makroekonomia wykłady(1), inż. BHP, II Semestr, Makroekonomia


WYKŁAD 1 13.03.2005r.

Makroekonomia - dział ekonomii zajmujący się badaniem sposobu działania gospodarki jako całości (bada wzajemne relacje wszystkich podmiotów i problemy jakie z tego wynikają). W przeciwieństwie do mikroekonomii koncentrującej się na analizie działania indywidualnych podmiotów gospodarujących w procesach gospodarczych zachodzących w segmentach gospodarczych, makroekonomia bada zjawiska i procesy zachodzące w skali całej gospodarki, bada kształtowanie się makro wielkości gospodarczych (produkcja globalna, zatrudnienie czynników wytwórczych, inwestycje gospodarcze) oraz występowanie między nimi zależności.

Nie można oderwać makroskali od mikroskali.

Główne problemy - zadania makroekonomii dotyczące:

Korzyści absolutne - wynikają z warunków naturalnych : klimatycznych, pogodowych itp.

Na powiązania gospodarki z zagranicą wpływa:

Wielki wpływ na ekonomię wywarł John Maynard Keynes. W opublikowanej przez siebie w 1936r. książce pt. „Ogólna teoria zatrudnienia , procentu i pieniądza” stworzył własną wizję gospodarki stanowczo zaprzecza neoklasykom, m.in. „Prawom samoregulacji rynku” Say'a, które mówi iż „przy właściwie funkcjonującej gospodarce każdy popyt wywołuje podaż i każda podaż rodzi swój popyt”.

Zdaniem Keynesa o rozmiarach produkcji decyduje popyt globalny, tzn wydatki na konsumpcję, inwestycje, wydatki rządowe oraz nadwyżka eksportu nad importem. Keynes jako pierwszy wprowadził, iż bez ingerencji państwa gospodarka skazana jest na niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych. Poglądy ekonomiczne Keynesa dały początek nurtowi myśli ekonomicznej zwanemu keynesizmem. Keynesistów zaliczamy do popytowców. Wprowadzili oni świadomy interwencjonizm państwowy.

Ekonomia keynesowska - założenia

Ekonomia neoklasyczna - założenia

  1. przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych krzywa agregatowej (globalnej) podaży jest pozioma

0x08 graphic

0x08 graphic
defl.

0x08 graphic
PNB

0x08 graphic

AS - podaż globalna

0x08 graphic
PG

Poziom cen - deflator

  1. nie ma konkurencji doskonałej (istnieją monopole i związki zawodowe - które negocjują warunki dla swojej grupy zawodowej)

  2. bezrobocie ma charakter przymusowy i jest spowodowane niedostatecznym efektywnym popytem i tym samym niepełnym wykorzystaniem możliwości produkcyjnych (bezrobocie nie ma charakteru dobrowolnego, tylko przymusowy bo są pewne ograniczenia nie pozwalające przedsiębiorcom na zatrudnianie większej liczby pracowników - obostrzenia przepisów bhp, p.poż, ochrony środowiska, ograniczenia fiskalne, warunki wynegocjowane przez związki zawodowe)

  3. rynek jest zawodny w rozwiązywaniu podstawowych problemów społeczno - gospodarczych, wynika stąd konieczność aktywnej roli państwa korygującego niedoskonałości samoregulującego mechanizmu rynkowego.

  1. 0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic
    przy pełnym wykorzystaniu możliwości produkcyjnych krzywa agregatowej podaży jest pionowa

  1. gospodarka funkcjonuje przy założeniu konkurencji doskonałej (nie ma monopolu i związków zawodowych)

  2. bezrobocie ma charakter dobrowolny i naturalny na skutek braku możliwości idealnego dopasowania podaży pracy do popytu na pracę. Bezrobocie przymusowe jest spowodowane wpływem związków zawodowych i państwa na poziom płac realnych.

  3. ingerencja państwa jest zbędna, a nawet szkodliwa, gdyż samoregulujący mechanizm rynkowy najlepiej rozwiązuje wszystkie problemy społeczno - gospodarcze.

PODSTAWOWE POJĘCIA:

DOBRA - dzielimy je na finalne i pośrednie:

Np. samochód kupiony przez osobę prywatną jest dobrem finalnym, a samochód kupiony przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą do przewożenia np. towarów do sprzedaży , jest już dobrem pośrednim.

ANTYDOBRA - produkowane jako niechciane przy produkowaniu dóbr, psują jakość życia (odpady gazowe, komunalne, przemysłowe itd.). Wytwarzane ubocznie przy okazji tworzenia dóbr finalnych. Zmniejsza się je poprzez interwencję państwa - nakazy, zakazy, ustalanie norm.

Jeżeli gospodarka ma dużo dóbr pośrednich to wcale nie jest to jednoznaczne, że ma dużo dóbr finalnych.

ZASOBY

STRUMIENIE

Określają nagromadzony stan danej wielkości w określonym momencie. Przykładami zasobów mogą być: zatrudnienie, bezrobocie, majątek produkcyjny. Wielkość opisująca pewien stan nagromadzenia produktów w gospodarce

Określają tempo w jakim zmieniają się określone zasoby (mówią o ruchu między zasobami). Przykłady strumieni: produkcja, dochód, wydatki, sprzedaż, inwestycje

INWESTYCJE - zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa. Inwestycją jest taki zakup, który można zamortyzować i wpisać w koszty.

OSZCZĘDNOŚCI - ta część dochodu, która nie została wydana na zakup dóbr i usług.

EKSPORT - dobra, które zostały wytworzone w kraju i sprzedawane za granicę

IMPORT - dobra, które są produkowane za granicą o tam nabywane na potrzeby gospodarki krajowej.

WARTOŚĆ DODANA - nowo wytworzona wartość stanowiąca przyrost dóbr będący rezultatem danego procesu produkcyjnego, oblicza się ją przez odjęcie od wartości dóbr wytwarzanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przez wytwarzanie tych dóbr.

AMORTYZACJA - proces stopniowej utraty wartości użytkowej środków trwałych; zużycie kapitału; jest miarą szybkości zmniejszenia się wartości, zmniejszającego się kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego ekonomicznego zużycia.

AGREGACJA - to zabieg łączenia wielkości mikroekonomicznych w celu otrzymania wielkości makro gospodarczych.

Zasady stosowania podczas agregacji:

ZAPASY - dobra trzymane obecnie w przedsiębiorstwach na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży.

Do podstawowych agregatów zaliczamy:

Narzędzia interwencjonizmu:

Mogą prowadzić politykę ekspansywną lub restrykcyjną.

Polityka ekspansywna - zwiększa globalną podaż pieniądza

Polityka restrykcyjna - zabiera pieniądz z rynku

WYKŁAD 2 20.03.2005r.

RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO

Główne agregaty makroekonomiczne:

  1. Produkt Narodowy Brutto - PNB

To największy agregat makroekonomiczny obejmujący wszystkie dobra i usługi finalne, wytwarzane w ciągu roku przez naród w kraju i zagranicą, niezależnie od miejsca świadczenia przez niego usług.

Jest to miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Np. jeśli pracujemy legalnie w Niemczech to zasila to naszą gospodarkę. Jeśli jakiś kraj pożycza od nas pieniądze to płaci nam procent, który zasila PNB.

  1. Produkt Krajowy Brutto - PKB

Agregat makroekonomiczny obejmujący wszystkie dobra i usługi finalne wytworzone przez czynniki wytwórcze, w ciągu roku na terytorium danego kraju niezależnie od tego do kogo należą czynniki wytwórcze.

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Wywóz zysku poza granice kraju.

Korzystniejsza sytuacja jest wtedy gdy PNB > PKB bo wpływy są większe od wypływów.

W Polsce jest odwrotnie PKB > PNB co jest niekorzystne dla Polski bo więcej wypływa niż wpływa.

  1. Majątek Narodowy

To wszystkie dobra, do których człowiek rękę przyłożył, wszystko co zostało stworzone w danej gospodarce (droga, osada w Biskupinie, Pałac w Wilanowie itd.)

  1. Bogactwo Narodowe - Społeczne

Suma majątku narodowego i bogactw naturalnych. Wszystkie dobra materialne stworzone przez człowieka i to co Bozia dała.

PNB

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Deflator - przelicznik, korektor, wskaźnik zmian ogólnego poziomu cen

Aby przejść z wartości nominalnej do realnej musimy zastosować deflator.

0x01 graphic

Sposoby liczenia PNB:

Suma wydatków na dobra finalne: wartość kupionych przez konsumentów, inwestorów, państwo oraz cudzoziemców dóbr finalnych.

0x01 graphic

C - wydatki na dobra konsumpcyjne w kraju przez konsumenta

I - wydatki na krajowe dobra inwestycyjne

G - wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i usługi, z wyłączeniem płatności transferowych, np. płace dla nauczycieli publicznych

Exnetto - wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowe zróżnicowane o poniesione wydatki na import

Suma wartości dodanej: suma rocznej produkcji wszystkich sektorów gospodarki, wartość dodana to różnica wartości produktu oraz użytych do jej wytworzenia dóbr pośrednich i dóbr kapitałowych.

Suma wynagrodzeń zatrudnionych czynników produkcji, wszystkie dochody osiągane przez właścicieli czynników produkcji w ciągu roku: płace, dochody z pracy na własny rachunek, renty gruntowe, procenty, dywidendy, czynsze z najmu.

Renta gruntowa - wynagrodzenie z dzierżawy gruntu

Renty dzielimy na:

Żyzność gleby - mamy glebę i albo coś na niej rośnie, albo nie. Klasy bonifikacyjne:

1 klasa - gleba żyzna

0x08 graphic
2 klasa - gleba brunatna

3 klasa

4 klasa

5 klasa

6 klasa - gleby górskie - najmniej żyzne

Urodzajność - wspomaganie, nakłady poniesione na wzrost wydajności

Wynagrodzeniem kapitału jest procent bankowy lub lichwiarski.

Akcje - wynagrodzenie to dywidendy

0x08 graphic
Uproszczony model ruchu okrężnego w gospodarce:

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Budżet zasilamy poprzez: podatki, oprocentowanie, dochody z prywatyzacji

Budżet w formie transferów dla osób fizycznych jest przeznaczony na renty, emerytury, zasiłki, płace dla sfery nieprodukcyjnej (budżetówka).

Subwencje dla przedsiębiorstw: przestrzenne i przedmiotowe

Są to: wydatki dla konsumentów, producentów, którzy świadczą usługi na rzecz rządów na dobra publiczne.

Wydatki z budżetu w Polsce przewyższają wpływy, trzeba się wtedy posiłkować kredytami z Banku Centralnego. Występuje deficyt. Bank Centralny bierze te pieniądze z banków komercyjnych, a banki komercyjne biorą te pieniądze bezpośrednio od ludzi (występuje ruch okrężny).

Rząd nabywa kapitał na rynkach międzynarodowych (pożycza), ale musi to oddać z procentem.

PKB w cenach rynkowych - miara produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi (VAT, akcyza - podatki ukryte w cenie towaru)

PKB w cenach rynkowych = C + I + G

C - konsumpcje

I - inwestycje

G - wydatki państwa

PKB w cenach czynników wytwórczych - jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich (jest tu liczony sam czynnik wytwórczy)

PKB w cenach czynników wytwórczych = C + J + G - Te

Te - transfer - podatki pośrednie pomniejszone o subsydia

PNN - Produkt Narodowy Netto - PNN wg cen rynkowych jest mniejszy od PNB o wielkość amortyzacji

PNN = PNB - amortyzacja

PNN to inaczej DN (Dochód Narodowy)

DNCW (Produkt Narodowy wg Cen Czynników Wytwórczych - Dochód Narodowy wg Cen Czynników Wytwórczych) - jest mniejszy od PNN o wielkość podatków pośrednich, które wchodzą do PNN.

Dochód Narodowy -suma wszystkich dochodów gospodarstw domowych uzyskanych z zatrudnienia czynników wytwórczych na rynku ( ze sprzedaży czynników produkcji), dochody te przeznaczamy na konsumpcję bieżącą i oszczędności.

Dochód Narodowy wg Kamerschena - całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich i fizycznych czynników wytwórczych za wykorzystanie ich w danym okresie czasu.

Dochody Osobiste (ODL) - Osobiste Dochody Ludności - wielkość wszystkich dochodów powstających w procesie produkcji po odjęciu amortyzacji , podatków bezpośrednich płaconych przez przedsiębiorstwa oraz zysków niepodzielnych tj. część zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstwa, a nie do podziału między akcjonariuszami.

Rozporządzalne dochody osobiste RDO lub dyspozycyjne dochody ludności DDL - dochody gospodarstw domowych pomniejszone o podatki bezpośrednie, powiększone o otrzymywane płatności transferowe, to inaczej siła nabywcza społeczeństwa, to co możemy przeznaczyć na konsumpcję i oszczędności. Wielkość ta informuje o tym ile gospodarstwa mogą przeznaczyć na wydatki i oszczędności.

0x08 graphic

Rachunek Dochodu Narodowego

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Metody wyznaczania Dochodu Narodowego:

Podział gospodarki

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Fazy podziału dochodu narodowego:

WYKŁAD 3 10.04.2005r.

Funkcje podziału dochodu narodowego:

  1. Funkcja zasileniowa