Środki ochrony roślin

Materiały na ćwiczenia

Temat: Podstawowe wiadomości o środkach ochrony roślin

Podstawowe definicje

Definicje:

środki ochrony roślin - substancje aktywne lub preparaty zawierające jedną lub więcej substancji aktywnych, w postaci dostarczonej użytkownikowi, przeznaczone do:

a) ochrony roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów przed organizmami szkodliwymi lub zapobiegania występowaniu tych organizmów,

b) wpływania na procesy życiowe roślin w inny sposób niż składnik pokarmowy, w tym regulator wzrostu,

c) zabezpieczenia produktów roślinnych, jeżeli te substancje lub preparaty nie są objęte odrębnymi przepisami,

d) niszczenia niepożądanych roślin,

e) niszczenia części roślin lub hamowania, lub zapobiegania niepożądanemu wzrostowi roślin;

substancje aktywne - substancje lub mikroorganizmy, łącznie z wirusami, o działaniu ogólnym lub specyficznym na organizmy szkodliwe lub rośliny, lub części roślin, lub produkty roślinne;

preparat - mieszaninę lub roztwory, składające się z dwu lub większej liczby substancji, z których co najmniej jedna jest substancją aktywną, przeznaczone do stosowania jako środek ochrony roślin;

Podział środków ochrony roślin

Pestycydy

(łac. pestis - zaraza, pomór; caedo - rąbać, zabijać, wyciąć)

(Biocydy (gr. bios - życie))

Zoocydy (gr. dzoion lub dzoon - stworzenie, istota, zwierzę)

Insektycydy (łac. Insekta - owady; insektum - owad)

Aficydy (łac. Aphis - mszyca)

Akarycydy (łac. Acarina - roztocze)

Nematocydy (gr. nema - nić; łac. Nematoda - nicienie)

Moluskocydy (łac. Molusca - mięczaki)

Rodentycydy (łac. Rodentia - gryzonie)

Talpicydy (łac. Talpa - kret)

Ze względu na fazę rozwojową organizmów wyróżniamy:

Owicydy (łac. ovum - jajo)

Larwicydy

Fungicydy (łac. fungus - grzyb)

Bakteriocydy

Wirocydy

Herbicydy (łac. herba - źdźbło, trawa, zioło, roślina, chwast)

Regulatory wzrostu

Semiozwiązki

Atraktanty

(ang. Attract - przyciagać;

łac. attractio - ściągnięcie, zwarcie)

Repelenty

(ang. repellent - odrażający, wstrętny, odpychający)

(Metoda chemiczna to również zastosowanie sposobów biotechnicznych, substancji pochodzenia roślinnego, chemicznych informatorów owadów itp.)

„Wszystko jest trucizna i nic nie jest trucizną; tylko dawka decyduje o tym, że jakaś substancja nie jest trucizną” (Teofrastus Paracelsius 1525)

Informacje dotyczące wybranych elementów etykiety

środków ochrony roślin

Zawartość etykiety i kolejność wymienionych poniżej elementów może być nieco inna dla pewnych grup środków ochrony roślin, np. etykieta herbicydów zawiera dodatkowo informacje dotyczące wrażliwości wybranych gatunków chwastów, następstwa roślin uprawnych i stosowne przeciwwskazania

1. Producent, importer - przedstawiciel w Polsce

2. Numer rejestracji ministra właściwego do spraw rolnictwa

3. Nazwa handlowa

4. Nazwa zwyczajowa

Zawartość substancji aktywnej w preparacie

Ilość substancji aktywnej w preparacie jest określona najczęściej 3 lub 2 cyframi całkowitymi. Trzy cyfry wyrażają zawartość substancji aktywnej w gramach w 1 kg lub 1 dm³ środka ochrony roślin. Dwie cyfry wyrażają % zawartości substancji aktywnej. Na niektórych etykietach zdarzają się odstępstwa od tej zasady, czasem nawet nie ma żadnego oznaczenia cyfrowego.

Formy użytkowe środków ochrony

Forma użytkowa - wspólna dla wielu preparatów postać w jakiej dostarczany jest środek ochrony roślin do użytkownika determinująca jego przeznaczenie i podstawowe właściwości fizyczno-chemiczne.

Cel tworzenia form użytkowych:

- naniesienie środka ochrony roślin na docelowy obiekt (rośliny, gleba itp.), z użyciem aktualnie dostępnej w praktyce rolniczej techniki, co uzyskuje się najczęściej przez rozcieńczenie preparatu w powszechnie dostępnym, „ekologicznie akceptowalnym” i tanim nośniku (woda, olej, mieszaniny zawierające związki powierzchniowo czynne) i

- osiągnięcie wysokiej skuteczności działania środka ochrony roślin

- zminimalizowanie zagrożenia organizmów nie będących przedmiotem zabiegu.

Formy użytkowe środków ochrony roślin najczęściej stosowane w Polsce

I. Środki ochrony roślin rozcieńczane w wodzie przed wykonaniem zabiegu

1. Po rozpuszczeniu w wodzie powstają roztwory właściwe lub koloidalne

• SL - płynny koncentrat rozpuszczalny w wodzie

• SP - proszek rozpuszczalny w wodzie

• SG - granule rozpuszczalne w wodzie

Po rozcieńczeniu w wodzie powstają emulsje

• EC - płynny koncentrat do sporządzania emulsji

• EW - emulsja typu olej w wodzie

• EO - emulsja typu woda w oleju

• Po rozcieńczeniu w wodzie powstają zawiesiny

• WP - proszek do sporządzania zawiesiny wodnej

• WG - granule dyspergujące w wodzie

• SC - płynny koncentrat zawiesiny do rozcieńczania wodą

• OF - płynny koncentrat zawiesinowy rozcieńczony w oleju do rozcieńczania wodą

• CS - płynny koncentrat zawierający zawiesinę kapsuł do rozcieńczania wodą

• Formy, w których występują dwie postacie substancji aktywnej

• SE - suspoemulsja - po rozcieńczeniu w wodzie powstaje zawiesina i emulsja

II. Środki ochrony roślin stosowane bez rozcieńczania

GA - gaz

FU - generator dymu

UL - płyn do ultra nisko objętościowego stosowania

AE - dyspenser aerozolowy (z reguły do stosowania ponad roślinami)

AL - płyn, z reguły do bezpośredniego stosowania na rośliny przez opryskiwanie

GR - granule do stosowania doglebowego

PA - pasta (niekiedy konieczne jest rozcieńczenie przed zabiegiem)

III. Środki ochrony roślin do zaprawiania nasion

5. Po rozcieńczeniu w wodzie powstaje emulsja

• ES - emulsja do zaprawiania nasion

• Po rozcieńczeniu w wodzie powstają zawiesiny

• FS - płynny koncentrat zawiesinowy do rozcieńczania wodą i zaprawiania

• WS - proszek do sporządzania gęstej zawiesiny wodnej i zaprawiania nasion lub zaprawiania na sucho

• Forma stała do bezpośredniego stosowania

• DS - proszek do zaprawiania nasion na sucho

5. Określenia toksyczności

Na środkach ochrony roślin pojawiają się następujące określenia toksyczności i stosowne oznaczenia: bardzo toksyczny - T+, toksyczny - T, szkodliwy - Xn, pozostałe. Powyższe określenia są adekwatne do toksyczności ostrej preparatu dla poszczególnych organizmów; obowiązkowo ustala się i umieszcza na etykietach informacje o toksyczności dla następujących organizmów: człowiek, pszczoły, ryby, rozwielitki, glony. Jeżeli brak jest informacji o toksyczności dla jakiegoś z organizmów to oznacza, że preparat zaliczany jest do grupy pozostałych lub jego sposób stosowania wyklucza możliwość powstania zatrucia, np. dla zapraw nasiennych nie określa się toksyczności dla pszczół, ponieważ sposób stosowania wyklucza powstanie zatrucia tych owadów.

Poniżej podano, przykładowo dla BASUDIN 600 EW, określenia toksyczności, znaki ostrzegawcze, ostrzeżenia dotyczące zagrożenia jakie stwarza preparat oraz piktogramy - graficznie przedstawiające wybrane zagrożenia i stosowne środki bezpieczeństwa.

Określenie toksyczności, np:

dla ludzi - szkodliwy

dla pszczół - bardzo toksyczny

dla organizmów wodnych - bardzo toksyczny

6. Ostrzeżenia dotyczące zagrożenia jakie stwarza preparat

Znaki ostrzegawcze, np:

Xn - Szkodliwy

Ostrzeżenia dotyczące zagrożenia jakie stwarza preparat

(R22) Działa szkodliwie po połknięciu.

(R50/53) Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne, może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.

(R57) Działa toksycznie na pszczoły.

Piktogramy:

1 - Koncentrat w formie płynnej do rozcieńczania

4 - Chroń dłonie /Używaj rękawic

5 - Chroń twarz /Używaj ekranu ochronnego

6 - Ręce myj pod bieżącą wodą

11 - Używaj kombinezonu ochronnego

12 - Środek szkodliwy dla ryb

14 - Przechowywać w pomieszczeniach zamkniętych, niedostępnych dla dzieci

7. Ogólne określenie właściwości środka ochrony roślin i zastosowania

Podstawowe sposoby działania zoocydów na szkodnika i roślinę

Działanie preparatu	Żołądkowe	Kontaktowe	Kontaktowo-żołądkowe	Gazowe i kontaktowo-żołądkowe
Powierzchniowe	Tylko gryzące	Ssące i gryzące	Ssące i gryzące	Ssące i gryzące
Wgłębne			Ssące i gryzące	Ssące i gryzące
Układowe (systemiczne)			Ssące i gryzące

Podstawowe sposoby działania fungicydów na chorobę i roślinę

Działanie preparatu	Zapobiegawcze (profilaktyczne)	Interwencyjne ^1	Lecznicze ^1 (wyniszczające, terapeutyczne)
Powierzchniowe	+	- (zazwyczaj)	- (zazwyczaj)
Wgłębne	+	+	+
Mezosystemiczne (Quasiukładowe)^2	+ tylko strobiluryny	+ tylko strobiluryny	+ tylko strobiluryny
Układowe (systemiczne)	+	+	+

+ wstępuje

- nie występuje

¹ Działanie interwencyjne i lecznicze fungicydu uzależnione jest w pierwszym rzędzie od biologicznej aktywności środka ochrony roślin wobec sprawcy choroby a następnie (pośrednio) od sposobu działania substancji aktywnej na roślinę (tzn. jeżeli substancja aktywna jest przemieszczana w tkankach rośliny to może dotrzeć do rozwijającego się w nich grzyba)

² Działanie mezosytemiczne (quasiukładowe) polega na rozprzestrzenieniu się substancji biologicznie czynnej poprzez dyfuzję w fazie gazowej na powierzchni liści, wiązaniu się z powierzchniową warstwą wosków oraz częściowym działaniu wgłębnym połączonym z przemieszczaniem się w przestworach międzykomórkowych.

Podział herbicydów

Podstawowe miejsca pobierania herbicydów i działanie na roślinę

Działanie preparatu	Dolistne (nalistne)	Doglebowe	Dolistne i doglebowe
Kontaktowe (parzące)	+	-	- z wyjątkami (oksyfluorofen)
Wgłębne	+	-	- zazwyczaj
Układowe (systemiczne)	+	+	+

Podział herbicydów ze względu na fazę rozwojową chwastów

Działanie preparatu	Dolistne (nalistne)	Doglebowe	Dolistno-doglebowe i doglebowo-dolistne
Przedwschodowe	-	+	+
Powschodowe	+	-+	+

Podział herbicydów ze względu na fazę rozwojową rośliny uprawnej i termin stosowania

• Przedsiewne - stosowane tylko przed siewem lub sadzeniem roślin

• Posiewne - stosowane jednocześnie z siewem lub wkrótce po wysiewie

• Powschodowe - aplikowane wyłącznie po wzejściu roślin

• Posiewne i powschodowe - możliwe do aplikowania w obu wymienionych fazach

8. Zakres stosowania, terminy i dawki

Przykładowy układ danych występujących w szczegółowych informacjach dotyczących zastosowania środka ochrony roślin:

Grupa upraw

Sposób aplikacji

Roślina uprawna

Agrofag

Termin stosowania

Dawka

Ilość cieczy

Na etykietach herbicydów podaje się jednokrotnie nazwy chwastów z podziałem na wrażliwe, średnio wrażliwe i odporne, rezygnując z ich wymieniania pod każdą z upraw.

np.:

AFALON DYSPERSYJNY 450 SC

(Substancja biologicznie czynna: linuron)

DZIAŁANIE NA CHWASTY

Środek pobierany jest poprzez korzenie i liście chwastów. Najskuteczniej działa na chwasty od fazy wschodów do fazy 6 liści. Zastosowany w późniejszych fazach rozwojowych chwastów niszczy je mniej skutecznie.

Chwasty wrażliwe np.: gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, kurzyślad polny, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, rdest plamisty, rdest powojowaty, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa.

Chwasty średnio wrażliwe np.: fiołek polny, jasnota różowa, przetaczniki, psianka czarna, rdest ptasi, rumianek pospolity, wilczomlecz obrotny.

Chwasty odporne np.: dymnica pospolita, ostrożeń polny, powój polny, przytulia czepna, rumian polny

ZALECANE DAWKI CIECZY (l/ha) W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU UPRAWY I TECHNIKI OPRYSKIWANIA

ZWALCZANIE CHORÓB l SZKODNIKÓW		DAWKA CIECZY (l/ha)
Rodzaj uprawy	Faza rozwojowa	Technika konwencjonalna	Technika PSP ^6)
Zboża	wschody - strzelanie w źdźbło	150-250	75-100 (50)^3)
		pierwsze kolanko - kwitnienie	200-300(150)^1)
	Rzepak	wschody - tworzenie pąków	200-250	75-150
		kwitnienie - dojrzewanie	200-400
	Kukurydza	wschody - 6 liści	150-200	75-150
		9 liści - wykształcenie kolb	200-400
	Buraki cukrowe	wschody - 3-4 pary liści właściwych	150-300	75-100(150)^4)
		zakrywanie międzyrzędzi - zbiór	200-400
	Ziemniaki	wschody - łączenie roślin w rzędach	150-300	150-200
		zakrywanie międzyrzędzi - dojrzałość	200-400
		desykacja	400	200
	Warzywa konsumpcyjne	do wys. 25 cm lub do łączenia rzędów	200-400	100-150
		ponad 25 cm lub po złączeniu rzędów	400-600 (800)^2)	150-200 (400)^2)
	Warzywa nasienne	do wys. 25 cm lub do łączenia rzędów	200-400	100-150
		ponad 25 cm lub po złączeniu rzędów	400-600 (800)^2)	150-200 (400)^2)
	Rośliny ozdobne i zielarskie	do wys. 25 cm lub do łączenia rzędów	300-600	150-200
		ponad 25 cm lub po złączeniu rzędów	600-800(1000 )^2)	200-300 (400)^2)
Truskawki		500-1000	250-500
Sady			500-1000
ZWALCZANIE CHWASTÓW WE WSZYSTKICH RODZAJACH UPRAW (ZABIEGI NALISTNE)		150-200	75-100(150)^5)
ZABIEGI DOGLEBOWE	herbicydy (zawsze na mokrą glebę)	150-200	75-100
		zwalczanie szkodników glebowych	300-400	150-200

1) zwalczanie chorób i szkodników występujących na kłosach liściach flagowych, 2) zwalczanie szczególnie uciążliwych chorób, (np. mączniak rzekomy), lub gdy istnieje także potrzeba pokrycia cieczą ochronną gleby pod roślinami, 3) zwalczanie mszyc, chorób kłosów, 4) zwalczanie szkodników (mszyca, śmietka, pchełka), 5) zwalczanie perzu przed zbiorem zbóż, 6) pomocniczy strumień powietrza.

PODLEWANIE ROŚLIN - 3-5 dm³ cieczy użytkowej na 1 m²

ZASTOSOWANIE KROPEL RÓŻNYCH KLAS WIELKOŚCI W ZALEŻNOŚCI OD PRZEZNACZENIA DLA KONWENCJONALNEJ TECHNIKI OPRYSKIWANIA

Warunki wietrzne:	Optymalne			Normalne		Wietrzne
Klasa wielkości kropel	DROBNE	ŚREDNIE	GRUBE	ŚREDNIE	GRURE	GRUBE	B. GRUBE
Herbicydy
- doglebowo	o	☻	☻	☻	☻	o	☻
- chwasty jednoliścienne	☻	o	x	o	x	o	x
- chwasty dwuliścienne	o	☻	o	☻	o	☻	x
Fungicydy
-systemiczne	☻	☻	o	☻	o	☻	o
- powierzchniowe	☻	o	x	o	x	o	x
Zoocydy
- gazowe	☻	☻	o	☻	o	o	o
- systemiczne	☻	☻	o	☻	o	o	o
- powierzchniowe	☻	o	x	o	x	o	x
☻ Najlepszy wybór o Dobra alternatywa x Nie stosować

9. Uwagi dotyczące stosowania środków ochrony roślin

9.1. Ogólne warunki stosowania środków ochrony roślin w terenie otwartym

USTAWA z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin

(Dz. U. z dnia 27 stycznia 2004 r.)

Art.77.

1. Środki ochrony roślin na terenie otwartym stosuje się:

1) sprzętem naziemnym, jeżeli:

a) prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s,

b) miejsce stosowania środka ochrony roślin jest oddalone o co najmniej 5 m od krawędzi jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg publicznych zaliczanych do kategorii dróg gminnych, i o co najmniej 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich, pasiek, plantacji roślin zielarskich, ogrodów działkowych, rezerwatów przyrody, parków narodowych, stanowisk roślin objętych ochroną gatunkową, wód powierzchniowych oraz od granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej ujęć wody;

2) sprzętem agrolotniczym, jeżeli:

a) jest on wyposażony w specjalne urządzenia do stosowania środków ochrony roślin oraz gdy do środka ochrony roślin zostanie dodana substancja obciążająca,

b) wilgotność względna powietrza jest nie mniejsza niż 60 % i prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s,

c) powierzchnia upraw, na której stosuje się środek ochrony roślin, wynosi co najmniej 5 ha i jest oddalona o co najmniej 500 m od obiektów, o których mowa w pkt 1 lit. b, przy kierunku wiatru wiejącego w stronę tych obiektów.

2.Uprawy lub miejsca wymienione w ust. 1 pkt 1 lit. b i pkt 2 lit. c, na które został zniesiony środek ochrony roślin lub istnieje podejrzenie takiego zniesienia, powinny być objęte właściwym okresem karencji i okresem prewencji.

3.Zabrania się stosowania:

1) środków ochrony roślin zaliczonych do bardzo toksycznych i toksycznych dla człowieka oraz środków chwastobójczych i desykantów przy użyciu sprzętu agrolotniczego;

2. środków ochrony roślin bez zachowania okresu prewencji.

Przykład „uwag” z etykiety środka ochrony roślin dotyczący aplikacji agrolotniczej

Instrukcja Topsin M 70 WP

Zabieg agrolotniczy wykonać, gdy prędkość wiatru wynosi 0,5-3 m/sek

9.2. Wybrane szczegółowe uwagi dotyczące stosowania

1. Uwagi dotyczące techniki aplikacji i systemu ochrony roślin

1. W przypadku opryskiwania roślin /np. kapustne, cebula, goździki, róża/ lub szkodników /np. mszyca kapuściana/ pokrytych nalotem woskowym do cieczy użytkowej należy dodać środek poprawiający zwilżenie liści.

2. W przypadku zwalczania szkodników /zwłaszcza ssących i występujących na dolnej stronie liści/ preparatami tylko o działaniu powierzchniowym na roślinę zabieg wykonać dokładnie, aby wszystkie części roślin były pokryte cieczą użytkową,.

3. Podczas chemicznej ochrony roślin przed chorobami wymagającymi wielokrotnego stosowania fungicydów, pierwszy zabieg zaleca się wykonać preparatem o działaniu wyniszczającym lub interwencyjnym, a do następnych zabiegów stosować przemienne fungicydy o różnym mechanizmie działania i z różnych grup chemicznych.

4. Przed zastosowaniem środka na rośliny ozdobne i dyniowate należy wykonać próbny zabieg na każdej po raz pierwszy uprawianej odmianie celem sprawdzenia, czy w ciągu 7 dni nie wystąpiły objawy uszkodzenia roślin.

9.2.2. Uwagi dotyczące temperatury

1. Zoocydy z grupy syntetycznych pyretroidów są najskuteczniejsze w temperaturze poniżej 20°C

2. Zoocydy z grupy fosforoorganicznych i karbaminianów oraz mikrobiologiczne - zawierające Bacillus thuringiensis są najskuteczniejsze w temperaturze powyżej 15°C

3. Fungicydy z grupy triazoli są najskuteczniejsze w temperaturze powyżej 12°C

4. Fungicydy tylko o działaniu powierzchniowym są skuteczne już w temperaturze powyżej 5°C

5. Herbicydy z grupy fenoksykwasów należy stosować gdy temperatura powietrza mieści się w zakresie od 10-25^oC

1. Wybrane podstawowe uwagi dotyczące bezpieczeństwa ludzi i środowiska

1. Na roślinach uprawianych w strefach ochronnych ujęć wody oraz na terenie uzdrowisk, otulin parków narodowych oraz rezerwatów przyrody można stosować wyłącznie środki ochrony roślin, których stosowanie w tych strefach i na tych terenach nie jest zabronione.

2. Zabrania się spalania opakowań po środku na powierzchni ziemi.

3. Zabrania się wykorzystywania opróżnionych opakowań po środkach ochrony roślin do innych celów, w tym także traktowania ich jako surowce wtórne.

4. Nie wolno dopuścić do przedostawania się środka do zbiorników i cieków wodnych.

Etykiety herbicydów zawierają ważne informacje o następstwie roślin

NASTĘPSTWO ROŚLIN

AFALON DYSPERSYJNY 450 SC

Środek stosowany w zalecanych dawkach rozkłada się w okresie wegetacji, nie stwarzając zagrożenia dla upraw następczych. W przypadku wcześniejszego zaorania plantacji traktowanej środkiem, w wyniku uszkodzenia roślin przez przymrozki, choroby lub szkodniki, na polu tym (po spulchnieniu gleby) można uprawiać rośliny strączkowe, kukurydzę, ziemniaki, słonecznik. Nie wysadzać rozsady.

W przypadku stosowania mieszanin z innymi herbicydami ściśle przestrzegać zaleceń dotyczących następstwa roślin dla tych środków.

PRZECIWWSKAZANIA

AFALON DYSPERSYJNY 450 SC

Środka nie stosować:

* w terminie powschodowym jeżeli wschody są słabe lub zostały uszkodzone przez choroby lub szkodniki,

* podczas wiatru stwarzającego możliwość znoszenia cieczy użytkowej na sąsiednie rośliny uprawne.

CHWASTOX 500 SL

(substancja biologicznie czynna MCPA (związek z grupy fenoksykwasów) w postaci soli dimetyloaminowej)

Nie stosować środka:

* na rośliny chore, wylegnięte i uszkodzone.

* w temperaturze powietrza poniżej 10oC i powyżej 25oC.

* w okresie, gdy temperatura nocą jest niższa niż 5oC.

* w okresie nadmiernej suszy lub zbliżających się deszczów.

* podczas wiatru, stwarzającego możliwość znoszenia cieczy użytkowej na sąsiednie rośliny uprawne.

10. Okres karencji

Okres karencji - czas, który powinien upłynąć od dnia zastosowania środka ochrony roślin do dnia zbioru roślin lub produktów roślinnych przeznaczonych do konsumpcji;

Istotna jest wiedza na temat sposobu ustalania okresu karencji - badanie pozostałości s.a. w produkcie po określonym czasie oraz najważniejszych przyczyn zanikania s.a. w częściach roślin przeznaczonych do spożycia - wzrost organów i wynikające z tego rozcieńczenie s.a.. Celem jest wnioskowanie o długości okresu karencji na podstawie znanych dotychczas wiadomości. Ważna jest także znajomość sytuacji dla których nie ustala się okresu karencji ze względu na np. długi okres od ostatniego zastosowania do zbioru (zwykle herbicydy i zaprawy nasienne) brak kontaktu z produktami spożywczymi (rośliny ozdobne, preparaty do dezynfekcji) lub bardzo małą toksyczność (zwykle mikrobiologiczne);

Pytania:

1. Ile wynosi okres karencji w róży, dalii, chryzantemie po zastosowaniu insektycydu?

2. Ile wynosi okres karencji po użyciu dezynfekanta, Zaprawy Nasiennej T, herbicydów przedsiewnych, preparatów pochodzenia naturalnego (mikrobiologicznych, wyciągów roślinnych i zwierzęcych)?

3. W jakim typie upraw (rzepak, zboże, drzewa owocowe, krzewy jagodowe, ogórek gruntowy, ogórek pod osłonami, pieczarka itp.) okres karencji jest najkrótszy - bez względu na rodzaj preparatu?

4. Co jest główną przyczyną zróżnicowania okresu karencji podczas stosowania zoocydu (Basudin 600 EW) przez podlewanie i opryskiwanie?

5. Co jest ważną przyczyną zróżnicowania okresu karencji pomiędzy rzepakiem (zbożami) a ogórkiem (pomidorami itp.) po zastosowaniu tego samego preparatu?

6. W jakich najczęstszych przypadkach nie ustala się okresu karencji? - Dla roślin ozdobnych, dla środków używanych tylko do dezynfekcji, na ogół dla zapraw nasiennych i herbicydów, preparatów pochodzenia naturalnego (mikrobiologicznych, wyciągów roślinnych i zwierzęcych)

7. W jakim typie upraw (drzewa owocowe, krzewy jagodowe, warzywa gruntowe, warzywa pod osłonami, zioła itp.) okres karencji jest najkrótszy - bez względu na rodzaj preparatu? (w uprawach pod osłonami, zwłaszcza w pieczarce)

8. Co jest główną przyczyną zróżnicowania okresu karencji podczas stosowania zoocydu (Basudin 600 EW) przez podlewanie i opryskiwanie?

9. Ile wynosi okres karencji w gerberze (mieczyku, dalii itp.) po zastosowaniu Fastac 100 EC (lub innego zalecanego preparatu)?

11. Okres prewencji

Okres prewencji - czas, po zastosowaniu środka ochrony roślin, w którym człowiek i zwierzęta nie powinni stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, także w obiektach, w których zastosowano środek ochrony roślin;

Okres prewencji dla ludzi:

środki bardzo toksyczne 48 godzin

Środki toksyczne 24 godziny

Szkodliwe i pozostałe nie podaje się konkretnego terminu na etykietach

Pytania:

1. Dla jakich przykładowych organizmów ustala się okres prewencji (kilka przykładów)?

2. Ile wynosi okres prewencji dla ludzi w zależności od toksyczności preparatu?

12. Sporządzanie cieczy użytkowej

12.1. Obliczanie dawki środka ochrony roślin (D) potrzebnej do przygotowania zadanej objętości cieczy użytkowej o określonym stężeniu %.




S - stężenie (%) cieczy

V- objętość cieczy użytkowej (dm3 ,cm 3)

Wynik podany jest w jednostce zgodnej z jednostką objętości cieczy użytkowej (dm³, cm³). Dla preparatów stałych (proszki i granulaty) wynik podany jest w kg, gdy ilość cieczy wyrażona jest w dm³, a w gramach, gdy ilość cieczy wyrażona jest w cm³.

Dawkę preparatu dla zadanej objętości cieczy i stężenia % można również obliczyć korzystając ze znanej proporcji:

1cm³ (lub 1g) preparatu znajdujący się w cieczy o objętości 1dm³ daje stężenie - 0,1%

1dm³ (lub 1kg) preparatu znajdujący się w cieczy o objętości 1m³ daje stężenie - 0,1%

12.2. Obliczanie stężenia cieczy użytkowej (S), wyrażonego w %.




12.3. Kolejność czynności podczas przygotowywania mieszanin środków ochrony roślin w zbiorniku opryskiwacza

Kolejność	Rodzaj czynności
1	Napełnij opryskiwacz częściowo wodą i rozpocznij mieszanie
2	Rozpuść nawozy w wodzie
3	Dodaj preparaty poprawiające kompatybilność, buforujące i odpieniające
4	Dodaj fungicydy, zoocydy, herbicydy lub regulatory wzrostu i rozwoju roślin w następującym porządku: najpierw tworzące zawiesinę (WP, WG, SC OF), potem emulsję (EC, EW, OW) i wreszcie roztwór (SP i SL)
5	Dodaj adiuwanty: wielokomponentowe, olejowe i środki powierzchniowo czynne
6	Dolej wodę potrzebną do uzyskania zaplanowanej objętości cieczy

Niektóre środki ochrony roślin trzeba wstępnie rozcieńczyć w oddzielnym naczyniu przed wlaniem ich do zbiornika opryskiwacza, zalicza się do nich przede wszystkim proszki i granulaty do sporządzania zawiesiny (WP i WG). Wskazane jest, żeby postąpić podobnie również z koncentratami do sporządzania emulsji (EC), gdy rozcieńcza się je w roztworach nawozów (zwłaszcza bardziej stężonych). Wyjątkowo, niektóre proszki tworzące roztwory właściwe w wodzie (SP) rozpuszcza się wstępnie w odpowiednich rozpuszczalnikach lub ciepłej wodzie, co jest zaznaczane na etykietach odpowiednich produktów.

Kolejność czynności podczas wstępnego rozcieńczania środków ochrony roślin przedstawia się następująco. Najpierw naczynie napełnia się wodą (1), zwykle do połowy jego pełnej objętości i dozuje się preparat (2), ciecz należy wymieszać dopiero po całkowitym zanurzeniu się proszku lub granulatu (na powierzchni może pozostać tylko cieniutka warstewka zawieszonych cząstek). Mieszanie tworzącej się zawiesiny dopiero po zanurzeniu proszku (granulatu) w wodzie zapobiega powstawaniu nie zdyspergowanych grudek. Naczynie dopełnia się wodą do pożądanej objętości, a ciecz ponownie dokładnie miesza (3). Płyn należy niezwłocznie przelać do opryskiwacza, resztki preparatu pozostające na dnie oraz ściankach naczynia należy usunąć przez kilkakrotne wypłukanie naczynia wodą a popłuczyny wlać do zbiornika opryskiwacza.

Środki ochrony roślin mogą być zmieszane ze sobą tylko wtedy, gdy na etykiecie jednego z nich znajduje się takie zalecenie

Jeśli zmieszasz produkty, na których etykietach nie znajdują się takie zalecenia, jesteś odpowiedzialny za to co się zdarzy.

12.4. Miejsce sporządzania cieczy użytkowej

Największe niebezpieczeństwo poważniejszego skażenia środowiska występuje gdy ciecz użytkową sporządza się stale w tym samym miejscu. Takie miejsce powinno być utwardzone i nieprzepuszczalne dla cieczy co pozwala na zebranie rozsypanych lub rozlanych środków ochrony roślin i dalszą ich utylizację. W odniesieniu do miejsca przygotowania cieczy muszą być spełnione również warunki dotyczące odległości od podstawowych obiektów podczas stosowania środków ochrony roślin wymienione w Art. 77.1.1) b) Najlepszym rozwiązaniem jest przygotowywanie cieczy użytkowej w miejscu (w pobliżu miejsca) wykonywania zabiegu, co minimalizuje niebezpieczeństwo sukcesywnego nagromadzania się środków ochrony roślin w gruncie na małej powierzchni na skutek powtarzających się skażeń.

Określanie parametrów pracy opryskiwacza (temat nie dotyczy kolokwium)

Dane:

zaplanowane wydatkowanie cieczy na 1 ha

znana szerokość robocza rozpylacza = rozstaw rozpylaczy na belce x liczba rozpylaczy

znany typ rozpylaczy

zaplanowana „kroplistość” zabiegu

Poszukiwane - prędkość robocza opryskiwacza i ciśnienie robocze

1. Oblicz prędkość przejazdu (przejścia) opryskiwacza wyrażony w km/godz. przy stałych parametrach (obroty silnika i przełożenie lub długość stawianych kroków)

2. Oblicz rzeczywiste wydatkowanie cieczy w dm³/1ha

3. Skoryguj rzeczywistą wartość wydatku cieczy przez zmianę ciśnienia lub prędkości

1. zmiana ciśnienia roboczego z pomocą tabeli wydatków (w małym zakresie)

2. korekta prędkości - zmiana przełożenia lub obrotów silnika (zmian częstotliwości stawiania kroków

13. Mycie opryskiwacza

Informacje o sposobie i środkach używanych do mycia opryskiwacza najczęściej nie są wymienione na etykietach zoocydów, fungicydów i bakteriocydów, jednak nawet niewielka pozostałość środków ochrony roślin na wewnętrznych ścianach zbiornika wpływa na jakość następnych mieszanin. Resztki preparatów osadzone na zewnątrz zbiornika są zmywane na podłoże (glebę) na skutek np. opadów deszczu i powodują zanieczyszczenie gruntu zwłaszcza w miejscu przechowywania opryskiwacza, tym bardziej jeżeli to miejsce nie jest przykryte dachem. Ze szczególną uwagą trzeba myć opryskiwacze po nanoszeniu herbicydów i regulatorów wzrostu, a przed stosowaniem fungicydów lub zoocydów (najlepiej do aplikacji tych środków ochrony roślin używać inne urządzenie). Mycie opryskiwacza, a także naczyń używanych do przygotowywania cieczy przeprowadza się bezpośrednio po ich użyciu, kiedy są jeszcze wilgotne. Zbiornik opryskiwacza należy napełnić częściowo wodą i ewentualnie rozpuścić w niej stosowny detergent (choć na etykietach większości środków ochrony roślin brak jest informacji na temat detergentu, a w związku z tym można wnioskować, że nie jest konieczne jego dodawanie podczas płukania opryskiwacza, to jednak taki dodatek będzie sprzyjał uzyskaniu lepszych efektów mycia). Następnie przez pewien czas (do kilku minut) należy intensywnie mieszać ciecz, aby dobrze umyć całą wewnętrzną powierzchnię zbiornika. Jeżeli opryskiwacz był używany do aplikowania środków ochrony roślin pochodzących od słabych kwasów, zwłaszcza herbicydów z grupy fenoksykwasów (np. 2,4-D), które są dość trudne do usunięcia, to do mycia należy używać podchloryn sodowy (patrz poniżej fragment etykiety opis dotyczący mycia opryskiwacza po użyciu Agritox Suchy 800 SG) ewentualnie roztwory zasad np. amonowej lub sodowej. W tym drugim przypadku zbiornik napełnia się do połowy jego objętości zasadowym roztworem, po czym na krótki czasu włącza się mieszadło i pozwala na częściowe wypłynięcie małej ilości roztworu przez rozpylacze, a następnie pozostawia się ciecz w zbiorniku i przewodach przez kilka godzin (całą noc), aby zneutralizować resztki środka ochrony roślin. Następnie opryskiwacz opróżnia się z płynu, pozwalając, aby jego część wypłynęła przez rozpylacze. W końcu opryskiwacz należy wypłukać czystą wodą.

Wybrany fragment etykiety AGRITOX SUCHY 800 SG dotyczący mycia opryskiwacza

AGRITOX SUCHY 800 SG (zawiera 800g MCPA - związek z grupy fenoksykwasów)

Ze względu na bardzo dużą wrażliwość niektórych roślin uprawnych nawet na znikome ilości środka, bardzo ważne jest dokładne wymycie opryskiwacza po zabiegu, zwłaszcza przed użyciem w innych roślinach niż zalecane.

SPOSÓB MYCIA

- Opróżnić zbiornik, następnie wypłukać wszystkie części składowe opryskiwacza i ponownie opróżnić,

- napełnić zbiornik wodą dodając jeden z zalecanych środków zawierających podchloryn sodowy i płukać przez co najmniej 10 minut z włączonym mieszadłem,

- części składowe rozpylaczy rozmontować, wymyć i wypłukać osobno w roztworze środka zawierającego podchloryn sodowy,

- ponownie wypłukać zbiornik i wszystkie części składowe opryskiwacza czystą wodą.

14. Przechowywanie

Większość syntetycznych środków ochrony roślin zaleca się przechowywać w temperaturze od 0^oC do 30 - 35^oC. Preparaty pochodzenia naturalnego mają nierzadko inne, bardziej wąskie zakresy zalecanej temperatury przechowywania.

Poniżej, przykładowo, podano warunki dotyczące przechowywania BASUDIN 600 EW.

(S15) Przechowywać z dala od źródeł ciepła.

(S47/49) Przechowywać wyłącznie w oryginalnym opakowaniu w temperaturze nie niższej niż -10^oC i nie wyższej niż 35^oC.

15. Środki ostrożności

Środki ostrożności zależą od właściwości preparatu, sposobu jego stosowania, miejsca stosowania, i innych czynników. Pewne środki ostrożności należy uznać za podstawowe i te informacje najczęściej spotykamy na etykietach. Poniżej, przykładowo, podano środki ostrożności, które należy zachować podczas użytkowania BASUDIN 600 EW.

(S1/2) Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.

(S13) Nie przechowywać razem z żywnością, napojami i paszami dla zwierząt.

(S20/21) Nie spożywać posiłków i napojów oraz nie palić tytoniu podczas stosowania środka.

(S23) Nie wdychać rozpylonej cieczy użytkowej.

(S26) W przypadku zanieczyszczenia oczu przemyć je natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.

(S27) Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież.

(S28) W przypadku zanieczyszczenia skóry natychmiast przemyć ją dużą ilością wody.

(S36/37/39) Nosić odpowiednią odzież ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary/ochronę twarzy.

(S46) W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza i pokazać mu opakowanie lub etykietę.

Resztki niezużytej cieczy użytkowej rozcieńczyć wodą i wypryskać na powierzchni poprzednio opryskiwanej. Wodę użytą do mycia aparatury wypryskać na powierzchni uprzednio opryskiwanej, stosując te same środki ochrony osobistej.

Opróżnione opakowania po środku zwrócić do sprzedawcy, u którego środek został zakupiony.

Zabrania się spalania opakowań po środku we własnym zakresie.

UWAGA!

ZABRANIA SIĘ WYKORZYSTYWANIA OPRÓŻNIONYCH OPAKOWAŃ PO ŚRODKACH OCHRONY ROŚLIN DO INNYCH CELÓW, W TYM TAKŻE DO TRAKTOWANIA ICH JAKO SUROWCE WTÓRNE.

(S45) W przypadku awarii lub jeśli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza (o ile to możliwe, należy pokazać etykietę).

15.1 Komentarz do informacji o miejscu i sposobie utylizacji nadmiaru cieczy użytkowej

Najlepszym miejscem utylizacji resztek niewykorzystanej cieczy użytkowej jest obiekt (plantacja roślin, pojedyncza roślina, gleba, pomieszczenie) na (w) którym zastosowano środek ochrony roślin, o ile nie doprowadzi to do przekroczenia dopuszczalnej na etykiecie środka ochrony roślin dawki dla tego obiektu. Zaleca się rozcieńczenie pozostałości cieczy użytkowej i następnie jej naniesienie. Niekiedy (integrowana produkcji według IOBC) zaleca się wyznaczenie fragmentu polu na plantacji, na który nie nanosi się środka podczas zabiegu, a można go opryskiwać resztkami niezużytej cieczy oraz popłuczynami po myciu opryskiwacza (nie wolno przy tym przekraczać zalecanej dawki preparatu na jednostkę powierzchni).

15.2. Sposób mycia oraz utylizacji opakowań po zużytych środkach ochrony roślin

Bezpośrednio po opróżnieniu całego opakowania ze środka ochrony roślin należy pojemnik trzykrotnie wypłukać wewnątrz, a ciecz wlać do zbiornika opryskiwacza. Większość opakowań po środkach ochrony roślin podlega zwrotowi do punktu zakupu, a następnie trafia do spalarni, gdzie zostaje zniszczona. Odpowiednia informacja na ten temat znajduje się na opakowaniu; w Polsce za tego rodzaju środki ochrony roślin pobierana jest kaucja podczas kupna, która zostaje zwrócona po oddaniu opakowania w miejscu zakupu. Obecnie obowiązuje zasada, że do zwrotu przeznaczone są wszystkie opakowania, w których wnętrzu znajduje się środek ochrony roślin bardzo toksyczny lub toksyczny dla któregokolwiek z organizmów, dla których podaje się obowiązkowo informację o toksyczności na etykiecie preparatu: człowiek, pszczoły, ryby, rozwielitki i glony. Pozostałe opakowania (na których etykiecie nie zaznaczono informacji o konieczności zwrotu) traktowane są jako odpady komunalne. Obecnie system zwrotu opakowań nie funkcjonuje w pełni, a wiele środków ochrony roślin jeszcze nie ma znowelizowanych etykiet - stosownie do potrzeb systemu, co oznacza, że nie podlegają one zwrotowi. Większość z tych środków stanowi odpad niebezpieczny, podobnie jak środki przeterminowane i niezutylizowane opakowania preparatów stosowanych w poprzednich latach.

16. Pomoc medyczna

Ten termin nie pojawia się na etykietach środków ochrony roślin jako oddzielny tytuł do wymienionych poniżej informacji, wyróżniono go tutaj tylko dla potrzeb zajęć. Nie zawsze wszystkie wymienione poniżej rodzaje informacji pojawiają się na etykietach środków ochrony roślin.

16.1. Antidotum

Dla większości środków ochrony roślin nie ustalono antidotum, w takich przypadkach lekarz podejmuje leczenie objawowe (dla wykluczenia możliwości zastosowania antidotum, lub przeciwnie - jego wskazania, konieczna jest etykieta środka ochrony roślin).

16.2 Objawy zatrucia

Poniżej, przykładowo, podano objawy zatrucia w przypadku BASUDIN 600 EW i innych środków ochrony roślin zawierających diazynon.

Pocenie, ból głowy, osłabienie, zawroty głowy, mdłości, ból żołądka, wymioty, zwężenie źrenic, zaburzenie wzroku, drżenie mięśni.

16.3 Pierwsza pomoc

Poniżej, przykładowo, podano zalecenia dotyczące pierwszej pomocy w przypadku zatrucia preparatem BASUDIN 600 EW oraz innych środkami ochrony roślin zawierającymi diazynon.

Jeśli wystąpiły jakiekolwiek spośród wyżej wymienionych objawów, zwłaszcza jeśli znana jest przyczyna skażenia: przerwać pracę, zdjąć zanieczyszczoną odzież, umyć zanieczyszczoną skórę i włosy, nie dopuścić do jakiegokolwiek wysiłku, natychmiast wezwać lekarza i pokazać etykietę.

Zalecenie dla lekarza:

Leczenie:

1. Jeśli występują oznaki i objawy, możliwie jak najszybciej wstrzyknąć 2 mg siarczanu atropiny (w przypadku dzieci w paru dawkach) i powtarzać (w razie potrzeby) dopóty, dopóki nie nastąpi pełna atropinizacja.

2. Jeśli to możliwe, podać domięśniowo1 g pralidoksyny. Powtórzyć po 3-4 godz.

Inne środki zaradcze:

1. Zapewnić dostęp świeżego powietrza.

2. Obserwować oddech. Jeśli wystąpiły zaburzenia w oddychaniu wykonać sztuczne oddychanie i utrzymywać aż do momentu przybycia lekarza. Możliwie, że będzie konieczna intubacja endotrachealną rurką lub tracheotomia w połączeniu ze sztucznym oddychaniem.

3. Jeśli środek został połknięty szybko spowodować wymioty (dotykając palcami tylnej części gardła) i podając 1 lub 2 szklanki wody do wypicia. Kontynuować dopóty, dopóki wymiociny będą przejrzyste. Nie podawać niczego doustnie, jeśli poszkodowana osoba jest nieprzytomna

4. Zapewnić pacjentowi ciepło, pełny odpoczynek i hospitalizować co najmniej 24 godziny.

16.4 Pomoc medyczna (specjalistyczna)

W zaistniałych sytuacjach kiedy wymagana jest lub konieczna inna pomoc medyczna niż ujęta w wyżej wymienionych ostrzeżeniach skontaktować się z najbliższym ośrodkiem toksykologicznym:

Gdańsk - (0-prefiks-58) 301 65 16 Rzeszów - (0-prefiks-17) 866 44 09

Kraków - (0-prefiks-12) 411 99 99 Sosnowiec - (0-prefiks-32) 266 11 45

Lublin - (0-prefiks-81) 740 26 76 Warszawa - (0-prefiks-22) 619 08 97

Łódź - (0-prefiks-42) 657 99 00 Wrocław - (0-prefiks-71) 343 30 08

Poznań - (0-prefiks-61) 847 69 46

17. Okres ważności

Większość syntetycznych środków ochrony roślin ma okres ważności wynoszący 3 (lub 2) lata. Okresy ważności dla preparatów pochodzenia naturalnego różnią się niekiedy znacznie. Preparaty zawierające żywe owady czy roztocze mają okres ważności nierzadko kilkudniowy, natomiast te, które zawierają zarodniki przetrwalnikowe grzybów mogą mieć okres ważności wynoszący nawet 10 lat.

Na etykiecie znajdują się również inne podstawowe informacje o środku ochrony roślin:

Data produkcji -

Zawartość netto -

Nr partii -

Podstawowa zawartość etykiety środka ochrony roślin

1. Producent, importer - przedstawiciel w Polsce

2. Numer rejestracji ministra właściwego ds. rolnictwa

3. Nazwa handlowa środka ochrony roślin,

4. Nazwa substancji aktywnej(ych)

5. Określenia toksyczności

6. Ostrzeżenia dotyczące zagrożenia jakie stwarza preparat

7. Ogólne określenie właściwości środka ochrony roślin i zastosowania

8. Zakres stosowania, terminy i dawki (zalecana objętość cieczy podczas opryskiwania)

9. Uwagi dotyczące stosowania środków ochrony roślin

(Następstwo roślin - herbicydy)

10. Okres karencji

11. Okres prewencji

(Przeciwwskazania - herbicydy)

12. Sporządzanie cieczy użytkowej

13. Mycie opryskiwacza

14. Przechowywanie

15. Środki ostrożności oraz informacje o utylizacji opakowań i resztek cieczy

16.Pomoc medyczna

17.Okres ważności

---