Zarządzanie instytucjami kredytowymi
-wykłady
Literatura:
Ocena działalności instytucji finansowych,
M. Marcinkowska, Difin, Warszawa 2007.
Inne:
Bankowość. Zagadnienia podstawowe,
M. Iwanicz -Drozdowska, W. Jaworski, Z. Zawadzka,
Poltext, Warszawa 2006,
Bankowość. Podręcznik akademicki.
W. Jaworski, Z. Zawadzka, Poltext, Warszawa 2002,
Zarządzanie bankiem komercyjnym,
Gospodarowicz, PWE, Warszawa 2000,
Zajęcia /egzamin:
wykłady /ćwiczenia są obowiązkowe,
warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń,
termin egzaminu -do ustalenia, po ostatnim wykładzie,
forma egzaminu -test wielokrotnego wyboru, składający się z 30 pytań,
zakres materiału na egzamin:
-wykłady,
-materiały wskazane na wykładach do samodzielnego opracowania.
Tematyka wykładów:
Wstęp do zarządzania instytucjami kredytowymi -proces oraz cel zarządzania, rodzaje instytucji kredytowych,
Zakres działalności instytucji kredytowej a proces zarządzania,
Zarządzanie aktywami i pasywami instytucji kredytowej,
Zarządzanie kapitałem własnym -definicja, rola oraz koszt kapitału własnego,
Sprawozdania finansowe banku (instytucji kredytowej) -bilans, rachunek zysków i strat, analiza wskaźnikowa,
Analiza i ocena funkcjonowania instytucji kredytowej,
Sprawozdania finansowe banku (instytucji kredytowej) -bilans, rachunek zysków i strat, analiza wskaźnikowa,
Zarządzanie ryzykiem bankowym -rodzaje ryzyka,
Ustalanie polityki i planowanie działalności instytucji kredytowych -strategia banku,
Sprzedaż produktów bankowych -struktura sieci sprzedażowej, kanały dystrybucji usług bankowych,
Zarządzanie jakością w instytucji kredytowej
Instytucje finansowe
Obszary gospodarki:
realna (rzeczowa),
finansowa (kreowanie i ruch strumieni pieniężnych oraz ich ekwiwalentów),
Instytucje finansowe to pośrednicy finansowi, między podmiotami posiadającymi nadwyżki pieniężne a podmiotami dążącymi do pozyskania obcych środków pieniężnych,
Rynek finansowy -miejsce zawierania i rozliczania transakcji pieniężnych i kapitałowych, (dokonywane jest na nim tzw. Pośrednictwo finansowe)
Jeżeli chcemy kupić walutę mówimy o rynku walutowym, natomiast gdy bank chce pożyczyć kasę od innego banku - rynku międzybankowym.
Najpierw pojawił się produkt a potem pieniądz za który można było go kupić.
Na rynku są instytucje które znajdują się tylko w obszarze finansowym czyli pośrednicy finansowi/
Podmioty rynku finansowego
Podmioty nadwyżkowe,
Podmioty deficytowe, (to te które chciałyby zaciągnąć zobowiązania by sfinansować swoją działalność)
Pośrednicy finansowi -transformacja oszczędności w pożyczki oraz parametryzacja transakcji finansowych w zakresie czasu trwania umowy, waluty, rodzaju stopy procentowej, (z reguły na rynku występują jako podmioty
deficytowe lub nadwyżkowe)
Instytucje finansowe to: banki, zakłady ubezpieczeń, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, domy maklerskie itd.,
Depozyty - zakładamy na krótki czas - do 1 oku
Cechy instytucji finansowej
Działanie (o wysokim stopniu ryzyka) związane z zapewnieniem bezpieczeństwa środków powierzonych przez klientów oraz efektywne ich wykorzystanie, (ryzyko jest nie odłącznym elementem działalności bankowej)
Instytucja zaufania publicznego -funkcjonowanie instytucji nadzoru nad rynkiem finansowym (rynkowe, instytucjonalne) zapewniające stabilność, transparentność oraz ochronę przed manipulacjami oraz niedoszacowaniem ryzyka, (BKNB -publiczne ujawnianie wiarygodnych i aktualnych informacji, które umożliwiają ich użytkownikom dokonanie właściwej oceny kondycji finansowej oraz ochronę uczestników rynku),
Nadzór instytucjonalny - konkretna instytucja ( Bank - NBP)
Zapewnienie transparentności - informacja przekazywana na zewnątrz musi być zgodna z sytuacją wewnatrz
Instytucje kredytowe
To taka instytucja, która ma prawo użyczania kredytów, pożyczek.
Szczególny rodzaj instytucji finansowych, prowadzących działalność kredytową,
Konieczność regulacji instytucji kredytowych argumentowana:
-zapewnieniem bezpieczeństwa i solidności systemu finansowego (związek między kryzysem sektora finansowego a stabilnością gospodarki narodowej),
-koniecznością ochrony depozytariuszy (depozytariusz nie posiada efektywnych narzędzi oceny Banku),
Depozytariuszem nazywamy osobę fizyczną lub prawną przyjmującą depozyt rzeczowy lub pieniężny. W przypadku lokat terminowych depozytariuszem jest bank.
Zakres regulacji
Licencjonowanie działalności (by założyć bank musi być osoba prawna i musi dysponować kapitałem własnym -5 mln EURO - ten kapital nie może być pożyczony; musi być nadwyzka; należy również mieć w zarządzie odpowiednie osoby - min. 2 osoby musza posiadać obywatelstwo Polskie, władać jęykiem polskim oraz mieć odpowiednie wykształcenie)
Ograniczenie możliwości swobodnego dysponowania akcjami podmiotów finansowych -uzależnienie od zgody organu nadzoru (organ nadzoru sprawdza czy nie kupujemy akcji w celu manipulacyjnym)
Ograniczenie podejmowanego ryzyka (rezerwy obowiązkowe, które bank przekazuje do NBP, by gdy będą potrzebne móc je wykorzystać; obowiązek nałożony na bank by badali zdolność kredytową, by ograniczyć ryzyko)
Ograniczenia rodzaju wykonywanych czynności
Utworzenie systemu gwarantowania depozytów,
Wprowadzenie transparentnych zasad rachunkowości -zwiększenie dyscypliny rynkowej (tzw. prywatnego monitoringu),
Instytucje nadzorcze (które regulowałyby zasady funkcjonowania instytucji bankowych - NBP, KNF)
Rodzaje instytucji kredytowych
Banki komercyjne (upoważnione na podstawie zezwolenia do wykonywania czynności bankowych (sensu stricto), obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym), (nastawiony na zysk czyli maksymalizację korzyści swoich udziałowców; konieczność otrzymania licencji na działalność bankową; ryzykiem nie jest to że pożyczamy tylko to że pożyczamy pieniądze należące do kogoś innego)
Banki specjalne, np. hipoteczne, inwestycyjne (np. pozyskiwanie środków od inwestorów w celu dalszego ich inwestowania w ich imieniu)
Banki spółdzielcze (banki lokalne, regionalne), (prowadzą działalność dla dobra swoich członków- dobrem będzie zwiększenie korzyści wynikające np. z niżej oprocentowanych kredytów; funkcjonują na terenie powiatu czasami województwa)
SKOK -instytucje drobnego kredytu, oparte na solidarnej odpowiedzialności materialnej kredytobiorców poprzez ich wkłady członkowskie (są zobowiązane obsługiwać osoby fizyczne - nie mogą spółek itp. - jeżeli chcemy przystąpic do skoku musimy wpłacić wpisowe, co powoduje iż możemy z niego korzystać)
(kasy Schulzego, Reiffeisena w Niemczech, kasy Stefczyka w Polsce),
Instytucje parabankowe, agencje kredytowe (ich rozwój może przyczyniać się do niestabilności rynków finansowych; jeżeli chcą zaistnieć na rynku muszą zaoferować bardzo atrakcyjne usługi, produkty)
Cechy instytucji kredytowych
Złożoność -instytucja kredytowa prowadzi wiele różnych, odmiennych działalności, które uzupełniają się wzajemnie,
Przeprowadzanie operacji o wysokim stopniu ryzyka - przyjęcie depozytów, które należy oddać w danym terminie; jeżeli bank tego nie uczyni, uznaje się go za zagrożony- Bank nie może sobie na to pozwolić.
Bezpośredni obrót gotówką -najbardziej płynnym towarem na rynku,
Odpowiedzialność finansowa (materialna),
Wysoki stopień uzależnienia od otoczenia makroekonomicznego -zmiany koniunkturalne, inflacja, ogólny poziom zaufania do sektora finansowego,
Relatywnie niski poziom kapitałów własnych w relacji do sumy bilansowej,
Funkcje instytucji kredytowych
koncentracja kapitałów ( gromadzi środki pieniężne)
transformacja pieniądza w czasie ( transformacja pieniądze w czasie np. jeżeli ktoś nam wpłaca środki pieniężne wiemy ile tam będą, teraz należy przygotować taką ofertę by odsetki pokryły depozyt)
realizację rozliczeń finansowych ( banki poprzez dużą ilość oddziałów są w stanie dokonywać rozliczeń pomiędzy podmiotami)
Negatywne tendencje na rynku pośredników finansowych:
większa dostępność i lepsza efektywność rynków finansowych ( większa ilość osób fizycznych ma dostęp do rynków finansowych )
rozwój instytucji parabankowych, ( nie są zrzeszone więc nie muszą uiszczać kosztów, które są wymagane dla banków; w związku z czym mogą uatrakcyjnić swoja ofertę)
Zarządzanie instytucją kredytową
Zarządzanie -podejmowanie określonych działań w zakresie realizacji wyznaczonych celów,
zarządzanie jest procesem składającym się z: planowania, organizowania, motywowania oraz kontrolowania, które służą realizacji celu, poprzez decyzje zarządcze (o charakterze wew. i zew.),
aby zoptymalizować sposób zarządzania instytucją finansową trzeba określić jej cele,
cele polityki bankowej są formułowane poprzez określenie:
wyniku finansowego -zysku banku,
rodzaju czynności bankowych, które będą realizowane ( zależy jakie czynności bankowe np. bank uniwersalny, który realizuje wszystkie bądź taki, który uważa, że niektóre czynności są nierentowne i stawia na inne)
rodzaju czynności bankowych, które nie będą realizowane,
wzrostu obrotów banku (sumy bilansowej; celem banku nie powinno być maksymalizowanie majątku tylko zysku, chyba że powiększenie majątku prowadzi też do wzrostu zysku)
maksymalizacji wartości akcji banku (bank musi spełniać podstawowe wymagania, by cena akcji rosła a nie malała w dół)
celem banku musi być bezwzględnie zachowanie bezpieczeństwa prowadzonej działalności,
BEZPIECZEŃSTWO to warunek niezależny, który organy instytucji kredytowej muszą realizować,
ZASADA BANKOWA: Zapewnienie bezpieczeństwa przy dążeniu do zysku.
Bezpieczeństwo w działalności bankowej to zapewnienie:
Legalności -naruszenie może spowodować cofnięcie zezwolenia na działalność bankową lub inne konsekwencje prawno -reputacyjne,
Legalność to zgodność z przepisami prawa, normami ostrożnościowymi ustalonymi przez nadzór bankowy, np. fachowość zarządzania bankiem, poziom kapitału własnego, wskaźnik wypłacalności,
Płynności -oznaczająca możliwość zapewnienia bieżącego pokrywania zobowiązań wobec depozytariuszy oraz potencjalnych kredytobiorców,
zapewnienie płynności strukturalnej, a więc przyszłego bezpieczeństwa,
Solidności -czyli niedopuszczenie do powstania podejrzeń co do braku wiarygodności banku, gdyż grozi to wycofaniem wkładów, a w konsekwencji bankructwem,
publikowanie sprawozdań finansowych (dobrych),
Osiągnięcie zysku
ma na celu zaspokojenie określonych oczekiwań właścicieli oraz organizacji,
jest priorytetowym celem banku,
przeznaczenie zysku:
wypłata dywidendy,
powiększenie kapitału własnego,
regularna wypłata dywidendy -„polityka stałych dywidend”, jak również powiększanie kapitału własnego świadczy o wiarygodności banku,
„trafne” prognozy zwiększają wiarygodność banku -wielkość planowanego zysku ustalana jest na okres 1 roku,
przychody banku:
-pobierane opłaty i prowizje z tytułu udzielonych pożyczek i kredytów,
-opłaty z tytułu prowadzonych operacji międzybankowych,
-opłaty za prowadzenie określonych czynności bankowych, np. konta,
koszty banku:
-wypłacone odsetki od depozytów,
-koszty wynagrodzeń dla pracowników,
-koszty ogólne,
-podatki,
-straty z tytułu nie spłaconych kredytów,
Jak osiągnąć zysk w działalności kredytowej?
Umiejętnie zarządzać źródłami przychodów oraz optymalizować koszty,
Zarządzać aktywami w sposób przynoszący najwyższy poziom dochodów,
Umiejętnie zarządzać portfelem kredytowym,
Zmieniać strukturę pasywów na rzecz mniej kosztownych depozytów (odsetki + obowiązkowa rezerwa),
Dbać o wiarygodność,
Rozwój czynności bankowych
Rodzaje usług oraz produktów bankowych,
Nie wystarczy wdrożyć usługę lub wprowadzić produkt na rynek, trzeba na bieżąco analizować jego rentowność,
Nie ilość oferowanych produktów, a ich jakość decyduje o sukcesie banku,
Rentowność produktów należy rozpatrywać w dłuższym okresie czasu,
Kierunki działania instytucji kredytowych
Specjalizacja regionalna -SKOK -i, banki spółdzielcze, warunkiem bezwzględnym jest zdywersyfikowana grupa klientów,
Specjalizacja według form czynności -np. banki hipoteczne, banki inwestycyjne,
Specjalizacja według rodzaju klientów -pozwala na większą fachowość obsługi, a także na standaryzowanie usług, co powoduje zmniejszenie kosztów,
oddziały detaliczne,
oddziały korporacyjne,
Podstawowa czynność instytucji kredytowych
Udzielanie kredytów (art. 69 Prawa bankowego) -przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Umowa dochodzi do skutku w momencie jej zawarcia (umowa konsensualna),
Kryteria klasyfikacji kredytów
Okres kredytowania,
Metoda udzielania kredytów (sparing bankowy; wyodrębnione kryteria reprezentacyjne dla klientów, którym bank przypisuje skalę punktową np., emeryt/rencista 4-5 pkt; obiektywna ocena klienta)
Przeznaczenie kredytu (kredyt obrotowy bądź długoterminowy - tzw. Inwestycyjne, hipoteczne, mieszkaniowe, indywidualne)
Waluta kredytu ( kredyt może byc udzielany w różnych walutach )
Forma zabezpieczenia ( osobowe - gdzie dłużnik odpowiada całym swym majątkiem bądź majątkowe - z majatku dłużnika wyodrębnia się część majątku, które stanowi zabezpieczenie w razie braku spłaty kredytu w terminie )
Prawo bankowe nie reguluje kwestii naliczania odsetek od kredytów -wyłączność ustalania warunków pomiędzy stronami umowy,
Kredytowe regulacje ostrożnościowe
Czy wysokość kredytu dla podmiotu X ograniczona jest bezwzględnie limitem koncentracji zaangażowania?
(Art. 73 Prawa bankowego) dopuszcza zawarcie umowy o utworzeniu konsorcjum bankowego,
Wymóg uzależnienia przyznania kredytu od posiadania zdolności kredytowej,
Zabezpieczenie spłaty kredytu:
Zwiększenie sumy bilansowej
„wielkość” nie koniecznie świadczy o sile -nie zawsze zwiększenie sumy bilansowej wpływa korzystnie na rentowność (ROA, ROE) instytucji kredytowej,
Pozyskiwanie nowych depozytariuszy powinno być prowadzone w kontekście perspektyw sprzedaży produktów kredytowych (lub przeprowadzenia innych efektywnych operacji finansowych),
W tradycyjnym modelu bankowości o instytucji kredytowej rozwijającej się mówimy, gdy osiąga coraz wyższe zyski, zwiększając jednocześnie obrót -skalę prowadzonej działalności,
Maksymalizacja wartości akcji banku
Wartość akcji powinna odzwierciedlać oczekiwania akcjonariuszy,
Jeżeli oczekiwania akcjonariuszy nie będą spełnione wartość akcji będzie się zmniejszać, a bank może mieć problem w pozyskaniu nowego kapitału,
Jaką strategię działania powinien przyjąć Bank w celu zwiększenia ceny rynkowej akcji?
Dążyć do zwiększenia dywidend dla akcjonariuszy poprzez zwiększenie zyskowności dokonywanych operacji,
dążenie do zmniejszenia ryzyka poprzez redukcję „złych kredytów” oraz podniesienie wskaźnika wypłacalności,
dokonywaniu odpowiedniej korelacji między powyższymi dążeniami w celu optymalnego osiągnięcia celu,
Metoda shareholder value
Wartość Banku obejmuje:
wzrost kursu akcji,
wypłaconą dywidendę,
Metoda umożliwia określenie przyszłych warunków rozwoju,
Kapitał własny
tradycyjnie kapitał własny był tożsamy z księgowym kapitałem własnym,
w 1988 roku Bazylejski KNB wprowadził nową metodologię wyliczania wskaźnika wypłacalności,
w międzynarodowej sprawozdawczości bankowej pojawia się tzw. kapitał regulacyjny, w polskiej nomenklaturze określany jako tzw. fundusz własny,
zapotrzebowanie na kapitał ekonomiczny, pozwalający na pokrycie nieoczekiwanych strat z prowadzonej działalności,
Funkcją kapitału własnego jest pokrywanie strat (w razie potrzeby),
Rodzaje kapitałów w banku:
Kapitał regulacyjny -wymagany przy obliczaniu współczynnika wypłacalności,
Kapitał ekonomiczny -wymagany przy obliczaniu adekwatności kapitałowej z tytułu „indywidualnego” ryzyka ponoszonego przez Bank,
Kapitał własny (księgowy), obejmujący kapitał zakładowy, zapasowy i rezerwowy,
Kapitał własny -funkcje
ochronna -podstawowa funkcja, zakładająca ,że bank będzie w stanie pokryć straty, jakie mogą wyniknąć z prowadzonej działalności,
założycielską -kapitał założycielski banku nie może być niższy niż równowartość 5 mln EUR,
ograniczającą -odnosi się do ograniczeń z zakresie podejmowania przez banki ryzyka -regulacje ostrożnościowe,
finansową -jako źródło finansowania aktywów, a bardziej czynnik gwarantujący pozyskanie środków od innych podmiotów (np. na rynku międzybankowym) po atrakcyjnej cenie,
bazy do podziału zysku -kwoty przeznaczone na wypłatę dywidendy nie mogą przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy powiększony o zgromadzony kapitał rezerwowy,
tworzenia zaufania do banku -zasada TBTF -too big too fail,
Rodzaje potencjalnych strat
Straty oczekiwane związane z prowadzeniem działalności operacyjnej -rezerwy,
Straty nieoczekiwane związane z ponoszonym ryzykiem -kapitał ekonomiczny,
Straty „wyjątkowe” nieuwzględnione w kapitale ekonomicznym -pokrywają akcjonariusze,
Współczynnik wypłacalności
Określa relacja funduszy własnych do całkowitego wymogu kapitałowego,
Całkowity wymóg kapitałowy jest sumą wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka prowadzonej działalności, m.in.:
ryzyka kredytowego,
ryzyka rynkowego (walutowego, stóp procentowych),
ryzyka z tytułu przekroczenia limitu koncentracji, zaangażowań,
ryzyka operacyjnego,
Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego to suma aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem,
kapitały wymagane z tytułu ryzyka kredytowego nie powinny być niższe od funduszy własnych Banku,
fundusze własne powinny stanowić co najmniej 8 % wartość i aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych nie uwzględniając innych rodzajów ryzyka związanego z działalnością operacyjną,
Wagi ryzyka
waga ryzyka 0: kasa, należności od NBP, Skarbu Państwa, należności innych podmiotów mające zabezpieczenie w gwarancjach Skarbu Państwa,
waga ryzyka 0,2: należności od banków i instytucji kredytowych działających w krajach OECD, w tym od krajowych banków komercyjnych,
waga ryzyka 0,5: należności od pozostałych podmiotów zabezpieczone hipotecznie,
waga ryzyka 1: pozostałe należności,
Analiza i ocena działalności Banku
Analiza to:
podział zjawisk ekonomicznych i procesów na elementy składowe,
określenie zależności przyczynowo -skutkowych między badanymi elementami,
sformułowanie diagnozy wynikającej z przeprowadzonych ocen porównawczych,
Analiza dotyczy:
badanego podmiotu (wewnętrzna),
otoczenia podmiotu (zewnętrzna),
Rodzaje analiz
Finansowa (w ujęciu pieniężnym), np.:
struktura aktywów i pasywów,
produktywność aktywów i koszt kapitałów,
płynność, wypłacalność,
Ekonomiczno -techniczna (w ujęciu rzeczowym i osobowym), np.:
wachlarz i struktura produktów bankowych,
organizacja procesów wewnętrznych,
zatrudnienie, płace, wydajność pracy,
wyposażenie techniczne,
kanały dystrybucji i wielkość sprzedaży,
Rodzaje analiz finansowych
Ze względu na przyjętą metodę badań:
funkcjonalna (badamy pewien obszar, oceniamy jak instytucja w tym obszarze sobie radzi)
kompleksowa,
decyzyjna (wskazywana również jako metoda funkcjonalna)
Ze względu na stopień szczegółowości:
ogólna (dotyczy podstawowych spraw)
szczegółowa,
Ze względu na czas przeprowadzenia analizy:
retrospektywna (z reguły zawsze od niej zaczynamy; opiera się na danych, które wystapiły we wcześniejszych okresach np. sprawozdanie finansowe)
bieżąca (mamy plan roczny i co miesiąc sprawdzamy jak on jest realizowany; ewentualnie co trzeba zmienic by ulepszyc wykonywanie planu)
prospektywna,
Ze względu na przeznaczenie analizy:
wewnętrzna (sporządzana jest na potrzeby wewnętrzne przedsiębiorstwa, po to by było wiadomo jak wygląda sytuacji i co można jeszcze ulepszyć)
zewnętrzna (dla wszystkich którzy chcą poznać sytuacje instytucji)
Ze względu na metody analiz:
Metoda indukcji (scalania -od szczegółu do ogółu),
Metoda dedukcji (od ogółu do szczegółu; najczęściej stosowana w bankach)
Ocena działalności banku
Przeprowadzenie oceny wymaga ustalenia: celu oceny, podmiotu, przedmiotu oraz zakresu oceny, podstawy odniesienia,
Ocena działalności banku dotyczy głównie: efektywności działania oraz podejmowanego ryzyka,
Oceną działalności banku są zainteresowani:
-organ nadzoru (rynkowy oraz instytucjonalny),
-właściciele banku (akcjonariusze),
-osoby zarządzające bankiem (kierownictwo),
-agencje ratingowe,
Potencjalni inwestorzy,
Klienci (przede wszystkim wierzyciele),
Pracownicy,
Dostawcy,
Konkurenci,
Państwo,
Wielość grup oceniających działalność banku determinuje cel przeprowadzania analiz,
Metody oceny działalności Banku
Porównanie z wybranym poziomem odniesienia:
pionowe (wewnętrzne, czasowe), analiza wewnętrzna przeprowadzana w porównaniu do danych finansowych z lat ubiegłych.;
poziome (zewnętrzne), konkretne wyniki finansowe porównujemy na tym samym poziomie do wyników innych instytucji;
strukturalne (bilansowe), np. porównanie kapitałów własnych do aktywów ogółem;
z wzorcami (benchmarkami), porównuje się z określonymi wzorcami na rynku;
Sprawozdania finansowe banku
obejmują pośrednio całokształt operacji przeprowadzanych przez bank, ponieważ właśnie operacje finansowe kształtują bilans banku oraz jego wyniki finansowe,
banki są zobligowane do sporządzania na zamknięcie roku obrotowego oraz upubliczniania po przyjęciu przez walne zgromadzenie akcjonariuszy 4 sprawozdań finansowych:
1. bilansu,
2. rachunku zysków i strat,
3. rachunku przepływów środków pieniężnych,
4. sprawozdania ze zmian w kapitale własnym
oraz towarzyszącej im informacji dodatkowej.
banki działające w Polsce podlegają zróżnicowanym sprawozdaniom finansowym,
banki znajdujące się w publicznym obrocie oraz banki przygotowujące sprawozdania skonsolidowane przygotowują sprawozdania wg. MSR /MSSF,
MSR /MSSF -Międzynarodowe Standardy Rachunkowości /Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej,
MSR /MSSF zostały wdrożone w całej Unii Europejskiej -idea jednolitego rynku finansowego (strategia lizbońska),
pozostałe banki stosują standardy krajowe,
Powinny cechować się:
zrozumiałością (przejrzysta forma),
przydatnością (mają być podstawą podejmowania decyzji gospodarczych),
wiarygodnością (obiektywność oraz rzetelne przedstawienie rzeczywistości finansowej),
porównywalnością (w zakresie wyceny oraz porównywalności),
Bilans banku
Prezentacja aktywów od najbardziej do najmniej płynnych składników,
Prezentacja pasywów rozpoczyna się od zobowiązań, a kończy na kapitale własnym,
Prezentacja należności oraz zobowiązań nie według ich stopnia płynności, a według rodzajów transakcji (należności /zobowiązania od sektora finansowego, niefinansowego, budżetowego),
Schemat bilansu banku
Aktywa |
Pasywa |
1. Kasa i operacje z bankiem centralnym |
1. Zobowiązania (wobec banku centralnego, sektora finansowego, sektora niefinansowego, budżetowego) |
2. Należności (od sektora finansowego, od sektora niefinansowego, budżetowego), |
2. Rezerwy |
3. Papiery wartościowe (dłużne, uprawnione do redyskontowania w NBP, dłużne, kapitałowe), |
3. Kapitał własny i wynik finansowy |
4. Aktywa trwałe (RMT, WNiP) |
|
Uzupełnienie bilansu o zobowiązania pozabilansowe (warunkowe),
Zobowiązania pozabilansowe to:
-gwarancja,
-poręczenie,
-otwarta linia kredytowa,
-instrumenty pochodne,
na udzielone przez bank zobowiązania pozabilansowe tworzy się rezerwy.
przy analizie bilansu szczególną uwagę należy zwrócić na pozycje 2 i 3 po stronie aktywów -operacje kredytowe z instytucjami finansowymi oraz operacje kredytowe z klientami,
wartość z pozycji 2 i 3 po stronie aktywów jest urealniana poprzez tworzenie rezerw celowych na należności zagrożone (wg. MSR /MSSF -odpisów z tytułu utraty wartości),
skutkiem utworzenia rezerw celowych jest wzrost salda rezerw (pozycja kosztowa w rachunku zysków i strat) oraz zmniejszenie kwoty kredytów pozostających do spłaty,
w bilansie operacje kredytowe z klientami wykazywane są w ujęciu netto (wartość udzielonych kredytów -utworzone rezerwy na należności zagrożone,
wśród pasywów najistotniejszą pozycją są kapitały własne oraz zobowiązania wobec sektora niefinansowego,
stabilny wzrost sumy bilansowej a tzw. „syndrom gwałtownego wzrostu” (czyli nadmierny przyrost niektórych pozycji bilansowych, np.: kredytów, depozytów),
Rachunek zysków i strat
Wynik z tytułu odsetek (przychody /koszty odsetkowe),
+ Wynik z pozostałych operacji bankowych (przychody /koszty prowizyjne,
wynik ze sprzedaży jednostki zależnej, wynik na sprzedaży aktywów trwałych),
= Wynik działalności bankowej,
- Koszty działania banku i koszty ogólnego zarządu,
- Amortyzacja,
+ Wynik z tytułu rezerw,
= Wynik działalności operacyjnej,
+ Wynik na operacjach nadzwyczajnych,
= Wynik finansowy brutto,
- CIT,
= Wynik finansowy netto,
Przychody i koszty odsetkowe -w istotnym stopniu wpływają na wynik na działalności bankowej, są konsekwencją stosowanej marży odsetkowej, która jest jednym z kluczowych parametrów oceny działalności banku,
Koszty działania -koszty wynagrodzeń,
Saldo rezerw -odzwierciedlają jakość aktywów i zobowiązań pozabilansowych,
ujemne saldo rezerw oznacza, że koszty z tytułu zawiązania rezerw są mniejsze niż przychody z tytułu rozwiązania rezerw -jakość aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych poprawia się,
Cash Flow
pozwala ocenić z jakich obszarów działalności bank pozyskiwał środki pieniężne oraz w jakie obszary je angażował,
trzy obszary przepływów środków pieniężnych: operacyjny, inwestycyjny oraz finansowy,
pozwala ocenić zdolność banku do pozyskiwania środków z działalności operacyjnej,
Uproszczony cash flow banku
A. Przepływy środków pieniężnych z działaln. operacyjnej,
wynik finansowy netto skorygowany o określone pozycje, np. amortyzację, różnice kursowe, rezerwy,
zmiana stanu należności i zobowiązań,
B. Przepływy środków pieniężnych z działaln. inwestycyjnej,
nabycie /sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych,
nabycie /sprzedaż rzeczowych składników majątku trwałego,
nabycie /sprzedaż finansowych składników majątku trwałego,
C. Przepływy środków pieniężnych z działaln. finansowej,
zaciągnięcie /spłata długoterminowych pożyczek, kredytów wobec banków,
wpływy z tytułu emisji akcji i udziałów własnych oraz dopłat do kapitału,
Analiza wskaźnikowa
Rodzaje wskaźników finansowych:
-Efektywności -określające stopień efektywności ekonomicznej (rentowności) banku,
-Wypłacalności i płynności -określające poziom wypłacalności banku ocenę zdolności do regulowania zobowiązań bieżących,
-Jakości aktywów i zobowiązań pozabilansowych -określające poziom bezpieczeństwa posiadanych przez bank aktywów i udzielonych zobowiązań pozabilansowych,
-Giełdowe -odpowiadające na pytanie -w jaki sposób rynek kapitałowy ocenia bank,
Wskaźniki rentowności
zysk netto
ROA =▬▬▬▬▬▬▬ (return on assets)
aktywa
zysk netto
ROE =▬▬▬▬▬▬▬ (return on equity)
Kapitał własny
zysk netto
ROS =▬▬▬▬▬▬▬ (return on sales)
przychody operacyjne
wskaźniki ROA oraz ROE muszą być wyrażone w skali roku (tzw. annualizacja),
w instytucjach finansowych wskaźniki rentowności są liczone w okresach miesięcznych,
wskaźnik ROS to proporcja dwóch wielkości finansowych wygenerowanych w w tym samym okresie -nie wymaga annualizacji,
Wskaźniki marży
wynik odsetkowy
Marża odsetkowa = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
aktywa odsetkowe,
przychody odsetk. -koszty odsetk.
Rozpiętość odsetkowa = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
aktywa odsetkowe -pasywa odsetkowe,
wskaźniki marży odsetkowej powinny być także porównywane w tym samym czasookresie,
wskaźniki obrazują nadwyżkę oprocentowania aktywów nad oprocentowaniem pasywów
Wskaźniki obciążenia wyniku finansowego
wskaźniki wskazują stopień obciążenia wyniku finansowego rezerwami oraz kosztami działania,
saldo rezerw
Obciążenia rezerwami = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
wynik na działalności bankowej,
saldo rezerw to różnica pomiędzy kosztami utworzenia rezerw a przychodami z tytułu ich rozwiązania,
wskaźnik może być dodatni lub ujemny (nie ma dodatkowego obciążenia wyniku finansowego z tytułu rezerw)
koszty działania
Obciążenia kosztami działalności = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
wynik na działalności bankowej,
koszty działania, w tym koszty osobowe,
bardzo istotny wskaźnik, świadczy o efektywności zarządzania bankiem,
Wskaźniki efektywności zatrudnienia
aktywa
Wskaźnik 1 = ▬▬▬▬▬
liczba etatów,
wynik finansowy
Wskaźnik 2 = ▬▬▬▬▬
liczba etatów,
wskaźniki obrazują jaką sumę bilansową lub wynik finansowy wypracował 1 etat,
wielkość wskaźników uzależniona jest od rodzaju banku -bank korporacyjny, bank detaliczny,
Wskaźniki wypłacalności i płynności
umożliwiają ocenę stopnia wypłacalności oraz płynności banku,
wypłacalność oraz płynność finansowa,
fundusze własne
Wskaźnik wypłacalności = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
aktywa i zobowiązania pozabilansowe ważone ryzykiem,
najważniejszy wskaźnik dla banków, jedyny dla którego w regulacjach ostrożnościowych określono poziom minimalny,
Wskaźniki wypłacalności i płynności
minimalny poziom wskaźnika wypłacalności wynosi 8%,
w pierwszym roku działalności nie powinien być niższy niż 15 %, zaś w drugim roku niż 12 %,
wagi ryzyka poszczególnych aktywów zostały określone w Zarządzeniu KNB nr 5/98 z dnia 2 grudnia 1998 r. w sprawie sposobu wyliczenia współczynnika wypłacalności banku oraz określenia procentowych wag ryzyka przypisanych poszczególnym kategoriom aktywów i zobowiązań pozabilansowych,
9