13. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 3.02.2015, Językoznawstwo ogólne


13. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 3.02.2015

1. Historia pragmatyki językoznawczej

1) Punktem wyjścia było:

2) Znaczące rozczłonkowanie zakresu semantyki, co spowodowało, że ta dyscyplina przestała być dyscypliną homogeniczną, zaczęły powstawać propozycje podziału semantyki na 2 dyscypliny:

3) 1965-1975 - sukcesywne kształtowanie się pragmatyki jako wynik rozbudowywania zakresu semantyki

4) 1975-1985 - pierwszy okres istnienia, rozwoju pragmatyki jako dyscypliny niezależnej od semantyki

5) 1979 Gazdar - autor amerykańskich podręczników do pragmatyki

Do pragmatyki należą:

6) W połowie lat 80., kiedy zaczynają się w językoznawstwie w większym stopniu niż wcześniej nasilać teorie postmodernistyczne, które ujawniają się w koncepcjach językoznawstwa kognitywnego, zaczęto uważać, że oddzielanie pragmatyki od semantyki jest nieuzasadnione i to prowadzi do następnego etapu w historii pragmatyki:

2. Aktualny stan dyscypliny - dwa podejścia

1) Uznaje się, że istnieją dwie osobne dyscypliny- semantyka i pragmatyka i że pragmatyka jest w stosunku do semantyki wtórna.

a) Odpowiedź jak się mają te dwie dyscypliny do sytuacji komunikacyjnej i do motywacji użycia wyrażeń wynikającej z sytuacji.

Sprowadzając do sprzeczności można udowodnić, ze to są relacje między składnikami znaczeń, że są one systemowe i w żaden sposób nie zależą od okoliczności użycia słów.

Te dyscypliny są wzajemnie uzależnione w tym sensie, że jedna jest nad drugą.

Pragmatyka bez semantyki nie może istnieć, bo trzeba odpowiedzieć sobie na pytania jaka jest tzw. baza.

2) Jeszcze inne podejście - pyta się o przezroczystość znaku.

a) Wtedy kiedy znak jest przezroczysty, wtedy wiąże się jego sens z określonym odniesieniem.

np. Okno jest brudne.

b) Wtedy, kiedy znak jest użyty w sposób nieprzezroczysty,

np. aforyzm: I z marzeń można zrobić konfitury.

Nie ma odniesienia do ściśle określonego świata, kwestia odniesienia to problem interpretacji.

3. Typy motywacji użycia wyrażeń językowych

Motywacje użycia wyrażeń - po co się mówi, czemu dana wypowiedź służy

Kategoryzacja motywacji była maksymalnie ogólna w takim celu, by obejmowała jak największą sferę wszystkich możliwości.

Czym innym jest informowanie ludzi o własnym stanie emocjonalnym za pomocą słów, np. Martwię się, a czym innym eksponowanie tzw. czystej ekspresji, nie komunikuje się, tylko się wyraża swoje stany.

- konsekwencją może być powstawanie figur w szerokim sensie, np. metafor, hiperboli, oksymoronów itd.,

- mogą być to różne takie zachowania językowe, których konsekwencją jest zabawa, np. komizm

0x08 graphic
0x01 graphic

Jak się ma ten obraz motywacji do pragmatyki?

Można powiedzieć, że cały obszar z wyjątkiem motywacji reprezentatywnej obligatoryjnej jest pragmatyczny.

4. Stosunek semantyki do pragmatyki w odniesieniu do leksykalnego poziomu języka pokazując różne opozycje między tym, co ma charakter czysto semantyczny, a tym, co jest pragmatyczne, a tym co jest nakładaniem innych zjawisk na inne.

1) Jeśli przyjmiemy, że podstawowy obiekt poziomu leksykalnego języka to jest jednostka leksykalna, to niewątpliwie ma ona swoje cechy gramatyczne, otwiera najczęściej pewne miejsca, te miejsca są wypełniane przez jakieś inne wyrażenia należące do pewnych klas.

2) Jednostki muszą być jednoznaczne,

5. Są takie wyrażenia językowe, które odnoszą się do świata i pozostają ze światem w określonych relacjach. Relacje w świecie i relacje w języku to nie jest to samo.

Nadrzędne w semantycznym sensie, czyli hiponimicznenazwy poszczególnych zwierząt, a nie zbiór zwierząt jako całość.

6. Problem synonimiczności

Synonimia w bardzo szerokim sensie, w rozumieniu tradycyjnym, czy potocznym obejmuje tzw. synonimy całkowite, pełne, które są określane mianem tautonimów (chodzi o jednostki tożsame).

Synonimia:

a) tautonimy, jednostki absolutnie tożsame,

np. lingwistyka i językoznawstwo (są synonimami pełnymi)

b) warianty słów - różnica jest różnicą postaci,

np. doktór i doktor, spieszyć się i śpieszyć się, jeśli i jeżeli (ale między i pomiędzy nie ma takiego statusu, bo między nami mówiąc i brak pomiędzy nami mówiąc, między innymi, a nie ma pomiędzy innymi)

c) plezjonimy - jednostki sobie bliskie, znaczeniowo bliskie, od greckiego słowa plezjos(?) - bliski,

np. flaszka i butelka; nastolatka, małolata i podlotek; leń, leser i próżniak (ścisłe pokrewieństwo, ale identyczności znaczeń nie ma, synonim niecałkowite, niepełne)

1) Typy opozycji fonologicznej

Zgodnie z klasycznym strukturalizmem czeskim widzi się te sprawę tak, że jest opozycja, której istota polega na

- posiadaniu cechy i nieposiadaniu cechy +-, np. dźwięczności i bezdźwięczność,

- na posiadaniu cechy, ale te cechy są inne ++,

- +++

2) Są takie opozycje, które mają charakter czysto pragmatyczny, mogą zachodzić tylko miedzy synonimami całkowitymi (takich opozycji jest niezwykle mało, bo synonimów całkowitych jest niezwykle mało).

Przykład opozycji pragmatycznej:

Ogromna większość opozycji pragmatycznych łączy semantykę z pragmatyką.

* Jednym z dobrych źródeł materiałowych tego rodzaju jest Dystynktywny słownik synonimów polskich (słownik pokazujący małą liczbę wyrażeń, ale są one bardzo dokładnie opisane). Koncentruje uwagę na rzeczowniku.

Łatwiej jest pokazywać przykłady opozycji takich, w których oba człony są nacechowane:

Opozycje gradualne:

liczne jednostki związane ze śmiercią

butelka - neutralna pod każdym względem, pojemnik, który ma kreślony kształt

flaszka - albo z wódką, albo po wódce, słowo potoczne, środowiskowe

Para z jednym członem nacechowanym:

dziubasek - pieszczotliwy, lekceważący, nie o każdej dziewczynie się tak powie

nastolatka - pragmatycznie neutralne

małolata - potoczne, z postawą lekceważenia, ironii mówiącego

podlotek - obrazowe, dla podlotków jest charakterystyczne to, że dorastają i chcą się wyrwać z domu, podlotek nie chce być dzieckiem

3) Istnieją tzw. sondy słownikowe, w tej chwili 3

Trzecia sonda słownikowa: autorstwa Bogusławskiego i Danielewiczowej - Verba polona abscondita (2005) (Słowa polskie nieznane/ tajemnicze)

jeśli się spojrzy na te właściwości punktu widzenia obrazu motywacji, to można powiedzieć, ze typy kwalifikatorów odzwierciedlają najważniejsze typy motywacji użycia wyrażeń jeżykowych, są tzw. właściwości akomodacyjne, których istota polega na dostosowaniu się mówiącego do warstwy stylistycznej w szerokim sensie.

a) właściwości emotywne (odpowiada m. instrumentalnej, emocjonalnej)

b) Dość mocno rozbudowany dział właściwości poetyzacyjnych (odpowiada motywacji kontemplacyjnej)

c) W małym zakresie są reprezentowane właściwości praktyczne (jako, ze motywacja praktyczna na poziomie leksykalnym bardzo rzadko się ujawnia, ona najczęściej się ujawnia na poziomie wypowiedzenia),

np. Zły pies - służy ostrzeżeniu

Pierwsze uporządkowanie kwantyfikatorów pragmatycznych, które ma merytoryczne uzasadnienie

* serie, które się różną nacechowaniem pragmatycznym - to jest jedna ze sfer opisu języka, która jest najmniej usystematyzowana

np. osobistość i VIP

kiecka i sukienka

zeszyt i kajet

chłopiec i szczyl

chłopiec i gówniarz

jajcarz i dowcipniś

biedny i gołodupiec

leń i niebieski ptak

dukt i droga

leń i urodzony w niedzielę

businessman i człowiek interesu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wykłady Maćkiewicza, 2008.02.20 Językoznawstwo ogólne - wykład 13, Językoznawstwo ogólne
9. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 13.01.2015, Językoznawstwo ogólne
10. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 20.01.2015, Językoznawstwo ogólne
11. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 27.01.2015, Językoznawstwo ogólne
12. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 30.01.2015, Językoznawstwo ogólne
Wykłady Maćkiewicza, 2008.02.27 Językoznawstwo ogólne - wykład 14, Językoznawstwo ogólne
10. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 20.01.2015, Językoznawstwo ogólne
1. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 14.10.2014, Językoznawstwo ogólne
Wykłady Maćkiewicza, 2007.12.12 Językoznawstwo ogólne - wykład 8, Językoznawstwo ogólne
ogólne - wykład 7, Językoznawstwo ogólne, Językoznawstwo ogólne - wykład
5. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 18.11.2014, Językoznawstwo ogólne
ogólne - wykład 6, Językoznawstwo ogólne, Językoznawstwo ogólne - wykład
ogólne - wykład 4, Językoznawstwo ogólne, Językoznawstwo ogólne - wykład
3. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 28.10.2014, Językoznawstwo ogólne
Wykłady z językoznawstwa ogólnego. , Językoznawstwo ogólne
2. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 21.10.2014, Językoznawstwo ogólne

więcej podobnych podstron