 | Pobierz cały dokument zmiany.w.obrebie.osobowosci.czlowieka.doc Rozmiar 222 KB |
ZMIANY W OBRĘBIE OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
Zmiana osobowości
Osobowość odpowiada za spójny wzorzec myśli, uczuć, motywów i zachowań (Pervin, 2002), co skłania do pytania o status zmian. Zmiana może przejawiać się jako:
przyrost albo obniżenie się nasilenia pewnej właściwości, np. cechy, ale też samoświadomości;
nabycie nowej właściwości, np. osiągnięcie wyższego stadium rozwoju ego;
utratę pewnej właściwości, np. zaufania do ludzi jako jednego z podstawowych przekonań;
nową organizację myśli, uczuć i zachowań, np. wzrost albo obniżenie się ich spójności;
modyfikację zasady integrującej osobowość, np. przejście od adaptacji (spełniania wymagań) do twórczej ekspresji (samoaktualizacji czy nasilonej indywiduacji);
reinterpretację sensu życia lub znaczenia doświadczeń zapisanych w historii życia.
Dotychczas nie ma jednej teorii pozwalającej opisać całą różnorodność możliwych zmian osobowości, dlatego rozważania prowadzone są z perspektywy wielu teorii, z których każda odnosi się w różnym stopniu do danego poziomu w modelu osobowości: cech, charakterystycznych przystosowań i indywidualnych autonarracji tożsamościowych (McCrae, Costa, 1999; McAdams, Pals, 2006).
Pespektywa teorii cech - zmiany struktury osobowości
Cechy osobowości podobnie jak cechy temperamentalne (np. aktywność lub reaktywność emocjonalna) mają podłoże biologiczne i są w znacznym stopniu dziedziczne, dlatego ewentualne ich zmiany wynikają w dużej mierze z genetycznego programu hormonalnych, fizjologicznych i anatomicznych procesów, jakie leżą u ich podłoża.
Metaanaliza (Roberts, DelVecchio, 2000) dwóch rodzajów badań podłużnych (1. stabilność wyników indywidualnych określana jako stopień korelacji pomiarów cech w odstępach kilku lat oraz 2. porównywanie pozycji osoby względem innych badanych w ramach rozkładu wyników w grupie uzyskanych z badań wielokrotnych) wskazuje, że struktura osobowości ujawnia się jako w pełni rozwinięta około 30. roku życia. Do około 50. roku życia następuje dalszy wzrost spójności, kiedy to osiąga pełną stabilność (i plateau).
Po 50. roku życia u części populacji zauważalne są już wczesne zmiany inwolucyjne i stabilność maleje (Ardelt, za: Costa, 2009). Inne badania dają zbliżone wyniki, m.in.:
najwyższą stabilność posiada otwartość na doświadczenie (0,85), najniższą neurotyczność (0,78), przy średniej dla 5 czynników = 0,81
niższa stałość dla cech u Amerykanów pochodzenia afrykańskiego w porównaniu z białymi - może być artefaktem różnic w rzetelności pomiaru lub faktycznym przejawem różnic w obrębie grup etnicznych
 | Pobierz cały dokument zmiany.w.obrebie.osobowosci.czlowieka.doc rozmiar 222 KB |