„Zrozumieć emocje” K. Oatley, J.M. Jenkins

Rozdział 4 „Czym jest emocja”

Definicje i przykłady emocji

Emocja spowodowana jest zazwyczaj przez świadome lub nieświadome wartościowanie przez podmiot jakiegoś zdarzenia, jako istotnego dla jakiejś ważnej dla niego sprawy (celu); emocja odczuwana jest jako pozytywna, jeśli zdarzenie sprzyja tej sprawie, a jako negatywna, jeżeli ją utrudnia.

Rdzeniem emocji jest gotowość do działania i podsuwanie planów; konkretna emocja nadaje priorytet jednemu lub kilku rodzajom działania, narzucając poczucie ich pilności- może więc zakłócać alternatywne procesy umysłowe lub działania albo rywalizować z nimi. Odmienne typy gotowości tworzą odmienne wyjściowe zarysy relacji z innymi.

Konkretna emocja jest zazwyczaj doznawana jako odrębny typ stanu umysłowego, któremu niekiedy towarzyszą lub następują po nim zmiany somatyczne, akty ekspresji i działania.

To tylko definicje robocze (jak zresztą wszystkie w nauce) bo zależy nam na zrozumieniu a nie zdefiniowaniu emocji.

Proces emocjonalny

Zazwyczaj emocje nie pojawiają się natychmiast. Zwykle mają swoją przyczynę, następnie przechodzą pewien proces, a później rodzą pewne konsekwencje (cóż za ścisłość).

Frijda przedstawia następujące ujęcie emocji, jako ciągu faz:

OCENA POZNAWCZA → WARTOŚCIOWANIE KONTEKSTOWE → GOTOWOŚĆ DO DZIAŁANIA → ZMIANA PSYCHOLOGICZNA, EKSPRESJA, DZIAŁANIE

Nieco tylko inne fazy proponują nam Stein, Trabasso i Liwag:

1. spostrzeżone zostaje wydarzenie, zwykle nieoczekiwane, które zmienia status cenionego celu (co się stało?)

2. często podważone zostają jakieś przekonania, powoduje to wystąpienie zmian somatycznych i ekspresji (co mogę na to poradzić?)

3. tworzy się plany działania w odniesieniu do wydarzenia, tak by zachować lub zmodyfikować cel, i rozważane są prawdopodobne rezultaty tych planów (co może się następnie zdarzyć?)

Ponadto uważają, że to w jaki sposób podmiot widzi jakieś zdarzenie (zastosowana rama odniesienia) determinuje to, w jaki sposób zdarzenie jest spostrzegane i zapamiętane.

Ocena poznawcza

Emocje mogą być wywoływane na rozmaite sposoby, lecz zazwyczaj pierwszym krokiem jest ocena poznawcza - rozpoznanie zdarzenia jako znaczącego. To pomysł Arnolda i Gassona.

Wczesne badania nad oceną poznawczą:

1. podejście składnikowe - zakłada się, że emocje posiadają składniki, bada się pewną liczbę cech emocji, można tworzyć profile cech dla każdego rodzaju emocji (np. duma-pozytywna, podnosząca poczucie własnej wartości, wysoki wysiłek),

2. teorie ważności dla celu - koncentrują się wyłącznie na przyczynach emocji w relacji do celów lub problemów. Tutaj Lazarus i jego podsumowanie oceny poznawczej:

1. czy występuje, czy też nie, ważność dla celu - emocja wystąpi, jeśli zdarzenie jest ważne dla celu lub programu

2. zgodność z celem lub niezgodność - zbliżanie się do celu powoduje emocje pozytywne, a oddalanie się od niego emocje negatywne (kto by powiedział)

3. typ zaangażowania ego w zdarzenie, jego wartość dla podmiotu, np. jeżeli zdarzenie angażuje poczucie własnej wartości, możliwe emocje to duma i gniew.

Zakłada się, że emocje są zazwyczaj wywołane przez zdarzenia i że są one intencjonalne - mają obiekt jakiegoś typu (kochamy kogoś, boimy się czegoś)

Ciężko tu o dane obserwacyjne do badań, z reguły posiadamy samoopisowe, co narzuca pewną subiektywność. Ponadto oceny poznawcze są „zimne”, natomiast emocje „gorrrące”.

Wartościowanie kontekstowe (ocena wtórna wg. Lazarusa)

Wyrazistym elementem naszego doświadczania emocji są myśli. Ktoś kiedyś wpadł na genialny pomysł prowadzenia dzienników myśli. Emocje pobudzają ożywioną aktywność umysłową. Czasami konieczna jest intensywna praca myślowa, która wymaga zawężenia uwagi, poszukiwania sensu zdarzeń niezgodnych z przekonaniami podmiotu, przypomnienia podobnych sytuacji w celu porównania ich z bieżącym problemem, poczynienia planów na przyszłość.

W części tego procesu bierze udział atrybucja, wnioskowanie o przyczynie zdarzenia znaczącego emocjonalnie. Od „atrybucji”, tworzonych przez ludzi wyjaśnień przyczyn zdarzeń, może zależeć charakter emocji.

Czy myśli wywołane przez emocje są przystosowawcze? Niektóre z nich, krążące bez końca wokół lęku, samooskarżeń i rozgoryczenia takimi się nie wydają (klasyfikuje się je jako symptomy choroby psychicznej).

Myśli są interpretacjami zdarzeń. Jest taka terapia Becka, gdzie prosi się pacjentów o generowanie myśli alternatywnych w stosunku do myśli pojawiających się spontanicznie. Te alternatywne mają w zamierzeniu prowadzić do odmiennych emocji (proste jak budowa cepa). Zakłada więc (ta terapia) za wszędobylskim Arystotelesem, że możemy zmieniać nasze emocje.

Gotowość do działania

Wg Frijdy (nie mylić z frajdą) głównym rdzeniem emocji jest zmiana w gotowości do działania.

W takim zawiłym badaniu stwierdzono, że na podstawie oceny gotowości do działania można przewidzieć 46% emocji, a może nawet więcej. Na podstawie oceny poznawczej nieco mniej (43%). Profile gotowości do działania są zatem równie dobrą charakterystyką emocji, co profile oceny poznawczej. Oceny są ponadto w sposób znaczący powiązane ze stanami gotowości do działania (masło-maślane).

Od wieku 3 lat dzieciaczki wiedzą, że emocja tworzy problem i w konsekwencji wymaga działań, które mogą go rozwiązać.

Emocje zatem wyznaczają ścieżki pośród naszych działań. Emocje są to procesy, które pozwalają się nam skupić na każdym pojawiającym się problemie i zmienić bieg zdarzeń, jeśli to konieczne.

Ekspresja (wyrażanie, uzewnętrznianie)

Myśli mają charakter prywatny, do pewnego stopnia gotowość do działania i plany - także.

Istnieją niewerbalne znaki emocji podobne do języka. Birdwhistell (ptasi gwizdek?) postawił tezę, że ekspresja emocjonalna twarzy i głosu składają się również z znaków niewerbalnych specyficznych kulturowo.

A teraz cały ciąg dochodzenia do jedynej prawdy

1. Najpierw wykazano, że spośród wszystkich ekspresji, tylko niektóre wyrażają emocje jako takie.

Ekman i Friesen opisali 5 kategorii ekspresji niewerbalnych:

1. „emblematy” - prościej gesty

2. „ilustratory” - towarzyszą mowie i zmieniają się wraz ze stopniem podniecenia

3. „regulatory” - stosowane do utrzymania płynności rozmowy, jak kiwnięcia głową

4. „przejawy afektu” - ekspresje jak uśmiech, zmarszczenie brwi

5. „adaptatory” - manipulacje cielesne typu samopielęgnacji, dotykanie się itp.

2. Później sprawdzono, czy któreś z tych ekspresji są typowymi gatunkowo. I pewnie jesteś ciekawy co im wyszło? Potencjalnie tylko D mają taki charakter.

3. Opracowano system kodowania do klasyfikacji mimicznych ekspresji emocji. Niby działa, ale nie warto opisywać dokładnie. Generalnie chodzi o to, że komputer odgaduje emocje aktorów z nagrań video, badając których mięśni użyli. Wrodzony wzorzec radości (szczerzymy ząbki i mrużymy oczy) nazywa się uśmiechem Duchenne'a.

Dla ekspresji istotny jest również głos. Pewne jego aspekty mogą być również uniwersalne, można więc rozpoznać emocje w głosie mówiącego innym językiem np. Gabi .

Zmiany somatyczne

James uważał, że istnieje pewien system (tak jak system widzenia, słyszenia), który wykrywa zdarzenia wewnątrz ciała (emocje). Emocja jest właśnie odczuciem tego, co dzieje się wewnątrz ciała.

Teoria obwodowa to koncepcja głosząca, że emocje powstają jako wrażenia w naszym ciele.

W opozycji do niej stoi koncepcja powstawania emocji w mózgu, czyli teoria ośrodkowa.

Teoria obwodowa wysuwa predykcje, że zmniejszenie doznania z wnętrza organizmu powinno zmniejszyć intensywność emocji. Królikami doświadczalnymi byli mężczyźni z utratą czucia w jakimś obszarze ciała w wyniku wypadku, opowiadali oni o swoich emocjach. Stwierdzono spadek uczuć seksualnych, strachu i gniewu, towarzyszył im wzrost sentymentalności (zbieranie się na płacz i ściskanie w gardle np. podczas rozstania). Oczywiście znalazł się ktoś, kto powtórzył badania i po wypadku subiektywne odczucie sparaliżowanego np. strachu zwiększyło się, a już na pewno nic im nie zmalało (są też tacy co twierdzą, że konkretnie zwiększyła się intensywność na poziomie umysłowym, zaś osłabiony został aspekt cielesny).

To, w jaki sposób ludzie doznają emocji, może zależeć od tego, jak je interpretują, od tego, na ile są przekonani, że na emocje wpływają wrażenia cielesne.

Czy można wywołać emocje wykonując pewne ruchy ciała?

Wnioski z badań są zatrważające:

- ludzie nie lubią wymawiać głosek, przy których muszą robić „smutny dziubek”

- wszyscy znamy ten eksperyment z trzymaniem pióra w zębach (wtedy komiksy wydają się bardziej śmieszne)

Zatem zmiany w twarzy mogą wywołać lub intensyfikować emocje, choć natężenie tych emocji jest niskie.

Działanie

Z emocjami ściśle wiążą się plany i działania. Niektóre rodzaje działań emocjonalnych są powszechnie znane np. reakcje agresywne następują po wywołaniu gniewu. Emocje stojące za wzorcami działania są łatwo rozpoznawalne dla innych. Poszczególne społeczeństwa dysponują także specyficznymi kulturowo rytuałami działań zbiorowych na ważne okoliczności emocjonalne (pogrzeby, śluby).

Relacje między bodźcami wyzwalającymi, doświadczeniem, ekspresją i zmianami somatycznymi

Według wielu teorii emocji należy oczekiwać jednoczesnego występowania różnych aspektów emocji.

Ale zawsze znajdzie się ktoś kto płynie pod prąd. Cannon postawił tezę, że zmiany cielesne tworzone są w mózgu i że są one podobne w przebiegu różnych emocji.

Czy zmiany somatyczne są specyficzne dla konkretnych emocji? A więc nie jest to jasne . Raczej wskaźniki somatyczne są mało rzetelne (najlepsze tętno), nie pozwalają na choćby trochę pewne zakwalifikowanie emocji. Reakcje somatyczne bywają często dwuznaczne i generalnie wszystko zależy od sytuacji społecznej.

Nie zawsze ekspresji mimicznej towarzyszą subiektywne uczucia. Ekspresja bywa także zupełnie nieadekwatna do odczuć i sytuacji. Grając w kręgle, niezmiernie rzadko uśmiechamy się „do kręgli” po dobrym rzucie, ale często uśmiechamy się do przyjaciół i to niezależnie czy rzut był dobry czy zły. Dziecko bawiąc się częściej uśmiecha się do matki, niż do zabawek (niby logiczne) i częściej uśmiecha się do aktywnej niż do biernej matki. Skoro ekspresja mimiczna ma zasadniczo komunikacyjny charakter, to oczywiście sensowne jest raczej uśmiechanie się do innych ludzi.

Żadnego typu ekspresji nie sposób zrozumieć poza społecznym kontekstem zawartych w nich intencji i rozpoznania ich przez innych. Pomagają one w negocjacjach kontaktów społecznych.

Odrębne funkcje systemów poznawczego, somatycznego i ekspresyjnego.

Lang założył istnienie 3 odrębnych systemów reakcji, które nie są ze sobą ściśle związane:

1. poznawczo-werbalny (nim najbardziej interesują się teorie emocji)

2. somatyczno-fizjologiczny

3. behawioralno-ekspresyjny

Każdy z tych 3 systemów ma swoje własne funkcje. Na podstawie doznań z {a} epizod emocji trwa od paru minut do paru godzin. Stany te powiadamiają nas o czymś ważnym z naszego punktu widzenia. Funkcją {a} jest to, że każda emocja jest to stan gotowości, który nadaje priorytet i angażuje w jeden zbiór celów i planów kosztem innych.

Ekspresja mimiczna i zmiany somatyczne trwają zaledwie parę sekund i większość z nich mija niezauważona.

Funkcją systemu {b} jest wywoływanie gotowości i zarządzanie zasobami cielesnymi do różnego rodzaju działań.

Interpretacja trójsystemowa zaproponowana przez Langa pomaga wyjaśnić, dlaczego emocje wyobrażone lub przypomniane wywołują słabsze i mniej zróżnicowane reakcje cielesne niż zdarzenia realne (wyobraźnia nie potrzebuje mobilizacji zasobów cielesnych).

Niekiedy silne subiektywne emocje występują zupełnie bez zmian cielesnych lub temu samemu rodzajowi emocji towarzyszy kilka różnych rodzajów zmian cielesnych, lub ten sam rodzaj zmian cielesnych towarzyszy całkiem różnym emocjom.

Czym naprawdę są emocje?

Emocje są samym centrum ludzkiego życia. Wiążą to, co jest dla nas ważne, ze światem ludzi, rzeczy i zdarzeń. Damasio uważa, że systemem sterowania naszym zachowaniem jest samo ciało: zdarzenia emocjonalne doznawane są jako reakcje cielesne - jak je nazywa „znaczniki somatyczne”. Mówi też, że choć pochodzenie emocji jest cielesne, gdy stają się one wyuczone i stabilizują się, mogą występować wyłącznie w mózgu (jest to raczej kontrowersyjne).

Tragedia człowieka tkwi w niemożności czysto logicznego rozpatrywania wszystkich możliwości w sytuacji wyboru, pomimo czego musimy brać odpowiedzialność za nasze czyny i znosić ich efekty (jaka głębia).

Emocje uzupełniają niedostatki myślenia oraz budują infrastrukturę życia społecznego. Zatem emocje to struktury, które sterują naszym życiem, zwłaszcza naszymi stosunkami z innymi ludźmi.

Domena afektywna: emocje - nastroje - dyspozycje

Ekspresja mimiczna i większość reakcji somatycznych trwają zasadniczo od 0,5 do 4 sekund.

Nastroje

Termin „nastrój” odnosi się do stanu emocjonalnego, który trwa zwykle przez godziny, dni lub tygodnie, czasem jako tło o niskiej intensywności. Może być niejasne kiedy się zaczyna i kończy. Nastroje w przeciwieństwie do emocji są często bezprzedmiotowe, nieukierunkowane. Tak jak emocje wiążą się z gotowością: w epizodach emocji zawiera się tendencja do zmiany stanu gotowości w działanie, nastroje podtrzymują te stany i opierają się zmianie.

Zaburzenia emocjonalne

Na określenie stanów emocjonalnych, które trwają dłużej niż nastroje, stosuje się inne terminy: „zaburzenie emocjonalne” jest to termin stosowany do dwóch najpowszechniejszych syndromów psychiatrycznych - zaburzenia nastroju (depresja i mania) i zaburzenia lękowego (które ma wiele różnych form). Zaburzenia emocjonalne trwają przez całe tygodnie lub miesiące, niektóre przez wiele lat. Przykładowo wielką depresję diagnozuje się, kiedy w okresie co najmniej dwóch tygodni trwale bądź prawie codziennie występują co najmniej cztery z poniższych symptomów:

- znaczący spadek lub przyrost wagi (bez rozmyślnego stosowania diety)

- bezsenność lub hypersomnia

- ożywienie lub wyraźne spowolnienie (widoczne dla innych)

- zmęczenie lub utrata energii

- poczucie bezwartościowości lub niestosowne poczucie winy

- brak koncentracji i niezdecydowanie

- powracające myśli o śmierci i plany samobójcze

Diagnoza wskazuje kategorię zaburzenia.

Osobowość

Aspekty osobowości mogą trwać przez całe życie. Wiele z nich zawiera komponent emocjonalny. Na określenie każdego długotrwałego aspektu osobowości używa się terminu „cecha”.

Dwa zbiory składników dwu głównych grup teorii emocji.

	TEORIE SKŁADNIKOWE	TEORIE EMOCJI PODSTAWOWYCH
Podstawowe założenie	Emocje są oparte na składnikach podobnych do odruchów	Emocje wywodzą się z uwarunkowanych genetycznie programów charakterystycznych dla gatunku
Oszacowania	Oparte na cechach lub wymiarach	Oparte na istotności dla celu
Ocena istotności	Pojęcia emocjonalne, w tym mowa wewnętrzna, są zmienne kulturowo	Niepodzielne epizody emocjonalne są zgodne z wzorcami podstawowymi
Gotowość do działania	Zmienna kulturowo	Wywodzi się z opartych na ewolucji programów gotowości
Ekspresja	Ekspresja zmienia się wraz z kontekstem i może nie odzwierciedlać emocji	Ekspresje mimiczne są sztywnymi ludzkimi uniwersaliami i odpowiadają emocjom podstawowym
Zmiany fizjologiczne	Niska korelacja z innymi aspektami emocji	Spójność pomiędzy ekspresją, aspektami fizjologicznymi i doświadczeniowymi

Miłej nauki .

Nico Frijda - PRAWA EMOCJI

Definicja Emocji wg. Frijdy

Emocje- to doświadczenia subiektywne, których rdzeniem jest doświadczanie przyjemności lub przykrości. Centralnym punktem w zagadnieniu emocji jest stan gotowości do działania.

1. Prawo znaczenia sytuacyjnego

• Emocje powstają jako odpowiedź na struktury znaczeniowe danych sytuacji: różne emocje powstają w odpowiedzi na różne struktury znaczeniowe.

• Emocje są wywoływane przez szczególne rodzaje wydarzeń ( ważnych dla kogoś i których ważność ten ktoś docenia oraz wydarzenia nowe i nieoczekiwane), ważne są relacje między celami jednostki a konkretnymi wydarzeniami, nie zaś samo zdarzenie.

• Emocje zmieniają się wraz ze zmianą znaczenia (emocje stają się inne, kiedy zdarzenie postrzega się inaczej)

• Prawo to może nie działać, w sytuacjach świadomej kontroli lub przez przeciwdziałanie( kontrola poznawcza)

• W powstawaniu emocji ważne są zmienne poznawcze: oceny I i II- rzędna

2. Prawo zaangażowania

• Emocje powstają w odpowiedzi na zdarzenia, które są ważne dla celów, motywów czy zaangażowania danej osoby.

• Każda emocja skrywa zaangażowanie, to znaczy mniej lub więcej trwałe usposobienie do preferowania takiego, a nie innego stanu świata

• Emocje rodzą się z interakcji znaczeń sytuacyjnych i zaangażowania

• Jednocześnie mogą występować zupełnie skrajne emocje związane z tą samą sytuacją

• Zaangażowanie nie kryje się za każdym przypadkiem emocji np. zaskoczenie

3. Prawo bezpośrednio postrzeganej rzeczywistości

• Emocje są wywoływane przez zdarzenia uważane za rzeczywiste, a ich intensywność odpowiada temu, do jakiego stopnia są za takie uważane

• Prawo to odnosi się do zdarzeń, które niekoniecznie są rzeczywiste, jednak za takie są uważane.

• Liczy się to, co jest obecne. Zdarzenia rzeczywiste, lecz odległe w czasie mogą nie wywoływać emocji

• Żywa wyobraźnia również ma cechy „rzeczywistości”- może wywoływać lub neutralizować silne emocje.

4. Prawa zmiany przyzwyczajenia i odczuwania porównawczego

• Prawo zmiany: Emocje powstają nie tyle wskutek obecności korzystnych bądź niekorzystnych warunków, co wskutek aktualnych czy oczekiwanych zmian w korzystnych niekorzystnych warunkach

• Im większa zmiana, tym silniejsza emocja po niej występuje.

• Im dłużej trwa jakiś stan, tym przeżywana emocji jest słabsza.

• Jeden z wariantów tego prawa to PRAWO KONTRASTU UCZUCIOWEGO- utrata zadowolenia nie daje stanu neutralnego, ale prawdziwe poczucie braku.

• Prawo Odczuwania porównawczego: Intensywność emocji zależy od relacji między zdarzeniem a jakimś układem odniesienia, w stosunku do którego to zdarzenie się ocenia.

• Układ odniesienia to często dominujący stan rzeczy, ale może to też być oczekiwanie jednostki. Ważne jest uważanie czegoś za możliwe lub nie.

5. Prawo hedonistycznej asymetrii

• Przyjemność jest zawsze zależna od zmiany i zanika wraz z ciągłością zaspokojenia. Przykrość może się utrzymywać stale w stale trwających złych warunkach.

• Istnieje ograniczenie do przyzwyczajenia się do stanu skrajnych emocji negatywnych

• Intensywność przeżywania przyjemności po jakimś czasie słabnie, aż w końcu zanika

• Związane jest to, ze znaczeniem adaptacyjnym.

6. Prawo zachowania emocjonalnego momentu

• Zdarzenia emocjonalne zachowują swoją silę wywoływania emocji na czas nieokreślony, chyba, że spotkają się z przeciwdziałaniem innych, powtarzających się zdarzeń, które w tej mierze, w jakiej to możliwe- mogą spowodować wygaszenie tamtych lub przyzwyczajenie się do nich

• Emocje negatywne mają tendencję do przedłużania się oraz do szybkiego przypominania; nie słabną tylko zostają zamalowane.

• Radości nie da się przypomnieć przez bodźce przypominające, zaś negatywne emocje tak

• Emocje powstają w odpowiedzi na bodźce podobne, do bodźców pierwotnych, i mogą zachowywać dzięki nim swoją intensywność lub nawet ją zwiększać

7. Prawo zamknięcia się w sobie

• Emocje wykazują skłonność do zamykania się przed sądami o względności bodźca, który je spowodował i przed wymaganiami celów innych niż ich własny.

• Emocja występująca w danej chwili uważana jest za prawdziwą

• Zamknięcie się w sobie emocji pojawia się w absolutnym charakterze czucia.

8. Prawo zważania na konsekwencje

• Każdy emocjonalny impuls powoduje impuls wtórny, który zmierza do modyfikowania tamtego zgodnie z przewidywanymi konsekwencjami.

• Bodźcami dla kontroli są sygnały o możliwości niepożądanych konsekwencji

• Prawo to potwierdza zjawisko zarażania się emocjami, w grupach preferujących dane typy zachowań

• Prawo to mówi o tym, że emocje nie są absolutne i że podlegają świadomej kontroli

• Używki zaburzają przeżywanie emocji

9. Prawo minimalnego obciążenia i maksymalnego zysku

• Prawo minimalnego obciążenia: Ilekroć można ocenić sytuację na więcej niż jeden ze sposobów, pojawia się skłonność do takiego jej ujmowania, które minimalizuje jej negatywne obciążenie emocjonalne

• Przykłady: Wyparcie obronne, depersonalizacja

• Prawo jak największego zysku: Ilekroć można ocenić sytuację na wiele sposobów, pojawia się tendencja do ujmowania jej w sposób maksymalizujący emocjonalny zysk

• Każda emocja ma jakaś funkcję.

Jadwiga Wrońska „Niektóre kontrowersje w psychologii emocji” /Opracowanie: Kasia Szałapata/

Kontrowersje wokół STRUKTURY i FUNKCJI emocji

1) emocje jako rodzaj zjawisk świadomych

a) UJĘCIE INTERSPEKCJONISTYCZNE

emocje - zjawiska świadome,

relacje uczuć do innych procesów psychicznych, wrażeń i wyobrażeń

W. Wundt

uczucie - odrębny jakościowo rodzaj zjawisk świadomych, w trzech wymiarach:

przyjemność - przykrość

podniecenie - ukojenie

napięcie - ulga

T. Ziehen

Uczucia - cecha wrażeń

W.Witwicki

Uczucia - oddzielny rodzaj wrażeń zmysłowych

/m.in. Heinrich, Wundt, Witwicki/ - podkreślali czysto subiektywny i podmiotowy charakter w odróżnieniu od wrażeń i wyobrażeń, które aczkolwiek również subiektywne, pozostają w związku ze światem fizycznym.

Uczucia : przyjemne i przykre.

Inspiracja badaniami W. Jamesa i C. Langego

Spostrzeżenie zmiana odczucie tych zmian =

sytuacji bodźcowej fizjologiczna EMOCJA

/cielesna/

EMOCJA - świadomość zmian cielesnych, które zdaniem badaczy są specyficzne dla poszczególnych emocji / zmiany występują w trzewiach i mięśniach dowolnych/.

b) UJĘCIE FENOMENOLOGICZNE

EMOCJE - świadome przeżycia pełne przedmiotowych treści

M. Scheler - dwie formy poznania:

• intelektualna

• emocjonalna

obie te formy są niezależne od siebie

uczucia - akty wykraczające poza świadomość i skierowana jest na coś w stosunku do niej zewnętrznego.

Scheler - emocje są formą poznania WARTOŚCI,

Są intencjonalne. Odczucie wartości ma zawsze swój przedmiot, jest zatem pełne znaczenia i niesie określoną treść i mogą podlegać rozumieniu.

Wyróżniał on intencjonalne akty PREFERENCJI /preferencja i wolna wola jako przyczyna zachowań/, np. jednej wartości nad drugą oraz uczucia nienawiści i miłości jako najwyższy poziom intencjonalnego życia emocjonalnego warunkujący przeżycie preferencji i odczucie wartości.

Psycholog fenomenolog interesuje się treścią potrzeb, problemów, motywów, aby zrozumieć funkcjonowanie człowieka / a nie przewidywać czy kontrolować zachowanie/. Ważne dla nich są subiektywne dane pochodzące z zeznań osobistych.

F.J.J. Buytedijk

Zachowanie - system aktów intencjonalnych, a najwłaściwszy sposób docierania do intencji jest analiza świadomości /świadomość jest zawsze świadomością czegoś co ma znaczenie/.

W odróżnieniu od Schelera Buytedijk uważał uczucia za spontaniczne i nieintencjonalne, pokrewne wrażeniu lub pobudzeniu.

Cel psychologii fenomenologicznej jest zdaniem Buytedijka:

• przezywane uczucia w kontekście percepcji, myślenia i uczuć

• odkrycie wzorców i niezmienników w sposobie funkcjonowania człowieka po analizie przeżyć emocjonalnych

2. Emocja jako specyficzna reakcja fizjologiczna

EMOCJE - specyficzne zmiany fizjologiczne zachodzące w całym organizmie, a także

obserwowalne zmiany w zachowaniu /mimika, gesty/

Nie obserwowalne stany wew. nie są w ogóle przedmiotem badań.

J.Watson:

Emocje - dziedziczny wzorzec reakcji, obejmujące ważne zmiany zachodzące w całym

organizmie, zwłaszcza w ukł. nerwowym i wydzielniczym.

• fizjologiczne zmiany

• ekspresyjne zmiany /gł. mimika/

3 dziedziny wzorców reakcji emocjonalnych: strach, gniew, miłość

Dzięki procesom uczenia rośnie zakres bodźców zdolnych do wywoływania emocji i tworzy się nowe sposoby reagowania.

! KRYTYKA ! tego j.w. W.B. Cannon - mówił o niezależności zmian cielesnych od emocji. Takie same zmiany cielesne występują w różnych stanach emocjonalnych.

W.B. Cannon i P. Bard - własna nuerofizjologiczna koncepcja emocji - w poszukiwaniu mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie emocji.

Najpierw jest

sytuacja bodźcowa pobudzenie wzgórza pobudzenie kory mózgowej kora pobudza procesy wzgórzowe reakcja wzorcami ekspresji emocjonalnymi

Jednocześnie i niezależnie zostały pobudzone kora mózgowa oraz narządy wew. i mięśnie.

Zmiany fizjologiczne i świadome odczuwanie emocji są od siebie niezależne i jedynie występują niemal w tym samym czasie.

D.B.Lindsley

Emocje - specyficzny rodzaj pobudzenia

Ośrodek emocji to = twór siatkowy pnia mózgu współdziałający z międzymózgowiem i układem limbicznym poprzez wstępujący, aktywujący układ siatkowy. Układ limbiczny kontroluje ekspresje emocjonalne oraz zachowania motywacyjne i emocjonalne.

Pobudzenie leżące u podstaw emocji w trzech postaciach:

1. poprzez drogi korowe - podstawa myśli, obaw /pobudzenie korowe/

2. poprzez drogi trzewiowe - pobudzenie funkcji autonomicznego ukł. nerwowego

/pobudzenie korowe, międzymózgowia i pnia mózgu/

3. poprzez drogi somatomotoryczne - postawa np. mimika, zmiany w napięciu mięśni /pobudzenie somatomotoryczne/

3. Emocja jako regulator zachowania

Emocje - hipotetyczny stan wewnętrzny, pełnią funkcje REGULACYJNE do zachowania.

McDougall

Zwrócenie uwagi na CELOWE zachowanie się istot żywych.

Główny regulator celowego zachowania zwierząt i ludzi są instynkty, czyli złożone i wrodzone /ukształtowane w procesie ewolucji/ czynności służące realizacji biologicznych celów.

Freud

Cel życia indywidualnego org. jest zaspokajanie wrodzonych potrzeb. Uaktywnienie instynktu =napięcie. Organizm dąży do redukcji tych napięć /i zaspokojenia potrzeb/.

Emocje i motywacja - skutek :

a) wzbudzenia napięcia i takiej organizacji zachowania, która prowadziłaby do redukcji tego napięcia.

Instynkty:

• instynkt życia /seksualny, głodu, pragnienia/

• instynkt śmierci /pochodzą z wrodzonych potrzeb zadawania bólu i niszczenia/

Oba są ważne w systemie motywacyjnym. Zachowanie czł. jest w znacznej części nieświadome

b) konfliktów powstałych wskutek działania sprzecznych sił wewnętrznych

superego kontra id itd...

Szczególne znaczenie przypisywał Freud emocji lęku, mającej swe źródła zarówno w nierealistycznych popędach biologicznych, jak i doświadczeniach człowieka.

Dużą wagę przywiązywał do kultury!!

R.W. Lepper

Emocje - motywy szczególnie dla człowieka ważne.

Czy emocje pełnią funkcje integrującą czy dezintegrującą to zależy od siły emocji, a więc zgodnie z pierwszym prawem Yerkesa - Dodsona. Gdy intensywność emocji jest umiarkowana lub słaba, emocje ukierunkowują zachowanie na osiągnięcie celu, prowadzą do zachowań eksploracyjnych, wpływają na dokonywanie wyborów, rozwiązywanie problemów. Bardzo silne emocje przestają motywować i dezorganizują działanie czł.

S.S. Tomkins

Funkcje emocji: motywacyjna i dynamizująca, ukierunkowują również

Watson:

Emocje wprowadzają organizm w stan chaosu i są dezorganizujące.

P.T. Young

Każde wystąpienie emocji prowadzi do zaburzeń regulacji psychicznej. Emocje są dla organizmu jedynie szkodliwe i nie pełnia żadnych funkcji regulacyjnych. Taka jest różnica miedzy emocjami a motywacjami i instynktami.

J. Reykowski

Procesy emocjonalne - osobny proces regulacji, który pojawia się pod wpływem zdarzeń zmieniających stan równowagi /biologicznej czy psychicznej/ między podmiotem a otoczeniem. Emocje przygotowują organizm do poradzenia sobie z danym zdarzeniem /przez zachowanie i narządy wewnętrzne/

Emocje maja kierunek, ale nie maja celu. Tym się różnią od procesów motywacyjnych

E. Duffy

W emocjach nie ma nic specyficznego co pozwoliłoby na ich za odrębny proces psychiczny.

Emocje - odpowiada jedynie wysokiemu lub niskiemu stopniowi motywacji oraz zmianie w poziomie energii, ponieważ każdą reakcje można scharakteryzować poprzez zmianę w poziomie energii i motywacji, nie ma w zachowaniu nic specyficznego, co pozwoliłoby na odróżnienie zachowań emocjonalnych od nie emocjonalnych. Aby uzasadnić pogląd o specyfice rodzaju wrażeń lub jakości świadomości, lecz w jej przekonaniu jest to w psychologii nieuprawnione.

D. Bindry

Rozróżnienie emocje - motywacje jest zbyteczne, jedno pojęcie centralny stan motywacyjny- stan jest wzbudzany przy podejmowaniu zachowań użytecznych z biologicznego punktu widzenia. Wytwarzany jest przez: funkcjonalne zmiany, które powstają w neuronach mózgu wskutek stymulacji środowiskowe oraz fizjologicznych /popędu/.

Dzięki niemu możliwe jest podejmowanie korzystnych zachowań w ten sposób, że:

Zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji na pewne bodźce środowiskowe /selektywność uwagi/ i zwiększa się prawdopodobieństwo pewnych zachowań dzięki funkcjonalnym zmianom zachodzącym w układach: autonomicznym i somatomotorycznym.

K. Obuchowski

Zerwał z tradycyjnym rozróżnieniem przeciwstawiającym procesy emocjonalne i poznawcze.

Są to procesy orientacyjne, a emocje są pierwotną postacią

Funkcja emocji:

Ocena zjawiska jako korzystne lub szkodliwe dla procesów samoregulacji człowieka.

Są SUBIEKTYWNYM /wartościującym/ składnikiem odzwierciedlenia.

Ich funkcje są szczególnie ważne na niższym poziomie rozwoju lub sytuacji niedoboru informacji.

S.L. Rubinsztejn

Procesy emocjonalne - specyficzna strona procesów, które są równocześnie procesami poznawczymi odbijającymi, ale w specyficzny sposób, rzeczywistość.

R.W. Lepper

Emocje jako:

• motywy

• spostrzeżenia /w szerszym rozumieniu/

proces emocjonalny powstaje w efekcie przetwarzania informacji, zapoczątkowanego przez ocenę poznawczą.

M.B. Arnold

Zwraca uwagę na znaczenie spostrzeżenia i oceny sytuacji bodźcowej /natychmiastowa i intuicyjna- czy coś jest korzystne czy nie/ w powstawaniu emocji.

Ocena uzupełni więc perspektywę i wywołuje tendencje /uczucie, pociąg/ do zachowania się w pewien sposób.

Kolejność:

Ocena pobudzenie

Poznawcza fizjologiczne

zależna

o danych

zmysłowych!

R.S. Lazarus

Emocje - są funkcją aktywności poznawczej pod względem jego znaczenia dla organizmu.

Reakcja emocjonalna - funkcja oceny czy poznania. Ocena jest zależna od:

• czynników sytuacyjnych

• psychologiczną strukturę jednostki /postawy, przekonania, cechy osobowości

Znaczenie oceny poznawczej podkreślali też S. Schachter i J.Singer - z badań wynikało, że

W różnych stanach emocjonalnych zachodzą niemal takie same zmany fizjologiczne. Jenostka doswiadcza rozmaitych emocji z powodu różnic w interpretacji owych zmian. Co jest zależne od sytuacji bodźcowej i własnych typowych sposobów postrzegania.

R. Zajonc

W opozycji do podejścia, które zakłada że emocje powstają zawsze w rezultacie uprzedniego przetwarzania informacji.

Rozróżnienie sądów na:

* poznawcze

* emocjonalne

Sądy emocjonalne mogą być pierwotna reakcja na bodźce środowiskowe /ma to miejsce często w przypadku preferencji, postaw, sądów estetycznych czy podejmowania decyzji/

Reakcja emocjonalna - cechy:

• szybsza od poznawczej

• nieunikniona

• ma tendencje do bycia nieodwracalną

• wpływa znacznie na proces poznawczy

Jest „całościowa” i „niejasna”

T. Kocowski

Sprzeciw wobec sprowadzania procesów emocjonalnych do procesów poznawczych. Kontra wobec zacierania różnic.

M.B. Arnold

Dwa rodzaje oceny:

afektywna - natychmiastowa, intuicyjna i uzupełnia percepcje

poznawcza /jej podstawą są przeszłe doświadczenia, również afektywne, także wyobrażenie sobie skutków własnego zachowania/. Cechą charakterystyczną dla czł. jest zdolność dokonywania ocen długoterminowych.

R. Plutchik

Zmiany fizjologiczne są konieczne, lecz nie wystarczające, by emocja wystąpiłą, natomiast subiektywne przeżycie jest wystarczające, ale niekonieczne /można bowiem nie być świadomym emocji/.

4) Holistyczne ujęcie emocji

Emocje - proces o złożonej strukturze, o różnych funkcjach

R.S. Lazarus

Reakcja emocjonalna - syndrom złożony z 3 komponentów:

• fizjologiczny

• ekspresyjny

• poznawczo-subiektywny

C.E. Izard

Składniki procesu emocjonalnego:

• aktywność neuronowa /elektrochemiczna/, wrodzona

• aktywność mimiczno-posturalna

• subiektywne przeżycie

Opis emocji w trzech poziomach:

• neurochemiczny

• behawioralny

• subiektywny

Są one określane jako „hipotetyczne stany wew., pełniące funkcje regulacyjne, zwłaszcza funkcje motywacyjne. Procesy poznawcze, jak pamięć czy wyobraźnia są obok czynników subiektywnych ważnym źródłem energii.

Kontrowersje co do genezy emocji

BIOLOGIA vs KULTURA

1) Biologiczna geneza emocji:

McDougall, Freud, Plutchik. Ts, Izard

Akceptacja teorii Drwina - istnienie u czł. ukształtowanych w procesie ewolucji emocji pierwotnych, które pełnią funkcje adaptacyjne. Czł. posiada więc wrodzone dyspozycje do reagowania tymi emocjami. Główne ruchy mimiczne i gest wykonywane przez czł. i niższe zwierzęta są wrodzone i zdeterminowane gatunkowo.

Izard, Ekman, Friesen i Ellsworth, Eibl-Eobsfelt --- badania prowadzone w różnych kulturach potwierdziły istnienie specyficznych wyrazów mimicznych odpowiadających pierwotnym emocjom

Goodenough - badania potwierdziły, iż mimowolne wyrazy mimiczne dzieci głuchych i niewidomych od urodzenia są takie same jak dzieci widzących.

Izard i in. - wskazują na występowanie u niemowląt ośmiu wyrazów mimicznych, odpowiadającym emocjom: ciekawości, strachu, zdziwienia, gniewu, wstrętu, pogardy, radości i cierpienia.

Watson

Wyróżniał 3 takei emocje: strach, miłość i gniew

Izard i Tomkins

Wyróżniają: ciekawość, pogardę, wstręt, radość, cierpienie, gniew, strach, wstyd i zdziwienie.

Można spotkać odmienne opinie w kwestii uznania pogardy za emocje pierwotną /McDougall, Plutchnik, nie wymieniają jej wśród emocji pierwotnych/. Plutchnik oraz Woodworth i Schlosberg nie uznają również wstydu za emocje pierwotną.

Większość badaczy uznaje pogląd, że wyrażenie /i przeżywanie/ emocji jest w znacznym stopniu modyfikowane wpływami:

uczenia kultury i indywidualnych własności rozwojowych człowieka

2) KULTURA

Kultura narzuca różnice w reagowaniu emocjonalnym u przedstawicieli różnych ras, różnych klas społecznych, wreszcie różnej płci. Regulacyjne funkcje emocji dotyczą nie tylko biologicznego, ale również społecznego funkcjonowania człowieka.

Lazarus - konieczność uwzględniania w badaniach nad emocjami zarówno czynników biologicznych jak i kulturowych. Kultura będąca źródłem wierzeń i przekonań, dostarcza specyficznych treści, a także wzorów reagowania emocjonalnego.

UCZUCIA A MYSLENIE: NIE TRZEBA SIĘ DOMYŚLAĆ, BY WIEDZIEĆ, CO SIĘ WOLI ( Zajonc )

U Cummigsa uczucia są pierwsze, a przez to najbardziej podstawowe. Uczucia poprzedzają myśli i elementy doświadczenia ( w podobnym duchu pisał Wundt )

We współczesnej psychologii uważa się, że uczucia pojawiają się na kocu, że następują po myśleniu, że powstają jako efekt procesu przetwarzania inf. Obiekty oceniane są wtedy, gdy są poznane.

Emocje dominują w interakcjach społecznych ( np. kierujemy się tonem głosu w ocenie ludzi, międzykulturowe wyrażanie emocji ). Wszystkie nasze spostrzeżenia, nie tylko te „społeczne” zawierają pewną dozę emocji.

Wundt (1907): „Kiedy jakiś proces psychiczny zaczyna przekraczać próg świadomości, to uwidaczniają się najpierw elementy emocjonalne z szybkością, która zależy od ich siły. Zaczynają się one wdzierać energicznie w pole

fiksacji świadomości, przedtem nim pojawia się tam jakiekolwiek elementy wyobrażeniowe [...] Są to czasem odczucia o przyjemnym bądź nieprzyjemnym charakterze, czasami są to stany niespokojnego oczekiwania [...] Często obecny jest [...] specjalny wydźwięk emocjonalny zapomnianej idei, chociaż sama idea pozostaje ciągle gdzieś na drugim planie pola świadomości [...] W podobny sposób [...] jasne postrzeganie idei w aktach poznania i rozpoznania jest zawsze

poprzedzone odczuciami" (s. 243-244).

UCZUCIA A MYŚLENIE

Emocje mogą być utworzone i wyrażone wyłącznie w efekcie uprzedniego zajścia znaczących procesów poznawczych ( wystarczy, gdy będą poznane w minimalnym stopniu ). Uczucia uzależnione są od procesów energetycznych, myśli od procesów informacyjnych.

Nie ma uczuć wolnych od myśli ani myśli pozbawionych uczuć. Uczucia mogą powstać w każdym miejscu procesu poznawczego. Kiedy próbujemy sobie coś przypomnieć, pierwszym elementem wyłaniającym się z pamięci są emocje.

Różnice pomiędzy sądami a reakcjami emocjonalnymi:

• Sądy emocjonalne są pierwotne

• Emocje mają zasadnicze znaczenie

• Reakcje emocjonalne są nieuniknione

• Sady emocjonalne mają tendencje do bycia nieodwołalnymi

• W sądy emocjonalne zamieszane jest „ja”

• Reakcje emocjonalne są trudne do zwerbalizowania

• Reakcje emocjonalne nie muszą zależeć od procesów poznawczych

• Reakcje emocjonalne mogą być oddzielone od treści

1. Sądy emocjonalne są pierwsze - badania Bartletta i Osgooda ( kiedy zadanie badanych było zapamiętywanie, to najczęściej pierwszą rzeczą, która się wówczas wykształca jest coś w rodzaju postawy ).

Wg Ittelsona - pierwszy poziom reagowania na środowisko ma charakter emocjonalny.

W decyzjach mamy do czynienia ze szczególnym nasileniem myśli i emocji.

Przy podejmowaniu decyzji znaczną rolę odgrywają emocje, mimo że wydaje nam się że postępujemy racjonalnie, wybieramy coś racjonalnie. Tak naprawdę na nasze decyzje wpływa to czy coś lubimy, czy wydaje nam się to atrakcyjne. Natomiast informacje, którymi dysponujemy dotyczące każdej z alternatyw służą nam do późniejszego usprawiedliwiania własnych decyzji.

W badaniach Quandta kupujący samochody nie zwracali uwagi na cechy towarów, uznawanych za podstawowe, kierowali się własnymi cechami.

2. Emocje mają zasadnicze znaczenie - S. Langer twierdziła, że emocje to pierwsze ogniwo ewolucji złożonych funkcji adaptacyjnych organizmu, które różnicuje w końcu zwierzęta od roślin. Np. zając, który musi uciec przed wężem nie ma czasu na zaangażowanie swoich procesów poznawczych. Decyzja ucieczki musi być podjęta przy minimalnym udziale tych procesów.

Przeprowadzono badania, w którym kazano badanym oceniać twarze. Rezultatem było uzyskanie 3 czynników: wartościowania, siły i aktywności. Wszystkie te czynniki traktowane były przez Osgooda jako komponenty emocjonalne znaczenia, przy czym pierwszy czynnik tłumaczy największą cześć.

Te komponenty to część ogólnego znaczenia pojęć, którą najtrafniej można określić jako „wydźwięk emocjonalny” pojęć. Komponenty W-S-A są wrodzone i mają ważne znaczenie dla przetrwania gatunku.

3. Rekcje emocjonalne są nieuniknione - reakcje takie powstają niezależnie od tego czy się tego chce czy nie, nie mamy na nie wpływu. Można kontrolować ekspresję emocjonalną, ale nie odczuwanie emocji. Zachodzenie takich reakcji odbywa się bez większego wysiłku, w przeciwieństwie do sądów poznawczych, które tego wysiłku wymagają ( np. szachiści na turniejach tracą kilka kg, nieuniknioność sadów emocjonalnych Powoduje, że trudno jest się skupić na procesach percepcyjnych ).

4. Sądy emocjonalne mają tendencje do bycia nieodwołalnymi - sądy emocjonalne są rzadko subiektywnie oceniane jako fałszywe. Można nam wmówić, że ludzie wypili więcej wina niż wódki, ale nikt nam nie wmówi, że wolimy bardziej wódkę od wina. Nie można natychmiast unieważnić raz uformowanego wartościowania, emocje bardzo długo i silnie się utrzymują ( efekt pierwszeństwa, uporczywości, niezmienność postaw ). Powodem tego może być, to że sądy emocjonalne odczuwa się jako dobrze usprawiedliwione. Wierzymy naszym reakcjom.

5. W sądy emocjonalne zamieszane jest „ja” - Sądy poznawcze dotyczą cech, które są właściwościami bodźców. Są one lokowane na skalach I, co oznacza po prostu porządkowanie bodźców ( np. to jest czarny kot ). Zaś sądy emocjonalne, to sądy na skalach J, to jest na skalach gdzie lokowane są zarówno bodźce jak i pewne preferencje danej osoby ( np. nie lubię tego czarnego kota ). Sądy emocjonalne zawsze dotyczą „ja”.

6. Reakcje emocjonalne są trudne do zwerbalizowania - pierwsze wrażenia są natychmiastowe. Już po pierwszym spotkaniu wiemy czy kogoś lubimy czy nie. Paradoksalnie temu poczuciu słuszności naszych sądów emocjonalnych towarzyszy niezdolność do zwerbalizowania tego co nas w danej osobie pociąga.

Badania Pratt i Sacketta nad rezusami ( komunikacja na poziomie emocjonalnym jest szczególnie ważna w interakcjach społecznych ). Wykazali oni, że trzy grupy, rozwijające się w odmiennych warunkach, rozwinęły odmienne wzory reagowania emocjonalnego na nowe bodźce i na nieznanych osobników, oraz że zwierzęta dorastające w tych samych warunkach uznawały siebie za bardziej atrakcyjne.

7. Reakcje emocjonalne nie muszą zależeć od procesów poznawczych - sądy o podobieństwie przewidują preferencje tylko wtedy, gdy mają duży ładunek oceny. System reagowania emocjonalnego nie zależy od jakiejś specyficznej modalności zmysłowej, lecz jest związany z każdą z nich.

STR. 40 !!!

8. Reakcje emocjonalne mogą być oddzielone od treści - pewne aspekty procesów emocjonalnych mogą być oddzielone i częściowo niezależne od sądów poznawczych ( np. pamiętamy jakie wrażenie na nas zrobił książka czy film, ale nie pamiętamy treści ). Nie jest to prawda, kiedy następuje wypracowanie poznawczej reprezentacji emocji i mogą być one przetwarzane tak jak inne informacje ( np. przy intensywnym rozmyślaniu nad emocjami lub komunikowaniu komuś o tym ).

NIE TRZEBA SIĘ DOWIADYWAĆ, BY WIEDZIEĆ, CO SIĘ WOLI: DOWODY EMPIRYCZNE

Pierwszym sygnałem tego, że emocje nie wymagają intensywnego udziału procesów poznawczych były wyniki badań nad efektem ekspozycji, tj. nad efektem wzrostu atrakcyjności obiektów po kilku powtarzających się ekspozycjach.

Eksp. Matin - pokazywała ona badanym liczby tureckie, następnie badani mięli określić czy tą literę znają i czy im się podoba. Wyniki wskazują na to, że jeśli badany uważał, że bodziec jest znany ( już widziany ), to oceniał go bardziej pozytywnie, niż wtedy gdy sądził, że jest nowy.

Podobne wyniki uzyskali Moreland i Zajonc. Przeprowadzali oni podobną analizę z pomocą programu LISREL III. Stworzyli oni model przyczynowy dla emocji niezależnej od rozpoznania. Wg nich, emocje są niezależne od procesu rozpoznawania ( subiektywna ocena pozytywna wzrastała wraz z pokazywaniem kolejnych ekspozycji - czyli z powiększaniem się uczucia znajomości - ale niezależnie od tego ocena emocjonalna też wzrastała )

Inny model czysto poznawczy, zakładał, że zmiany emocjonalne zachodziły pod wpływem kolejnych ekspozycji, ale były one całkowicie upośrednione przez proces uprzedniego rozpoznawania bodźców.

Podobne badania prowadził E. Wilson. Posługiwał się on metodą dychotomicznego słyszenia. Natomiast Kunst-Wilson i Zajonc metodą wzrokową. Wyniki ich badań mogą służyć jako potwierdzenie istnienia pewnej klasy cech ( preferend ), które umożliwiają jednostce doświadczenie emocji w stosunku do obiektów, lecz które nie są wystarczające do poprawnego wykonywania zadania poznawczego ( nawet rozpoznawania ).

Badania Marcela, dotyczące dyferencjału semantycznego, wskazujące na to, że znaczenie jest związane w znacznym stopniu z emocjami ( pokazywano nieprzyjemne słowa ).

Wg D. Berlyne'a reakcje emocjonalne zachodzą w odpowiedzi na stopień pobudzenia, który to z kolei upośredniony jest przez zmienne różnicujące takie jak złożoność, nowość czy zgodność.

EMOCJE A PROCESY POZNAWCZE: DWA SYSTEMY

Eksperyment 1

Badania Hyde'a i Jenkinsa - badanym przedstawiano słowa, jedni musieli zapamiętywać liczbę liter, inni czy jest „e”, inni czy słowa są przyjemne czy nieprzyjemne. Niezależnie od tego czy badani byli ostrzegani czy nie, że będą musieli potem odtworzyć wyrazy, grupa oceniająca na wymiarze „przyjemny-nieprzyjemny” miała najlepsze odtworzenia. Tłumaczą to oni tym, że słowa tak zapamiętywane były przyswajane jako „jednostki znaczeniowe” i stąd dla tych słów można było znaleźć komponenty wzmacniające w strukturach asocjacyjnych. Struktury takie nie były zaktywizowane w innych sytuacjach.

Eksperyment 2

Badania Rogers, Kuiper i Kirker - badani mieli odtworzyć przymiotniki ( w jednej grupie były te odnoszące się do „ja” ). Badani najwięcej przymiotników odtwarzali właśnie w tej grupie, przy czym ciekawe jest to, że były tez grupy, które miały się skupić na znaczeniu przymiotników, czyli dotrzeć tez do obszarów silnie nasyconych emocjami.

Eksperyment 3

Badania Bowar i Karlin - badani mieli oceniać twarze pod względem sympatyczności, szczerości i płci. Najwięcej rozpoznanych twarzy było w grupach oceniających pod względem sympatii i szczerości.

Zadaniem badaczy głębokie przetwarzanie polepsza rozpoznawanie, dlatego iż zmusza do zwracania większej uwagi na większą liczbę szczegółów.

Eksperyment 4

Badania Pattersona i Baddeley'a - też twarze z fotografii i jedni mieli zapamiętywać cechy charakterystyczne ( nos, odległość między oczami ), drudzy oceniać pod względem cech odnoszących się do emocji ( inteligentny - głupi, żywy - powściągliwy ). Większa trafność w grupie 2.

A zatem jeżeli dokonywana ocena dotyczy przyjemności danej twarzy lub przymiotników, to badani angażują się w formy głębokiego przetwarzania informacji.

Eksperyment 5

Badania Keenana i Bailetta - również pokazywane przymiotniki, z tym że badani mieli je odnieść do: siebie, najlepszego przyjaciela, rodzica, nauczyciela, szefa, ulubionej postaci telewizyjnej. Przymiotniki odnoszone do samych badanych były najlepiej rozpoznawane, najgorzej te odnoszące się do postaci telewizyjnej.

Badania Anderson i Huber wskazują, że przy formowaniu wrażeń, jakości emocjonalne są przetwarzane odmiennie.

Paivio wysunął hipotezę dwojakiego kodowania przy przetwarzaniu obrazów oraz słów. Stwierdza on, że reprezentacje obrazów powodują powstawanie percepcyjnych izoformów czy analogów ( wyobrażeń ), podczas gdy paralelnymi jednostkami w systemie werbalnym są komponenty językowe ( logogeny ). Twierdzi on również, że czasy reakcji dla obrazów są szybsze niż dla słów.

R. Katz sugeruje, że w centralnym układzie nerwowym istnieje sieć neuronowa - miejsce sinawe, które idealnie pasuje do systemu przetwarzania emocji.

Decyzje o zareagowaniu emocjonalnym wymagają minimalnej liczby informacji i oparte są często na odmiennym schemacie decyzyjnym niż rozpoznawanie i identyfikacja cech. Wszystkie te trzy cechy ( ident., rozp., emocje ) są pewnymi formami kategoryzacji.

37

---