PATOFIZJOLOGIA 28.09.2009

WYKŁAD 1

„POJĘCIE PATOLOGII, PATOMORFOLOGII, PATOFIZJOLOGII. ZDROWIE I CHOROBA, OGÓLNY PODZIAŁ CHORÓB”

PATOLOGIA - pathos (choroba, cierpienie) + logos (nauka)

To nauka o zmianach czynnościowych i strukturalnych ustroju w trakcie choroby.

Obejmuje:

1. etiologię - przyczyny powstawania chorób, czynniki

2. patogenezę - przebieg choroby, mechanizmy powstawania zmian

3. patomorfologię - zmiany strukturalne

4. zmiany czynnościowe (kliniczne) w jej przebiegu

Podział:

1. patomorfologia - opisuje zmiany morfologiczne w narządach objętych procesem chorobowym (zmiany mikroskopowe i makroskopowe), oraz ich diagnostykę mikroskopową

2. patofizjologia - opisuje zaburzenia czynnościowe w narządach objętych procesem chorobowym (np. hiperglikemia - trzustka, białkomocz, gorączka, wzrost stężenia cholesterolu w osoczu)

Patofizjologia opiera się o fizjologię, także mikrobiologię i biochemię oraz o chemię molekularną.

Teorie obejmujące istotę choroby:

1. humoralna (Hipokrates)

2. atomowa (dzisiejsza komórkowa, Asklepiades) - zmiany w najmniejszych cząsteczkach są przyczyną choroby

3. postęp dokonał się w Xix. (Rokitański i Virchow - rozwój teorii humoralnej i komórkowej). Rozwój ten był możliwy dzięki wynalezieniu mikroskopu. (van Leeuwenhoek)

W Polsce pierwszą katedrę patologii i terapii utworzono na UJ w 1784, w 1878 przekształcono na katedrę patologii ogólnej i doświadczalnej.

Najstarsza - katedra anatomii patologicznej UJ (1851r.). Kierownik - Dietl.

Definicja zdrowia:

Światowa Organizacja Zdrowia - stan pełnego fizycznego, psychicznego i socjalnego dobrego samopoczucia.

To stan normalny ustroju, którego czynność i struktura są prawidłowe, a układy regulujące zapewniają stan wewnętrznej równowagi oraz zdolność przystosowania się do warunków zewnętrznych.

Choroba - stan obniżonej zdolności przystosowawczej ustroju, w którym występuje zaburzenie jego czynności.

Występuje gdy:

1. dochodzi do osłabienia ewolucyjnie wykształconych mechanizmów adaptacyjnych i naprawczych

2. w wyniku nadmiernego oddziaływania szkodliwych czynników, co powoduje zaburzenia regulacji procesów życiowych

Jest wypadkową 2 procesów:

1. patologicznego czynności ustroju

2. przystosowawczego, obronnego - przeciwdziałającego szerzeniu się zaburzeń patologicznych

Klasyfikacja chorób:

1. etiologiczna (zakaźne i niezakaźne)

2. topograficzno-anatomiczna - choroby serca, nerek, układu krążenia, układu oddechowego itp.

3. uwzględniająca wiek i płeć - choroby wieku dziecięcego, dorosłych, starcze, ginekologiczne)

4. rola czynnika genetycznego - choroby dziedziczne i molekularne

5. podział ze względu na występujące podstawowe mechanizmy czynnościowe - choroby alergiczne, choroby tkanki łącznej, choroby zwyrodnieniowe

Choroby:

1. jawne - pojawiają się objawy

2. utajone:

• powstają wolno wywołując przystosowanie się ustroju (rozedma)

• dotyczyć mogą narządu parzystego (nerki) i są kompensowane (wodonercze)

Choroby samoistne - w których nie wykryto czynnika chorobotwórczego

Choroby społeczne - (przewlekłe, występują masowo) - gruźlica, choroby nowotworowe, reumatyczne, cukrzyca, choroby serca i naczyń, otyłość, psychiczne

Choroby zawodowe - powstające w związku z wykonywaniem określonej pracy lub z powodu warunków w jakich się ją wykonuje.

Choroby odzwierzęce - wąglik, ptasia grypa, toksoplazmoza

Choroby tropikalne - malaria, trąd, dżuma, cholera

Powikłania - odrębna choroba, powstająca w wyniku choroby pierwotnej, z niej wynikająca np. ropień płuc, zator tętnicy płucnej itp.

Podział chorób:

1. ostre - do tygodnia, objawy burzliwe

2. podostre - 4-6 tygodni

3. przewlekłe - ponad 6 tygodni, mogą nie dawać objawów lub tylko nikłe, następstwa poważne

• pierwotnie przewlekłe - np.cukrzyca

• wtórnie przewlekłe - poprzedza je ostra postać - burzliwe objawy, przechodzi w stan przewlekły np. zapalenie nerek, gruźlica

Okresy choroby:

1. utajenia - od zadziałania czynnika do wystąpienia pierwszych zwiastunów, dla zakaźnych - okres wylęgania

2. zwiastunów - pierwsze objawy, niepełne

3. jawny - ujawniają się wszystkie objawy

Zmiany nasilenia:

1. remisja - cofanie się zmian

2. zatrzymanie

3. nasilenie

Przebieg choroby:

1. regularny (typowy)

- wzrost objawów

- szczyt objawów

- spadek objawów (powrót do zdrowia)

2. nieregularny (nietypowy)

Drogi szerzenia chorób:

-anatomiczne (ciągłość, styczność, przerzuty)

-korelacyjne (zaniki po uszkodzeniu nerwów)

Koniec choroby?

-wyzdrowienie: całkowite lub niecałkowite (blizny)

-powrót do zdrowia (reconvalescentio)

-nawrót choroby (recidiva, np. róża, dur brzuszny), wznowy

Podział patomorfologii:

1. zaburzenia w krążeniu

2. zmiany wsteczne

3. zmiany postępowe

4. nowotwory: łagodne i złośliwe

5. zapalenia: swoiste, nieswoiste

Uszkodzenia komórki powstają gdy dochodzi do:

1. naruszenia integralności elementów składowych błony komórkowej, pozwalającej na zachowanie homeostazy jonowej komórki i jej organelli

2. zaburzeń oddychania komórkowego

3. zaburzeń syntezy białek enzymatycznych i strukturalnych

4. uszkodzenia aparatu genetycznego komórki

Przyczyny:

1. hipoksja spowodowana utrudnieniem lub spadkiem przepływu krwi

2. czynniki fizyczne (uraz mechaniczny, promieniowanie, zmiany temperatury, porażenie prądem - 2 ostatnie powodują martwicę kom.)

3. czynniki chemiczne i leki

4. czynniki biologiczne (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pasożyty)

5. reakcje immunologiczne - związane z nadmierną odpowiedzią immunologiczną

6. reakcje autoimmunologiczne - powstają na skutek błędnego rozpoznania przez ustrój materiału komórkowego

7. zaburzenia genetyczne

8. niedobory pokarmowe

ANATOMIA PATOLOGICZNA, metodyka badawcza:

Sekcje zwłok ludzi i zwierząt:

- kliniczne - mają na celu np. rozwój nauki

- sądowe - z nakazu prokuratury, ustalenie przyczyny śmierci, czasu itp.

Cel sekcji:

- rozwój nauki, nauczanie studentów

- kontrola diagnozy (dla celów naukowych i statystycznych)

- ściganie przestępstw (medycyna sądowa)

Znajomość patomorfologii jest nieodzowna dla chirurgów.

Badania mikroskopowe:

Histopatologia - dział patomorfologii, w którym do analizy badawczej używa się mikroskopu optycznego

HISTOPATOLOGIA

1. pośmiertna

2. przyżyciowa (biopsja)

1. wycinkowa

• parafinowa - badanie wstępne lub pooperacyjne

• doraźna - śródoperacyjne, (mikrotom!)

2. oligobiopsja (małe skrawki materiału), gruboigłowa, materiał może być pobrany podczas wziernikowania narządu np. gastroskopii

• punkcja

• odbitkowa (np. w przypadku węzłów chłonnych)

• endoskopowa

cytologiczna, BAC - biopsja aspiracyjna cienkoigłowa np. sutka

Cytologia:

1. plwocina

2. popłuczyny (żołądka i jamy macicy)

3. płyny wysiękowe i przesiękowe (np. z jam: opłucnej, otrzewnej, osierdziowej)

4. rozmazy z powierzchni (błon śluzowych i nowotworów, np. z szyjki macicy, z przełyku)

5. osad moczu

6. wydzielina z brodawki sutkowej

Techniki stosowane w patomorfologii:

1. Immunohistochemia - wykrywa receptory, struktury charakterystyczne dla tkanki

2. Histochemia - wykrywanie substancji w komórkach

3. Immunofluorescencja i fluorescencja

4. Mikroskopia elektronowa (zwykła i skaningowa)

3 etapy badania histopatologicznego:

1. przedoperacyjny lub śródoperacyjny - cel - powstawienie diagnozy

2. pooperacyjny I - kontrola doszczętności zabiegu, ustalenie wskazań leczenia

pooperacyjnego

3.pooperacyjny II - w celu wykluczenia wznowy (przy nowotworach)

Patofizjologia eksperymentalna:

1. Badania na zwierzętach

Prowadzi się w celu wyjaśnienia zaburzeń czynnościowych na drodze doświadczalnej. Pozwala równocześnie ocenić zmiany patomorfologiczne w narządach.

2. Hodowle komórkowe/tkankowe

Prowadzi się na komórkach prawidłowych lub komórkach nowotworowych

Badanie cytologiczne jamy macicy: strzykawka, cewnik, sól fizjologiczna, aby pobrać wymaz: szpatułka lub wziernik.

Biopsja wiertarkowa np. kości: zamiast igły - trepan.

PATOFIZJOLOGIA 05.10.2009

WYKŁAD 2

„ZMIANY NALEŻĄCE DO ZABURZEŃ W KRĄŻENIU”

• krwotok

• przekrwienie

• niedokrwienie

• zakrzepica

• zator

• zawał

• obrzęk

• niedokrwistość

FUNKCJE KRĄŻENIA:

1. odżywianie tkanek

2. usuwanie zbędnych produktów przemiany materii

3. zapewnienie sprawnej przemiany materii

4. zapewnienie odpowiedniej ilości energii kinetycznej w ustroju

5. przyspieszenie wzrostu, różnicowania się i regeneracji komórek

Zaburzenia w krążeniu prowadzą do zaburzeń w prawidłowej czynności ustroju. Na prawidłową czynność ustroju wpływają:

1. układ krążenia

2. układ nerwowy (ośrodkowy/obwodowy, współczulny/przywspółczulny)

3. hormonalny (gruczoły wewnątrzwydzielnicze)

Na sprawność układu krążenia wpływają także:

1. stan płuc i opłucnej

2. prawidłowa budowa serca i naczyń krwionośnych

3. brak zmian w nasierdziu i osierdziu

4. prawidłowa czynność przepony

5. prawidłowy stan mięśni

6. prawidłowa budowa klatki piersiowej

UKŁAD KRĄŻENIA SKŁADA SIĘ Z:

1. serca

2. układu tętniczego (tętnice - tętniczki - naczynia przedwłosowate)

3. układu żylnego

4. naczyń włosowatych

SERCE:

1. otrzymuje bodźce z OUN

2. posiada własny układ przewodzący z:

1. węzła zatokowego

2. węzła przedsionkowo-komorowego

3. pęczka przedsionkowo-komorowego

4. włókien przewodzących (Purkiniego)

NACZYNIA KRWIONOŚNE: unerwione przez układ współczulny i przywspółczulny

KRWOTOK (haemorrhagia)

Wyjście krwi w pełnym składzie poza światło naczyń krwionośnych lub serca w wyniku uszkodzenia ściany tych narządów.

PODZIAŁ KRWOTOKÓW (ze względu na obraz kliniczny):

1. zewnętrzne (h.externa)

1. bezpośredni (h.e.directa) - po uszkodzeniu ściany naczynia krew wydostaje się na powierzchnię

2. pośredni (h.e.indirecta) - w narządach, najczęściej rurowych np. układ pokarmowy, rodny, przykład: krwawienie z przełyku (przez jamę ustną lub odbyt)

2. wewnętrzne (h.interna)

1. krwiak (haematoma) - krwotok, gdzie wynaczyniona krew zbiera się w naturalnych jamach ciała - nie uciska, nie niszczy tkanel

2. ognisko krwotoczne (focus haemorrhagicus) - wylewająca się krew niszczy, rozrywa tkanki np. w OUN, w mózgu - pod wpływem wynaczynienia krwi, także np. w trzustce

3. krwinkotor (erythrorrhagia) - w obrazie mikroskopowym nie widać uszkodzenia ściany, widoczne erytrocyty - zmiany polegające na zmianie przepuszczalności np. rozszczelnienie nabłonka naczyń pojawiające się w trwających przekrwieniach biernych, w zapaleniach krwotocznych, mogą być skutkiem skaz krwotocznych

Objawy krwotoków zewnętrznych pośrednich:

1. wymioty krwawe (haematemesis)

2. krwioplucie (haemoptoe) - zmiany w układzie oddechowym

3. krwiomocz (haematuria) - zmiany w pęcherzu moczowym, w nerkach

4. krwotok z macicy bez związku z miesiączką (metrorrhagia), np. nadżerka, powikłania związane z rakiem

5. krew w kale (sedes cruentes)

PODZIAŁ KRWOTOKÓW (ze względu na odcinek, którego dotyczą):

1. sercowe - bardzo niebezpieczne, przy urazach np. wypadki samochodowe, działania w afekcie, zawał pełnościenny, tętniak serca

2. tętnicze - najbardziej niebezpieczne w przypadku dużych naczyń - utrata krwi utlenowanej, krew wypływa szybko, z przerwami w rytm pracy serca

3. żylne - krew płynie wolno, ciągłym strumieniem, ciemnoczerwona

4. miąższowe - z naczyń włosowatych - ustają samoistnie, powstają na skutek uszkodzenia dużych narządów zawierających naczynia zatokowe - groźne dla życia np. wątroba

Utrata 0,5-1l krwi - zagrożenie dla życia (krew tętnicza). W przypadku żylnej 3l.

PODZIAŁ KRWOTOKÓW (ze względu na przyczynę):

1. samorodne:

• z nadżarcia (h. per diabrosin) - uszkodzenie przez proces patologiczny w pobliżu naczyń np. w przypadku wrzodów żołądka, krwotoki w przebiegu nowotworów złośliwych

• z pęknięcia naczyń (h. per rexin) - niewspółmierność ciśnienia na ściany do jej wytrzymałości (najczęściej proces patologiczny ściany np.: miażdżyca -> udar krwotoczny->śmierć/porażenie połowiczne lub żylaki,tętniaki -> ściana zmieniona, cienka)

urazowe (h. post traumam) - wszystkie powstające w sposób mechaniczny

Objawy krwotoku zew/wew:

1. zblednięcie i oziębienie skóry

2. przyspieszenie tętna

3. osłabienie lub omdlenie chorego

Następstwa krwotoków zależą od:

1. źródła krwawienia

2. ilości utraconej krwi

3. szybkości jej wypływu

4. miejsca wynaczynienia (GROŹNE DO: rdzenia przedłużonego, nadnerczy, ukł. bodźcotwórczego serca)

5. możliwości obronnych ustroju

Mechanizmy wyrównawcze:

1. uzupełnienie objętości krwi krążącej - opróżnianie krwi z narządów ją magazynujących (śledziona, wątroba)

2. zmniejszenie wydalania krwi przez nerki

3. zwiększenie wentylacji w płucach

4. przyspieszenie czynności serca

5. zwiększenie uwalniania erytrocytów (retikulocytów) ze szpiku

6. pobudzenie hematopoezy

Gdy mechanizmy wyrównawcze nie wystarczają - rozwój wstrząsu pokrwotocznego:

1. spadek ciśnienia tętniczego

2. spadek przepływu krwi w tkankach

3. niedotlenienie tkanek (hipoksja - kwaśne metabolity)

4. rozszerzenie naczyń włosowatych przez histaminę i bradykininę

5. zastój krwi na obwodzie

6. zaburzenia czynności w niedotlenionych narządach (serce, mózg, wątroba, nerki, płuca) -> zgon

NASTĘPSTWA KRWOTOKU:

1. miejscowe

1. ognisko krwotoczne (focus haemorrhagicus), jama poudarowa - lacuna postapopletica

2. siniak (sugilatio)

3. krwiak

4. hemosyderyna (hemosiderosis) - obecność świadczy o tym, że pacjent przeszedł krwotok (12-14 dni)

2. ogólnoustrojowe

1. wstrząs hipowolemiczny w następstwie utraty krwi (pokrwotoczny) - mały rzut serca

2. niedokrwistośc

3. zgon

WSTRZĄS

Zespół zaburzeń ogólnoustrojowych wynikających z dysproporcji między ilością krwi krążącej, a pojemnością łożyska naczyniowego (za mało krwi). Prowadzi do spadku ciśnienia tętniczego krwi i niedotlenienia tkanek.

Wstrząs hipowolemiczny - może powstać także w wyniku utraty:

1. osocza (oparzenia)

2. H₂O i NaCl - odwodnienie izotoniczne (biegunki, wymioty)

3. H₂O i NaCl - odwodnienie hipotoniczne (utrata NaCl > H₂O) - niewydolność nerek, nadnerczy, wymioty, biegunka - uzupełnienie H₂O, bez uzupełniania elektrolitów

4. odwodnienie hipertoniczne - w następstwie niedostatecznego picia płynów (utrata przytomności, brak opieki, wielomocz, niedobór płynów w warunkach podwyższonej temperatury)

Wstrząs normowolemiczny: w wyniku porażenia ścian i rozszerzenia się łożyska naczyń. W zależności od przyczyny wyróżnia się:

1. wstrząs septyczny (sepsa - obecność toksyn)

2. wstrząs anafilaktyczny - związany z reakcją alergiczną np. penicylina, leki, neurogenny

3. neurogenny (narkotyki, barbiturany)

4. wstrząs w następstwie rozległej martwicy krwotocznej trzustki

Wstrząs kardiogenny - powstaje w warunkach ostrej niewydolności lewokomorowej (zawał serca, tamponada serca - pęknięcie serca, krew wypływa do worka osierdziowego, zator gałęzi tętnicy płucnej - krew nie dopływa do płuc)

PRZEKRWIENIE (hyperaemia)

Zwiększenie objętości krwi w naczyniach w danym narządzie ponad normę fizjologiczną (przepełnienie naczyń)

Podział + mechanizm powstawania:

1. czynne (tętnicze) - h.activa/arterialis - zwiększony dopływ krwi tętniczej do tkanek

2. bierne (żylne) - h.passiva/venosa - utrudniony odpływ krwi żylnej

3. przekrwienie mieszane, tętniczo-żylne - h.mixta/arteriosovenosa - łączy oba powyższe mechanizmy

Przekrwienie czynne - fizjologiczne. Występuje podczas:

1. zwiększonej pracy narządu

2. emocji (złość, wstyd) - zaczerwienienie twarzy

3. podniecenia płciowego

Patologicznie powstaje:

1. na skutek porażenia nerwów zwężających tętnice (uszkodzenie zwojów współczulnych)

2. pobudzenia nerwów rozszerzających tętnice (gorączka)

3. zwiotczenia miocytów błony środkowej tętnic (podwyższona temperatura, pocieranie, drażnienie związkami chemicznymi)

4. nagłe zwolnienie ucisku na tętnicę

5. ostre stany zapalne

Przyczyny przekrwienia biernego ( ZAWSZE PATOLOGICZNE ):

1. ogólne - niewydolność serca

2. miejscowe - zwężenie światła żyły (zwężenie wrodzone, zakrzepy, ucisk z zewnątrz), niesprawność pompy mięśniowej

niewydolność lewokomorowa - przekrwienie płuc

niewydolność prawokomorowa - przekrwienie wszystkich narządów na obwodzie

Przyczyny przekrwienia w kończynach dolnych:

1. ucisk na żyły odprowadzające krew z kończyn

2. zakrzepica

3. niewydolność komory prawej

4. niesprawność zastawek żylnych (żylaki)

5. długa praca na stojąco lub siedząco, unieruchomienie kończyn

Następstwa przekrwienia biernego:

1. obrzęk tkanki łącznej

2. przesięki do jam ciała

3. mikrokrwotoki

4. zasinienie błon śluzowych, nieżyt zastoinowy

5. rozwój krążenia obocznego

6. zmiany wsteczne w narządach wewnętrznych (stłuszczenie, martwica - skrajna zmiana wsteczna, zanik)

7. włóknienie narządu (dotyczy nerki, wątroby, płuc)

Przekrwienie bierne wątroby (h. passiva hepatis) - zastój żylny w wątrobie (venostatis hepatis)

Patogeneza (przyczyny):

1. niewydolność prawokomorowa

2. rozrost błony wewnętrznej żył wątrobowych (zespół Chiariego)

3. zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego)

4. guzy nowotworowe

Etapy:

1. wczesne przekrwienie wątroby

2. wątroba muszkatołowa (stłuszczenie hepatocytów na obwodzie, w środku - przekrwienie)

3. zanik czerwony wątroby

4. stwardnienie zastoinowe wątroby - utrzymujące się przekrwienie bierne wywołuje ucisk na hepatocyty, maleje ilość komórek, martwica - rozrasta się tkanka łączna

5. zanik zastoinowy wątroby

Przekrwienie mieszane - powstaje przy równoczesnym nadmiernym dopływie krwi tętniczej i utrudnionym odpływie krwi żylnej.

Przykłady:

1. stan po postawieniu suchych baniek

2. przekrwienie opadowe płuc

3. np. u osób unieruchomionych, leżących

NIEDOKRWIENIE: (ischaemia)

Stan, który polega na niedostatecznym dopływie krwi tętniczej do narządów (poniżej normy fizjologicznej)

Przyczyny:

1. działanie nerwów naczynioruchowych:

• porażenie nerwów rozszerzających

• pobudzenie nerwów zwężąjących

zmiany anatomiczne zwężające lub zatykające światło tętnicy (miażdżyca, zakrzepica, zator, ucisk przez guz nowotworowy)

wstrząs prowadzący do ogólnego niedokrwienia (pokrwotoczny)

Następstwa:

1. zanik narządu

2. zmiany zwyrodnieniowe (stłuszczenie, włóknienie)

3. martwica narządu (zawał)

PATOFIZJOLOGIA 12.10.2009

WYKŁAD 3

„NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA, WADY SERCA, CHOROBY MIĘŚNIA SERCOWEGO, ZABURZENIA RYTMU, CHOROBA WIEŃCOWA, ZAWAŁ”

NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA

Stan, w którym przepływ krwi nie pokrywa zapotrzebowania metabolicznego tkanek.

Przyczyny:

1. uszkodzenie na poziomie serca (niewydolność zastoinowa krążenia)

2. uszkodzenie obwodowego układu naczyniowego (żylnego i tętniczego)

Może wynikać z:

1. niedostatecznej pojemności minutowej w stosunku do ustroju

2. zmniejszonej pojemności minutowej

O pojemności wyrzutowej mięśnia sercowego decyduje:

1. kurczliwość mięśnia sercowego

2. obciążenie wstępne (wypełnienie komór, rozciąganie włókien)

3. obciążenie następcze (ciśnienie tętnicze, objętość komory (?))

wpływ ostateczny

POJEMNOŚĆ MINUTOWA SERCA

(częstotliwość skurczów serca)

POJEMNOŚĆ WYRZUTOWA SERCA

obciążenie wstępne kurczliwość obciążenie następcze

wypełnienie rozciąganie siła skurczu ciśnienie objętość

komór włókien tętnicze komory

PODZIAŁ:

1. sercowa (uszkodzenie mięśnia sercowego)

2. niewydolność krążenia typu obwodowego (nieprawidłowości obj. krwi, patologie łożyska naczyniowego)

Niewydolność serca może być spowodowana:

1. schorzeniami zastawek

2. naczyń wieńcowych

3. samego m.sercowego

4. ukł. bodźcoprzewodzącego serca

5. chorobami worka osierdziowego

6. wadami wrodzonymi

Podziały niewydolności pochodzenia sercowego:

1. ostra/przewlekła

2. lewo-/prawokomorowa

3. skurczowa/rozkurczowa

Przyczyny niewydolności sercowej:

1. pierwotne upośledzenie kurczliwości (w kardiomiopatiach)

2. wzrost obciążenia wstępnego (przeciążenie serca) - niedomykalność zastawek oraz przecieki krwi na poziomie serca. Zmiany te są powodem zwiększonej pojemności i przeciążenia serca

3. procesy pierwotne pozasercowe (miażdżyca, zmiany pozapalne, wytwórcze)

4. zwiększenie oporu wyrzuty krwi (w przebiegu nadciśnienia tętniczego, zwiększenie cieśni aorty, zastawki aorty i tętnicy płucnej)

• prowadzi do obciążenia następczego (zmniejszenie pojemności wyrzutowej serca)

• lub do niedomogi serca

KARDIOMIOPATIE:

Choroby układu krążenia, dotyczące roboczych komórek mięśnia sercowego (kardiomiocytów).

Obejmują wszystkie choroby m.sercowego oprócz zawału i blizny po nim, zmian wtórnych do wad serca i nadciśnienia.

Podział:

1. pierwotne (o nieznanej etiologii)

2. wtórne (kliniczny obraz niedomogi serca jest wynikiem znanego czynnika patologicznego)

Pierwotne:

1. rozstrzeniowa (zastoinowa)

2. przerostowa

3. restrykcyjna (zaciskająca)

4. mieszane

Wtórne:

1. z przewagą zapalenia

2. z przewagą drobnoogniskowej martwicy

3. z przewagą zwyrodnień

4. z przewagą włóknienia

5. o obrazie morfologicznym mieszanym

Napływ krwi do serca ograniczony w:

1. zapaleniu osierdzia

2. zwężeniu ujść przedsionkowo-komorowych

3. w procesach włóknienia

4. w nacieczeniu mięśnia sercowego

Niewydolność serca ze zwiększaniem się pojemności minutowej obserwuje się:

Fizjologicznie: podczas wysiłku, w ciąży

Patologicznie:

1. w nadczynności tarczycy

2. w niedokrwistościach

3. w chorobie beri-beri

4. w przetokach tętniczo-żylnych

5. marskość wątroby

Pojemność minutowa nie zapewnia jednak znacznie zwiększonych potrzeb metabolicznych tkanek.

W niewydolności sercowej stwierdza się zaburzenie, upośledzenie produkcji i zużycia energii.

Patomechanizm objawów niewydolności serca:

- niewydolność lewokomorowa

- niewydolność prawokomorowa

Lewokomorowa - przyczyny:

1. wady zastawki aorty

2. niedomykanie zastawki dwudzielnej

3. nadciśnienie tętnicze, zawał m.sercowego

4. kardiomiopatie

Objawy - wynikają z zastoju w krążeniu płucnym. Wzrost ciśnienia hydrostatycznego prowadzi do przesiąkania płynu do przegrody i światła pęcherzyków płucnych (obrzęk płuc).

OBJAWY KLINICZNE:

1. duszność wysiłkowa, później spoczynkowa (pozycja stojąca obarcza krążenie płucne)

2. napady duszności podczas spoczynku nocnego - dychawica sercowa

3. płyn w pęcherzykach pogarsza wymianę gazową, narasta dusznośc, sinica, kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny (przesięk)

4. zaostrzony stan niewydolności lewokomorowej (obrzęk płuc)

5. obrzęk -> niewydolność oddechowa -> zgon (uduszenie) :D

Niewydolność lewokomorowa w wyniku nadciśnienia w obrębie krążenia małego prowadzi do niewydolności prawokomorowej.

Prawokomorowa:

1. przewlekła:

• zwężenie lewego ujścia żylnego

• zwężenie tętnicy płucnej

• przewlekłe choroby uszkadzające krążenie płucne - rozedma płuc, przewlekły nieżyt oskrzeli, pylica krzemowa, zniekształcenie klatki piersiowej [zwłóknienie], stany spastyczne oskrzeli)

ostra: zator tętnicy płucnej lub jej odgałęzień

Objawy:

1. obrzęki obwodowe zgodne z ciśnieniem hydrostatycznym:

1. w okolicy kostek i goleni u chodzących

2. w okolicy krzyżowo-lędźwiowej i pośladków u leżących

Na początku znikają podczas odpoczynku nocnego.

Postępująca:

1. obrzęki ud, podbrzusza, narządów płciowych, w jamach: brzusznej, opłucnej, worku osierdziowym

2. zwolnienie przepływu obwodowego - wzmożone zużycie O₂ przez tkanki, sinica typu obwodowego

3. obrzękom ulegają także narządu miąższowe (wątroba, śledziona)

Niewydolność krążenia typu obwodowego, przyczyny:

Upośledzenie przepływu obwodowego: tętniczego lub żylnego (zaburzenia kurczliwości naczyń oraz ich słabe wypełnienie)

Zmiany metaboliczne prowadzą do wstrząsu lub zaburzeń ukrwienia np. mózgu.

WADY SERCA:

Wrodzone - nieprawidłowości w budowie serca lub naczyń:

1. w wyniku zaburzeń rozwoju serca w życiu płodowym w następstwie defektów genetycznych

2. toksycznego działania leków przyjmowanych w okresie ciąży przez matkę

3. zakażeń wirusowych (np. różyczka w ciąży)

4. niedoboru O₂, niezgodności serologicznej, narażenia na promieniowanie jonizujące

5. toksoplazmoza

Nabyte¨- trwałe zniekształcenie zastawek powodujące ich niedomykalność lub zwężenie ich odpowiedniego ujścia (albo obie zmiany jednocześnie).

Podział wad serca:

1. w zależności od zmian anatomicznych:

1. z przeciekiem

2. bez przecieku

2. ze względu na występujące objawy:

1. sinicze

2. okresowo sinicze

3. niesinicze

Wzrost stężenia hemoglobiny zredukowanej widoczny jest jako niebiesko-szare zabarwienie ciała.

Podział sinicy:

1. typu centralnego - zależne od zaburzeń utlenowania w płucach lub przecieku żylno-tętniczego

2. typu obwodowego - wzmożone oddawanie O₂ tkankom (zwolniony przepływ obwodowy w niewydolności zastoinowej serca przez naczynia włosowate)

Stan taki związany jest z:

1. zaburzeniami utlenowania krwi w płucach (niewydolność oddechowa)

2. w przecieku krwi żylnej (nieutlenowanej) do części tętniczej układu krążenia (nieprawidłowe połączenia między jamami serca albo dużymi naczyniami)

Do przecieku dochodzi zgodnie z gradientem stężeń:

1. ubytki przegrody międzyprzedsionkowej/międzykomorowej

2. w przetrwałym przewodzie tętniczym Botalla (bez sinicy !)

ZABURZENIA RYTMU SERCA:

Prawidłowa częstość rytmu 60-100/min

Prawidłowe funkcjonowanie serca wymaga systematycznego powstawania i przewodzenia sygnałów el. w układzie przewodzącym serca i m.sercowym we właściwym wymiarze czasowym i przestrzennym.

NIEMIAROWOŚĆ (arytmia, dysrytmia) - nieprawidłowość powstawania i szerzenia się bodźców.

Zaburzenia należące do nich:

1. w częstości, regularności

2. miejsca powstawania zaburzenia

Zmiany prawidłowej sekwencji przestrzennej, czasu aktywacji m.sercowego.

KLINICZNY PODZIAŁ ZABURZEŃ:

1. Z nadpobudliwością

1. Szybki rytm zatokowy

2. Skurcze przedwczesne

3. Częstoskurcz napadowy

4. Migotanie, trzepotanie (komór i przedsionków)

2. Ze zmniejszoną pobudliwością (zwolnienie pracy serca)

1. Wolny rytm zatokowy

2. Niemiarowość zatokowa bezładna

3. Zahamowanie zatokowe

BRADYCARDIA

140-150/min

Przyczyny:

1. zaburzenia powstawania potencjałów rozrusznikowych

lub/i

2. utrudnienie ich przewodnictwa

• trening sportowy (fizjologia)

• pobudzenie nerwu błędnego (wzrost ciś. śródczaszkowego)

• w świeżym zawale

• niedoczynności tarczycy

• leki zmniejszające ciś. tętnicze lub przec. Niemiarowości

TACHYCARDIA

poniżej 35/min

Przyczyny:

1. wzrost automatyzmu (szybsza rozkurczowa depolaryzacja)

2. spontaniczna depolaryzacja

3. zaburzenia przewodnictwa re-entry

• w czasie wysiłku

• w gorączce

• nadczynności tarczycy

• ostre niedotlenienie ustroju

Choroba niedokrwienna serca (morbus ischaemicus cordis)

Przyczyny:

1. przerost mięśnia sercowego (wzrost masy mięśnia)

2. miażdżyca tętnic wieńcowych (zwężenie tętnic)

3. choroba małych naczyń

4. brak zmian w naczyniach (10%)

Choroba wieńcowa (morbus coronarius)

Związana z miażdżycą tętnic wieńcowych.

Napad bólu - kliniczny objaw ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego = dusznica bolesna, dławica piersiowa = angina pectoris

Przyczyny choroby niedokrwiennej serca: zmiany miażdżycowe w tętnicach na skutek czynników genetycznych i związanych ze stylem życia.

Objawy pojawiają się, gdy pole powierzchni przekroju tętnicy zmniejszy się o około 75%.

Przerost mięśnia sercowego: dochodzi do niego w lewej komorze gdy (rzadko):

1. dopływ krwi do jam serca jest zwiększony (niedomykalność zastawki przedsionkowo-komorowej)

2. ubytek w przegrodzie międzykomorowej

Choroba niedokrwienna:

1. jest następstwem zwiększonego oporu w krążeniu krwi, zwiększonej pracy (nadciśnienie tętnicze)

2. przy zwężeniu lub niedomykalności zastawki półksiężycowatej aorty

3. uszkodzenie małych naczyń wieńcowych

Dławica piersiowa:

Uczucie bolesnego ucisku w środkowej części klatki piersiowej, które może promieniować do ramion, szyi, pleców, lewej kończyny, nadbrzusza, 4-5 palca lewej ręki. Ból wysiłkowy, ustępuje w spoczynku lub po podaniu podjęzykowym nitrogliceryny.

Czynniki wyzwalające chorobę niedokrwienną serca:

1. wysiłek fizyczny

2. emocjonalny

3. stres

4. stosunek płciowy

5. strach

EKG w stabilnej dusznicy piersiowej:

1. w spoczynku - często prawidłowe

2. zmiany - podczas napadu

3. wysiłkowe - wykazuje cechy niedokrwienia

Leczenie:

1. azotany

2. beta-blokery

3. leki z grupy antagonistów Ca

4. inhibitory konwertazy angiotensyny

Niestabilna dławica piersiowa:

1. ból nasila się, występuje częściej

2. pojawia się po mniejszym niż zwykle wysiłku lub w spoczynku

3. nie ustępuje po zastosowaniu nitrogliceryny

4. wymaga hospitalizacji (dożylny wlew nitrogliceryny i heparyny)

Ból - jest objawem niedokrwienia m.sercowego i kumulacji metabolitów (kwasu mlekowego, pirogronowego, fosforowego, histaminy)

Nasilenie po:

1. posiłku

2. spadku temperatury

3. wietrzna pogoda

Czynniki określające zużycie O₂:

1. częstość akcji serca

2. napięcie ścian komór

3. kurczliwość mięśnia

Wzrost jednego z nich może wywołać dusznicę (przy zmniejszonym przepływie wieńcowym).

Dusznica nocna: bez widocznej przyczyny, jest poprzedzona:

1. snem z przyspieszonym oddechem i częstością akcji serca

2. wzrostem ciśnienia tętniczego

Dławica Prinzmetala:

1. powód - skurcz dużej tętnicy wieńcowej

2. ból w spoczynku, wydłużenie odcinka ST w EKG w czasie bólu

3. w okresie bezbólowym EKG prawidłowe lub stale nieprawidłowy zapis

4. ustępuje szybko po podaniu nitrogliceryny, skuteczne są leki blokujące kanał Ca²⁺

ZAWAŁ: (martwica komórek miąższowych) (infarctus)

Martwica spowodowana ostrym niedokrwieniem. Powstaje, gdy krążenie oboczne nie wytwarza się dostatecznie szybko lub jego wytworzenie nie jest możliwe.

Mózg -> martwica rozpływna

Pozostałe narządy - martwica skrzepowa

Rodzaje:

1. blady (bezkrwisty, niedokrwienny) [i.albus/anemicus/ischemicus] serce, mózg

2. czerwony (krwotoczny) [i.ruber/haemorrhagicus] płuca, jelita, jądra, jajniki

w nerkach i śledzionie - zawały blade i czerwone

Czerwony:

1. płuca - niewydolność serca

2. nerki - zakrzepica żyły nerkowej

3. jelita - zakrzepica żyły wrotnej, skręt jelit, zadzierzgnięcie jelit

4. jądra lub jajniki - ich skręt

bierne - zamknięcie tętnicy i żyły

Zawały nie powstają:

1. język

2. tarczyca

3. prącie

4. macica

5. pęcherz moczowy

Tkanka objęta zawałem ma kształt stożka, podstawą zwróconego do powierzchni narządu. W szczycie - miejsce zatkania światła tętnicy.

Podział:

1. podwsierdziowy

2. śródścienny

3. ponadsierdziowy

4. pełnościenny (zagrożenie pęknięciem serca, tamponadą)

Przyczyny:

1. miażdżyca

2. zakrzep (skrzeplina)

3. zator

4. zapalenie tętnicy wieńcowej

5. stres (aminy katecholowe)

6. skurcz tętnic wieńcowych

7. niedostateczny dopływ krwi do tętnic na skutek wady ujścia aortalnego

Zawał mięśnia sercowego (i.myocardii)

1. najczęściej w lewej komorze

2. w przegrodzie międzykomorowej (uszkodzenie układu bodźcoprzewodzącego, zaburzenia rytmu, migotanie komór, blok całkowity, zgon)

3. rzadko w prawej (przy zamknięciu światła tętnicy, przy wejściu do komory i gdy mięsień jest coooo :D)

4. przedsionka po stronie prawej, towarzyszy kom. Lewej

Patogeneza zawału:

Uwarunkowania genetyczne - zaburzenia lipidowe, sprzyjające miażdżycy.

Zawałom sprzyjają:

1. palenie papierosów

2. dieta wysokoenergetyczna

3. mało ruchu

4. nerwowa praca

5. cholesterol (powyżej 250mg/dl

6. cukrzyca

Diagnostyka:

1. EKG - najważniejsze badanie

2. rutynowe laboratoryjne (po 12h)

• zwiększona leukocytoza z przes. krwinek białych

• przyspieszone OB.

• Zwiększona glikemia

Enzymy mięsnia sercowego:

1. po 6h wzrost CK-MB, frakcji sercowej kinazy kreatynowej, utrzymuje się 36-48h, szczyt po 24h, co 8h pomiary

2. LDH - dehydrogenaza kwasu mlekowego, największa wartość po 3-5 dniach (7-9dni)

3. kilka h po zawale - mioglobina w surowicy, utrzymuje się do 24h

4. troponiny m.sercowego, czuły wskaźnik, wzrost po 3h, utrzymuje się przez 14 dni

Zejście zawału:

1. organizacja zawału (organisatio) - blizna

2. rozmiękanie (emollitio)

3. jałowe (sterylis)

4. zakażone (infecta)

5. zwapnienie (calcificatio)

Powikłania:

1. zaburzenia rytmu serca

2. ostra niewydolnośc LK, z obrzękiem płuc

3. wstrząs kardiogenny

4. zakrzepica przyścienna

5. pękanie ściany, przegrody lub m.brodawkowego (5-10 dnia po zawale)

6. tętniak pozawałowy

Leczenie:

1. spoczynkowe w łóżku (krótko - do tygodnia)

2. dieta ubogoenergetyczna, lekkostrawna, bogatowitaminowa)

3. leczenie fibrynolityczne

4. leczenie przeciwzakrzepowe

5. leczenie ostrej niewydolności LK i wstrząsu

6. ograniczenie wysiłku fizycznego i umysłowego

PATOFIZJOLOGIA 19.10.2009

WYKŁAD 4

„MIAŻDŻYCA, ZAKRZEPICA, SKAZY KRWOTOCZNE”

MIAŻDŻYCA - (atherosclerosis) - Przewlekły proces patologiczny polegający na powstawaniu zmian wstecznych i postępowych w błonie wewnętrznej i środkowej tętnic.

Według WHO: Przewlekła choroba tętnic, której cechą są złożone, wieloogniskowe zmiany wsteczne i rozplemowi w błonie wewnętrznej tętnic.

W zaawansowanym stadium także w środkowej.

Miażdżyca tętnic: (arteriarum)

1. arteriosclerosis - stwardnienie tętnic (tętnica przesycona złogami białkowymi, traci elastyczność)

2. atheromatosis - kaszowatość tętnic

3. atherosclerosis - miażdżyca tętnic

Miażdżyca - RODZAJE:

1. stwardnienie starcze tętnic - arteriosclerosis senilis

2. stwardnienie typu Monckeberga (tętnice udowe, rzadko tarczycy, macicy, jajnika - zwapnienie)

3. miażdżyca - artherosclerosis

4. stwardnienie tętniczek - arteriosclerosis (z pogubieniem ściany - odkładanie mas białkowych lub włókien sprężystych i włóknistych - elastosis. Zmiany związane z nadciśnieniem i cukrzycą)

ETIOPATOGENEZA:

Cechy:

1. powolna akumulacja makrofagów, limfocytów T, komórek mięśni gładkich

2. lipidów

3. licznych składników tkanki łącznej w błonie wewnętrznej ściany naczynia (kolagen, proteoglikany, siarczan keratanu i inne)

Zmiany pojawiające się w miażdżycy:

1. wsteczne:

• zwyrodnienie tłuszczowe

• cholesterolowe

• wapniowe

• szkliste

• martwica

2. postępowe:

• rozplem miocytów

• rozplem makrofagów

Patogeneza - teoria lipidowa, rozwojowi sprzyjają:

1. zwiększenie ilości lipoprotein o małej gęstości LDL

2. zwiększenie ilości lipoprotein o bardzo małej gęstości VLDL

3. spadek lipoprotein o dużej gęstości HDL

4. uszkodzenie śródbłonka przez:

• utlenione lipoproteiny LDL

• wolne rodniki

• nadtlenki nienasyconych kwasów tłuszczowych

Najnowszy pogląd:

Miażdżyca - przewlekła choroba zapalna inicjowana przez wzrost poziomu autoprzeciwciał skierowanych przeciwko ujemnie naładowanym fosfolipidom błon komórkowych, zaktywowanym płytkom krwi, komórkom śródbłonka i zmodyfikowanym lipoproteinom.

W blaszce miażdżycowej stwierdzono obecność wszystkich poznanych mediatorów procesu zapalno-immunologicznego.

Za inicjację tego procesu uważa się tworzenie kompleksu antygen-przeciwciało w obecności cytokin uwalnianych w ścianie naczyń przez usuwające je komórki układu immunologicznego.

Przewlekła odpowiedź zapalno-immunologiczna - ściany naczynia - produkcja białek ostrej fazy, wynikająca z uszkodzenia endotelium przez zmodyfikowane LDL, które same mogą degradować komórki śródbłonka lub stają się materiałem obcym, immunogennym.

Zmiany miażdżycowe:

1. aktywacja neutrofilów i monocytów

2. zwiększona ekspresja receptorów dla prozapalnych cytokin i cząsteczek adhezyjnych na powierzchni płytek krwi i leukocytów oraz komórek śródbłonka

3. nasilona synteza IL-1

4. TNF-alfa - wzrost stężenia czynnika wzrostowego fibroblastów, procesy te warunkują migrację krwinek białych do tkanek

W miażdżycy przebiegającej ze zwiększonym stężeniem cholesterolu we krwi zaobserwowano:

1. powstające przeciwciała

2. kompleksy immunologiczne i komórki

Mogą być przyczyną immunologicznego uszkodzenia tętnic i rozwoju miażdżycy

Parametry biochemiczne w aspekcie miażdżycy jako choroby zapalnej:

1. TC/HDL (cholesterol całkowity: cholesterolu HDL)

2. białko C - reaktywne (CRP)

• podwyższone stężenia białek ostrej fazy w tym CRP w osoczu krwi - pierwotna przyczyna pęknięcia blaszki miażdżycowej

• obniżenie się stężenia CRP koreluje z procesem jej stabilizacji. CRP - niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych

CRP - zdrowy styl życia = spadek stężenia tego białka (niepalenie, duża aktywność fizyczna, brak otyłości.

• Statyny, aspiryna - spadek stężenia CRP (przeciwzapalne)

• CRP powinno się oznaczać u pacjentów z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych obok cholesterolu całkowitego i jego frakcji (HDL, LDL)

4. fibrynogen

5. IL-6

6. międzykomórkowa molekuła adhezyjna (SICAM-1)

7. VEGF - naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu, to białko zaliczane do głownych czynników angiogennych. Wpływa na migrację i proliferację komórek śródbłonka oraz wzrost jego przepuszczalności

8. MCSF - czynnik stymulujący kolonie makrofagów, tworzenie komórek piankowatych.

9. TNF-alfa, IL-2 - aktywacja limfocytów T

10. selektyna E, ICAM-1, VCAM-1 - adhezyjność komórek śródbłonka

11. PDGF-, NO, endotelina - wzrost przepuszczalności śródbłonka

12. lizozym - należy do nieswoistych czynników odpowiedzi immunologicznej. Jest obecny w ziarnistościach swoistych neutrofili, w ziarnistościach monocytów i makrofagów

Przebieg:

1. blaszki miażdżycowe powstają we wczesnej młodości

2. często w miejscach hemodynamicznego stresu (rozwidlenie naczyń)

3. narastające zmiany miażdżycowe prowadzą do stopniowego zwężania i zamknięcia światła naczynia

4. upośledzenie przepływu krwi (niedokrwienie)

5. przy całkowitym zamknięciu - ostre niedokrwienie - zawał

6. choroba przewlekła i postępująca, w końcowej fazie jest przyczyną znacznego ograniczenia i skrócenia aktywności ludzi

7. kliniczne objawy ujawniają się po latach, utrudnia to przeciwdziałanie udarowi mózgu czy zawałowi serca

Inicjacja procesu miażdżycowego:

Czynniki uszkadzające śródbłonek naczyniowy:

1. siły hemodynamiczne (nadciśnienie)

2. wzrost stężenie cholesterolu, czynników wazoaktywnych (serotonina, angiotensyna II, aminy katecholowe), hemocysteiny, wolnych rodników tlenowych

3. toksyny chemiczne, bakteryjne - przyspieszają migrację lipoprotein i monocytów do ściany tętnicy)

Komórki piankowate - makrofagi wypełnione cholesterolem zgromadzone pod śródbłonkiem, stanowią pierwszą obserwowaną zmianę miażdżycową, nacieczenie tłuszczowe (fatty-streak)

Zmiany najczęściej powstają w:

w tętnicach wieńcowych (zawał serca), szyjnych (udar mózgu), mózgowych (udar mózgu), nerkowych (nadciśnienie tętniczo-nerkowe) biodrowe i udowe (chromanie przestankowe, martwica stóp), kreskowych (ból brzucha po posiłku, zawał krwotoczny jelita, zatrzymanie perystaltyki), w aorcie (tętniak), w rozwidleniu aorty i tętnic biodrowych (chromanie przestankowe, impotencja, zanik mięśni pośladków)

Blaszki miażdżycowe:

Blaszki żółte - nacieczenie tłuszczowe:

1. rozsiane ogniskowo

2. pełnoobwodowe lub zajmujące część obwodu

3. zwężają światło (wystają do światła)

4. rozpad makrofagów

5. nagromadzenie lipoproteid i cholesterolu - pożerane przez makrofagi i monocyty

Blaszki białe:

1. proliferacja komórek mięśni gładkich i migracja do przestrzeni śródbłonkowej, tam intensywnie dzielą się i stymulują syntezę zrębu pozakomórkowego

2. dochodzi do zlewania się złogów cholesterolu oraz włóknienia, przez co tworzy się rdzeń blaszki

3. w jego skład wchodzą lipidy osocza, lipidy uwolnione ze zniszczonych komórek piankowatych, kryształy cholesterolu oraz składniki substancji podstawowej tkanki łącznej takie jak: kolagen, proteoglikany, siarczan keratanu i inne

4. mogą ulegać owrzodzeniom lub wapnieć

Czynniki ryzyka miażdżycy:

1. stężenie lipidów i lipoproteid w surowicy:

• cholesterol > 200 (250) mg/dl

• trójglicerydy > 200 (500) mg/dl

• HDL < 40 mg/dl

nadciśnienie tętnicze

palenie

cukrzyca typu II, upośledzenie tolerancji glukozy

niedoczynność tarczycy (wzrost cholesterolu)

czynniki prozakrzepowe: wzrost stężenia fibrynogenu i czynnika 7

otyłość brzuszna

zaawansowany wiek

płeć męska

hiperhomocysteinemia

mała aktywność fizyczna

obniżony poziom estrogenów: wzrost stężenia LDL, spadek HDL

uwarunkowania genetyczne

Dieta:

1. wzrost zawartości tłuszczu w diecie powyżej 30% wartości energetycznej diety

2. wzrost zawartości tłuszczów zwierzęcych

3. wzrost spożycia cholesterolu i cukrów prostych

4. niedobór w diecie jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika, witamin antyoksydacyjnych

5. niedobór Cu, Fe, Cr, Se

Zapobieganie:

1. właściwa dieta

2. rzucenie palenia

3. unikanie alkoholu

4. wysiłek fizyczny (umiarkowany)

5. leczenie współistniejących chorób:

• nadciśnienie

• cukrzyca

• niedoczynność tarczycy

• otyłość

Leczenie farmakologiczne:

1. w leczeniu hipercholesterolemii: statyny, kwas nikotynowy, probukol, fitosterol

2. w leczeniu hipo- : fibraty

3. inne środki stosowane w profilaktyce miażdżycy:

• antagoniści kanału wapniowego

• inhibitory konwertazy angiotensyny

• alfa- i beta- adrenolityki

antyoksydanty: witamina E, beta-karoten, witamina C, glutation, selen)

Następstwa:

1. zawal mięśnia sercowego

2. udar mózgu

3. martwica kończyn

4. tętniak aorty brzusznej

ZAKRZEPICA (THROMBOSIS)

Proces patologiczny polegający na powstawaniu strontów zbudowanych z elementów upostaciowionych krwi w świetle naczyń krwionośnych lub sercu w żywym ustroju.

Patogeneza:

Powstawanie strontów zwanych skrzeplinami jest uwarunkowane 3 czynnikami patogenetycznymi, które noszą nazwę triady Virchowa.

Należą do nich:

1. zwolnienie przepływu w naczyniach - jest to możliwe we wszystkich częściach układu krążenia z wyjątkiem układu tętniczego

2. uszkodzenie śródbłonka lub ściany naczynia - uraz, operacja, zapalenie, miażdżyca

3. nieprawidłowości w krwi - czerwienica, nadpłytkowość, hiperfibrynogenemia

Czynniki predysponujące do zakrzepicy:

- wiek - ryzyko rośnie po 40

- trombofilie:

1. wrodzone - wynikające ze zmian w stanie krwi - do powstawania skrzeplin w żyłach

2. nabyte (w wyniku chorób): nowotwór, choroby płuc, niewydolność krążenia, przewlekłe stany zapalne

Czynniki ryzyka trombifilii:

Niedobór inhibitorów krzepnięcia:

1. antytrombiny

2. białka C

3. białka S

4. obecność czynnika V Leiden

5. mutacja genu protrombiny

Czynniki okolicznościowe:

1. rozległy zabieg - unieruchomienie (profilaktyka przeciwzakrzepowa)

2. ciąża i połóg

3. długotrwałe siedzenie w samolocie (powyżej 6h) - zaopatrzyć się w specjalne skarpetki chroniące przed powstawaniem zakrzepów

4. starszy wiek

5. doustnie stosowane estrogeny

6. chemioterapia

DIC (rozsiane, wewnątrznaczyniowe krzepnięcie):

Stanowi powikłanie wielu chorób. Prowadzi do niedoboru czynników krzepnięcia.

Występuje w:

1. posocznicy

2. po rozległych zabiegach chirurgicznych

3. w nowotworach złośliwych

4. powikłaniach położniczych

5. niewydolności wątroby

6. ciężkie odczyny toksyczne

Powstawaniu zakrzepicy sprzyja:

1. zwiększenie lepkości (zwiększenie liczby płytek krwi)

2. zwiększenie liczby erytrocytów

3. hiperfibrynogenemia

Podział ze względu na udział elementów morfotycznych budujących skrzeplinę:

Zakrzep = skrzeplina (thrombus)

1. czerwony - t.ruber

2. biały - t.albus

3. warstwowy - t.lamellaris

4. szklisty - t.hyalinicus

Podział ze względu na kształt i stosunek do światła naczynia:

1. kulisty (globosus)

2. miejscowy (autochtonus)

3. przedłużony (prolongatus)

4. przyścienny (parietalis)

5. zatykający (obturatorius)

Losy zakrzepu:

1. powiększenie (przewarstwienie, przedłużenie)

2. zmniejszenie (przez odwodnienie-wysychanie)

3. rozpuszczenie

4. rozmiękanie zakrzepu (ramolitio thrombi):

1. ramolitio aseptica - jałowe - plazmina, enzymy proteolityczne granulocytów

2. r.septica - zakażone - ropne

3. organizacja zakrzepu - organisatio thrombi

4. udrożnienie światła - recanalisatio

5. zwapnienie - calcificatio thrombi

• kamień żylny - phlebolith

• kamień tętniczy - arteriolith

Następstwa zakrzepicy:

1. niedokrwienie narządu lub zawał (zwężenie światła tętnicy lub jej zamknięcie)

2. przekrwienie bierne i jego następstwa - utrudnienie odpływu krwi żylnej z narządu

3. zatory oderwanymi skrzeplinami i ich następstwa

Obraz makroskopowy:

1. mocno przytwierdzony do ściany naczynia lub wsierdzia (w sercu)

2. jest kruchy

3. matowy o nierównej powierzchni (pokryty bruzdami)

Skrzep (po śmierci):

1. luźno leży w świetle

2. jest lśniący

3. jest sprężysty

4. ma gładką powierzchnię

5. barwę wiśniową

Obraz mikroskopowy:

1. składniki morfotyczne przylegają ściśle do ściany

2. układają się zwykle warstwami:

1. płytki krwi (trombocyty), które inicjują tworzenie zakrzepu

2. niewielka ilość włóknika

3. krwinki czerwone i białe

ZATOR (embolia)

Zaczopowanie światła naczynia przez przeniesiony z prądem krwi materiał.

Czop - embolius.

Rodzaje materiału zatorowego:

1. zator ciałem stałym - blaszki miażdżycowe, zakrzep, bakterie, grzyby, komórki nowotworowe

2. zator ciałem płynnym - tłuszcz po złamaniu kości, płyn owodniowy

3. zator ciałem gazowym - powietrzne, azot w chorobie kesonowej

Podział zatorów:

1. typowy - materiał niesiony z prądem krwi

2. nietypowy:

1. skrzyżowany - czop z żył dużego krążenia dostaje się do tętnic dużego krążenia z pominięciem krążenia płucnego - ubytek w przegrodzie międzykomorowej lub międzyprzedsionkowej

2. wsteczny - czop wędruje w przeciwnym kierunku do prądu krwi czy chłonki

Żylak - ograniczone rozdęcie żyły lub uwypuklenie jej światła

Tętniak - workowate uwypuklenie tętnicy (w dużych tętnicach)

PATOFIZJOLOGIA 25.10.2009

WYKŁAD 5

SKAZA KRWOTOCZNA (diathesis haemorrhagica)

Niezdolność do zatrzymania krwawienia siłami ustroju, w razie uszkodzenia naczyń włosowatych drobnej tętnicy lub żyły albo też skłonność do krwawienia samoistnego z naczyń, których ciągłość nie została naruszona

W zatrzymaniu krwi biorą udział:

1. ściana naczynia

2. płytki krwi

3. osoczowy mechanizm krzepnięcia

Podział:

1. nabyte

2. wrodzone

1. płytkowe

2. osoczowe

3. naczyniowe

Naczyniowe (wrodzone):

1. naczyniakowatość krwotoczna, choroba Rendu (rozszerzenie naczyń włosowatych i ścieczenie ich ścian)

2. zespół Ehlersa i Danlosa oraz zespół Marfana (kruchość naczyń - defekt elastyny i kolagenu)

Nabyte:

1. zespół Schönleina-Henocha (po przebytym zakażeniu dróg oddechowych -> plamica kończyn i pośladków -> nerek)

2. uczulenie na alergeny (bakteryjne, pokarmowe, leki, jad owadów)

3. uczulenie na leki (preparaty jodowe, atropina, penicylina prokainowa)

4. zakażenia bakteryjne i wirusowe

5. gnilec (szkorbut) - niedobór witaminy C

Osoczowe (wrodzone):

1. hemofilie: A-niedobór czynnika 8, B-9, C-11

2. choroba von Hillebranda

3. Afibrynogenemia i hipofibrynogenemia

4. disfibrynogenemia

5. niedobór czynników 2,5,7,10,12,13

Hemofilia A:

1. dziedziczna

2. nosicielki - kobiety

3. chorują mężczyźni

4. nasilenie zależy od stopnia niedoboru czynnika 8

5. występuje obfite krwawienie

Hemofilia B:

1. wrodzony niedobór czynnika 9

2. 10x rzadziej niż A

3. objawy podobne

4. dziedziczy się jak A

Hemofilia C:

1. uwarunkowana genetycznie

2. występuje u obu płci

3. łagodny przebieg

Diagnostyka hemofilii:

1. oznaczenie czynników krzepnięcia 8,9,10 (niskie stężenie, niedobór)

2. czas protrombinowy

3. liczba płytek

4. czas krwawienia

Skazy krwotoczne osoczowe (nabyte):

1. niedobór czynnika zespołu protrombiny (2) i 9,10,7 (7 - wynika z niedoboru witaminy K)

2. skaza krwotoczna w przebiegu marskości wątroby i ostrej martwicy jej miąższu

3. uogólnione krzepnięcie wewnątrznaczyniowe (DIC) (koagulopatia ze zużycia)

4. patologiczne inhibitory krzepnięcia

5. skaza krwotoczna po leczeniu heparyną

Skazy płytkowe:

1. spadek liczby płytek krwi (thrombocytopenia)

2. wzrost liczby płytek (thrombocytosis)

3. upośledzenie funkcji płytek przy prawidłowej ich liczbie

Charakterystyka:

1.drobne, punkcikowate wybroczyny w skórze i błonach śluzowych

2. rzadko sińce, wylewy

Rzadko:

1. krwotoki z nosa, przewodu pokarmowego

2. obfite miesiączki

3. nadmierne krwawienia przy drobnych urazach

MAŁOPŁYTKOWOŚĆ

Przyczyny:

1. WRODZONA - spadem tworzenia płytek (uszkodzenia megakariocytów)

2. NABYTA - uszkodzenie megakariocytów przez cytostatyki, sole metali ciężkich, promieniowanie, zakażenia wirusowe, białaczka, szpiczak mnogi

3. NADMIERNE ICH NISZCZENIE - podłoże immunologiczne, towarzyszy przetoczeniom krwi, DIC, sztucznym zastawkom, krążeniu pozaustrojowemu

4. NADMIERNE ICH GROMADZENIE - towarzyszy chorobom związanym z powiększeniem śledziony, przewlekłym białaczkom, marskości wątroby, wrodzonej niedokrwistości hemolitycznej (normalnie w śledzionie 30%, w krwioobiegu 70%, w splenomegalii odwrotnie)

Diagnostyka:

1. wyniki osoczowego układu krzepnięcia prawidłowe

2. przedłużenie czasu krwawienia

3. dodatki odczyn opaskowy

4. upośledzenie retrakcji skrzepu

5. spadek liczby płytek

NADPŁYTKOWOŚĆ:

1. wzrost liczby płytek 500 000/ul

2. ich czynność jest upośledzona

Pierwotna: czerwienica prawdziwa, przewlekła białaczka szpikowa

Wtórne: w chorobach nowotworowych, stanach zapalnych (reumatoidalne zapalenie stawów)

Zaburzenia funkcji płytek:

wynikają z zaburzenia, z nieprawidłowości budowy ich receptorów

Wrodzone: choroba Glanzmanna, Bernarda i Souliera, niedobór ziarnistości płytkowych

Nabyte: mocznica, przewlekłe choroby wątroby, białaczki, niesteroidowe leki przeciwzapalne

ZMIANA WSTECZNA (metamorphosis regressiva)

Zmiany wsteczne to morfologiczne następstwa zaburzeń przemiany materii, prowadzące do upośledzenia funkcji komórki, tkanki albo narządu lub zmiany odzwierciedlające nieosiągnięci prawidłowej budowy lub funkcji narządu.

PODZIAŁ

1. wady rozwojowe np. agnezja (niewykształceni zawiązków narządu), aplazja, hipoplazja (niedostateczne), atrezja (niedrożność)

2. zaniki (atrophia)

3. zwyrodnienia (degeneratio)

4. martwice (necrosis)

ZANIK: zmiana polegająca na zmniejszeniu się mas komórki/tkanki/narządu

Przyczyny:

1. inwolucja - zanik pranerczy, grasicy, jajników po okresie przekwitania

2. starzenie się - zanik mięśni, tkanki limfatycznej

3. wyniszczenie ustroju - głodzenie, choroby nowotworowe

4. bezczynność - zanik mięśni w unieruchomionej kończynie

5. ucisk - zanik nerki - wodonercze, zanik mózgu - wodogłowie

6. odnerwienie - zanik mięśni po uszkodzeniu obwodowych nerwów ruchowych

7. niedokrwienie - miażdżyca - zanik miąższu narządu

8. zaburzenia hormonalne - zanik gruczołów dokrewnych, przy braku hormonów tropowych przysadki

9. nadczynność - nadmierna praca wysepek trzustki (zanik) - cukrzyca regulacyjna

Podział zaników:

1. dośrodkowy (a.concentrica) - zanik masy i spadek objętości

2. odśrodkowy (a.excentrica) - spadek masy/wzrost objętości np. wodonercze, wodogłowie

1. prosty (a.simplex) - zanik elementów miąższowych i zrębu

2. włóknisty (a.fibrosa) - zanik składników miąższowych + rozrost tkanki łącznej -> włóknienie

3. brunatny (a.fusca) - zanikają komórki miąższowe, pojawia się brunatny barwnik - lipofuscyna (serce, wątroba tkanka tłuszczowa)

4. tłuszczowy (a.liposa)

Rozedma płuc (emphysema pulmonum)

1. zanik odśrodkowy

2. zanik miąższu u podłoża którego leży uszkodzenie i przerwanie ścian pęcherzyków płucnych

3. zaburzeniom tym towarzyszy spadek powierzchni oddechowej, wzrost objętości płuc praz wzrost oporów naczyniowych w krążeniu płucnym

Podział:

1. śródmiąższowa - rozerwanie ścian pęcherzyków przy gwałtownym wtłoczeniu powietrza do dróg oddechowych

2. pęcherzykowa:

1. pierwotna

2. starcza (nie jest odśrodkowa)

3. zastępcza (odpowiedź na usunięcie płata lub całego płuca - na spadek powierzchni oddechowej)

Patogeneza rozedmy pierwotnej:

Rozpad włókien sprężystych ścian pęcherzyków płucnych (enzymy proteolityczne, wolne rodniki - u palaczy)

Przyczyny:

1. niedobór alfa-antytrypsyny (inhibitora proteinaz), brak hamowania aktywności enzymów uwalnianych z granulocytów i makrofagów

2. przewlekłe zapalenia oskrzeli i oskrzelików (działanie proteinaz uwalnianych w dużych ilościach z rozpadających się komórek)

3. palenie papierosów (wolne rodniki i częste zapalenia)

Zmiany rozedmowe:

1. zanik miąższu przyczyną konieczności utrzymania dodatniego ciśnienia w pęcherzykach (zapobieganie zapadaniu się - „rybi oddech”)

2. zaleganie śluzu w oskrzelikach

3. wzrost ciśnienia w pęcherzykach

4. zanik miąższu

5. wzrost oporu przepływu krwi przez płuca (nadciśnienie płucne)

Obraz makroskopowy - płuca są:

1. duże

2. puszyste

3. suche

4. blade

5. nie zapadają się po otwarciu klatki piersiowej

6. zakrywają trójkąt piersiowy

Mikroskopowy obraz rozedmy pierwotnej:

1. ścieczenie przegród pęcherzykowych

2. różna wielkość i kształt pęcherzyków

3. duże pęcherze rozedmowe

4. widoczne porozrywanie ścian pęcherzyków (sterczące kolce)

5. widoczny czasami śluz w świetle oskrzelików i nacieki w ścianie

ZWYRODNIENIE

Zmiana wsteczna polegająca na gromadzeniu się w komórkach lub istocie międzykomórkowej substancji, które tam normalnie nie występują lub występują w niewielkich ilościach

Podział:

1. białkowe

2. węglowodanowe - np.cukrzyca (podwyższony poziom), glikogenowe (prod. w wątrobie) w nadmiernych ilościach np. w cytoplazmie, jądrach - towarzyszy miażdżycy - w błonach wewnętrznych naczyń tętniczych, otyłość

3. tłuszczowe - stłuszczenie i otłuszczenie - w cytoplazmie komórek np. wątroby

4. nukleoproteidowe - związane z DNA komórki np. dna moczanowa (rozpad puryn, pirymidyn)

5. mineralne - kamice np. śliniankowa, trzustkowa, nerek

6. barwnikowe - np. zewnątrzpochodne - tatuaże, wewnątrzpochodne - związane ze wzrostem ilości melaniny (piegi, znamiona, brodawki), bilirubinowe

BIAŁKOWE:

Skrobiowate - odkładanie amyloidu - białek fibrylarnych w przestrzeniach tkankowych, pozakomórkowo

1. skrobiawica pierwotna - narządy powyżej przepony - bez uchwytnej choroby

2. skrobiawica wtórna - w przebiegu przewlekłych zapaleń (trąd, gruźlica, promienica, reumatoidalne zapalenie stawów - w narządach poniżej przepony)

ROGOWACENIE:

1. nadmierne

2. wadliwe

(modzel, nagniotek, róg skórny, rybia łuska, łuszczyca)

- rogowacenie nabłonka pokrywającego błony śluzowe (leukoplakia)

PATOFIZJOLOGIA 09.11.2009

WYKŁAD 6

„ZMIANY WSTECZNE, CUKRZYCA, MARTWICE, ZMIANY POSTĘPOWE”

Zwyrodnienia c.d.

1. Białkowe

1. Przyćmienie miąższowe - w cytoplazmie komórek czynnościowych - przyćmione przez drobiny jądra

2. Zwyrodnienie (=nadmiar) koloidowe - np. tarczyca, przysadka, światło kanalików nerkowych, nadnercza

3. Zwyrodnienie szkliste - przepojenie tkanki łącznej zrębowej białkiem (ciałko białawe, białe blaszki miażdżycowe, blizny)

4. Zwyrodnienie wodniczkowi - gromadzenie się wody w zbiornikach siateczki śródplazmatycznej. W mikroskopie świetlnym widoczne puste przestrzenie w cytoplaźmie.

2. Węglowodanowe - śluzowe i śluzowate (substancja podstawowa tkanka łączna -> mukoid [galaretowata substancja] - nowotwory tkanki łącznej, stany zapalne tkanki łącznej - kolagenozy, pojawia się w niedoczynnościach tarczycy - obrzęk śluzowaty

MUKOWISCYDOZA - zwyrodnienie śluzowe (gęsty śluz). Choroba uwarunkowana genetycznie, jest następstwem niedrożności kanałów dla jonów chloru (zmutowanie białka dla tego kanału)

Patomechanizm mukowiscydozy:

1. Cl^- i H₂O są zatrzymywane przez jony sodowe w gruczołach śluzowych

2. śluz jest lepki i gęsty, zamyka przewód wydzielania zewnętrznego

3. przewody się rozszerzają

Niebezpieczna:

1. w trzustce, która włóknieje

2. w oskrzelach (zatykane przez śluz, rozszerzają się -> zapalenie płuc i ich włóknienie)

3. zatkanie przewodów wątrobowych -> zastój żółci, włóknienie wątroby

4. u noworodków - niedrożność jelit

5. niedrożność nasieniowodów

6. cykle bezowulacyjne

CUKRZYCA: (diabetes mellitus)

Zwyrodnienie glikogenowe.

Choroba wiążąca się z zaburzeniem produkcji, działania insuliny - hormonu wytwarzanego przez komórki beta wysp trzustkowych.

Stan hiperglikemii wynikający z bezwzględnego lub względnego niedoboru insuliny, albo osłabienia wrażliwości tkanek na jej działanie. W konsekwencji zmniejszenie przepuszczalności błony komórkowej lipocytów i miocytów dla glukozy.

Następstwa niedoboru insuliny:

1. wzrost przechodzenia glukozy do krwi

2. wzrost WKT we krwi i w wątrobie (źródło acetooctanu -> śpiączka cukrzycowa)

3. spada wykorzystanie glukozy przez tkanki

4. nasilenie rozpadu białek i przekształcenia jednych aminokwasów w glukozę, innych w ciała ketonowe (spadek masy mięśniowej)

5. glikozylacja nieenzymatyczna (jedna z cech) - łączenie się glukozy z grupami aminowymi białek np. glikozylacja lipoproteid LDL i ich kumulacja w ścianie tętnic, grubienie błony podstawnej

Podział kliniczny cukrzycy:

1. cukrzyca spowodowana antagonistami insuliny

2. c. trzustkowa pierwotna

3. c. trzustkowa wtórna

ad.1

1. glukagonoma (z k-k A) - nadmiar glukagonu

2. somatotatinoma (z k-k D) - nadmiar somatostatyny

3. phaeochromocytoma - nadmiar adrenaliny

4. akromegalia i gigantyzm - nadmiar STH

5. choroba Cushinga - nadmiar kortyzolu

Wszystkie hormony dla tych osób są antagonistami insuliny. Nasilenie cukrzycy jest proporcjonalne do ich stężenia we krwi.

Ad.3

1. pankreatektomia - usunięcie trzustki

2. martwica trzustki

3. hemochromatoza - nadmierne wchłanianie Fe w jelitach

4. martwica lub wapnienie komórek beta

Związana ze zniszczeniem komórek wydzielających insulinę.

Ad.2

1. typ I - insulinozależna

2. typ II - insulinoniezależna

INSULINOZALEŻNA (młodzieńcza)

1. u dzieci, ludzi młodych

2. wynika z uszkodzenia komórek beta i całkowitego braku insuliny (wymaga stałego podawania)

3. szybkie chudnięcie mimo dobrego łaknienia

4. 8x mniej komórek beta niż alfa

Obecne w wyspach liczne limfocyty T jako wyraz odpowiedzi komórkowej przeciwko antygenom komórek beta. Zakażenie wirusem, alergeny, toksyny - zejściem jest włóknienie wysp.

Wirusy, antygeny, toksyny mogą wyzwalać reakcję autoimmunologiczną u osób obciążonych genetycznie.

Leczenie immunosupresyjne cyklosporyną.

Niedobór insuliny powoduje hiperglikemię, ketonemię, glikozurię, odwodnienie, utratę masy ciała.

INSULINONIEZALEŻNA (dorosłych)

Charakteryzuje się opornością tkanki tłuszczowej, mięśniowej i wątroby na insulinę.

Pojawia się u starszych i otyłych.

1. liczba wysp w trzustkach zwykle prawidłowa

2. stężenie insuliny prawidłowe lub nieznacznie obniżone

3. obserwuje się spadek receptorów insulinowych

4. upośledzenie łączenia się insuliny z receptorami

5. przebieg łagodniejszy niż przy braku insuliny

Chorzy reagują na:

1. dietę ubogowęglowodanową

2. pochodne sulfenylomocznika stymulujące trzustkę do wydzielania insuliny

3. leki zwiększające przepuszczalność błony komórkowej komórek mięśni dla glukozy (biguanidy)

Powikłania:

1. choroby skóry, przyzębia

2. nasila miażdżycę

3. mikroangiopatie

Czynniki zagrożenia cukrzycy typu II:

1. brak aktywności fizycznej

2. nieprawidłowe odżywianie

3. nadmierny stres

4. obciążenia dziedziczne

5. otyłość

Działania prewencyjne:

1. utrzymywanie prawidłowej masy ciała

2. racjonalne odżywianie

3. zwiększona aktywność ruchowa

W obu typach w grę wchodzą uwarunkowania genetyczne.

1. typ I - zwiększona podatność na autoimmunizację

2. typ II - zaburzenia metaboliczne, uwarunkowane genetycznie, prowadzące do otyłości

Objawy cukrzycy:

1. nadmierne oddawanie moczu i pragnienie prowadzące czasami do odwodnienia

2. szybka utrata wagi ciała pomimo stałego uczucia głodu i spożywania nadmiernej ilości pokarmu

3. zwiększony poziom cukru we krwi

4. uczucie słabości i zmęczenia

5. osłabienie ostrości wzroku

6. zmiany dotyczące narządów moczopłciowych

7. zakażenia pochwy, dróg moczowych

8. zaburzenia cyklu miesiączkowego

9. swędzenie (okolice odbytu, narządów płciowych - zakażenie skóry)

10. impotencja

Inne objawy:

1. drętwienie, mrowienie kończyn, ciężkość nóg, zawroty głowy, wolne gojenie się ran, trudne do wygojenia infekcje, temperatura ciała poniżej normy

2. nieleczona -> cukrzycowa kwasica metaboliczna -> śpiączka

Diagnostyka:

1. poziom cukru często na czczo wyższy niż 140 mg/dl

2. nadmierne oddawanie moczu i pragnienie

3. poziom cukru po posiłku w 2 oddzielnych oznaczeniach przekracza 200 mg/dl

4. cukier w moczu

5. stężenie hemoglobiny glikozylowanej (HbA1c)

Typy cukrzycy:

1. typ I - odkryto markery genetycznej predyspozycji do wystąpienia cukrzycy: HLA, DR3, DR4, DQ, metodą PCR można określić czy występują. Oznacza się poziom przeciwciał przeciw komórkom wysp.

2. typ II zależy od:

1. wieku (po 45 r.ż)

2. otyłości

3. występowania cukrzycy w rodzinie i w czasie ciąży

4. przynależność do określonych grup etnicznych (czarnoskórzy, Latynosi, mieszkańcy wsyp Pacyfiku, Indianie amerykańscy)

MARTWICE

Podział:

1. śmierć ogólna

2. śmierć miejscowa

1. martwica (necrosis)

2. obumieranie (necrobiosis)

Śmierć - przerwanie życia wszystkich narządów i tkanek ustroju

Nagła - skutek zawału lub migotania komór. Zwężenie tętnicy wieńcowej o więcej niż 75%. 6-24h od chwili doznania bólu.

Rodzaje śmierci:

1. kliniczna (pozorna) - ustanie krążenia lub oddychania z zachowaniem czynności mózgu (5-8minut), odwracalna - reanimacja

2. biologiczna (definitywna) - śmierć mózgu

Badania pośmiertne - autopsja.

Znamiona śmierci:

1. plamy opadowe 3-10h po śmierci (livores mortis)

2. stężenie pośmiertne (rigor mortis) 2-4h po śmierci, po 8h wszystkie mięśnie, 4 dnia ustępuje

3. oziębienie zwłok (algor mortis) - zależne od temperatury otoczenia, tuszy, ubrania

4. rozkład pośmiertny (autoliza, gnicie) (putrefactio)

5. zmiany w oku - w chwili śmierci źrenice szerokie i sztywne, po śmierci rogówka i spojówki matowieją, gałka oczna wiotczeje i zapada się do oczodołu

„żabi brzuch” - siarkowodór -> metsu hemoglobina (czy jakoś tak :P, ale to tylko wtrącenie było ;))

Rodzaje śmierci z punktu widzenia przyczyn:

1. mózgowa - odkorowanie, zatrzymanie ośrodków krążenia i oddychania

2. sercowa - zatrzymanie akcji serca

3. oddechowa - niedotlenienie, nadmiar CO₂

Miejscowa:

1. martwica - szybka śmierć tkanki i narządu w żywym ustroju

2. obumieranie - powolna śmierć tkanki uprzednio chorobowo zmienionej

Podzial martwic:

1. skrzepowa (n.coagulativa)

2. rozpływna (n.colliquativa)

Postacie martwicy skrzepowej:

1. zwykła - zawał serca, nerek, śledziony

2. serowata - serowacenie - caselficatio - TBC (gruźlica), kiła, nowotwory złośliwe

3. woskowa Cenkera (n. cerea, n.zenker) mięśnie poprzecznieprązkowane brzucha

4. tk. Tłuszczowej trzustki (n.telae adiposae, n.balseri) - z jonów Ca, Na, K - mydła, ostre stany zapalne trzustki

Rozpływna:

1. rozmiękanie mózgu (encephalomalacia)

2. w wątrobie (w zapaleniu wirusowym)

3. wrzody żołądka, dwunastnicy (wrzód trawienny) (ulcus pepticum)

4. próchnica zębów (caries dentium)

5. zgorzel (gangrena)

• sucha (g.sicca-mumificatio)

• wilgotna (g.humida)

• gazowa (g.emphysematosa)

Przyczyny powstawania martwicy skrzepowej:

1. zatrzymanie dopływu krwi

1. niedokrwienie ostre - zawał (infarctus)

2. niedokrwienie przewlekłe (odleżyny - decubitus)

2. Czynniki chemiczne:

• Jady bakteryjne

• Związki koagulujące białko (alkohol, sole metali ciężkich, stężone kwasy)

Czynniki fizyczne:

• Wysoka temperatura 45-55^oC, oparzenia III stopnia (combustio)

• Niska temperatura - odmrożenie (congelatio)

• Prąd elektryczny - działanie termiczne

• Promieniowanie jonizujące - ultrafiolet, RTG, gamma

Patofizjologia wykład 7 (16.11.2009)

Zmiany postępowe

ZMIANY POSTĘPOWE:

Powiększenie masy narządu przez przerost lub rozrost jego komórek.

Przerost: (hypertrophia)

1. przerost zastępczy - narządy parzyste (h.vacaria)

2. przerost wyrównawczy - narządy pracujące (h.compensatoria)

Rozrost (hyperplasia):

1. typowy - wzrost ustroju, odnowa zużytych lub uszkodzonych tkanek podczas zapaleń wytwórczych

2. atypowy - w nowotworach

• Przerost (hyperthropihia) - powiększenie się masy tkanki lub narządu w następstwie powiększenia się komórek, przy czym ich liczba się nie zmienia.

• Rozrost (hyperplasia) - powiększenie się tkanki lub narządu w następstwie zwiększenia się liczby komórek.

• Odrost (regenaratio) - powrót do stanu poprzedniego - pod względem anatomicznym i czynnościowym

• Naprawa (reparatio) - poprzez ziarninowanie i tworzenie blizny

Rozrost fizjologiczny: wzrost ustroju, rozrost błony śluzowej macicy w cyklu miesiączkowym.

Rozrost patologiczny: zapalenie wytwórcze, rozrost błony śluzowej po menopauzie

Przerost fizjologiczny: przerost miocytów macicy ciężarnej, mięśni u osób fizycznie pracujących

Przerost patologiczny: przerost mięsnia komory prawej przy oporach w krążeniu małym, przerost kardiomiocytów wokół blizny pozawałowej

Przykłady rozrostu

• ziarnina (granulatio)

• rozrost gruczołowy błony śluzowej macicy

• rozrost gruczołu mlekowego (hyperplasia ductalis epithe..)

• rozrost gruczolakowaty gruczołu krokowego (prostaty) (hyperplasia adenomatosa prostata)

• rozrost tarczycy (struma parenchymatosa)

• kłykciny kończyste ( condylomata acuminata)

• zaśniad groniasty (mala hydratidosa)

fazy gojenia ran

I - utworzenie skrzepu:

pojawienie się granulocytów (48h) i monocytów - usuwanie tkanki martwiczej (3-5 dni)

II - etap proliferacji:

Pączkowanie naczyń krwionośnych, ich udrażnianie, pojawienie się fibroblastów- produkcja włókien kolagenowych ( do 21 dnia po zranieniu)

III - tworzenie się blizny:

Wzrostowi liczby włókien łącznotkankowych towarzyszy spadek liczby fibroblastów fibroblastów zanika sieć naczyń włosowatych (po 6 tygodniach - 50% wytrzymałości, po roku - 100%)

Czynniki utrudniające gojenie się ran

• naskórkowy czynnik wzrostu

• płytkowy czynnik wzrostu

• fibroblastowy czynnik wzrostu

• makrofagowy czynnik wzrostu

Gojenie się ran

• rany nie zakażone - przez rychłozrost

• rany zakażone - przez ziarninowanie

• nadmierny rozrost ziarniny - dzikie mięso (cero luxurierus)

• bliznowiec (keloid) - nadmierny rozrost blizny (wałowate zgrubienia - grube włókna kolagenowe)

Szybkość gojenia ran - kolejność

• najszybciej goi się jelito i żołądek

• skóra

• najsłabiej mięsnie i ścięgna

Rozrost tarczycy (struma parenchymatosa). Wole miąższowe.

1. przyczyny:

• hormon tyreotropowy (TSH) - przedni płat przysadki

• przeciwciała (TSI) thyroid stimulating immuiglobulins w tym (lots) - long acting thyroid stimulator

• objawy:

• nadpobudliwość

• stałe uczucie ciepła

• potliwość

• wzmożóne pragnienie

• chudnięcie mimo wzrosu łaknienia

• drżenie mięsniowe

• przyspieszenie czynności serca

• w chorobie Gravesa i Basedowa - dodatkowo wytrzeszcz gałek ocznych

• przełom tarczycowy - zespól objawów ostrej nadczynności

• chirurgiczny - niedostateczne przygotowanie pacjenta do operacji lub nierozpoznana nadczynność + jakikolwiek zabieg

• internistyczny - powikłania nadczynności z różnych przyczyn np. stres, zakażenie, odstawienie leków

4. objawy przełomu

• temperatura do 40 stopni

• tachykardia do 200/minute

• biegunka

• wymioty

• zagrożenie zgonem

5. leczenie nadczynności:

• chirurgicznie - duże wole ( nie ma nawrotów)

• jodem promieniotwórczym (kwarantanna) jod ¹³¹I - radioterapia (dawki wysokie)

• farmakologicznie - leki przeciwtarczycowe (tyreostatki) - hamuje syntezę hormonów

• leki

• pochodne touracylu

• pochodne imidazolu

• jod (hamuje uwalnianie hormonów z tarczycy)

• węglan litu - hamuje uwalnianie hormonów

• B-blokery - hamują aktywność adrenergiczną hormonów

• Sterydy (encorton) - leczenie wytrzeszczu i obrzęku przedgoleniowego

Rozrost błony śluzowej macicy (hyperplasia endometri glandularis)

1. przyczyny rozrostu endometrium

• estrogeny w nadmiernym stężeniu, nie korygowanym przez odpowiednie stężenia progesteronu powodują niekontrolowany … (?)

2. występowanie

rozrost endometrium występuje w 99% przypadków u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Proces zaczyna się od patologicznego rozrostu cew gruczołowych błony śluzowej

3. przyczyny

• zaburzenia owulacji (przetrwały pęcherzyki graffa) okres menopauzalny

• przedłużone stosowanie estrogenów bez równoważącego progesteronu

• wielotorbielowatość jajników

• nowotwory jajnika, czynne hormonalnie

4. objawy

nadmierne i nieregularne krwawienie

5. leczenie

• hormonalne

• chirurgiczne usunięcie macicy

• rodzaje rozrostu

• gruczołowy prosty bez atypi

• gruczołowy prosty z atopią

• złożony bez atypi

• złożony z atopią

• następstwa rozrostu

• rozrost endometrium bez cech atypi sa łagodne, nie są stanami przednowotworowymi

• rozrost złożony z atopią - ryzyko występowania raka błony śluzowej trzonu macicy. Znamienie wzrasta (wynosi 30-50%)

rozrost prosty => rozrost złożony => rozrost gruczolakowaty

- u podłoża zmian leżą poziom i czas działania nadmiaru estrogenów

Rozrost prosty

• warstwa podstawna i warstwa czynnościowa błony śluzowej ulegają zatarciu

• rozszerzone gruczoły tworzą obraz „sera szwajcarskiego” mniej podścieliska

Rozrost gruczolakowaty - obraz mikroskopowy

• cewki gruczołowe gęsto ułożone

• podścielisko prawie niewidoczne

• cewki układają się na siebie „plecy w plecy”

• powstaje obraz nawarstwienia się komórek w cewkach gruczołowych

• obserwuje się powiększenie jąder

• komórki cew gruczołowych mogą wykazywać cechy atypi komórkowej

• wzrost atypowy może prowadzić do raka endometrium

Znamię barwnikowe (naevus pigmentosum)

znamię histogenetycznie związane z tkanką nerwową należy do rozrostów. Rozrostowi ulegają melanoblasty

podział:

• znamię skórne naevus dermalis

• znamię skórno-naskórkowe naevus epidermalis

• znamię brodawkujące naevus vermicosus (znamię skórne lub skórno-naskórkowe)

Zaśniad groniasty (mola hydatidosa)

1. obraz mikroskopowy

składa się z gronek przezroczystych pęcherzyków, każdy pęcherzyk to obrzękły o rozdęty kosmek łożyskowy, pokryty nadmiernie rozrosłym trofoblastem. W zrębie kosmyków brak naczyń krwionośnych, składanie trofoblastu. Cyto - i syncytiotrofoblast są rozrosłe, ich komórki wielopostaciowe, o różnych odchyleniach od normy i różnej aktywności mitotycznej.

2. objawy:

• uporczywe wymioty (nadmiar gonadotropiny łożyskowej)

• zatrucie ciążowe (gestora)

• macica rozpulchniona (mięsień miękki)

• w USG obraz burzy śnieżnej

• podwyższony poziom HCG w surowicy

3. etiologia

• zaburzenie chromosomu oocytów (zaśnaid powstaje wskutek zapłodnienia jednym lub dwoma plemnikami „pustego jaja”)

• często spotykany na Dalekim Wschodzie

• często u kobiet z grupą krwi 0

Zaśniad groniasty kompletny (proty) mola hydatidosa completa (simplex)

• kariotyp 46XX (całkowity przeszczep ojcowski) lub 46XY

• powstaje na początku ciąży

• ryzyko przejścia w choriocarcinoma (2-10%)

Zaśniad groniasty częściowy

• kariotypy triploidalne: 46XXX, 46XYY, 46XXY

• może powstać w każdym okresie ciąży

• zachowane błony płodowe i tkanki płodu

• nieznaczne ryzyko zezłośliwienia

• zmiana dotyczy czego?

Zaśniad groniasty niszczący (inwazyjny)

• wrastanie trofoblastu w mięśniówkę

• obraz mikroskopowy jak wyżej

• penetracja myometrium i naczyń

• możliwość łagodnych przerzutów zaśnaidowych (samoistna regresja)

• przemiaa w kosmówczaka (jak wyżej)

Kłykciny kończyste (condylomata aciminata)

rozrost nabłonkowy tworzący (?) palczaste twory (kalafiorowate) umiejscowione w błonie (…?)

etiologia:

zakażenie: wirusy HIV - typ 6, 11

drogi szerzenia:

u dorosłych -> kontakty płciowe (okres wylęgania 4-6 tygodni od zakażenia)

u dzieci -> podczas porodu

->u dorosłych ręczniki, łóżko, kąpiel

-> wykorzystywanie dzieci do praktyk seksualnych

podział

• kończyste - narządy płciowe zewnętrze: srom, prącie oraz odbyt

• płąskie - występują na szyjce macicy i napletku

obraz mikroskopowy:

• rozrost warstw askórka - głównie warstwy kolczastej

• prawidłowe lecz nadmierne rogowacenie

• zwyrodnienie wodniczkowe komókek: wakuolizacja okołojąrowa komórek naskórka (warstwy kolczastej) jądra o zbitej strukturze strukturze pomarszczonej błonie komórkowej

• ścieczenie warstwy rogowej

• nieprawidłowe rogowacenie ie niepełne rogowacenie

• zmiana posiada łącznotkankowy zrąb

leczenie: 5-fluorouracyl, krioterapia, laseroterapia

PATOFIZJOLOGIA 23.11.2009

WYKŁAD 8

„NOWOTWORY”

Nowotwór (neoplasma)

Def. Willysa - nieprawidłowa masa tkankowa, której nadmierny wzrost
i nieskoordynowany ze wzrostem zdrowych tkanek utrzymuje się po ustąpieniu bodźca, który ten proces wywołuje.

Jest rozrostem:

1. tkanki nietypowej pochodzącej z ustroju

2. istotą tego rozrostu są zmiany w genomie komórek przekazywane z jednego pokolenia na drugie

3. rozrost postępuje mimo usunięcia przyczyny

4. jest on nieodwracalny (w większości przypadków)

5. rozrost ten nie poddaje się mechanizmom regulacyjnym ustroju lub umiarkowanie podlega

6. zmiany złośliwe nieuchronnie prowadzą do śmierci (za wyjątkiem skutecznego leczenia)

7. zdarzają się przypadki cofnięcia złośliwego nowotworu lub przejścia w formę mniej złośliwą

8. szybciej rozprzestrzenia się u ludzi młodych, reaguje na hormony przyspieszeniem lub zwolnieniem wzrostu

Nowotwory określa się jako choroby genów. Powstają na skutek uszkodzenia genomu komórki -> defekty powodujące, że prawidłowa komórka wymyka się spod mechanizmów różnicowania.

Uszkodzenia genów:

1. mogą pojawiać się w ciągu całego życia

2. transformacja nowotworowa zależy od:

1. indywidualnej ekspozycji

2. efektywności odpowiedzi obronnej organizmu

Rozwój nowotworu (karcynogeneza), ETAPY:

1. inicjacji - uszkodzenie DNA

2. promocji - klonalny rozrost komórek (autonomia wzrostu)

3. progresji (angiogeneza) - pobudzenie genów, których produkty ułatwiają komórkom guza szybki wzrost i tworzenie nacieków inwazyjnych

4. metastazji - rozluźnienie struktury guza, komórki pełzakowate wnikają do naczyń dając przerzuty

Geny determinujące proces rozwoju: protoonkogeny, onkogeny, geny supresorowe

Geny 2 klas:

1. onkogenów

2. genów supresorowych (antyonkogenów)

Każdy z onkogenów ma odpowiednik w prawidłowym genomie komórki w postaci protoonkogenu.

Protoonkogeny - stymulują wzrost komórki

Geny supresorowe - hamują wzrost

Onkogeny - zmutowane protoonkogeny, powodujące nadmierne namnażanie komórek.

PROTOONKOGENY

Odpowiedzialne za regulację:

1. wzrost

2. różnicowanie

3. dojrzewanie

Przyczyna nowotworzeni - mutacja genów supresorowych - utrata funkcji przez białka supresorowe, a to pozbawia komórki „hamulców”.

Najlepiej poznany gen supresorowy: p53 (mutacje, delecje) - strażnik molekularny

Proces zabezpieczenia przed niekontrolowaną proliferacją (populacji komórek przed niekontrolowaną ekspansją) - TELOMEROWY MECHANIZM LICZENIA PODZIAŁÓW - inicjuje proces starzenia, chroni.

• Telomery - końcowe odcinki chromosomów, nieznacznie się skracają podczas każdego podwajania się chromosomu

• W nowotworach - enzym telomeraza - odbudowuje segmenty telomerów, stabilizuje telomery i sprawia, że komórki stają się „nieśmiertelne”

Przyczyny powstawania nowotworów: DZIEDZICZNOŚĆ:

1. mutacje niezbędne do powstania nowotworu prowadzą przez wiele lat

2. proces może być skrócony przez odziedziczenie zmutowanego genu powodującego raka

3. 30% powszechnie występujących nowotworów mogło powstać w wyniku dziedziczenia (głównie piersi, jajników)

Podłoże predyspozycji do rozwoju raka:

1. dziedziczne mutacje genów (supresorowych, protoonkogenów - NIE STWIERDZONO)

2. wzrost wrażliwości na karcynogeny (uwarunkowanie środowiskowe)

3. zwiększona częstość uszkodzeń DNA w skutek działania czynników fizycznych i chemicznych, może być powiązana z dziedziczonymi defektami mechanizmów reparacyjnych (np. nadwrażliwość na UV u ludzi ze skórą pergaminową)

4. grupa predyspozycji dziedzicznych ułatwiających komórkom szybki wzrost i tworzenie nacieków inwazyjnych

5. hormony

Karcynogeny chemiczne/fizyczne/biologiczne:

1. czynniki chemiczne - droga bezpośrednia lub po enzymatycznej aktywacji w ustroju

2. palenie papierosów i sposób odżywiania - rak krtani, płuc, przełyku, pęcherza moczowego, trzustki, żołądka, wątroby, nerek, okrężnicy, odbytnicy, przewlekła białaczka szpikowa

3. wpływ diety - np. brak składników blokujących karcynogeny i działania ochronne (antyoksydanty)

4. czynniki chemiczne w miejscu pracy (azbest, arsen, formaldehyd, radon, spaliny z silników, ropy naftowej)

5. farmaceutyki - estrogeny (np. rak macicy, sutka)

6. radioterapia i chemioterapia

Czynniki fizyczne:

1. promieniowanie UV

2. przenikliwe gamma

Czynniki biologiczne:

1. wirusy: brodawczak (macicy, krtani), zapalenia wątroby typu B i C, epsteina-barr (gardła), HIV (mięsak kaposiego)

2. bakterie: helicobacter pylori (żołądka)

Przyczyny endogenne: estrogeny (rak piersi, trzonu macicy)

Różnicowanie - uzyskanie przez komórki macierzyste zdolności do przekształcenia się w komórki o cechach morfologicznych i czynnościowych typowych dla danej tkanki

Dojrzewanie - przybieranie przez komórki cech morfologicznych i czynnościowych typowych dla danej tkanki

Anaplazja - utrata przez komórki zdolności do różnicowania się przy nadmiernym ich rozplemie

Dysplazja - odbiegający od normy, ale nie nowotworowy rozrost komórki (zaburzenia w budowie, układzie w tkance)

Metaplazja - przekształcanie się jednych dojrzałych form w inne

1. pośrednia - przez mnożenie się komórek

2. bezpośrednia - bez ich rozplemu

kataplazma - utrata pewnych funkcji przez komórkę

PRZERZUT (metastasis) - wtórne ognisko nowotworowe, nie wykazujące ciągłości anatomicznej z guzem pierwotnym (pierwsze przerzuty - w węzłach chłonnych)

Klasyfikacja nowotworów, KRYTERIA:

1. histogeneza: nabłonkowe, nienabłonkowe, mieszane

2. zdolności histoformatywne:

1. wysoko zróżnicowane (dojrzałe) - w budowie podobne do tkanki, z której się wywodzą (łagodne)

2. średnio zróżnicowane

3. nisko zróżnicowane (niedojrzałe)

4. anaplastyczne - po wyglądzie nie da się określić z jakiej wywodzi się tkanki

3. cechy biologiczne: łagodne, złośliwe, miejscowo złośliwe

Nazewnictwo:

1. carcinoma - rak (nowotwór złośliwy z tkanki nabłonkowej)

2. sacrom - mięsak (z tkanki łącznej, mięśniowej lub naczyń)

3. „cancer” - każdy nowotwór złośliwy

4. carcinoma - rak

1. w języku polskim rodzaj męski np. brodawczak, gruczolak, mięsak

2. w języku łacińskim rodzaj nijaki - końcówka „-oma”, w liczbie mnogiej
   „-ata”: papilloma, papillomata

Cechy nowotworów łagodnych:

1. komórki podobne do tkanki, z której się wywodzą

2. nie stwierdza się atypii komórkowej

3. najczęściej otoczone torebką łącznotkankową - guzy

4. nowotwory powierzchniowe rosną na podstawie lub są uszypułowanie

5. wielkości od kilku mm do kilku cm

6. nie dają wznowy ani przerzutów

7. rosną powoli w sposób rozprężający (czasami z przerwami)

8. pojawiają się w nich wylewy, martwica (rzadko) niedokrwienna lub krwotoczna, szkliwienie, wapnienie

9. rzadko złośliwieją (np. brodawczaki układu moczowego, gruczolaki jelita, torbielami jajnika)

10. leczenie - chirurgiczne

11. klinicznie niegroźny, poza wyjątkami

12. zależy od jego lokalizacji (w jamie czaszki - ucisk i zanik tkanek, w ścianie narządów rurowych - zwęża światło, gruczołowy - może dawać objawy nadczynności)

Przyczyny powstawania nowotworów niezłośliwych:

1. przeważnie nieznane

2. brodawczaki są wywoływane przez wirusy, promieniowanie nadfioletowe i jonizujące, prod. smoły pogazowej i arsenu

Nowotwory łagodne z tkanki nabłonkowej:

1. BRODAWCZAKI (PAPILLOMA) z nabłonków:

1. wielowarstwowego płaskiego

2. wielowarstwowego walcowatego

3. urotelialnego (przejściowego)

2. GRUCZOLAKI (ADENOMA)

1. z nabłonka gruczołów dokrewnych np. tarczyca, przysadka

2. z nabłonka gruczołów wewnątrzwydzielniczych: sutek, ślinianki

3. z nabłonka gruczołów śluzowych (oskrzela, żołądek, jelita)

3. TORBIELAK (CYSTOMA)

1. gruczolakotorbielak (cystoadenoma)

Nowotwory łagodne z innych tkanek:

1. włókniak (fibroma)

2. tłuszczak (lipoma)

3. chrzęstniak (chondroma)

4. mięśniak gładkokomórkowy (leiomyoma)

5. naczyniak (angioma)

Cechy nowotworów złośliwych:

1. mniej dojrzały niż tkanka macierzysta - rozwój różny, od zupełnego niezróżnicowania do zupełnej niedojrzałości czynnościowej, morfologicznej (chyba zróżnicowania powinno być na początku :P)

2. zachowują zdolność do namnażania (anaplazja)

3. im bardziej niedojrzały tym większa złośliwość (stosunek komórek atypowych do dojrzałych jest cechą złośliwości)

4. w ocenie złośliwości uwzględnia się zdolność tworzenia struktur gruczołowych (cewek), wydzielania śluzu, bilirubiny, jednolitość budowy

Cechy komórek atypowych:

1. macrocytosis - powiększenie się komórek

2. heterocytosis - różne kształty

3. macronucleosis - powiększenie jądra

4. hyperchromatosis - nadbarwliwość jąder

5. hypernucleosis - powiększenie i nadbarwliwość jąder

6. heteronucleosis - różne kształty i nadbarwliwość

7. polynucleosis - kilka jąder

8. polinucleolosis - większa liczba jąderek

9. nieprawidłowe figury podziału

10. liczne figury podziału

11. grudkowata chromatyna

1. Mnożenie komórek nowotworu cechuje autonomia wzrostu, rosną szybko, w sposób naciekający, naciekając niszczą tkanki

2. Niedoszczętnie usunięte dają wznowę

3. Dają odległe przerzuty

4. Utrzymują się, aż do śmierci, jeżeli nowotwór nie został w całości usunięty

5. Jest litym guzem naciekającym, mocno związanym z podłożem, nieograniczonym

6. Na ogół nie posiada torebki

Raki skóry i błon śluzowych mogą się rozrastać:

1. EGZOFITYCZNIE - nacieka na podłoże powierzchownie oraz rozrasta się w postaci grzybowatej, brodawkowatej lub polipowatej

2. MEZOFITYCZNIE - w równym stopniu nacieka zrąb i wyrasta do światła

3. ENDOFITYCZNIE - rośnie w głąb podłoża

• W piersi, płucu, nerkach, trzustce, wątrobie - nieregularne kształty

• W guzach spotyka się wylewy, pola martwicy - częste, wtórne torbiele

• Leczenie:

• Wczesne rozpoznanie -> usunięcie chirurgiczne i/lub

• Radioterapia, chemioterapia, immunoterapia, interferon, hormonoterapia

• Mogą im towarzyszyć niedokrwistość, gorączka, zakrzepica, wydzielanie hormonów

• Wyniszczenie nowotworowe

Nowotwór miejscowo złośliwy:

1. nie daje przerzutów

2. daje wznowę

3. nacieka i niszczy podłoże

4. wszczepia się, przejawia cechy złośliwości miejscowej

5. posiada cechy morfologiczne komórek nowotworowych złośliwych

6. przykłady:

1. rak podstawnokomórkowy skóry

2. gruczolak wielopostaciowy ślinianki

3. struniak

Typy złośliwości klinicznej:

1. przeciętna (zgon 2-4 lata od rozpoznania)

2. powolna (kilka, kilkanaście lat)

3. późna (przerzuty ujawniają się po wielu latach od usunięcia guza pierwotnego - czerniak gałki ocznej)

4. ostra - zgon po kilku miesiącach od rozpoznania np. drobnokomórkowy płuc

PATOFIZJOLOGIA 30.11.2009

WYKŁAD 9

„NOWOTWORY - PODZIAŁ, PATOLOGIA SUTKA”

1. nie każdy nowotwór jest złośliwy

2. nie każdy nowotwór jest rakiem

3. każdy rak jest nowotworem złośliwym

Nowotwory klasyfikacja ze względu na tkankę z której się wywodzą:

1. zarodkowe

2. nabłonkowe

3. mezenchymalne i mezodermalne

4. struktur układu nerwowego

5. przyzwojaki

6. złożone

NOWOTWORY ZARODKOWE:

1. rozrodcza (jajnik)

2. nasieniak (jądra)

3. rak zarodkowy

4. nabłoniak kosmówkowy

5. potworniaki

6. nowotwór zatoki endodermalnej

NOWOTWORY NABŁONKOWE:

1. zróżnicowane (gruczolak, brodawczak, torbielak)

2. niezróżnicowane (raki - płaskonabłonkowe, gruczołowe)

NOWOTWORY MEZENCHYMALNE/MEZODERMALNE:

1. mezenchymalne dojrzałe/niedojrzałe

2. mazodermalne zróżnicowane 1-kierunkowo łagodne/złośliwe

MEZENCHYMALNE:

1. dojrzałe - mesenchymoma benignum - guzy z tkanki tłuszczowej, mięśniowej, łącznej, naczyniowej np. angiomyolipoma, lipomyoma (okolice dużych naczyń)

2. niedojrzałe - m.malignum-tumor mixtur

Niedojrzałe utkanie:

1. kostniaka mięsakowego

2. włókniaka mięsakowego

3. chrzęstniaka mięsakowego

4. śluzaka mięsakowego

Rozwijają się w kończynie dolnej, górnej i przestrzeni pozaotrzewnowej. Bardzo złośliwy.

MEZODERMALNE:

1. ŁAGODNE z tkanki łącznej

1. włókniak (fibroma)

2. elastofibroma

3. histiocytoma

4. tłuszczak

5. zimowisk (hibernoma)

2. ZŁOŚLIWE z tkanki łącznej

1. włókniak mięsakowy

2. fibrosarcoma

3. dermatofibrosarcoma

4. lipoma infiltrans (złośliwość miejscowa)

5. liposarcoma

3. ŁAGODNE z naczyń

1. naczyniak krwionośny (haemangioma)

2. limfatyczny (lymphangioma)

3. prosty i jamisty

4. obłoniak

4. ZŁOŚLIWE z naczyń

1. śródbłoniak (haemangioendothelioma)

2. naczyniak mięsakowy (haemangiosarcoma)

3. mięsak Kaposiego

4. kłębczak

5. naczyniak limfatyczny mięsakowy (lymphangiosarcoma)

6. obłoniak złośliwy

5. ŁAGODNE z tkanki mięśniowej

1. gładkiej (leyomyoma)

2. prążkowanej (rhabodomyoma)

6. ZŁOŚLIWE z tkanki mięśniowej

1. gładkiej (leyomyosarcoma)

2. prążkowanej (rhabdomyosarcoma)

7. ŁAGODNE z mesothelium - mesothelioma

8. ZŁOŚLIWE ze szpiku, grasicy, układu chłonnego

1. przewlekłe

2. białaczki limfoblastyczne-ostre, przewlekłe

3. szpiczak mnogi

4. ziarnica złośliwa

5. chłoniaki

NOWOTWORY STRUKTUR UKŁADU NERWOWEGO:

1. łagodne (glejaki, oponiaki, nowotwory z komórek nerwowych, szyszyniak)

2. złośliwe (rozeniaki, sarkoma menigeale - złośliwa forma oponiaka, pinealoblastoma - szyszyniak złośliwy)

3. czerniak złośliwy - tkanka barwnikowa

PRZYWOJAKI (z kom. grzebienia nerwowego)

1. chromochłonne (wydzielają katecholaminy)

1. barwiak (rdzeń nadnerczy)

2. przyzwojak chromochłonny (w zwojach wzdłuż aorty brzusznej)

2. niechromochłonne - przyzwojaki (paraganglioma):

1. z kłębka nerwu błędnego

2. z kłębków aortalnego, szyjnego (chemodectoma)

NOWOTWORY ZŁOŻONE:

1. włókniakogruczolak

2. gruczolakochłoniak

3. mielolipoma

4. fibroepithelioma

5. carcinosarcoma




35

35

---