EUFEMIZMY

1. WIERZENIA RELIGIJNE

1. Nazwy Boga, Marii, Jezusa.

• Jahwe - Święty Izraela, Święty, Bóg Nieba, Skała (Izraela), Mocny, Bóg, Pan, Ojciec, Przedwieczny, Wszechmocny, Elohim, Elszaddaj, Mocarz Jakuba, Przerażenie Izraela.

• Wykrzyknienia, będące nazwami wprost:




• Boże mój;

• Boże Święty.

• Jezus!, Maria!;

• Matko Boska;

• Matko Święta;

• Mój Boże;

• O Jezu!;

• O, Boże!;

• Rany Boskie;




• Wykrzyknienia ekspresywne - eufemistyczne deformacje:




• (o) rany;

• a to panie (od: `Chryste Panie');

• bony;

• jak babcię kocham;

• jak boa kocham (elipsa);

• jak Boga - tego kocham (upodobnienie do wyrazu pospolitego);

• jak Boga-noga;

• jak bozię kocham (zdrobnienie);

• jak bułkę kocham;

• jak bum cyk-cyk;

• jejku;

• jerum;

• jeżu święty;

• Mater Dei (tu pewną rolę eufemizującą pełni sama obcość wyrażenia, które znaczy `Matka Boża');

• Matko! (zamiast: `Matko Boska');

• o jej;

• o jojku;

• przysięgam boru;

• rany gorzkie;

• rany kasza;

• rany koguta;

• ranyściewy




1. Nazwy diabła:




- rokicki;

- anioł upadły;

- Duch (przeczenia);

- duch nieczysty;

- komornik;

- korfanty;

- kusiciel;

- Legio(n);

- Lucyfer;

- Marcinek;

- Mefistofeles;

- Paskuda - Zalotnik;

- pokuśnik;

- Przechera - frant;

- rokicino;

- Smołka;

- szatan;

- Walenty;

- wąż;

- władca, który rządzi w powietrzu;

- zarwaniec;

• a nen.




• anioł nowogródzki;

• bies;

• Boruta;

• coś;

• czarny;

• diasek

• kaduk;

• książę ciemności;

• ktoś;

• kusy;

• lelek;




• licho;

• ojciec kłamstwa;

• on;

• piekielnik;

• Rokita;

• Smętek / smutek

• ten z piekła rodem;

• ten;

• zły;




Przekleństwa:

• do diaska;

• do licha ciężkiego.

• niech go dunder świśnie;

• pal go sześć! (`niech go diabli!');

• pal licho;

Nazywanie kogoś w mowie potocznej:

• aniołek z różkami.

• zły duch;

2. NAZWY NIEBEZPIECZNYCH ZWIERZĄT

1. NIEDŹWIEDŹ

• bartnik; jakub; jakubek; kosmacz; kudłacz; Marucha. Michał; on;

• na Kołymie - gospodarz (władca lasu);

2. WILK

• basior; lupur; lupka; dziki pies; kobylarz; zbój.

• Wiara w uroczne oczy wilka przetrwała w języku polskim do dziś w wielu frazeologizmach (wilk go ozionął [`zaczarował wzrokiem, omamił, ogłupił']; wilkiem patrzeć [`spode łba, ponuro, wrogo, nieufnie']; wilkiem komuś z oczu patrzy [`ktoś spogląda ponuro, spode łba, wrogo']).




2. LIS

• kita; mykita; ogon; rudy;

3. ŁASICA

• pani łasia.




• NAZWY CHORÓB

1. Choroba - niedomaganie, niedyspozycja.

2. Być chorym:




• ktoś nie jest zdrowy;

• z czyimś zdrowiem jest nie w porządku / nie najlepiej;

• ktoś ma kłopoty ze zdrowiem;

• kogoś wzięło.




• Choroba śmiertelna - lepiej nie mówić

• Nowotwór:

• to;

• ten, co chodzi do tyłu.

• AIDS:

• adidas;

• trampek.

• Choroby weneryczne:

• choroby sekretne;

• kiła - niemoc neapolitańska, niemoc francuska, gallik, pani Franca, francuska ospa, cudzoziemska choroba, choroba gallicka, choroba hiszpańska, lubieżna choroba, wenusowa choroba, niemoc złych krost, choroba wenerologiczna / dyskretna / francuska, grypa społeczna, katarek, choroba kawalerska, syfilisik, cyprys, gołąb, kiłeńka, franca, syf, syfilis autenticus;

• rzeżączka - trynio, wiaterek zupełny.

• Tyfus - salmonelloza.

• Operacja:

• interwencja chirurgiczna;

• zabieg.

• ŚMIERĆ I ZJAWISKA Z NIĄ ZWIĄZANE

1. Umieranie:




• dokonać życia;

• kopyrtnąć;

• odejść (tam, skąd się nie wraca / w krainę wieczności);

• odpoczywać [w (s)pokoju];

• odwalić kitę;

• opuścić grono rodzinne;

• patrzeć na księżą oborę;

• podążyć do wieczności;

• pojechać / pójść / powędrować / przejechać się do Abrahama na (ciepłe / kwaśne) piwo / pączki;

• pójść do lali / do bozi;

• pójść w zaświaty / w nieznaną krainę;

• przejść przez kładkę;

• przekręcić się;

• przenieść / przejechać się na tamten świat;

• przenieść się / zawinąć się na łono Abrahama;

• skończyć / zakończyć życie;

• skończyć swoje dni / wędrówkę;

• spoczywać w pokoju;

• stać się coś złego;

• strzelić / kopnąć w kalendarz;

• to najgorsze.

• wyciągnąć nogi / kopyta / gicały / giczoły;

• wykopyrtnąć się;




• zamknąć oczy;

• zasnąć (snem śmierci / na wieki / na zawsze);

• zejść z tego świata / z ziemi;

• zejść;

• zgasnąć;

• zostać powołanym / wezwanym / zabranym przez Boga do siebie




• Śmierć gwałtowna (zabijanie, mordowanie, kara śmierci):

• kara śmierci - najwyższy wymiar kary, śmierć powrozowa, poczęstować stryczkiem jedwabnym, krawat, konopie, wyhuśtanie;

• zabijać zwierzę - usypiać;

• zabijać - wykończyć, załatwić, eliminować, likwidować, wyciszyć, dostać w czapę, skrócić o głowę, wysłać na tamten świat / do lali / do diabła, pacyfikować, uciszyć (na zawsze);

• morderstwo - mokra robota, śmierć nienaturalna, jedyna rada, wypadek, nieoczekiwana komplikacja, nie cofnąć się przed niczym.

• zabić się - rzucić się na linę;

• zginąć / zabić / zastrzelić - wyjechać bramą gospodarczą z kartką u nogi, być u św. Piotra, iść do babci, odejść na wieczną wartę, odpłynąć na tamtą stronę, pociągnąć po krzyżu, połknąć pigułę, posłać do Piaseckiego, pójść do Adolfka, pójść kwiatki wąchać od korzonków / od spodu, wylecieć do bozi, pójść pod trawnik, pójść poskarżyć się św. Piotrowi, założyć komś krawat, zdjąć kogo, natrzaskać, położyć, przecedzić, rozłożyć, rąbnąć, zlikwidować, cichcem kogo zrobić (`udusić'), iść do babci na śniadanie, zaglądać pod korzenie drzew, zjeść śledzia.

• Wyobrażenia śmierci:

• kostucha,

• kostusia,

• pani koścista.

• Samobójstwo:




• odebrać sobie życie,

• zakończyć życie,

• pozbawić się życia,

• zginąć z własnej ręki




• Trumna:




• drewniana jesionka,

• drewniany szlafrok,

• sosnowa jesionka,

• dębowa kamizelka,

• kożuch,

• szlafrok




6. Cmentarz:




• miejsce ostatniego spoczynku,

• park sztywnych;

• nazwa ulicy, przy której się on znajduje (metonimia [np. Powązki]);

• hotel,

• M-1,

• M-1 z ogródkiem (pod brzozą),

• osiedle domków jednorodzinnych;

• wesołe miasteczko (antonimia),

• sześć stóp / 2 metry pod ziemią;

• sążeń ziemi;

• to miejsce




7. Pogrzeb:

• smutny obrzęd;

• ostatnia posługa.

• WADY, NAŁOGI I PRZYWARY LUDZKIE

1. Głupota:




• (mocno) kopnięty;

• asinus asinorum (łacińskie, niepoprawne);

• asinus est;

• bałagan na strychu;

• baran;

• batyskaf;

• bawół;

• betoniarka;

• bezmózg;

• bezmózgowie;

• bezsensior;




• brak klepki;

• brakuje komuś piątej klepki;

• but;

• chory człowiek;

• ciemny;




• cieniarz;

• cienias;




• cięciwa;




• CKM (`ciężko kapująca mózgownica');

• czepek;

• czubek;

• diesel;

• durnowaty;

• dziecko mamuta;

• dziecko wojny (genetycznej);

• edward;

• fizyczny;

• głąb;

• głupkowaty;

• głuptasek;

• gurkafon;

• hebel;

• hiszpan;

• hydrant;

• jedna, przeraźliwie samotna szara komórka, kora mózgowa się komus wyprostowała;

• kafar;

• kapucyn bosy;

• kapusta;

• karol młot;

• kartofel;

• kasztan;

• kloc;

• koń boży;

• ktoś nie umie zliczyć do 5;

• ktoś prochu nie wymyśli;

• luźny dekiel

• łomek;

• łoś;

• matołek;

• melepeta;

• mieć ciasne horyzonty;

• mieć mózg zlasowany;

• mieć narąbane (w głowie);

• mieć nierówno pod sufitem / nie wszystko po kolei;

• mieć poprzestawiane na strychu;

• mieć pustkę w głowie;

• mieć szmergla / fioła / kota;

• mieć wodę / siano / myszki / kota w głowie;

• mieć zielono w głowie;

• mieć źle poukładane w głowie;

• mlaśnięty;

• można przy kimś trzymać okna otwarte (bo nie orzeł, nie wyleci);

• mustang;

• nadaje się do Tworek / Bolesławca.

• naiwność;

• nawala komuś pod stropem;

• nawiedzony;

• nie do końca przemyślane;

• nie mieć wszystkich w domu;

• nie pukaj się w czoło, bo ci echo czachę rozsadzi;

• nie tego;

• niedoklepek palestyński;

• niedopieszczony;

• niedoświadczony;

• niemądry;

• nieodpowiedzialny;

• nierozgarnięty;

• nierozsądny;

• nieroztropny;

• nierzeczowy (np. list);

• niezbyt mądry / inteligentny;

• odporny na wiedzę;

• osioł (dardanelski);

• osiołek;

• padalec;

• palma;

• podpoziomowiec;

• przykre dziecko;

• przymulony;

• pustynia intelektualna;

• rąbnięty;

• remont pod sufitem;

• rogacz;

• siewnik;

• skrzydło;

• spaść z konia / z byka;

• stuknięty;

• ściśnięty umysł;

• świr;

• ten patron, na którym Chrystus wjeżdżał do Jerozolimy;

• tłuczek;

• tumanek;

• ułomek;

• upaść na głowę;

• walnięty;

• wiochman;

• wołek;

• wychowanek Bonifratrów;




2. Kłamstwo:




• (roz)mijać się z prawdą;

• coś nie jest prawdą;

• dopuścić się rażących uchybień wobec prawdy;

• mylić się;

• nie być zgodnym z prawdą;

• nie informować należycie;

• niecała prawda;

• nieprawda;

• nieścisłości;

• półprawda;

• twierdzić coś wbrew faktom;

• wbrew faktom;

• zapomnieć (coś powiedzieć);




• kłamać - zmyślać, bujać, koloryzować, fantazjować, upiększać, dodawać coś, pleść banialuki / androny, opowiadać bajki, klituś-bajduś, robić w balona, pływać po piasku, robić wodę z mózgu, bajać, bajerować, blefować, cyganić, czarować, rzucać fraszki, kantować, lepić, kołować, nawijać, puszczać dym / kitę, owijać w bawełnę, lać wodę, ściemniać, wciskać kit / ciemnotę, wpuścić w maliny, wyssać z palca, odwracać kota ogonem, brać coś z sufitu;

• kłamca - cygan, kanciarz, bajerant, lejwoda, symulant, blagier;

• kłamstwo - bajer, bajery - pompki - rowery, gadka-szmatka, bujda (na resorach), blaga, zmyślenia, fałsz, tere-fer /, tere-fere-kuku, strzela baba z łuku.

3. Skąpstwo:




• być oszczędnym (do przesady);

• mieć węża w kieszeni / zaszyte kieszenie;

• niechętnie sięgać do portfela;

• nie lubić wydawać pieniędzy;

• sępić;




• skąpiec - poznaniak, Szkot, krakus, sknerus, sępiarz.

• Nuda:

• mało porywający;

• męczący;

• namolny;

• nieciekawy;

• nieinteresujący;

• niezbyt interesujący / ciekawy;

• średni;

• nudnie mówić - mulić, suszyć włosy, smęcić, smucić;

• nudna lekcja - spanko;

• nudna osoba - przykrus, smętas, smutas, sztywniak;

• coś nudnego - śledzie z terpentyną, badziew / badziewie.

• Złe wychowanie, chamstwo:




• brak mu kindersztuby.

• kontrkultura;

• ktoś jest w lesie chowany;

• nieobyty;

• nietakt;

• nieuprzejmość;

• niewychowany;

• niezbyt delikatne maniery;

• przyjemniaczek;

• trudny gość;

• zachowuje się jak dziki




• Nieuczciwość, fałszerstwo:




• dokumenty niezupełnie prawdziwe (a ściślej: fałszywe);

• kombinowanie;

• naciągnąć;

• nie zawsze uczciwe;

• ujelenić;

• wykiwać kogoś;

• załatwianie;

• zrobić kogoś na szaro (w malinowe kropki) / na (w) jajo / w klacz;

• zrobić kogoś w konia (to eufemizm od: `zrobić kogoś w ch…');

• wyprowadzić / wywieść kogoś w pole;

• ożydzić / ocyganić kogoś




• Inne cechy oceniane negatywnie:




• nie najmocniejsza strona;

• mała operatywność (np. jako eufemizm niedołężności);

• łagodnie mówiąc;

• nie grzeszyć + cecha dodatnia;

• to nie jest człowiek, do którego można mieć... (np. zaufanie).




• Narkotyki i narkomania:




• „biała wróżka”;

• biała dama;

• biała śmierć;

• biała trucizna;

• boże ziele;

• dwumachów(k)a;

• empedekoko (od fr. `un pen de coco' = trochę kokainy);

• gras(s);

• hasz;

• hera;

• koks;

• kompot (makowy);

• narkomania - zmartwienie, interesy;

• parzącha;

• paskudne towarzystwo;

• prochy;

• szpryca;

• szprycha;

• śmierć w pigułce;

• towar;

• traw(k)a;

• uzależniony;




• produkować narkotyki - siedzieć na garach;

• brać narkotyki - brać, buzować, grzać, ćpać, niuchać, przywąchać, skleić się szprycować;

• narkoman - klejmen, buzol, grzejnik, ćpun, maczek, natron;

• nie mieć narkotyków - wąchać Lenina;

• samobójcze zaćpanie - złoty strzał;

• stan, w jakim się jest po wzięciu narkotyków - być na haju, odlot, odjazd;

• człowiek po zażyciu narkotyków - nagrzany, latający, naćpany, nabuzowany.

• Pijaństwo.

1. Nazwy alkoholi:




• cck / ceceka (czysta, czerwona, kapslowana);

• chleb / żyto / kartofle w płynie;

• coś mocniejszego;

• czarowny napój;

• czerwony łebek;

• czysta, czyściocha;

• ćmaga (Lwów);

• flaszka;

• gorzałka;

• halba;

• jamaja;

• kolega;

• krople pociechy;

• kruczek;

• małpeczka;

• matuchna, mateczka;

• mleko od wściekłej krowy;

• monopolka, monopolówka;

• niedźwiadek;

• okowita (śrdw. łac. `aqua vitae');

• państwowe lekarstwo;

• pocieszycielka strapionych;

• pocieszycielka;

• pół litra, połówka, pół basa, pół metra;

• produkty Polskiego Monopolu Spirytusowego;

• setka;

• siwucha, barabolec, berbelucha (Suwalskie);

• szczeniaczek;

• sznaps;

• towar płynny;

• woda ognista;

• wódzia, wódeczka, wódziula, wódziunia, wódeczność (rzeczownik abstrakcyjny - przez odkonkretnienie podstawy słowotwórczej staje się eufemizmem);

• z czerwoną kartką;

• żyto, jęczmień;




• bimber - (1 l wody, 400 g cukru, 10 dag drożdży), samogon, samogonka, uśmiech sołtysa, kominówka, karbidówka, kryształek, krzakówka, perełka, cukrówka, bitwa pod Grunwaldem / 1410; bimbromycyna (kontaminacja - skojarzenie z nazwą leku sugeruje, że mowa o zdrowym napoju);

• żołnierskie nazwy bimbru i wódki - kieliszek chleba, benzyna, gołda, gołdusia, jabłczanka, jabol, kropelki wzmacniające / wstrzemięźliwe / na kaszel, lekarstwo, nektar, pędzicha;

• z gwary uczniowskiej: wódka - alkaprim 510, berbela, 40 koni, 45 stron, procenty, przejrzysta, skrzypce, temat, czysta woda z procentem, ćwiartka, władzia, woda życia, flakon, flaszencja, brymucha, królewna, mądra herbata; alkohol - szkło, sprzęt, wolty, strony w książce, nafta, napój wybuchowy, lekarstwo, paliwo, słowniki, bateria, ogień, encyklopedia, kwit;

• tanie wino - J-23, patykiem pisane, los patykos, la patik, los alpagos, alpaga, muchozol; w gwarze uczniowskiej: róże podwórza, siar(k)a siarczan (jabłoni), patyk, patykowe, dżabol, siarczak, SO₂, soczek, syrop, tablica Mendelejewa (to także kakofemizm), dżambel, harcerz, uśmiech traktorzysty, korbolak, kwach, malinowe, maliniak, jabłka, juks, jep, jabcok, czar pegeeru, buzon, byk, tur;

• szampan - wdowa, wdówka;

• denaturat - jagodzianka / likier na kościach, spirytus z orzełkiem (w czasie wojny); w gwarze uczniowskiej: biała dama, ambrozja, bols, błękitna jagodzianka, błękit paryski, niebieskie wino, fioletowa, jagodówka, napój smerfów, kijawa, sok jagodowy na kościach, kostucha, koścista, książka o piratach, dobre wino, pyszniaczek, rum pijacki, wóda / rum na kościach, uśmiech Warszawy, dinks, denda, chłopiec z glacą, bryna, brymula, heksa, izaura / isaura, dynks;

• piwo - piwonia (adideacja uwzględniająca podobieństwo brzmieniowe), piw(s)ko, browar(ek); w gwarze uczniowskiej: nowel(k)a, piana, pijana, piwero, piwczan, zupa chmielowa, oranżada z Leżajska, krupnik, leszek (piwo „Lech”), bier, bączek (`małe piwo'), mleko (we frazie `iść po mleko').

2. Określenia odnoszące się do picia alkoholu:




• bankietować,

• bańkować,

• bawić się z kielichem,

• bąbnąć sobie krzynę,

• chlapać,

• chlapnąć (sobie),

• ciągnąć (np. butelkę),

• czczenie Bachusa (w XIX w.),

• czytać kryminały / książki

• dać se pod kapelusz,

• degustować,

• denko (picie do dna),

• drink(s)ować,

• dżezować,

• fazować,

• golnąć (sobie),

• grać hejnał (`pić alkohol z butelki, mocno ją przechylając'),

• gulnąć,

• iść / pójść w Polskę.

• iść do kina / kościoła,

• iść na browar,

• kropnąć (sobie),

• łyknąć,

• na kamionkę lać,

• napić się,

• nie stronić od picia / od kieliszka,

• nie unikać go,

• nie wylewać za kołnierz,

• obalić (flaszkę),

• pić,

• pieszczenie się z kielichem (w XIX w.),

• pocieszać się,

• popić,

• przepłukać sobie gardło,

• puszczać bąbelki,

• ruszyć / pójść w rejs / w tango,

• sympatyzować z kieliszkiem,

• tankować,

• transfuzja trinken,

• trinken-trinken,

• uderzyć w gaz,

• wódki ani brewiarza nie odmawia,

• wypić,

• wysuszyć (butelkę / kieliszek),

• zaglądać do kieliszka / do manierki,

• zasiąść dobrze w rząd






3. Upijanie się, różne stopnie upojenia alkoholem

Wiersz Juliana Tuwima:




SPRZECZKA

Lojalnie mówię do żony:

„Małżonko, jestem wstawiony”.

Odparła z pogardą: „Błazen!

Uważam, że jesteś pod gazem”.

Mówię: „Przesady nie lubię.

Przysięgam ci, że mam w czubie”.

Powiada: „Kłamiesz, kochany.

Twierdzę, że jesteś pijany.”

„Nie przeczę - mówię - żem hulał.

Lecz jam się tylko ululał”.

Odrzekła: „Łżesz jak najęty.

Po prostu jesteś urżnięty”.

„Ja - mówię - nic nie skłamałem;

Doprawdy, pałę zalałem”.

„Kłamstwo - powiada - co krok!

Jesteś urżnięty w sztok”.

„Oszczerstwo! - oświadczam z gestem:

Pijany jak bela jestem”.

„Baranek - krzyczy - bez winy,

A kurzy mu się z czupryny”.

Wyję: „Niech pani przestanie!

Ja jestem w nietrzeźwym stanie”.

„Łżesz - mówi znów - jak najęty!

Tryknięty jesteś, tryknięty!”

„Nieprawda - ryknąłem na to -

Ja jestem pod dobrą datą”.

„Gadaj - powiada - do ściany,

Wiem dobrze: Jesteś zalany”.

„Jędzo - szepnąłem - przestaniesz?

Ja zryty jestem! Ty kłamiesz!”

Godzinę trwała ta sprzeczka,

Aż poszła na wódkę żoneczka.

A ja, by się nie dać ogłupić,

Także poszedłem się upić.




Być nie całkiem pijanym, ale też niezupełnie trzeźwym - być nietrzeźwym, lekko wstawionym, zawianym, podchmielonym, przynapitym, na bańce, napitym, wypitym, mieć szmer pod kopułą, (coś jakby) trochę tego.

Pijany - jest w dobrym humorze, jest (na mocnej) fali, jest gotowy.

Określenia oficjalne:




• Być w stanie po spożyciu alkoholu / wskazującym na spożycie alkoholu;

• Być w stanie wskazującym na spożycie;

• Być pod wpływem (alkoholu);

• Być zamroczonym alkoholem;

• Nadużyć alkoholu / trunków / trunku,

• Duży zasób alkoholu w organizmie.




Określenia z gwary uczniowskiej:




• Sztywny;

• Nabąbelkowany;

• Nabombany;

• Napruty;

• Na bimbce;

• Na fali;

• Na cyku;

• Nabimbowany.




Proces picia:

• Zalewanie (robaka);

• Krzeczka podlać.

Spić kogoś do utraty przytomności w staropolszczyźnie - rozumu odpoić, dognać kogoś do upaści.

Upić się w staropolszczyźnie - zalać rozum / sprawę.

Upić się:




• Być na cacy;

• Mieć pod czapką;

• Mieć dość;

• Mieć (pełno) w głowie / w czubie;

• Ukirzyć się (od kira `wódka');

• Chory na nogi;

• Naoliwiony;

• Skuć się;

• Film się komuś urywa;

• Ten-tego;

• Mieć przerwę w życiorysie;

• Gazować.




Zrobić coś po pijanemu (dawniej) - zrobić coś na mokro.

4. Nazwy imprez, na których pije się alkohol:




• Zakrapiana;

• Wieczór (pół)literacki;

• Obfite spijanie trunków;

• Bankiet;

• Bib(k)a.




Omówić z kimś interes przy okazji picia alkoholu - oprzeć sprawę o bufet.

5. Określenia pijaka:




• Człowiek, który lubi wypić;

• Nie wylewa / nie wylewający za kołnierz;

• Trunkowy;

• Nadużywający alkoholu;

• Ochlapus;

• Oliwa;




• W gwarze uczniowskiej - chwiej, chlor, człowiek na fazie, ciasne sandały, ożoryk, obleś, gazer, notor, sztywniak, kontener, denat.

1. Palenie papierosów:

Palić papierosy:




• Natlenić się;

• Dotlenić się;

• Odświeżyć się;

• Oddychać;

• Inhalować się;

• Jarać;

• Wietrzyć płuca;

• Hajcować;

• Iść pod chmurkę / pod domek;

• Rzucić na płuca;

• Strzelić w płuc(k)o;

• Zastrzyk w płuca;

• Opalać się;

• Przywalić się.




Proces palenia papierosów:




• Szprytny wypad;

• Chmurka;

• Świeże powietrze;

• Machanie;

• Inhalacja.




Papierosy:




• Białe kijki;

• Cukierki;

• Dotleniacze;

• Drops;

• Wata;

• Dymek;

• Gwizdek;

• Cudzesy;

• Szlug(a / as);

• Ćmik;

• Gift (chyba z niemieckiego);

• Gwóźdź;

• Słomka;

• Orzeszki;




• `Popularne' - camele bez filtra / bez wielbłąda;

• `Ekstra - mocne' - ekstrakty (aluzyjny neosemantyzm);

• `Mocne' - mocarze, mocki;

• `Klubowe' - szkolne;




• Uczeń palący - lokomotywa;

• Głód nikotynowy - swędzenie płucka.

6. CECHY FIZYCZNE CZŁOWIEKA

1. Wiek:

• Starość - w pełni sił, starszy dojrzały, w kwiecie wieku, niemłody (lilota), druga młodość, w średnim wieku, w tym wieku, pewien wiek, kobieta doświadczona, starszawy, w wieku balzakowskim, leciwa, ktoś wygląda młodo (jak na swoje lata), ktoś się zmienił, posunął (w domyśle - w latach), wygląda nieźle (jak licealistka / szesnastka / osiemnastka), patrz na metrykę, metryka, , wiek „trolejbusowy / tramwajowy”.

• Młodość - prawie dorosły, prawie kobieta / mężczyzna, aleś ty duży / -a, aleś ty urósł / urosła, pannica, kawaler, młodsza generacja młodzieży (dzieci w wieku 10-12 lat).

1. Brzydota:




• Nieładny;

• Niezbyt urodziwy;

• Nie najpiękniejszy;

• Dość niewymyślnie umundurowany przez naturę;

• Fizyczność nie jest adekwatna do wieku;

• Czyjś wygląd (daleko) odbiega od dobrego;

• Quasimodo;

• Pan Bóg / natura poskąpił komuś urody;

• Przystojny (iron.);

• Piękniaszek (iron.);

• Koszmarek;

• Szpeciol;

• Kaszalot;

• Masia;

• Pitekantrop;

• Mosiek;

• Dziumek;

• Gluś;

• Ktoś brzydki powinien zapłacić twarzowe;

• Nosorożec;

• Ofyllus;

• Hyrpa;

• Laska dr(z)ewniana;

• Młody;

• Młody smok;

• Nieinteligentna;

• Niskopodwoziówka;

• Merta;

• Mery;

• Sucha laska.




1. Łysina:

• Ministerskie czoło;

• Na mądrym czole / głowie włosy nie rosną;

• Mądrej głowy włosy się nie trzymają;

• Inteligentny;

• Mieć wysokie czoło;

• Cofnięte włosy i poszerzona twarz;

• Łysawy;

• Łysiejący (?);

• Kojak;

• Blask;

• Ma przerzedzone włosy;

• Glaca;

• Glacok;

• Jajo;

• Lotnisko;

• Pisanka;

• Czoło jak skocznia w Sarajewie;

• Ślizgacz.




1. Grubość:




• Okrągły;

• Okrąglutki;

• (Trochę zbyt) przy kości;

• Kształt rubensowski / obfity;

• Pulchny;

• Słusznej budowy;

• Zaokrąglił / zmienił / poprawił się;

• Stać się (nieco) ociężałym;

• Dobrze wyglądać;

• Mieć na czym siedzieć i czym oddychać;

• Inteligentna blondynka z dużymi oczami;

• Duże niebieskie oczy…;

• Biustwo;

• Embonpoint;

• Ktoś lubi dobrze zjeść;

• Grubawy;

• Arbuz;

• Dynia;

• Hipopotam;

• (Grubaśna) hipka;

• Wieloryb;

• Balet słoni;

• Słoń, słonica, słonina;

• Ponton;

• Baleron;

• Be(cz)ka;

• Salceson;

• Sadełko;

• Rotunda;

• Bania;

• Szafa (trzydrzwiowa);

• Szafoniera (neologizm);

• Primabalerina (iron.);

• Szczupły / -a (iron.);

• Primabalerina wagi ciężkiej;

• Bekon;

• Putnia;

• Tęgoś;

• Czar 4 kółek;

• Sadłożer;

• Klops;

• Chodząca masarnia;

• Spaśna;

• Spaślak;

• Czumulungma;

• Maszyna;

• Tłusty gen;

• Bali w nocnej koszuli;

• Bolo;

• Buba;

• Bulaj;

• Spuchlak;

• Misiu;

• Misiek;

• Nenat;

• Szynka;

• Torpeda;

• Hot dog;

• Kierda;

• Pasibrzuch.




1. Chudość:

• szczupły;

• szczuplutki;

• długi jak miesiąc, chudy jak pensja / wypłata;

• bruzda;

• cień z waty;

• patyk;

• słomka nadmuchana powietrzem;

• szkielet(ek), szkieletor(ek);

• łodyga;

• zapała;

• konstrukcja biologiczna;

• kaszel;

• kicha;

• miednicowiec;

• kościasty;

• leśny palero;

• melepeta;

• decha;

• szczypiorek;

• sztacheta;

• długopis.




1. Zbyt niski / zbyt wysoki wzrost:

• Napoleon;

• Za mały jak na chłopa;

• Niewysoki (liotes);

• Kurdupel(ek);

• Pchła;

• Skrzat;

• Żaba;

• Robaczek;

• Pigmejka;

• Małolata;

• Dziurdzupel;

• Pan Bóg miarę stracił;

• Milimetr (iron., na zasadzie przeciwieństwa);

• Koszykarz;

• Ktoś o wybujałym wzroście;

• Sosna;

• Topola;

• Marchewa;

• Rabarbar;

• Bocian;

• Dupeczek;

• Gnom;

• Krasnal;

• Knypek;

• Żyrafa;

• Wieża (Eiffla);

• Ciocia wieża;

• Latarnia;

• Wieżowiec;

• Drapacz chmur;

• Tyczka;

• Cyklop;

• Maluch;

• Cienki w uszach / Bolo / Bolek.




1. Chwilowy niekorzystny wygląd:

• Wyglądać nie najlepiej / niezbyt dobrze / tak sobie / na (trochę) zmęczonego.

• Zapytanie o przyczynę złego wyglądu - Co ci się stało? Czy spotkała cię jakaś przykrość? Czyś ty się dzisiaj wyspała?

• Ktoś powinien wypocząć / wziąć urlop.

1. Kalectwo:

• Inwalida.

• Niepełnosprawny.

• Niewydolny.

• Upośledzony.

• Ułomny.

• Volkswagen (eufemizm II stopnia).




• Zez - nieporozumienie w oczach, jedno oko na Maroko, drugie na Kaukaz; Mówi tu, a patrzy tam; strit, spinok, spinol.

1. Inne cechy niekorzystnego wyglądu:

• Krzywe nogi - kowbojskie, na beczce prostowane, ixy, ułan, dzbanek.

• Piegi - ryż, indycze jajo.

• Rudy - płonący wieżowiec, czarny jak stówa.

• Bez zębów - obcęgi, kasownik, przecinak, dziurkacz.

• Odstające uszy - klapiaki, urbanki, wachlarze.

• Ktoś z odstającymi uszami - uszatek, słoń, słoniowaty, klapiok, kłapouchy.

1. Brud:

• Brudny - niezbyt czysty, dawno nie używał wody, nie widział się z wodą, nie lubi wody / się z wodą, nie myje się często.

• Aluzje - czyś ty się dzisiaj mył? Kiedyś się mył?

• Brudne uszy - takie, w których może rosnąć rzepa.

• Karaluchy - prusaki, szwaby, francuzy.

• Wszy - baranki egipskie, blondynki.

• UWAGA! Określenia szwaby, francuzy, baranki egipskie, prusaki są eufemizmami i jednocześnie kakofemizmami, ponieważ wyraźnie negatywnie charakteryzują odnośne nacje.

• Insekty - mieszkańcy, lokatorzy.

• Aluzja, że ktoś ma wszy - Coś ci spadło. O! Już uciekło!

• Brud - badziewie, badziew.

• Brudny człowiek - folklor.

7. STATUS FINANSOWY I NAZWY PIENIĘDZY

1. Płacenie:




• Ile to wyniesie?

• Jak się umówimy?

• Na jaką sumę / kwotę mam się przygotować?

• Jakie są pańskie warunki?

• Jakoś się dogadamy.

• Załatwimy to po chrześcijańsku.

• Do sołtysa / wójta nie pójdziemy.




1. Nazwy pieniędzy i sum pieniędzy:




• Pieniążki.

• Ciaki.

• Waluta.

• Flota.

• Wynalazek Fenicjan / to, co przed 3 tysiącami lat wynaleźli Fenicjanie.




• Nazwy oficjalne - środki / nakłady / warunki finansowe, finanse, możliwości płatnicze, kondycja finansowa .

• Dolary - prawdziwe / normalne pieniądze, sałata, zielone, zielenina, waluta, twarde, bilety Bank of America, papier, papierki, ziele, zioła, bax / baks.

• Parę złotych, okrągła sum(k)a, niezłe parę groszy.

• 1000 zł - tauzen, dziadziek, grosz, tysiączek, patyk, patol, tysiak, góral, gruda, kobel, badyl, czoło, dąb.

• Milion zł - melon, złotówka, bańka, balon.

• 2 miliony - 2 razy.

• Nieco / trochę kosztowne (tzw. undrestatement + ironia), dzieciństwo.

• Lata 50., 60.: 50 zł - żabcia; 5 zł - piona, rybak; 500 zł - brudasek; 50 gr. - gazeciarz.

• Określenia często spotykane - dwójka, dycha, stów(k)a, Chopin / muzykant, Marysia, Reymont.

• W gwarze uczniowskiej - kapusta, kasa, kasia, kasza, siano, money, money-money, hajc, pyci-pyci, sałata, kwit, guldeny, pengo, fistaszki, fajanse, dziongerki, szmal, szmalec, forsa.

• 100 zł - marchewa, seta, stefka.

1. Dług i wyłudzanie pieniędzy:

• Zostawić komuś pieniądze na pamiątkę

• Pokazać palcami gest liczenia pieniędzy.

• Pożyczka bezzwrotna.

• Darowizna, której ktoś nie ma zamiaru nigdy oddać.

• Pożyczyć.




1. Bogactwo




• Dobrze się komuś powodzi.

• Mieć trochę więcej w kieszeni.

• Mieć pełne kieszenie.

• Mieć wypchaną kieszeń / portfel.

• Niebiedny (lilota).

• Zasobny.

• Być przy kasie / forsie.

• Szmalarny / -a, forsiasty / -a.




1. Ubóstwo:




• Ktoś nie może związać końca z końcem / trudno komuś związać koniec z końcem.

• Ktoś nie może sobie na coś pozwolić.

• Mieć mało w kieszeni.

• Mieć chudy / cienki portfel.

• Przechodzić chwilową kryzys finansową.

• Mieć trudności przed pierwszym.

• Z kimś jest cienko / cieniutko.

• Kasa bu-bu.

• Ktoś bez pieniędzy - goły jak święty turecki, chuda fara, spłukany, ma suchoty kieszonkowe.

• Oficjalnie - (postępująca) pauperyzacja.




8. ETYKIETA JĘZYKOWA

1. Formy zwracania się do drugich:

• Zwracanie się do osób zajmujących stanowisko podrzędne pełną nie podrzędną nazwą.

• Częste zwroty do osób pełniących bardzo różne funkcje - szefie, szefowa, panie starszy, panie władzo.

• Używanie form 3-osobowych (obecnie już rzadko).

• Formy bezosobowe.

• Pan / -i - do osoby niepełnoletniej.

1. Oznaczanie „ja”:

• Forma bezosobowa czasownika - zrobiono, przyniesiono, myśli się o tym, trzeba coś zrobić, należało się zapytać…

• Strona bierna - coś zostało zrobione, programy zostały ułożone, zagadnienia są opracowywane.

• Na ostatnim wykładzie mówiliśmy o…; zwróciliśmy uwagę na to, że…

• Może pójdziemy, chodźmy, może byśmy poszli?

1. Tryb rozkazujący:

Np.:




• …, (bardzo) proszę!

• Proszę cię (bardzo)…

• Czy mógłbyś…?

• Czy zechciałbyś…?

• Czy mógłbym cię prosić…

• Możesz…?

• Czy możemy…?

• Czy moglibyśmy…?

• Przepraszam, ale




1. Negacja:

• Pozbywanie się czyjegoś towarzystwa - tam są drzwi; niech pan włoży płaszcz, bo się pan zaziębi na dworze; żegnam pana; wolałabym, żeby pan nie przedłużał swojego pobytu; dalszy pobyt jest niepożądany; sądzę, że pana wizyta nieco się przeciągnęła; postaram się, żeby mnie uwolniono wreszcie od pańskiej osoby; przepraszam, ale mam coś jeszcze do zrobienia.

• Nigdy - jutro, zaraz, kiedyś; na świętego Nigdy; na świętej Dygdy, co jej nie ma nigdy; na rachmańską Wielkanoc.

• Kłótnia - niezmiernie interesująca dyskusja, trochę nieprzyjemna rozmowa; mała wymiana zdań w rodzinie; ostra rozmowa / wymiana zdań; niezgodność poglądów; różne poglądy na ten sam temat; mieć podzielone zdania; mieć różne opinie na jakiś temat.

• Zwracanie uwagi:




• Robimy, co jest w naszej mocy. I od was oczekujemy tego samego.

• Niech pan próbuje trochę się streszczać.

• Sugeruję, nie narzucam.

• To propozycja.

• Wiersze pana nadają się do druku, ale warto pracować, bo niewątpliwie posiada pan pewne zdolności.




9. PRZEWINIENIA, PRZEKROCZENIA I KARY

1. Kradzież:




• Nie oddać;

• Pożyczyć;

• Zabrać;

• Wziąć;

• Na wieczne nieoddanie;

• Przywłaszczyć sobie coś;

• (S)kombinować;

• Zdefraudować;

• Zorganizować;

• Szabrować;

• Rąbnąć;

• Drapnąć;

• Buchnąć;

• Gwizdnąć;

• Świsnąć;

• Coś zginęło;

• Odnieść;

• Nawalić;

• Zgromadzić w bezprawnej drodze;

• Nadużywanie / wykorzystywanie stanowiska dla osobistych korzyści (materialnych);

• Mieć lepkie / długie ręce;

• Coś się komuś klei / lepi do rąk;

• Coś przyrosło komuś do ręki;

• Wyciągać ręce po cudze;




• Rzecz ukradziona - zmieniła właściciela; w przyrodzie nic nie ginie (aluzja);

• Sprzedać rzecz ukradzioną - upłynnić.

1. Łapownictwo i przekupstwo:




• Dawać;

• Brać;

• Dać „z górką”;

• Pewne datki;

• Mówić / przemawiać komuś do ręki;

• Kopertów(k)a;

• Tylko ryby nie biorą;

• Mile patrzeć na zawartość (wręczanej) koperty;

• Precyzyjnie przekazać komuś…

• Posmarowanie;

• Kto nie smaruje, nie jedzie;

• Formalności;

• Odwdzięczyć się (na parapecie);

• Prezent, prezencik;

• Niezbyt korzystne dla nas transakcje;

• Niszczymy lasy;

• Dogadać się;

• Żyć jakoś trzeba;

• Nie straci pan / -i na tym;

• Kuban;

• Puor boir;

• Wzajemna usługa;

• Przy pomocy pieniędzy;

• Rebochem / rebucha.;




• Związane z szantażem - grzeczność za grzeczność; gębę czymś komuś zatkać; rewanż.

1. Nazwy policjanta (milicjanta), tajniaka, donosiciela:

• Policjant (milicjant) - blacharz, glina / gliniarz; (pan) władza; pani Władzia; błękitni chłopcy, smurfy; niebiescy (święci), anioły; psy; blue man / blumen; blue system; niebieskie kapelusiki / ptaszki; niebieski idiota / piesek / obywatel; niebieskie myszy / psy; granatowy.

• MO - Morskie Oko, Ministerstwo Oświaty, meo, matka i ojciec, miejskie ojcusy; mosie (od rejestracji MOS); baranki boże, bolki i lolki, dziurawce, fraglesi, gargamele; ironicznie inteligenci, holmesi.

• Policja drogowa - lodziarze.

• Tajniak - opiekun, smutny pan.

• Donosicielstwo - grzech Judasza.

• Donosiciel - niejawny współpracownik, usługodawca dzielnicowego; kabel, przedłużacz, gumowe ucho, uszatek.

1. Podsłuchiwanie, podsłuch:




• Trzeci słuchający;

• Niepowołany uczestnik rozmowy;

• Niepowołane uszy;

• Panowie, którzy nagrywają;

• Słyszeć;

• Pluskwa - prezent.




1. Przesłuchanie, aresztowanie:

• Przesłuchanie - pogawędka, rozmowa / rozmówka.

• Osoby przebywające w areszcie - izolowane, zatrzymane, pozostają pod dobrą opieką.

1. Więzienie:




• Pudło;

• Paka;

• Dołek;

• Tam, gdzie oprócz drzwi zamkniętych znajdują się również kraty w oknie;

• Iść do mamra / kicia / za żelazne firanki.




10. POŁAJANKI, PRZEKLEŃSTWA I WYZWISKA

1. Kląć, mówić brzydkie wyrazy:

• Wyrażać się, używać nieparlamentarnych określeń;

• Mówić brzydko, używać brzydkich / nieprzyzwoitych wyrazów;

• Rzucać brzydkim słowem;

• Rzucać mięsem;

• Czteroliterowy język;

• Bluźnić / bluzgać;

• Puścić wiązankę / wiąchę; wiązkować;

• Zajeżdżać łaciną;

• Łacina podwórkowa / kuchenna / polska;

• Dać łacinę (staropolski).




1. K…a:

• Kurczę / kurcze (blade / pieczone / flak).

• Kurcza;

• Kurka wodna;

• Kurna (chata / macocha / balandyn);

• Kurtka na wacie;

• Kurtyna w górę;

• Kur zapiał, kura zagdakała;

• Kur;

• Kurde (balans / mol / moll);

• Kurdebele / kurdelebele / kurdefelek;

• TKM (teraz, kurde, my);

• Kurza twarz / kość / stopa / fretka / noga / melodia / oko;

• Kutwa / kuźwa / kuiwa.

• Kuwa;

• Karwa;

• PKP (pięknie, k…a, pięknie); [inne rozwiązanie tego skrótu podaje Słownik Gwary Uczniowskiej: 1)`Pożycz koledze papierosa'; 2)'Pchaj, kolego, pchaj'];

• K 5;

• Orzeszku, orzeszku;

• Nerwica ze znakiem Q;

• Słowo publiczne;

• Curwa;

• Kuwra (metateza);

• Bulwa, morwa, rwa kulszowa;

• Kardamon;

• Aluzja do brzmienia - „Kur” wie lepiej;

• (O) k…; (o) ku…




1. K...a (jego) mać:




• Murwa kać;

• Urwał nać;

• Ka mać;

• Minerwa go mać;

• Psia (jego) mać;

• Sobacza go mać;

• Psia kość;

• Kurczę mać;

• Kurza kość;

• Psia kość słoniowa z dębowego drzewa;

• Zero dźwięku w miejsce wyrazu inkryminowanego, np. twoja … mać




1. Skur...syn:




• Skubany / skubaniutki / skunks / skubaniec;

• Skurkojad / skurkowany / skurkowaniec / skórka pomarańczowa;

• Skurczysyn / skurwęsyn ;

• Skurczykrowa / skór wyprał pełen worek;

• Skurwiel / skurwol;

• Skur…

• Skurczygnat;

• Skurwancki;

• Skurdebelek;

• Skurdege(k);

• Z „Kuriera (Warszawskiego) wycięty / wysylabizowany / wyczytany;

• Kurkowa ci ulica;

• Sk…

• S…syn; s…;

• Sukinsyn; sukinkot;

• Taki syn;

• Psi / szafy / złej matki / Koryntu syn;

• Wnuk Koryntu;

• Taki-owaki.




1. Pier...ić:




• Pierniczyć (+ przedrostki o-, od-, przy-, s-, w-, wy-, za-);

• Pierwiastkować;

• Opier-papier;

• Ja cię pierwszy raz widzę;

• Od pierwszego maja / wejrzenia;

• Spiermandolić;

• Ja pierdzielę;

• Pieprzyć / chrzanić / paprykować / solić;

• Opiórkować / odpiórkować / odpiórczyć (się);

• Odpingol / odpingponguj / odpimpaj / odbzykaj / odkopuluj / odstosunkuj / odfakenuj się;

• Fakiu / fakju;

• Fuck off;

• Objechać / obtańcować;

• Dostać opeer.




1. Cholera:




• Jasna cho… / Anielka / cholewa;

• Jasny szlag / gwint / kicuś piorun.

• Cholender / cholinder;

• Cholewka (saperska);

• Choin(k)a.




1. Gówno:




• (A) g… / (a) gie;

• Żówno, żówniarz;

• Gumno;

• Guzik;

• Rzewne gówne;

• Szajs;

• Ch(r)ówno; gouvegnage (u Witkacego);

• Merde (z fr.);

• To, co rzekł Cambronne.




1. Dupa:




• Mam cię w dużym (głębokim) poważaniu / w dużym palcu / w duszy / w nosie / gdzieś;

• Do dupy - do bani, do tyłu, dotylcowo, do de, do fupy.

• Pocałuj mnie w tyłek / gdzieś / w nos / w de / w…

• Koszulka niemowlaczka.




Wiersz Tuwima:

„Poranniaka” czytał pilnie,

Marszczył brwi i klął odtylnie

Hocki, klocki, be ni me,

Dobre pismo, lecz do de…

1. Srać:




• Kicham na to.

• Zakichane szczęście.

• Ad mortem defecatum.




1. Je…ć:




• Jechał go pies / sęk.

• Pies z nim (tańcował).

• Pies ci mordę lizał / ci w namiot dmuchał.

• Pies ich drapał / trącał.

• Canis tibi faciem lingebat, canis tecum relationem sexualem habebat.




• Związane z tym przekleństwem są też wyrażenia: psia jego dusza, psia para, o żeż ty pieska-niebieska.

1. Wyzwiska - świnia, ch…, k…a:

• Świnia - wiśnia, świnka, świntuch, żywiec, nierogacizna, warchlak, chrum-chrum, kwiczoł, chruńka, koleżanka czworonożna, parsiuk (zapożyczenie); ta, co chrząka i ma kręcony ogon; ta, co ryje i koryta przewraca; czworonóg różowy z kręconym ogonkiem.

• Ch… - ty członie, ty ciulu, ty kiju złamany / połamany; do chrzanu, do kitu; wisi jak kilo kitu u sufitu / na agrafce; na chustkę jest potrzebne; chusteczkowo, kijowo; za Chiny Ludowe, za chińskiego boga; HGW (`ch… go wie').

• K…a - k…; wyzywać kogoś od różnych; odsądzić kogoś od czci i wiary.

1. Łagodzenie ostrości niektórych ekspresywnych zwrotów:

• Morda - buzia, twarz, pysk pysio, pyszczek.

11. NAZWY CZĘŚCI CIAŁA

1. Pośladki

• Djupa, pupa, fupa, fufa, de, dusza, dupcia, dupeczka, dupin(k)a, dupelinka, dupeńka, dupka, dupeńsko, pupcia, pupeczka, pupeńka, pupina, pupka, pupcia, pupulin(k)a, pupusia, dupencja, pupencja, dupsko, cztery litery, antresola, sempiterna, półkule, miednica, (szerokie) biodra, kość ogonowa, pewna / tylna / inna / cięższa część ciała, część ciała, która nie nosi już miana pleców; tam, gdzie plecy kończą swoją szlachetną nazwę; miejsce, z którego wyrastają dolne kończyny; szlachetna część ciała; moja szanowna; tam, gdzie słońce nie dochodzi; druga strona medalu; odwrotna strona; miejsce, którego ze względu na dobre obyczaje się nie nazywa; tam, gdzie się zwykle nogą bije; podwozie, sutereny ciała, garaż, cukiernica, puzdro, potylica, kufer, policzki, waliza, podogonie, odwłok, zadek, siedzenie.

• Duże rozmiary podkreślają określenia: armata, duża jak kocioł krążownika, komoda, kolubryna, kredens, mieć na czym usiąść (i czym oddychać), potęga, ratusz, teatr, stodoła; szafa trzydrzwiowa / gdańska / kosmiczna / z przystawką; szafisko, szafarnia, szaflik, kancelaria Trzeciej Rzeszy, 24 fajery.

• Frazy: siedzieć na 5 krzesłach; mieć tyłek jak bogini urodzaju.

• Dawniej: twarz tylna.

• Staropolskie: półtanki.

• Małe rozmiary: bułeczki, chlebuś i bułeczka, 2 ziarenka (pieprzu), motylki, 5 groszy, ząbek czosnku, ziarenko kawy.

• Nie-powiem-w-co.

• Trąba, wialnia.

Tuwim:

Nie ma wojenki bez trupków,

Nie ma d…py bez półd…ków.

1. Piersi kobiece:

• Walory, 2 fakultety, fale, przedsięwzięcie, (spiczaste) płuca, wykształcenie, bufory, zderzaki, klatka napiersiowa, balkony, uszy, bita śmietana, bar (mleczny), bufet (szybkiej obsługi.

• Duży biust - balony, melony, wszystko, głęboki oddech, góry lodowe, miechy, piramidy, urodziwe dynie, smętne / wielkie uszy, arbuzy, duże niebieskie / błękitne, solidne płuca, warunki (do oddychania), bomby, bombowce, dobry słuch, dzwony; najpierw wchodzi biust, a później ona; waruny, wulkany, biucho, wzgórza, obfitości.

• Mały biust - piegi, pieprzyki, biedroneczki, 2 pieprze, cytryny, jabłuszka, orzeszki, mirabelki, zerówki, wisiorki, czereśnie, gruszki, 2 gruszeczki, guzi(cz)ki, śliwki, migdały, rodzynki, pryszcze, pączuszki, piłeczki, ping-pongi, zwierzaczki.

• Brak biustu - bezbiuście, biust po tacie, decha, deski, (z tyłu deska, z przodu deska, a w środku jest Tereska; Pan Bóg stworzył ją dla hecy - z tyłu plecy, z przodu plecy); depresja, menisk wklęsły, wklęśnięcia.

• Zdrobnienia - cycunie, cycusie, cycuszki, piersiczki, piersiątka, biuścik, balkoniki.

1. Narządy płciowe męskie:

• Genitalia, penis, fallus.

• Narządy, najbardziej intymna część ciała.

• Prącie, członek (męski).

• Czcionek, słabizna, przyrodzenie, torba, przyległości, uroda, męskość, żyła.

• Miejsca skryte, narzędzie męskie.

• Trzecia noga; to, na co zwykle zakłada się prezerwatywę; kolega z dołu; najlepszy przyjaciel żony / kobiety, figlarz, dogadzacz.

• Bindasz, dudek, paluszek, grot Kupidyna.

• Członuś, kutasek, kutasik.

• Banan, korniszon, interes, biznes, korzeń, marchewka, ptak, ptaszek, ptaszyna, robaczek, wąż, żuraw, armat(k)a, dłuto, dyndol, dzyndzel, róg, flet, flecik, fujar(k)a, joystick, pejs, fistaszek, baton, zwis, ogon, ogonek, pał(k)a, gwóźdź, frędzelek, instrument, instrumencik, jamnik, szydełko, wisiorek, parówka, kiełbasa, krawat, laga, laska, fiut, dyszel, peryskop, pędzel, rura, wacek, felek, jacuś , jaś, jaśko, kuba, karol(ek), Pan Wiercioszek, koń.

• Siurek, siusiak, cyś, siuraszek, siusiaczek, sikaczek, cycorek, dziobek, malutek, sisiorek, siuraczek, pręcik, sterczek, malutki, fiferek, koniuszek, dzyndzuś.

• Szczodrze wyposażony przez naturę.

• On, twój, mój, ta sprawa, coś takiego.

• Wrzeciono, dyszel, gałązka choiny, piszczałka (styl niski).

• Kokoszka - kurasek; myszka - kotek; łączka - kosa (styl wysoki).

• Kawał kija, gęsia szyja; ten, co stoi.

• Klejnoty (rodowe / rodzinne), biżuteria, klejnociki, diamenty, precjoza, skarb(y).




• Jądra - jaj(k)a, jąderka, pisanki, jajeczka, zbuki, nabiał, kuleczki, orzechy, orzeszki, ping-pongi, żołędzie.

1. Narządy płciowe żeńskie:

• Genitalia damskie.

• Narządy.

• Srom, vulva, wagina, wzgórek łonowy / Wenery, wzniesienie Wenery.

• Łączka, cis, pierścień, kądziołka, bandurka, bóbr, dziurka, grzywa, grześ, włosiany gaik (staropol.).

• Mała czarna pita w łóżku, ciepłe puszyste, czarna, czarniutka, futerko, futrzaczek, grzywka, kot(ek / ka), kocur(ek), las, mruczek, kokoszka, mysz(k)a, mechatka, meszek.

• Przyrodzenie, łono, ogród rozkoszy, kobiecość, seks, pupcia, szczęście, ślicznotka, te twoje sprawy, piękności, telewizor, mała, kuciapka.

• Puderniczka (środow., pielęgniarskie).

• Brygida, jadzia, klara, kaśka, ewelinka, kryśka, mańka, niunia, zocha, zosia.

• Dolina rozkoszy, dziur(k)a, dziureczka, dziupla, norka, otworek.

• Bułeczka, ciastko, pierożek, pieróg, szpar(k)a, przedziałek, róża, pelargonia.

• Cipka, cipcia, cipcioszka, cipeńka, cipuchna, cipunia, cipeczka, cipulinka, cipuńcia (podobnie od: pipa, pizda).

• Kosmate ciałko, źródło, pole, komin (lud.).




12. Nazwy części garderoby.

• Biustonosz - futerał, 2 berety z gumką, kaganiec.

• Część ubioru nieodzownie potrzebna.

• Dessous.

• Kalesony - calesony, calisony, ineksprymbale, kaloryfery.

• Majtki - majteczki, majtasy, majtadele, majty.

13. Nagość.

• Być rozebranym do rosołu.

• Goła dziewczyna - gołowiecka.

• Jak go Pan Bóg stworzył / matka urodziła.

• Nie być zbyt troskliwie zasłoniętym.

• Strój Ojca / praojca Adama, strój Ewy.

• Strój wysoce niekompletny, dość skromny przyodziewek.




14. Nazwy czynności fizjologicznych.

1. Przemiana materii:

• Ogólne wydalanie - załatwiać / załatwić się; potrzeba (swoja / fizjologiczna); pójść / iść za swoją potrzebą; panie na lewo, panowie na prawo; zniknąć; ulżyć sobie, oddać hołd naturze.

• Oddawanie moczu - oddalić się w celu oddania moczu; puszczać wodę; siusiać, iść siku / siusiu, siku-miku, psi-psi, pisiu-pisiu; sisi, sisiu, siurać, siuranie, wysiurkać się, iść si, siuśnąć; podać rękę najlepszemu przyjacielowi / koledze, zajrzeć / sprawdzić, czy rowery stoją, wyprowadzić jamnika; parcie na wentyl, zluzować zawory, spuścić benzynę; odpryskać się, puścić kropelki, przewinąć małego; odcedzić / odlać kartofelki / ziemnia(cz)ki, oddać honorowo krew, połączyć się z morzem, wycisnąć cytrynę / węża, podgrzać wodę w jeziorze, strzepać pióro, spuścić balast z czajnika / wodę z kija, zmienić wodę szczupakowi; mózg się komuś skrapla, mocz napiera na ścianki, uczucia się komuś skropliły, napiera kogoś na pęcherz; przepraszam wyjść / zniknąć (na chwilę), iść zatelefonować / wymyć ręce / poprawić makijaż; iść w sprawie osobistej; wykonać czynność fizjologiczną; zrobić jeden / jedynkę; załatwić się.

• Wypróżnianie - sr…; oddać stolec, defekacja, kał; czynić sobie wczas (staropol.); kup(k)a, zrobić kupkę / kupsko; kaku, kakać; a-a, e-e; wykupkać się, zrobić dwójkę; dłuższe posiedzenie, iść na długo / dłużej / dłuższą naradę (produkcyjną) / dłuższe posiedzenie, iść na posiedzenie (okrągłego stołu / rady zakładowej / miejskiej / nadzorczej) / posiedzenie zarządu / konferencję (prasową) / posiedzenie rady najwyższej / poczytać gazetę; iść z grubszą sprawą, załatwić grubszą sprawę, chce się komuś coś grubszego, coś twardego, iść z poważną / poważniejszą sprawą, załatwić grubą sprawę; ulżyć sobie / se, zrzucić balast, załatwić zbędny bagaż, odchudzić się, posadzić / postawić kasztana, posadzić grzyba, kręcić lody, ukręcić batona, robić makowiec, strzelić / zrobić kreta, wypuścić krecika na wolność, rzeźbić figurkę z brązu, wykasztanić się; pomęczyć się, skupić się, stawiać klocek, warknąć w porcelankę, zawalczyć; załatwić śmierdzącą sprawę; tu się robi ser dla ZSRR, odrobić tygodniowe zaległości; wy/zerżnąć się, walnąć kitę, wypuścić węża, wyprowadzić kreta na spacer, s/odtentegować się, wykałowac się; zrobić w majtki / spodnie; coś tam załatwić; poważniejszy przypadek; odwiedzić pewne miejsce w domu.

• Kłopoty żołądkowe - biegać z powodu uroku; słynna praczka; gonić, biegać, latać; kogoś męczyło całą noc.

• Nazwy miejsc związanych z wydalaniem - WC, OO; pewne / ustronne miejsce; iść / pójść przypudrować sobie nos / umyć ręce / w sprawie osobistej; tam, gdzie król chodzi piechotą / dyktator musi pójść osobiście; kibelek, sraczyk, klop(ik), ubikatorek, bardaszka, wucet, wucecik; Dla kobiet / mężczyzn; walcząca cywilizacja, Warszawa Centralna, wytwórnia czekolady, warszawskie centrum, wiejska centrala, więzień celny, wielki czyn, wiliam clark, wyjście celne, wujek Czesiu / Czesio / Czesiek / Cezar, wujek-i-ciocia, wydział celny, wyzwoliciel cierpień; o-o, zero-zero, 2 kółka, 2 zera, elipsa, ósemka; edek, edzio, fredzio, karolek, wicek; d. Ciotka, Madamme de Pompadour; czytelnia, prezydium, tron, domek z serduszkiem, samotnia, świątynia / przybytek (dumania), ul; baltona, kibelstrasse, kabina, klub, sala chemiczna / grzmotów, ulga potrzebujących, kącik marzeń / cichego ściągania / westchnień / westchnięć, izba zbawień, zoo, clop, barchan, biały dom, cela, cewu, dablju si, łoter, klołzet, ubikejszyn klub, kiblownia, gazownia, hotel, hyde park; żarkomnata, palarnia, piec na tytoń; pewex, drogeria, perfumeria, dzielnica wody kolońskiej; wygódka, sławojka, fuj-fuj, chatka Puchatka; kakatorium, kakuar (w XIX w.).

• Nocnik - urynał, naczynie nocne.

• Papier toaletowy - papier do twarzy / życia / wartościowy / higieniczny; łokciówa.

• Ekstrementy - g…, g…o; łajno, łajenko, kupka, ekstrementy, wyraźne ślady użycia WC, produkty przemiany materii.

• Wymiotowanie - womitować, womitogenny; gardło komuś puściło; a vomir; pojechać do Wymiotkowa / Rygi (przez Ząbkowice) / nad Bałtyk / na północ / do jednego z portów / do pewnego miasta nad Bałtykiem; zwracać; chorować, źle się czuć, mieć torsje / mdłości / nudności, nudzi kogoś, jest komuś niedobrze; odruch dekonsumpcyjny, oddać, cofać się, puścić pawia / ptaka, oddać hołd / ofiarę Neptunowi, haftować, hafty łowickie, zhaftować się / folklor na ścianie, wyzwalać żołądek na biegu wstecznym, pawiać, pawik, freski, freskować, rewolucja, ligawa, leżeć we własnym sosie, puścić teczkę, rzucać pawełkami, miodowanie, warkocz, wymiotło kogoś, było kolorowo i słodko, miotać emzety, proszę woreczek, zostawić pamiątkę, zrobić brzydki kawał, parapetować, zawiesić kolorowego na tapecie, malować, orbitować, spawanie, pinge-pingere.

• Wierszyki:

„Daliście mi ulicę,

Zabraliście kamienicę,

Ja się usr… w taki gest

Z poważaniem Feliks West”.

„Anielcia miała matkę bardzo małomówną,

Więc, gdy kiedyś spytała z minką zatroskaną

`Powiedz droga mamusiu, co to jest guano'

Mama odrzekła - `G…'”.

• Cytat z GW: „Złodzieje zostawili coś gospodarzom: ślady linii papilarnych na szybach balkonowych, a także kupkę”.

1. Zapachy ciała:

• Puszczanie wiatrów - wiaterki, pura, prukać, pruk, pruknąć, strzelić bąka / bączka; puszczą gazy / wiatry; zepsuć powietrze; komuś odchodzą gazy; puszczać: tchórze, gołąbki, pierduna, tajniaki, bengala, cichacza towarzyskiego, czad, H₂S, siwy dym, pszczółkę, szpiega, torpedę; bąknąć, bączyć; gazy biologiczne / trujące; gazy z bazy, mieć gazy; maski gazowe (p/gaz) włóż!; oddać bio-gaz; ; kopcić, symfonia C-dur, cichobździelec fotelowy, podkołdernik jadowity / skryty / smrodliwy, pierdnik pospolity, dwubąbelnik kąpielowy, cichotajniak fotelowy; mały przeciąg; mieć kłopoty z żołądkiem / wzdęcia; zebździć się; sadzić swobodnie, ulżyć sobie, zrobić pr-pr, zapowietrzyć; rozdawać odorki; rzut, rzucik, baska, bacha, basia, psotka, niespodzianka; Uwaga! Sprawa gazowa / działo wypaliło!; mieć produkcję złych gazów.

• Pocenie się - zgrzać się, brzydko pachnieć, być nieświeżym / mokrym.

• Wierszyk:

„Wyróżniamy 3 zapachy - z dupy, z nogi i spod pachy.

I do tego są 3 smrody: dwubąbelnik kąpielowy,

Cichotajniak fotelowy, podkołdernik jadowity

Oraz pierdnik pospolity.

1. Stany fizjologiczne kobiety:

• Dziewictwo - wianek, wianuszek, wianeczek, cnota; nieskalana, niezepsuta, niewinna, cnotliwa, nie ruszana, nie znała jeszcze mężczyzny.

• Defloracja - naruszenie, użycie.

• Menstruacja - miesiączka, okres, ciotka, periody; te dni; trudne dni, dni kobiecej słabości; niedyspozycja, źle / gorzej się czuć; krewni; krewni / goście przyjechali, mieć wizytę; comiesięczna dolegliwość, jak co miesiąc; mieć wilka (na Śląsku); wywiesić czerwoną flagę; białogłowska rzecz (staropol.).

• Menarcha - stać się kobietą.

• Ciąża - być brzemienną / przy nadziei / w błogosławionym / odmiennym / takim stanie; stan znamienny; spodziewać się dziecka; być podwójnym / podniesionym do 2 potęgi; 2 w 1; ciężar właściwy; objadła się gruszek; gruszeczka; urósł brzuszek; pokaźny brzuszek; wkrótce będzie matką / miała dziecko; rzecz; praegnans (łac. - w staropol.); napuchnięta; pączkować.

• Poród - rozwiązanie, termin, koniec; przestać być podwójnym; kiedy (się spodziewasz)?

• Aborcja - pozbycie się płodu, skrobanka; zabieg; spędzenie płodu; sztuczne poronienie; usunąć; interrupcja; przerywanie ciąży; szanse na uniknięcie przymusowego macierzyństwa, urodzić dziecko lub nie, znaleźć lekarza; zapobieganie ciąży (w międzywojniu); to.

• Zapobieganie ciąży - te sprawy;

• Prezerwatywa - gum(k)a, mundurek na małego, stomil(ek), supermodna / sportowa odzież dla aktywnego mężczyzny, pres-guma, gazeta Perspektywy, płaszczyk.

• Tabletka antykoncepcyjna - pigułka, pigułka po; tabletki od bólu głowy / dowcipne.

15. Życie seksualne.

1. Nazwy pożądania seksualnego:

• (Po)czuć wolę bożą / się mężczyzną, być gotowym / w pełnej gotowości.

• Owo konkretne, męskie sprężenie.




1. Nazwy stosunku płciowego:

• Kopulacja, kopulować, mieć kontakty seksualne, akt seksualny / miłosny / płciowy, mieć / odbyć stosunek, spełniać obowiązki małżeńskie, spółkować, spółkowanie, stosunek małżeński / płciowy, zaspokoić popęd (płciowy).

• Pójść z kimś do łóżka, (po)kochać się / spać / żyć / współżyć z kimś, zbliżeni, współżycie, grzeszyć, wykorzystać kogoś, zrobić sobie dobrze, dogodzić, (za/po)bawić się, kontakt.

• Bujne życie.

• Spać / sypiać z kimś, spać z kobietami / mężczyznami, przespać się.

• Podjąć / zacząć / rozpocząć współżycie, zgodzić się na współżycie, codzienne współżycie.

• Doszło do zbliżenia, zbliżenie fizyczne, zbliżyć się do, szczególne zbliżenie; być w zażyłości, być razem, miłosna zażyłość, intymny związek / kontakt, bliska przyjaźń, bliskie stosunki, poufne życie.

• Mieć kogoś; grzech; pocieszenie, zabawa. (Cytat: „Zaczął więc pocieszać opuszczoną żonę. Z tak dobrym skutkiem, że zaszła w ciążę”).

• Oddać się komuś, ulec mężczyźnie, dać dowód miłości.

• Uprawiać komuś grządkę, odbyć daleką podróż, zapomnieć, że ciało jest przybytkiem Ducha Św.

• Tradycyjna metoda osiągnięcia stanu błogosławionego.

• To, co z nią zrobił; otrzymać coś nie za darmo; no wie pani.

• Stosunki damsko-męskie.

• Wszystko, to te sprawy / rzeczy, coś (konkretnego), coś więcej, mieć coś z kimś.

• Miłować się, bałamucić, spać z kimś, grzech cielesny, jurność cielesna, sprawa małżeńska, wenus, gachować, kortezować, miłówka, golić się, czubić się, łupić się, torować, zapuścić kota do mięsa, obłapić; czynić tę rzecz; iść do pościeli; chędożyć (staropol. [Cytaty z Kochanowskiego: „Daj, czegoć nie ubędzie, byś najwięcej dała / Daj, czego próżno potym dawać będziesz chciała.”; „Proszono jednej wielkimi prośbami, / Nie powiem o co, zgadniecie to sami.”].

• Symbolika ludowa: jeleń wodę pije; „W mojim ogródecku / trawka nie pszenicka, / Przyjedź, Jasiu, przyjedź, / napasiesz konicka.”

• Bzykać, bzykanie, orgietkować się.

• Bara-bara; fiku-miku; figo-fago; parampampam; riki-tiki-tak; robić bara-bara / szu-szu.

• Czulenie się, czułości, baraszkowanie, figle, figielki, małe to-tamto, momenty, numerek, pieścić się, spędzić romantycznie noc, tentegować się, uwieść.

• Rzeźbić czułym dłutem.

• Barabarzyć się, sypanko.

1. Prostytucja i prostytutka:

• Najstarszy zawód świata.

• Duchna, duchniczka, kortyzanka, nęta, metresa, dobrodziejka, dobrodziałka, Dorotka (staropol.).

• Dama kameliowa, demimondówka, murwa, kurewka, kurwiczka (w XIX w.).

• Ta twoja (aposjopeza).

• K…, k…a, curwa, urwa, kuiwa.

• Córa Koryntu; kobieta (dziewczyna) lekkich (nie najcięższych, złych) obyczajów / lekkiego autoramentu / źle się prowadząca / publiczna / złego życia / sprzedajna; dama podejrzanej konduity; przedstawicielka zawodu pokrewnego miłości; ofiarodawczyni miłości nie zatwierdzonej formalnie.

• Panienka, dziewczynka, jedna z „takich”.

• Kokota, kurtyzana, call-girl, dziewczyna na telefon.

• Kasztelanka (staropol., nazwa od kasztelana J. Jezierskiego, właściciela domu w publicznych łazienkach obok mostu łączącego z Pragą).

• Bułgarka, gruzinka, dewizówka, arabeska (zadająca się z Arabami), braminka (bo daje w bramie); mewka, rogówka, rosówka.

• Kobieta upadła, nierządnia, piękność dwójznacznych obyczajów (przest.).

• Awanturnica (międzywojnie).

• Pani gotowa do wzięcia, kobieta gotowa do usług, dama do towarzystwa.

• Córka wesołości / pułku, dama z półświatka / z demi monde'u; latawica, elanka (od: `szmata'); babka nieciężkich obyczajów, dająca ciało, krzywa, kuiwa, karwa, karwas, kurka, lekka, pani, której obyczaje dużo nie ważą; panienka z ulicy taniej; ta, co cnotę zawiesiła na kołku; pieprzniczka.

• Prostytucja - działalność artystyczna, usługi seksualne, dobrze płatna / atrakcyjna praca, przyjmowanie gości.

• Dom publiczny - swobodny hotel.

• Stać się prostytutką - zejść na złą drogę, wyjść na ulicę.

1. Kochanka i kochanek:

• Znajomy / -a; narzeczony / -a; przyjaciel / przyjaciółka.

• Utrzymanka, wielbiciele, metresa (dawniej).

• Szwagier, inamorata, kopulantka, flama.

• Gach.

• Jej pan / jego pani; kumpel; kolega / koleżanka.

1. Konkubinat:

• Żyć na wiarę / na kocią łapę / na kartę rowerową / nie po bożemu.

• Związek nieformalny / luźniejszy niż małżeński, grupa nieformalna; nieślubna żona; nieślubny szwagier.

1. Homoseksualizm:

• Homoniewiadomo; pedzio; Edzio-pedzio; (uno) pedallo; ciota; ciepły brat / braciszek, kochany, wbrew naturze, homcio, homoser, homo niepewny, cieplaj, odwrotny.

1. Zdrada małżeńska:

• Skok w bok, ktoś ma coś na boku, urozmaica sobie życie; romans, eskapada; stosunek pozamałżeński.

1. Pornografia:

• Pikantne (zdjęcia); świerszczyki, przeznaczone do użytku starszych panów, którym nie zawsze wystarcza wigoru oraz wyobraźni; z pogranicza, różowe, nie mają debitu.

J. Edigey, Nagła śmierć kibica. Warszawa 1978.

26

---