Przepisy ustawy z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i przepisy wykonawcze do tej ustawy* Po utworzeniu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, zasady dotyczące wydzierżawiania nieruchomości rolnych Skarbu Państwa zostały w znacznym stopniu doprecyzowane: oddawanie w dzierżawę może następować jedynie na czas oznaczony. Zgodnie z zasadami stosowanymi w Agencji umowy zawierane są na piśmie, na okres dziesięciu lat, z możliwością ich przedłużenia na dalsze lata (maksymalnie do 30 lat), dzierżawcę nieruchomości rolnych Skarbu Państwa wyłania się w drodze przetargu ustnego (licytacyjnego). W przypadkach uzasadnionych względami gospodarczymi, to jest w przypadku zorganizowanej nieruchomości, na której zatrudniona jest określona liczba osób, Agencja może przeprowadzić przetarg pisemny (konkurs ofert). Przetarg organizuje i przeprowadza Agencja lub upoważniony przez nią podmiot. przetargi co do zasady są nieograniczone. Oznacza to, że każdy kto wpłaci wadium, a w przypadku przetargu pisemnego złoży również ofertę - może w nim uczestniczyć. w uzasadnionych przypadkach Agencja może zastrzec, że w przetargu mogą uczestniczyć wyłącznie: rolnicy podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeżeli mają miejsce zamieszkania i posiadają gospodarstwo rolne w gminie, na terenie której położona jest nieruchomość wystawiona do przetargu, oraz zamierzają powiększyć to gospodarstwo do powierzchni nie przekraczającej razem 100 ha przeliczeniowych w rozumieniu przepisów o podatku rolnym; pracownicy zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zamierzający utworzyć gospodarstwo rolne o powierzchni nie większej niż 100 ha przeliczeniowych w rozumieniu przepisów o podatku rolnym; spółki utworzone przez pracowników zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej; osoby spełniające warunki do objęcia programem osadnictwa rolniczego; repatrianci w rozumieniu przepisów o obywatelstwie polskim przybyli do Rzeczpospolitej Polskiej nie wcześniej niż 6 lat przed dniem przetargu; rolnicy, którzy po dniu 31 grudnia 1991 roku sprzedali Skarbowi Państwa nieruchomości niezbędne na cele publiczne; członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan likwidacji lub upadłości zamierzający utworzyć własne gospodarstwo rolne o powierzchni nie większej niż 100 ha przeliczeniowych w rozumieniu przepisów o podatku rolnym. dzierżawcą zostaje osoba, która zgłosiła najwyższy czynsz (licytacja) lub zaproponowała najkorzystniejsze warunki dzierżawy (konkurs ofert). W przypadku wydzierżawiania nieruchomości rolnych Skarbu Państwa obowiązkiem Agencji jest, podobnie jak innego wydzierżawiającego, oddanie nieruchomości i pozostawienie jej w dyspozycji dzierżawcy, bez prawa ingerencji w prowadzona przez niego działalność gospodarczą. Zawierane przez Agencję umowy dzierżawy nieruchomości rolnych Skarbu Państwa mają charakter standardowy i określają w sposób szczegółowy prawa i obowiązki stron, w zależności od charakteru dzierżawionej nieruchomości. Zawierają propozycje rozstrzygnięć określone w kodeksie cywilnym, z tym, że w myśl wymienionej ustawy: w przypadku odłogowania gruntów, co najmniej przez okres 1 roku przed dniem zawarcia umowy, istnieje możliwość zwolnienia z czynszu dzierżawnego od użytków rolnych przez okres 3 lat, Agencja może zwolnić z opłat czynszowych na okres nie dłuższy niż 5 lat, w przypadkach uzasadnionych stanem przedmiotu dzierżawy lub realizacji inwestycji tworzącej nowe miejsca pracy, dzierżawcy przysługuje prawo pierwszeństwa nabycia po cenie ustalonej przez rzeczoznawcę, jeśli dzierżawa trwała faktycznie przez okres co najmniej 3 lat, dzierżawca może wystąpić o wydłużenie umowy dzierżawy na dalszy okres na nowych warunkach, ustalonych z Agencją, bez stosowania przetargu. Mając na uwadze, że jak już wcześniej zaznaczono, Agencja zawiera umowy jedynie na czas określony oraz ściślej i szerzej określa prawa i obowiązki dzierżawcy, nieco inaczej przedstawiają się zasady związane z rozwiązywaniem umów dzierżawy. W przypadku naruszenia przez dzierżawcę podstawowych obowiązków, enumeratywnie wymienionych w umowie, Agencji przysługuje prawo jej rozwiązania przed upływem okresu na jaki została ona zawarta. W razie stwierdzenia, w trakcie prowadzonych lustracji w ramach sprawowanego nadzoru właścicielskiego, że dzierżawca narusza postanowienia umowy w zakresie obowiązku prowadzenia racjonalnej gospodarki na przedmiocie dzierżawy, Agencja wzywa go do ich usunięcia w określonym terminie pod rygorem rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym. Rozwiązywanie umów dzierżawy z powodów zaległości wobec Agencji lub innych podmiotów, również nie następuje automatycznie. Przed podjęciem decyzji w tym zakresie, Agencja ustala przyczyny takiego stanu rzeczy. Jeżeli wina leży bezwzględnie po stronie dzierżawcy (np. nieudolne zarządzanie, celowe działania prowadzące do obniżenia wartości przedmiotu dzierżawy) - umowa zostaje możliwie szybko rozwiązana. Natomiast jeśli problemy dzierżawcy wynikają z przyczyn od niego niezależnych (np. zbytnie obciążenie gruntami lub budynkami przedmiotu dzierżawy, załamanie się rynku, niesolidność kontrahentów) - ustala się czy korzystniejsze dla Agencji jest rozwiązanie umowy, czy też dalsze jej kontynuowanie, po ponownym przeanalizowaniu przydatności majątku wchodzącego w skład przedmiotu dzierżawy, lub ewentualnej restrukturyzacji zadłużenia. Istnieje też możliwość wyrażenia zgody przez Agencję na przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy dzierżawy na osobę trzecią, między innymi pod warunkiem, że cesjonariusz ureguluje zobowiązania dotychczasowego dzierżawcy, nie tylko wobec Agencji, ale również innych podmiotów, zwłaszcza gminy.  Należy również zwrócić uwagę, że w przypadku nie regulowania przez dzierżawcę podatku rolnego, podstawę ewentualnej decyzji w tym zakresie stanowi odpowiednia informacja przekazana przez burmistrza, (wójta) gminy. W praktyce jednak, rozwiązanie umów dzierżawy, wyłącznie z uwagi na zaległości podatkowe, odbywa się sporadycznie. W uzasadnionych przypadkach, zaległości podatkowe są umarzane przez gminy w całości lub części, na podstawie ordynacji podatkowej. W przypadku braku uzasadnienia umorzenia, prowadzone jest postępowanie egzekucyjne na wniosek gminy, obejmujące przeważnie określoną część produkcji w toku na dzierżawionych nieruchomościach.  W celu zabezpieczenia należności z tytułu czynszu dzierżawnego, Agencja oczekuje od dzierżawców złożenia przy zawieraniu umów dzierżawy odpowiednich zabezpieczeń. Najczęściej dzierżawcy proponują weksle poręczone, przewłaszczenie nieruchomości, blokadę na rachunku bankowym lub hipotekę na własnych nieruchomościach. Dla uproszczenia trybu dochodzenia należności oraz przejęcia nieruchomości po rozwiązaniu umowy dzierżawy, dzierżawca składa oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji w powyższym zakresie

7.Sposoby gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Zasób Własności Rolnej , podobnie jak uprzednio PFZ (Państwowy Fundusz Ziemi), jest z założenia formą organizacyjną przejściową. Zadaniem ANR jest szybkie i racjonalne zagospodarowanie Zasobu. W świetle przepisów ustawy wyróżnić można: 1) zagospodarowanie poprzez wykorzystanie na cele rolnicze, 2)przeznaczenie mienia na inne cele, 3)zabezpieczenie mienia niezagospodarowanego przed zniszczeniem lub uszkodzeniem, Formami rolniczego zagospodarowania Zasobu są : Sprzedaż mienia Oddanie mienia na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub fizycznym (dzierżawa i najem) Wniesienie mienia do spółek Oddanie mienia na czas oznaczony administratorowi w celu gospodarowania. Przekazanie w zarząd Zamiana nieruchomości (art. 24 ust. 1 ustawy) Mienie, które nie zostało zagospodarowane w trybie wyżej określonym, Agencja zabezpiecza lub przeznacza na inne cele w trybie określonym w statucie Agencji (par. 29 statutu). Formą zabezpieczenia gruntów rolnych, bez zmiany ich rolniczego przeznaczenia, może być ich odłogowanie w uzasadnionych gospodarczo przypadkach. Przeznaczenie nieruchomości i innych składników majątkowych na inne cele obejmuje następujące kierunki zagospodarowania: nieodpłatne przekazanie „Lasom Państwowym”: wydzielonych geodezyjnie gruntów wchodzących w skład Zasobu przeznaczonych do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; przekazanie następuje na wniosek Agencji w drodze decyzji starosty, wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej. Wydzielonych geodezyjnie lasów, a także gruntów nadających się do zalesienia, innych niż określone pod lit. a ; przekazanie następuje w drodze umowy zawartej między prezesem Agencji a dyrektorem generalnym „Lasów Państwowych” 2).nieodpłatne przekazanie w drodze umowy nieruchomości na własność: jednostce samorządu terytorialnego (gminie, powiatowi, samorządowi województwa) na cele związane z inwestycjami infrastrukturalnymi służącymi wykonywaniu zadań własnych. Polskiej Akademii Nauk, izbie rolniczej, Krajowej Radzie Izb Rolniczych, państwowej wyższej szkole lub państwowej jednostce badawczo - rozwojowej - na cele służące wykonywaniu ich zadań statutowych Nieodpłatne przekazanie, w drodze umowy , w użytkowanie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad gruntów wchodzących w skład Zasobu na pasy drogowe autostrad. przekazanie w drodze umowy urządzeń, obiektów i sieci energetycznych, wodnokanalizacyjnych, ciepłowniczych oraz telekomunikacyjnych wraz z niezbędnymi gruntami na własność jednostkom prowadzącym działalność w tym zakresie, z tym że przekazanie na rzecz jednostek państwowych i komunalnych może nastąpić nieodpłatnie. zagospodarowanie wydzielonych z Zasobu domów, lokali mieszkalnych i budynków gospodarczych, wraz z niezbędnymi gruntami, w trybie przepisów art. 42- 50 ustawy. SPRZEDAŻ NIERUCHOMOŚCI PAŃSTWOWYCH. Sprzedaż nieruchomości jest cywilnoprawną formą dysponowania Zasobem Własności Rolnej SP. Sprzedaż nieruchomości państwowych prowadzi Agencja Własności Rolnej Skarbu państwa lub upoważniony przez nią w drodze umowy zlecenia inny podmiot, w tym gmina. Do sprzedaży własności rolnej SP mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Gdy chodzi o tryb sprzedaży nieruchomości, w świetle obowiązującej regulacji prawnej wyróżniać należy: sprzedaż bez przetargu sprzedaż w trybie przetargowym, w formie: przetargu ustnego , nieograniczonego lub ograniczonego przetargu ofert, nieograniczonego lub ograniczonego O przeznaczeniu nieruchomości do sprzedaży decyduje Agencja. Tryb sprzedaży nieruchomości państwowych jest wszakże zróżnicowany w zależności od tego, czy jej przedmiotem są grunty(budynki), w stosunku do których określonym podmiotem przysługują szczególne uprawnienia zakupu, czy też sprzedaż prowadzona jest według obowiązujących reguł przetargowych. Dla nieruchomości będących przedmiotem sprzedaży w trybie przetargowym Agencja sporządza wykaz ogłaszany w zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości na okres 14 dni przed dniem ogłoszenia przetargu. Wykaz ten zawiera: 1. Oznaczenie i powierzchnię nieruchomości wg. danych z ewidencji gruntów. 2. Rodzaj użytków i ich klasy bonitacyjne. 3. Oznaczenie księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. 4. Opis budynków i innych składników majątkowych przeznaczonych do sprzedaży. Bez przetargu, po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie, sprzedaż prowadzona jest w sytuacji: sprzedaży domów, lokali mieszkalnych i budynków gospodarczych ich dotychczasowym najemcom. Sprzedaży nieruchomości będącej przedmiotem użytkowania wieczystego jej dotychczasowemu użytkownikowi wieczystemu, Sprzedaży nieruchomości podmiotowi, któremu przysługuje , na mocy ustawy pierwszeństwo w jej nabyciu. Ustawa konstruuje instytucję pierwszeństwa w nabywaniu nieruchomości po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie. Pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości przysługuje: 1. Byłemu właścicielowi lub jego spadkobiercą, jeżeli nieruchomość została przejęta na rzecz Skarbu Państwa przed 1 stycznia 1992r. 2. Spółdzielni produkcji rolnej władającej faktycznie zbywaną nieruchomością, do której użytkowanie ustanowione na rzecz tej spółdzielni wygasło na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy z końcem 1993r. 3. Dzierżawcy zbywanej nieruchomości, jeżeli dzierżawa trwała faktycznie przez okres, co najmniej trzech lat. Pierwszeństwo polega na tym, że pewne określone w ustawie kategorie osób mogą nabyć, z pominięciem innych kandydatów, kandydatów tym samym normalnej drogi przetargowej, nieruchomość należącą do Skarbu Państwa. Konstrukcja pierwszeństwa rodzi roszczenie uprawnionego do zawarcia umowy, a zatem dokonania przez Agencję czynności prawnej z naruszeniem pierwszeństwa powoduje bezskuteczność względną tej czynności prawnej art. 59 k.c. Podstawową formą sprzedaży jest sprzedaż w trybie publicznego przetargu ustnego (licytacja), w ramach, którego mamy do czynienia z nieskrępowaną grą rynkową. Nabywcą nieruchomości jest osoba płacąca najwyższą cenę za kupowane grunty, z pominięciem kryteriów produkcyjnych związanych z możliwością właściwego zagospodarowania nabytych gruntów.

W przypadkach uzasadnionych względami gospodarczymi (art. 29 ust. 3) można ustalić osobę nabywcy na podstawie przetargu ofert pisemnych w ramach, którego określić można wymagania, jakim powinna odpowiadać oferta. Nadto w razie zgłoszenia kilku równorzędnych ofert nabycia, pierwszeństwo ma osoba podlegająca przepisom o ubezpieczeniach społecznych rolników oraz pracownik i spółka pracowników zlikwidowanego PPGR nabywający nieruchomość rolną w celu powiększenia albo utworzenia gospodarstwa rolnego. Jeżeli więcej niż jednemu oferentowi przysługuje pierwszeństwo, nabywcę ustala się dokonując wyboru tego spośród oferentów, który daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia gospodarstwa. Jeżeli z nieruchomością będącą przedmiotem przetargu związane są miejsca pracy na terenie gminy uznanej na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za zagrożoną szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, w razie złożenia równorzędnych ofert, nabywcę ustala się dokonując wyboru tego spośród oferentów, który gwarantuje zorganizowanie największej liczby miejsc pracy i utrzymanie ich przez okres co najmniej pięciu lat. Agencja może również ogłosić przetarg ograniczony do pewnych kategorii nabywców (art. 29 ust. 3b pkt. 1 - 7) są to: Osoby fizyczne spełniające warunki określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego zamierzające utworzyć lub powiększyć gospodarstwo rodzinne w rozumieniu tych przepisów, które są: a) rolnikami posiadającymi gospodarstwo rolne w gminie, na obszarze której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu, oraz zamierzającymi powiększyć to gospodarstwo, lub b) pracownikami zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zamierzającymi utworzyć gospodarstwo rolne , lub c) rolnikami, którzy po dniu 31 XII 1991r sprzedali Skarbowi Państwa nieruchomości niezbędne na cele publiczne, lub d) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan likwidacji lub upadłości 2. Spółki utworzone przez pracowników zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, 3. Osoby spełniające warunki do objęcia programem osadnictwa rolniczego, 4. Repatrianci w rozumieniu przepisów o obywatelstwie polskim przybyli do Rzeczypospolitej Polskiej nie wcześniej niż 6 lat przed dniem przetargu, Cenę nieruchomości ustala się w wysokości nie niższej niż wartość tej nieruchomości określona przy zastosowaniu sposobów jej ustalenia przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. Cenę nieruchomości rolnej można również ustalić w wysokości nie niższej niż suma wartości gruntu określona z uwzględnieniem zmian stawek szacunkowych 1 ha gruntu oraz ceny 100 kg żyta, ustalonej stosownie do przepisów o podatku rolnym. Ustalenie wartości gruntu w tym przypadku może nastąpić bez udziału rzeczoznawcy majątkowego. Cenę sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków obniża się jednak nie więcej niż o 50%. Agencja może rozłożyć spłatę należności na raty z zastosowaniem oprocentowania. Jeżeli należność pieniężna została ustalona w umowie według innego miernika wartości niż pieniądz Agencja nie stosuje oprocentowania. DZIERŻAWA GRUNTÓW ROLNYCH ZASOBU Procedurę wydzierżawiania gruntów rolnych rozpoczyna sporządzenie i ogłoszenie wykazu nieruchomości oferowanych do dzierżawy. Warunki dzierżawy ustalane są z dzierżawcami wyłonionymi w drodze przetargu. Oprócz przetargu ofert pisemnych możliwe jest stosowanie równorzędnie, publicznego przetargu ustnego. W wielu przypadkach, gdy chodzi o pojedyncze działki gruntów organizowanie przetargów ofertowych na dzierżawę traci sens. Nie mniej przetarg jest obowiązkowym trybem zawarcia umowy dzierżawy. Jeżeli jedynym elementem oferty w przetargu ma być wysokość oferowanego czynszu dzierżawnego, przetarg ustny lepiej i szybciej spełni swoją rolę. Jest kilka przypadków, w których nie stosuje się przetargu: 1. Dotychczasowy dzierżawca złożył Agencji oświadczenie o zamiarze dalszego dzierżawienia nieruchomości na nowych warunkach uzgodnionych z Agencją, z tym że czynsz nie może być niższy niż dotychczasowy. 2. Nieruchomość jest wydzierżawiona jednoosobowej spółce utworzonej przez Agencję, 3. Nieruchomość, której użytkowanie wygasło a jest wydzierżawione spółdzielni produkcyjnej nadal faktycznie władającej tą nieruchomością. 4. Nieruchomość przeznaczona przez Agencję pod ogródek przydomowy jest wydzierżawiona osobie korzystającej dotychczas z takiego ogródka bez tytułu prawnego. Przy przeprowadzeniu przetargów na dzierżawę mamy do czynienia z możliwością organizowania przetargów ograniczonych do pewnych kategorii dzierżawców, dzierżawców możliwością pierwszeństwa razie zgłoszenia kilku równorzędnych ofert, z także z mechanizmem obniżenia wysokości czynszu dzierżawnego w przypadku ponowienia przetargu. Czynsz dzierżawny określa umowa zawierana w wyniku przetargu. Czynsz ustala się jako sumę pieniężną albo równowartość odpowiedniej ilości pszenicy, płatny za półrocze roku kalendarzowego z dołu. PRZEKAZYWANIE NIERUCHOMOŚCI W ZARZĄD Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu mogą być przekazane państwowym jednostkom organizacyjnym, nie posiadającym osobowości prawnej w trwały zarząd. Przekazanie następuje na podstawie decyzji Prezesa Agencji; może nastąpić również w drodze umowy zawartej za zgodą Prezesa Agencji pomiędzy jednostkami: przekazującą i przejmującą nieruchomość. Z tytułu wykonywania zarządu jednostki organizacyjne ponoszą opłaty roczne w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami o gospodarce nieruchomościami, z tym że cenę gruntu rolnego, stanowiącą podstawę obliczenia tych opłat można także ustalić w sposób określony w art. 30. ust 2 ustawy Nieruchomość przekazana w zarząd może być za zgodą Prezesa Agencji wynajęta, wydzierżawiona albo użyczona w drodze umowy zawartej na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony zarząd. Drugim źródłem uzyskania zarządu przez państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej jest nabycie nieruchomości rolnej na własność Skarbu Państwa. Jednostki te mogą nabywać nieruchomości, jeżeli wymaga tego realizacja ich zadań statutowych. Nabyte nieruchomości stają się własnością Skarbu Państwa i wchodzą do Zasobu. Nabywanie nieruchomości przez te jednostki musi być uwzględnione w ewidencji Agencji. Państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej mają obowiązek powiadomienia Agencji o fakcie nabycia nieruchomości rolnych. Agencja natomiast pozostawia nieruchomość w zarządzie tych jednostek. Przekazywanie w zarząd i wygaszenie zarządu dokonywane jest w trybie decyzji administracyjnej, gdzie Prezes Agencji działa jako organ

administracji I instancji. Szczegółową regulację trybu przekazywania mienia zawiera rozporządzenie wykonawcze Ministra Skarbu Państwa. Przesłanki wygaśnięcia zarządu reguluje ustawa. Zgodnie z art. 36 ustawy wygaśnięcie zarządu następuje: w razie upływu czasu, na jaki został ustanowiony. Jeżeli nieruchomość lub jej część stała się zbędna dotychczasowemu zarządcy W przypadku wykonywania zarządu niezgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki. Jeżeli ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uniemożliwiają wykorzystanie nieruchomości zgodnie z jej dotychczasowym przeznaczeniem. ZAMIANA NIERUCHOMOŚCI Zgodnie z art. 603 KC przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży (art. 604 k.c.) Elementy umowy zamiany nieruchomości Zasobu WRSP na inną nieruchomość nie są pozostawione swobodzie stron zawierających umowę albowiem ustawodawca nakazał, aby w rozporządzeniu wykonawczym określić: warunki i procedurę dokonywania zamiany, warunki w których zamianę uznaje się za ekwiwalentną, z tym że grunt rolny stanowiący własność osoby podlegającej przepisom o ubezpieczeniu społecznym rolników może być zamieniony na grunt rolny Zasobu o większej powierzchni, nie większej jednak niż dziesięciokrotnie, licząc w hektarach przeliczeniowych warunki i tryb dokonywania rozliczeń w przypadku nie ekwiwalentnej zamiany gruntu. Podmiotami zamiany są: Agencja i rolnik rozumiany w tym przypadku jako osoba podlegająca ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, będąca właścicielem lub współwłaścicielem gospodarstwa rolnego określonego w przepisach o podatku rolnym. Przedmiotem zamiany mogą być wyłącznie nieruchomości (wraz z częściami składowymi) wolne od wszelkich obciążeń, z wyjątkiem służebności gruntowych. Agencja może dokonać zamiany nieruchomości jedynie w sytuacjach określonych przepisami prawa, a mianowicie: jeżeli w wyniku zamiany ulegnie likwidacji gospodarstwo rolne stanowiące własność rolnika co najmniej przez 5 lat, położone na terenie województw w których średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego jest mniejsza niż 5ha, i zostanie utworzone przez tego rolnika gospodarstwo rolne na terenie innych województw oraz nastąpi odpowiednia zamiana stałego miejsca zamieszkania rolnika Powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego w wyniku tej zamiany nie może być mniejsza niż średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego w danym województwie i nie większa niż dziesięciokrotność tej średniej ustalonej według danych Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującej w dniu zawarcia umowy zamiany. Do pięcioletniego okresu o którym wyżej mowa, zalicza się rolnikowi okres w którym gospodarstwo rolne stanowiło własność: jego spadkodawcy, lub osoby, która przekazała swoje gospodarstwo rolne rolnikowi w związku z nabyciem prawa do rolniczej emerytury lub renty , jeżeli przed nabyciem prawa własności gospodarstwa rolnego rolnik pracował w tym gospodarstwie i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. na wniosek rolnika, jeżeli w wyniku zamiany zapobiegnie się zmniejszeniu powierzchni gospodarstwa rolnego w związku z przeznaczeniem nieruchomości wchodzących w skład tego gospodarstwa na cele publiczne w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami. Pierwszy wariant zamiany traktowany jest jako instrument poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych, stąd też zamianę w tym wariancie uważa się za ekwiwalentną, jeżeli w zamian za przeniesienie własności 1ha przeliczeniowego gruntu rolnego na Skarb Państwa Agencja przenosi 10ha przeliczeniowych gruntu rolnego na własność rolnika. Ekwiwalentność zamiany ma charakter czysto formalny, dlatego tez w wypadku sprzedaży nieruchomości otrzymanej w wyniku takiej zamiany, przed upływem 5 lat od dnia zawarcia umowy zamiany, rolnik jest zobowiązany do wpłaty na rzecz Agencji 9/10 ceny uzyskanej za każdy hektar przeliczeniowy. Zamianę w drugim wariancie uważa się za ekwiwalentną, jeżeli wartość zamienionych nieruchomości jest równa. Różnica wartości zamienianych nieruchomości podlega dopłacie, do której uiszczenia obowiązani są, odpowiednio rolnik albo Agencja. Dopłatę na rzecz Agencji można rozłożyć na raty, na okres nie przekraczający 15 lat. Procedura zamiany nieruchomości, podejmowanej z inicjatywy Agencji przebiega następująco: dla nieruchomości przeznaczonych do zamiany Agencja sporządza wykaz jak przy sprzedaży, i ogłasza go w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, po upływie 14 dni od ogłoszenia wymienionego wyżej wykazu Agencja ogłasza w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości, w której położona jest nieruchomość, o zamiarze zamiany tej nieruchomości w wypadku zamiany, o której mowa w par.4 ust1 pkt 1 rozp. , o zamiarze zamiany ogłasza się także w prasie obejmującej swym zasięgiem województwa w których średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa jest mniejsza niż 5ha, oraz w siedzibach ośrodków doradztwa rolniczego, obejmujących zasięgiem działania te województwa (ogłoszenie powinno zawierać m.in. opis nieruchomości przeznaczonej do zamiany, wskazanie województw, z których rolnicy mogą składać oferty, oraz miejsce i termin składania ofert, nie krótszy niż 30 dni, licząc od dnia ogłoszenia). Oferta składana przez rolnika powinna zawierać opis nieruchomości oferowanej do zamiany. O przyjęciu oferty decyduje Agencja, w razie zgłoszenia kilku ofert na te same nieruchomości Agencja powołuje komisję w celu dokonania wyboru oferty; Agencja zatwierdza kandydata wybranego przez komisję. Termin zawarcia umowy zamiany ustala Agencja , nie może być on dłuższy niż 30 dni od zatwierdzenia wyboru oferty; Agencja może odstąpić od zawarcia umowy, jeżeli rolnik bez uzasadnionej przyczyny nie stawił się w terminie w miejscu zawarcia umowy W umowie określa się termin przekazania nieruchomości, z którego sporządza protokół zdawczo - odbiorczy

---