UCZELNIA WARSZAWSKA IM. MARII SKŁODOWSKIEJ - CURIE

WPŁYW OBCIĄŻEŃ FISKALNYCH NA FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA

Warszawa 2009

Rozdział I

CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA

Przedsiębiorstwo - określa się najczęściej jako najważniejsze instytucje systemu ekonomicznego i podstawowe jednostki gospodarki, w których zostały zorganizowane zasoby produkcyjne w celu wytwarzania potrzebnych nam dóbr i usług. Charakterystyczne cechy przedsiębiorstwa to odrębności: ekonomiczna, przedsiębiorczość, samodzielność, samofinansowanie, racjonalność działania.

Przedsiębiorstwo jest wyodrębnionym pod względem ekonomicznym, prawnym i organizacyjnym podmiotem gospodarczym (pojedyncza osoba lub grupy ludzi) dysponującym określonymi środkami (takimi jak np. ziemia, lokale biurowe, bu­dynki fabryczne, maszyny, urządzenia, narzędzia, surowce, środki pieniężne, środki transportu) prowadzącym pod określoną nazwą w zorganizowany i regularny sposób na własny rachunek działalność gospodarczą, polegającą na produkcji i sprzedaży dóbr lub usług innym przedsiębiorstwom, gospodarstwom domowym, władzy centralnej lub władzy lokalnej w celu osiągnięcia korzyści materialnych.

Klasyfikacją przedsiębiorstw

W polskiej praktyce gospodarczej przedsiębiorstwa funkcjonują w różnych formach organizacyjno-prawnych. Ilustruje to poniższy diagram

Prywatne

Spółdzielcze sektor prywatny

Forma własności Państwowe

Komunalne sektor publiczny

Działające na podstawie ustawy o

przedsiębiorstwach państwowych

Forma organizacyjno- Działające na podstawie kodeksu

prawna handlowego i cywilnego

Działające na podstawie szczególnych

unormowań prawnych

Duże

Wielkość Średnie

Małe

Sposób Jednozakładowe

zorganizowania Wielozakładowe

Lokalne ,Regionalne

Zasięg Narodowe

Firmy różnią się również ze względu na formę własności. Mogą to być firmy prywatne, państwowe, spółdzielcze.

Przedsiębiorstwo prywatne - to podmiot gospodarczy, którego celem jest dostarczanie dóbr i usług potencjalnym nabywcom oraz maksymalizacja zysku. Ponadto musi ono się znajdować w rękach prywatnych, a nie państwowych.

Spółka - dzielimy na cywilne i handlowe. Wyróżniamy spółkę handlową, spółkę akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę partnerską, spółkę jawną.

Zmiany w liczbie podmiotów gospodarki narodowej 1997-30 VI 2009r.

OKRESY	Ogółem					W tym:
				sektor		przedsiębiorstwa		spółki		spółdzielnie	osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
				publiczny	prywatny	państwowe	komunalne	handlowe	cywilne
					w liczbach	bezwzględnych
31 XII 1997	2 596 890	57 247	2 539 643	3 369	265	126 465	245 374	19 775	2 090 013
30 VI 1998	2 714 624	59 184	2 655 440	3 115		131 269	257 668	19 732	2 183 141
31 XII 1998	2 842 278	69 729	2 772 549	2 906		136 497	272 008	19 638	2 274 493
31 XII 1999	3 039 451	83 306	2 956 145	2 599		146 859	288 956	19 328	2 417 737
31 XII 2000	3 185 040	98 917	3 086 123	2 268		159 660	302 717	19 011	2 500 952
31 XII 2001	3 325 540	110 910	3 214 630	2 054		177 085	290 890	18 812	2 600 127
31 XII 2002	3 468 218	120 593	3 347 625	1 951		196 681	280 547	18 682	2 714 118
31 XII 2003	3 581 593	129 315	3 452 278	1 736		208 753	279 208	18 548	2 795 860
31 XII 2004	3 576 830	134 513	3 442 317	1 306		220 162	276 897	18 435	2 763 380
31 XII 2005	3 615 621	137 597	3 478 024	1 029		230 588	277 422	18 303	2 776 459
31 XII 2006	3 636 039	138 769	3 497 270	913		243 338	278 337	18 200	2 765 348
31 XII 2007	3 685 608	139 505	3 546 103	572		258 299	280 890	18 128	2 787 650
31 XII 2008	3 757 093	124 528	3 632 565	363		268 942	276 112	17 352	2 845 321
30 VI 2009	3 744 776	120 575	3 624 201	316		275 552	271 953	17 250	2 826 061
różnica okres
od 30 VI 2009
do31 XII 1997	1 147 886	63 328	1 084 558	-3 053	0	149 087	26 579	-2 525	736 048
różnica okres
31 XII 2008
30 VI 2009	-12 317	-3 953	-8 364	-47	0	6 610	-4 159	-102	-19 260

Źródło - Główny Urząd Statystyczny

W końcu czerwca 2009 roku, w rejestrze REGON zarejestrowanych było 3744,8 tys. podmiotów (osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą - bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa w rolnictwie), tj. o 0,3% mniej niż w końcu 2008 r. Liczba podmiotów sektora prywatnego stanowiącego 96,8% zbiorowości ogółem wyniosła 3624,2 tys. i zmalała o 0,2% (wobec wzrostu o 0,9% przed rokiem). W sektorze tym 78,0% stanowiły osoby fizyczne prowadzące głównie działalność budowlaną, handlową i w zakresie obsługi nieruchomości, wynajmu i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W okresie styczeń-czerwiec 2009 r. liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zmniejszyła się o 19260, tj. o 0,7% (wobec wzrostu o 0,6% w analogicznym okresie ubiegłego roku). Prawie 98,3% osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą stanowili mikroprzedsiębiorcy (do 9 osób pracujących), których liczba w I półroczu 2009 r. spadła o 0,8% wobec wzrostu o 0,5% w I półroczu ubiegłego roku.

W sektorze publicznym zarejestrowanych było około 121 tys. podmiotów, tj. o 3,2% mniej niż w końcu 2008 r. (w analogicznym okresie ubiegłego roku wzrost o 0,3%).

W końcu czerwca 2009 r. liczba spółek handlowych wzrosła o 2,5% . Do czerwca 2009 r. wpisano do rejestru REGON 157,2 tys. nowych podmiotów, tj. o 7,5% mniej niż na przestrzeni ubiegłego półrocza (w I połowie 2008 r. odnotowano wzrost o 14,3%). Największy procentowy spadek liczby podmiotów nowo zarejestrowanych w I półroczu 2009 r. w porównaniu z liczbą podmiotów nowo zarejestrowanych w I półroczu ub. roku wystąpił w budownictwie (o 28,6%), pośrednictwie finansowym (o 10,6%), przetwórstwie przemysłowym (o 5,7%) oraz obsłudze nieruchomości, wynajmie i usługach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (o 4,3%), zaś wzrost procentowy nowo zarejestrowanych podmiotów wystąpił w sekcjach: górnictwo (o 16,3%) i wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę (o 11,4%).

Biorąc pod uwagę prywatne przedsiębiorstwa w Polsce dominują mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), to jeden z wiodących sektorów gospodarki, w dużym stopniu wpływający na wzrost gospodarczy oraz poziom zatrudnienia. Przedsiębiorstwa te stanowią 99,86 % wszystkich przedsiębiorstw w kraju.

Kryteria przynależności do klasy małych i średnich przedsiębiorstw

• przedsiębiorstwo średnie- mniej niż 250 pracowników

- roczny dochód nie przekracza 50 mln EUR lub całkowity bilans roczny nie przekraczający 43 mln EUR

• przedsiębiorstwo małe- mniej niż 50 pracowników

- roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 mln EUR

• mikroprzedsiębiorstwo- mniej niż 10 pracowników

- roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 mln EUR

Liczba przedsiębiorstw aktywnych w Polsce w latach 2006-2008

Przedsiębiorstwo	2006	2007	2008
Mikro	1.615.167	1.652.998	1.713194
Małe	44.519	44.519	45.184
Średnie	14.254	14.708	15.452
Ogółem	1.676.775	1.714.915	1.777.076

Źródło - PARP- Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Udział MŚP w tworzeniu PKB w latach 2006-2008 w %

Przedsiębiorstwo	2006	2007	2008
Mikro	31,4	31	30,1
Małe	7,3	7,4	7,3
Średnie	8,8	9.3	10
Ogółem	47,5	47,7	47,4

Źródło - PARP- Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Produkt krajowy brutto dla Polski w latach 2006-2009

2006	2007	2008	I-VI 2009
106,6	106,5	105,0	101,0

Źródło - Główny Urząd Statystyczny

Wkład przedsiębiorstw sektora MŚP w tworzenie produktu krajowego brutto10 wyniósł w 2007 r. 47,4% (w tym przedsiębiorstwa mikro wytworzyły 30,1%, małe - 7,3%, zaś średnie - 10,0%).

W polskim sektorze małych i średnich przedsiębiorstw około 63,5% PKB wytwarzają mikrofirmy.

Rozdział II

System podatkowy w Polsce

Pojęcie podatku

Podatek definiowany jest jako nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne i pieniężne świadczenie o charakterze ogólnym, nakładane jednostronnie przez państwo na podstawie przepisów prawa określających sposób wymiaru oraz warunki i terminy płatności tego świadczenia.

Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi obowiązująca od dnia 17 października 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483). W art. 217 ustrojodawca postanowił, że:

1. nakładanie:

• podatków,

• innych danin publicznych,

określanie:

• podmiotów opodatkowania,

• przedmiotów opodatkowania,

• stawek podatkowych,

• kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,

• zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych

Zasadniczy podział podatków jest następujący:

1. bezpośrednie, czyli:

• podatek dochodowy od osób fizycznych,

• podatek dochodowy od osób prawnych,

• podatek od spadków i darowizn,

• podatek od czynności cywilnoprawnych,

• podatek rolny,

• podatek leśny,

• podatek od nieruchomości,

• podatek od środków transportowych.

• pośrednie:

• podatek od towarów i usług,

• podatek akcyzowy,

• podatek od gier.

Cechy podatku :

przymusowość - nakładany przymusowo przez państwo, bezzwrotność,

nieodpłatność - wpłacający nie otrzymuje świadczenia ekiwalentnego za wniesiony podatek,

ogólność - obowiązek podatkowy i jego wymiar są adresowane do wszystkich jednostek objętych opodatkowaniem.

Funkcje podatku:

1. Fiskalna - dostarczenie państwu dochodów 80%;

2. Regulacyjna - oddziaływanie na podmioty gospodarcze (kształtuje ich dochody i majątek)

3. Stymulacyjna - oznacza wykorzystanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania jednostek (tempo i kierunki ich rozwoju)

Elementy podatku:

1. Podmioty podatku:

Czynny: państwo z tym, że wymiar i pobór podatku może być dokonywany prze różne organy finansowe np. urzędy skarbowe, przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, izby skarbowe, samorządowe kolegia odwoławcze.

Bierny:

podatnik - osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej,

płatnik - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka nie posiadająca osobowości prawnej obowiązana do obliczenia i pobrania podatku od podatnika i wpłacenia go na właściwy rachunek,

Inkasent - osoba obowiązana do pobrania podatku i wpłacenia na właściwy rachunek.

1. Przedmiot podatku: - rzeczy lub zdarzenia(określone sytuacje faktyczne lub prawne), z których wystąpieniem ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego np. uzyskanie dochodu, otrzymanie spadku.

2. Podstawa opodatkowania: wartość przedmiotu opodatkowania przeważnie określona w pieniądzu.

3. Stawki podatkowe: są współczynnikami określającymi wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania.

Wyróżniamy stawki: kwotowe i procentowe

Stawki progresywne: wzrastają w miarę wzrostu podstawy podatkowania,

Stawki regresywne: maleją w miarę wzrostu podstawy opodatkowania,

Stawki degresywne: jest to układ stawek polegający na tym, że w odniesieniu do podstaw opodatkowania poniżej pewnej wysokości granicznej jest stosowana coraz niższa stawka podatkowa. Dla podstaw powyżej tej granicznej kwoty stosuje się stawki proporcjonalne.

5. Skala podatkowa

Skala proporcjonalna - należność podatkowa rośnie w takim stopniu, w jakim rośnie podstawa opodatkowania. Każdej wysokości podstawy opodatkowania odpowiada ta sama stawka podatkowa, czyli jest ona obojętna na zmiany podstawy opodatkowania.

Skala progresywna - należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania.

6. Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe

Zwolnienia podatkowe - polegają na całkowitym lub częściowym pominięciu dochodów uzyskiwanych z niektórych źródeł przy ustalaniu podstawy opodatkowania (zwolnienie rent inwalidów wojskowych i wojennych od podatku dochodowego od osób fizycznych)

Ulgi podatkowe - polegają na zmniejszeniu wielkości podatku już po jego ustaleniu (ulgi budowlana, na zakup przyrządów i pomocy naukowych, remontowa)

Zwyżki podatkowe - służą korygowaniu wymiaru podatku ze względu na podwyższenie zdolności płatniczej podatnika.

Klasyfikacje podatkowe

Przyjmując kryterium przedmiotowe za podstawę ustalenia klasyfikacji wyróżniamy:

1. Podatki majątkowe, których przedmiotem może być:

1. stan majątkowy (całość lub część),

2. zmiana praw majątkowych (nabycie lub zbycie),

3. przyrost majątku nie związany ze zmianą właściciela

Przykłady: od nieruchomości, dywidendy, spadki i darowizny, od czynności cywilnoprawnych.

2. Podatki przychodowe - których przedmiotem i podstawą jest suma przychodów osiągniętych przez podatnika bez potrącania kosztów.

Podatnicy są zobowiązani do zapłaty podatku nawet jeżeli ponoszą straty, np. podatki przemysłowe i płacone od działalności produkcyjnej, usługowej, handlowej, rolny od gruntów oraz podatek leśny.

3. Podatek od towarów i usług - konstrukcja tego podatku od tzw. wartości dodanej jest stosowana w państwach zachodnich Unii Europejskiej w ramach wewnątrz integracyjnej harmonizacji ich systemów podatkowych. Podstawą wymiaru podatku od wartości dodanej jest cena sprzedaży produktu w danej fazie obrotu z wyłączeniem z tej ceny zapłaconego już w poprzednich fazach obrotu podatku od wartości.

4. Podatek dochodowy - podstawą wymiaru jest rzeczywisty dochód podatnika z poszczególnych lub ze wszystkich źródeł łącznie np. podatek dochodowy od osób fizycznych, od osób prawnych

5. Podatki od wydatków

1. Wydatek stanowi koszt (np. zatrudnienia pracowników, zakupu surowców, paliwa);

2. Wydatek jest wykorzystaniem osiągniętego dochodu (np. wypłata premii z zysku)

6. Podatki konsumpcyjne:

Akcyza - podatek pobierany od spożywania artykułów konsumpcyjnych, które produkowane są przez dużą grupę wytwórców należących do różnych sektorów gospodarczych.

Opłaty monopolowe - stosowane w odniesieniu do artykułów produkowanych przez przedsiębiorstwa monopolistyczne, będące w gestii Skarbu Państwa.

Obciążenia fiskalne przedsiębiorstwa

Termin fiskalizm pochodzi z łacińskiego pojęcia fiscalis i oznacza politykę skarbową , której celem jest osiągniecie jak największych wpływów z podatków i opłat.

Przedsiębiorstwa, podejmując działania gospodarcze, muszą liczyć się z tym, że będą dzielić się z państwem częścią osiągniętego zysku. Polski system podatkowy, składa się z następujących podatków od przedsiębiorstw:

Podatki dochodowe

• podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

• podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Podatki pośrednie

• podatek od towarów i usług

• podatek akcyzowy

Parapodatki

• składki na ubezpieczenia społeczne

• cło

• składki na fundusze celowe PEFRON FPiGŚP

• wpłaty z zysku przedsiębiorstw

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) jest podatkiem dochodowym od osób prawnych (- podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw)). Jest to podatek bezpośredni, który płacą osoby prawne od uzyskanych dochodów, a w niektórych przypadkach od uzyskanych przychodów.

Podatek od towarów i usług VAT (podatek od wartości dodanej) - jest podatkiem pośrednim, obciążającym w ostatecznym rachunku konsumenta finalnego.


Z założenia podatek VAT miał być neutralny dla przedsiębiorców. Podatek VAT jest wliczony w cenę towaru lub usługi przez sprzedawcę, który jest opodatkowany podatkiem VAT. Podatek VAT jest płacony przez przedsiębiorców od uzyskanego obrotu (sprzedaży). Podstawową stawką podatku VAT w Polsce jest 22%. Przy niektórych czynnościach stawka ta jest niższa, i może wynosić: 7%, 6%, 3%, 0%

Podatnikami podatku VAT są:

• - osoby prawne

• - jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej

• - osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza w tym przypadku obejmuje wszelką działalność:

• - producentów

• - handlowców

• - usługodawców

• - podmiotów pozyskujących zasoby naturalne

• - rolników

• - osób wykonujących wolne zawody,

Składki ubezpieczeniowe - działalność gospodarcza

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą płacić minimalną możliwą składkę wynoszącą w przypadku ubezpieczeń społecznych 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju ogłoszonego na dany rok. Wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na rok 2009 wynosi 3 193 zł, a zatem podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w roku 2009 wynosi 1 915,80 zł.

Wysokość składek przedsiębiorców - zasady ogólne 2009 r.

Rodzaj składki	Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym	Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
Ubezpieczenia społeczne - emerytalne 373,96 zł - tj. 19,52% podst. wymiaru; - rentowe 114,95 zł - tj. 6% podst. wymiaru; - wypadkowe 31,99 - tj. 1,67% podst. wymiaru; - chorobowe 46,94 zł - tj. 2,45% podst. wymiaru,	567,84 zł	520,90 zł
Ubezpieczenie zdrowotne  (9% podst. wymiaru)	224,24 zł (od 01.03.2009 r.) 215,35 zł (za styczeń, luty 2009 r.)	224,24 zł (od 01.03.2009 r.) 215,35 zł (za styczeń, luty 2009 r.)
Fundusz Pracy (2,45% podst. wymiaru)	46,94 zł	46,94 zł
Razem:	839,02 zł	792,08 zł

Podatek liniowy
Podatek liniowy zakłada opodatkowanie w wysokości 19% niezależnie od wysokości dochodów. Wybór tej skali podatkowej powoduje, że nie ma możliwości skorzystania z żadnych ulg podatkowych.

Podatek dochodowy od osób prawnych - roku 2009 podatek od firm i instytucji będących osobami prawnymi wynosi 19% od dochodu.

Składka na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy - z ulgą

Składki te mogą płacić osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, które:

- rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej po 25 sierpnia 2005 r.,

- nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności,

- nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób w 2009 r. stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 382,80 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2009 r.).

Za 2009 r. składka na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyżej wymienionych osób nie może być niższa niż:

Rodzaj składki	Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym	Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
Ubezpieczenia społeczne (- emerytalne 74,72 zł - tj. 19,52% podst. wymiaru; - rentowe 22,97 zł - tj. 6% podst. wymiaru; - wypadkowe 6,39 - tj. 1,67% podst. wymiaru; - chorobowe 9,38 zł - tj. 2,45% podst. wymiaru)	113,46 zł	104,08 zł
Ubezpieczenie zdrowotne  (9% podst. wymiaru)	224,24 zł (od 01.03.2009 r.) 215,35 zł (za styczeń, luty 2009 r.)	224,24 zł (od 01.03.2009 r.) 215,35 zł (za styczeń, luty 2009 r.)
Fundusz Pracy (2,45% podst. wymiaru)	nie ma obowiązku opłacania	nie ma obowiązku opłacania
Razem:	337,70 zł	328,32 zł

Podatek dochodowy od osób fizycznych latach 2007-2009

L.p	Lata	Podstawa obliczeniowa w zł		Podatek wynosi
		Ponad	do
1	2007		43 405 PLN	19% minus 572,54 PLN
		43 405 PLN	85 528 PLN	7 674 zł 41 gr + 30% nadwyżki ponad 43 405 zł
		85 528 PLN		20 311 zł 31 gr + 40% nadwyżki ponad 85 528 zł
2	2008		44 490 PLN	19% podstawy minus 586,85 PLN
		44 490 PLN	85 528 PLN	7 866,25 + 30% nadwyżki ponad 44 490 PLN
		85 528 PLN		20 177,65 + 40% nadwyżki ponad 85 528 PLN
3	2009	Ponad	do
			85 528 PLN	18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
		85 528 PLN		14.839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85.528 zł

Dla wszystkich ubezpieczonych wysokość składek na poszczególne ubezpieczenia od 1 stycznia 1999 r. wynosi:

ubezpieczenie emerytalne	19,52% podstawy wymiaru
ubezpieczenia rentowe
- od 1.01.1999 r. do 30.06.2007 r.	13,00% podstawy wymiaru
- od 1.07.2007 r. do 31.12.2007 r.	10,00% podstawy wymiaru
- od 1 stycznia 2008 r.	6,00% podstawy wymiaru
ubezpieczenie chorobowe	2,45% podstawy wymiaru
ubezpieczenie wypadkowe:
- od 1.01.1999 r. do 31.12.2002 r.	1,62% podstawy wymiaru
- od 1.01.2003 r. do 31.03.2006 r.	od 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru
- od 1.04.2006 r. do 31.03.2007 r.	od 0,90% do 3,60% podstawy wymiaru
- od 1.04.2007 r. do 31.03.2009 r.	od 0,67% do 3,60% podstawy wymiaru
- od 1.04.2009 r.	od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru

Przykład 1:

Koszt jaki pracodawca musi ponieść zatrudniając pracownika na umowa o pracę przy płacy minimalnej 1 276 zł brutto wynosi 204,93 zł

Zakładając przeciętne wynagrodzenie w roku 2009r. 3 193 zł brutto koszt pracownika - umowa o pracę wynosi 512,80 zł - są to składki: emerytalna, rentowa oraz składka chorobowa.

Przykład 2:

Koszty z tytułu podatków i wynagrodzeń, na podstawie spółdzielni mieszkaniowej. Zatrudnienie - 86 pracowników, liczba lokali - 5554, liczba budynków mieszkalnych --- 99.

Przychód roczny: 22.650.998,00zł

	Koszty roczne	Kwota w zł
1	Podatek od nieruchomości	732.649,00
2	Opłata za użytkowanie gruntów	16.103,00
3	ZUS+świadczenia	678.050,00
4	Wynagrodzenia	3.498.745,00
5	PEFRON	39.633,00
6	VAT	205.304,00
7	Podatek od dochodu od os. Prawnych	16.838,00
	RAZEM	5.187.322,00

Wyżej wymienione koszty stanowią 23% przychodu, czyli ¼ przychodu spółdzielni. Rozwój przedsiębiorczości podobnie jak możliwość wzrostu gospodarczego uzależniony jest m.in. od prowadzonej przez państwo polityki podatkowej. Wysokie obciążenia podatkowe zniechęcają do podejmowania wysiłku związanego z uruchomieniem i prowadzeniem działalności w związku z koniecznością dzielenia się z państwem efektami pracy. Wysokie obciążenia fiskalne nie przyczyniają się do tworzenia miejsc pracy, a tym samym likwidacji niepożądanego zjawiska społecznego jakim jest bezrobocie. Wysokie koszty pracy zniechęcają pracodawców do zwiększenia zatrudnienia a konsekwencją tak wysokiego obciążenia wynikającego z zatrudnieniem jest bardzo często spotykane zjawisko „zatrudnia na czarno” - czyli prowadzenie działalności poza sferą legalnego działania.

Dzień Wolności Podatkowej

Wysokie bezpośrednie opodatkowanie dochodów jest także hamulcem rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. Wynika to z faktu, że większość prowadzących małe lub średnie przedsiębiorstwa rozlicza się z podatku z podatku dochodowego według zasad ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych co stawia je w niekorzystnej pozycji w stosunku do osób prawnych, które płacą jednolitą niższą stawkę podatkową.

Próbę podliczenia wszystkich naszych obciążeń podejmuje co roku Centrum im. Adama Smitha, ogłaszając datę, kiedy obchodzić powinniśmy tzw. dzień wolności podatkowej.

Idea Dnia Wolności Podatkowej narodziła się w Stanach Zjednoczonych. Pierwszy raz został obliczony w 1900 roku i przypadał na koniec stycznia (2009 - 13 kwietnia). W Polsce od 1994 roku Dzień Wolności Podatkowej oblicza Centrum im. Adama Smitha.
Dzień Wolności Podatkowej jest symboliczną datą, kiedy przestajemy pracować na rząd i zaczynamy na siebie i nasze rodziny. Do obliczania Dnia Wolności Podatkowej służy stosunek udziału wydatków publicznych w stosunku do produktu krajowego brutto. Dane pochodzą z budżetu Państwa opracowywanego przez Ministerstwo Finansów.
Oto kiedy w poszczególnych latach zaczynaliśmy pracować na siebie i swoje rodziny: 1994 - 1 lipca, 1995 - 6 lipca, 1996 - 4 lipca, 1997 - 28 czerwca, 1998 - 22 czerwca, 1999 - 16 czerwca, 2000 - 16 czerwca, 2001 - 18 czerwca, 2002 - 24 czerwca, 2003 - 28 czerwca, 2004 - 24 czerwca, 2005 - 23 czerwca, 2006 - 24 czerwca, 2007 - 16 czerwca,2008 - 14 czerwca, 2009 - 14 czerwca.

Rozdział III

Działania polskiego rządu w zakresie wspomagania rozwoju przedsiębiorczości i związane z tym ulgi podatkowe.

Specjalne strefy ekonomiczne (SSE) to wyodrębnione administracyjnie obszary Polski, gdzie inwestorzy mogą prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach. Celem funkcjonowania tego instrumentu wsparcia jest przyspieszenie rozwoju regionów poprzez przyciąganie nowych inwestycji i promocję tworzenia miejsc pracy.

Zasady i warunki inwestowania na terenie SSE oraz korzyści płynące z faktu prowadzenia tam działalności gospodarczej określa ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274 i z 2008 r. nr 118, poz. 746) wraz z aktami wykonawczymi

W Polsce istnieje 14 specjalnych stref ekonomicznych. tj. strefy: kamiennogórska, katowicka, kostrzyńsko-słubicka, krakowska, legnicka, łódzka, mielecka, pomorska, słupska, starachowicka, suwalska, tarnobrzeska, wałbrzyska oraz warmińsko-mazurska.Przedsiębiorcy lokujący swe inwestycje na terenie SSE mogą korzystać z pomocy publicznej, udzielanej w formie zwolnień z podatku dochodowego, z tytułu:

• kosztów nowej inwestycji lub

• tworzenia nowych miejsc pracy.

Ponadto pomoc udzielaną małym przedsiębiorcom podwyższa się o 20 punktów procentowych, natomiast średnim - o 10 punktów. Nie dotyczy to przedsiębiorców działających w sektorze transportu. Podstawą do korzystania z pomocy publicznej jest zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE. Zezwolenia wydają spółki zarządzające strefami w drodze przetargu łącznego lub rokowań. Zasady i sposób przeprowadzania przetargów i rokowań określają - odrębnie dla każdej strefy - rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 2004 r. w sprawie przetargów i rokowań oraz kryteriów oceny zamierzeń co do przedsięwzięć, które mają być podjęte przez przedsiębiorców na terenie strefy.

Efekty SSE

L.p	Okres	Liczba ważnych zezwoleń	Poniesione nakłady inwestycyjne (zł)	Miejsca pracy		Wielkość zwolnień od podatku dochodowego (mln)
				nowe	utrzymane
1	31.12.2006r.	924	35 430 287 245	108 267	38 150	625,8
2	31.12.2007r.	1059	46 085 235 168	139 921	42 444	946,6
3	31.12.2008r.	1 196	56 705 892 056	156 036	54 507	------------------

Zmiany wprowadzone na rzecz rozwoju przedsiębiorczości - Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja wprowadziła do polskiego prawa nową zasadę domniemania uczciwości podatnika. Dzięki zaproponowanym przez wiceministra Szejnfelda przepisom, obywatel nie będzie ponosił negatywnych konsekwencji podejrzeń o naruszenie prawa, dopóki nie zapadnie ostateczna decyzja albo prawomocne orzeczenie sądu. W związku z tym podatnik nie będzie zobowiązany np. do zapłaty podatku, jeśli decyzja urzędu o jego egzekucji nie będzie ostateczna.

W nowelizacji zawarto także inne ułatwienia dla podatników i przedsiębiorców:

• Najmniejsi przedsiębiorcy będą zwolnieni z obowiązku posiadania dodatkowego rachunku bankowego do opłacania podatków. Ponadto mogą opłacać składki na ubezpieczenie społeczne za pomocą przekazu pocztowego, a nie jak dotąd tylko przelewem.

• Ustawa zniosła solidarną odpowiedzialność dzierżawców (użytkowników) nieruchomości i jej właściciela za zaległe podatki od nieruchomości. Wyjątkiem są sytuacje, gdy pomiędzy nimi zachodzą związki rodzinne, majątkowe, kapitałowe lub wynikające ze stosunku pracy.

• Odpowiedzialność wspólnika odnosić się będzie tylko do zobowiązań podatkowych spółki. Zniesiono  jego odpowiedzialność za osobiste zobowiązania podatkowe pozostałych wspólników wynikające z działalności spółki np. z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

• Urzędnik poinformuje podatnika o konieczności uzupełnienia opłaty od wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego. Do tej pory, jeśli taka opłata była źle obliczona przez podatnika, urząd nie rozpatrywał jego wniosku.

• Podatnik będzie informowany o zamiarze wszczęcia kontroli jego działalności z 7-dniowym wyprzedzeniem. Odstępstwa od tej zasady będą ściśle określone.

• Jawność akt postępowania podatkowego została zasadniczo rozszerzona. Podatnik będzie miał prawo do wglądu w akta sprawy podatkowej , również po zakończeniu postępowania.

Ocena polskich przedsiębiorców na podstawie badania ankietowego w tym zakresie prowadzone jest w ramach Ministerstwa Gospodarki od 1998 roku.

Systematycznie, dwukrotnie w ciągu roku przeprowadzana jest wśród przedsiębiorców ankieta, której celem jest zbadanie zmian zachodzących w tym sektorze, zidentyfikowanie głównych problemów przed którymi stoją przedsiębiorstwa, a także ocena skuteczności prowadzonej polityki gospodarczej. Wyniki ankiety przeprowadzonej w lipcu bieżącego roku, której brało udział 600 przedsiębiorstw.

Z ankiety tej wynika, że co trzeci przedsiębiorca za najważniejszą barierę wskazał wysokość podatków i opłat przewidzianych prawem. Istniejące przepisy w zakresie prawa podatkowego przez 42% przedsiębiorców oceniane są negatywnie. Następuje jednak powolny spadek takich opinii - dla porównania w drugim półroczu 2006 roku negatywnych opinii było 55%.

Finanse publiczne- dochody z tytułu podatków w Polsce w latach

2005-2008

Wyszczególnienie		2005	2006	2007	2008
FINANSE PUBLICZNE
Dochody sektora finansów publicznych ogółem	w mln zł	384 502,60	419 875,30	486 174,30	513 994,00
Wydatki sektora finansów publicznych ogółem	w mln zł	409 820,00	442 449,30	485 181,00	534 004,60
Deficyt (saldo) sektora finansów publicznych	w mln zł	-25 317,40	-22 574,00	993,30	-20 010,60
Dochody budżetu państwa ogółem	w mln zł	180 406,60	197 639,80	236 367,50	253 547,30
saldo 2008-2005	w mln zł				73 140,70
dochody podatkowe ogółem	w mln zł	156 432,30	174 876,00	206 385,20	219 499,40
saldo 2008-2005	w mln zł				63 067,10
w tym: z podatku od towarów i usług (VAT)	w mln zł	75 930,40	84 439,50	96 349,80	101 782,70
saldo 2008-2005	w mln zł				25 852,30
z podatku akcyzowego	w mln zł	39 479,10	42 078,00	49 025,50	50 490,10
saldo 2008-2005	w mln zł				11 011,00
z podatku dochodowego od osób prawnych	w mln zł	15 785,20	19 337,50	24 540,20	27 159,70
saldo 2008-2005	w mln zł				11 374,50
z podatku dochodowego od osób fizycznych	w mln zł	24 444,10	28 125,30	35 358,50	38 658,50
saldo 2008-2005	w mln zł				14 214,40

Źródło-Ministerstwo finansów

Podatki - umożliwiają sfinansowanie procesów alokacji dóbr publicznych i społecznych, z zatem mogą być wykorzystywane do stabilizowania cyklu koniunkturalnego. Na czym polega rola podatków, otóż w okresie nadmiernego wzrostu gospodarczego, którego skutkiem jest wzrost dochodów, progresja podatkowa hamuje nadmierną aktywność gospodarczą, co ogranicza wahania cyklu koniunkturalnego. W okresie kiedy aktywność gospodarcza słabnie, dochody spadają do niższych progów opodatkowania, co w konsekwencji zmniejsza obciążenia podatkowe i tym samym zachęca do inwestowania, wzrostu produkcji czy tworzenia nowych miejsc pracy.

Istnieją dwa typowe sposoby wykorzystywania instrumentów podatkowych w ich funkcji stabilizacyjnej:

- Wbudowanie tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury w system podatku dochodowego,

-Dyskrecjonalne czyli uznaniowe regulowanie poziomu opodatkowania podmiotów w zależności od przebiegu koniunktury gospodarczej.

Podatki automatyczne mają tę zaletę, że szybko reagują na zmianę sytuacji dochodowej podmiotów, ponieważ działają już w ramach istniejącego systemu podatkowego, przyjętego przez państwo, społeczeństwo i przedsiębiorców. Natomiast wadą jest przyjęcie zasad podatkowych, które mogą być nieskuteczne wobec np. zmian występujących w gospodarce.

W przypadku dyskrecjonalnych decyzji podatkowych, państwo może reagować w sposób jakiego wymaga sytuacja, i tak np. podatki mogą być na tyle wysokie, aby studzić koniunkturę, natomiast w okresie recesji decyzje podatkowe w zakresie ich zmniejszenia, mogą pobudzać podmioty do aktywności gospodarczej.

Manipulując swoimi wydatkami i dochodami państwo może wpływać na poziom globalnych wydatków a tym samym na wielkość produktu na poziomie równowagi.

Warto w tym miejscu krótko omówić krzywą LAFFERA

Krzywa Laffera przedstawia współzależności między wielkością dochodów budżetu państwa z tytułu podatków a wysokością stopy podatkowej. Krzywa ta zaczyna się na poziomie zerowym, ponieważ przy stopie podatkowej równej „0” dochody budżetu państwa równałyby się „0”.

W miarę wzrostu stopy podatkowej dochody państwa rosną mniej niż proporcjonalnie, gdyż im większa stopa podatkowa, tym wolniej wzrastają dochody z tytułu podatków. W punkcie maksimum dochody budżetu osiągają najwyższy poziom, przy określonej wysokości stopy podatkowej, która jest akceptowana przez podatników. Jednak po przekroczeniu pewnego poziomu maksymalnego dalsze zwiększanie stopy podatkowej będzie prowadziło do sukcesywnego spadku dochodów z podatków.

Skutki nadmiernego fiskalizmu

Gdy coraz mniej pieniędzy zostaje w portfelach ludzi, a coraz więcej trafia do urzędów państwa, które wydają je mało gospodarnie, ludzie zamiast gromadzić majątek, uciekają od płacenia państwu haraczu. Nadmierny fiskalizm wywołuje dodatkowo zjawisko legalnego lub nielegalnego unikania obciążeń podatkowych, czyli prowadzi do powstania tzw. szarej strefy.

Szara strefa - to określenie nie zarejestrowanej działalności gospodarczej: nieformalnej lub nielegalnej. Inaczej mówiąc, działalności nie wyjętej spod prawa, ale nie zgłoszonej do opodatkowania. Szara strefa obejmuje dwa rodzaje działalności gospodarczej: nielegalną (przestępczą, np. rynek narkotykowy) oraz działalność nie wyjętą z pod prawa , ale nie zarejestrowaną w celach podatkowych. Produkcja ukryta prowadzona jest bez uiszczania świadczeń i podatków, składek na ubezpieczenia społeczne, ceł, opłat koncesyjnych i ekologicznych. Wiele firm w ten sposób funkcjonujących zatrudnia pracowników „na czarno”, zataja faktyczne rozmiary importu, nie wykazuje wszystkich przychodów, zawyża koszty własne, co w ostatecznym rozrachunku pozwala uwidaczniać minimalne zyski do opodatkowania lub wykazywać stratę. Bardzo często zaniżane są też składki na ubezpieczenia społeczne poprzez deklarowanie minimalnych płac. Faktyczne wynagrodzenia pracownicy otrzymują w kopercie.

Jedną z cech rynku pracy w Polsce jest istnienie zjawiska pracy nierejestrowanej,

zwanej często pracą „na czarno” lub w szarej strefie gospodarki. Zjawisko to nie jest łatwe do rozpoznania i zbadania, a wykonywane szacunki są często obarczone błędami.

Przez pracę nierejestrowaną należy rozumieć:

− pracę najemną wykonywaną bez nawiązania stosunku pracy czyli bez umowy o pracę, umowy-zlecenia, umowy o dzieło lub jakiejkolwiek innej pisemnej umowy pomiędzy pracodawcą i pracownikiem bez względu na sektor własności (również u osób fizycznych i w indywidualnych gospodarstwach rolnych); praca nie może być również wykonywana na podstawie powołania, mianowania lub wyboru; z tytułu wykonywania pracy nierejestrowanej pracownik nie uzyskuje ubezpieczenia społecznego, a więc uprawnień do korzystania ze świadczeń społecznych; okres wykonywania tej pracy nie jest także zaliczany jako składkowy z punktu widzenia ZUS, a pracodawca nie odprowadza na konto ZUS i Funduszu Pracy odpowiednich sum z tytułu wypłacanego wynagrodzenia; od dochodów z pracy nierejestrowanej nie są płacone podatki osobiste,− pracę na rachunek własny, jeśli z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie są realizowane obowiązki finansowe wobec państwa (np. podatki).

Do pracy w szarej strefie skłaniają przede wszystkim: brak możliwości znalezienia pracy formalnej oraz trudna sytuacja materialna (niewystarczające dochody). W dalszej kolejności wymieniane są: „wysoka składka ubezpieczeniowa” oraz „pracodawca proponuje wyższe wynagrodzenie bez rejestrowania umowy o pracę”.

W tej sytuacji rysują się następujące główne cele pracy nierejestrowanej w wymiarze

indywidualnym:

• pozyskanie jakiejkolwiek pracy, a przez nią dochodów,

• pozyskanie dochodów wyższych niż poprzez wykonywanie pracy rejestrowanej,

• pozyskanie dochodów uzupełniających inne źródła dochodu.

Do najczęściej wykonywanych prac nierejestrowanych

należą remonty i naprawy budowlano-instalacyjne, usługi budowlane i instalacyjne oraz opieka nad dzieckiem lub starszą osobą i handel. Do relatywnie często wymienianych prac należą również korepetycje, prace domowe oraz prace ogrodniczo-rolne.

Według ostatnich badań Głównego Urzędu Statystycznego w polskiej szarej strefie pracowało 1,3 mln osób, czyli niecałe 10% ogólnie pracujących.

Wśród pracujących w szarej strefie większość stanowią mężczyźni. Natomiast

z punktu widzenia miejsca zamieszkania zbiorowość pracujących nielegalnie stanowią po połowie mieszkańcy miast i wsi.

Pracę nierejestrowaną wykonują osoby w różnym wieku, od młodzieży po osoby

w wieku emerytalnym, jednak największy odsetek pracujących w szarej strefie stanowią osoby w wieku 45-59 lat.

Około 69% ogółu pracujących w szarej strefie to osoby z wykształceniem

zasadniczym zawodowym i niższym (na wsi ok. 80%, w tym wyższy odsetek dotyczy

mężczyzn niż kobiet), 25% stanowią osoby z wykształceniem średnim, a ok. 6% -

z wykształceniem policealnym i wyższym.

Nieuczciwe zachowania podejmowane w ramach szarej strefy zmierzają przede wszystkim do unikania opodatkowania.

Zagrożenie dla stabilności finansowej państwa. Szczególne zainteresowanie dotyczy:
— obrotu paliwami płynnymi, w tym gazem płynnym,
— obrotu pozostałymi towarami i wyrobami opodatkowanymi podatkiem akcyzowym (przemyt i nielegalne wytwarzanie),
— prób wyłudzania zwrotów podatku VAT, m.in. w wyniku tzw. karuzeli VAT,
— prowadzenia niezarejestrowanej i niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, w tym działalności sezonowej,
— uzyskiwania przychodów z nieujawnionych źródeł oraz ponoszenia wydatków nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów.

Koszty szarej strefy

Jedną z konsekwencji występowania szarej strefy jest zmniejszenie dochodów budżetu państwa, co jednocześnie w sposób pośredni może prowadzić do konieczności zwiększenia stawek podatkowych i zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia deficytu budżetowego.

Jednocześnie powoduje to spadek ilości i jakości dóbr publicznych. Wywołuje to

niekorzystne zmiany struktury wydatków publicznych, na niekorzyść wydatków sztywnych i socjalnych . A to pociąga za sobą cały szereg ekonomicznych konsekwencji, w dłuższej perspektywie uszczupla dochody ludności i nie wpływa mobilizująco na rozwój przedsiębiorczości w sektorze prywatnym (ze względu na wzrost fiskalizmu).

W szarej strefie pracuje co dziesiąty Polak, produkt krajowy brutto byłby wyższy co roku o 150 mld zł, gdyby wliczyć do niego dochody znajdujące się w szarej strefie. To głównie utracone dochody budżetu w postaci niezapłaconych podatków od towarów i usług, podatków dochodowych, ale także mniejsze od możliwych składki na przyszłe emerytury czy fundusz zdrowia. Szara strefa jest zjawiskiem społeczno-gospodarczym istniejącym praktycznie we wszystkich krajach, tworzącym 12-16% PKB i związanym z nielegalnym zatrudnieniem. Ocenia się, że w krajach rozwiniętych rozmiary szarej strefy są mniejsze niż w grupie krajów transformujących się. Istnieją znaczne różnice skali szarej strefy, największa - w republikach byłego ZSRR, mniejsza - w Polsce, Czechach i na Węgrzech. Według ocen Banku Światowego, największa jest w Rosji (56% PKB), w Polsce wynosi 27,6% PKB, zaś w USA - tylko 8.8%.

���� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Kolejnym skutkiem nadmiernego fiskalizmu jest przenoszenie części opodatkowanej aktywności do państw o bardzo niskich podatkach i rozbudowanych regulacjach prawnych odnośnie tajemnicy bankowej - tak zwanych "rajów podatkowych". Niektóre z rajów podatkowych oferują całkowite zwolnienie z podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług pobieranych w miejscu siedziby spółki. Ponad to

a) brak jest obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych,

b) brak jest obowiązku przedkładania sprawozdań finansowych organom administracji państwowej,

c) istnieje możliwość powoływania osób prawnych do zarządu,

d) istnieje możliwość odbywania posiedzeń zarządu poza granicami państwa macierzystego,

e) brak jest obowiązku ujawnienia udziałowców w oficjalnym rejestrze.

Operacja przeniesienia części działalności do raju podatkowego może odbyć się w sposób całkowicie "zdalny" i nie wymaga nawet fizycznego opuszczenia granic Polski. Tym bardziej nie jest konieczne, aby zmieniać miejsce zamieszkania albo siedziby zakładu produkcyjnego.
Z drugiej strony, wykorzystując w obrocie krajowym podmioty mające siedzibę w raju podatkowym należy wziąć pod uwagę negatywne konsekwencje, jakie może wiązać z tym faktem lokalne prawo podatkowe (w przypadku Polski konsekwencje takie występują w przypadku państw i terytoriów wskazanych w rozporządzeniach Ministra Finansów z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób prawnych oraz dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych). Jednakże poza współpracą z klasycznymi rajami podatkowymi istnieje także możliwość tworzenia korzystnych podatków "wehikułów korporacyjnych" w państwach, które nie mają opinii terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Należą do nich m.in. Stany Zjednoczone (stany Delaware i Wyoming), Portugalia (wyspa Madera), Cypr, Luksemburg.

Z punktu widzenia polskich przedsiębiorców, ze względu na uwarunkowania geograficzne, szczególnie atrakcyjne wydają się jurysdykcje europejskie uznawane za raje podatkowe, takie jak Liechtenstein, Luksemburg, Cypr, Gibraltar. Odpowiednie skonstruowanie relacji: spółka polska - spółka w raju podatkowym może wiązać się w efekcie z wyraźnym zminimalizowaniem zobowiązań podatkowych polskich podatników.

Państwa uznane za raje podatkowe

w Raporcie OECD

do państw uznanych za raje podatkowe zaliczono: Andorę, Anguillę, Antiguę Barbudę, Arubę, Bahama, Bahrain, Barbados, Belize, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Wyspy Cooka, Dominikanę, Gibraltar, Grenadę, Guernsey, Sark, Alderney, Jersey, Wyspę Man, Liberię, Liechtenstein, Malediwy, Wyspy Marshalla, Monako, Monserrat,

Nauru, Antyle Holenderskie, Niue, Panamę, Samoa, Seszele,Saint Lucie, Nevis, Saint Vincent, Tonga, Turks I Caicos, Amerykańskie Wyspy Dziewicze, Vanuatu.

Zjawiska rajów podatkowych i szarej strefy wpływają negatywnie na gospodarki krajowe. Narażają poszczególne państwa nie tylko na straty samego kapitału, ale także na zmniejszone wpływy do budżetu pochodzące z podatków pośrednich i bezpośrednich. W niektórych przypadkach kwoty są na tyle duże, że znacznie spowalniają rozwój całej gospodarki danego państwa z powodu przekierowania środków pieniężnych z inwestycji na zapełnianie deficytu budżetowego. W chwili obecnej państwa na całym świecie skupiają się na zmniejszaniu skali tego zjawiska i wprowadzeniu regulacji prawnych, które pomogłyby je zwalczać.

Szara strefa nigdy całkowicie nie zniknie to że, nie można jej całkowicie zlikwidować nie znaczy , że nie można i nie należy jej ograniczyć.

W zakresie polityki zapobiegawczej podstawowymi instrumentami są:

1. proste i szybko działające zasady tworzenia i rejestracji przedsiębiorstw, przy relatywnie niskich opłatach rejestracyjnych;

2. niskie podatki lub tzw. wakacje podatkowe w pierwszym okresie działania przedsiębiorstw;

3. ulgi podatkowe przy podejmowaniu przez przedsiębiorstwo inwestycji, wprowadzaniu nowych technologii, podejmowaniu działalności eksportowej i tworzeniu nowych stanowisk pracy;

4. możliwości korzystania - zwłaszcza przez małe i średnie przedsiębiorstwa - z państwowych lub samorządowych centrów wspierania przedsiębiorczości: biznes parki, inkubatory przedsiębiorczości, systemy doradztwa prawnego i finansowego;

5. stosowanie przez państwo w długim okresie w stosunku do całej gospodarki zasady niskich podatków.

Podsumowanie

Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że polski podatnik jest obciążony 54 daninami publicznoprawnymi, w tym dziesięcioma rodzajami podatków szczegółowych, sześcioma składkami obciążającymi wynagrodzenie i kilkudziesięcioma opłatami o różnym charakterze (koncesje, zezwolenia, certyfikaty)

Z dokonaj przez Eurostat analizy udziału poszczególnych podatków w PKB wynika, że w Polsce problemem jest nie tyle opodatkowanie dochodów, ile są nim wysokie obciążenia na cele socjalne. Znajdujemy się wśród krajów o najwyższym wskaźniku obciążenia ludzi i firm składkami na ubezpieczenia społeczne i pokrewne im fundusze. To potwierdza tezę, że w Polsce zdecydowanie nadmiernie opodatkowana jest przede wszystkim praca, a to z kolei jest przyczyną utrzymywania się bezrobocia. Inną z przyczyn stosunkowo wysokiej i rosnącej stopy fiskalizmu jest fakt, że mamy jedną z najwyższych w Europie podstawowych stawek VAT (22 proc.) Podatek ten przynosi w Polsce najwięcej wpływów do budżetu. W roku 2008r. wpływy z tytułu tego podatku wynosiły 101 782,70 mln dla porównania wpływy z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych wynosiły 27 159,70 mln, wpływy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wynosiły

38 658,50 mln. Przepisy VAT są skrojone pod wielkie przedsiębiorstwa, a coraz częściej muszą się z nimi borykać mali i bardzo mali przedsiębiorcy. Dla wielu małych przedsiębiorców podatek VAT jest zbyt kosztowny w obsłudze, najprostsza kasa fiskalna to spory wydatek dla przedsiębiorcy (koszt kasy fiskalnej od 1000 zł do ok. 4tys.) Koszty obsługi , z którą liczni drobni przedsiębiorcy nie mogą sobie poradzić, to roczny wydatek również bardzo wysoki.

Gdy podatków jest zbyt dużo i są zbyt wysokie, niektóre podmioty rezygnują ze swojej działalności, oceniając ją jako nierentowną inne nie wytrzymają obciążeń i bankrutują W konsekwencji doprowadza to do spadku rejestrowanej oficjalnie produkcji.

Zbyt wysoki fiskalizm skłania ludzi do szukania sposobów uniknięcia ich płacenia. Dla przedsiębiorstw wzrost fiskalizmu oznacza drenowanie ich zysków. Zniechęca to firmy do inwestowania, a to prowadzi do zmniejszenia jednego z najważniejszych źródeł wzrostu produkcji i zatrudnienia. W obu przypadkach osłabieniu ulega wzrost gospodarczy i występuje skłonność do wzrostu oficjalnie rejestrowanego bezrobocia. Nadmierny fiskalizm powoduje, zatem kurczenie faktycznej lub oficjalnie deklarowanej działalności gospodarczej, jest zatem czynnikiem ograniczającym produkcję, co może prowadzić do stagnacji, a w skrajnych przypadkach nawet do recesji gospodarczej. Nadmierne i rosnące obciążenia podatkowe wyniszczają i demoralizują obywateli. Gdy coraz mniej pieniędzy zostaje w portfelach ludzi, a coraz więcej trafia do urzędów państwa, które wydają je mało gospodarnie, ludzie uciekają od płacenia podatków często stosując metody niezgodne z prawem, co wiąże się np. z powstawaniem szarej strefy czy dopuszczaniem się oszust podatkowych. Najpopularniejszą formą unikania podatków jest skrupulatnie wyszukiwanie luk prawnych w systemie podatkowym. W obecnej sytuacji , kiedy pobrania podatkowe są relatywnie bardzo wysokie, podatnicy często dążą do unikania opodatkowania w maksymalnym stopniu.

Zasadniczą rolę w kształtowaniu podatku odgrywa państwo oraz prowadzona przez państwo polityka fiskalna. Zadaniem polityki fiskalnej jest dopomaganie w stabilizacji gospodarki oraz zmniejszać skalę wahań związanych z występowaniem cyklu koniunkturalnego oraz przeciwdziałać wystąpieniu zasadniczej nierównowagi w gospodarce. W ramach prowadzonej aktywnej polityki podatkowej rząd może, w zależności od sytuacji, podnosić lub obniżać stopę podatkową. Jeżeli spadają inwestycje i gospodarka wchodzi w fazę recesji, rząd może zrekompensować spadek globalnego popytu podejmując działania stymulujące wzrost konsumpcji. Może to osiągnąć poprzez zmniejszenie stopy opodatkowania. Po zmianie podatków konsumenci reagują bardzo szybko, wpływ redukcji podatków obejmuje poza tym szeroki krąg ludności. Nie jest to jednak działanie bezproblemowe, gdyż oznacza spadek bieżących wpływów budżetowych, a więc wyłania się problem, z czego pokrywać wydatki budżetowe? Poza tym obniżenie stawek podatkowych w czasie recesji ich przywrócenie do poprzedniego poziomu okazuje się dość trudne. Z kolei w okresie ekspansji gospodarczej, gdy wzrost inwestycji powinien być wyhamowany spadkiem konsumpcji, podniesienie stopy podatkowej nie jest popularną dla rządu decyzją. Państwo ustala wysokie podatki, aby zapewnić sobie pieniądze na pokrycie uchwalanych przez parlament wydatków. Chcąc zostawić więcej pieniędzy w kieszeniach obywateli państwo musi więc, przynajmniej nie powiększać tych wydatków szybciej niż rośnie PKB, czy płace obywateli. Reasumując, jakie powinny być podatki w Polsce, to bardzo trudne i złożone pytanie i na pewno nie znajdziemy na nie prostej i jasnej odpowiedzi. Kolejne rządy w Polsce zapowiadają reformę finansów publicznych, ale jak do tej pory są to tylko puste hasła. Racjonalny system podatkowy powinien być wystarczająco wydajny, elastyczny, tani, nie pozwalający na unikanie obciążeń i dokonywania oszustw podatkowych oraz prosty i łatwy dla podatników, dzięki oparciu go na nieskomplikowanej technice podatkowej.

Bibliografia

S. Owsiak - Finanse publiczne

J. Sikorski - Podatki a polityka fiskalna państwa

B. Winiarski - Polityka Gospodarcza

www.mf.gov.pl - strona Ministerstwa Finansów

www.mg.gov.pl - strona Ministerstwa Gospodarki

www.portalzus.pl - strona Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

www.parp.gov.pl - strona Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

www.stat.gov. - strona Główny Urząd Statystyczny

Temat opracowali:

Beata Billip-Rajewicz

Agata Borowa

Katarzyna Kołakowska

Katarzyna Łada

Krzysztof Przepiórka

Stawka VAT w Polsce jest wyższa niż większości państw europejskich. Wyższa stawka obowiązuje jedynie w Szwecji i Danii (25%)

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

Europejski Urząd Statystyczny

Oszustwo podatkowe jest bezpośrednim i umyślnym naruszeniem prawa podatkowego. Może ono przybrać różne postacie: umyślne zaniechanie złożenia deklaracji, umyślne zatajenie przedmiotu opodatkowania, zorganizowanie niewypłacalności.

30

---