Rynek pieniężny, Studia, Rynki finansowe


Rynek pieniężny

Rynek pieniężny

Rynek pieniężny umożliwia pożyczanie i lokowanie środków na okres do jednego roku. Transakcje na tym rynku są zawierane wyłącznie pomiędzy bankami. Rynek ten dzieli się na:

Podstawowymi instrumentami rynku pieniężnego w Polsce są: lokaty międzybankowe, bony skarbowe, bony pieniężne NBP, transakcje repo, sell-buy-back i buy-sell-back, swapy walutowe, krótkoterminowe instrumenty dłużne emitentów niepublicznych i bankowe instrumenty dłużne (certyfikaty depozytowe).

Rynek instrumentów krótkoterminowych jest zawsze potrzebny albowiem czasowe wymagania posiadających nadmiar pieniądza i potrzebujących pieniądze, są bardzo często rożne i nie są z sobą zsynchronizowane. Wielu z posiadających czy też potrzebujących występuje w obu rolach jednocześnie.

Instytucjami aktywnymi na tym rynku są Skarb Państwa (w Polsce reprezentowany przez Ministerstwo Finansów), Bank Centralny, banki komercyjne, firmy ubezpieczeniowe, instytucjonalni inwestorzy inwestujący oszczędności inwestorów indywidualnych (gospodarstw domowych), czyli fundusze inwestycyjne i emerytalne oraz firmy finansowe i komercyjne. Firmy a szczególnie duże firmy nie finansowe obecne na tym rynku wykorzystują ten rynek w celu regulowania swej płynności finansowej.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to zespół transakcji kupna i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych, odbywających się między bankiem centralnym, a bankami komercyjnymi. Mają one na celu kształtowanie płynności finansowej sektora bankowego. Przedmiotem transakcji mogą być walory emitowane przez różne podmioty gospodarcze o terminie zwrotu do 1 roku. W większości krajów, w których operacje otwartego rynku odgrywają istotną rolę, dominującym przedmiotem obrotu są bony (weksle skarbowe).

W krajach o gospodarce rynkowej częstym zjawiskiem jest nadwyżka wydatków nad dochodami budżetowymi (deficyt budżetowy). W tej sytuacji skarb państwa zmuszony jest zaciągnąć kredyt u społeczeństwa przez emisję oprocentowanych papierów dłużnych. Walory Skarbowe mają różne terminy wykupu i przybierają różną nazwę w poszczególnych krajach. Mogą być to trzymiesięczne weksle skarbowe, dwu-. Trzy-, dziesięcioletnie obligacje skarbowe, a nawet bezzwrotne, chociaż oprocentowane skrypty wieczyste. Dla prowadzenia polityki pieniężnej. Istotne znaczenie maja krótkoterminowe walory dłużne państwa, zwane bonami skarbowymi.

W Polsce bony skarbowe emitowane są przez Ministerstwo Finansów. Agentem emisji jest Narodowy Bank Polski. Sprzedaje on bony na rynku pierwotnym oraz wykonuje inne czynności wiążące się z obsługa emisji ( np. prowadzi wykup, podaje do wiadomości publicznej informacje na temat wyników aktualnego przetargu i planów następnego przetargu). Bony skarbowe są instrumentem dyskontowym. Ministerstwo Finansów sprzedaje je po cenie rynkowej niższej od nominalnej. Nominały bonów skarbowych to: 10 tys., 100 tys., 1 mln zł. Wysokie nominały sprawiają, że kupują je tylko duże podmioty gospodarcze, dysponujące wysokimi nadwyżkami finansowymi. Od 1995r. bony skarbowe maja w Polsce postać zdematerializowaną. Są jedynie zapisem komputerowym w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych prowadzonym przez NBP.

Potencjalnymi nabywcami bonów mogą być wszystkie krajowe oraz zagraniczne osoby prawne i fizyczne. Nie znaczy to jednak. Nie znaczy to jednak, ze każdy z podmiotów może nabywać bony bezpośrednio. Sprzedaż weksli skarbowych na rynku pierwotnym odbywa się na zasadzie przetargu, którego uczestnikami mogą być jedynie dilerzy rynku pierwotnego, którymi są banki komercyjne oraz duże przedsiębiorstwa. Banki - dilerzy, jako pośrednicy, za prowizję mogą umożliwić nabycie bonów przez inny podmiot. Status uczestników przetargów przysługuje wyłącznie instytucjom mającym rachunek w NBP ( ze względu na dematerializacje bonów). W praktyce są to banki komercyjne. (…) Kupno i sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych na rynku pieniężnym oddziałuje na ilość pieniądza krążącego w gospodarce. Jeżeli bank centralny kupuje np. weksle skarbowe lub bony pieniężne od banków komercyjnych, to wywołuje to wzrost ich rezerw na rachunkach bieżących w centralnej instytucji monetarnej. Zmienia się struktura aktywów banków komercyjnych. Zmniejsza się wartość przechowywanych przez nie walorów na rzez najbardziej płynnego składnika aktywów, jakim jest pieniądz przechowywany na rachunkach bieżących w banku centralnym. Rachunki banków komercyjnych w banku centralnym są elementem bazy monetarnej.

Konsekwencją wzrostu płynności banków komercyjnych jest przyrost kredytów. Tworzą się nowe wkłady bankowe, następuje wzrost emisji pieniądza tworzonego przez banki komercyjne i w rezultacie powiększenie całej jego podaży. Sprzyja to rozszerzeniu inwestycji przedsiębiorstw, konsumpcji ludności i ogólnemu ożywieniu gospodarki. Jest odwrotnie, gdy bank sprzedaje bankom komercyjnym, np. weksle skarbowe czy bony pieniężne. Następuje wówczas spadek płynnych rezerw banków komercyjnych na skutek działania mnożnika pieniężnego ogólny spadek podaży pieniądza.

Stopa procentowa oferowana przez bank centralny bankom komercyjnym w transakcji kupna i sprzedaży walorów krótkoterminowych (zwanych operacjami otwartego rynku) ma bardzo ważne znaczenie ekonomiczne. Nie tylko bowiem wyznacza decyzje banków komercyjnych w sferze kształtowania portfela ich aktywów, lecz także kształtuje oprocentowanie wkładów i kredytów na rynku międzybankowym, który jest istotnym elementem rynku pieniężnego w Polsce.

NBP sprzedaje sektorowi bankowemu bony pieniężne (skarbowe) według stopy procentowej wyższej o 0,09-0,10% od tzw. Stopy referencyjnej. Stopa referencyjna to stopa wyznaczana przez Radę Polityki Pieniężnej, poniżej której nie może spaść oprocentowanie wkładów na międzybankowym rynku pieniężnym.Stopa referencyjna jest dolną granicą oprocentowania rynkowego. Od 2002 r. alternatywną formą lokaty nadwyżek finansowych banków komercyjnych są jednodniowe wkłady w NBP. Stopa ich oprocentowania to stopa depozytowa.

Bank centralny w ramach operacji otwartego rynku stosuje transakcje bezwarunkowe (outright) i warunkowe, zwane też pokrytymi (covered). Te pierwsze polegają na nieuwarunkowanych zakupach (outright purchases) lub na unieuwarunkowanej sprzedaży (outright sales) skarbowych papierów wartościowych. Realizacja tych transakcji nie podlega żadnym dodatkowym klauzulom; mają one charakter transakcji natychmiastowych. Inny charakter maja transakcje warunkowe. Przy zakupach uwarunkowanych, zwanych porozumieniami odkupu (repurchase agrement) lub transakcjami repo ( o nich szerzej opiszemy dalej) , bank centralny kupuje bony skarbowe od banków komercyjnych, które zobowiązują się do ich ponownego nabycia w określonym terminie, po z góry określonej cenie. W praktyce tego rodzaju transakcje są kredytami baku centralnego dla banków komercyjnych.

Rezerwy walutowe

Są to zapasy obcych walut przetrzymywane przez bank centralny. Banki centralne utrzymują rezerwy walutowe, aby zapewnić bezpieczeństwo wymiany z zagranicą, czyli płynność w sytuacjach kryzysowych. Umożliwią one wtedy spłatę zobowiązań (kredytów, obligacji) zagranicznych państwa lub zakup niezbędnych dóbr i usług z importu. Utrzymuje się je więc w pewnej proporcji do tych zobowiązań oraz do poziomu importu dóbr i usług przez kraj.

Rezerwy walutowe mogą też służyć stabilizacji wahań kursu albo wręcz utrzymaniu stałego kursu waluty krajowej względem ustalonej waluty zagranicznej. Mechanizm jest następujący: jeśli popyt na obcą walutę przewyższa jej podaż na rynku walutowym, to jej kurs wzmacnia się w walucie krajowej, a wtedy bank centralny kraju może sprzedać swoje zapasy tej waluty, aby nie doprowadzić do osłabienia waluty krajowej. Możliwa jest także sytuacja odwrotna, kiedy zapotrzebowanie na walutę krajową przewyższa jej podaż, a wtedy bank centralny skupuje walutę obcą, emitując krajowy pieniądz na rynek. Te operacje nazywa się interwencją walutową.

Rezerwy walutowe są przechowywane w różnych walutach lub w złocie, aby zmniejszyć ryzyko utraty przez nie wartości. Są to waluty, które pełnią rolę waluty światowej (waluty rezerwowej), a więc są emitowane przez duże, rozwinięte i otwarte gospodarki, swobodnie wymienialne i chętnie przyjmowane przez wszystkich uczestników międzynarodowego rynku walutowego. Warunkiem uzyskania statusu waluty rezerwowej jest też rozwinięty rynek finansowy, gdyż aktywa w niej wyrażone muszą być łatwo zbywalne (płynne). Walutami światowymi są dolar USA, euro, a w znacznie mniejszym stopniu jen, funt brytyjski i frank szwajcarski.

Utrzymywaniem rezerw walutowych kraju zajmuje się bank centralny (NBP). W małej części są one przechowywane w gotówce, a ogromna ich większość jest ulokowana w formie depozytów lub bezpiecznych i łatwych do sprzedaży skarbowych papierów wartościowych krajów, skąd pochodzą waluty światowe.

Rezerwa obowiązkowa

Jest instrumentem banku centralnego wymagający od instytucji finansowych (najczęściej banków) utrzymywania środków odpowiadających określonym pozycjom ich bilansu jako części pieniądza banku centralnego. Pełni trzy funkcje: Wpływa na popyt banków komercyjnych na pieniądz rezerwowy banku centralnego, zwiększając wrażliwość banków komercyjnych na stopy banku centralnego. Kolejną funkcja jest działanie stabilizująco na krótkookresowe stopy procentowe. Ostatnią funkcją jest stabilizacja albo czynienie bardziej przewidywalnym kształtowania się mnożnika pieniężnego.

Podstawą naliczania rezerwy obowiązkowej są określone pozycje bilansu instytucji finansowych, zazwyczaj pozycje pasywów (znane są przypadki przyjmowania części aktywów jako podstawy jej naliczania).

Podstawowymi systemami naliczania i utrzymywania tejże rezerwy są: system bieżący i opóźniony. System bieżący oznacza okres w którym rezerwa obowiązkowa obliczana jest na podstawie określonych pozycji bilansu, pokrywa się w całości lub dużej mierze ( np. z opóźnieniem 2-dniowym) z okresem jej utrzymywania. System opóźniony charakteryzuje się tym, że okres jej utrzymywania nie pokrywa się z okresem jej naliczania lub okresy te nakładają się na siebie tylko częściowo (np. okres naliczania r. wynosi 1 miesiąc, bank zaś musi rozpocząć jej utrzymywanie już po dwóch tygodniach od rozpoczęcia okresu jej naliczania). R.o. najczęściej jest utrzymywana w postaci środków na rachunku bankowym bieżącym w banku centralnym lub gotówki w kasach banku komercyjnego. Niektóre banki centralne krajów rozwijających się stosują inne formy utrzymywanie rezerwy obowiązkowej:

Krótkoterminowe skarbowe papiery wartościowe, a nawet kredyty dla określonych sektorów gospodarki (jako forma selektywnej polityki kredytowej). Jej poziom utrzymywania zależy od wielkości podstawy naliczania oraz od stóp r.o. określone przez bank centralny. Stopy te mogą być zróżnicowane w zależności od rodzaju pozycji będących podstawą naliczania rezerwy (rachunek na żądanie lub depozyt terminowy), waluty (krajowa lub zagraniczna) albo podmiotu składającego np. depozyt (krajowy lub zagraniczny). Poziom koniecznej do utrzymania r.o. może być wyznaczony jako wielkość stała w całym okresie (r. nie może być wykorzystywana do rozliczeń międzybankowych albo wykorzystywana jedynie w określonych granicach, np. do 10%) lub jako poziom średni (banki mogą kształtować go dowolnie w poszczególnych dniach okresu utrzymywania, a jedynym wymogiem jest osiągnięcie wymaganego poziomu jako średniego w okresie utrzymywania rezerwy). (…)

W Polsce rezerwa obowiązkowa jako instrument polityki pieniężnej pojawiła się w 1989 roku. Obecnie podstawą jej naliczania jest wyrażona w złotych suma środków przyjętych przez bank komercyjny i podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego oraz środków pozyskanych z zagranicy na okres nie krótszy niż 2 lata. Podstawą naliczenia rezerwy jest średni, dzienny stan tych środków w dany miesiącu. W Polsce okres jej utrzymywania jest opóźniony w stosunku do okresu jej naliczania. Do 1994 roku NBP stosował system utrzymywania na stałym poziomie, obecnie zaś - jako średni poziom w danym okresie. Okresem obowiązywania rezerwy jest miesiąc. NBP różnicuje stopy r. w zależności od rodzaju pasywów będących podstawą ich naliczania oraz waluty tych pasywów. Środki utrzymywane jako rezerwa obowiązkowa są nieoprocentowane.

Transakcje repo/reverse repo

Repo jest transakcją, polegająca na sprzedaży papierów wartościowych i jednoczesnym zobowiązaniu się do ich odkupienia w przyszłości po określonej cenie; z ekonomicznego punktu widzenia transakcję repo można porównać z zaciągnięciem kredytu, którego zabezpieczeniem są papiery wartościowe, a różnicę pomiędzy ceną sprzedaży a ceną odkupienia tych papierów można utożsamiać z wartością odsetek od tegoż „kredytu”; niekiedy transakcje sprzedaży i odkupienia papierów wartościowych są dokonywane po tej samej cenie i wówczas odsprzedający papiery wartościowe płaci określone odsetki od otrzymanej sumy; transakcje repo są zawierane najczęściej na 1 dzień, a ich przedmiotem są najczęściej skarbowe papiery wartościowe; istotnymi uczestnikami rynku repo są banki centralne, które mogą poprzez transakcje repo i reverse repo wpływać na ilość pieniądza w systemie bankowym.

Reverse repo jest transakcja polegająca na nabyciu papierów wartościowych i jednoczesnym zobowiązaniu się do ich odsprzedaży w przyszłości po określonej cenie; z ekonomicznego punktu widzenia transakcję reverse repo można porównać z udzieleniem kredytu, którego zabezpieczeniem są papiery wartościowe, a różnicę między ceną nabycia a ceną odsprzedaży tych papierów można utożsamiać z wartością odsetek od tegoż „kredytu”; transakcja reverse repo jest odwrotnością transakcji repo; o tym, czy transakcja zostanie nazwana repo, czy też reverse repo, decyduje to, czy dealer inicjujący transakcję poszukuje środków finansowych, czy potrzebuje papierów wartościowych (np. w związku z zawarciem transakcji krótkiej sprzedaży).

Operacje SBB/BSB (sell-buy-back/buy-sell-back)

Transakcja sell buy back polega na sprzedaży papierów wartościowych lub instrumentów finansowych nie będących papierami wartościowymi z jednoczesnym zobowiązaniem się do ich odkupu w umówionym terminie i po umówionej cenie. W czasie trwania transakcji prawo własności papieru wartościowego przechodzi na nabywcę. Transakcja ta jest wykorzystywana jako ekwiwalent pożyczki środków pieniężnych.

Transakcja odwrotna do sell buy back określana jest jako buy sell back. Polega na zakupie papierów wartościowych lub instrumentów finansowych nie będących papierami wartościowymi z jednoczesnym zobowiązaniem się do ich odsprzedaży w umówionym terminie i po umówionej cenie. W czasie transakcji prawo własności papieru przechodzi na nabywcę. Transakcja ta jest wykorzystywana jako ekwiwalent depozytu.

Operacje kredytowo - depozytowe NBP (standing-facilities)

W przypadku prowadzenia przez NBP podstawowych operacji otwartego rynku z 7-dniowym terminem zapadalności może dochodzić do znacznych wahań najkrótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku międzybankowego. Łagodzeniu tych wahań służą operacje kredytowo depozytowe, operacje podejmowane z inicjatywy banków komercyjnych, w ramach których banki mają możliwość lokowania nadwyżek środków finansowych w NBP w formie depozytu na koniec dnia, jak również są źródłem uzupełnienia niedoborów płynności w postaci kredytu lombardowego.

Kredyt lombardowy - jest instrumentem , który umożliwia bankom komercyjnym zaciąganie kredytu na termin overnight; jego oprocentowanie wyraża krańcowy koszt pozyskania pieniądza w banku centralnym; kredyt ten zabezpieczany jest papierami wartościowymi, akceptowanymi przez bank centralny.

Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym, których górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego, a dolną - oprocentowanie depozytu w NBP.

NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych papierów wartościowych. Kredyt ten umożliwia im pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany jest na następujących zasadach:

NBP oferuje też bankom możliwość składania krótkookresowego (jednodniowego) depozytu w banku centralnym. Lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami następuje w kolejnym dniu operacyjnym. Lokaty są oprocentowane według stopy zmiennej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej (stopy depozytowej). Lokaty te pozwalają bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków, co przeciwdziała spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej.

Rynek lokat międzybankowych

Rynek lokat międzybankowych uważany jest za największy i najbardziej znaczący segment rynku pieniężnego. Głównymi uczestnikami tego rynku są banki komercyjne oraz skarb państwa, a osoby zawierające transakcje to dealerzy lub brokerzy. Skala lokat zależy od wysokości nadwyżek środków pieniężnych banków komercyjnych.

Lokaty bieżące i depozyty terminowe możemy nazwać podstawowymi pierwotnymi źródłami pieniądza dla polskiego systemu bankowego. Dzięki nim system bankowy jest zasilany w środki finansowe z zewnętrz. Lokowanie środków jednych banków w innych bankach można natomiast uznać za wtórne źródło zasilania, bowiem w istocie są to lokaty nadwyżek z depozytów pozyskiwanych przez banki. Ilość środków pieniężnych pozyskiwanych przez banki nigdy dokładnie nie odpowiada aktualnemu zapotrzebowaniu tych banków. Każdego dnia w jednych jest mniejsza, a w innych większa od występujących w danej chwili potrzeb. Wynika to ze specyfiki banku i charakteru najważniejszych realizowanych przez niego operacji.

Równowagę przywracają dopiero lokaty międzybankowe. Banki, które w danej chwili mają zbyt dużo pieniędzy, lokują nadwyżkę na określone terminy w innych bankach, a te, które mają ich za mało, przyjmują lokaty. Lokaty przyjmowane przez banki nazywamy lokatami biernymi (pasywnymi), a lokaty dokonywane przez banki - lokatami czynnymi (aktywnymi).

Lokując swoje pieniądze w innym banku, bank ponosi oczywiście pewne ryzyko, związane z możliwością utraty płynności przez ten bank. Ustalane limity lokat są zmieniane co pewien czas. W banku znajdującym się w niekorzystnej sytuacji inne banki zwykle nie dokonują żadnych lokat.

Lokaty międzybankowe nie są ani depozytem, ani pożyczką. Od depozytu należy

odprowadzać rezerwę obowiązkową i podatek od zysku deponenta, a pożyczka zwykle udzielana jest zgodnie z umową pisemną. Tymczasem lokaty międzybankowe są wynikiem zwykłego ustnego porozumienia między specjalistami dwu banków, mającymi odpowiednie pełnomocnictwo. Nie ma żadnego obowiązku rejestracji tych lokat, płacenia podatku, odprowadzania rezerw itp. Mimo to w ciągu ostatnich lat nie zanotowano ani jednego przypadku nierespektowania przez banki takich porozumień.

Największą nadwyżkę lokat bankowych udzielanych nad przyjmowanymi mają wielkie banki, którym udało się wzbudzić powszechne zaufanie, a które w stosunku do istniejących możliwości - słabo rozbudowały akcję kredytową. Drugą grupę stanowię banki, mające olbrzymie, okresowe nadwyżki. Tak jest np. z bankami spółdzielczymi

obsługującymi rolników. Dysponują one bardzo dużymi, oczywiście w skali tych najczęściej niewielkich banków, nadwyżkami wkrótce po zbiorach. Nadwyżki te należy zagospodarować, stąd lokaty międzybankowe.

Każdy bank ma też co pewien czas krótkoterminowe nadwyżki wolnych środków

pieniężnych, często na jeden lub kilka dni, a z drugiej strony - wiele banków ma też często krótkoterminowy deficyt środków finansowych. W tej sytuacji w Polsce szybko rozwinął się rynek krótkoterminowych lokat międzybankowych. Kwota tych lokat jest bardzo duża i nadal rośnie.

LOKATY MIĘDZYBANKOWE PEŁNIĄ TRZY FUNKCJE:

Dążąc do zwiększenia płynności, banki najczęściej dokonuję lokat tylko na jeden dzień. Jeśli następnego dnia nadwyżka finansowa utrzymuje się, lokata jest przedłużana, jeśli nie, pieniądze wracają do banku. W przypadku, gdyby w kilka godzin po udzieleniu lokaty wystąpiły problemy z płynnością, dobry bank zawsze może przyjąć lokaty międzybankowe na okres do następnego dnia od innego banku, a następnego dnia otrzyma z powrotem swoje pieniądze. Problemy będzie miał natomiast bank o nienajlepszej reputacji; zwykle inne banki nie zechcą udzielić mu lokat.

Stopy procentowe

Stopy procentowe są jednymi z najczęściej obserwowanych zmiennych na rynkach finansowych. Mają bezpośredni wpływ na nasze decyzje dotyczące oszczędzania i konsumowania, a także na decyzje o inwestycjach podejmowane przez firmy. Wysokie stopy procentowe skłaniają do przesuwania konsumpcji z chwili obecnej w przyszłość. Jest to nazywane mechanizmem substytucji międzyokresowej.

Stopy procentowe na rynku zależą od bardzo wielu czynników:

Jednym z narzędzi, które bank centralny ma do dyspozycji, jest regulowanie podaży pieniądza, a pośrednio - wyznaczanie poziomu stóp procentowych. Rada Polityki Pieniężnej po każdym comiesięcznym spotkaniu ogłasza swoje stanowisko w sprawie stóp procentowych. Jedna z najważniejszych stóp jest stopa referencyjna, wyznaczająca minimalną rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych. Od niej zależy oprocentowanie oferowane bankom przez NBP przy sprzedaży bonów pieniężnych.

Stopa depozytowa wyznacza stopę, po jakiej banki mogą deponować nadwyżkę środków na kontach NBP. Dotyczy to depozytów jednodniowych.

Kolejne dwie stopy: redyskonta weksli i lombardowa to stopy, po jakich banki mogą pożyczać środki w NBP. W pierwszym przypadku odbywa się to poprzez sprzedaż bankowi centralnemu weksli, a także innych papierów wartościowych. Stopa redyskontowa stanowi cenę tego kredytu. Kredyt lombardowy jest udzielany na krótkie terminy i tylko pod zastaw bonów skarbowych. Wyznacz on górną granicę stóp na rynku międzybankowym. Na ogół, polski system bankowy charakteryzuje się nadpłynnością i rola tych ostatnich instrumentów nie jest zbyt duża.

Podstawa, transakcji na rynku lokat międzybankowych są średnie stopy procentowe, które w danym momencie duże polskie banki są skłonne zapłacić za pozyskane pieniądze, i stopy procentowe, po jakich duże banki są skłonne sprzedać swoje nadwyżki (obliczane jako średnia arytmetyczna ofert). Obliczenia dokonuje się codziennie rano na podstawie notowań 15 wybranych banków (ich wynik podawany jest m.in. w „Rzeczpospolitej”). Stopa procentowa, jaką banki są gotowe zapłacić za środki przyjęte w depozyt nazywa się WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate), a stopa procentowa, po jakiej banki są skłonne udzielić pożyczek innym bankom nazywa się WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate). Transakcje między bankami są zawierane po telefonicznych negocjacjach, po cenie znajdującej się między WIBOR i WIBID.

Lokaty międzybankowe są dokonywane na różne terminy. Większość pieniędzy jest

lokowana na jeden dzień; bardzo często lokaty takie są codziennie przedłużane i w rzeczywistości pieniądz jest wykorzystywany przez inny bank tygodniami, a nawet — miesiącami. Spotykane są też terminy wielomiesięczne i nawet roczne. W zależności od okresu, na jaki banki lokują środki, stosowane są następujące stawki:

Ostatecznie poziom stóp na rynku międzybankowym przekłada się także na poziom oprocentowania depozytów i kredytów w bankach komercyjnych. Dużą rolę odgrywają jednak mechanizmy rynkowe i konkurencja. Bank centralny wpływa na wysokość oprocentowania papierów wartościowych o różnych terminach zapadalności. Na organizowanych przez siebie aukcjach oferuje taką liczbę bonów skarbowych, aby osiągnąć zakładaną stopę procentową. Stawki są ogłaszane o godzinie 11:30.

Najstarszym na świecie indeksem krótkoterminowych stóp procentowych jest LIBOR - referencyjna stawka na londyńskim rynku lokat międzybankowych. Ustalanie tych stóp odbywa się na fixingach organizowanych przez Brytyjskie Stowarzyszenie Bankierów, które zrzesza ponad 250 instytucji finansowych działających na terenie Wielkiej Brytanii.

Cena pieniądza z lokat bieżących ulega znacznym wahaniom, w zależności od aktualnych

potrzeb banków i ich prognoz na najbliższą przyszłość. Pieniądz pozyskiwany z lokat

międzybankowych jest względnie drogi, kosztuje znacznie więcej nie tylko od lokat bieżących klientów, ale także i od depozytów krótkoterminowych, jeśli jednak bank ma możność udzielenia np. korzystnych kredytów, przyjęcie lokat międzybankowych może przynieść znaczny zysk.

Historia zmian podstawowych stóp procentowych NBP12

Obowiązuje od

Stopa referencyjna

Stopa lombardowa

Stopa depozytowa

Stopa redyskonta weksli

Stopa dyskonta weksli

2013

4,00

5,50

2,50

4,25

-

2012

4,25

5,75

2,75

4,50

-

4,50

6,00

3,00

4,75

-

4,75

6,25

3,25

5,00

-

2011

4,50

6,00

3,00

4,75

-

4,25

5,75

2,75

4,50

-

4,00

5,50

2,50

4,25

-

3,75

5,25

2,25

4,00

-

2010

3,50

5,00

2,00

3,75

4,00

2009

3,50

5,00

2,00

3,75

-

3,75

5,25

2,25

4,00

-

4,00

5,50

2,50

4,25

-

4,25

5,75

2,75

4,50

-

2008

5,00

6,50

3,50

5,25

-

5,75

7,25

4,25

6,00

-

6,00

7,50

4,50

6,25

-

5,75

7,25

4,25

6,00

-

5,50

7,00

4,00

5,75

-

5,25

6,75

3,75

5,50

-

2007

5,00

6,50

3,50

5,25

-

4,75

6,25

3,25

5,00

-

4,50

6,00

3,00

4,75

-

4,25

5,75

2,75

4,50

-

2006

4,00

5,50

2,50

4,25

-

4,25

5,75

2,75

4,50

-

2005

4,50

6,00

3,00

4,75

-

4,75

6,25

3,25

5,25

-

5,00

6,50

3,50

5,50

-

5,50

7,00

4,00

6,00

-

6,00

7,50

4,50

6,50

-

2004

6,50

8,00

5,00

7,00

-

6,00

7,50

4,50

6,50

-

5,75

7,25

4,25

6,25

-

2003

5,25

6,75

3,75

5,75

-

5,50

7,00

4,00

6,00

-

5,75

7,25

4,25

6,25

-

6,00

7,75

4,25

6,50

-

6,25

8,00

4,50

6,75

-

6,50

8,50

4,50

7,25

-

2002

6,75

8,75

4,75

7,50

-

7,00

9,00

5,00

7,75

-

7,50

10,00

5,00

8,50

-

8,00

10,50

5,50

9,00

-

8,50

11,50

5,50

10,00

-

9,00

12,00

6,00

10,50

-

9,50

12,50

6,50

11,00

-

10,00

13,50

6,50

12,00

-

2001

11,50

15,50

7,50

14,00

-

11,50

15,50

-

14,00

-

13,00

17,00

-

15,50

-

14,50

18,50

-

17,00

-

15,50

19,50

-

18,00

-

17,00

21,00

-

19,50

-

18,00

22,00

-

20,50

-

2000

19,00

23,00

-

21,50

-

17,50

21,50

-

20,00

-

1999

16,50

20,50

-

19,00

-

14,00

17,00

-

15,50

-

13,00

17,00

-

15,50

-

1998

15,50

20,00

-

18,25

-

17,00

22,00

-

20,00

-

18,00

24,00

-

21,50

-

19,00

24,00

-

21,50

-

21,50

26,00

-

23,50

-

23,00

27,00

-

24,50

-

24,00

27,00

-

24,50

-

Oprocentowanie na przykładzie z dnia 06.07.2012

Depozyty międzybankowe w Polsce- WIBOR, WIBID 13

06.07.2012

O/N

T/N

SW

2W

1 M

3 M

6 M

9M

1Y

WIBID

4,58

4,58

4,64

4,66

4,71

4,93

4,96

4,96

4,96

WIBOR

4,88

4,88

4,84

4,86

4,91

5,13

5,16

5,16

5,16

Oprocentowanie depozytów na rynku międzybankowym - EURIBOR14

EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) - stopa procentowa kredytów w strefie euro oferowanych przez jeden bank innemu bankowi. Jest to średnie notowanie z 57 największych banków ze strefy euro - ustalenie FBE - Federation Bancaire de L'Union Europeenne - Bruksela, godz. 11:00. Stopa EURIBOR wraz z wejściem euro zastąpiła stopy procentowe rynku międzybankowego w państwach strefy euro (m.in. FIBOR).(PAP)

EURIBOR (euro)

Wartość

1 miesiąc

0,110

2 miesiące

0,155

3 miesiące

0,192

6 miesięcy

0,326

12 miesięcy

0,551

Bibliografia:

http://www.nbportal.pl/prezentacje/miedzybankowy-rynek-pieniezny/miedzybankowyRynekPieniezny.html

2http://el.us.edu.pl/ekonofizyka/index.php/RF:Rynek_pieni%C4%99%C5%BCny:instrumenty_i_operacje

3A. Kaźmierczak,” Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej”, PWN, Warszawa 2003

4http://www.nbportal.pl/pl/commonPages/EconomicsEntryDetails?entryId=116&pageId=608

5„Leksykon Finansów” Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001

6http://biznes.pwn.pl/haslo/3967192/repo.html

7http://biznes.pwn.pl/index.php?module=haslo&id=3967424

8http://interpretacja-podatkowa.pl/interpretacja/pokaz/4-podatek-dochodowy-od-osob-fizycznych/5-koszty-uzyskania-przychodow/131-pojecie-kosztow-uzyskania-przychodow/83564-jednostka-uczestnictwa-koszty-uzyskania-przychodow-towarzystwa-ubezpieczeniowe-transakcja-umorzenie-jednostki-uczestnictwa.html

9http://www.sgh.waw.pl/instytuty/iphz/materialy_dla_studentow/atompage.2012-01-18.2661967872/atompage.2012-02-20.9112405033/Wyklad9AR.pdf

10, 11W. Cwynar, W. Patena, Podręcznik do bankowości, wyd. JAK, Warszawa 2000

12 http://www.firma.egospodarka.pl/niezbednik-firmowy/podstawowe-stopy-procentowe-nbp

13 http://www.e-gamma.pl/depozyty/wibor_wibid_libor_euribor.htm

14 http://waluty.wp.pl/kat,7069,title,Oprocentowanie-depozytow-na-rynku-miedzybankowym-EURIBOR,wid,15232477,wiadomosc.html?ticaid=1fdc0

http://www.nbportal.pl/prezentacje/miedzybankowy-rynek-pieniezny/miedzybankowyRynekPieniezny.html

2http://el.us.edu.pl/ekonofizyka/index.php/RF:Rynek_pieni%C4%99%C5%BCny:instrumenty_i_operacje

A. Kaźmierczak,” Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej”, PWN, Warszawa 2003

http://www.nbportal.pl/pl/commonPages/EconomicsEntryDetails?entryId=116&pageId=608

„ Leksykon Finansów” Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001

http://biznes.pwn.pl/haslo/3967192/repo.html

7 http://biznes.pwn.pl/index.php?module=haslo&id=3967424

http://interpretacja-podatkowa.pl/interpretacja/pokaz/4-podatek-dochodowy-od-osob-fizycznych/5-koszty-uzyskania-przychodow/131-pojecie-kosztow-uzyskania-przychodow/83564-jednostka-uczestnictwa-koszty-uzyskania-przychodow-towarzystwa-ubezpieczeniowe-transakcja-umorzenie-jednostki-uczestnictwa.html

http://www.sgh.waw.pl/instytuty/iphz/materialy_dla_studentow/atompage.2012-01-18.2661967872/atompage.2012-02-20.9112405033/Wyklad9AR.pdf

10 W. Cwynar, W. Patena, Podręcznik do bankowości, wyd. JAK, Warszawa 2007

11 W. Cwynar, W. Patena, Podręcznik do bankowości, wyd. JAK, Warszawa 2007


Wyszukiwarka