POLSKA BIEŻĄCA BIBLIOGRAFIA NARODOWA

Składa się z czterech członów:

• Przewodnik Bibliograficzny

• Bibliografia Zawartości Czasopism

• Bibliografia Wydawnictw Ciągłych wraz dwumiesięcznikiem „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł”, publikowanym w postaci wkładki do „Przewodnika Bibliograficznego”

• Polonica Zagraniczne. Bibliografia

PRZEWODNIK BIBLIOGRAFICZNY

Podstawowy człon Polskiej Bieżącej Bibliografii Narodowej; jest kontynuacją “Urzędowego Wykazu Druków” ukazującego się w latach 1928-1939. Od 1929 roku wydawany jako tygodnik (wydawnictwo ciągłe).

Jako urzędowy wykaz polskiej bieżącej produkcji wydawnictw zwartych, PB opisuje publikacje prymarne z autopsji na podstawie egzemplarza obowiązkowego przesyłanego do Biblioteki Narodowej. Jako składnik polskiej bibliografii narodowej ma za zadanie :

1. adaptować i wzorcowo stosować przepisy międzynarodowe do opisów bibliograficznych poszczególnych typów dokumentów

2. tworzyć pełne, autorytatywne opisy, tj. opisy na trzecim stopniu szczegółowości, zawierające poprawne i wiarygodne informacje: nakłada to na Narodową Centralę Bibliograficzną obowiązek weryfikowania informacji o autorach, wydawcach, tytułach oryginałów itp.

3. rejestrować terminowo bieżącą produkcję wydawniczą.

UWAGA!

W latach 1968-1985, PB ukazywał się w dwóch seriach: A - stanowiącej część podstawową i B, zatytułowanej “Przewodnik Bibliograficzny. Seria Uzupełniająca. Druki do użytku wewnętrznego", którą wyodrębniono ze względów cenzuralnych i w której umieszczano wyłącznie dokumenty z nadrukiem “do użytku służbowego”, “do użytku wewnętrznego”. Seria B była przeznaczona wyłącznie dla odbiorców krajowych.

Definicja bibliografii bieżącej wg Encyklopedii współczesnego bibliotekarstwa Polskiego : “spis bibliograficzny rejestrujący w periodycznie wydawanych zeszytach publikacje ukazujące się w oznaczonych okresach, tj. w okresie bieżącego tygodnia, miesiąca roku". PB spełnia tę definicję, bowiem precyzyjnie ustala okresy rejestracji:

1) do 1996 roku zaznaczał pozycje opóźnione za pomocą trójkąta przed numerem pozycji

2) od 1996 roku dokumenty, których data wydania jest wcześniejsza o dwa lata od rocznika bieżącego bibliografii, są ogłaszane w zeszytach dodatkowych oznaczanych literą A przy numerze zeszytu; zeszyty dodatkowe ukazują się nieregularnie (4-6 razy w roku), należy traktować je jako retrospektywne.

Wydawnictwa zwarte wydawane w latach 1976-1989 poza oficjalnym obiegiem (poza cenzurą) w bardzo niewielkim stopniu znalazły się w PB. Zostały one opracowane w IB oddzielnie i opublikowane w Bibliografii podziemnych druków zwartych z lat 1976-1989, wydanej w 1995 (bibliografia retrospektywna)

Podstawa opisu bibliograficznego stosowana w PB : norma PN-82/N-01152.01 Opis bibliograficzny książki (obowiązująca w Polsce od 1984 roku) oraz Przepisy katalogowania książek w oprać. Marii Lenartowicz.

Podstawa układu materiału w PB : od 1986 roku Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna

Opis : na trzecim stopniu szczegółowości

Indeksy (dołączane rocznie)

1) alfabetyczny, obejmujący autorów, współautorów, tytuły, serie

2) przedmiotowy, obejmujący hasła przedmiotowe

Opisy bibliograficzne mają dwa rodzaje adnotacji rzeczowej (treściowej)

1. hasła przedmiotowe zgodne ze Słownikiem języka hasel przedmiotowych Biblioteki Narodowej

2. symbole UKD zgodne a aktualnym wydaniem tablic UKD dla bibliografii narodowej i bibliotek publicznych

DOBÓR MATERIAŁU

PB rejestruje publikacje :

• wydane na terenie Polski, których wydawcą lub współwydawcą jest firma krajowa lub obca mająca siedzibę w Polsce, niezależnie od języka dokumentu

• wydane poza Polską, których wydawcą lub współwydawcą są instytucje krajowe lub agendy zagraniczne np. polskie ambasady, przedstawicielstwa handlowe

PB nie rejestruje:

• książek wydawców zagranicznych, wyprodukowanych w Polsce w ramach usług poligraficznych

• dokumentów na nośniku elektronicznym, z wyjątkiem tych, gdzie nośnik elektroniczny jest formą równoległą lub uzupełnieniem publikacji drukowanej

• od 2001 wychodzi odrębna wkładka do PB, zawierająca opisy dokumentów elektronicznych

TYPY DOKUMENTÓW REJESTROWANYCH :

1. dokumenty życia społecznego w wyborze (o trwalszej wartości, mające znaczenie ogólnokrajowe, wartość naukową lub związane z aktualnie ważnymi wydarzeniami)

2. wydawnictwa pisane alfabetem Braille'a (rejestrowane na nowo od 1999 roku)

3. pojedyncze tomy (zeszyty) wydawnictw ciągłych o częstotliwości wyższej od półrocznika, jeśli ich zawartość stanowią autorskie prace indywidualne, materiały z konferencji, sympozjów, zjazdów; publikacje te muszą posiadać indywidualną tytulaturę

4. dokumenty kartograficzne (mapy, atlasy)

5. muzyczne (śpiewniki, partytury)

6. grafika (z wyłączeniem pojedynczych grafik)

7. materiały konferencyjne niezależnie od objętości, nakładu i postaci wydawniczej

8. rozprawy doktorskie i habilitacyjne niezależnie od objętości, nakładu i postaci wydawniczej, także te z nadrukiem „do użytku wewnętrznego”

9. spisy bibliograficzne

SELEKCJA MATERIAŁU

PB nie rejestruje :

1. wydawnictw zwartych bez żadnych informacji o adresie wydawniczym

2. wydawnictw zwartych o objętości poniżej 16 stronic; do 1998 nie rejestrowano wydawnictw poniżej 4 stronic

3. wydawnictw o nakładzie poniżej 100 egz., z wyjątkiem cymeliów, druków bibliofilskich, tekstów literackich oraz materiałów konferencyjnych i spisów bibliograficznych

4. odbitek i nadbitek

5. wydawnictw skoroszytowych, w których zakłada się, że ich zawartość będzie modyfikowana i uzupełniana poprzez dodruk i wymianę kart

6. raportów z prac naukowo-badawczych

7. wydawnictw z okładką typu obwoluty lub opaski, zawierających wewnątrz luźne karty (zbiory rysunków technicznych, planów, plansz, szkolnych materiałów pomocniczych) z wyjątkiem grafiki

8. wydawnictw w sposób widoczny powielanych, fotokopiowanych, maszynopisów powielanych

9. książek dla dzieci bez tekstu, zawierających pojedyncze słowa, zdania, rysunki, książek do kolorowania i wycinania

10. norm i podobnego typu dokumentów normalizacyjnych

11. patentów

12. większości dok. życia społecznego, takich jak:

• katalogi wystaw artystycznych i katalogi muzealne

• foldery handlowe i reklamowe

• księgi adresowe

• informatory, prospekty

• instrukcje obsługi, itp.

Od 1994 r. PB ukazuje się także w postaci CD-ROM.

Wkładki do PB:

• „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł” - dwumiesięcznik

• „Wykaz Nowych Artykułów Przedmiotowych oraz Zmian w Słowniku Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej” - dwumiesięcznik

BIBLIOGRAFIA ZAWARTOŚCI CZASOPISM

Drugi człon Polskiej Bieżącej Bibliografii Narodowej; ukazuje się od 1951 roku jako miesięcznik.

Rejestruje artykuły opublikowane w polskich wydawnictwach ciągłych. Rozpisuje zawartość ok. 1200-1300 czasopism, czyli ok. 30% ogółu wydawnictw ciągłych.

Opiera się na egzemplarzach obowiązkowych nadsyłanych przez wydawców do Biblioteki Narodowej.

Indeksy (dołączane rocznie)

1. alfabetyczny autorów, tytułów dzieł recenzowanych

2. przedmiotowy - od 1996 roku wzorowany na metodyce haseł przedmiotowych “Przewodnika Bibliograficznego”. Podstawa układu materiału : wzorowana na pierwotnym układzie PB (stosowanym do 1985 r.), składającym się z 24 działów; układ wielokrotnie modyfikowany i rozbudowywany, ostatnie zmiany datują na rok 1989

DOBÓR MATERIAŁU:

Bibliografia Zawartości Czasopism jest bibliografią selekcyjną.

Selekcja dotyczy:

1) tytułów czasopism, które są opracowywane

2) artykułów kierowanych przez bibliografa do rejestracji

Kryteria selekcji:

1. wartościujące

2. formalne

3. wielkość produkcji czasopiśmienniczej w kraju

4. istnienie bibliografii dziedzinowych

5. możliwości centrali bibliograficznej

BZCz uwzględnia:

1. wszystkie czasopisma naukowe niezależnie od częstotliwości ukazywania się z wyjątkiem tych, które mają charakter serii wydawniczych (takie rejestruje PB) oraz czasopism z dziedziny wojskowości, nauk rolniczych i lekarskich, bo wydawane są już odpowiedni bibliografie specjalne z tych dziedzin

2. miesięczniki i kwartalniki społeczno-kulturalne i literackie

3. tygodniki i dwutygodniki (w wyborze) o zasięgu ogólnopolskim

4. czasopisma regionalne o częstotliwości wyższej niż kwartalnik oraz wydawnictwa

ukazujące się nieregularnie

Każdy zeszyt BZCz zawiera wykaz czasopism uwzględnionych w danym miesiącu, indeks roczny - spis czasopism uwzględnionych w skali roku

Kryteria doboru artykułów kierowanych do rejestracji:

Uwzględnia się:

1. wszystkie artykuły z czasopism naukowych (pewnym rygorom podlegają działy: kronika, recenzje, omówienia, listy do redakcji)

2. z pozostałych czasopism wszystkie artykuły problemowe, wywiady, dyskusje, teksty literackie, zestawienia bibliograficzne, a nawet roczne spisy treści czasopism

Pomijana jest zawartość :

1. prasy codziennej

2. czasopism regionalnych i lokalnych o zasięgu ograniczonym do jednego rejonu geograficzno-administracyjnego, o częstotliwości poniżej kwartalnika

3. czasopism fachowych z dziedziny wojskowości, gdyż ukazuje się “Polska Bibliografia Wojskowa" wydawana przez Centralną Bibliotekę Wojskową

4. czasopism z dziedziny nauk lekarskich, bo ukazuje się “Polska Bibliografia Lekarska" wyd. przez Centralną Bibliotekę Lekarską

5. czasopism z dziedziny nauk rolniczych, bo ukazuje się ,Bibliografia Polskiego Piśmiennictwa Zagadnień Gospodarki Żywnościowej" wyd. przez Centralną Bibliotekę Rolniczą

6. czasopism technicznych wydawane przez Naczelną Organizację Techniczną, zwykle zawierające art. bardzo specjalistyczne

7. czasopism popularno-naukowych

8. magazynów ilustrowanych

9. czasopism młodzieżowych i dziecięcych

10. kobiecych, sportowych, poradników, informatorów, gazet i biuletynów informacyjnych zakładów, kalendarzy, aktów prawnych, zbiorów orzecznictwa sądowego

BZCz nie może być uznawana za wyczerpujący obraz produkcji czasopiśmienniczej w Polsce. Bibliografia ta powinna funkcjonować w zespoleniu z szeregiem istniejących bibliografii specjalnych dziedzinowych i regionalnych.

Od 1996 r. BZCz publikowana jest także w postaci CD-ROM.

Uwaga!

Od początku 2002 r. Instytut Bibliograficzny BN sporządza i udostępnia bazę bibliograficzną pt. “Artykuły z gazet i tygodników polskich od roku 2002", która zamieszcza opisy bibliograficzne artykułów z:

1. “Rzeczpospolitej" i “Gazety Wyborczej"

2. szeregu polskich periodyków społeczno-kulturalnych, politycznych i gospodarczych, a mianowicie:

- Gazeta Bankowa, Gazeta Polska, Głos, Głos Nauczycielski, Najwyższy Czas, Polityka, Przegląd, Niedziela, Nowe Życie Gospodarcze, Przegląd Techniczny, Tygodnik Powszechny, Tygodnik “Solidarność", Wprost

Do roku 2001, czasopisma te rozpisywane były w Bibliografii Zawartości Czasopism. Powyższa baza aktualizowana jest co miesiąc i jest dostępna wyłącznie w wersji elektronicznej (on-łine i na CD-ROMie)

BIBLIOGRAFIA WYDAWNICTW CIĄGŁYCH

Ukazuje się w postaci rocznika; jest na bieżąco aktualizowana dwumiesięcznikiem „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł” wydawanym jako wkładka do Przewodnika Bibliograficznego.

Prace nad pełną bieżącą rejestracją wydawnictw ciągłych rozpoczęto w Instytucie Bibliograficznym w roku 1958. Trzy pierwsze roczniki BWC, zawierające materiały z lata 1958-1960 opublikowano w roku 1960 i 1962 pod ówczesnym tytułem „Bibliografia Czasopism i Wydawnictw Zbiorowych”. Potem nastąpiła przerwa w wydawaniu publikacji, chociaż w IB nie zaprzestano gromadzenia materiału. Kolejne roczniki zaczęły ukazywać się w r. 1974:

1974 - R. 1971

1978 - R. 1972-1974 (zwierający tylko spis wydawnictw ciągłych nowych, zawieszonych i zmieniających tytuł)

1984 - R. 1981 (bibliografia po raz pierwszy wychodzi pod obecnym tytułem)

1987 - R. 1982

1990 - R. 1983

1992 - R. 1984

1998 - R. 1996

1999 - R. 1997

W roku 2000 IB wydał zaległą kumulację za brakujące lata 1971-1975; w przygotowaniu znajdują się kolejne tomy zbiorcze za pozostałe brakujące okresy (czyli 1961-70, 76-80 i 85-89)

Bibliografia Wydawnictw Ciągłych 1971-1975, wyd. 2000

• opisy zgodne z normami obowiązującymi w latach objętych zasięgiem chronologicznym spisu (czyli według starych norm z lat 1971-75, opisy nie zostały dostosowane do przepisów obecnych)

• układ alfabetyczny według tytułów czasopism

• indeksy: klasowy, instytucji sprawczych, redaktorów, miejsc wydania

• struktura opisu bibliograficznego (kolejność elementów opisu) :

tytuł, podtytuł, określenie częstotliwości, instytucja sprawcza, redaktor, miejsce wydania, nakładaca, format, cena. Tytuł i numer serii (jeżeli dokument ukazuje się w ramach serii wydawniczej), odmienny tytuł okładkowy (jeżeli tytuł na okładce różni się formą od tytułów uwidocznionych w innych miejscach dokumentu, np. w stopce redakcyjnej, adresie redakcji, żywej paginie, na stronie zawierającej spis treści itp.), tytuły obcojęzyczne, informacje o językach tekstu czasopisma, językach przedmowy, spisu treści i streszczeń, uwagi bibliograficzne, dane numeryczne i chronologiczne ciągu wydawnictwa, wiadomości o poprzednich następnych zmianach tytułu, dodatki, mutacje, adres redakcji.

• w przypadkach szczególnych stosuje się odstępstwo w powyższej strukturze opisu poprzez przesunięcie nazwy instytucji sprawczej zaraz za tytuł wydawnictwa; postępuje się tak w odniesieniu do wydawnictw o tytule rodzajowym (czyli bardzo rozpowszechnionym i powtarzającym się w wielu wydawnictwach np. Nowiny, Informacja Ekspresowa, Kurier, Ekspres itd.) Nazwa instytucji sprawczej staje się wtedy częścią hasła i służy również jako czynnik szeregowania w zrębie głównym

Bibliografia Wydawnictw Ciągłych - R. 1996 (wyd. 1998, red. Urszula Stasiak, najnowszy rocznik, jaki się ukazał)

• układ alfabetyczny według tytułów rejestrowanych czasopism

• indeksy: tytułów, instytucji sprawczych, redaktorów, miejsc wydania, numerów ISSN i przedmiotowy

DOBÓR I SELEKCJA MATERIAŁÓW

• w Bibliografii Wydawnictw Ciągłych uwzględnia się wydawnictwa ciągłe publikowane w Polsce niezależnie od języka tekstu, w tym również wydawnictwa zbiorowe, kalendarze (jeśli oprócz kalendarium zawierają także merytorycznie wartościowe teksty), sprawozdania instytucji naukowych, biuletyny związków zawodowych szczebla regionalnego i międzyzakładowego, pisma wydawane przez grupy zawodowe, sprawozdania instytucji naukowych

• nie uwzględnia się czasopism z adresem redakcji w Polsce, ale siedzibą wydawnictwa za granicą (np. Burda, Hairstyle itp. - pism należących do zagranicznych koncernów prasowych)

• nie uwzględnia się publikacji wydawanych przez obce ambasady na terenie Polski, natomiast rejestruje się wydawnictwa wszystkich polskich ambasad za granicą (bo należą one terytorialnie do Polski)

NIE REJESTRUJE SIĘ PONADTO:

• wydawnictw wydawanych przez cały okres swojego istnienia tzw. mała poligrafią (chałupniczo, na powielaczu, kserografie, itp.)

• wydawnictw ukazujących się w formie wyłącznie elektronicznej (on-line)

• monografii ukazujących się w seriach wydawniczych numerowanych i nienumerowanych (które zwykle rejestrowane są jako wydawnictwa zwarte i opisywane pod własnym tytułem w Przewodniku Bibliograficznym, wydawnictwa tego typu zwykle posiadają zarówno numer ISBN, jak i ISNN)

• czasopism wydawanych przez zakłady pracy, spółdzielnie, banki, szkoły i inne instytucje na własny użytek wewnętrzny

• czasopism wydawanych przez lokalne społeczności (parafialne, dzielnicowe, gmin wyznaniowych, itp.)

• bieżących raportów z konferencji i zjazdów

• biuletynów partii i org. politycznych wydawane przez instancje wojewódzkie i niższego szczebla (np. biuletyny komitetów wyborczych poszczególnych partii)

• biuletynów organizacji społecznych, towarzystw szczebla lokalnego o wyraźnie ograniczonym odbiorze, zasięgu i dystrybucji (np. Biuletyn / Światowy Związek Żołnierzy AK. Okręg Wielkopolski)

• okresowych sprawozdań statystycznych wydawanych przez urzędy szczebla wojewódzkiego i niższe

• okresowych sprawozdań finansowych wydawanych przez zakłady i banki na użytek giełdy (np. „Ceduła Giełdy Warszawskiej”, „Poland Economic Report”)

• katalogów wydawniczych i księgarskich poszczególnych firm, książek adresowych i telefonicznych, czasopism ogłoszeniowych, wykazów nabytków bibliotek, malowanek dla dzieci.

Czyli kryterium selekcji wydawnictw jest ich ogólnopolskie znaczenie - wyklucza się wszystkie te publikacje, które posiadają zasięg wyłącznie lokalny lub regionalny.

POLONICA ZAGRANICZNE. BIBLIOGRAFIA

Człon uzupełniający polskiej bibliografii narodowej; zamieszcza dokumenty uznane za polonika, ogłoszone poza granicami państwa polskiego ustalonymi w 1945 roku.

Do powołania Biblioteki Narodowej, polonika zamieszczano w odrębnym dodatku do Urzędowego Wykazu Druków pt. “Wykaz Druków Polskich lub Polski Dotyczących Wydanych za Granicą", który wychodził nieprzerwanie do r. 1938.

1946-1949 : polonika zamieszczano w PB

1950-1956 : przerwa w rejestracji

1960 : ukazuje się pierwszy rocznik wydawnictwa pod obecnym tytułem, obejmujący materiał za r. 1956; dotychczas ukazało się 38 tomów, ostatni za r. 1995

POZYSKIWANIE MATERIAŁU :

• Opisywanie z autopsji poloników wpływających do BN

• Przejmowanie opisów z obcych źródeł bibliograficznych :

1. systematyczny przegląd ponad dwudziestu bibliografii narodowych krajów europejskich i pozaeuropejskich

2. konsultacja niektórych zagranicznych bibliografii specjalnych m. in.

* Bibliography of books in polish or relating to Poland Janiny Zabielskiej

* Index Translationum (międzynaradowa bibliografia przekładów)

3. przegląd katalogu nabytków Biblioteki Polskiej w Londynie

4. przegląd katalogów największych bibliotek światowych (np. Library of Congress)

5. katalogów wydawniczych

Opisy sporządza się według zasad obowiązujących w PB, opisy dokumentów wyrażone w alfabetach niełacińskich poddaje się transliteracji

ZASIĘG FORMALNO-WYDAWNICZY BIBLIOGRAFII:

Rejestrowane typy dokumentów :

1. wydawnictwa zwarte (książki), w tym prace wchodzące w skład serii i wydawnictwa zbiorowe

2. druki muzyczne

3. atlasy geograficzne

4. dokumenty ikonograficzne

5. jednodniówki mające charakter okolicznościowy (upamiętniające jakieś wydarzenie)

6. pierwsze numery czasopism obcych w języku polskim, poświęcone wyłącznie Polsce i Polakom lub zawierające artykuły wyłącznie polskiego autorstwa

7. niektóre dokumenty życia społecznego odzwierciedlające różne przejawy życia społecznego polonii zagranicznej, a pozostające poza zasięgiem innych części bibliografii narodowej (druki z okazji jubileuszy i uroczystości polonijnych, księgi adresowe dotyczące Polonii i Polaków, itp.)

Uwaga!

Bibliografia „Polonica Zagraniczne” uwzględnia nie tylko dokumenty samoistne wydawniczo, będące w całości polonicum, ale też i takie, których tylko część (np. rozdział, jedna z prac w tomie zbiorowym, pojedynczy utwór w analogii, fragment tekstu) jest uznana za polonicum. Można zatem stwierdzić, że zasięg formalno wydawniczy tej bibliografii jest nieograniczony.

DOBÓR MATERIAŁU:

1. Kryterium językowe (polonika językowe): za polonika uznaje się dokumenty opublikowane poza granicami kraju, w całości lub w części w języku polskim, bez względu na narodowość autora. Proporcje tekstu wyrażonego w języku polskim oddaje się za pomocą adnotacji w opisie bibliograficznym, np. “Oryg. pol”.; “Fragm. tł. z pol.”; “Tekst część. pol.”

2. Kryterium narodowościowe (polonika etniczne): dzieła opublikowane za granicą, napisane w całości przez Polaków lub przy ich współpracy (Polak jest współautorem, redaktorem, tłumaczem, opracowującym lub ilustratorem)

Za Polaka uznaje się: osobę, która posługuje się językiem polskim oraz utrzymuje łączność z krajem i kulturą polską

UWAGA! Kryterium etniczne ma charakter bezwzględny, tj. jeśli danego autora uzna się za Polaka, rejestruje się wszystkie jego dzieła, także te, które tworzą piśmiennictwo obce; narodowość autora objaśnia się i precyzuje poprzez odpowiednie adnotacje np.: “Autor jest Polakiem" (jeśli nie wynika to z formy jego nazwiska i imienia)

3. Kryterium treściowe (polonika przedmiotowe): dzieła obcych autorów wydane w obcych językach, dotyczące w całości lub w części spraw związanych z Polską lub Polakami. W grupie poloników przedmiotowych rejestruje się publikacje:

1. o ziemiach wchodzących w skład dawnej Rzeczpospolitej

2. o problematyce związanej z polskimi ziemiami zachodnimi i północnymi (dzieła wydane po 1945 roku), niezależnie od okresu historycznego, których dotyczą

3. dotyczące dziejów Śląska, niezależnie od okresu historycznego, którego dotyczą.

SELEKCJA MATERIAŁU :

Bibliografia nie rejestruje :

1. większości dokumentów życia społecznego (druków poniżej 4 stronic tekstu), z wyjątkiem tekstów literackich i ważnych doniesień naukowych

2. publikacji, które zawierają jedynie drobne i nieliczne wzmianki o sprawach polskich

3. publikacji, które wprawdzie zawierają liczne wzmianki, a nawet obszerne fragmenty dotyczące Polski, ale mają one charakter towarzyszący innej problematyce, (np. historii państw ościennych) i nie są w szczególny sposób wyeksponowane (odrębny akapit, rozdział, podrozdział)

4. dzieł dotyczących byłych polskich ziem wschodnich

5. dzieł o ziemiach zachodnich i północnych, wydanych przed rokiem 1945

6. encyklopedii i podręczników, zawierających rozdział poświęcony Polsce

7. dzieł naukowych, omawiających ogólnie historię polityczną państw ościennych, które zwykle zawierają rozproszone w tekście wzmianki o Polsce i Polakach

8. dzieł o charakterze informacyjnym, wydawanych co kilka lat przez UNESCO i podsumowującej stan i osiągnięcia jakiejś dziedziny wiedzy w różnych krajach (np. Polsce)

Indeksy:

1. alfabetyczny autorów i współpracowników

2. alfabetyczny tytułów publikacji, według krajów, w których zostały wydane

---