wyłącznie schematów, które pozwalają dostrzec cechy zmysłowe przedmiotu.

Poszukują także cech niedostępnych bezpośrednio.

koncepcja ekologiczna spostrzegania

Koncepcja spostrzegania pośredniego

ŚWIAT ZEWNĘTRZNY LUB WEWNĘTRZNY REPREZENTACJA ŚWIATA - ZWYKLE WE POSTACI SCHEMATU PODMIOT - POZNANIE REPREZENTACJI

Koncepcja spostrzegania bezpośredniego

UPORZĄDKOWANA INFORMACJA UZYSKIWANA ZA POŚREDNICTWEM UMIEJĘTNOŚCI PERCEPCYJNYCH PODMIOT - POZNANIE BEZPOŚREDNIE

• W wypadku konstruktywistycznych teorii spostrzegania, występowały pewne uproszczenia, możemy powiedzieć, że strukturę spostrzeżenia charakteryzuje homomorfizm w stosunku do rzeczywistości - różne bodźce zaliczane są do tej samej kategorii

• Koncepcja percepcji bezpośredniej postuluje izomorfizm - każdy bodziec tworzy oddzielne spostrzeżenie

percepcja bezpośrednia świata zewnętrznego

Do organizmu dociera bardzo bogata informacja, uporządkowana w postaci tak zwanego SZYKU OPTYCZNEGO - to światło o różnych intensywnościach, padające z różnych kierunków - dzięki tej informacji możemy stworzyć wierny obraz świata.

• 
  Koncepcja ta zakłada, że nie tylko spostrzegamy całe obiekty, ale ujmujemy je jako coś, co umożliwia nam pewne działania.

• Spostrzeganie bezpośrednie opiera się nie tyle na wyodrębnianiu pojedynczych cech, co na wyodrębnianiu niezmienników - to specyficzne układy cech, które pozostają stałe w zmieniających się warunkach spostrzegania

Spostrzeganie traktowane jest nie tyle, jako pewien proces, ile jako pewna zdolność czy umiejętność - umiejętność ta nie zawsze ma charakter wrodzony, ponieważ może mieć charakter wyuczony. Dzięki temu jeden i ten sam układ bodźców może być odmiennie interpretowany w ciągu życia człowieka.

percepcja bezpośrednia świata wewnętrznego

Spostrzeganie własnych emocji - podobnie jak spostrzeganie przedmiotów - ma charakter wielozmysłowy.

Wskaźniki spostrzegane przy spostrzeganiu emocji (wskaźniki wewnętrzne):

1. Dane odbierane za pośrednictwem interoreceptorów

2. Dane odbierane za pośrednictwem proprioreceptorów

3. Dane introspekcyjne

Edukacja emocjonalna - człowiek w jej wyniku dowiaduje się o swoich uczuciach i pragnieniach

Emocje pierwotne - stanowiące naturalną i z góry zorganizowaną odpowiedź na dobrze zdefiniowaną klasę bodźców - mają charakter wrodzony i są uruchamiane automatycznie

REAKCJE AUTONOMICZNA, EKSPRESYJNA, NEUROCHEMICZNA UCZUCIE (W STOSUNKU DO OBIEKTU, KTÓRY WYWOŁAŁ EMOCJE) - UŚWIADOMIENIE SOBIE ZWIĄZKU MIĘDZY OBIEKTEM I STANEM ORGANIZMU

• Emocje pierwotne mogą być spostrzegane głównie dzięki mechanizmom aferencji wstecznej, czyli na podstawie rejestrowania zmian w organizmie, które pojawiły się w wyniku działania bodźca emotogennego.

• W przypadku emocji wtórnych, dochodzi dodatkowe źródło informacji - są nim wyobrażenia, czy psychiczna reprezentacja emocji, za których pomocą jednostka, aktywizuje struktury podkorowe.

---