WYKLADY Z PRAWA WYZNANIOWEGO, Prawo wyznaniowe


WYKŁADY Z PRAWA WYZNANIOWEGO

WYKŁAD I

Prawo wyznaniowe, to gałąź prawa państwowego, która zajmuje się regulacją stosunków państwa między kościołami i związkami wyznaniowymi oraz określa wolność sumienia i religii.

  1. Prawo państwowe jest ważniejsze niż prawo niepaństwowe, kościelne (majestat RP)

  2. Prawo wyznaniowe jest często mylone z prawem kościelnym, wewnętrznym prawem kanonicznym

  3. Pojęcie prawa kanonicznego występuje przy kościele katolickim (rzymskokatolickim) od 1983r.

  4. Prawo kanoniczne opiera się na najważniejszych normach prawnych kościoła katolickiego, czyli kanonach.

Prawo wyznaniowe było nauczane po II wojnie światowej do 1949r. na:

W Polsce jest 180 związków wyznaniowych.

Prawo wyznaniowe składa się przepisów:

Konkordat - reguluje stosunki państwa z kościołem katolickim w Polsce.

Prawo kościelne, to prawo wewnętrzne, prawo kościołów, prawo związków wyznaniowych (prawo statutowe); tworzą je organy kościołów i związków wyznaniowych.

0x08 graphic
ORGANY TWORZĄCE PRAWO KOŚCIELNE

0x08 graphic

jednoosobowe (głowa kościoła)

kolegialne (sobory, zgromadzenia duchownych, zgromadzenia wiernych)

Prawo kanoniczne, to prawo wewnętrzne (prawo statutarne), prawo oparte na przepisach zwanych kanonami często o starożytnym rodowodzie;

Kanon - z hebrajskiego „kanon” ~ reguła, wskazówka

WYKŁAD II

art. 25 Konstytucji RP - adresatami norm wyznaniowych są kościoły i związki wyznaniowe, które są równouprawnione.

Pojęciem podstawowym jest związek wyznaniowy.

Największe jednak znaczenie ma:

  1. Kościół katolicki - ok. 90%

  2. Kościół prawosławny - ok. 800 tys.

  3. Kościół ewangelicko-augsburski - ok. 400 tys.

Związek wyznaniowy - podmiot religijny (organizacja religijna, zrzeszenie religijne, grupa wyznaniowa, związek religijny, kościół). Rodzaj organizacji społecznej, która charakteryzuje się specyficznymi celami, metodami działania, ma określoną lokalizację, wykształcone organy władzy, określone procedury działania oraz prawa i obowiązki członków. Celem związku wyznaniowego jest zapewnienie opieki religijnej (posługi religijnej). Najdalej idącą posługą religijną jest próba zapewnienia przejścia człowieka z życia do życia. Zapewnienie życia po życiu.

Związki wyznaniowe ze względu na wiarę dzielą się na:

Ze względu na stopień zorganizowania i sposób zarządzania związki wyznaniowe dzielą się na:

Nowe często o starej, starożytnej metodzie działania:

Organizacje społeczne:

Kościół, związek wyznaniowy zajmujący się nauczaniem chrześcijaństwa; religijna organizacja wyznawców i duchowieństwa posiadająca własną strukturę, ściśle określone zasady organizacyjne i prawne, a także własny system religijny (doktrynę) oraz określone normy postępowania kultowego i etycznego.

W Polsce:

Związki wyznaniowe oparte o chrześcijaństwo i mają w swojej nazwie słowo „kościół”

Wyjątki to:

Wyjątkami takimi, że związki wyznaniowe nieoparte o chrześcijaństwo a używające nazwy „kościół” jest:

art. 25, ust. 4 Konstytucji RP - mowa jest o konkordacie

kościół katolicki = kościół rzymsko-katolicki

kościół ewangelicko-augsburski = luteranie

cerkiew unicka = kościół greko-katolicki

Sekta (nowy, destrukcyjny ruch religijny), to nielegalnie działający związek regilijny, związek wyznaniowy oparty o silny związek członków z przywódcą religijnym, działający w sposób skryty. Jego działalność grozi naruszeniem życia, moralności, zdrowia osoby przynależącej do niego; może naruszać także środowisko naturalne.

WYKŁAD III

Wolność - to uprawnienia, które ma adresat, z których adresat skorzystać może, ale nie musi. Wolność jest pierwotna w stosunku do prawa i istnieje od początku istnienia człowieka (od chwili poczęcia). Adresatem wolności jest każdy, co nie znaczy, że tylko człowiek, są to również kościoły, związki wyznaniowe, stowarzyszenia (do połowy XX w. w konstytucji państw dominował adresat w formie obywatela). Podmiotem wolności jest dziecko, rodzina, kościół i inny związek wyznaniowy. Pojęcie wolności zdefiniowane zostało dopiero w XVIII w.

W polskiej tradycji używa się określenia wolność sumienia i wyznania. Polska Konstytucja używa określenia wolność sumienia i religii (od 1997r.) ~ Gdy toczyły się przygotowania nad projektem konstytucji jeden z członków komisji konstytucyjnej zauważył, że w ramach odcinania się od PRL-owskiej tradycji nazewniczej, która operowała określeniem wolność sumienia i wyznania należy zmienić to pojęcie na: wolność sumienia i wolność religii. Jednak w Konstytucji pojawia się określenie wolność sumienia wyznania (art. 48 i art. 53) - nieład terminologiczny.

Wolność sumienia - uprawnienia do posiadania i zmiany poglądów religijnych i niereligijnych.

Wolność religii - rozumiana jest jako uprawnienie do uzewnętrzniania, głoszenia poglądów religijnych i niereligijnych.

Wolność sumienia i religii - zespół uprawnień, w których najważniejsze jest prawo do posiadania, zmiany, głoszenia poglądów religijnych i niereligijnych. To wolność, która bywa określona inaczej, jako wolność wierzeń, sumienia i wyznania - art. 48 Konstytucji RP

Wolność sumienia i religii ma ograniczony charakter tzn., że jest ograniczona wolnością sumienia i religii drugiego człowieka.

Wolność sumienia i religii jest wolnością osobistą (z grupy wolności osobistych):

Wolność uzewnętrzniania, głoszenia poglądów - uprawnienie do tego aby prezentować swoje poglądy religijne i niereligijne w miejscach publicznych, prywatnych; uprawnienie do tego aby głosić zasady, zawiera uprawnienie do milczenia.

17.05.1989 r. - akt o gwarancjach wolności sumienia i religii, który dokonał próby skatalogowania wolności sumienia i religii, czyli znajduje się tam enumeratywny katalog uprawnień wolności sumienia i religii.

Ograniczenie prawa wolności i religii stosuje się wtedy, gdy jest to konieczne dla ochrony porządku publicznego, dla bezpieczeństwa państwa, dla ochrony życia, dla ochrony zdrowia, dla ochrony moralności, dla ochrony środowiska naturalnego. Takie ograniczenie powinno być adekwatne do potrzeb.

Gwarancje wolności dzieli się na:

Art. 25.

  1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.

  2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

  3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

  4. Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy.

  5. Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami.

Art. 48.

  1. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.

  2. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 53.

  1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

  2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.

  3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

  4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.

  5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.

  6. Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

  7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

Art. 191.

  1. Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą:

  1. Podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

art. 53, ust. 7 Konstytucji RP - prawo do milczenia - organy państwa polskiego nie mogą pytać o wyznanie, religię i światopogląd.

art. 48 Konstytucji RP - rodzice mają uprawnienia, szczególnie wychowania dzieci z uwzględnieniem ich wolności sumienia i religii.

Przesłanki, które muszą być spełnione aby istniała wolność sumienia i religii:

W Starożytnym Rzymie wolność sumienia i wyznania nie istniała. Dostrzegano, że mieszkańcy Imperium mają oddawać cześć i wierzyć bogom, którzy nimi się opiekowali. Nakazywano oddawanie czci tym bogom rzymskim, a jednocześnie pozwalano oddawać cześć tym bogom, którzy byli wcześniej na terenach podbitych. Z wolnością sumienia i wyznania nie mamy do czynienia w Imperium Rzymskim.

Naród żydowski wierzył w jednego Boga (tylko oni mogli wierzyć w jednego Boga). Od I w n.e. uniwersalny charakter chrześcijaństwa był dostępny nie tylko dla ludności żydowskiej. W 313 r. n.e. pojawił się edykt mediolański, według którego nastąpiło uznanie chrześcijaństwa, tzw. edykt tolerancyjny. Od tego roku można było legalnie wierzyć w jednego Boga jak również w innych, tzw. tolerancja. W 391 r. n.e. zakazano innych kultur.

Średniowiecze od V w n.e. do XV w n.e. to okres, w którym wystąpiły z punktu widzenia wolności sumienia i wyznania następujące zjawiska godne odnotowania (co wcale nie oznacza, że nie godne potępienia). Były to przede wszystkim krucjaty (wyprawy rycerskie krzyżowe, wyprawy rycerstwa chrześcijańskiego europejskiego do Palestyny, do Ziemi Świętej w celu odbicia i wyzwolenia miejsc kultu chrześcijańskiego). Najważniejszą konsekwencją krucjat była wrogość wcześniej nie występująca między chrześcijaństwem a islamem. Był to okres nietolerancyjny, w którym wiele się działo. Był to okres szerzenia chrześcijaństwa przy użyciu siły. Przykładem tego jest działalność Krzyżaków w Prusach. Pojawiły się wydzielone dzielnice zamieszkałe przez ludność żydowską zwane gettami. Chrześcijaństwo w owym czasie zwalczało wszelkie odłamy, herezje od religii (to spotkało Husydów). W średniowieczu pojęcie wolności sumienia i religii nie było więc znane. Całość obrazu średniowiecza dopełnia zdarzenie z 1054r., kiedy to następuje trwały podział chrześcijan wschodu i zachodu, czyli podział jednego kościoła chrześcijańskiego na kościół katolicki i prawosławny.

Renesans (Odrodzenie) - wówczas doszło do podziału w kościele, tzw. reformacja. Na początku XVI w. w wyniku ówczesnych stosunków wewnątrzkościelnych, ale i kościelnych doszło do żądań reform:

Żaden z nurtów religijnych w owym czasie nie głosił tezy o wolności sumienia i religii chyba, że głosił wolność sumienia i religii, ale nie dla naszych wyznawców, a trwało to około 200 lat z licznymi krwawymi wojnami, z apogeum w postaci wojny trzydziestoletniej 1618r.-1648r.

1555r. - pokój Augsburski maksymą: czyja władza, tego religia - kończy wojny religijne w Niemczech. Jeżeli władca miał określoną religię, to ta religia była dominująca i wyznawcy w jego księstwie musieli ją wyznawać lub mogli opuścić obszar kraju. Ta konstrukcja prawna 500 lat temu zaprowadził pokój w Niemczech.

Oświecenie XVIII w. - kult rozumu; pojawia się pojęcie praw człowieka, wolności wobec człowieka, wolność wyznania (człowiek powinien mieć wolność zmiany religii i korzystając z tej wolności nie powinien ponosić żadnych negatywnych konsekwencji). Od tego momentu można było zmieniać swoją religię, występować z różnych kościołów i wstępować do innych kościołów. Pod koniec XVIII w. pojawiają się przepisy wyznaniowe w aktach prawnych. Pierwsze przepisy prawa dotyczące wolności sumienia i wyznania (religii) znalazły się w Konstytucji USA z 1787r., ale zapisane zostały w 1791r. w dziesięciu pierwszych poprawkach.

1787r. - wprowadzono formułę tolerancji religijnej:

  1. Nie można uzależniać zatrudnienia od wyznania

  2. Nie można ustanawiać oficjalnej religii

  3. Nie można zakazać kultów religijnych na terenie USA

Amerykańska konstytucja:

W Europie zapisy odnośnie wolności sumienia i wyznania na początku pojawiły się w Konstytucji Francuskiej z 1791r. Konstytucja Jakobińska (rządy jakobinów) - zastąpiono dotychczasowy system wierzeń nowym wierzeniem, próbą odbudowania nowej religii, nowego kościoła opartej o kult w najwyższym stopniu.

Okres rewolucyjnej Francji - Jakobini w ramach wielu refom reformują m.in. sfery stosunków wyznaniowych, zamykają kościoły, w dużej mierze likwidując duchownych, ale pozostawiając możliwość wierzenia.

Konstytucja 3 Maja z 1791r. z jednej strony mówiła o możliwości wyznawania różnych religii, ale z drugiej strony mówiła o tym, że jeśli ktoś przejdzie z religii katolickiej na inną będzie skazany na banicję (wygnanie z kraju).

XIX w. - pojawiło się jeszcze jedno nowe ujęcie wolności sumienia i religii zaproponowane przez naukowych socjalistów - marksistów. Marks i Engels w miarę niezależnie rozwinęli pojęcie wolności sumienia w takim oto kierunku, że jest to wolność, która obejmuje nie tylko zmianę, prawo do zmiany religii, uprawnienie do religii i prawo, ale również prawo do ateistycznego wierzenia, czyli prawo do niewierzenia.

Włodzimierz Lenin po 1917r. narzucił, że wolność sumienia i wyznania, to wolność dla osób niewierzących, wolność wyboru tylko ateistycznego punktu, światopoglądu, bowiem zauważył, że religia jest opium ludu, czyli czymś co otumania, spowalnia postęp społeczny, uniemożliwia go. Ta teza była realizowana po 1917r. (w praktyce na terenie państwa socjalistycznego: na początku na terenie Rosji Radzieckiej, a potem ZSRR, po II wojnie światowej również na terenie państw pod dominacją radziecką, za wyjątkiem Albanii). Po upadku komunizmu następuje powrót do właściwego rozumienia wolności sumienia i wyznania, tzn., że jest to wolność posiadania, głoszenia, zmiany religii oraz światopoglądu niereligijnego.

W 1968r. Enver Hodża w Albanii zauważył na zjeździe komunistycznej partii Albanii, że problem religii w Albanii został rozwiązany, ponieważ nie ma ani jednej osoby wierzącej (fikcja komunistów).

Po 11 września 2001r. widać wyraźnie, że wolność sumienia i religii jest rozumiana w ten sposób, że ona powinna dotyczyć tych, których my zwykliśmy nazywać ekstremistami religijnymi. Ta wolność nie może być nadużywana, może być ograniczana dla ochrony życia i zdrowia, dla bezpieczeństwa, moralności, ograniczana może być przez odpowiednie organy w stosownych trybach.

W XIX w. pojawia się międzynarodowa gwarancja religii.

Akt konfederacji warszawskiej - 1517r. - akt o tolerancji religijnej dla wszystkich

Unia brzeska - 1596r. - część kościoła prawosławnego uznaje prymat papieża katolickiego (powstaje nowe wyznanie unickie)

WYKŁAD IV

MODEL PAŃSTWA WYZNANIOWEGO I PAŃSTWA ŚWIECKIEGO.

Państwo wyznaniowe:

Model państwa wyznaniowego był jako pierwszy. Do XVIII w. są 4 formy:

Państwa wyznaniowe:

Rozróżniamy państwa świeckie:

Mechanizmy działań państwa socjalistycznego:

Państwa świeckie:

Powodem przejścia do państwa świeckiego są: rewolucje, przełomy, odzyskanie niepodległości, podział państwa, dekolonizacja, rozszerzanie a potem rozpad modelu socjalistycznego, postęp cywilizacyjny, duży wpływ państw demokratycznych.

W XX w. była przewaga państw świeckich nad wyznaniowymi.

1946r. - zniesienie „boskości cesarza” w Japonii.

Cechy państwa świeckiego:

To nie są przesłanki uznania za państwo wyznaniowe:

Odróżnienie państwa wyznaniowego od świeckiego:

Ograniczenie działalności związków wyznaniowych przez państwo świeckie:

WYKŁAD V

II Rzeczpospolita Polska było to państwo, które składało się z 3 części wcześniej przez ponad 100 lat administrowanych przez trzy europejskie mocarstwa. To było państwo, w którym 65% wyznawców stanowili wyznawcy religii katolickiej, natomiast 35% wyznawcy innych religii, czyli było to państwo wielowyznaniowe. Nie prowadzono statystyki osób niewierzących, ale wśród tych 35% były trzy główne wyznania mniejszościowe:

W sumie mniej więcej po 10-11% każde z nich. Rzeczpospolita musiała się liczyć i brać to pod uwagę w stosowaniu państwowości i ustroju Polski. Był to bardzo ważny czynnik, z którym należało się liczyć. Mniejszości wyznaniowe w zasadzie pokrywały się z mniejszościami narodowymi, a stanowisko mniejszości narodowych do Państwa Polskiego było różne. Najgorsze było ze strony mniejszości niemieckiej.

Mniejszość niemiecka, w szczególności luteranie, a jeszcze szerzej protestanci, którzy nie tolerowali Państwa Polskiego, które reagując na takie zachowanie Niemców musiało mieć na względzie politykę wyznaniową.

Ukraińcy cechowali się wrogim stosunkiem do Państwa Polskiego. Zamach na ministra spraw zagranicznych Biernackiego na Cmentarzu orląt Lwowskich. W 1938r. wojsko polskie przy udziale KOP (Korpusu Obrony Pogranicza) doprowadziło do zburzenia 180 cerkwi ukraińskich, co wywołało krytykę na arenie międzynarodowej i wywołało jeszcze większe zaostrzenie wzajemnych relacji, które przedłożyło się na dramatyczne wydarzenia w latach 1943-1945 na tym obszarze prawdopodobnie odbyła się akcja agentury wywiadu niemieckiego w szeregach Wojska Polskiego, mająca na celu destabilizowanie Kresów przed Kampanią Wrześniową.

Mniejszość Żydowska to była z jednej strony mniejszość, która wydała z siebie wiele wybitnych postaci, intelektualistów, lekarzy, adwokatów; z drugiej strony była to mniejszość dosyć pilnie penetrowana przez ruch komunistyczny. Po trzecie Żydzi generalnie żyli swoim życiem, w swoim świecie. Sukcesem Państwa Polskiego było doprowadzenie do pewnej centralizacji mniejszości żydowskich. W 1918r. podstawą organizacji religijnej Żydów są gminy. Administracja polska doprowadziła do tego, że wytworzono związek gmin żydowskich na czele z naczelnym rabinem, z którym można było rozmawiać. Rabin był zarówno organem centralnym gmin żydowskich, jak również transmitował w dół zlecenia władz do gmin żydowskich.

Mniejszość białoruska była mniejszością, która sprawiała najmniej problemów Państwu Polskiemu.

Mniejszość litewska była generalnie katolicka, ale też była wrogo nastawiona wobec Państwa Polskiego po akcji generała Żeligowskiego.

Powstanie na Wschodzie pierwszego ateistycznego państwa - ZSRR, które było wrogo nastawione do religii, propagowało swoje tezy i założenia programowe do Europy i Polski.

W polskim Sejmie, gdy pracowano nad Konstytucją Marcową wiele problemów sprawiała sprawa religii. W Sejmie ustawodawczym zderzyły się dwie frakcje:

  1. frakcja pierwsza, to zwolennicy państwa wyznaniowego z uprzywilejowaną pozycją kościoła katolickiego, który traktowano jako kościół, który umożliwi przetrwanie, obronę polskości przed zaborami (za tym propagowali działacze Narodowej Demokracji, Chrześcijańskiej Demokracji ~ Endecja, Chadecja)

  2. druga frakcja, to socjaliści (Polska Partia Socjalistyczna), którzy stali na stanowisku, że należy stworzyć państwo świeckie na wzór Francji, wszak z francuskiego modelu kopiujemy konstytucję (konstytucja Marcowa była w pewnych momentach kopią ustroju francuskiego). Z trudem zawarto kompromis, w wyniku którego powstało państwo wyznaniowe, ale bez dominującej roli kościoła katolickiego, ale z dominującą rolą państwa. II Rzeczpospolita była państwem, w którym nadzór nad kościołem, w tym kościołem katolickim był tak konstruowany, że państwo było ważniejszym elementem niż kościoły. Państwo starało się kontrolować kościoły, zwłaszcza te, które zapewniały opiekę mniejszościom, zwłaszcza tym, które były nieprzychylnie ustosunkowane do państwa polskiego.

17 marca 1921r. uchwalono Konstytucję Marcową, która obowiązywała do 23 kwietnia 1935r., kiedy to uchwalony Konstytucję Kwietniową, ale ta utrzymała w mocy rozwiązania poprzedniej konstytucji. Konstytucja Marcowa przewidywała dwa rodzaje kościołów i związków wyznaniowych: prawnie uznane (legalnie działające w państwach zaborczych, miały maksimum uprawnień w Polsce) i prawnie nieuznane (były nielegalne w państwach zaborczych). Polska uznawała kościoły i związki wyznaniowe prawnie nielegalne np.: gminy karaimskie. Szczególna ochrona prawno-karna religii, przepis w Kodeksie Karnym o bluźnierstwie przeciwko Bogu, duchowni otrzymywali comiesięczne wynagrodzenie płacone przez państwo, prowadzili akty stanu cywilnego, rejestry zgonów, urodzeń i małżeństw w imieniu państwa (księgi metrykalne); państwo oferowało pomoc w egzekucji orzeczeń sądów duchownych; duchowny, który popełnił przestępstwo miał prawo do indywidualnej celi, był zwolniony ze służby wojskowej. 1 września 1939r. załamanie się tego stanu - wojna; agresja Niemiec i ZSRR.

K o n s t y t u c j a m a r c o w a w k w e s t i i w y z n an i o w e j:

Art. 111

Wszystkim obywatelom poręcza się wolność sumienia i wyznania. Żaden obywatel nie może być z powodu swego wyznania i przekonań religijnych ograniczony w prawach, przysługujących innym obywatelom.

Wszyscy mieszkańcy Państwa Polskiego mają prawo wolnego wyznawania zarówno publicznie jak i prywatnie swej wiary i wykonywania przepisów swej religii lub obrządku, o ile to nie sprzeciwia się porządkowi publicznemu ani obyczajności publicznej.

Art. 112

Wolności wyznania nie wolno używać w sposób, przeciwny ustawom. Nikt nie może uchylać się od spełnienia obowiązków publicznych z powodu swoich wierzeń religijnych. Nikt nie może być zmuszony do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych, o ile nie podlega władzy rodzicielskiej lub opiekuńczej.

Art. 113

Każdy związek religijny uznany przez Państwo ma prawo urządzać zbiorowe i publiczne nabożeństwa, może samodzielnie prowadzić swe sprawy wewnętrzne, może posiadać i nabywać majątek ruchomy i nieruchomy, zarządzać nim i rozporządzać, pozostaje w posiadaniu i używaniu swoich fundacji i funduszów, tudzież zakładów dla celów wyznaniowych, naukowych i dobroczynnych. Żaden związek religijny jednak nie może stawać w sprzeczności z ustawami państwa.

Art. 114

Wyznanie rzymsko-katolickie, będące religią przeważającej większości narodu, zajmuje w państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań.

Kościół rzymskokatolicki rządzi się własnymi prawami. Stosunek Państwa do Kościoła będzie określony na podstawie układu ze Stolicą Apostolską, który podlega ratyfikacji przez Sejm.

Art. 115

Kościoły mniejszości religijnych i inne prawnie uznane związki religijne rządzą się same własnymi ustawami, których uznania Państwo nie odmówi, o ile nie zawierają postanowień, sprzecznych z prawem.

Stosunek Państwa do tych Kościołów i wyznań będzie ustalany w drodze ustawowej po porozumieniu się z ich prawnymi reprezentacjami.

Konstytucja kwietniowa z 23.04.1935r.:

Nadzór państwa nad kościołem stworzył poważny spór z kościołem katolickim. Stosunki państwa z kościołami i związkami religijnymi regulowały ustawy uchwalane przez Sejm po wcześniejszym porozumieniu się z przedstawicielstwem kościoła.

Cechy charakterystyczne II Rzeczypospolitej Polskiej:

W 1939r. ten system załamuje się. Po wybuchy II wojny światowej w wyniku agresji Niemiec, a potem wschodniego sąsiada II Rzeczpospolita Polska przestaje istnieć. Jej terytorium podzielone zostaje na:

52% to okupacja radziecka z tym, że na początku okręg wileński zostaje przekazany Litwie. przepisy radzieckie, od roku 1939 do roku 1940 nie obowiązują na tym terenie, po roku 1940, kiedy Litwa zostaje włączona do Związku Radzieckiego także na tym obszarze obowiązuje ustawodawstwo radzieckie, podobnie jak obowiązuje od listopada 1939r. na terenach przyłączonych do Związku Radzieckiego. Formalnie rzecz biorąc staje się to momentem wyrażenia zgody przez Radę Najwyższą Związku Radzieckiego na przyłączenie terenów zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy do Związku Radzieckiego na wniosek zgromadzeń narodowych zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy. Od tego momentu zaczęło obowiązywać ustawodawstwo radzieckie.

01.09.1939r. - wybuch II wojny światowej

Kilka gmin w rejonie Orawy zostało przyłączonych do Słowacji i dlatego rządziło się prawem słowackim, które było prawem wyznaniowym.

Wileńszczyzna w 1939r. została przekazana Litwie rządzącej się prawem wyznaniowym zbliżonym do prawa polskiego.

OKUPACJA RADZIECKA:

OKUPACJA NIEMIECKA:

Generalne Gubernatorstwo miało być rezerwuarem taniej siły roboczej, niewykwalifikowanej, nisko kwalifikowanej, która miała być w przeciągu 10-20 lat zużyta a następnie przesiedlona dalej na wschód. polityka wyznaniowa była pewnym instrumentem, który miał to realizować. Z drugiej strony założenia programowe i teologiczne nazizmu niemieckiego generalnie zakładały ograniczenie konkurencji w rządach nad społeczeństwem ze strony kościoła. Społeczeństwem miało rządzić NSDAP i odpowiednie struktury organizacyjne państwa niemieckiego, nie kościoły. Polityka wyznaniowa uwzględniała czynnik, doktrynalne założenia nazizmu wobec konkretnych religii. W międzyczasie zamykane są wszystkie domy modlitwy, synagogi, bożnice itd. potem fala odprężenia, okres odpuszczenia w tej polityce, ale jednocześnie tworzenie gett, czyli wydzielona część miasta, w której ludność żydowska ma mieszkać i tylko tam przebywać. Żeby zachęcić ludność do przebywania tam , otwierane na tym terenie są synagogi. Ludność żydowska w dobrej wierze tam napływała, bo sądziła, że będzie to okres normalizacji, ale to był pewien sposób na zwabienie. Od 1942r. odbywa się proces stopniowej likwidacji małych gett, średnich gett, łączenia ich, wywożenia do obozów koncentracyjnych i likwidacja dużych gett w Warszawie, Łodzi i Białymstoku, gdzie dochodzi do zbrojnego oporu. Ostatecznym celem Niemców była eksterminacja Żydów. Jeśli chodzi o stosunek generalny wobec kościołów i związków wyznaniowych na terenie GG to da się wyrazić w następujący sposób:

Jeżeli chodzi o politykę prowadzoną w stosunku do kościołów prowadzących działalność na terenach zamieszkałych przez Ukraińców, czyli kościoła grekokatolickiego i prawosławnego. Niemcy w swoich założeniach programowych zakładali alians z Ukrainą, wspierali ideę stworzenia wielkiego narodowego kościoła ukraińskiego, grekokatolickiego i prawosławnego.

Relacje wyznaniowe w PRL:

1944-1945r. część wschodnia Polski, tzw. lubelska część, pojawiają się nowe rzeczywistości tworzenia państwa ludowego, państwa demokracji ludowej. To państwo znajduje się w zupełnie innych granicach i jest zupełnie inna struktura wyznaniowa. Około 95% społeczeństwa to wyznawcy religii katolickiej. Nigdy w Polsce powojennej nie realizowano w pełni radzieckiego modelu polityki wyznaniowej. Okres Polski Ludowej możemy podzielić na kilka okresów.

Czynniki polityki wyznaniowej:

  1. dogmatycy (natolińczycy [lata 50.], gomułczycy [lata 60.], aparatczycy [lata 70.], beton partyjny [lata 80.] )- religia jest złem, które należy szybko wykorzenić nie oglądając się za siebie - RADYKAŁOWIE

  2. realiści (puławianie [lata 50.], moczarowcy, partyzanci [lata 60.], technokraci [lata 70.], partyjni liberałowie, pragmatycy [lata 80.]) - religia silnie zakorzeniona, której nie da się usunąć siłą, represją społeczeństwa; twierdzili, że represja wzmocni kościół i religię, religia jest złem, które trzeba wykorzenić, ale powoli, czekając, nic na siłę, bez represji; proces zeświecczenia jest nieuchronny i tak przyjdzie, ale należy poczekać.

OKRES PRL (nadal państwa świeckiego):

do 1952r. obowiązuje konstytucja kwietniowa, zeświecczanie; konstytucja marcowa ustanawia państwo wyznaniowe, obowiązkowa religia

1944 - 1948 - wprowadzenie możliwości zwalniania dzieci z lekcji religii przez rodziców, obowiązek ślubów cywilnych, bo wywierały skutki cywilno-prawne, Urząd Stanu Cywilnego przejął rejestrację urodzeń, zgonów i małżeństw.

1948r. - umocnienie władzy ludowej

1949r. - dekret o wolności sumienia i wyznania - obywatel polski ma wolność sumienia i wyznania jeśli nie walczy z władzą ludową, nie wolno tej wolności wykorzystywać w celach godzących w ustrój Polski.

1950r. - dekret o reformie dóbr martwej ręki (dobra, nieruchomości kościelne, nacjonalizacja ziemi związków wyznaniowych i kościołów, wprowadzenie funduszu kościelnego, kwota ewentualnych pożytków z ziemi szła na fundusze kościelne)

1953r. - dekret o obsadzaniu stanu duchownych (państwo może wyrazić sprzeciw przeciwko nominacji, a duchowny musi złożyć ślubowanie); list prymasa „Non pos summus” ~ Nie zgadzam się ~ aresztowanie prymasa i osadzenie w więzieniu; ograniczanie zajęć religii (na koniec zajęć lub po przerwie na okienku), w latach 50. lekcje religii istnieją, choć są ograniczane.

1956r. - śmierć Bieruta, odwilż w ZSRR, dochodzi do władzy ekipa Gomułki, która zmienia państwo wyznaniowe, zmiana dekretu z 1953r., wypuszczenie prymasa z więzienia.

1959r. - pogorszenie wzajemnych relacji między państwem a kościołem, budowa szkół tysiąclatek, radykalizowanie.

1960r. - usunięcie religii, konflikt o pozwolenie na budowę świątyń np.: w Nowej Hucie , ostra polityka fiskalna, duże podatki kościołów, antysemityzm, konfiskata kopii obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, stosunki między państwem a związkami wyznaniowymi są najgorsze

1961r. - usunięcie święta trzech króli

1970r. - Edward Gierek, sejm uchwala ustawę, że nieruchomości stają się własnością kościołów, które nigdy nie miały własności, powolny powrót do łagodzenia, rozbudowa IV departamentu SB, zwielokrotnienie agentury w kościele i związkach wyznaniowych, do IV departamenty mogli trafiać ci z wyższym wykształceniem.

lata 80. - rozporządzenie o możliwości przeprowadzania pielgrzymek

17.05.1989r. - przełom; Sejm uchwala trzy ustawy (niedemokratyczny, niewybrany, przez wyborami):

  1. o stosunku państwa do kościoła katolickiego (wolność działania kościoła, prawo do odzyskania nieruchomości kościoła)

  2. ustawa o gwarancji wolności sumienia i wyznania (precyzowanie pojęcia wolności, wolność dla różnych związków wyznaniowych)

  3. objęcie ubezpieczeniem społecznych osób duchownych

KONSTYTUCJA PRL:

  1. równouprawnienie bez względu na wyznanie

  2. rozdział kościoła od państwa

  3. wolność wypowiadania form religijnych przez kościół i związki wyznaniowe

  4. ustawowa forma regulacji stosunków wyznaniowych

  5. wolność sumienia i wyznania każdemu obywatelowi, bez wykorzystywania jej do godzenia w interes Polski, nie wolno nikogo zmuszać do uczestniczenia w związkach wyznaniowych.

WYKŁAD VI

III Rzeczpospolita Polska istniała po upadku komunizmu, czyli od 4 czerwca 1989r. Wówczas przegrały ugrupowania PZPR, pojawił się rząd Mazowieckiego i rozpoczęto reformy wolne.

Czynniki determinujące politykę wyznaniową:

PODOKRESY III Rzeczypospolitej Polskiej:

  1. lata 1989-1991 - okres rządów ugrupowań postsolidarnościowych Tadeusza Mazowieckiego i Bieleckiego; ma miejsce szereg regulacji prawnych w zakresie wyznaniowym; uchwalenie drugiej ustawy regulującej stosunek państwa do kościoła prawosławnego (1991r.), regulacje o nauczaniu religii w szkołach publicznych w Polsce, usunięto rozwiązania z zakresu z zakresu prawa wyznaniowego, które kłócą się z wolnością człowieka - art. 52 Konstytucji RP

  2. lata 1991-1993 - okres rządów ugrupowań prawicowych (Olszewski, Suchocka); podpisanie konkordatu 28 lipca 1993r. między rządem RP reprezentowanym przez ministra Spraw Zagranicznych, a nuncujszem apostolskim przedstawicielem Watykanu

  3. 1993-1997 - okres rządów PSL, SLD; ożywiona działalność ustawodawcza, przyjęto 10 ustaw indywidualnych określających stosunek państwa do kościoła w 1994r.; ustawa o stosunku państwa do kościoła augsburskiego i kalwińskiego; przyjęcie ustawy w lutym 1997r. o stosunku państwa do gmin żydowskich wyznaniowych; nowelizacja ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania - zakaz sprowadzania samochodów osobowych bez cła dla kultu; zwiększono liczbę osób do zarejestrowania nowego związku wyznaniowego a dokładnie z 15 do 100.

  4. IX 1997r. - IX 2001r. - akcje wyborcze solidarność, AWS, premierem zostaje Jerzy Buzek; 1998-1999 procedura ratyfikacji konkordatu; nowelizacja ustaw, które umożliwiły m.in. zawieranie związków małżeńskich w świątyniach różnych związków wyznaniowych ze skutkiem cywilnym.

  5. 2001 - 2005 - okres rządów SLD, PSL, UP, lewica u władzy; w 2005 r. do władzy dochodzi PiS, LPR, Samoobrona; przyzwolenia władzy publicznej do przyspieszenia procesów lustracyjnych związków wyznaniowych i kościoła;

  6. 2007r. - 2009r. - powstaje komisja rządowo - kościelna w 2007r., wybory, wygrana PO, która tworzy rząd z PSL; brak nowych ustaw o problematyce wyznaniowej; ustawa o święcie trzech króli została odrzucona.

Źródła prawa wyznaniowego w III Rzeczypospolitej Polskiej:

  1. Powszechnie obowiązujące (zasadnicze źródła prawa wyznaniowego)

  2. Powszechnie obowiązujące lokalne (uchwały samorządu terytorialnego, rady gminy, rady miasta, rady powiatu, sejmiku wojewódzkiego; rozporządzenia starosty, wojewody, burmistrza, wójta, prezydenta) - nie są źródłem prawa wyznaniowego

  3. Wewnętrznie obowiązujące (zarządzenia ministrów, premiera, rozporządzenia rady Ministrów) - nie są źródłem prawa wyznaniowego

Ad. 1

  1. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997r., która w kilku miejscach reguluje materię wyznaniową:

  1. Umowy międzynarodowe ratyfikowane przez prezydenta za wcześniejszą zgodą wyrażoną w formie ustawy Sejmu i Senatu, które zawiera Rada ministrów i jej członkowie. Dotyczy materii wskazanych w Konstytucji, wskazuje, że umowa międzynarodowa dotyczy praw człowieka, bo wolność sumienia i religii dotyczy praw człowieka; wskazuje, że regulują materię (konkordat podpisany 28 lipca 1993r. między rządem RP a Stolicą Apostolską [ministrem spraw zagranicznych - Krzysztofem Skubiszewskim a nuncjuszem apostolskim w Polsce - arcybiskupem Józefem Kowalczykiem); pakty praw człowieka - pakt praw politycznych i obywatelskich ONZ, w których jest mowa o wolności sumienia i wyznania

  2. Ustawy (podstawowe źródło prawa wyznaniowego) dzielimy na:

  1. Umowy międzynarodowe ratyfikowane przez prezydenta (nie są znane)

  2. Rozporządzenia - akty wykonawcze do ustaw, wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie i mające na celu sprecyzowanie ustawy. Rozporządzenia mogą wydawać: prezydent, Rada Ministrów, ministrowie resortowi, Prezes Rady Ministrów, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (najwięcej Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w problematyce wyznaniowej)

Analiza przepisów konstytucji odnoszących się do problematyki wyznaniowej:

Najważniejsze artykuły z Konstytucji RP:

Rodzice mają obowiązek uwzględnić wolność sumienia i wyznania swoich dzieci

Organy publiczne, samorządowe, rządowe mają zakaz pytania, dociekania światopoglądu osób, tzw. prawo do milczenia (ust. 7)

Kościoły i związki wyznaniowe mają prawo skarżyć akty, które są niezgodne z Konstytucją

WYKŁAD VII

Prawo wyznaniowe reguluje bardzo ważne kwestie począwszy od nauki religii w szkołach publicznych, zakładania szkół wyznaniowych, reguluje takie kwestie jak: pochówki, cmentarze, śluby wyznaniowe ze skutkiem cywilnym, zajmuje się rewindykacjami (odszukiwaniem nieruchomości przez kościoły i związki wyznaniowe), naucza o kwestiach opodatkowania duchownych oraz kościołów i związków wyznaniowych; informuje jak założyć kościół, jakie są środki nadzoru, jak się można zgromadzać dla celów religijnych oraz jak funkcjonują kwestie wyznaniowe w środkach masowego przekazu.

Konkordat z 28 lipca 1993r. został podpisany, jednak wszedł w życie (został ratyfikowany) wiosną 1998r. za kadencji Aleksandra Kwaśniewskiego, za rządów premiera Jerzego Buzka.

Pierwsza nowość konkordatu: prawo kościoła katolickiego do nauczania religii katolickiej w przedszkolach (na zasadzie równouprawnienia, te uprawnienia, które otrzymał kościół katolicki otrzymały także inne kościoły i związki wyznaniowe)

Druga nowość konkordatu: rozwiązanie dotyczące ślubów i małżeństw. Dzięki konkordatowi małżeństwo zawarte przed osobą duchowną w ramach obrzędu religijnego wywiera skutki cywilne, czyli powszechnie obowiązujące (nupturienci muszą wyrazić wolę upoważniającą do zawarcia związku małżeńskiego, te dwie osoby powinny przedłożyć osobie duchownej zaświadczenie z Urzędu Stanu Cywilnego o braku przeszkód do zawarcia związku np.: bliskie pokrewieństwo, choroba psychiczna, ubezwłasnowolnienie, niedorozwój umysłowy). Po dostarczeniu osobie duchownej zaświadczenia o braku przeszkód małżeńskich i wyrażeniu woli by ślub religijny wywierał skutki cywilne duchowny z momentem udzielenia ślubu wyznaniowego powoduje skutek w postaci ogólno-prawnej, ogólno-cywilnej. Duchowny ma obowiązek w ciągu 7 dni od udzielenia ślubu przedłożyć, przesłać właściwemu Urzędowi Stanu Cywilnego informację o tym fakcie. Dzisiaj około 80% zawieranych związków małżeńskich są to tzw. związki konkordatowe (zawierane w różnych kościołach i związkach wyznaniowych.

Trzecia nowość konkordatu: świadczy o tym, że w 1998r. mieliśmy do czynienia z prawdziwym przełomem. To uprawnienie do zakładania, tworzenia wydziałów teologicznych na uniwersytetach państwowych utrzymywanych z budżetu państwa (zarówno kadra naukowa jak i proces dydaktyczny). Na Uniwersytecie Białostockim są dwie katedry teologii (katolicka i prawosławna, która powstała wcześniej), jednak nie ma wydziału teologicznego.

Czwarta nowość konkordatu: to zapis, że państwo rozważy możliwość finansowania wyższych szkół katolickich (2000-2001r. państwo przejęło na siebie ciężar finansowego utrzymania Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego /wcześniej Akademii Teologii Katolickiej/ oraz KUL-u). Jeżeli do tego dodamy, że od 1954r. powstała w Polsce Chrześcijańska Akademia Teologiczna, która kształciła teologów starokatolickich protestanckich, prawosławnych, to możemy powiedzieć, że w Polsce mamy co najmniej trzy przykłady szkół wyższych, które są państwowe, w pełni dofinansowane przez państwo.

Piąta nowość konkordatu: konkordat dał pełnię władzy nad cmentarzami administratorom cmentarzy (proboszczom). Kościoły otrzymały gwarancję, pełnię praw do pełnego zarządu obszarami cmentarnymi. Ustawa z 1959r. stanowi, że podstawową formą pochówku jest grób ziemny (miejsce i głębokość grobu). Urząd Stanu Cywilnego na podstawie lekarskiego świadectwa o zgodnie wydaje akt zgonu. Administrator cmentarza wyznaniowego ma obowiązek przyjąć do pochówku zwłoki innowiercy lub ateisty i pochować je na równych zasadach o ile na terenie gminy nie ma cmentarza komunalnego, gminnego lub wyznaniowego, właściwego dla pochówku osoby zmarłej. Proboszcz miał obowiązek wpuścić osoby duchowne innych kościołów i związków wyznaniowych nie tylko do dokonania pochówku, ale również do dokonania obrządków, które mogą być związane np.: z rocznicą śmierci.

Nauczanie religii w szkołach publicznych zostało przywrócone w 1990 r. W okresie między 1961-1990r. religii uczono w punktach katechetycznych. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat doszło do istotnych przewartościowań prawnych co do zakresu nauczania. Na początku duchowni uczący katechezy w szkołach publicznych robili to bezpłatnie (katecheci), nie można było także zawierać z nimi umów. Od 1999r. ich status uległ zmianie. Duchowni, podobnie jak katecheci świeccy mogą zawierać umowy o pracę. Katecheci mają taki sam status prawny jak inni nauczyciele, takie same uprawnienia, sposób wynagrodzenia, obowiązki. Nadzór nad meritum nauczania religii sprawują kościoły i związki wyznaniowe, najczęściej biskupi diecezjalni, zaś nadzór nad aspektem pedagogicznym sprawuje kuratorium i różnego rodzaju wizytatorzy. Ocena z religii wpisywana jest na świadectwie szkolnym i jest wliczana do średniej jednak nie wpływa na promocję. Mowa jest także o potrzebie zmiany prawa, aby religia była również przedmiotem maturalnym. Szkoła ma obowiązek zapewnić uczniom nauczanie religii w wymiarze dwóch godzin, gdy jest ich w klasie co najmniej 7.

Konstytucja zapewnia obywatelom pomoc religijną tam, gdzie się obywatele znajdują: w wojskach, jednostkach wojskowych, domach pomocy społecznej, zakładach karnych, szpitalach, na obozach, koloniach. W Polsce mamy do czynienia z duszpasterstwem specjalnym - duchowni zatrudniani są na umowę o pracę w wojsku, szpitalach, zakładach karnych, policji, izbach celnych. Najwcześniej duszpasterstwo specjalnie pojawiło się po wojnie w szpitalach i zakładach karnych. W wojsku polskim zaś pojawiło się dopiero po 1989r. w ustawie o stosunku państwa do kościoła katolickiego - trzy ordynariaty wojskowe (katolicki, prawosławny, protestancki). Duchowni są powoływani na wniosek swoich biskupów, przez stosownych komendantów, dyrektorów, czy Ministra Obrony Narodowej, gdy mówimy o wojsku. Zadaniem duchownych jest pełnienie posługi religijnej o każdej porze dnia i nocy.

Rewindykacje majątkowe (proces odzyskiwania przez kościoły i związki wyznaniowe nieruchomości i ruchomości, które to zostały zabrane kościołom wcześniej, nie tylko w okresie PRL) - z rewindykacjami majątkowymi łączy się zasada status qua, która stanowi, że z momentem wejścia w życie indywidualnych ustaw wyznaniowych, to co kościoły posiadały w użyciu stało się z mocy prawa ich własnością. To uporządkowało strukturę własnościową kościołów w Polsce. Zdarzało się bowiem tak, że kościoły nie miały dowodów na to, iż są właścicielem nieruchomości (np., z powodu zniszczeń wojennych) na której stoi świątynia. Zasada status qua rozwiązała problem. Z drugiej strony z zasadą wiąże się zakaz sporu o nieruchomości między kościołami i związkami wyznaniowymi. Kościoły nie mogą między sobą rewindykować nieruchomości, mogą zaś je sprzedawać lub nabywać. Jeden kościół nie może domagać się od innego kościoła zwrotu nieruchomości, które posiadał. Można domagać się zwrotu nieruchomości od państwa. Państwo może fizycznie zwrócić daną nieruchomość (niemożliwe to jest gdy chłop uprawia ziemię lub ziemia teraz należy do innego kościoła), może zwrócić inny obiekt (nieruchomość zamienna) lub nawet wypłacić odszkodowanie.

Ubezpieczenia społeczne duchownych i opodatkowanie związków wyznaniowych i duchownych: Duchowni, którzy maja umowę o pracę z tytułu służby np.: w wojsku czy też jako nauczyciele w szkołach składki ubezpieczeniowe mają uiszczane przez pracodawcę. Pracodawca jest płatnikiem składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby duchowne, które są tylko duchownymi maja prawo do tego aby 80% składki ubezpieczeniowej płacił Państwowy Fundusz Kościelny, Duchowni, którzy muszą opłacić pozostałe 20% składki mogą uiszczać opłaty albo z własnych środków albo ze środków kościoła.

Opodatkowanie duchownych: Osoby duchowne mają taki sam status prawny w państwie świeckim jak i osoby nieduchowne (w państwie wyznaniowym duchowni są uprzywilejowani), mają takie same prawa i obowiązki. Warto jednak odnotować pewne odrębności. Mają prawo do noszenia odpowiedniego stroju, do zachowania tajemnicy spowiedzi, do zwolnienia ze służby wojskowej.

Duchowni płacą podatki na normalnych zasadach. Płacą podatek dochodowy od osób fizycznych i tu jest jedna różnica - osoby duchowne mogą uiszczać podatek dochodowy od osób fizycznych w trybie zryczałtowanym. Ten tryb polega na tym, że co kwartał duchowny uiszcza pewną kwotę pieniędzy, która jest ostatecznych uregulowaniem zobowiązania podatkowego bez względu na wysokość dochodów (rocznie około 1300zł).

Jeśli chodzi o opodatkowanie kościołów i innych związków wyznaniowych, to generalnie: kościoły i związki wyznaniowe płacą podatki na normalnych zasadach, ale jest szereg odrębności, które należałoby zaakcentować:

Zbiórki publiczne nie wymagają zgody Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji jeśli odbywają się na terenie kościoła. Jeżeli zaś odbywają się poza terenem kościoła wówczas wymagają zgody.

Zgromadzenia religijne na placu kościoła nie wymagają zgody. Jeśli poza tym terenem, to wówczas wymagają zgody burmistrza wójta itp. (miejsce, czas, trasa, liczba uczestników) np.: pielgrzymki, pochody Bożego Ciała, co ma na celu organizację środków bezpieczeństwa.

Zakładanie kościołów i związków wyznaniowych:

Od 1997r. potrzebnych jest do tego 100 obywateli (do 1997r. było uch 15) spełniających określone warunki:

Wniosek o rejestrację kościoła lub związku wyznaniowego składany jest do Ministra spraw Wewnętrznych i Administracji Departament Wyznań i Mniejszości Narodowych. Wniosek jest sprawdzany przez wywiad środowiskowy. Jeżeli informacje są niepełne wówczas Departament może poprosić o ich uzupełnienie w terminie do dwóch miesięcy. Jeśli wszystkie informacje się zgadzają i wniosek spełnia standardy (nie zagraża życiu, zdrowiu, moralności, bezpieczeństwu państwa, porządku publicznemu, środowisku naturalnemu) następuje jego rejestracja, która jest dokonywana na podstawie decyzji ministra i z momentem wpisu do rejestru kościół zaczyna legalną działalność, nabywa osobowość prawną ze wszystkimi tego konsekwencjami. Departament na podjęcie decyzji o legalizacji ma 3 miesiące. Jeśli decyzja jest odmowna przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wyrejestrowanie (delegalizacja) kościołów i związków wyznaniowych dokonywane jest:

Kościoły i związki wyznaniowe mogą zakładać i prowadzić szkoły na wszystkich poziomach kształcenia. Seminaria duchowne były szkołami licealnymi. W Warszawie istnieje Chrześcijańska Akademia Teologiczna, która kształci teologów protestanckich, prawosławnych i katolickich, jest także finansowana przez państwo.

34


Wyszukiwarka