Twórczość plastyczna przedszkolaka

w poznawaniu świata

Program autorski dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat

AUTORZY:

ANNA GAWOR

WIOLETTA ROLA

Łódź 2003

SPIS TREŚCI

1. Wstęp.............................................................................3 Strona

2. Cele i zadania................................................................4 Strona

3. Stymulacje aktywności twórczej poprzez właściwe relacje nauczyciel-dziecko..........................................................................5 Strona

4. Metody i formy w wychowaniu przedszkolnym..........7 Strona

5. Techniki plastyczne......................................................11 Strona

6. Materiały.....................................................................15 Strona

7. Treści programowe......................................................17 Strona

8. Diagnozowanie............................................................20 strona

9. Bibliografia..................................................................23 Strona

10. Załącznik 1: słowniczek pojęć plastycznych..............25 Strona

11. Załącznik 2: przykładowe zadania wizualne..............27 Strona

12. Załącznik 3: scenariusze zajęć plastycznych z dziećmi w różnej grupie wiekowej:

• Czterolatki.........................................................31 Strona

• Pięciolatki..........................................................33 Strona

• Sześciolatki.........................................................35 Strona

Załącznik 4: plastyka w wychowaniu fizycznym-

Przykładowe zajęcia.....................................................38 Strona

Wstęp

Program „Twórczość plastyczna przedszkolaka w poznawaniu świata” przeznaczony jest dla nauczycieli pracujących w przedszkolu, którzy wykazują własna inicjatywę w poszukiwaniu nowych dróg poznania dziecka i jego rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z wychowaniem przez sztukę.

Jest to program, który może przyczynić się do ułatwienia pracy nauczycieli oraz podniesienia jej poziomu, ponieważ dostarcza wiedzy na temat treści, metod,form i technik stosowanych podczas rozwijania działalności plastycznej dzieci.

Jest on zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego zatwierdzoną przez MEN ( Dz. U. Nr 2 /2000 -Rozporządzenie MEN z dnia 1.Grudnia 1999r). W programie nie ma podziału na grupy wiekowe, ponieważ do poszczególnych treści w przedszkolu wraca się wielokrotnie (układ spiralny), - aby dziecko mogło je utrwalić, rozszerzyć i włączyć do swoich doświadczeń. Dzięki temu nauczyciel może również dobierać treści odpowiednio do możliwości rozwojowych dzieci.

Program ten powstał z potrzeby poznania sposobów wspomagania działalności plastycznej dzieci,w wyrażaniu własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycznych oraz poznania i przeżywania malarstwa, rzeźby i architektury.

Zakres tego obszaru wychowania realizowany w korelacji z innymi obszarami programowymi, jest w naszym przedszkolu traktowany ze szczególną uwagą, ponieważ kierujemy się przesłaniem zawartym w wizji przedszkola, które brzmi;

Nasze przedszkole -

Przedszkolem otwartym na potrzeby dziecka i rodziców, promującym działania twórcze.

Zaprezentowany przez nas program ma prowokować nauczycieli do takich działań pedagogicznych, które zainspirują i zaktywizują dzieci do kreatywnego działania a zaproponowane formy i metody pracy pomogą w kształtowaniu postawy twórczej przedszkolaków, której przejawem będzie ciekawość, stawiania pytań, różnorodna ekspresja i radość towarzysząca wszystkim działaniom

Cele i zadania

Głównymi celami i zadaniami programu są:

1. Odkrywanie własnych możliwości twórczych i kształtowanie postawy twórczej w różnych dziedzinach aktywności.

2. Rozwijanie procesów poznawczych

1. Spostrzeżeń

2. Pamięci wzrokowej

3. Wyobraźni twórczej

4. Myślenia heurystycznego

3. Rozwijanie procesów emocjonalnych i uczuć wyższych

4. Przygotowanie do odbioru różnych form przekazu artystycznego (plastycznego, muzycznego, teatralnego)

5. Wzbogacenie wiedzy o otaczającym świecie

6. Wyrażanie w różnorodnych formach za pomocą różnej ekspresji plastycznej własnych myśli, przeżyć, obserwacji i doświadczeń.

7. Usprawnienie koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności manualnej.

Główne cele zostały w dalszej części programu rozpisane na szczególne treści i umiejętności dzieci.

Stymulowanie aktywności twórczej dzieci poprzez właściwe relacje nauczyciel-dziecko

Powszechnie uważa się,że każde dziecko jest zdolne do rozwijania własnej osobowości. Jednak ta potencjalność sama przez się nie powoduje jeszcze rozwoju. Wymaga pedagogicznej stymulacji a ta zależy nie tylko od treści, ale przede wszystkim od przyjętych celów, przestrzeganych zasad oraz stosowanych środków, metod i organizacyjnych form pracy.

Pedagogiczna stymulacja daje najlepsze rezultaty wówczas, gdy przybiera charakter wspierania uwzględniającego idee humanizmu oraz podmiotowości dziecka w procesie kształcenia. Źródłem spontanicznej twórczości dziecka w przedszkolu jest z reguły zdziwienie, zadumanie i refleksja nad bodźcami podawanymi przez nauczyciela w ramach jego działań dydaktycznych.

Postawa twórcza zależy od trzech warunków: motywacji wewnętrznej, wolności i klimatu porozumienia z otoczeniem.

By lepiej zrozumieć samo siebie, dziecko przede wszystkim musi czuć się zrozumianym, akceptowanym w sposób bezwarunkowy, co wymaga od dorosłych pewnych umiejętności empatycznych, świadomej pokory, cierpliwości a także pedagogicznego optymizmu.

Musimy sobie zdawać sprawę, że nie chodzi o nauczanie dzieci o wskazywanie im jak i co mają tworzyć. Należy po prostu stworzyć warunki do swobodnej twórczości dziecka.

Ważne jest, bowiem, by rozkwitała ona w klimacie życzliwości, serdeczności i szacunku - szacunku dla dziecka jako twórcy,szacunku dla jego pracy i jej efektów.

Nauczyciel powinien kierować się zasadą, że wszystkie dzieci pod względem malarskim są uzdolnione. Nasze słowa zachęty i podziwu nie muszą dotyczyć tylko efektów działania.

Na uznanie zasługuje sam trud twórczy, któremu towarzyszy zaangażowanie emocjonalne oraz przygotowanie warsztatu pracy.

Dzięki temu dziecko nie straci wiary w swoje możliwości twórcze i nie zagubi w ciągu następnych lat swoich zainteresowań.

Dziecko uzyska tym większe w swej twórczości sukcesy, im wcześniej stworzymy mu warunki do jej rozkwitu. Zarówno w pierwszych latach życia dziecka, jak i później trzeba mu zostawić pełną swobodę twórczych poczynań.

Bardzo ważny jest rozwój zdolności wizualnych, obejmujące działalność obrazowania w formie rysowania, malowania, rzeźbienia wycinania itp. Przejawiają się głównie w posługiwaniu się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego w efekcie, którego powstają obrazy, przedstawiające określony stan zastany, możliwy, prawdopodobny, bądź fikcyjny.

Swoboda twórczych poczynań,do której przyznajemy dziecku prawo, musi dotyczyć zarówno wyboru tematu, jak i sposobu jego przedstawiania. Nie należy, więc dziecka pouczać, jak ma rysować,bądź malować. Zbędne też są porady dotyczące kompozycji obrazu, kolorystyki, czy przedstawienia poszczególnych elementów.

Dopuszczalne jest jedynie prosty instruktaż, dotyczący stosowania nowych technik czy użycia poszczególnych narzędzi.

Narzucanie wzorów do naśladowania, zbyt częste podsuwanie tematów, nadmierne krytykowanie, doprowadza najczęściej do zachwiania wiary we własne możliwości twórcze. W ten sposób niekiedy bezpowrotnie,zamyka się przed nimi jedna z ważnych dróg rozwoju.

Utwierdzać należy dziecko w przekonaniu,że tylko własna oryginalna praca twórcza warta jest kontynuacji.

Prace plastyczne dziecka są wyrazem bogactwa jego życia wewnętrznego, jego wiedzy, doświadczeń i zainteresowań.

Jeżeli są, więc ubogie, nieporadne, może to często świadczyć o tym, że niewłaściwie kierujemy rozwojem dziecka. Mogą stanowić dla nauczyciela cenne źródło informacji o dziecku i jego rozwoju emocjonalnym, społecznym, umysłowym a nawet fizycznym. Prace plastyczne odzwierciedlają stany duchowe i uczuciowe twórcy. Analizując je często domyślamy się, jakie trudności napotyka dziecko w swoim życiu, ale również, co może stanowić jego mocne strony.

Twórcze działanie pełni również bardzo ważną funkcję terapeutyczną.

W przypadku małych dzieci, z którymi mamy do czynienia, artystyczne działania plastyczne powinny stanowić podstawowy sposób terapii rozwoju dziecka. Na tym etapie rozwoju dziecka bardzo często nie potrafi zwerbalizować swoich przeżywanych trudności, kłopotów, czasem dramatów,ale również i radości. Umożliwiając im swobodną ekspresję plastyczną powodujemy,że każde dziecko bez względu na aktualne możliwości może wyrazić to, czego nie umie powiedzieć.

Metody i formy w wychowaniu przedszkolnym

W pedagogice coraz częściej mówi się o potrzebie poszukiwania nowych rozwiązań dotyczących stylu pracy i nowatorskich sposobów nauczania. Dzięki wykorzystywaniu w pracy z dziećmi metod aktywizujących kształci się w nich wiele umiejętności, których nie zapewniały metody tradycyjne.

Metody aktywizujące należy rozumieć jako sposoby działania, które pomogą dzieciom przyswajanie bez trudu nowej wiedzy, rozwijaniu własnych pomysłów komunikowaniu się oraz podejmowaniu różnych działań. Metody rozwijające twórcze myślenie maja na celu doskonalenie umiejętności wypowiadania myśli, wrażeń, wątpliwości, wyzwolenie zdolności porównywania i oceniania oraz kształtowanie kreatywnej postawy. Metody i techniki sprzyjają aktywności twórczej to np. inscenizacja, stworzenie nastroju poprzez wysłuchanie utworu muzycznego, pytanie, zadanie do wykonywania, odwołanie się do wspomnień i przeżyć z wycieczki. Uaktywniają one twórcze myślenie dzieci, rozbudzają wyobraźnię i zachęcają do fantazjowania.

Oczywiście nie należy zapominać o dotychczas stosowanych metodach pracy w wychowaniu przedszkolnym.

Wincenty Okoń określa pojęcie metody w sposób następujący:

„Metoda nauczania to systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający im opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością stosowania jej w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowania umysłów”

METODY PRACY Z DZIEĆMI (wg Kwiatowskiej)

• 
  Samodzielnych doświadczeń

• Kierowania własną działalnością dziecka

• Zadań stawianych do wykonania dziecku

• Ćwiczeń

• Rozmowy, opowiadania, zagadki, wiersze

• Objaśnienia, instrukcje

• Sposoby społecznego porozumiewania się

• Żywego słowa

• Obserwacji i pokazu

• Przykładu osobistego nauczyciela

• Upowszechniania sztuki

Metody twórcze

• Ruchu rozwijającego W.Sherborne

• R.Labana

• C. Orffa

• B.Strauss

Metody pedagogiki zabawy

• Metody wstępne

• Zabawy i tańce integracyjne

• Zabawy plastyczne

• Zabawy z instrumentami perkusyjnymi

• Zabawy z piosenką

• Zabawy z tekstem, rytmem i sylabami

• Zabawy fabularyzowane

• Zabawy muzyczno-ruchowe

• Zabawy pobudzające wyobraźnię i rozwijające kreatywność

• Zabawy ruchowe kształtujące współpracę w grupie.

Wszystkie metody winne być stosowane w pracy z dziećmi przedszkolnymi.

Głównie w zajęciach plastycznych należy stosować takie metody, które pomogą zrozumieć, poznać i poczuć emocje w obcowaniu ze sztuką.

Pani M. Kwiatowska wymieniła metody, które szczególnie „wychowują przez sztukę”

1. Metoda samodzielnego poszukiwania kontaktu ze sztuką- daje się ją osiągnąć tylko w plastyce.

2. Metoda zamierzonego oddziaływania wychowawczego w zakresie odbioru sztuki przez dziecko.

3. Metoda inicjowania działalności dziecka -dla tej metody dany rodzaj sztuki lub określony utwór stanowi inspirację. Chodzi to głównie o zabawy udramatyzowane, twórczość plastyczną, wykonywanie przez dzieci różnych przedmiotów.

Dzieciom winno się udostępniać sztukę przejawiającą się w różnych dziedzinach tj. malarstwo, rzeźba, fotografia kolorowa, estetycznie wykonane zabawki, wytwory sztuki ludowej oraz przedmioty artystyczne. Ważne jest również, aby był kontakt z piękną literaturą, ilustracją książkową, architekturą, z którą mogą się zetknąć w najbliższym środowisku-dawne i współczesne budownictwo.

Formy organizacyjne pracy

Praca dzieci

Praca indywidualna Praca Zbiorowa

*jednolita * jednolita

*zróżnicowana * zróżnicowana

praca grupowa praca z całą grupą

TECHNIKI PLASTYCZNE

W początkowym okresie pobytu dziecka w przedszkolu należy wprowadzać techniki plastyczne przyporządkowane naturalnemu dążeniu dziecka do bazgroty i ekspresji liniowej.

Od 3-4 roku życia dziecko rysuje miękką kredką lub twardym pędzlem tzw. szczeciniakiem i farbą.

W drugiej fazie wieku przedszkolnego stosuje się także rysunek patykiem lub węglem, co ułatwia dziecku osiągnięcie własnej koncepcji przedmiotu, postaci ludzkiej lub zwierzęcej.

U 3-4latków należy dostosować techniki malarskie do możliwości ekspresyjnych i manualnych dzieci. Powinny malować farbami kryjącymi, które będą samodzielnie łączyć i zestawiać wg własnych upodobań i potrzeb. Dzieci mogą malować urywanymi dotknięciami, inne mają skłonność do linearnego rysunku, jeszcze inne kładą duże plamy. Malowanie lub rysowanie powinno odbywać się w dowolnej pozycji, na arkuszach papieru o różnym formacie.

Dzieci 5-6 letnie korzystają z pełnego zestawu kolorów farb.Uczą się rozcięczać i mieszać ze sobą farby tak, aby zdobywać podstawowe wiadomości na temat kombinacji i mieszania farb.

Różnorodne tworzywa,kolorowe papiery, kawałki tkanin, płótno, kora, liście, gips itp. pobudzają wyobraźnię dziecka pracującego w technice kolaż. Dziecko dobiera pomysłowo materiały, tworząc z nich kompozycje abstrakcyjne. Technikę tą stosujemy, przestrzegając zasady stopniowania trudności zarówno w pierwszej, jak i w drugiej fazie wieku przedszkolnego.

Ważne jest również zapoczątkowanie kontaktów dziecka ze sztuką. Oglądanie reprodukcji dzieł malarskich, wartościowych ilustracji, rzeźb stanowi pierwszy etap kontaktów dziecka ze sztuką plastyczna. W trakcie takiego oglądania nieodzowne są komentarze nauczyciela dotyczące kolorystyki i kompozycji dzieła jego formy i treści. Komentarze te powinny być dostosowane do poziomu umysłowego dziecka. Rzeźba, grafika, tkanina artystyczna i architektura oraz inne dyscypliny współczesnej sztuki działają na twórcza wyobraźnię dziecka. Źródłem inspiracji twórczych działań plastycznych dziecka będą również bezpośrednie kontakty z otoczeniem społecznym, przyrodniczym, literackim i muzycznym.

Rodzaje technik plastycznych

Płaskie

1. Techniki rysunkowe- graficzne

• Rysowanie ołówkiem

• Rysowanie kredką

• Rysowanie węglem

• Rysowanie kredą

• Rysowanie kredką

• Rysowanie piórkiem

• Rysowanie patykiem

• Rysowanie pędzlem (na kartonie, na podkładzie z klejówki)

• Rysowanie „mokre w mokrym”(patykiem, pędzlem zamoczonym w tuszu, atramencie, farbie plakatowej, akwareli lub temperze)

• Rysowanie różnymi pisakami

• Rysowanie świecą

• Rysowanie farbą wyciskana z trąbki papierowej

• Wysypywanki z piasku

• Rysowanie nitką (swobodne, rozpinaną na szpilkach)

• Wydrapywanka (czarno-biała, kolorowa)-sgraffito

• Kompozycje ze sznurka i kolorowych włóczek

• Kalkografia

2. Techniki malarskie

• Malowanie „na sucho” kredkami świecowymi

• Malowanie akwarelą

• Malowanie „mokre w mokrym”

• Malowanie akwarelą z pastą

• Malowanie farbami drukarskimi (monotypia)

• Malowanie kolorowymi tuszami

• Malowanie farbami kryjącymi (tempery, plakatówki, farby kazeinowe, farby klejowe)

• Tepowanie

• Malowanie na szkle

• Malowanie na tkaninach

3. Techniki dekoracyjne

• Chromatografia

• Technika odpryskowa -aerografia

• Batik jednobarwny na papierze

• Batik kolorowy na papierze

• Technika „krakle” na papierze

• Malowanie na mokrym zmiętym papierze

• Malowanie na pokładzie kaszy

• Malowanie klejówką z trocinami

• Mozaika odbijana patykiem \

• Mozaika ze stempli z ziemniaka

• Mozaika z kawałków papieru

• Wydzieranka (kolorowa, jednokolorowa,z gazety)

• Wyklejanka z pociętych pasków papieru

• Wycinanka z papieru (nakuwana, sylwetowa, warstwowa)

• Witraże papierowe

• Wycinanka ze szmatek

Przestrzenne

• Lepienie z gliny

• Lepienie z plasteliny

• Formowanie z gazet

• Formowanie z masy papierowej

• Formowanie z kawałków podklejonego papieru

• Płaskorzeźby z gipsu i piasku

• Formowanie z pasków papieru

• Formowanie ze słomy

• Formowanie z liści kukurydzy

• Formowanie ze sznurka

• Lalki na butelkach

• Składanie papieru -ORIGAMI

• Wykonywanie strojów i organizacji pomieszczenia podczas realizacji zabaw fabularyzowanych

• Kolaż (inspirowany wrażeniami dotykowymi, wyobraźnią)

Techniki stosowane w pedagogice zabawy

Płaskie

• Rysowanie (obrysowanie, rysowanie po śladzie, rysunki tematyczne, kreatywne dopełnianie, portretowanie)

• Malowanie (kolorowanie płaszczyzn, prace inspirowane wyobraźnią wg eksperymentu w. Limont z zastosowaniem analogii pierwotnej, charakteryzacje twarzy)

Przestrzenne

• Wykonywanie strojów i aranżacji pomieszczenia podczas realizacji zabaw fabularyzowanych.

• Konstruowanie budowli przestrzennych

• Zakomponowanie kolażu inspirowanego wyobraźnią

• Układanie mozaiki z elementów.

MATERIAŁY

Podstawowym warunkiem w rozwijaniu ekspresji plastycznej jest dostarczenie dziecku odpowiednich narzędzi, tworzyw i materiałów do rysowania, malowania, lepienia, konstruowania oraz przygotowana i starannie przemyślana organizacja jego działalności plastycznej.

Od najmłodszych lat przyzwyczajamy dziecko do organizowania sobie miejsca pracy. Na początku należy współuczestniczyć zarówno w przygotowaniu, czyszczenia potrzebnych materiałów i przyborów i odkładania ich na właściwe miejsce oraz sprzątania kącika, w którym pracowało. Z upływem czasu dzieci robią to samodzielnie.

Rodzaje materiałów

Ołówki

Kredki świecowe

Kredki drewniane

Pastele

Flamastry kolorowe

Węgiel

Kreda

Tusz czarny i kolorowy

Atrament

Różnego formatu kartki bloku rysunkowego i technicznego.

Farby:

Akwarele

Plakatowe

Drukarska +nafta

Tempera

Olejne

Klej

Płynny do kolorowego batiku

Roślinność

Wikol

Gips

Glina

Plastelina

Modelina

Kolorowy piasek

Bibuła

Papier kolorowy o różnych formatach

Krepina

Kalka biała i biurowa

Folia aluminiowa

Płytki ceramiczne

Wałki do malowania

Tafelki szkła

Patyczki do malowania

Świeca

Sypki brokat

Srebrny

Złoty

Kolorowy

Pędzel okrągły i płaskie różnej wielkości

Nożyczki

TREŚCI PROGRAMOWE

Hasło zagadnienia	Umiejętności dzieci	Uwagi
Budzenie wrażliwości estetycznej dzieci z przyrodą, techniką i sztuką Systematyczne obserwacje przyrody ze szczególnym zwrócenie uwagi na piękno, harmonię,porządek, barwę, zapach, dźwięk. Poznanie różnych ekosystemów -pola, łąki, ogrodu, parku zbieranie okazów przyrody o ciekawych walorach estetycznych ( liście, korzenie drzew, owoce, gałęzie) Udostępnienie dzieciom oglądania malarstwa,rzeźby i fotografii artystycznej. Inspirowanie rozmów wspólnym oglądaniem albumów malarskich poświęconych określonej tematyce np. portrety, zwierzęta, rośliny itp. Rozpoznawanie i nazywanie różnego rodzaju twórczości malarskiej, portrety, pejzaże, martwa natura Spotkania i zapoznawanie się z artystą malarzem oraz jego warsztatem pracy. Wykorzystywanie zabaw badawczych w działaniach plastycznych zabawy badawcze związane z przyroda (doświadczenia eksperymentowanie, badanie, łączenie ich z działalnością plastyczną 8. Zapoznanie dzieci ze sztuką ludową charakterystyczną dla danego regionu II Wdrażanie do organizowania i wykonywania pracy. 1. Organizacja i wykonanie 2. Akceptacja wytworów własnej i cudzej działalności III stwarzanie okazji do działalności plastycznej poprzedzonej doświadczeniami w sferze ruchowej i przestrzennej 1. Łączenie muzyki z działalnością plastyczną, - przeżycia muzyczne jako inspiracja w wypowiadaniu się w rysunku, malowaniu, rzeźbieniu itp. 2.Łączenie działalności plastycznej z tym, czego dziecko dowiaduje się i co przeżywa podczas słuchania opowiadań, bajek, baśni, oglądając film oraz przedstawienia teatralne 3.Rozwijanie percepcji wzrokowej i wrażliwości słuchowej poprzez zabawy rozwijające wyobraźnię twórczą, giętkość i oryginalność myślenia IV Rodzice a twórczość plastyczna dzieci 1.Tworzenie mini galerii i aukcji prac plastycznych.	-dostrzegają, nazywają i opisują piękno przyrody -rozpoznają i nazywają podstawowe i pochodne barwy. - dostrzegają i gromadzą eksponaty przyrodnicze, wartościowe pod względem estetycznym. - podczas różnej działalności wyrażają swoje emocje i myśli związane z obserwacją przyrody. - Poznają i rozróżniają różne sposoby działalności. -właściwie zachowują się w miejscach udostępniających sztukę (w różnych dziedzinach) -wyrażają własne spostrzeżenia dotyczące działalności malarskich -przybliżają dzieciom świat malarstwa i fot. artystycznej Potrafią korzystać z różnych źródeł informacji -potrafią odróżnić, nazwać wytwory artystów sztuki (pejzaż, portrety, martwa natura) -poszerzają wiedzę na temat pracy artystów i materiałów, z jakie wykorzystują w swojej pracy. Odpowiadają sobie na pytania, „Dlaczego widzimy kolory”, - oglądają kolory tęczy poprzez różne badania -posługują się barwnikami roślinnymi w pracy plastycznej. -Poznają właściwości różnych ciał (ich zmiany pod wpływem temperatury, w wodzie w powietrzu -zjawiska akustyczne -zjawiska optyczne -zjawiska świetlne (naturalne źródła świetlne) -stany skupienia materii -znają sztukę ludowa -podejmują działalność artystyczną np. lepienie naczyń z gliny i ich wypalanie , wycinanki z papieru pisanki, - samodzielnie dobierają materiały i narzędzia do wykonywania swojego dzieła - organizują samodzielnie własne stanowisko do pracy plastycznej. - gromadzą doświadczenia plastyczne poprzez stosowanie różnorodnych technik - przestrzegają zasad bezpieczeństwa w posługiwaniu się przyborami w swojej działalności plastycznej - dbają o estetykę wykonanych prac. -interpretują własną twórczość - wyrażają własne opinie na temat pracy swojej i cudzej -wzbogacanie doświadczeń dotykowych, uczuciowych oraz przestrzennych -kształtowanie świadomości własnego ”ja” poprzez poszerzanie wiedzy o schemacie własnego ciała Opowiadanie ruchem np. Pokazanie kształtu, wielkości, odległości Wzbogacają swoje przeżycia artystyczne interpretując linie melodyczna jako harmonie barw i odwrotnie -wyrażają w formie plastycznej własne i zdobytą wiedzę w wyniku poznanych utworów literackich, teatralnych i filmowych. -kształtują swój świat oparty na wartościach takich jak: dobro, prawda, piękno -odtwarzają za pomocą mowy nadany kod, niewerbalny -gestu,mimika(zadawanie zagadek, pytań, tworzenie opowiadań) -odtwarzają za pomocą różnych form plastycznych nadany kod. -wyrażają swoje nastroje i emocje -żywioły, barwy -konstruują opowiadania na podstawie rysunków wykonanych przez dzieci -projektują komiksy,własne ilustracje do książek -odczuwają satysfakcję z prezentowania wytworów własnej działalności plastyczno-konstrukcyjnej - dbają o wystrój otoczenia:sali, przedszkola	Spacery, wycieczki do ogrodu botanicznego i lasu w każdej porze roku Wycieczki w celu zbierania darów przyrody. Wykorzystanie ich do materii konstruowania dekoracji działalności. Wycieczka do muzeum, oglądanie wystaw, galerii Biblioteka oglądanie albumów przy dobrze dobranej muzyce Spotkanie z artystą malarzem w jego pracowni Przeprowadzanie Różnorodnych doświadczeń w klasie Organizowanie kącików regionalnych zwiedzanie wystaw, wizyta w muzeum sztuki ludowej „skansen” ,spotkanie z twórcą ludowym. Wyjścia plenerowe i tam tworzenie za pomocą różnych materiałów i środków (malowanie kamieni) Doświadczenia te wpływają na rozwój wiedzy o schemacie własnego ciała Dzieci w formie opowiadania ruchowego pokazują to, co będą przedstawiać w swojej działalności plastycznej Wykorzystywanie płytoteki przedszkolnej, uczestnictwo w koncertach Filharmonii Łódzkiej Przedstawienia teatralne, oglądanie wartościowych i odpowiednich filmów. Wzbogacanie kącików książki Udział w orkiestrze świątecznej pomocy Wystawy prac Wykorzystywanie prac dzieci do dekoracji imprez okolicznościowych

DIAGNOZOWANIE

ARKUSZ OBSERWACYJNY W ZAKRESIE TWÓRCZOŚCI PLASTYCZNEJ DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Imię i nazwisko dziecka....................................................................

Wiek.............................................

UMIEJĘTNOSCI SZCZEGÓŁOWE	OBSERWACJA WSTĘPNA IX- X mc	OBSERWACJA PO I SEMESTRZE I-II mc	OBSERWACJA KOŃCOWA V-VI mc
Podejmuje działanie twórcze: Samodzielnie Za namową Nie podejmuje Planuje swoją pracę Samodzielnie Odtwarza pomysły kolegów Chaotycznie Kończy swoje działanie twórcze Tak Nie Wykonuje i kończy prace Przy pomoce innych Realizuje do końca samodzielnie Przerywa i nie kończy Szanuje i akceptuje pracę twórczą Zawsze Nie akceptuje innych prac Psuje swoją lub innych pracę Przeszkadza w pracy Współdziała w zespole Zawsze Często Nie umie Postępuje bezpiecznie w czasie działania Zawsze Rzadko Nigdy Komunikuje się niewerbalnie ( plastyka, muzyka, ruch) Tak Nie Posługuje się narzędziami i materiałami Swobodnie Z trudnością Wcale Ilustruje opowiadanie muzyką Tworzy kompozycję płaską do muzyki Zna podstawowe barwy Tworzy barwy pochodne Przedstawia ruchem kolor Tworzy plastycznie dalszy ciąg opowiadania Rozpoznaje i nazywa dzieła artystów ( rzeźba, malarstwo, szkice, architektura) Wykonuje portret Szczegółowy Ubogi Nie wykonuje Sprząta swoje stanowisko pracy Zawsze Rzadko Wcale

Legenda : tak- x nie- 0

Program propaguje korelacje plastycznej działalności ze wszystkimi treściami programowymi. Jednak arkusz obserwacji dziecka został sporządzony głownie po to,aby zdiagnozować dziecko pod względem umiejętności plastycznych,gdyż bardzo często ta działalność jest badana w sposób ogólny i pobieżny.

BIBLIOGRAFIA

1. DZIECKO W ŚWIECI SZTUKI , DYMARA B.(RED). KRAKÓW 2000, OFICYNA WYDAWNICZA IMPULS

2. GLOTON R.,CLERO C., TWÓRCZA AKTYWNOŚĆ DZIECKA . WARSZAWA 1967 , WSiP

3. JABŁOŃSKA A ., ZABAWY PLASTYCZNE . WARSZAWA 1997, ŚWIAT KSIĄŻKI

4. LEWICKI J. 100 TECHNIK PLASTYCZNYCH NK , W-WA 1967

5. MATCZAK , KONSTRUOWANIE PROGRAMÓW AUTORSKICH . MATERIAŁY POMOCNICZE

6. MICHEJDA -KOWALSKA K. O DZIECIĘCEJ WYOBRAŹNI PLASTYCZNEJ , WSiP 1987

7. NATROFF A , WYCHOWANIE PLASTYCZNE W PRZEDSZKOLU , WSiP, W-WA 1990

8. PRZEDSZKOLAK KROK PIERWSZY - MATERIAŁ DO PRACY Z DZIEĆMI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM . W-WA 1996 , POLSKA FUNDACJA DZIECI I MŁODZIEŻY

9. ŚWIAT PRZEDSZKOLAKA - PROGRAM EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ W-WA 2000 JUKA

10. TAYLOR B. ZABAWA I NAUKA -KOLOR I ŚWIATŁO . POLSKA OFICYNA WYD.”BGW” W-WA 1991

11. WILCZAKOWA M. WSPÓŁCZEŚNIE ODKRYWAMY ŚWIAT . NK W-WA 1979

12. ZBOROWSKI J. ROZWIJANIE AKTYWNOŚCI TWÓRCZEJ DZIECI. W-WA 1986, WSiP

ZAŁĄCZNIK 1

SŁOWNICZEK POJĘĆ PLASTYCZNYCH.

AEROGRAFIA - technika która polega na nakrapianiu położonych na kartonie sylwet wyciętych z papieru , farbami plakatowymi, tuszem, lub pastą do zębów; po zdjęciu sylwety zostaje miejsce czyste bez nakropień

KOLAŻ - kompozycja z naklejonych na płaszczyznę różnych elementów

SGRAFFITO- technika polegająca na zdrapywaniu wierzchniej warstwy tuszu i świecy ( malujemy arkusz kolorowymi farbami akwarelowymi , rysujemy świecą , zamalowujemy rysunek czarnym tuszem kreślarskim i namydlonym pędzlem , po wyschnięciu zdrapujemy warstwę tuszu i świecy)

TEPOWANIE - technika polegająca na uderzeniu pędzlem lub tamponem waty w wycięcie szablonu, w ten sposób kolorujemy karton pod spodem -po zdjęciu szablonu powstaje wzór

ZAŁĄCZNIK 2

PRZYKŁADOWE ZADANIA WIZUALNE

PRZYKŁAD 1

Na arkuszach przedstawiono 20 konturowych rysunków sukienek i skarpetek. Mając kredki koloru czerwonego zielonego ,niebieskiego i żółtego - dobierz parami możliwie dużo barwnych zestawów , które nie będą się powtarzać.

PRZYKŁAD 2

Mając do dyspozycji kredki koloru czerwonego , zielonego, żółtego i niebieskiego przedstaw jak najwięcej pomysłów pomalowania jak największej ilości rysunków pajaca.

PRZYKŁAD 3

Pomyśl i wykonaj barwną ilustrację „ Obowiązuje cisza nocna”

PRZYKŁAD 4

Wyobraź sobie że jesteś kosmonautą . Byłeś na księżycu . Po powrocie napisałeś książkę o swej niezwykłej wyprawie. Książka ta nie ma jeszcze ilustracji na okładkę twojej książki. Zastanów się i zaprojektuj ilustracje do twojej książki.

PRZYKŁAD 5

Na rysunku widoczne są niemal same linie, kiedy przyjrzysz się dokładniej odnajdziesz na nim coś, co nosi zawodnik pewnej dyscypliny sportowej uprawianej zimą. Odnalezioną część zamaluj.

PRZYKŁAD 6

Madzia coś rysowała nagle mama poprosiła ją, aby poszła do sklepu po zakupy. Dziewczynka zostawiła niedokończony rysunek. Dokończ ten rysunek.

PRZYKŁAD 7

Dorysuj do każdego koła dowolny element tak, żeby powstały różne obrazki.

ZAŁĄCZNIK 3

SCENARIUSZE ZAJĘĆ Z DZIEĆMI W RÓŻNEJ GRUPIE WIEKOWEJ

SCENARIUSZ SYTUACJI EDUKACYJNEJ

W OPARCIU O PROGRAM „ŚWIAT PRZEDSZKOLAKA”

GRUPA DZIECI 4-LETNICH

TEMAT: W KRAINIE DESZCZOWCÓW

UMIEJĘTOŚĆ OGÓLNA:

Rozbudzenie u dzieci pomysłowości, wyobraźni i zainteresowania rozpływającymi się barwami

UMIEJĘTNOŚCI SZCZEGÓŁOWE:

1. Nazywają i określają zastosowanie przedstawionych przedmiotów:parasol, peleryna, kalosze

2. Wypowiadają się na temat własnych spostrzeżeń związanych ze zjawiskiem innego widzenia świata przez szybę zalana deszczem.

3. Organizują sobie warsztat pracy

4. Posługują się w pracy plastycznej techniką „mokre w mokrym

5. Dobierają ubiór do deszczowej pogody.

METODY:

Czynne: zadań stawianych dziecku, kierowanie własną działalnością dziecka.

Słowne: rozmowa, opowiadanie

Percepcyjne: obserwacja, pokaz.

Techniki twórczego myślenia- lista atrybutów

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

Parasol, peleryna, płaszcz przeciwdeszczowy, płyta kompaktowa z muzyką poważną oraz z odgłosami wiatru i deszczu, szybka, woda w dzbanku, ilustracja, worek, gąbka, pędzle, kartony, akwarele,

FORMY ORGANIZACYJNE:

Z całą grupą,, indywidualne,

PRZEBIEG

I CZĘŚĆ

• Posłuchajcie o krainie deszczowców- krótka opowieść nauczyciela przy ilustracji.

Pokazanie worka. Dzieci tylko po dotyku nazywają przedmioty i określają ich przeznaczenie. Jak winni się ubierać mieszkańcy krainy deszczowców? (W,R,E 5,1)

II CZĘŚĆ

• Oglądanie ilustracji zamieszczonej na polewanej wodą szybie. Dzieci wyrażają swoje spostrzeżenia po wykonanym badaniu (brak wyrazistości obrazu-zamazany) (W,E 2,1)

• Zabawa taneczna z wykorzystaniem muzyki klasycznej.Dzieci wg własnej inwencji twórczej tańczą z chusteczkami przy muzyce klasycznej na dźwięk wiatru dzieci zachowują się jak na wietrze, na dźwięk deszczu pukają paluszkami o podłogę.

• Dokończcie zdanie:, Gdy pada deszcz można..............

• Pokazanie techniki mokre w mokrym (W,E,4)

• Przygotujcie sobie to, co wam będzie potrzebne w pracy (W, R,3)

• Stwórzcie na kartonach Krainę Deszczowców i opowiedzcie o barwach, co się z nimi dzieje( E,W 4,2)

• Słuchajcie uważnie muzyki 1)w czasie pracy

III CZĘŚĆ

Dzieci po zakończeniu omawiają swoje prace plastyczne zauważają różne barwy,wypowiadają się na temat powstałych plam, co im przypominają, do kogo są podobne itp.

Dekorowanie sali w prace własne i stworzenie krainy deszczowców w naszej klasie.

Opracowanie:

WIOLETTA ROLA

Nauczycielka Przedszkola nr 55

W Łodzi

SCENARIUSZ SYTUACJI EDUKACYJNYCH

GRUPA DZIECI 5, 6-letnich.

TEMAT: I TY MOŻESZ BYĆ ARTYSTĄ.

CEL OGÓLNY:

Stwarzanie warunków do poznawania i interpretowanie- przez dziecko dzieł sztuki oraz odczuwania radości z samodzielnego jej tworzenia.

CELE SZCZEGÓŁOWE: Uczestnicy:

-poznają i rozmawiają o wybranych dziełach malarskich wybitnych twórców;

-samodzielnie malują własne obrazy;

-wypowiadają się przed grupą na temat własnych przeżyć i spostrzeżeń;

-prezentują innym własne prace malarskie;

-rozpoznają i nazywają nastroje zawarte w ...........obrazach i muzyce;

-samodzielnie organizują sobie warsztat pracy artystycznej;

METODY:

Uprzystępniania dzieł sztuki, samodzielnych doświadczeń, rozmowy.

FORMY ORGANIZACYJNE:

Praca z całą grupą, praca indywidualna.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

Reprodukcje dzieł sztuki malarskiej, np. Kossaka, J.Matejki oraz innych twórców światowych, materiały plastyczne, tj. kartony - brystole, tektury formatu A-3, farby tempery, plakatowe, akwarele, palety na farby, pędzle o zróżnicowanej średnicy, pojemniki na wodę, sztalugi, odtwarzacz C.D. płyta z utworami z cyklu „Cztery pory roku” A. Vivaldiego, kolorowe wstążki na patykach, napisy do globalnego czytania galeria, artysta, malarz

twórca.

PRZEBIEG:

CZĘŚĆ I

1.Zaproszenie dzieci do „MINI GALERII” i wspólnego oglądania reprodukcji różnorodnych dzieł sztuki malarskiej.

Zachęcenie dzieci do wzajemnej, spontanicznej wymiany spostrzeżeń na temat oglądanych prac. Zwrócenie uwagi na nastroje i uczucia przedstawione w prezentowanych obrazach: radość, smutek,)strach, spokój i inne. Dzieci uzasadniają swoje uwagi i spostrzeżenia na ten temat. Dzieci odczytują globalnie napisy: galeria, artysta, malarz, twórca i wyjaśniają ich znaczenie.

Wspólna rozmowa z udziałem nauczyciela na temat przydatności podobnych dzieł oraz innych dziedzin sztuki.

Wskazane jest, aby nauczyciel w celu stworzenia podniosłego klimatu zorganizował wystawę zgromadzonych reprodukcji w formie mini galerii oraz przeprowadził wcześniej z dziećmi rozmowę na temat odpowiednie-go zachowania się w podobnym miejscu, a następnie czuwał, aby usta-lenia były respektowane podczas wizyty w przedszkolnej galerii.

Galeria może znajdować się w innym pomieszczeniu, jeśli jest taka możliwość.

Nauczyciel powinien podawać także nazwiska twórców zgromadzonych obrazów.

2.Twórcza zabawa taneczna z wykorzystaniem kolorowych wstążek na patykach, inspirowana muzyką klasyczną, np. „Cztery pory roku”.

Zadaniem dzieci jest wyobrazić sobie, że są artystami - malarzami i słuchając muzyki malują swoimi wstążkami obraz o dowolnej tematyce, zainspirowanej melodią. Określają, które fragmenty były smutne, wesołe, przerażające, i.t.p.

Fragmenty wykorzystanych utworów muzycznych powinny być tak dobrane, aby wytwarzały różnorodne nastroje.

Po zakończenia tańca ze wstążką te dzieci, które mają ochotę mogą opowiedzieć pozostałym o swoich wyobrażeniach podczas zabawy.

3.Każde dziecko wybiera dowolną spośród przygotowanych reprodukcji i próbuje wyobrazić sobie, że jest jedną z postaci z obrazu.

Opowiada o sobie całej grupie z pozycji tej postaci:

>przedstawia się, kim jest;

,>co teraz robi;

>jak się czuje i dlaczego?

>czy chciałby pozostać w tym miejscu dłużej.

CZĘŚĆ II

1.Każde dziecko wybiera sobie dowolne stanowisko pracy, przygotowuje sobie paletę z farbami samodzielnie dobierając potrzebne mu kolory, pędzle oraz wodę w kubkach i przystępuje do malowania własnego obrazu o dowolnej, bliskiej mu tematyce.

Nauczycielka zachęca do tworzenia pochodnych barw.

W tle gra muzyka klasyczna, np. „Cztery pory roku” A.Vivaldiego. Po zakończeniu działań dziecko samodzielnie porządkuje swoje stanowisko, zgodnie z wprowadzonymi wcześniej zasadami.

CZĘŚĆ III

1.Autoprezentacja przez dzieci własnych prac, tytułowanie ich. Wspólne umieszczenie dziecięcych obrazów wśród dzieł wybitnych artystów w „MINI GALERII”.

W takiej formie wystawa prac powinna być zaprezentowana rodzicom

oraz rówieśnikom z innych grup.

Opracowała:

ANNA MATUSIAK-ZIOPAJA

Nauczycielka Przedszkola Miejskiego nr 55

W Łodzi

SCENARIUSZ SYTUACJI EDUKACYJNEJ W OPARCIU O PROGRAM „ŚWIAT PRZEDSZKOLAKA”

GRUPA DZIECI 6-LETNICH

TEMAT :POZNAJEMY PANA HILAREGO.

UMIEJĘTOŚĆ OGÓLNA :

Umiejętność przedstawiania treści utworu za pomocą różnych form ekspresji.(obszar pomarańczowy).

UMIEJĘTNOŚCI SZCZEGÓŁOWE:

1. Rozpoznawania , nazywania i wartościowania własnego oraz cudzego zachowania.(obszar żółty)

2. Prawidłowego wykorzystywania materiałów i przyborów podczas zajęć.(obszar fioletowy)

3. Analizowania i koordynowania błędnych wyborów.(obszar zielony)

[wiązania przeżyć bohatera wiersza z własnym doświadczeniem - wyciąganie wniosków]

4. Wyrażania stanu emocjonalnego przedstawianej osoby za pomocą kolorów.(obszar pomarańczowy)

5. Opanowania podstawowych czynności technologicznych -przecinanie, wycinanie, sklejanie.(obszar pomarańczowy)

6. Rozpoznawania poznanych liter.(obszar pomarańczowy)

7. Określania i nazywania wzajemnego położenia przedmiotów- na , pod, obok, nad, w .(obszar pomarańczowy)

METODY:

Czynne: zadań stawianych dziecku, indywidualnych doświadczeń.

Słowne: recytacja wiersza, rozmowa.

Percepcyjne: oparte na bezpośrednim przeżywaniu.

Techniki twórczego myślenia:” Burza mózgów”

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

schemat krzyżówki, litery, karton, tektura, kolorowe materiały , klej, mazaki, kredki, farby, bibułą.

FORMY ORGANIZACYJNE: z całą grupą, w zespołach, indywidualne,

PRZEBIEG

I CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA:

Zabawa integracyjna „Witam wszystkie dzieci, które...”- są uśmiechnięte, mają zielone oczy, przyszły pieszo do przedszkola...

II CZĘŚĆ -ZADANIA EDUKACYJNE :

• Wysłuchajcie wiersza recytowanego przeze mnie, spróbujcie odgadnąć jego tytuł. Gdzie P. Hilary szukał swoich okularów?

• Wspólnie rozwiążcie krzyżówkę. Przeczytajcie rozwiązanie.

Hasła:

1. ma żądło

2. lubi myszy

3. dom pszczół

4. zabawka dziewczynek

5. chodzi tyłem

6. łowi się je wędką

unosi się nad kominem

Rozwiązanie: OKULARY

(kod. W , R - um. 6, 7 )

• Dobierzcie się w pary, ustalcie które dz. jest lustrem, a które się w nim przegląda.

Dziecko przeglądające się przedstawia za pomocą gestu, ruchu i mimiki sposób zachowania się P Hilarego.

Zmiana ról.

• Dokończ zdanie: ”Pan Hilary jest..., ponieważ...”

[wiążąc pewne cechy charakteru z wyglądem np.: bałaganiarz - niedbale ubrany, wesoły - twarz uśmiechnięta itp

Czy zdarzają wam się podobne przygody, jak P. Hilaremu? Czy potrafisz powiedzieć dlaczego?

(kod W, E - um. 1, 3)

PRACA INDYWIDUALNA:

• Wykonaj lalkę - kartonówkę przedstawiając charakterystyczne cechy P Hilarego, za pomocą doboru odpowiednich barw i materiałów.

• Pokaż innym dzieciom swoją lalkę i powiedz jaką cechę jego charakteru wyeksponowałeś, uzasadnij .

(kod E, W - um. 2,3, 4, 5 )

UWAGI O REALIZACJI:

• Utwór „Okulary Tuwima można wykorzystać do innych działań plastycznych dzieci:

- Zbiorowe redagowanie wypowiedzi dz. na temat wiersza (układanie i zapisywanie zdań).Dzieci w parach losują zdanie i wspólnie rysują na jego temat. Prace układają wg kolejności wydarzeń, tworząc książkę i nadają jej tytuł.

Do tego typu prac najlepiej użyć kredek pastelowych.

• Dzieci mogą tworzyć scenografię do przedstawienia (malowanie farbami akwarelowymi i plakatowymi na dużych powierzchniach papieru wymienionych w wierszu sprzętów).

Pracę dzieci mogą wykonywać w zespołach.

Opracowanie :

ANNA GAWOR

Nauczycielka Przedszkola nr 55

w Łodzi

ZAŁĄCZNIK 4

PLASTYKA W WYCHOWANIU FIZYCZNYM-

przykładowe zajęcia

„ZBIÓRKA KOLORÓW”

MIEJSCE: dowolne.

PRZYBORY: zbędne

PRZEBIEG:

Uczestnicy ustawiają się w szeregu w taki sposób,aby kolory ich ubrań (np. butów lub włosów) uporządkowane były od najjaśniejszych do najciemniejszych.

Cele:

1. Rozwijanie wrażliwości na barwy i umiejętności ich stopniowania

2. Kształtowanie szybkiej reakcji na nieoczekiwane bodźce

„ŚNIEGOWY RYSUNEK”

MIEJSCE: zaśnieżona przestrzeń o znacznej powierzchni

PRZYBORY: zbędne

PRZEBIEG:

Uczestnicy w dowolny sposób wykonują rysunek na śniegu.

Cele:

1. Kształtowanie umiejętności wykonywania rysunku w nietypowym materiałem.

2. Rozwijanie koordynacji ruchowej

„MALUJEMY DARAMI JESIENI”

MIEJSCE: otwarta przestrzeń z dostępem do liści, owoców, itp.(park, las).

PRZYBORY: liście, owoce, gałązki, kora trawa....

PRZEBIEG:

Uczestnicy poszukują drobnych przyborów służących następnie do ułożenia obrazu.

Cele:

1. Rozwijanie umiejętności obserwacji kolorów i tworzenia kompozycji kolorystycznych

2. Wszechstronne uaktywnienie wychowanków w czasie poszukiwania przyborów.

„RYSUNKOWA GIMNASTYKA”

MIEJSCE: sala gimnastyczna

PRZYBORY: zbędne

PRZEBIEG:

Uczestnicy odpowiednim ułożeniem swego ciała odzwierciedlają wybrane kształty.

Cele:

1. Kształtowanie umiejętności tworzenia kompozycji przestrzennej i obserwacji ruchu.

2. Rozwijanie wyobraźni przestrzennej i koordynacji ruchowej

Opracowanie:

WIOLETTA ROLA

ANNA GAWOR

1

Czynna

Oparta na działaniu dziecka

Słowna

Pobudza procesy poznawcze ,dostarczają rzeczowych informacji

Percepcyjna

Oparte na bezpośrednim spostrzeganiu i przeżywaniu.

---