1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: 2-Metylo-1-butanol [alkohol 2-metylobutylowy]

Wzór konstytucyjny: CH₃CH₂CH(CH₃)CH₂OH

Wzór sumaryczny: C₅H₁₂O

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
2-metylo-1-butanol	100	137-32-6	205-289-9	Xn	10-20

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Zagrożenie pożarowe: 2-Metylo-1-butanol jest substancją łatwo palną, tworzącą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza.

Zagrożenie toksykologiczne: 2-Metylo-1-butanol działa drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. Szkodliwy wskutek spożycia, wdychania par i przedostania się przez skórę. Bakteriobójczy.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: 2-Metylo-1-butanol działa szkodliwie w środowisku naturalnym. Jest produktem naturalnej fermentacji. Większe ilości zrzucone do wód mogą spowodować odtlenienie środowiska.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego 2-metylo-1-butanolem środowiska.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	Przepłukać usta. Podać 1-2 szklanki wody do wypicia. U osoby przytomnej wywołać wymioty lub wykonać płukanie żołądka.
2.	Zapewnić spokój, leżenie i ciepło. W razie potrzeby zapewnić pomoc lekarską.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach (usunąć przedtem szkła kontaktowe).
2.	W przypadku konieczności zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.	Zasięgnąć porady dermatologa, gdy wystąpi podrażnienie skóry.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Ciecz łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Zbiorniki i inne opakowania narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Opary alkoholu strącać rozproszonymi strumieniami wody.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub w ostateczności rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącego się 2-metylo-1-butanolu. Powoduje to rozrzucanie palącej się substancji, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie wysokiej temperatury chłodzić wodą. W miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Ubrania odporne na działanie wysokich temperatur. Niezależne aparaty izolujące drogi oddechowe. Stosować eksplozymetr.
Produkty spalania:	Produktami spalania jest ditlenek węgla i woda.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się 2-metylo-1-butanolu do środowiska, osoby postronne przebywające na zagrożonym awarią obszarze należy natychmiast ewakuować. Awaria musi być jak najszybciej zlokalizowana i zlikwidowana. Obszar dotknięty awarią musi być kontrolowany eksplozymetrem lub za pomocą rurek wskaźnikowych. Do likwidowania skażenia mogą przystąpić przeszkolone w ratownictwie chemicznym osoby. W przypadku wydostania się 2-metylo-1-butanolu do kanalizacji istnieje niebezpieczeństwo wytworzenia się mieszanin wybuchowych z powietrzem oraz wybuchu.
Środki ochrony osobistej:	Odzież ochronna, ochrony dróg oddechowych z filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A oraz filtrem cząsteczkowym P2, szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne.
Zalecenia szczegółowe:	W przypadku niemożności zlikwidowania następstw awarii własnymi siłami i środkami, przeprowadzenie akcji należy powie-rzyć zewnętrznym, wyspecjalizowanym służbom ratowniczym. Chronić kanalizację. W przypadku wydostania się 2-metylo-1-butanolu do wód powierzchniowych, ostrzec użytkowników. Zbieranie rozlanego alkoholu dokonywane jest mechanicznie oraz za pomocą substancji sorbujących (słoma, siano, trociny, wysuszony torf i in.).
Zabezpieczenie środowiska:	Jak najszybciej zebrać rozlaną substancję. Starać się nie dopuścić do skażenia gleby i wody. Powiadomić odpowiednie władze sanitarne i ochrony środowiska.
Metody utylizacji:	Niszczyć na drodze spalania - zgodnie z wymogami przepisów prawa krajowego.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania 2-metylo-1-butanolu nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać kontaktów z alkoholem, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej odpowiedni do pracy z 2-metylo-1-butanolem, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Stosować szczególne zasady ochrony przeciwpożarowej. Chronić zbiorniki przed ciepłem i nagrzaniem.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych zbiornikach, pojemnikach i opakowaniach jednostkowych, w magazynie cieczy łatwo palnych wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu. Unikać kontaktów z palnymi i utleniającymi substancjami. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać 2-metylo-1-butanol, który w żadnej postaci nie nadaje się do technicznego zagospodarowania. Substancja łatwo palna. Likwidacja na drodze spalania, w wyznaczonych miejscach lub instalacjach.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

Brak normy.

Rozwiązania techniczne: Wentylacja na stanowiskach pracy i w magazynach. Urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrem gazowym B i filtrem cząsteczkowym P2, aparaty oddechowe.
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa nitrylowego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zbitej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z 2-metylo-1-butanolem. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Nie wdychać par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Natychmiast usuwać rozlewy 2-metylo-1-butanolu.

Metody oceny narażenia

Metody oceny narażenia opierają się na oznaczaniu zawartości 2-metylo-1-butanolu w atmosferze miejsca.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy - Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości 2-metylo-1-butanolu na stanowisku pracy. Zalecane są metody chromatografii gazowej. Dla oznaczania stężenia par zastępczo można posługiwać się odpowiednimi rurkami wskaźnikowymi.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 88,15 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: 2-Metylo-1-butanol jest alkoholem alifatycznym. W warunkach normalnych jest cieczą bezbarwną, przezroczystą o silnym duszącym zapachu.
9.3	Gęstość: 0,82 g/cm^3 (20^oC)
9.4	Temperatura topnienia: -70^oC
9.5	Temperatura wrzenia: 128^oC
9.6	Temperatura zapłonu: 50^oC
9.7	Temperatura samozapalenia: 340^oC
9.8	Gęstość par względem powietrza: 3,04
9.9	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 1,1-9,3% obj.
9.10	Współczynnik załamania światła: 1,4107
9.11	Mieszalność z wodą i innymi substancjami: 2-Metylo-1-butanol stosunkowo nieźle miesza się z wodą (36 g/l w 20^oC), dobrze z alkoholem i eterem.
9.12	Inne: 2-Metylo-1-butanol otrzymywany jest przede wszystkim na drodze frakcjonowanej destylacji olejów fuzlowych (ubocznego produktu fermentacji alkoholowej). Ponadto 2-metylo-1-butanol uzyskiwany jest przez chlorowanie frakcji pentanowej ropy naftowej, a następnie traktowanie otrzymanego produktu zasadą. Oczyszczenie następuje na drodze destylacji. 2-Metylo-1-butanol stosowany jest w syntezach organicznych, np. środków zapachowych, jako rozpuszczalnik lakierów, nitrocelulozy, mas plastycznych, gum.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Substancja chemicznie stabilna w długim okresie czasu. Pary 2-metylo-1-butanolu z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Alkohol gwałtownie reaguje z silnymi środkami utleniającymi, np. tritlenkiem chromu, kwasem nadchlorowym, chloroformem w obecności silnych zasad.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:	Oczy	Tak
	Skóra	Tak
		Spożycie	Tak
		Wdychanie	Tak

Informacje ogólne: 2-Metylo-1-butanol jest substancją szkodliwą. Znacząco toksyczny w dużych stężeniach. 2-Metylo-1-butanol wykazuje, obok działania narkotycznego, również znaczną ogólną toksyczność i silne własności drażniące. Działa drażniąco na błony śluzowe.

Dane toksykologiczne:

LD_{50 (doustnie, szczur)} = 4920 mg/kg

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie: Objawami zatrucia wskutek wdychania par są: podrażnienie oczu, dróg oddechowych, uderzenia krwi do głowy, bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, biegunka, płytki oddech, głuchota, utrata pamięci, majaczenia, niewydolność krążenia. Następstwem silnego zatrucia jest śmierć wśród ciężkich objawów neurologicznych.

Kontakt ze skórą: Kontakt 2-metylo-1-butanolu ze skórą może powodować stany zapalne, suchość, pękanie, co sprzyja powstawaniu wtórnych infekcji.

Kontakt z oczami: Wystąpi silne podrażnienie z zaczerwienieniem. Zaistnieje poparzenie.

Spożycie: Wskutek spożycia 2-metylo-1-butanolu mogą powstać zaburzenia psychiczne, zataczający się chód, bełkotliwa mowa. W groźniejszych przypadkach następuje utrata przytomności i, rzadziej, drgawki. Może zaistnieć śpiączka.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego:

2-Metylo-1-butanol powoduje u człowieka zatrucie ostre (aż do śmiertelnych), podostre, lekkie i przewlekłe. Wchłaniany jest głównie drogą pokarmową, a także przez płuca i błony śluzowe dróg oddechowych. Pary w stężeniach poniżej 5% w powietrzu wchłaniają się przez płuca szybko. Alkohol zwiększa i ujawnia działanie większości trucizn. Środki nasenne potęgują działanie alkoholu.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego:

Osoby, które chronicznie narażone są na oddychanie powietrzem z zawartością 2-metylo-1-butanolu, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wątrobą i nerkami.

Powikłania:

Podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wątrobą i nerkami.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

2-Metylo-1-butanol w środowisku ulega całkowitej biodegradacji. Unikać przedostawania się produktu do środowiska. Przed odprowadzeniem do kanalizacji wielokrotnie rozcieńczyć wodą.

Wskaźnik oceny ostrej toksyczności:

wobec ssaków: 3,0

wobec ryb: 3,3

wobec bakterii: 3,7

Stopień zagrożenia wód: mały

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 04 - inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1993
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	3
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	30
14.5	Numer indeksowy (EC):	603-006-00-7
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	10-20
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-24/25
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi 2-metylo-1-butanolu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora 2-metylo-1-butanolu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 10	Substancja łatwo palna.
R 20	Działa szkodliwie przez drogi oddechowe.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 24/25	Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu.

16. INNE INFORMACJE

16.1 Chemiczne określenie produktu, wzór chemiczny: 2-Metylo-1-butanol
16.2 Znaczenie symboli:
Symbole ostrzegawcze na opakowaniach
Nalepka nr 3	Materiał łatwo palny. dla opakowań i instalacji
Xn	Substancja szkodliwa. dla opakowań jednostkowych
Znaczenie oznaczeń transportowych
Numer ONZ 1993:		Materiał ciekły, zapalny, inaczej nie ujęty.
Klasa ADR/RID: 3-III		Klasa, punkt, litera: Materiał ciekły zapalny o małym stopniu zagrożenia wg RID/ADR dla środków transportu
Numer rozpoznawczy zagrożenia
30		Materiał ciekły zapalny.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 25.12.2002 Strona/stron 8/8
Nazwa:	2-METYLO-1-BUTANOL

2-Metylo-1-butanol

---