Co to są hormony?
Hormony, to substancje wytwarzane w gruczołach wewnątrzwydzielniczych lub wyspecjalizowanych grupach komórek, przekazywane przez nie wprost do krwi, mające silne pobudzające lub hamujące działanie na procesy biochemiczne, poprzez które przejawia się ich regulacja i sterowanie czynnościami różnych tkanek i narządów
Czy hormony są przekaźnikami?
.Obecność hormonów jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesów życiowych (homeostaza). Hormony pełnią funkcje przekaźników informacji pomiędzy układem hormonalnym i nerwowym a resztą organizmu. Hormony sa, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących w komórkach.
Czy hormony dostarczają energii organizmowi?
Hormony nie są budulcem ani nie dostarczają energii. Od ich działania zależy jednak równowaga środowiska wewnętrznego (homeostaza), co jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania wszystkich narządów. Hormony występują w organizmie w bardzo małym stężeniu, ale każde odchylenie od stanu pożądanego zakłóca równowagę i powoduje wystąpienie objawów chorobowych.
Czy hormony są nam niezbędne ?
Hormony są to substancje wytwarzane w organizmie przez gruczoły dokrewne (oraz przez niektóre inne narządy i tkanki), regulujące czynności narządów wewnętrznych.Pobudzają lub hamują procesy biochemiczne zachodzące w tkankach.Organizm człowieka składa się z wielu systemów i narządów, których działanie musi być dostosowane do aktualnych potrzeb całego ustroju. Od sprawności ich funkcjonowania zależy nasze zdrowie.
Jaka jest funkcja hormonu?
Funkcją hormonu jest regulacja czynności i modyfikacja cech strukturalnych, tkanek leżących w pobliżu miejsca jego wydzielania lub oddalonych, do których dociera drogą krwi. Istnieją także takie hormony, które wywierają wpływ na funkcjonowanie wszystkich tkanek organizmu.
Czy hormon to niezbędny regulator?
Od regulacji hormonalnej zależy intensywność pracy narządów i włączanie się w odpowiednim momencie mechanizmów zapewniających stały skład środowiska wewnętrznego (np. stały, prawidłowy poziom cukru we krwi, stałe stężenie wapnia w surowicy Stałość środowiska wewnętrznego, tzw. homeostaza, to warunek niezakłóconego funkcjonowania wszystkich narządów
Gdzie powstają hormony ?
Hormony powstają:1) w wyspecjalizowanych narządach - GRUCZOŁACH DOKREWNYCH. Są to HORMONY GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH 2) w komórkach rozsianego układu wydzielania wewnętrznego, jako HORMONY TKANKOWE 3) w komórkach o innej funkcji jako HORMONY O DZIAŁANIU MIEJSCOWYM - działają na sąsiednie komórki przez płyn zewnątrzkomórkowy (niektóre mogą być przenoszone przez krew)
Jak dzielimy hormony ze względu na budowę?
Ze względu na budowę hormony dzielimy na:1) zbudowane z aminokwasów lub związków pochodnych.- podwzgórze- przysadka- szyszynka- tarczyca- gruczoły przytarczyczne- wyspy trzustkowe-rdzeń nadnerczy
Hormon a gruczoł wydzielania wewnętrznego.
Większość hormonów wytwarzają gruczoły wydzielania wewnętrznego, zwane też gruczołami dokrewnymi. Gruczoły wydzielające hormony nazywamy dokrewnymi. Gdyż nie ma specjalnych przewodów doprowadzających hormon do miejsca jego działania, lecz wydzielają go bezpośrednio do krwi. Przykładem może być tu np. ślina wyprowadzana ze ślinianek do jamy ustnej czy żółć z wątroby. Hormon dociera do narządów docelowych z krwią, często przebywając dość odległą drogę z gruczołu, w którym został wytworzony. Wydzielina tych gruczołów przedostaje się bezpośrednio do krwi, a następnie, wraz z krwią, jest transportowana do narządów docelowych. Z tego względu układ hormonalny nazywany jest układem dokrewnym.Najważniejszymi gruczołami wydzielania wewnętrznego są, obok przysadki, tarczyce, prztarczyce, nadnercza, trzustka oraz męskie i żeńskie gruczoły płciowe.
A jak się wydzielają hormony?
Czy tu też istnieje podział?
Hormony można podzielić również ze względu na sposób wydzielania na:
1) endokrynne - uwalniane bezpośrednio do krwi,
2) parakrynne - wydzielane pośrednio do krwi a bezpośrednio do tkanek (hormony tkankowe) ze względu na miejsce ich działania i właściwości (po dostaniu się do krwi ulegają szybko unieczynnieniu).Dany hormon działa na komórkę jeśli ta posiada swoisty dla niego receptor. Jest to mechanizm, który decyduje o zasięgu działania określonego hormonu.
Jak hormon trafia do celu?
Odpowiednie hormony trafiają pod właściwe adresy dzięki "pasującym" do nich receptorom znajdującym się na powierzchni komórek Ośrodek sterowania produkcją hormonów znajduje się w podwzgórzu mózgu, gdzie "komunikują się" ze sobą system nerwowy i system hormonalny. Komunikat o zapotrzebowaniu poszczególnych narządów na odpowiednie hormony kierowany jest do przysadki mózgowej, która produkuje hormony sterujące - pobudzające lub hamujące aktywność gruczołów dokrewnych
Czy to jest receptor?
Skąd hormony "wiedzą", do jakiego narządu mają dotrzeć? Otóż tkanki docelowe, którym dany hormon jest potrzebny do regulacji ich pracy, mają na powierzchni komórek takie miejsca, które potrafią "rozpoznać" go i "przechwycić" z przepływającej krwi. Są to tzw. receptory. Tkanki danego narządu nie reagują na krążące we krwi hormony, jeżeli nie posiadają odpowiednich receptorów. Wychwytują tylko te hormony, w receptory których zostały wyposażone przez naturę. Dzięki takiemu porządkowi rzeczy hormony działają swoiście, tylko na pewne "przypisane" im tkanki i narządy, nie wtrącając się w przemiany biochemiczne tkanek, które nie mają specyficznych dla nich receptorów.
Co na to gruczoły dokrewne?
Skąd gruczoły wiedzą, kiedy mają wydzielić ze swych tkanek potrzebny hormon?
Otóż gruczoły te pozostają pod kontrolą centralnego układu nerwowego, szczególnie podwzgórza i przysadki, skąd dostają sygnały o zapotrzebowaniu na dany hormon. Czasem wręcz są "popędzane" do produkcji i wydzielenia substancji hormonalnej przez tzw. czynniki (hormony) uwalniające, wytwarzane w przysadce mózgowej.
Zakłócona homeostaza to swoisty alarm - Tak czy nie ?
Niektóre gruczoły dokrewne mają własne "czujniki" (rodzaj receptorów). Alarmują one, że homeostaza organizmu została zakłócona i należy ją szybko przywrócić. Na przykład trzustka dowiaduje się, że wzrósł poziom cukru we krwi, więc szybko wydziela insulinę (hormon trzustkowy), lub przytarczyce odpowiadając na sygnał, że obniżyło się stężenie wapnia we krwi, wydzielają parathormon (hormon przytarczyc) .Insulina natychmiast oddziałuje na odpowiednie tkanki, które przetwarzają i magazynują nadmiar glukozy. Dzięki temu jej poziom we krwi normalizuje się, parathormon zaś pobudza odpowiednie narządy (nerki, przewód pokarmowy, kości), których współdziałanie doprowadza do przywrócenia prawidłowego poziomu wapnia we krwi. Właściwy poziom hormonów ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania zdrowego organizmu. Ich niedobory lub nadmiar są przyczyną ciężkich, najczęściej groźnych dla życia, chorób: niedoczynności lub nadczynności gruczołów dokrewnych.
Do czego prowadzi niedoczynność lub nadczynność gruczołów dokrewnych ?.
Niedoczynność lub nadczynność gruczołów dokrewnych powoduje odpowiednio niedobór lub nadmiar poszczególnych hormonów, co prowadzi do chorób.
Jak działa hormon?
Ogólnie działanie hormonów polega na aktywacji lub deaktywacji pewnych mechanizmów komórkowych w tkankach docelowych (narządach docelowych). Na przykład insulina tak wpływa na komórki, że aktywuje mechanizmy pobierania glukozy, co powoduje spadek stężenia glukozy we krwi. Aktywacja lub deaktywacja odbywa się przez łączenie się ze specyficznymi błonowymi lub wewnątrzkomórkowymi receptorami.Wiele hormonów ma działanie wzajemnie antagonistyczne - np. insulina i glukagon. Insulina powoduje spadek stężenia glukozy we krwi, a glukagon wzost jej stężenia.
Czy hormon może działać na komórkę ?
Dla hormonów jest charakterystyczne działanie w małych stężeniach, a także niezużywanie się w reakcjach chemicznych. Wpływ hormonów na procesy komórkowe przejawia się poprzez: 1)regulację aktywności lub produkcji enzymów komórkowych,2),regulację transportu jonów i innych substancji (tj. glukoza) przez błony komórkowe,3) oraz pośrednio przez wpływ na ilość substratów chemicznych we krwi dopływającej do określonych tkanek.
Czy istnieją hormony nadrzędna?
Wśród hormonów można wyróżnić grupę, której zadaniem jest regulacja czynności innych hormonów. Na przykład hormon tyreotropowy (TSH) wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów tarczycowych - tyroksyny (T4), a także trójjodotyroniny (T3). Poza tym TSH wpływa na zwiększenie ukrwienia gruczołu tarczowego, a także taką przebudowę strukturalną pęcherzyków tarczycowych, która pozwala sprostać wymogom zwiększonej czynności hormonalnej. Tą grupę nadrzędnych "nadzorców" nad innymi gruczołami dokrewnymi nazywamy hormonami tropowymi.
Czy istnieją hormony super nadrzędna ?
Nad hormonami tropowymi kontrolę sprawuje wyższe piętro nadzoru. Znajduje się ono w części mózgu nazywnej podwzgórzem. Podwzgórze produkuje hormony uwalniające i hamujące, które wpływają na wzrost lub spadek wydzielania hormonów tropowych produkowanych przez przysadkę. I tak, istnieje tyreoliberyna powodująca uwalnianie (zwiększenie wydzielania) hormonu tropowego - TSH (hormon tyreotropowy), a także somatostatyna, która zmniejsza wydzielanie hormonu wzrostu przez komórki przysadki mózgowej.
Jaki jest mechanizm działający w obrębie układu hormonalnego ?
Ogólnym mechanizmem działającym w obrębie układu hormonalnego jest ujemne sprzężenie zwrotne. Produkt wydzielany przez dany gruczoł dokrewny np. tarczycę - czyli tyroksyna (a także bezpośrednio trójjodotyronina), wpływa hamująco (czyli ujemnie) na gruczoł dokrewny nadzorczy czyli przysadkę mózgową. Powoduje to spadek wydzielania TSH przez przysadkę i z kolei hormonów tarczycy. Spadek nie może przekroczyć pewnej określonej granicy gdyż wówczas ujemny (hamujący) wpływ maleje co pozwala na ponowne produkowanie większych ilości TSH. Jest to element homeostazy i system ten działając we wzajemnym sprzężeniu, utrzymuje równowagę hormonalną organizmu.
Czy nastąpiła ostatnio ewolucja pojęć związana z substancjami hormonalnym ?
Od czasu odkrycia pierwszych hormonów, pojęcie to dość znacznie się rozmyło. Nie ma już tak ściśle ustalonych substancji hormonalnych, odkryto substancje działające parakrynnie i autokrynnie, to znaczy na okoliczne tkanki lub na tkanki w miejscu wytwarzania. Hormony należą do różnych klas związków chemicznych i nie muszą już być wytwarzane przez gruczoł, wystarczy tkanka lub grupa wyspecjalizowanych komórek. Zatarł się też podział na witaminy i hormony - aktywną postać witaminy D3 (1,25-dihydroksycholekalcyferol), można uznać za homon, a jej produkcja przebiega kolejno w skórze, wątrobie i nerkach.
Hormony pod względem chemicznym to ujednolicona formacja czy nie ?
Pod względem chemicznym hormony stanowią niejednolitą grupę związków, dlatego można je podzielić na: hormony o budowie białkowej (polipeptydy i oligopeptydy), hormony steroidowi oraz hormony będące pochodnymi aminokwasów.
Jakie znamy hormony polipeptydowi ?
Do hormonów polipeptydowych należą hormony przedniego płata przysadki, choriongonadotropina (HCG) insulina, glukagon, parathormon, kalcytonina, relaksyna i hormony tkankowe.Oligopeptydami są: neurohormony podwzgórza, wazopresyna (ADH), oksytocyna, angiotensyna, bradykinina.
Czy hormony mogą być pochodnymi steroidów np. cholesterolu ?
akie znamy hormony steroidowe?
Steroidy, sterydy, sa to związki organiczne, naturalne lub syntetyczne, zawierające w cząsteczce układ cyklopentanoperhydrofenantrenu, czyli gonanu (cztery nasycone, skondensowane pierścienie, w tym trzy pierścienie sześciowęglowe i jeden pięciowęglowy), zmodyfikowany dzięki różnemu stopniowi jego nasycenia oraz obecności podstawników. Steroidy wykazują aktywność optyczną. Rozróżnia się steroidy:
1) hormony kory nadnerczy, - 11- hydroksysterydy (hormony kory nadnerczy: kortyzol, kortyzon, aldosteron),2) hormony płciowe gonad - 11- dezoksysterydy (dezoksykortykosteron, gestageny - progesteron, androgeny - testosteron)- aromatyczne (estrogeny - estradiol).3) glikozydy nasercowe,4) sterole,5) kwasy żółciowe.Steroidy znajdują zastosowanie jako leki o działaniu anabolicznym (anaboliczne środki), moczopędnym, przeciwnowotworowym oraz jako środki antykoncepcyjne, a także (niedozwolone) środki dopingujące (steroidy anaboliczne
Jak działają hormony peptydowe i białkowe?
Działanie hormonów peptydowych i białkowych:
- wiążą się z receptorem w błonie komórkowej komórek docelowych
- zmieniają metabolizm wewnątrzkomórkowy, w tym również aktywność enzymów
- w końcowym efekcie dochodzi do zmian w procesie syntezy związków wytwarzanych przez komórki docelowe
Jak działają hormony steroidowe?
Działanie hormonów steroidowych
Wnikają przez błonę komórkową do wnętrza komórek docelowych i w połączeniu z receptorem cytoplazmatycznym wpływają na transkrypcję cząsteczek mRNA w jądrze komórkowym, co wywołuje zmianę w syntezie białek strukturalnych, enzymatycznych i wydzielanych przez komórki na zewnątrz.
Czy hormony mogą być pochodnymi aminokwasów?
Pochodnymi aminokwasów są: tyroksyna, trójjodotyronina, adrenalina, noradrenalina, acetylocholina, serotonina, histamina.
Jakie znamy hormony tkankowe ?
Hormony tkankowe, związki heterogenne, wytwarzane przez komórki lub grupy komórek, uwalniane bezpośrednio do krwi lub też w układzie nerwowym, oddziaływują na swoiste narządy lub w miejscu swojego powstania.
Wśród hormonów tkankowych można wyróżnić hormony wytwarzane w błonie śluzowej żołądka oraz jelita cienkiego, które regulują podstawowe czynności układu pokarmowego:
1) gastrynę - powodującą wydzielanie kwasu solnego i enzymów trawiennych przez żołądek (sok żołądkowy),
2) enterogastron - hamujący wydzielanie enzymów przez żołądek i perystaltykę jelit,
3) pankreozyminę - pobudzającą wydzielanie soku trzustkowego,
4) sekretynę - pobudzającą wydzielanie soku trzustkowego i żółci przez wątrobę,
5) cholecystokininę - powodującą skurcze pęcherzyka żółciowego.
Do hormonów tkankowych często zalicza się także:
1) noradrenalinę - wydzielaną przez zakończenia nerwów sympatycznych,
2) acetylocholinę - wydzielaną przez zakończenia nerwów parasympatycznych i synapsy.
Oba wyżej wymienione związki są mediatorami współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego (autonomiczny układ nerwowy).
3) serotoninę - wydzielaną przez płytki krwi (podnoszącą ciśnienie krwi, pobudzającą perystaltykę jelit),
4) histaminę - wydzielaną przez komórki tuczne, rozszerzającą naczynia krwionośne
Podwzgórze i jego hormony
•
Podwzgórze |
o tyreoliberyna (TRH) |
o gonadoliberyna (GnRH) |
o somatoliberyna (GHRH) |
o kortykoliberyna (CRH) |
o somatostatyna |
o prolaktostatyna inaczej dopamina (PIH) |
Organy wykonawcze w działaniu hormonów.
Organy wykonawcze hormonów są rozrzucone po całym organizmie. Są to: serce, wątroba, nerki, żołądek, jelita, płuca, kości, mięśnie, skóra, tkanki, narządy płciowe, układ krążenia i cały metabolizm organizmu. Wszystkie one działają na komendę hormonów.
Układ hormonalny rodzajem systemu łączności.
Układ hormonalny pełni w organizmie rolę swego rodzaju systemu łączności. Hormony przekazują sygnały do narządu docelowego. Istnieje również drugi system łączności, podobny do sieci telefonicznej, a mianowicie układ nerwowy.
Przysadka mózgowa i jej hormony
Przysadka mózgowa |
|
Płat przedni (adenohypophysis) |
|
o hormon wzrostu |
|
o prolaktyna |
|
o ACTH (hormon adrenokortykotropowy) |
|
o TSH (hormon tyreotropowy) |
|
o FSH (hormon folikulotropowy) |
|
o LH (hormon luteinizujący) |
|
płat tylny (neurohypophysis) |
|
o oksytocyna |
|
o ADH (hormon antydiuretyczny) |
Hormony przysadki
Przysadka mózgowa jest niewielkim gruczołem dokrewnym mieszczącym się wewnątrz czaszki, w tzw. siodełku tureckim. Ważąc zaledwie 0,5-0,8 g, pełni ona kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Przysadka mózgowa składa się z części nerwowej i części gruczołowej, która stanowi 70% masy gruczołu.Wydziela ona kilka hormonów wpływających na czynności całego organizmu lub regulujących funkcjonowanie innych gruczołów dokrewnych.Aktywność wewnątrzwydzielnicza przysadki jest sterowana potrzebami organizmu i pozostaje pod kontrolą centralnego układu nerwowego. Część hormonów przysadkowych jest wydzielana pod wpływem hormonów uwalniających, produkowanych przez część mózgu zwaną podwzgórzem.Przysadka mózgowa wydziela siedem dobrze poznanych hormonów: hormon wzrostu, hormon tyreotropowy, hormon kortykotropowy, hormon dojrzewania pęcherzyków, hormon luteinizujący, prolaktynę i hormon melanotropowy
Hormon wzrostu
Przysadka wydziela substancję pobudzającą wzrost, zwaną hormonem wzrostu lub somatotropiną (GH od ang. growth hormone lub STH od ang. somatotropic hormone).
Hormon wzrostu pobudza wzrost u dzieci, a ponadto wywiera wpływ na gospodarkę białkową, tłuszczową i węglowodanową organizmu. Pobudza przyswajanie aminokwasów i zwiększa syntezę białka.Nadmierne wydzielanie somatotropiny w okresie wzrostu prowadzi do tzw. gigantyzmu (bardzo wysoki wzrost - powyżej 200 cm u mężczyzn i 190 cm u kobiet), a u osób dorosłych do akromegalii (powiększenie rąk, stóp i części kostnych twarzy, z charakterystycznym uwydatnieniem żuchwy i "pogrubieniem" rysów twarzy).
Niedobór hormonu wzrostu u dzieci prowadzi do karłowatości przysadkowej.
Szyszynka i jej hormony
Szyszynka: znajduje się w mózgu i jest czymś w rodzaju naszego zegara wewnętrznego. W ciemności zaczynanatychmiast wytwarzać melatoninę, hormon uspokajający, dzięki któremu zasypiamy (ale który zimą może też wywoływać stany depresyjne).
tyroksyna (T4) |
trójjodotyronina (T3) |
kalcytonina |
Główne hormony tarczycy
to tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3). Do wytwarzania tych hormonów jest potrzebny jod, dlatego niedobór albo nadmiar jodu jest jedną z przyczyn chorób tarczycy. Produkcja i uwalnianie T3 i T4 pozostaje pod kontrolą TSH, hormonu tyreotropowego wydzielanego przez przedni płat przysadki mózgowej.
Tyroksyna i trójjodotyronina:
• przyspieszają i pobudzają procesy życiowe wielu różnych tkanek;
• zwiększają zużycie tlenu przez komórki;
• pobudzają organizm do wytwarzania ciepła;
• wpływają na pracę serca;
• są potrzebne do prawidłowego rozwoju i działania układu nerwowego;
• umożliwiają dojrzewanie układu kostnego.
Różne choroby tarczycy mogą prowadzić do zaburzeń w produkcji i wydzielaniu T3 i T4. Występują wtedy objawy nadczynności lub niedoczynności tarczycy.
Gruczoły przytarczyczne i ich hormon |
parathormon (PTH) |
Serce - przedsionki i jego hormon. |
przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP) |
Przewód pokarmowy i jego hormony. |
gastryna |
sekretyna |
cholecystokinina (CCK) |
somatostatyna |
neuropeptyd Y |
Wątroba i jej hormony. |
Insulin-like Growth Factor (IGH) |
angiotensynogen |
trombopoetyna |
|
Trzustka (wyspy trzustkowe) i jej hormony |
insulina |
glukagon |
somatostatyna |
|
Nadnercza i ich hormony |
|
glikokortykoidy |
mineralokortykoidy |
androgeny |
dehydroepiandrosteron |
rdzeń nadnerczy |
adrenalina (epinefryna) |
noradrenalina (norepinefryna) |
Nerki i ich hormony |
|
Renina |
Erytropoetyna (EPO) |
Tkanka tłuszczowa i jej hormony |
leptyna |
Jądra ich hormon |
|
androgeny |
Jajniki i ich hormony. |
estrogeny |
progesteron |
Łożysko i jego hormony. |
|
|
progesteron |
gonadotropina łożyskowa (HCG) |
Jakie znamy hormony płciowe ?
Hormony płciowe, hormony wydzielane głównie przez gonady, korę nadnerczy i łożysko.
Znajdują się pod stałą kontrolą gonadotropin przysadkowych i neurohormonów podwzgórza. Ze względu na budowę chemiczną (należą do hormonów steroidowych), można je podzielić na:
a) 11- dezoksysterydy (dezoksykortykosteron, gestageny - progesteron, androgeny - testoseron),
b) aromatyczne (estrogeny - estradiol).Do hormonów płciowych należy także choriogonadotropina wytwarzana przez łożysko.Hormony płciowe są odpowiedzialne za rozwój drugorzędowych cech płciowych, prawidłowy przebieg cyklu miesiączkowego i ciąży, czynność gonad, czy przemianę materii.
Jakie znamy hormony przedniego płata przysadki ?
Hormony przedniego płata przysadki,
1) hormon wzrostowy, czyli somatropowy (somatotropina, STH). |
2) hormon tyreotropowy, czyli tyreotropina, TSH. |
3) hormon adrenokortykotropowy, czyli kortykotropina, ACTH. |
4) hormon melanotropowy, czyli melanotropina, MSH. |
5) hormon floikulotropowy, czyli folikulostymulina, FSH. |
6) hormon luteinizujący, LH. |
7) hormon luteotropowy, prolaktyna, LTH. |
Przedni płat przysadki znajduje się pod kontrolą czynników stymulujących (RF), jak i hamujących (IF) wydzielanych przez podwzgórze (neurohormony podwzgórza).
Jakie znamy hormony tylnego płata przysadki ?
Tylny płat przysadki wydziela wazopresynę (hormon antydiuretyczny - ADH, neurohormony) i oksytocynę. Hormony te wytwarzane są w podwzgórzu i drogą transportu neuronalnego docierają do tylnego płata, gdzie są magazynowane, a następnie uwalniane.
Jakie znamy hormony kory nadnerczy ?
Hormony kory nadnerczy, kortykosteroidy, część korowa nadnerczy trzy rodzaje hormonów:
1) mineralokortykosteroidy (aldosteron, dezoksykortykosteron - DOCA), które mają wpływ na gospodarkę sodu i potasu w ustroju, a pośrednio wody (aldosteronizm),
2) glikokortykoidy (kortyzon, kortyzol) uczestniczące w przemianie węglowodanów i tłuszczów, mające działanie przeciwalergiczne (alergia) i przeciwzapalne (reakcja zapalna),
3) androgeny, które wpływają na anabolizm białek oraz współdziałają w rozwoju drugorzędnych cech płciowych(cechy płciowe).
Czynność kory nadnercza regulowana jest na zasadzie mechanizmów zwrotnych przez układ podwzgórzowo-przysadkowy (ACTH).
Neurohormony
Neurohormony, hormony wytwarzane przez komórki nerwowe (neuron), wydzielane przez ośrodkowy układ nerwowy (podwzgórze, przysadka mózgowa), rdzeń nadnerczy lub zakończenia nerwów obwodowych. Spełniają rolę łącznika układów nerwowego i układu dokrewnego.
Neurohormony podwzgórza
Do neurohormonów podwzgórza należą m.in.: oksytocyna, wazopresyna (hormon antydiuretyczny), hormon melanotropowy, a także podwzgórzowe czynniki uwalniające i hamujące (układ podwzgórzowo-przysadkowy) oraz autakoidy.
Autakoidy
Autakoidy to hormony wytwarzane przy zakończeniach nerwów sympatycznych i parasympatycznych (autonomiczny układ nerwowy), należące do amin katecholowych: adrenalina (pochodna β-fenyloetyloaminy), noradrenalina, acetylocholina (pochodna aminoetanolu).
Jakie znamy neurohormony podwzgórza ?
Neurohormony podwzgórza, związki polipeptydowe regulujące wydzielanie hormonów przedniego płata przysadki mózgowej, transportowane do przysadki z krwią poprzez układ wrotny przysadki. Do neurohormonów podwzgórza należą m.in.: oksytocyna, wazopresyna (hormon antydiuretyczny), hormon melanotropowy, a także podwzgórzowe czynniki uwalniające i hamujące (układ podwzgórzowo-przysadkowy) oraz autakoidy.
Czy neurohormony podwzgórza działają jednakowo czy tez nie ?
Neurohormony mają właściwości pobudzające lub też hamujące.
Neurohormony podwzgórza pobudzające !!!
Działanie pobudzające wykazują:
1) CRH-kortykoliberyna - hormon uwalniający kortykotropinę,
2) TRH-tyreoliberyna - hormon uwalniający tyreotropinę,
3) PRL-RH-prolaktoliberyna - hormon uwalniający prolaktynę,
4) GH-RH-somatoliberyna - hormon uwalniający hormon wzrostu,
5) FSH-RH i LH-RH - hormony uwalniające odpowiednio folikulotropinę i lutropinę.
Neurohormony podwzgórza hamujące !!!
Działanie hamujące mają nastepujace hormony.
1) PIF-prolaktostatyna - czynnik hamujący uwalnianie prolaktyny,
2) GHIF-somatostatyna - hormon hamujący wydzielanie hormony wzrostu i
3) MIF-melanostatyna - czynnik hamujący uwalnianie hormonu melanotropowego.
Poprzez neurohormony podwzgórza różne części ośrodkowego układu nerwowego wywierają wpływ na wydzielanie hormonów przysadki, która z kolei reguluje czynność kory nadnerczy (hormony kory nadnerczy), tarczycy, jajników i jąder (hormony płciowe). Hormony tych gruczołów zwrotnie hamują (sprzężenia zwrotne ujemne) wydzielanie odpowiednich hormonów podwzgórzowych.
Hormony pęcherzykowe - Estrogeny.
Estrogeny, hormony pęcherzykowe, hormony płciowe żeńskie, sterydowe, wydzielane głównie przez jajniki (cykl miesiączkowy), ale również przez jądra i korę nadnerczy.
Estrogeny są odpowiedzialne za wytworzenie drugorzędowych cech płciowych. Wraz z progesteronem przygotowują błonę śluzową macicy do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej (implantacja). Mają także pewne działanie anabolizujące (dojrzewanie płciowe).
Szeroko stosowane w leczeniu niewydolności jajników, zaburzeń okresu menopauzy (m.in. osteoporozy), zaawansowanego raka prostaty oraz w celu zahamowania laktacji. Wchodzą także w skład hormonalnych środków antykoncepcyjnych.
|
|
1