Prawo- podstawa funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Reguluje stosunki między obywatelami a organami władzy oraz innymi instytucjami i organizacjami. Określa również wzajemne relacje pomiędzy ludźmi.

Prawo-to zbiór ogólnych, uporządkowanych norm zachowania uznanych lub preferowanych przez społeczeństwo, zagrożonych różnymi sankcjami w razie ich naruszenia. W ujęciu przedmiotowym prawo to zbiór uprawnień przyznawanych jednostce przez obowiązujące akty normatywne.

Normy społeczne-wyznacznik postępowania i ludzkich zachowań np. normy prawne, moralne, obyczajowe, normy wewnętrzne organizacji politycznych

Normy prawne- norma narzucona przez władzę państwową i zagwarantowana przymusem państwowym (sankcje). Norma prawna określa adresata- któremu wyznacza obowiązek pewnego zachowania, okoliczności w jakich ma być spełniony ten obowiązek, wzór zachowania w postaci nakazu lub zakazu. Normy prawne nie są adresowane imiennie, lecz powszechnie- do wszystkich osób o określonych cechach i bez względu na ich przekonania.

Norma moralna- zasada wyznaczająca za pośrednictwem ogólnych nakazów lub zakazów obowiązek określonego postępowania w danych warunkach. Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi: - normy społeczne - regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem); - normy techniczne - regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody. Z naruszeniem normy moralnej wiąże się krytyka, potępienie, odrzucenie. Na straży norm moralnych stoi opinia publiczna i własne sumienie

Przepis prawny- zapis ustawy lub rozporządzenia , za przepis prawny uznaje się najmniejszą jednostkę składową aktu-artykuł, paragraf, punkt

Funkcja regulacji życia społecznego- ład społeczny, poczucie bezpieczeństwa, stabilizacja stosunków społecznych

Funkcja wychowawcza- kształtowanie pozytywnych zachowań

Funkcja dystrybucyjna- rozdział dóbr społecznych

Funkcja represyjna- wymierzanie kar za przestępstwa (nieuchronność kary)

Funkcja kulturotwórcza- utrzymanie ciągłości historycznej by utrzymać zdrowe i stabilne funkcjonowanie narodu

Prawa człowieka- zespół praw przysługujących człowiekowi bezwzględnie

-przyrodzone-

-powszechne

-niezbywalne-nie można ich się zrzec

-nienaruszalne- nie można pozbawić kogoś tych praw

Pierwsza generacja praw człowieka- prawo życia, wolności, własności.

Druga generacja- prawa zabezpieczające fizyczny i duchowny rozwój jednostki

Prawa trzeciej generacji- prawa przysługujące zbiorowościom, prawa kolektywne

Arystoteles, Cycero- własność i ochrona

Dekalog

Dzieła św. Tomasza z Akwinu, św. Ambrożego

Wielka karta swobód- 1215r. wydana przez Jana bez Ziemi- gwarancja uwięzienia, pozbawienia mienia, skazania na wygnanie za pomocą odpowiedniego sądu

Przywileje jedlneńsko- krakowskie- w 1430-1433r. wydał Władysław Jagiełło, gwarancja nietykalności osobistej i majątkowej

Paweł Włodkowic- podczas soboru w Konstancji (1414-1418r.) skrytykował zbrojne sposoby chrystianizacji-przez zakon krzyżacki

Pico della Mirandola, Jan z Trzciany, Thomas Morus- Habeas corpus act-1679r.- zakaz aresztowania bez nakazu sądu

John Loke- własność prywatna jest prawem człowieka

Monteskiusz- trójpodział władzy

Jean Jacques Rousseau- wolność jest nierozerwalna z człowiekiem

Karta praw Wirginii- 1776r- przyrodzone prawa człowieka, teoria umowy Locka - ochrona praw podstawowym celem państwa

Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych-1776- równość, niezbywalne prawa, prawo do życia, wolności

Deklaracja praw człowieka i obywatela we Francji- 26. 08.1789r.- równość, niezbywalność praw, wolność, bezpieczeństwo, opór przeciw uciskowi

Konstytucja 3 maja 1791- zrównanie wszystkich wobec prawa, swoboda wyznania, nietykalność osobista

Konstytucja Księstwa Warszawskiego- 1807- przez Napoleona- zrównanie wszystkich wobec prawa wraz z chłopstwem

---