budrewicz, NAUKA, Pedagogika POW Bialystok, I ROK, Socjologia wychowania


SOCJOLOGIA EDUKACJI

  1. Treści programowe wykładów:

  1. Zarys rozwoju socjologii wychowania i edukacji.

  2. Socjologia edukacji - przedmiot, problemy, funkcje.

  3. Nowoczesne społeczeństwo - nowoczesna osobowość społeczna.

  4. Socjalizacja: cechy, zasady, stadia, odmiany, efektywność, słabe ogniwa socjalizacji, teorie socjalizacji.

  5. Rola społeczna

  6. Postawa: rodzicielskie, społeczne, interpersonalne, postawy wobec norm społecznych i prawnych.

  7. Paradygmaty socjologii edukacji.

  8. Ideologie edukacyjne: neokonserwatyzm, neoliberalizm, radykalizm.

  9. Spektrum norm, form autorytarnych, demokratycznych w edukacji.

  10. Edukacja dal społeczeństwa światowego, edukacja dla świata wielokulturowego.

  11. Edukacja dla przedsiębiorczości.

  12. Teorie socjologiczne, a edukacja.

    1. Treści programowe ćwiczeń:

  1. Podstawowe pojęcia socjologiczne: wychowanie, edukacja, rola społeczna, postawy, zbiorowość społeczna, więź społeczna, socjalizacje, środowisko społeczne, środowisko wychowawcze.

  2. Osoba - człowiek jako istota socjologiczna, koncepcja osobowości, typologia osobowości społecznej, strukturalne uwarunkowania osoby społecznej, działania aspołeczne i jego przejawy. (Toporkiewicz, Woźniak, Szczepański)

  3. Rodzina: definicja, cykle życia małżeńsko - rodzinnego, sukces małżeński, typologie małżeństwa i rodziny, funkcje rodziny, małżeństwo i rodzina w różnych kulturach, dezorganizacja rodziny. (Adamski, Woźniak)

  4. Szkoła w systemie edukacji: funkcje szkoły, modernizacja szkoły, zagadnienia selekcyjne, socjalizacja przez szkołę. (Woźniak, Meigham)

  5. Nauczyciel i klasa szkolna: role zawodowe nauczyciela, typologie nauczycieli, klasa szkolna jako grupa społeczna, stosunki społeczne i normy funkcjonujące w klasie szkolnej, style kierowania klasą szkolną. (Woźniak)

  6. Grupy rówieśnicze: funkcje, typologie, charakterystyka wybranych grup społecznych. (Toporkiewicz, Woźniak)

  7. Młodzież jako kategoria społeczna: ruchy młodzieżowe, ……………….. młodzieżowe, teorie socjologiczne młodzieży. (Encyklopedia społeczna)

  8. Edukacyjne szanse życiowe: płeć, klasa społeczna, mniejszości społeczne, mniejszości etniczne. (Meigham)

  9. Kulturowe aspekty edukacji: kultura, a edukacja, zjawiska kulturowe, wrastanie jednostki w kulturę pedagogiczną, konteksty współczesnej kultury - muzyka, moda, reklama. (Adamczuk, Koprowska)


1. Zarys rozwoju socjologii wychowania i edukacji.

Początki socjologii wychowania to 1837 rok.

Rozwijała się na dwóch etapach:

I - etap naukowy,

II - etap przednaukowy:

Ojcem socjologii wychowania był A. Comte.

0x08 graphic
0x01 graphic

Charakterystyka etapu naukowego:


Polska - początki socjologii. Wyróżniamy trzy okresy:

    1. Początki i główni reprezentanci przełomu XIX i XX wieku.

Polska podczas rozkwitu socjologii była pod zaborami. Nie którzy twierdzili, że prekursorzy polskiej socjologii to Andrzej Frycz - Modrzewski z Odrodzenia ale bardziej uważa się Hugo Kołatają i Stanisława Staszica z Oświecenia.

Nie ma zgodności co do tego, kto jest prekursorem, kandydaci:

prawnik, ekonomista, socjolog.

1860 - wydał rozprawę „Myśl ogólna fizjologii wszechświata” - uznana za pierwszą w Polsce próbę ujęcia systemu socjologii Comta.

wykładowca prawa wekslowego na Uniwersytecie Lwowskim, zainteresowania socjologiczne. Prace „Nowy zarys socjologii”, „O nowoczesnej socjologii”.

działacz socjalistyczny, działacz myśli społecznej, socjolog.

Doktoryzował się na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego we Lwowie. Wydał: „Socjologię”, „Historia ruchu społecznego”, „Naród i państwo”

Przeważa pogląd, że ojcem socjologii jest J. Supiński.

Słynni socjologowie

Doktor prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Skończył studia w Paryżu, prowadził działalność naukowa w Paryżu i Brukseli.

Studiował na początku na Uniwersytecie Jagiellońskim potem studiował za granicą. Badacz ludów pierwotnych. Profesor uniwersytetu londyńskiego.

Docent Uniwersytetu Genewskiego.

Socjolog polsko - amerykański; spotkał się z W. J. Thomas w Polsce, który zastanawiał się czemu Polacy przyjeżdżają do Ameryki. Thomas zaproponował badania Znanieckiem nad procesami adaptacyjno - integracyjnych. Zastanawiali się dlaczego Polacy wyjeżdżali. Wydali: „Chłop Polski w Europie i ameryce” - V tomów.

Doktor ekonomi, działaczka ruchu ekonomicznego, interesowały ją: społeczne skutki industrializacji, partie i ruchy polityczne.

    1. Socjologia międzywojenna

W okresie międzywojennym Florian Znaniecki wraca do Polski i osiada na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie organizuje studia socjologiczne. Jest twórca socjologii akademickiej w Polsce.

1920 r. powstaje Katedra Socjologii i Filozofii Kultury, która później przekształciła się w Instytut Socjologii.

1930 r. założył czasopismo „Przegląd socjologii” - redaktor naczelny Znaniecki, pisano w nim tylko o programie socjologicznym.

1932 r. zaczęto kształcić w Polsce magistrów socjologii i od tej pory socjologia uzyskała status dyscypliny uniwersyteckiej a Florian Znaniecki został uznany za twórcę socjologii akademickiej w Polsce.
Wychowankowie Znanieckiego: J. Chałasiński, J. Szczepański.
Florian Znaniecki wydał pierwsze podręczniki do socjologii:

„Socjologia wychowania” - T.1 i T.2;

„Wstęp do socjologii”

Przetłumaczone zostały one na angielski, są to do dziś podstawowe podręczniki akademickie. Gdy wybuchła wojna w Polsce Florian Znaniecki wracał do Polski ze Stanów Zjednoczonych, zawrócił i osiadł w Stanach Zjednoczonych do śmierci.


Poza Poznaniem ośrodkami była również:

Ludwik Krzywiki, Stanisław Czarnecki, Grabski, Stanisław Ossowski, Rychliński, J.Chałasiński (uczeń Floriana Znanieckiego), Leon Petrażycki,

Bolesław Pilat, Franciszek Bujak, Kulczyki, Bolesław Limanowski.

K. Dobrowolski (etnograf socjologiczny, podejmował temat tradycyjnej kultury chłopskiej).

Instytuty powstałe w okresie międzywojennym:

problematyka materialna, socjalna, zdrowie najniższych warstw społecznych. Kasprzycki koncentrował się na badaniach o tematyce zdrowotnej.

Chałasiński, później przekształcony w Instytut Socjologii Wsi, wydawał roczniki socjologiczne wsi.


W czasie II wojny światowej socjologia była w konspiracji. Prowadzono studia socjologiczne, ale w 1944 r. został aresztowany podczas zajęć dr Władysław Okiński (uczeń Znanieckiego).

    1. Socjologia powojenna.
      Odrodzenie socjologii odbyło się bez wielu znanych socjologów m.in. Florian Znaniecki. Dzięki J. Chałasińskiemu i Szczepańskiemu na Uniwersytecie w Łodzi zaczęły funkcjonować od 1945 r. studia socjologiczne. Później zaczęły one jeszcze funkcjonować w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu nie zdążono jednak wypromować żadnego magistra do 1950 r., bo wyrzucano tą naukę z list przedmiotów akademickich. Władze uznały, że jest to nauka burżuazyjna. Na KUL- u bez przerwy można było studiować socjologię. W 1956 wróciła socjologia do kształcenia akademickiego. Uruchomiono studia socjologiczne w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KCPZPR (Komitet Centralny PZPR), kształciła socjologów dla aparatu władzy. W 1984 przekształcono Wyższą Szkołę Nauk społecznych w Akademię Nauk Społecznych. Badacze nauk społecznych (Florian Znaniecki) zajmowali się problematyką integracji i adaptacji Polaków przesiedlonych (napływowych w Lwowie i Wilnie).
      Problemy wychowawcze podejmowali:

Poznań, podręcznik „Socjologia wychowania”

socjologia wychowania

podjął tematykę osiedla mieszkaniowego

2. Socjologia edukacji - przedmiot, problemy, funkcje.

Socjologia wychowania i edukacji bada rzeczywistość społeczno - wychowawczą w aspekcie teoretycznym, empirycznym i socjotechnicznym.

1. Przedmiot badań socjologii edukacji obejmują takie zagadnienia jak:

Socjologia mikroedukacji - zajmuje się głównie funkcjonowaniem grup naturalnych m.in. rodziny, grup rówieśniczych, kręgów społecznych, klik, gangów, grup nieformalnych.

Socjologia mezoedukacji - dokonuje analizy funkcjonowania instytucji i systemów wychowawczych osiedla, gminy, społeczności wioskowej.

Socjologia makroedukacji - zajmuje się systemami wychowania dotyczącymi państwa, narodu, klas i warstw społecznych, wychowania obywatelskiego.

  1. Socjologia wychowania i edukacji kumuluje w sobie elementy:

świadoma działalność ludzi, wykorzystująca umiejętności i nawyki zdobyte w działaniach

wiedza wyjaśniająca określoną dziedzinę zjawisk, pozostaje w związku z praktyką bo na jej podstawach jest formułowana

  1. Socjologia wychowania spełnia określone funkcje:

wprowadzanie w system norm i wartości, określanie norm i zachowań grup i jednostek w rozwijaniu osobowości i kształtowaniu postaw i przekonań, stereotypów.

kształtowanie wzorów i modeli zachowań społecznych, umożliwia świadome, celowe wykonywanie celów i zadań wychowawczych

diagnoza - rozpoznanie określonego stanu rzeczy w celu usuwanie niepożądanych form struktur, polega na ocenie zjawisk. Na jej podstawie formułuje się optymalne rozwiązania.

społeczno - pedagogiczna -wyjaśnianie sytuacji społeczno - wychowawczych, wskazywaniem skutecznych metod i technik oddziaływania wychowawczego.

socjotechniczna - organizowanie i kierowanie procesami wychowawczymi w szkole, klasie, grupie koleżeńskiej, środowisku społecznym.

apologetyka - wywyższanie kogoś, obrona czyichś interesów, ukazywanie czyichś interesów.

Zależy od tego, jakie orientacje, interesy, cele i zadania światopoglądowe i moralno - etyczne propaguje i realizuje.

demaskatorska - odwrotność, ujawnianie szkodliwego, negatywnego, dyskusyjnego zła. Kontrowersyjne, szkodliwe dla ukształtowania zachowań, ujawnia i uzasadnia sprzeczności. Wyszukiwanie pewnych mankamentów, uchybień, to, co szkodliwe dla rozwoju człowieka.

Funkcja apologetyczna i demaskatorska może dotyczyć zarówno czegoś jak i kogoś. Postawa apologetyczna jest częstsza.

  1. Aktualne problemy socjologii wychowania i edukacji to:

    1. Wychowanie jako zjawisko społeczne

    2. Wychowanie a społeczeństwo

    3. Wychowanie a problemy ludnościowe

    4. Struktura społeczna szkoły

    5. Ekologia wychowania

    6. Stratyfikacja (różnicowanie) społeczna, a szkoła

    7. Wychowanie, a procesy społeczne (współzawodnictwo, konflikty, akomodacja, asymilacja)

    8. Uspołecznianie jako proces wychowania

    9. Dewiacyjne zachowania w szkole

    10. Dynamika grup w wychowaniu

    11. Warunki kształtujące programy nauczania

    12. Społeczność lokalna, a szkoła

    13. Wychowanie w zakresie odpowiedzialności społecznej

    14. Aktualne kontrowersje o wychowaniu

    15. Wychowanie zdrowotne

    16. Edukacja, a demokracja i polityka

    17. Wychowanie do zmian i rozwoju

    18. Wychowanie do przyszłości


3. Nowoczesne społeczeństwo - nowoczesna osobowość społeczna.

  1. w ujęciu idealno typowym społeczeństwo nowoczesne charakteryzuje się następująco:

Nowoczesna osobowość społ., to wzorzec człowieka racjonalnego, należy go upowszechnić i ma on przynieść rezultaty (zachodnia Europa).

2.Podstawowe cechy:

charakteryzuje ludzi silnie motywowanych do realizacji potrzeb:

Konstytuuje się człowieka, którego można nazwać HOMO HUBRIS - pochodzi z języka greckiego. Pierwotnie oznacza nieposkromioną pychę i pragnienie wywyższania się, która wywoływała gniew bogów. Obecnie pojęcie to odnosi się do siły tkwiące w człowieku, które zmuszają do działań prowadzących do dowartościowania siebie, samodoskonalenia, osiągania coraz wyższych pozycji i stanowisk, akceptowania zmian i innowacji. Zaspokojenie tych dążeń dowartościowania siebie rodzi satysfakcję i wywołuje dumę, zwiększa poczucie osobistego bezpieczeństwa, scala indywidualną osobowość, pozwala optymistycznie patrzeć na świat, nadaje sens życiu. Te motywacje hubrystyczne stają się stymulatorem procesów modernistycznych jak i regulatorem rozwoju. Z potrzebą osiągnięć i wyczynów i motywacją hubrystyczną są związane motywacje kratos (krytyczne). Oznaczają dążenie do osiągnięcia coraz wyższych pozycji i stanowisk w układach władzy i kierowania.

Wielu współczesnych badaczy i organizatorów zaangażowanych w procesy modernizacyjne twierdzi, że bez pojawienia się jednostek o nowoczesnej, hubrystyczne postawie, niemożliwe jest powodzenie zaprojektowanych przekształceń, czyli reform. Są oni zdolni do aktów transgresji (stałego poszerzania własnych możliwości, przesuwania granic poznania, przełamywania barier, powoływania nowych instytucji i organizacji). Są to osoby egoistyczne( wykorzystuje ludzi do osiągania swoich celów) oraz herostratesowe ( działanie haniebne, dokonuje się ich w ważnych momentach dla społeczeństwa - zaangażowane w przestępczość gospodarczą czarny rynek, ciemny rynek, szara strefa). .

zdolności empatyczne (postrzeganie i rozumienie uczuć) - syndrom emocjonalno - poznawczy i wyraża się w gotowości do współpracy z innymi ludźmi, w zdolności do wczuwania się w nowoczesne role pełnione przez jednostki odniesienia, stany empatyczne w procesach modernizacji, zmuszają jednostkę do podejmowania nowych ról i wczuwania się w nie tzn. do zachowań nierutynowych, elastycznego reagowania i rozbudowywania własnej wyobraźni.

postawa nonkonformistyczna - sprzyja zachowaniom o charakterze nie konwencjonalnym, cechuje ludzi o zredukowanej potrzebie uległości wobec ludzi, doznawana i opieki, ograniczonej potrzebie afiliacji (przynależności). Nonkonformista może być dysfunkcjonalny wobec organizowanych procesów zmian i modernizacji.

3.Nowoczesna osobowość społeczna charakteryzuje się:

4. Socjalizacja: cechy, zasady, stadia, odmiany, efektywność, słabe ogniwa socjalizacji, teorie socjalizacji.

SOCJALIZACJA wg J. Szczepańskiego: proces przekształcenia biologicznego organizmu noworodka w aktywnego uczestnika życia społecznego i kulturalnego.

SOCJALIZACJA wg N. Goodmann: nieprawny proces interakcji, który pozwala jednostce rozwinąć tożsamość, przekonania i wiele umiejętności niezbędnych do aktywnego udziału w społeczeństwie.

SOCJALIZACJA wg R. Woźniak: proces uczenia się społecznego dzięki któremu jednostka, zwykle dziecko, zaczyna poznawać i realizować system wartości, postawy, strukturę przekonań pochodzących od dominujących instytucji i reprezentantów społeczeństwa, a także identyfikować się z nimi.

SOCJALIZACJA wg T. Parson: wyrobienie w jednostce obowiązku i umiejętności koniecznych w przyszłym pełnieniu ról dorosłych.

Składniki:

  1. Poglądy w systemie interakcjonizmu w socjologii:

Przykłady izolacji:

  1. Społeczeństwo a socjalizacja

Interakcje - stawanie się człowiekiem.

Człowieka trzeba przygotować do życia w społeczeństwie. Socjologia interesuje się doświadczeniami socjalizacji całej populacji.

Wspólne cechy, umiejętności w jakie musi być wyposażona jednostka:

Motywacje pchają do zdobycia określonej pozycji, odgrywania istotnych ról. Każdy z nas musi chcieć pełnić rolę:

jeżeli społeczeństwo ma trwać dalej.

W dużych, złożonych społeczeństwach występują dość duże alienacje, zniechęcenia, niezadowolenia. Jeśli jest zbyt duża liczba osób „niezadowolonych” przestają oni wykonywać swoje role, istnieje zagrożenie, że społeczeństwo może się rozpaść. Jeżeli ośrodki decyzyjne nie podejmą działań, żeby uchronić społeczeństwo przed rozpadem, nastąpi zmiana społeczna.

Każdy z nas musi w jakimś zakresie podzielać wraz z innymi wspólne wartości, przekonania, uznawać te same normy instytucjonalne, bo nie doszlibyśmy do porozumienia i podzielili na odmienne subkultury. A w społeczeństwie złożonym ze zbyt wielu różniących się subkultur, łatwiej dochodzi do konfliktów i napięć, bo ludzie mają odmienne poglądy na to co dobre, a co złe, co powinno, a nie powinno się robić. Toteż każdym z nas do pewnego stopnia powinny kierować wspólne symbole kulturowe (dyrektywy kulturowe). Dzięki nim może dochodzić do interakcji na podstawie wspólnie wyznawanych przekonań , założeń moralnych i przestrzegania norm.

Gdybyśmy nie mieli własnego ja nasze działanie nie byłoby spójne ani logiczne. Osoby nie mające wyobraźni o sobie nawet jeśli przestrzegają norm sprawiają wrażenie zmiennych i dziwacznych. W dzieciach należy kształtować sytuacyjne wyobrażenia o sobie tzn. wyobrażam siebie w różnych sytuacjach. Posiadanie koncepcji własnego ja to potężna siła w ludzkich interakcjach, która nadaje naszym zachowaniom kierunek oraz strukturę ułatwiającą innym kontakt z nami.

Człowiek musi znać swoją wartość, stawiać i osiągać cele, potrafić porównać się na tle innych, wpływ ma na to jaźń subiektywna i odzwierciedlona.

J. Mead to moje „ja”, mój obraz wewnętrzny, kompas, który steruje moim zachowaniem. Oprócz koncepcji własnego „ja” ważne jest także sytuacyjne wyobrażenie o sobie (widzimy siebie w różnych sytuacjach trochę inaczej). Jedno i drugie jest ważne, to potężne siły motywacyjne w ludzkich interakcjach, która nadaje naszym zachowaniom kierunek ora strukturę ułatwiającą innym kontakt z nami.

Musimy umieć tworzyć role dla siebie oraz za pomocą odpowiednio zharmonizowanych gestów umacniać graną przez siebie rolę.

Goffnamm: umiejętność poruszania się między sceną, a kulisami - koncepcja dramaturgii. Odgrywamy różne role:

role dobrze wykonywane - scena

role gorzej wykonane - kulisy

Ważne by w życiu codziennym częściej być na scenie niż za kulisami.

Goffmann badał interakcje życia codziennego. Za kulisami jest więcej dozwolone niż na scenie. Za kulisami można: spać, nosić inny ubiór, pić alkohol, używanie wulgaryzmów. Na scenie musimy umieć: umacniać tę rolę, ujmować w ramy i kategoryzować ludzi i sytuacje, stosować wiele metod środowiskowych (potocznych) umożliwiających wzajemne porozumiewanie się w relacjach z innymi osobami - bez tych umiejętności nie umielibyśmy wchodzić w interakcje.

Na świat przynosimy ze sobą na świat takie emocje jak: gniew, poczucie szczęścia, smutek, strach, zdziwienie - są to emocje wrodzone. Są one przetwarzane w wiele nowych emocji. Ludzie w procesie socjalizacji przetwarzają w sobie wiele stanów emocjonalnych, dlatego tyle istnieje emocji i uczuć, które ułatwiają znacznie przebieg interakcji. Potrafimy okazywać i odczytywać wiele różnych sytuacji, umiemy sygnalizować nasze nastroje i zamiary, a inni potrafią w odpowiedni sposób nam na to odpowiadać. Bogactwo uczuć - przetwarzanie uczuć niższych w uczucia wyższe (intelekt, emocje, objawowe, kulturowe) - szczęście, wdzięczność, nadzieja, tęsknota, zdziwienie, miłość, zadowolenie. Negatywne - pogarda, zemsta, groza, zawiść, gorycz, wściekłość. Każdy z nas musi posiadać te zdolności na co najmniej minimalnym poziomie, bo inaczej społeczeństwo nie mogłoby istnieć. Cechy i zdolności pomagają nam nie tylko zrozumieć siebie ale także funkcjonować społeczeństwie.

  1. Proces socjalizacji.

Każdy człowiek się rodzi naturą narcystyczną (żąda wielu rzeczy i chce je natychmiast mieć inaczej płacze i krzyczy). W procesie socjalizacji trzeba przyskromić tę naturę narcystyczną. Proces socjalizacji rozpoczyna się natychmiast po urodzeniu dziecka. Wchodzi ono w interakcje z innymi ludźmi, uczy się radzić z pielęgniarkami, rodzicami itd. Tak rozpoczyna się proces interakcji, który przebiegać będzie przez całe życie.

Zasady socjalizacji:

Metoda dramaturgii - sceny rodzinne, szkolne w postaci zabawy. Nauczyciele odgrywają najważniejszą funkcję w szkole podstawowej, później znaczącymi osobami są rówieśnicy, mąż, żona, dzieci, pracodawca, niektóre osoby z mas mediów, ale nikt z nich nie ma takiego wpływu na jednostkę, jak osoby, które były pierwszymi osobami znaczącymi.

Co ma wpływ na naszą osobowość (co jest najważniejsze):

W wieku młodzieńczym wykrystalizowują się pierwsze cechy socjalizacji: styl kierowania ról, skłania się ku pewnym przekonaniom, ma świadomość istnienia norm. Umiejętności te nie są jeszcze jednak zbyt dobrze wykrystalizowane. Zmiany dokonują się stopniowo, czasami prawie niedostrzegalnie. Zmian można dokonać w obrębie zmian kulturowych i przekonań. Za pomocą treningu można zmienić skłonności emocjonalne i styl wykonywania ról, można stać się trochę innym człowiekiem. Musi jednostka chcieć się zmienić, stać się trochę innym. Żeby zmienić koncepcję własnego ja i motywację to czeka go droga żmudna i daleka, bo nie można wyeliminować za pomocą treningu tkwiących głęboko w nas uczuć odnoszących się do samego siebie i motywacji. Obecnie my (studenci) posiadamy pewien zarys cech socjalizacji, są one wykrystalizowane i następuje ich utrwalanie. Mamy stabilną koncepcję własnego „ja”, styl odgrywania ról, kierujemy się określoną wartością hierarchią, skłaniamy się ku jakimś przekonaniom, mamy świadomość istnienia norm, pojawią się również osoby znaczące dla nas, jednak one muszą zaakceptować nas takimi, jacy jesteśmy. Zmiana tego, co mamy ukształtowane po młodości następują bardzo rzadko i wręcz niedostrzegalnie. Ulec zmianie może najbardziej: styl wykonywania ról, dyrektywy kulturowe. Trochę zmieni się nasze wyobrażenie o sobie - zależy to od sukcesów oraz od tego czy kontakty z innymi ludźmi są dla nas źródłem satysfakcji czy też nie. W miarę upływu lat mogą zmienić się trochę nasze motywacje i skłonności emocjonalne, jednak dość nieznacznie. Dopiero w miarę utraty sił fizycznych zaczynają się zmieniać motywacje, ale nawet wtedy utrzymują się pragnienia i motywacje. Lepiej dla utrzymania porządku społecznego jest, że osobowość nie poddaje się tak łatwo zmianom. Gdyby ludzie mogli łatwo zmieniać pragnienia i motywacje, kontakt z nimi byłby znacznie utrudniony - niespójne działanie. Możliwości zmian, a nawet doskonalenie swoich umiejętności wykonywania ról ułatwia ludziom interakcje i współdziałanie. Przyswajanie nowych dyrektyw kulturowych także ułatwia interakcje, dostosowanie się do istniejącego nowego porządku społecznego. Sprawniejsze kontrolowanie swoich emocji ułatwia dalszą kooperację i dostosowywanie się.

„Przemysł”, który przyczynia się do zmiany człowieka to m.in. psychologia kliniczna, terapia grupowa, socjoterapia.

5.Model E. Eriksona.

Erikson uważał, że socjalizacja jest procesem, który dokonuje się przez całe życie. Składa się on z 8 etapów z których każdy zawiera określony wymóg. Jeśli każdy z tych wymogów zostanie zrealizowany, to przyspieszy rozwój ego i wzmacnia poczucie tożsamości (pozytywne i spójne nastawienia wobec siebie w ciągu całego życia). Jeśli nie zostanie zrealizowany wymóg, wówczas zniszczy rozwój ego i poczucie tożsamości.

Wymóg poczucia zaufania w opozycji do jego braku, tzn. jeśli niemowlę otrzymuje miłość i opiekę, rozwinie się w nim poczucie zaufania do innych ludzi, a jeśli tego nie dostaje, bądź otrzymuje w sposób niekonsekwentny, wówczas w reakcjach dziecka zaczyna dominować nieufność.

Wymóg autonomii w opozycji do niepewności i poczucia wstydu, tzn.jeśli dziecko odnosi sukcesy w uczeniu się, wówczas rozwija w sobie poczucie autonomii, wyrabia samokontrolę i samodzielność. Jeżeli ponosi klęski w wielu podejmowanych próbach opanowania jakiejś umiejętności, wówczas rodzi się w nim niewiara w siebie, poczucie wstydu i niepewności.

Wymóg inicjatywy w opozycji do poczucia winy, tzn.jeśli dziecko potrafi cieszyć się z sukcesów w poznawaniu swego otoczenia oraz nawiązywania pozytywnych kontaktów z rówieśnikami, wówczas rodzi się w nim poczucie inicjatywy, wiara w siebie, duma. Jeśli nie osiąga sukcesów, wówczas doznaje poczucia klęski, winy, wstydu.

Wymóg pilności, poczucia fachowości i chęci działania w opozycji do poczucia niższości, tzn. jeśli dziecko dobrze sobie radzi w grupach i organizacjach poza rodzinnych (szkoła), wówczas nabiera poczucia fachowości, pilności. Jeśli nie odnosi sukcesów, wówczas wytwarza w sobie kompleks niższości.

Wymóg formowania poczucia tożsamości w opozycji jego zaburzeń, tzn. jeśli nastolatek potrafi nawiązywać więzi z innymi i odnosić sukcesy, a tym samym widzi siebie jako określoną osobę posiadającą konkretne cechy i umiejętności wówczas utrwala w sobie silne poczucie tożsamości. Jeśli kontakty z innymi i osiągnięcia są sporadyczne i zdominowane przez niepowodzenia, wówczas poczucie tożsamości nastolatka, czyli świadomości tego, kim jest, cechuje duża niestabilność i chaotyczność.

Wymóg dojrzałości do intymności w opozycji do poczucia izolacji, tzn. jeśli młody człowiek potrafi nawiązać stabilne i pozytywne związki uczuciowe, wówczas posiada tę umiejętność. Jeśli nie potrafi nawiązać stabilnych i pozytywnych związków uczuciowych to pojawia się bolesne poczucie samotności oraz izolacji.

Wymóg bycia twórczym i produktywnym w opozycji do koncentracji na sobie i stagnacji, tzn. jeśli człowiek jest aktywny i odnosi sukcesy w rodzinie, pracy, we własnym środowisku, wówczas ma poczucie bycia twórczym i aktywnym, przekonanie, że robi coś dla innych ludzi. Jeśli w tych sferach ma problemy i ponosi klęski, wówczas pojawia się koncentracja na problemach osobistych albo poczucie stagnacji.

Wymóg poczucia integralności w opozycji do rozpaczy, tzn. jeśli starsi ludzie patrzą wstecz odnajdują w swoim życiu ciągłość i sens, wówczas mają poczucie integralności. Jeśli nie potrafili wyjść poza krąg zainteresowań własną osobą i nie zrobili nic dla innych, wówczas w miarę zbliżania się do końca życia ogarnia ich coraz większa rozpacz.


  2. Poziomy socjalizacji

Socjalizacja to proces oddziaływania społeczeństwa na jednostkę oraz wchodzenie jednostki do społeczeństwa. Wchodzenie jednostki do społeczeństwa odbywa się na kilku poziomach:

Polega na zdobyciu tych kompetencji i umiejętności, które niezbędne są dla społecznej egzystencji, a więc jest to swoiste minimum kulturowe.

Należy tu:

Socjalizacja oznacza wejście do konkretnej kultury, więc przyswojenie podzielonej w jej ramach swoistych idei, przekonań, reguł, norm, wartości, symboli np. kultury polskiej, - opanowanie języka polskiego, gustu, wiedza o narodowych tradycjach.

Socjalizacja oznacza opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje np. socjalizacja do ról zawodowych, rodzinnych - ojca, matki, męża, żony, politycznych.

Socjalizacja jest procesem złożonym. Złożoność tego procesu wynika z „równoczesności lekcji”, jakie jednostka musi opanować - obejmuje wiele pozycji społecznych i wchodzi naraz do wielu ról. W ciągu życia zmienia zajmowane pozycje: przynależności grupowe. Oznacza to, że musi zarzucić stare normy i opanować nowe role, np. jednostka staje się dorosłym i wtedy znikają wzory dziecka.

Socjalizacja musi objąć wiele kultur. Jest to proces w pewnym sensie dwufazowy kształtowania ludzi przez kulturę

Fazy:

I - internalizacja

Czyli kultura, jej wyselekcjonowane elementy oddziałują bezpośrednio na osobowość ludzi, zostają przez jednostki przyswojone - ulegają internalizacji, przekształcają się wtedy w prywatne, indywidualne przekonania, poglądy, motywacje, aspiracje, predyspozycje, kanony obyczajowe.

II - eksternalizacja

Czyli przejawianie się zinternalizowanych w osobowości wartości kulturowych, w działaniach i eksternalizacja.

  1. Odmiany socjalizacji:

Dokonuje się w rodzinie a następnie w innych grupach np. sąsiedzkich, rówieśniczych. Jednostka po raz pierwszy zostaje wprowadzona w świat wzorów, reguł. Uczy się społecznego współżycia. Zyskuje świadomość, że nie jest sama i musi liczyć się z innymi.

Uczymy się nowych ról. Pierw w swerze pracy, gdy się uczymy by przygotować się do zawodu i swoich ról. Znajduje się tu edukacja szkolna, edukacja uczelniana (przygotowanie do zawodu). Ciągłe doskonalenie kwalifikacji lub zdobycie nowych gdy następuje zmiana pracy.

Powody:

Należy uczyć się nowych zachowań, np. po wyjściu za mąż uczymy się roli zony, potem matki itd. Przechodząc z jednej kategorii wiekowej do drugiej uczymy się nowych wzorów, sposobów na życie. Jest to naturalne przejście z jednego okresu rozwojowego do drugiego.

Rytuały przejścia - zbiorowe ceremonie symbolizujące koniec jednej fazy życia i początek następnej. Towarzyszą nam przez całe życie

Sytuacje wymagające nowych umiejętności, przystosowania ze względu na inne sytuacje np.

W tym wypadku mówimy też o resocjalizacji, gdyż uczymy się życia w nowej kulturze. Mówi się o tym, że jest to akulturacja - wchodzenie w inną kulturę.

Wysyłanie przez korporacje pracowników do innych krajów. Osoby takie biorą udział w specjalnych kursach przygotowujących ich do spotkania z nową kulturą. Takie same kursy przechodzą dyplomaci.

Zdarza się, że kultura przychodzi do innego społeczeństwa, np.łączy się z amerykanizacją, magdonalizacja

Ważny obszar gdzie toczą się ważne procesy socjalizacji politycznej - wdrażanie się do przebywania w pewnej kulturze politycznej, przyswajanie reguł gry obowiązujących w sferze polityki, roli czynnego politycznie obywatela - uczymy się tej roli jeden raz w życiu. W społeczeństwach, w których dokonują się zmiany, reformy roli tej uczymy się od nowa - jest to socjalizacja do nowego. Trzeba wiedzieć jak troszczyć się o własny interes, sprawy polityczne, jak interweniować, po co głosować, jakie ma się powinności wobec kraju, do kogo pisać pozycje gdzie protestować.

Jej odmiana to snobizm. To taka sytuacja, gdy ktoś nie będąc członkiem grupy, nie mając danej pozycji identyfikuje się z nią subiektywnie na tyle silnie, że pragnie już z góry upodobnić się do członków tej grupy lub osób zajmujących tą pozycję. Liczy, że przyniesie mu to łatwiejszy akces lub akceptację. Ta grupa zaczyna kształtować jego osobowość - mimo, że jeszcze do niej nie należy, ulega socjalizacji antycypując przyszłą przynależność. Często stosuje się powierzchowne elementy kultury, np. sposób ubierania, mówienia, formy rekreacji, upodobania artystyczne. Często dochodzi do przejęcia wzorów w ich skrajnej postaci, przerysowanie reguł w myśl powiedzenia: „bardziej papiescy niż sam papież” wtedy efekt może być odwrotny niż zamierzony i doprowadzić do odrzucenia tych jednostek przez grupy, do których tak aspiruje.

Przebieg w przeciwnym kierunku niż normalnie. Najczęściej starsi wobec młodszych.

Okoliczności zmiany, kiedy to młodzi socjalizują starszych:

zmiany społeczne i kulturowe dokonują się bardzo szybko i młode pokolenie bardziej chłonne na nowości może szybciej zostać wdrożone i w bardziej naturalny sposób do nowych stylów i sposobów życia, zwyczajów, obyczajów, niż pokolenie starsze

Nowe prądy kulturowe są niesione poza osobistymi oddziaływaniami socjalizacyjnymi przez środki masowego przekazu i docierają do młodego pokolenia z pominięciem, a nawet wbrew rodziców czy wychowawców. Młodzi ludzie mogą starać się przekonać do nowości bardziej tradycyjnie nastawionych starszych - starszy ulega presji socjalizacyjnej młodszych.

Ludzie uczą się wzorów, norm, wartości kontrkulturowych sprzecznych z dominującymi w społeczeństwie. Żeby zostać przestępcą trzeba przyswoić sobie szczególne wartości i zawiesić ogólnie obowiązujące, zabić w sobie odruch współczucia do czyichś spraw i cierpień, wyrobić pogardę dla innych i ich dobra, zanegować nienaruszalność czyjegoś życia i zdrowia, nauczyć się stylu życia, norm, wzorów działania, sposobów mówienia, jakie obowiązują w świecie przestępczym.

Kontrsocjalizacja dokonuje się w środowisku przestępczym w sposób spontaniczny, przez naśladowanie tych, którzy cieszą się prestiżem i sławą, stanowią dla nowych adeptów życiowe ideały.

  1. Funkcje procesu socjalizacji:

Wiąże się z kulturową tradycją i dorobkiem, który przenosi się z pokolenia na pokolenie. Może ulegać kumulacji i bogacenia się tylko dzięki temu, że wcześniejsze pokolenie może ulegać kumulacji i bogaceniu się tylko dzięki temu, że wcześniejsze pokolenie przekazuje idee, wzory późniejszym pokoleniom, a te je przyswajają i stosują. Główny trzon kultury, do którego każde pokolenie coś dodaje, coś ujmuje, modyfikuje trwa mimo ciągłej wymianie tych, którzy kulturowe imperatywy internalizują i realizują. Gdyby nie proces socjalizacji każde pokolenie musiałoby zaczynać od nowa - następuje kumulacja wiedzy w procesie socjalizacji.

Wspólnie wyznaczone przez społeczność ideały, wartości i normy. Sam fakt, że kulturowe nakazy i zakazy są dla zbiorowości wspólne, niezależnie, jaka byłaby ich treść, zapewne te działania kulturowe będą przewidywalne, kontakty i interakcje będą przebiegać bez zakłóceń. Wytworzy się pewien kodeks ładu i porządku społecznego.

  1. Efekty procesu socjalizacji:

Może uniknąć sankcji, gdy:

  1. Słabe ogniwa procesu socjalizacji:

Stan anomii, dezorganizacji, chaosu kultury. Moc oddziaływania kultury jest osłabiona, anomia może doprowadzić wtedy do działań przestępczych.

Kryzys szkoły

Ogranicza się do przekazu wiadomości, a zaniedbuje się kształtowanie charakteru, postaw moralnych

Pomnożenie liczby grup i środowisk kontrkultorowych

Szukanie źródeł zachowań dewiacyjnych, wrodzone skłoności aspołeczne

Mogą działać nieskutecznie

Przywolenie społeczne na działania dewiacyjne czy przestępcze.

Likwiduje socjalizujący wpływ środowiska lokalnego

Lansują wzory sprzeczne z naszą kulturą.



5. Rola społeczna

ROLA SPOŁECZNA: jest to istotny składnik osobowości człowieka; jest to spójny system zachowań wynikający z przynależności jednostek do określonych grup i zbiorowości społecznych (rola pracownika, rodzica itp.)

Na rolę społeczną składają się:

Realizacja ich jest właśnie pełnieniem roli wynikającej z dobrowolnej lub wymuszonej przynależności Można swoją rolę wykonywać połowicznie, ale trzeba wykonywać ją dobrze. Zakres realizacji każdej roli społecznej uwarunkowany jest wieloczynnikowo przede wszystkim zależy od:

Pojęcie roli społecznej zapożyczone jest z terminologii teatralnej. Może być spełniana pod przymusem lub dobrowolnie.
Role społeczne są zestawem reguł mówiących jak powinniśmy postępować, jakiego postępowania powinni oczekiwać inni.
Role społeczne porządkują i określają ludzkie postępowanie i wzajemne kontakty. Ludzie występują jako reprezentanci ról społecznych.

Mogą mieć charakter:

pełnione przez instytucje i mają formalne przepisy,

nie ma na nie formalnych przepisów, uczymy się ich w sposób zwyczajowo - obyczajowy np. koleżanka, kobieta.

Realizacja roli społecznej może odbiegać od wzoru przyjętego przez normy.

Wprowadza się pojęcie:

roli postulowanej - odbiega swym charakterem od wykonywanej

roli wykonywanej - wykonywana przez nas

Człowieka role odbywają się w zindywidualizowany sposób.

Konflikt ról - występuje, jeżeli wobec tej samej roli kierowane są sprzeczne oczekiwania np. niejednolite oddziaływania rodziców na dziecko.

Napięcie ról - występuje, gdy wykonujemy wiele ról i żadnej z nich dobrze nie możemy już wykonać, wynika to z wielości ról.
Swoje role społeczne powinniśmy wykonywać świadomie i dobrze.

Swoje role społeczne powinniśmy odgrywać świadomie i dobrze.

Role społeczne są związane z pozycją społeczną oraz pełnione przez jednostkę stanowisko.


6. Postawa: rodzicielskie, społeczne, interpersonalne, postawy wobec norm społecznych i prawnych.

Pojęcie „postawa” weszło do analizy socjologicznej w 1918 roku za sprawą

W.J. Thomasa i F. Znanieckiego.wg nich:

POSTAWA: stan umysłu jednostki wobec pewnych wartości społecznych. To pojęcie miało zastąpić pojęcie „naśladownictwo”.

Na granicy socjologii i psychologii pojawiło się wiele definicji postawy.

Najogólniej:

POSTAWA: gotowość jednostki do reagowania w określony sposób na odpowiednie obiekty jakimi mogą być zarówno przedmioty materialne (ludzie, zwierzęta, rzeczy) jak i idee.

POSTAWA: wg Stanisława Mika: pewien względnie trwały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmioty bądź dyspozycja do występowania takiego stosunku wyrażającego się w kategoriach pozytywnych, negatywnych.

  1. Komponenty postawy:

Składają się na niego:

Intelektualny stan pewności o realności lub słuszności jakiego przedmiotu lub zjawiska; postawa składa się z wielu przekonań.

Składa się z:

Uczuciowy element obejmuje uczucia moralne, estetyczne, społeczne i inne, które zwykle jednostka przejawia w odpowiednich zachowaniach; z emocjami związane są motywy - pragnienia, aspiracje, życzenia odzwierciedlające psychospołeczne potrzeby człowieka

Składa się z reakcji:

Czynności zorganizowanych i ukierunkowanych na cel, np. pomoc, opieka, oddanie czci, unikanie, przeszkadzanie itp. Typową formą reakcji werbalnej są opinie.

  1. Cechy postaw:

Wskazuje, czego postawa dotyczy, w przypadku postaw wobec ludzi, to treścią przedmiotową są ludzie

Informują o liczebności jej przedmiotów

Widać w uszeregowaniu postaw od zdecydowanie pozytywnych, mniej pozytywnych, przez obojętne do częściowo negatywnych do jednoznacznie negatywnych

Można zauważyć, że silniejsze są negatywne postawy

Mimo zaistnienia nowej sytuacji nadal funkcjonują stare poglądy i postawy

Wiąże się z trzema komponentami, w każdej pełnej postawie obraz jednego z nich wskazuje na to, że mamy do czynienia z postawami nieukształtowanymi, mówimy, że nie są one pełne

  1. Postawy rodzicielskie wg Marii ZIEMSKIEJ

Podzieliła ona postawy na:

sprzyjają zaspokajaniu potrzeb dziecka: biologicznych, psychicznych i emocjonalnych; są to właściwe postawy kształtujące rozwój dziecka

Przyjęcie go takim, jakim jest ze wszystkimi jego wadami i zaletami. Jest to postawa otwartego serca.

Sprzyja kształtowaniu się u dziecka zdolności do nawiązania się trwałej więzi emocjonalnej na całe życie. Dzieci z takich rodzin bywają wesołe, odważne, przyjacielskie.

Zainteresowanie, zaangażowanie rodziców zabawą i pracą dziecka, a także w zaangażowanie dziecka w sprawy rodziców i domu w stopniu odpowiadającym na jego możliwości rozwojowe.

Postawa ta powoduje, że dziecko jest ufne wobec rodziców, zwraca się do nich o pomoc, jest wytrwałe w pracy, podejmuje wspólne decyzje.

Dziecko w miarę swojego rozwoju coraz bardziej uniezależnia się fizycznie od rodziców (samo chce się myć, ubierać), a jednocześnie rozbudowuje się świadoma, silna więź psychiczna między rodzicami a dziećmi. Powoduje ona, że dziecko wyrabia sobie lojalność w stosunku do członków rodziny, dzieci są twórcze.

Uznawać, ale bez przeceniania czy niedoceniania jego roli. Postawa powoduje, że członków rodziny cechuje wzajemna sympatia i zrozumienie.

Dziecko odczuwane jest przez rodziców jako ciężar, ktoś, kto im przeszkadza. Rodzice chętnie przekazują swoje obowiązki innym. Rodzice nie lubią dziecka, nie chcą go. Dzieci z takich rodzin są niezdolne do nawiązywania więzi uczuciowych, są zmienne w swoich planach, skłonne do przechwałek.

Nacechowana jest ubóstwem uczuć lub wręcz obojętnością uczuć i rodziców. Postawa ta sprzyja kształtowaniu się u dziecka takich cech jak: agresywność, kłótliwość, dzieci te kradnące jednocześnie są zastraszane, bezradne, znerwicowane.

Rodzice nie liczą się z możliwościami dziecka, wykazują niezadowolenie. Dziecko jest pod stałą presją jest przerost wymagań rodziców, rodzice mają wyobrażenie o tym, kim dziecko ma być. Rodzice są osobami znaczącymi dla dziecka i nie chcą ich zawieść. Postawa ta sprzyja kształtowaniu cech: niepewności, lękliwości, brak wiary we własne siły, obsesję i uległość. Wpływ tej postawy może być mniejszy, gdy dziecko jest zdolne do buntu, kiedy punktem odniesienia jest grupa rówieśnicza - pozytywna grupa. Jeśli tego kontaktu nie ma to po buncie mogą nastąpić ucieczki z domu.

Rodzice w stosunku do dziecka są bezkrytyczni, uznawane jest za wzór doskonałości, rozwiązuje się za niego problemy. Postawa ta powoduje uzależnienie się synów od matki, córek od ojców (dzieci od rodziców) na całe życie. Jest to typ rozpieszczonego dziecka. Dzieci te są nadmiernie pewne siebie, egoistyczne, zuchwałe, zarozumiałe.

  1. Postawy społeczne

Charakteryzują się tym, że mają za przedmiot całe społeczeństwo lub też różne grupy ludzkie wchodzące w jego skład. Bywają określane mianem uspołecznieniem jednostki.

Emocjonalna więź z narodem, jego kulturą, językiem jak też głębokim zaangażowaniem w sprawy przyszłości i teraźniejszości narodu.

Czynne intencjonalne i rzeczywisty udział jednostki w życiu publicznym, zbiorowym działaniu oraz trosce o dobro społeczne.

Stała gotowość do czynnego pomnożenia dóbr materialnych i duchowych na użytek ogółu. Dewizą tej postawy jest równowaga między tym, co się od społeczeństwa bierze a tym, co społeczeństwo daje.

Polega na akceptacji przez jednostkę i przestrzeganiu norm nakazujących poszanowanie dóbr społecznych, racjonalne ich użytkowanie, chronienie przed zniszczeniem, udostępnianie innym.

Wyraża się w tendencji do świadomego przestrzegania ustalonych przepisów i reguł życia zbiorowego ze względu na harmonię i ład społeczny. Jednostka o takiej postawie potrafi podporządkować własne dążenia i interesy społecznym regułom współżycia.

Polega na identyfikowaniu się jednostki z własnym społeczeństwem, na życiu jego sprawami, intencjonalnym uczestniczeniu we wszystkim, co się w społeczeństwie dzieje. Człowiek nigdy nie uważa, że sprawy ogólne go nie obchodzą.

Gotowość do równie życzliwego traktowania przedstawicieli innych grup społecznych poza własną, niezależnie od dzielących je różnic pod warunkiem, że nie chodzi o odmienność stosunków do naczelnych wartości i podstawowych reguł współżycia.

to postawy które odnoszą się do współżycia między jednostkami.

Podstawowa postawa w stosunkach międzyludzkich. Nakazuje ona kierować się w postępowaniu wobec innych ludzi troską o ich dobro jeżeli nie koliduje ono z cudzym dobrem.

Powszechną potrzebą ludzi jest być przedstawicielem rodzaju ludzkiego i tak być traktowanym. Zaspokajać jego potrzeby to szanować jego godność - dostrzegać potrzeby drugiej osoby, która nie chce być przedmiotem ośmieszenia, lekceważenia, poniżania czy deprecjonującym porównań.

Postępowanie, które ma na względzie dążenie każdej jednostki ludzkiej do samozachowania oraz do unikania cierpień fizycznych i psychicznych.

Powstrzymuje człowieka przed dyskryminowanie, a nawet prześladowaniem innych z racji ich przekonań, opinii, a nawet ograniczeniem ich swobody , o ile nie są one sprzeczne z podstawowymi zasadami współżycia.

Dostrzeganie i uwzględniania w swoim postępowaniu cudzych potrzeb uzyskiwania pomocy i poparcia. Wyznaczająca stosunek jednostki do słabszych, do ludzi będących w trudnym położeniu lub zależnym od nas, np. dzieci, chorzy czy starsi.

Pełne uznawanie przez jednostkę prawa każdego człowieka do nienaruszalności osobistego mienia(materialnego, duchowego, opinii, tajemnic, czasu)

Polega na respektowaniu potrzeby i prawa drugiej osoby do orientacji w kwestiach jej dotyczących oraz na uwzględnianiu jej oczekiwań i zaufania wobec potencjalnych informatorów.

Uwzględniania i respektowania u innych ich oczekiwań, że partner, przyjaciel, kolega dochowa wierności, koleżeństwa, przyjaźni, że nie zawiedzie pokładanego zaufania.

Gotowości rozumienia innych ludzi niezbędnego dla wczuwania się w ich przeżycia, solidarności z innymi oraz udzielania im duchowego oparcia.

Gotowość do uznawania w praktyce prawa człowieka do swobodnego dysponowania własną osobą oraz do realizacji własnej koncepcji osobistego szczęścia o ile tylko dążenia te nie godzą w interes społeczny lub takie samo prawo do szczęścia innych ludzi.

  1. Postawy interpersonalne

Określają stosunek człowieka do samego siebie. Jeżeli jednostka ma być odpowiedzialna za świat w którym żyje to przede wszystkim odpowiedzialność ta musi obejmować własną osobę, a więc to jakim sama jest człowiekiem. Wyróżniamy:

Uznawanie samego siebie za wartość ze względu na ludzkie i społeczne powołanie i zarazem pragnienia, a w związku z tym wymaganie dla siebie szacunku takiego jakie jest należne człowiekowi. Człowiek przejawia troskę o to aby jego zachowanie nie przeciwstawiało się poczuciu człowieczeństwa.

Dyspozycja do poznawania i oceniania własnego życia psychicznego i panowania nad własnymi dążeniami i impulsami. Postawa ta skłania człowieka do podporządkowania własnej osoby i własnego postępowania w pewnej dyscyplinie wewnętrznej (samopoznanie, samoocenę i egzekutywę do własnej osoby).

Trwała tendencji do doskonalenia własnej osobowości. Posiada ją ten kto żywi aspiracje w kierunku samodoskonalenia, kto rozwija w sobie wartościowy ideał własnej osoby i kto z własnej woli i własnym wysiłkiem dąży do jego realizacji.

Skłonność do kierowania własnym postępowaniem i gotowości do opanowania umiejętności takiego kierowania tzn. stawiania samemu sobie zadań do wykonania, podejmowania decyzji dotyczących własnej osoby (zaufanie do własnych możliwości).

Jest wyrazem rzeczywistej społecznej dojrzałości. Polega przede wszystkim na tendencji gotowości do rozliczania się przed samym sobą, a także jakim się jest. Rozliczanie się ma charakter pozaosobisty - jednostka uwewnętrznia w sobie społeczne kryteria oceny własnego postępowania. Ta postawa wyraża się w stałej gotowości człowieka do poniesienia konsekwencji własnych czynów, nie zaś chowania się za cudzymi plecami.

Gotowość do otwartego trwania przy własnych celach, poglądach, przekonaniach mimo przewidywanych sprzeciwów , utrudnień, przykrych konsekwencji. Jest gotowością do przezwyciężania w samym sobie poczucia zagrożenia i uczucia lęku.

Gotowość człowieka do przezwyciężania oporów napotykanych na drodze własnego działania. O ile osobista odwaga polega na pokonywaniu w sobie poczucia zagrożenia własnej osobie to dzielność odnosi się do tych przeszkód które narażają na zmęczenie, cierpienie, ból. Ich przezwyciężenie wymaga zawsze wytrwałości, hartu, cierpliwości, czy mobilizowania się do wysiłku.

Optymizm stanowi cenne wyposażenie osobowości człowieka. Pozwala więcej osiągnąć lub zachować cenną dla zdrowia fizycznego i psychicznego równowagę ducha. Optymizm polega na tendencji człowieka do tego aby w swoich przewidywaniach ujmować wszystko w kategoriach zgodnych z własnymi oczekiwaniami, jak również na skłonności do dostrzegania otaczającej rzeczywistości, także jej stron dodatnich dających powód do radości, a nawet niekiedy wesołości. Z optymizmem często chodzi w parze poczucie humoru.


  1. Paradygmaty socjologii edukacji.


PARADYGMAT: to wzorzec, model, zbiór fundamentalnych i naczelnych koncepcji oraz

założeń obowiązujących w określonym czasie, nauce dotyczące istoty świata, natury, przedmiotu badań w dużej dziedzinie wiedzy.


Są tworzone wtedy, gdy stawiamy diagnozę.

Negacji podlega także system edukacyjny. W latach 80. nurt postpedagogiki negował:

Socjologia edukacji i jej system jest związany z problematyką:

Edukacja pojmowana jako wyprowadzenie człowieka ze stanu natury do kultury i cywilizacji oraz jako sposób na realizację teraźniejszości i przyszłości jako system wiedzy składającej się z praw, twierdzeń, teorii, analiz empirycznych, a jednocześnie nauka na różnych poziomach rzeczywistości społecznej edukacji - mikro-, makro-, mezo- edukacji.

Różnie pojmowana przez różne państwa ale wspólne są cele:


Zaproponowano następujące paradygmaty:

Łamanie dotychczasowe zasady edukacji.

Neguje powszechne przekonanie, że:

Odrzuca kształcenie instytucjonalne, proponują zamiast szkół tzw. Sieci kształcenia, które obejmowałyby:

By to wprowadzić trzeba byłoby znieść powszechny obowiązek szkolny.

Wniósł on ożywczy nurt krytyki dotychczasowego stanu oświaty.

Instytucje kształcenia dla tych dzieci, które mają problemy z przyswojeniem materiału na danym poziomie nauczania (50% nauki + 50% praktyki); Ważny jest kontakt ze sztuką, praca fizyczna, indywidualizacja edukacji.

Jest za:

Jest za kształceniem w szkole:

Trzeba wychować takiego człowieka, aby był sprawny umysłowo i fizycznie, wrażliwy na piękno, świadomy i konsekwentny w realizacji celów.

Edukacja przechodzi przemiany, ma być bardzo wydajna.

Szczepański: Powinniśmy zbudować taki model kształcenia, któryby nie tylko odpowiadał społeczeństwu, ale i wyprzedzał jego zmiany poprzez zaprojektowanie systemu samoadaptującego się do tendencji rozwojowych społeczeństwa.

Cztery filary edukacji.

Edukacja powinna:

Aspekty (filary) to:

Zdaniem Komisji każdy z 4 filarów powinien być przedmiotem jednakowej troski na każdym szczeblu kształcenia, tak aby edukacja jawiła się jako doświadczenie globalne i całożyciowe w aspekcie teoretycznym, poznawczym, praktycznym każdemu obywatelowi jako osobie i członkowi społeczeństwa; ta koncepcja edukacji powinna umożliwić każdej jednostce:

Uczyć się aby wiedzieć

Opanowanie w większym stopniu narzędzi zdobywania wiedzy niż zdobycie skodyfikowanej wiadomości. Ten rodzaj używa się jednocześnie jako środek i cel życia ludzkiego.

Środek - każda jednostka powinna uczyć się poznawać świat na tyle ile konieczne by komunikować się.

Cel - istotą uczenia się jest radość jaką daje rozumienie, poznawanie i odkrywanie.
Narzędzia zdobywania wiedzy: (kształtują się one na etapie szkoły podstawowej, średniej)

Skupienie na osobach i rzeczach; wpływa na nią zzapping telewizyjny - szkodzi odkrywaniu i poznawaniu czegoś, obrazy w telewizji szybko się zmieniają; pomagamy spacerami, podróżami, zabawami

Wiedzę musimy umieć wykorzystywać; wyćwiczyć asocjacyjną zdolność zapamiętywania (kojarzenie jednych rzeczy, które przywołują kolejne); ćwiczyć ją trzeba od najmłodszych lat; poprawiamy pamięć dzięki specjalnym książkom, rozwiązując krzyżówki.

Wprowadzają to najpierw rodzice, nauczyciele; przebiegać powinna od konkretów do abstrakcji; stosuje się dwie metody: dedukcyjną (wyciąganie uogólnień) i indukcyjną (dochodzenie do praw ogólnych na podstawie doświadczeń); zabawki typu konstrukcyjnego.

Proces uczenia się nigdy się nie kończy, powinniśmy zadbać o jego wzbogacenie.
Pierwszą edukację możemy uważać za udaną, jeżeli da nam impuls do kontynuowania nauki dalej.

Uczyć się aby działać

Wiąże się z kwestią kształcenia zawodowego. Jak nauczyć ucznia stosowania nabytych informacji, jak przystosować edukację do przyszłej pracy, skoro jej ewolucji nie idzie przewidzieć. Ma to związek z gospodarką. Przyszłość gospodarki zależy od postępu wiedzy do innowacji. Kwalifikacje obecnie nie są potrzebne, potrzebne są kompetencje - czynności bardziej intelektualne, manualne, czynności fizyczne, takie jak kierowanie maszynami, obsługa, zapotrzebowanie na prace koncepcyjne, studyjne, organizacyjne. Pracodawcy zgłaszają zapotrzebowanie na kompetencje, a nie na kwalifikacje. Kompetencje to koktajl, czyli mieszanina; skład: kwalifikacje nabyte przez kształcenie zawodowe i techniczne, postawy społeczne, umiejętności pracy w zespole, zdolności podejmowania inicjatyw, zamiłowanie do ryzyka, osobiste zaangażowanie, zalety bardzo osobiste - umiejętność „być”, umiejętność wykorzystania wiedzy w działaniu, umiejętność porozumiewania się z innymi, umiejętność regulowani konfliktów i ich rozwiązywania.

Praca się dematerializuje to jest zapotrzebowanie na usługi - edukacja ma do tego przygotować.

Usługi: sekto handlowy - rozwija się gwałtowanie dzięki rosnącej złożoności gospodarki - zapotrzebowanie na usługi miejskie, doradztwo technologiczne, usługi finansowe, rachunkowość, zarządzanie.

Usługi: sektor niehandlowy: usługi socjalne, oświatowe, zdrowotne.

W obu przypadkach działalność komunikacyjna, informacyjna odgrywa ogromną rolę, zwraca się uwagę na charakter personalny zbieranych i przetwarzanych informacji specyficznych dla konkretnego przedsięwzięcia; liczy się zdolność trwałych i skutecznych relacji między jednostkami

Uczyć się aby żyć wspólnie

Uczyć się współżyć z innymi. Należy do największych wyzwań dla edukacji. Obecnie jest era przemocy, a ona niweczy nadzieję na przyszłość. Opinia publiczna jest bezradnym obserwatorem tego, kto podtrzymuje, roznieca konflikty na świecie. Jednostki mają tendencję do przewyższania swojego (grupy także), a sprzyja to współzawodnictwu i indywidualnemu sukcesowi. Edukacji zarzuca się, że przyczynia się do utrzymania takiej atmosfery na skutek nie właściwej interpretacji idei współzawodnictwa. Droga ta jest żmudna. Proponuje się dwie drogi edukacyjne by nie było uprzedzeń:

Powołaniem edukacji jest ukazywanie różnorodności gatunku ludzkiego i uświadamianie podobieństw i współzależności wszystkich istot naszej ludzkości. Edukacja od najmłodszych lat powinna wykorzystywać wszystkie okazje do dwu aspektowej edukacji. Odkrywanie innego dokonuje się zawsze przez poznawanie siebie by dać dziecku właściwy obraz świata, Każdy rodzaj edukacji rodzinnej, szkolnej, środowiskowej, powinien pomóc im w edukowaniu samego siebie tylko wtedy będą mogli rozwijać postawę empatii - w szkole rozwijanie jej owocuje prospołecznym zachowaniem przez całe życie. Ważny jest przedmiot nauczania historii, religii lub zwyczajów.

Sposób nauczania powinien działać przeciw uznaniu innego nauczyciela przeciw uznaniu innemu, nauczyciele, którzy zabijają ciekawość i zmysł krytyczny zamiast wzbudzać go mogą bardziej szkodliwi niż pożyteczni. Zapominając, że są odbierani jako wzorce są w stanie swoją postawą osłabić na zawsze u swoich uczniów zdolność na otwartość do innych i stawianie czoła nieuniknionym napięciom między osobami, grupami, narodami. Konfrontacja prze dialog i wymianę argumentów jest jednym z niezbędnych instrumentów edukacji XXI wieku.

Trzeba mieć wspólne cele, podejmować trzeba niecodzienne projekty, wówczas spory, konflikty wyciszają się, a nieraz zanikają. Konflikty powinny być podejmowane na terenie szkoły, np. zawody sportowe - współpraca, solidarność, wspólny wysiłek; akcje humanitarne; pomoc potrzebującym.

Uczyć się aby być

Fundamentalna zasada. Edukacja powinna przyczynia się do pełnego rozwoju każdej jednostki. Rozwijać inicjatywę, wrażliwość, poczucie estetyki, osobista odpowiedzialność, duchowość. Każda istota ludzka powinna być zdolna dzięki edukacji kształtować samodzielne i krytyczne myślenie, a także wypracować niezależność sądów, aby wypracować o słuszności podejmowanych zadań w różnych okolicznościach życia. Zadaniem edukacji w XXI wieku jest nie tyle przygotowanie dzieci i młodzieży do zastanego społeczeństwa o ile stałe dostarczanie sił i drogowskazów intelektualnych, które pozwolą zrozumieć otaczający świat i czuć się jego odpowiedzialnym uczestnikiem. Jak nigdy dotąd przypada edukacji rola wyposażenia ludzi w wolność myśli, osądów, uczucia i wyobraźni, której potrzebują aby rozwijać swe talenty i pozostać na ile to możliwe panem swego losu. Trzeba stworzyć dzieciom i młodzieży wszelkie możliwe warunki przeżyć estetycznych, artystycznych, sportowych, naukowych i społecznych w sztuce i poezji, należy szkole na nowo poświęcić więcej czasu w wieli krajach kształtowanie przybrało raczej charakter utylitarny niż kulturalny.


Temat 8: Ideologie edukacyjne: neokonserwatyzm, neoliberalizm, radykalizm

Życie społeczne zależy od struktury społecznej, ale też od składników takich jak:

  1. działanie ludzi (które wiążą się z działaniami innych osób)

  2. ludzkie interesy (to szanse życiowe osób wyznaczone przez zróżnicowany dostęp do pożądanych dóbr (bogactwo, prestiż, wykształcenie, władza). Indywidualne jednostki łączą się ze sobą w ramach małych grup społ., w których one funkcjonują.

  3. Reguły postępowania (określone przez zwyczaje, obyczaje, normy moralne, systemy prawne - wiążąc się ze sobą tworzą system normatywny, charakterystyczny dla danej kultury; w różnych kręgach społecznych mają różne charaktery)

  4. Idee i przekonania (potoczne, mistyczne, religijne, normatywne; stanowią układy bardzo złożone, zmieniające się pod wpływem przemian warunków życia społecznego, kultury, cywilizacji, techniki i ekonomiki). Poszczególne osoby różnią się między sobą ze względu na swe opinie, przekonania i oglądy. Interakcje między ludźmi tworzą określony system idei i poglądów - struktura idealna.

IDEOLOGIA - pojęcie rozpowszechnione w XIX wieku w niemieckiej filozofii, głównie w marksizmie. Jest to ogólny system pojęć i postaw charakteryzujących społeczeństwo w danym czasie. Może to być także zbiór opinii i poglądów jakiejś klasy, mobilizujący je do walki o władzę często narzucane są innym osobom. W socjologicznym ujęciu jest to filozofia grupy, szeroki zbiór idei i poglądów o świecie wyznawanym przez grupy ludzi.

IDEOLOGIA EDUKCYJNA - szeroki zbiór idei i poglądów o edukacji, które są przyswojone i wyrażone przez grupy ludzi (np. lokalne, wyznaniowe, narodowe).Wyrażają zarówno stosunek określonych grup ludzi do edukacji ich działanie praktyczne w tej dziedzinie. Używane jest też zamiast pojęcia filozofii edukacyjnej. Są bardziej związane z polityką i moralnością edukacyjną. Celem jej jest wyjaśnianie i porządkowanie wiedzy, ale przede wszystkim aktywizowanie ludzi do różnorodnych działań (mają zawsze określonego adresata).

Obecnie najbardziej popularnymi ideologiami są m.in.: fundamentalizm, intelektualizm, konserwatyzm, liberalizm, dualizm edukacyjny, ideologie arystokratyczna/burżuazyjna/demokratyczna/proletariacka, rewizjonizm, romantyczna.

Największy wpływ na współczesne myślenie o edukacji mają:

  1. NEOKONSERWATYZM

Konserwatyzm jako nurt filozoficzny powstał na przełomie XVIII/XIX wieku (grupował przeciwników oświecenia, szerzącego się wówczas liberalizmu, rewolucji francuskiej).

Cechują go:

- surowe wychowanie dzieci

- silny etnocentryzm

- postawy proreligijne

- głęboki patriotyzm.

Przeszłość przedstawia się dla nich korzystniej niż teraźniejszość - świat współczesny jest mało przejrzysty, skomplikowany, niebezpieczny, nieprzyjazny człowiekowi, zaś przeszłość odczytuje się jako epokę stabilizacji i bezpieczeństwa, epokę klarowną, uporządkowaną, z ładem moralnym. Przeważa „nostalgia za utraconym światem”. To co najlepsze w świecie już było, można jedynie nawiązywać do wzorów z przeszłości, aby zbyt wiele nie stracić. W polu ich uwagi znajduje się życie społeczne, kultywowane wartości i sposób ich przekazywania młodemu pokoleniu. Głównymi układami odniesienia są naród i religia, są one odstawą postulowanych przez konserwatystów sposobów życia; ostoją porządnego życia jest rodzina, gdyż tam bardzo silnie zakorzenione są tradycje (w tym elementy wartości religijnych i narodowych), a respektowanie ich jest warunkiem rozwoju niezbędnej dziś demokracji.

W EDUKACJI ciągle podkreśla się tradycje, a wzory z przeszłości mają ogromne znaczenie. Edukacja jest sytuowana bardzo wysoko, bo jest niezbędna do zapewnienia dobrobytu, szybkiego postępu gospodarczego oraz ochrony moralnych wartości życia. Bez wysokiego poziomu kształcenia w szkołach nie da się zapewnić odpowiednio przygotowanych kadr dla gospodarki, bez wytężonej troski o wychowanie dzieci nie da się utrzymać zdrowia i demokracji społeczeństwa. Każdy kryzys edukacji to zapowiedź trudności lub wręcz załamania się gospodarki, to też przyczyna nieuchronnych, poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu demokratycznego społeczeństwa.

Niechętnie ustosunkowują się do nowych norm kierunków nauk społecznych oraz do postmodernizmu. Neokonserwatyzm - współczesne wydanie konserwatyzmu. Zależy im na poszanowaniu tradycji, ciągłości kulturowej, zachowaniu tradycyjnych wartości. NA EDUKACJĘ patrzą tak samo jak konserwatyści. Głównymi układami odniesienia staje się moralność i wspólnota kulturowa. O jakości życia zbiorowego decyduje jego instytucjonalizacja - szczególna rolę odgrywa szkoła, rodzina, społeczność lokalna, państwo. Silnie akcentują potrzebę zachowania jednorodności kształcenia i wychowania i jednolitości treści programowych szkoły (powinny być one skupione wokół wspólnego trzonu i standardu kulturowego).

2)NEOLIBERALIZM - liberalizm w postaci klasycznej powstał w XVII-XIX wieku. Wówczas był walką o swobody religijne, gospodarcze, narodowe, tolerancje, prawo jednostki do swobodnego rozwoju. Przedstawiciele wiedzieli, że nadmierna swoboda prowadzi do anarchii, więc kładli nacisk na zobowiązanie państwa i różnych organizacji wobec jednostki, konieczność zapewnienia jednostce minimum socjalnego i równych szans w edukacji. Wartością naczelną jest wolność. Jest ona wartością sama w sobie, autoteliczną, niezależnie czy dotyczy narodu, grupy wyznaniowej, organizacji społecznej, społeczności lokalnej, przedsiębiorstwa czy zwykłych obywateli. Podstawowym przejawem wolności jest wolny wybór. Jednostki są więc przeciwne sztywnym regułom, szczególnie przepisom prawnym, organizacji handlu i przedsiębiorstw, protestują przeciw nadmiernie restruktywnym przepisom podatkowym. Liberalizm sprzyja podmiotowemu traktowaniu ludzi i zapewnieniu im swobodnego wyboru dróg życiowych i podejmowaniu inicjatyw. Uważają, ze społeczeństwo kapitalistyczne jest zdrowe, bo ustrój ten stanowi najlepszą podstawę do urzeczywistnienia praw obywateli, a także daje swobodną rękojmię siły całego społeczeństwa. Gwarantem pomyślności poszczególnych osób i większych zbiorowości są demokratyczne zasoby życia społecznego (równość praw obywateli, jasność i przejrzystość życia publicznego). Cechy te wyznaczone są poprzez oddziaływanie gospodarki rynkowej (szansa wolnej gry sił i okazja do wykorzystania w pełni swych możliwości przez ludzi naprawdę zdolnych i przedsiębiorczych). Liberalizm akceptuje pluralizm edukacji i jej otwarcie na różne kultury, popierają programy zmierzające o zmniejszenia nierównych szans w oświacie, do likwidacji barier (rasowych, etnicznych, religijnych, płci) aby dać wszystkim młodym obywatelom w miarę równe możliwości konkurowania, wyścigu mających miejsce na rozmaitych szczeblach awansu społecznego. Wysoko cenią kształcenie ogólne, różnorodne tory kształcenia zawodowego (specjaliści dla rynku). Łatwo akceptują wszelkie koncepcje szkół zintegrowanych. Zwracają uwagę na wyzwolenie dziecka spod dominacji rodziców, środowiska i tradycji, w której wzrastało - edukacja ma umożliwić człowiekowi pójście „ku jakościowo nowym praktykom społeczny, formom życia, sposobom ………… ………….. .

Neoliberalizm jeszcze silniej mierzy, że zasady gospodarki rynkowej i wolnej konkurencji mogą mieć zbawienne znaczenie dla edukacji. Wg nich prywatne szkolnictwo jest efektywne i zdrowe a publiczne nieefektywne i chore. Są więc za zniesieniem barier stawianych szkolnictwu prywatnego oraz za wspomaganiem szkół publicznych (szkoły publiczne kształtują dzieci z rodzin uboższych). Wolność wyboru szkoły i kierunku kształcenia przez rodziców i ich dzieci - słabe szkoły zostaną wyeliminowane, bo rodzice nie poślą tam swych dzieci. Nie SA zadowoleni z obecnego stanu oświaty (szczególnie w USA) - tak jak konserwatyści.

3) RADYKALIZM - jego przedstawiciele różnią się od poprzednich tym, że ich diagnozowanie społeczeństwa jest zdecydowanie krytyczne. Nie podzielają poglądu o sile demokracji i dobrodziejstwach nowego rynku. Nie wyrażają poglądu, iż społeczeństwa krajów wysoko uprzemysłowionych i kultura zachodu znajdują się w głębokim kryzysie. Widzą różne przejawy dysfunkcji instytucji administracyjnych, politycznych, gospodarczych, dehumanizujący charakter ciągłej rywalizacji ludzi oraz ostrej konkurencji rynkowej, liczne negatywne skutki pogoni przedsiębiorców za jak najszybszym wykorzystaniem nowinek technicznych (nie zawsze sprawdzonych). W celu osiągnięcia największego zysku. Widzą rozpad wielu struktur i modeli życia społecznego, komercjalizacją kultury, zagubienie ludzi w zawikłanych mechanizmach współczesnego świata, narastającą patologię w wielu środowiskach i dziedzinach życia.

Przedstawiciele dzielą się na 2 grupy:

  1. TEORETYCY REPRODUKCYJNI

Naukowcy ograniczający się do diagnozowania opisu i prób wyjaśniania istniejącego stanu rzeczy i dochodzą do ogólnego wniosku szkoła i nauczyciel (szerzej system edukacji) nie mogą wyjść poza ramy systemu społecznego. Konieczność edukacji jest skazana na transmisję tego co dobre i złe w społeczeństwie., co najwyżej może wprowadzić dobre korekty i modyfikacje. Są zwolennikami różnych koncepcji współczesnej socjologii:

1) socjologia strukturalno - funkcjonalna (Parsons i Merton) - społeczeństwo to system, którego elementy pełnią w nim określoną funkcję i przyczyniają się do powodzenia - całości. Oświata jest jednym z podsystemów. Struktura systemów zapewnia ład, równowagę części składowych. Istotną rolę odgrywają państwowe i funkcjonalne imperatywy podejmowanych działań, jak adaptacja, kultywowanie wzorów, dążenie do osiągnięcia celu i integracji.

Zdaniem Parsonsa ważną rolę w integracji różnych społeczeństw i ujednoliceniu zachowań ludzi ma proces instytucjonalizacji - sprawia on, że działanie człowieka w rozwijającym się społeczeństwie jest coraz bardziej regulowane i normowane w ciągu rozwoju osobowości. Identyfikacja i internalizacja są procesami odnoszącymi jednostkę do systemu społecznego, integrującym się z nim …………. ………….. . ………………. ………….. ……………. się w procesie interakcji społecznych. Funkcjonowanie w społeczeństwie instytucji państwowych, administracyjnych, oświatowych, kulturalnych i militarnych narzucają człowiekowi role, które powinien pełnić, sposób ich wypełniania jest dokładnie określony, gdyż społeczeństwo ustanawia oczekiwane modele.

2) Socjologia interakcjonistyczn (Blumer) - społeczeństwo jest całością kształtowaną w toku kontaktów międzyludzkich. Obraz społeczeństwa zmienia się nieustannie, jego oblicze jest ustalane ciągle od nowa w wyniku „gry sił”, w wyniku zderzenia się sił i interesów. Jednostka nie może zmieniać nadrzędnych relacji i związków (musi się do nich przygotować).

Turner uważa, że społeczeństwo nie rozpada się, bo utrzymują je w całości bezpośrednie kontakty między ludźmi. Ludzie tworzą świat symboli kulturowych i wielkie struktury narzucające ograniczenia naszym działaniom podczas bezpośrednich kontaktów z innymi. W rzeczywistości system symboli oraz układ struktury społecznej żyją własnym życiem napędzanym siłami, które mogą przytłaczać człowieka, ale to ludzie zajmują pozycję w strukturze społecznej, odgrywają rolę, przechowują w świadomości symbole i zapewniają trwanie w kulturze i strukturze społeczeństwa. W ten sposób proces interakcji podtrzymuje budowle i konstrukcje kulturowe.

W ujęciu 1 i 2 transmisja wzorów kultury i reprodukcja porządku społecznego stanowi istotę procesu oddziaływań edukacyjnych. Wg Parsonsa funkcje edukacji to: socjalizacja i selekcja. Pierwsza z nich to podporządkowanie jednostek obowiązującym wartościom i wdrażanie ich do specyficznych ról społecznych. Czynni ona ze szkoły agendę przystosowania dzieci i młodzieży do życia społecznego. Szkolnictwo odbija zjawiska z życia społecznego. Druga funkcja pełni usługową rolę wobec gospodarki (odtworzenie kapitalistycznych stosunków społecznych, przygotowanie sił roboczych dla przedsiębiorstw), przygotowuje do zajmowania pozycji w strukturze społecznej i gospodarce.

  1. TEORETYCY TRANSFORMACJI

Naukowcy uważają, że szkoły mogą być aktywnym czynnikiem zmiany. Przekonują więc, iż pewna autonomia szkoły w społeczeństwie powoduje, że jest ona w stanie wywołać, przyspieszyć lub opóźnić zmiany społeczne, a w ostatecznym bilansie powodować przekształcenie społeczeństwa.

Uważają, że wprowadzenie roli szkoły do funkcji usługowej wobec gospodarki jest ogromnym uproszczeniem. Zwracają uwagę na społeczne i kulturowe skutki działania instytucji edukacyjnych. Szkoła wg nich jest instytucją ważną dla społeczeństwa, ale i współtworzy to społeczeństwo. Szukając szkół łączących krytyczne myślenie i radykalne idee. Widzą szkoły jako instytucje publiczne, które mogą dopomóc w osiągnięciu demokracji.

Edukacja ma charakter ideologiczny, nie ma więc możliwości, aby nauczyciel i uczniowie byli neutralni wobec sporów odnoszących się do podstawowych kwestii społecznych i politycznych. Nauczyciel kieruje się ideami demokracji i powinien być wyraźnie zaangażowany w przemiany społeczne i edukacyjne, ale samotnie nie ma szans. Misi szukać sojuszników (solidaryzować się z pokrzywdzonymi, dążącymi do zmiany i emancypacji). Dodatkowo teoretycy transformacji uważają, że:

- szkoła jest zasadniczym miejscem walki

- nauczyciel jako intelektualista nie jest tylko wykonawcą zawodu.

W czasach współczesnych występują różne sposoby odczytywania, interpretowania i definiowania faktów i zjawisk edukacyjnych. Zróżnicowane pozycje potrzebne są reformom i przedsięwzięciom poprawiającym efektywność kształcenia i wychowania. Podkreśla się ponadto mało selektywne przejmowanie wzorów z Zachodu/

11.Edukacja dla przedsiębiorczości

Cechy, jakie należy kształtować:

-zdolność do krytycznego podejmowanego ze znawstwem osądu ideii, poglądów innych ludzi.

-świadomość alternatywa, spośród których można dokonywać wyborów

-poziom niezależności i autonomii osoby, który daje jej wolę, odwagę i pewność działań zgodnie z własnymi przekonaniami

Poziomami edukacji dla przedsiębiorczości są:

1)kszt. przedsiębiorczych jednostek tzn. rozwijanie określonych cech osobowości, gotowość do poniesienia ryzyka i podejmowania inicjatyw, dobre prezentowanie osiągnięć

2)tworzenie przedsiębiorczych organizacji szkolnych zdolnych do twórczego reagowania na nowe potrzeby.

3)rozwijanie głębszego rozumienia i doceniania przedsiębiorczości jako komponentu życia społ i ekonomicznego, najlepiej przez dośw.

Umiejętności, które powinny być ukształtowane:

-umiejętność rozwiązywania problemów

-u. komunikowania się

-u. matematyczne

-u. z zakresu informatyki

-u. Personalne

10.Edukacja dla społeczeństwa światowego

Między społeczeństwami istnieją konflikty, konkurencja, jest przepaść między krajami. Należy dążyć do usunięcia tych konfliktów. To czego nam brakuje, to mądrości i współczucia. Wiedza wzbogaca się, a mądrość zanika. Narodowe systemy edukacyjne opierają się na epokach poprzednich. Systemy eduk. Nie są zdolne do zaproponowania nowego systemu. Potencjał jaki reprezentują mas -media powinny służyć propagowaniu wartości uniwersalnych i wpływać na kszt. Sumienia bardziej wrażliwego w stosunku do bliźniego. A media dzisiaj to przemoc i nienawiść, deformują te młode dusze, znieczulają je na cierpienie i ból. Jest sprawą pilną rozpoczęcie twórczej rewolucji w dziedzinie polityki komunikowania się. Powinniśmy w skali globalnej przygotować programy oprate na przekonaniu, że przetrwanie jednostki zależy od rozwoju świadomości globalnej, twórczej i współczującej. Wymiar duchowy powinien stać się najważniejszym punktem na temat refleksji o edukacji. Jako obywatele świata przejawiajmy troskę o przetrwanie i pomyślność naszego gatunku.

Przesłanki edukacji holistycznej: (do społ. światowego)

1.Planeta ziemia, którą zamieszkujemy i której jesteśmy obywatelami jest jednością kipiącą życiem. Gatunek ludzki jest w ostatecznej analizie szeroką rodziną z którą wszyscy członkowie są solidarni. Różnice rasy i religii, narodowości i ideologii, płci i preferencji seksualnych, statusu ekon. ispoł. Należy usytuować od nowa w kontekście bardziej ogólnym tej fundamentalnej jedności.

2. Należy chronić planetę przed nierozważnym niszczeniem i rabunkową gospodarką oraz wzbogacać ją dla dobra przyszłych pokolen.

3.Nieniawiść i sekciarstwo, fundamentalizm i fanatyzm, zawiść i zazdrość między jednostkami , grupami lub narodami są to namiętności dystuktywne, z którymi powinniśmy się uporać na początku XXI w. Trzeba wspierać miłość i współpracę, w chwili gdy nasze sumienie budzi się ku solidarności globalnej.

4.Wielkie religie świata dązące do panowania, powinny zaprzestać wzajemnego zwalczania się i współpracować dla dobra ludzkości, aby wzmocnić złota nić, jaką stanowią aspiracje duchowe, wyrzekając się dogmatów, które je dziela.

5. Poteżny i zgodny wysiłek będzie potrzebny aby wyeliminować plagę analfabetyzmu na całym świecie do 2010r.

6. Edukacja holistyczna powinna uwzględniać aspekty fizyczne, inteletualne, estetyczne, emonconalne, duchowe istoty ludzkiej oraz starać się w ten sposób zrealizować odwieczne marzenie o człowieku w pełni doskonałym w którym panuje harmonia.

Edukacja dla świata wielokulturowego

Globalizacja staję się coraz bardziej odczuwalna. Powoduje międzynarodowe przemieszczanie się ludności z krajow trzeciego świata. Wywołuje to nasilające się napięcia na tradycyjnych rynkach pracy.

Wielokulturowość

Jedna kultura stara się być kultura dominującą, chce narzucić własną wizję innym członkom społ. Z jednej strony jest lokalizm, regionalizm, globalizm. Stanowi to wyzwanie dla syst. edukacyjnych. XXI w. powinien stworzyć takie syst. edukacyjne, aby zapewnić równowagę między globalizmem a lokalizmem i regionalizmem. Edukacja wielokulturowa powinna sprostać nakazom integracji planetarnej i narodowej, specyficznym potrzebom poszczególnych społeczności wiejskich i miejskich mających własną kulturę.

Konieczne jest przemyslenie co oznacza edukować u być edukowanym, wypracować nowe metody pedagogiczne i podejście edukacyjne.

Edukacja pluralistyczna opiera się na filozofii humanistycznej-etyce, która dostrzega pozytywny charakter społecznych konsekwencji pluralizmu narodowego. Wartości te należy propagować w procesie eduk.

Grupy etniczne mogą dążyć do separatyzmu politycznego. Większość jest za tym,żeby edukacja zmierzała do kultury obywatelskiej.

Świat dzisiejszy uzyskał dojrzałość, żeby stworzyć demokratyczną kulturę opartą na prawach osoby ludzkiej, ma wspierać wzajemne poszanowanie kultur, którego podstawą jest uznanie zbiorowych praw wszystkich ludów wielkich i małych, z których każdy ma tyle samo zalet co pozostałe.

9.Autorytarne i demokratyczne ideologie edukacji

a)spektrum form autorytarnych- system dyscypliny w zwiazku zaleznosci, w ktorym jedna osoba jest dominujaca a inna lub inne uzaleznione. Proponuje sie kilka form takiej relacji:

forma autokratyczna- porzadek jest narzucony przez strach. Z ta forma wiaza sie wyobrazenia dyktatora,tresera cyrkowego.

forma paternalistyczna - porzadek osiaga sie przez wzbudzanie respektu. Nasuwaja sie wyobrazenia ojca, matki, ksiedza, wiejskiego policjanta.

forma charyzmatyczna- porzadek utrzymuje sie dzieki magnetyzmowi osobistemu, umiejetnosci publicznego wystepowania lub emocjonalnej perswazji. Skojarzenia z mistrzem i jego uczniami.

forma organizacyjna- uzyskuje sie porzadek za pomoca precyzyjnej organizacji okreslajacej wyrazna strukture udzielania scislych instrukcji i systematycznego dysponowania srodkami np. architekt.

forma ekspercka- porzadek jest dzieki posiadaniu informacji co do ktorych wykazano ze sa uzyteczne lub o ktorych nieeksperci sadza, ze sa niezbedne. Nasuwaja sie tutaj wyobrazenia lekarza lub naukowca.

forma konsultacyjna- porzadek przez wykorzystanie zachowan uczniow w taki sposob, ze czuja oni iz nauczyciel uwzglednil ich pomysly i reakcje. Wyobrazenia badacza rynku czy diagnostyka.

Formy porzadku autorytarnego mozna spotkac w edukacji, ale tez kombinacje tych typow, zalezne od nastroju, relacji z klasa. Rozpoczynaja autokratycznie, a pozniej lagodnieja i staja sie konsultacyjni, rodzicielscy,charyzmatyc zni.

,,Zacznij ostro, a pozniej rozluzniaj"

b)spektrum form demokratycznych

porzadek demokratyczny- system dyscypliny zawiera element niezaleznosci w relacjach. Wszyscy uczestnicy maja pewnien ustalony poziom partycypacji w podejmowaniu decyzji.

Moga wystapic rozne formy:

forma proceduralna- porzadek osiaga sie przez odwolywanie sie do wczesniej okreslonych regul. Nauczyciel kontroluje reguly, lecz dopuszcza sie apelacje czy zmiany; wyobrazenie sedziego

forma reprezentacyjna- klasa wybiera swoich rzecznikow formalnie badz przez proces identyfikacji. Rzecznicy ci moga miec wplyw na podejmowanie decyzji.

forma komitetowa- wybiera sie tutaj lub mianuje kilku przedst. ktorzy maja sie spotkac i podejmowac decyzje. Jest to czesto stosowane w zwiazku z konkretnymi kwestiami. Ma szerokie zastosowanie.

forum- wszyscy czlonkowie klasy uczestnicza w otwartej dyskusji dotyczacej poszczegolnych spraw.

33

Etap naukowy

wiedza

ludowa

Etap przednaukowy

refleksja

mędrców

1837

Mądrość ludowa

Filozofia społeczeństwa

A. COMTE

Od niego rozpoczął się etap naukowy. Jako pierwszy użył słowa socjologia.

secietas - społeczeństwo

logos - nauka


Wyszukiwarka