Prawo Konstytucyjne - zarys wykładu w notatkach, prawoznawstwo, polskie prawo konstytucyjne, polskie prawo konstytucyjne


Prawo Konstytucyjne

Konstytucja i źródła prawa konstytucyjnego

1. Prawo konstytucyjne i jego przedmiot:

- prawo konstytucyjne jako gałąź prawa,

- prawo konstytucyjne jako prawo publiczne,

- przedmiot regulacji: państwo i jego instytucje,

- chroni interes państwa,

- ustanawia powiązanie pionowe między podmiotami.

2, Prawo konstytucyjne to całokształt norm regulujących ustrój państwowy tzn. :

- podstawowe instytucje,

- zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego,

- zasady funkcjonowania organów państwowych,

- miejsce i status.

3. Poprzez determinacje zasad ustrojowych prawo konstytucyjne stanowi podstawę do tworzenia podrzędnych względem konstytucji źródeł prawa.

4. Konstytucja - pojęcie i geneza.

Konstytucja - akt prawny, który ma za zadanie uporządkowanie i organizację życia społecznego i politycznego danego państwa.

Konstytucja - akt prawny o najwyższej mocy prawnej, który określa zasady ustroju państwa, wskazuje suwerena i sposoby sprawowania przezeń władzy, regulujący kompetencje, relacje, organizację, i zasady stanowienia organów państwowych oraz określający podstawowe prawa, obowiązki i powinności jednostki, a także postanowienia dotyczące norm zmiany swoich zapisów. Uchwalana jest w specjalnym trybie i formie.

- zjawiska historyczne:

    1. Szkoła prawa natury - prawo organizujące władze państwową oparte na prawie natury:

- Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki (1876)

- Konstytucja USA (1877)

- Konstytucja Francuska (1791)

    1. Koncepcja umowy społecznej - ograniczenie i delegowanie pewnych kompetencji władzy publicznej (John Locke)

    2. Koncepcja Monteskiuszowska - prawa powinny zostać spisane i rozdzielone tak, aby ich przestrzegano „bez podziału władzy nie ma ustroju”

    3. Koncepcja suwerenności ludzi - konstytucja jako wyraz suwerenności ludzi, w którym lud jest piastunem władzy, a organy państwowe pełnią władzę z jego woli.

    4. Koncepcja racjonalizmu - nowe rozwiązania powinny zostać spisane, aby władze państwowe nie przekraczały pewnych granic.

    5. Koncepcja liberalizmu i egalitaryzmu

5. Konstytucje europejskie:

- determinantami były ruchy wyzwoleńcze i kapitalistyczno-liberalne uruchomione podczas wojen napoleońskich.

- wiosna ludów wywarła wpływ na przekształcenie monarchii absolutnych w konstytucyjne.

- konstytucje miały na celu ograniczenie władzy publicznej oraz narzucenia zasad dla funkcjonowania aparatu państwowego. Pojawiły się również w republikach, tam jednak nie miały znaczenia dla ograniczenia władzy królewskiej.

- nadawane przez monarchę - często dla zachowania pozoru władzy, monarcha nakładał na siebie samoograniczenie w postaci konstytucji.

- w II poł. XIX wieku zaczęły pojawiać się kolejne konstytucje, mające na celu wprowadzenie „szanowanego” ustroju i uspokojenie nastrojów społecznych.

- po I WŚ pojawiły się konstytucje nowego typu - rozbudowane i zawierające katalog praw obywatelskich [ niemiecka-1919
(tzw. weimarska), Austrii i Słowacji-1920, polska-1921 (tzw. marcowa) ]

- po II WŚ nastąpił kolejny etap rozwoju konstytucji [ Japonia-1946, Włochy-1947, Niemcy Zachodnie-1949,], konstytucje tego okresu udoskonalały władzę parlamentarną.

- konstytucje te wprowadzały szerszy katalog praw i obowiązków jednostek i instytucji oraz ochronę samej konstytucji.

- ujęcie elementów praw człowieka w sferze międzynarodowej - Deklaracja Praw Człowieka ONZ-1940, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności-1950.

- w latach 70'tych państwa zaczynają nowy ruch konstytucyjny - wyzwolenie spod rządów totalitarnych. Nacisk na instytucje zapobiegające zmianie ustrojów i powrotowi do totalitaryzmów/autorytaryzmów - Rewolucja Goździków w Gruzji, Grecja-1976.

- Po 20 latach ruchy te odezwały się w Europie środkowo-wschodniej.

- Konstytucje ostatniego okresu mają tendencję do nadnormowania - obejmują rzeczy, które nie musiałyby się tam zawierać. Konstytucje te są wynikiem pewnego kompromisu między wszystkimi frakcjami politycznymi i społecznymi. W konstytucjach państw federalnych znaleźć można również zakresy kompetencji i relacje między organami federalnymi, a władzą części składowych federacji.

6. Rodzaje konstytucji:

  1. Forma:

- pisane

- niepisane - kwestia common law (które występuje w również w randze konstytucji)

(Ferdynand Lassale - ustawa konstytucyjna to faktyczny ustrój, pisemna to

tylko papier)

  1. Karl Loewenstein:

- faktyczne (normatywne) - przestrzegane jako najwyższy akt prawny.

- nominalne - nieprzestrzeganie „jest bo jest” [np. konstytucja PRL]

  1. Pełna -przewiduje wszystkie główne cechy konstytucji,

Niepełna - często uchwalone w okresach przejściowych, przyjmowane przed właściwą konstytucją, mają dać podstawę ustrojową..

  1. - sztuczne - trudno zmienialne - osiągnięcie kryteriów zmiany wystarczająco trudne,

- elastyczne - łatwo zmienialne - zamienialna także ustawą zasadniczą.

Treść Konstytucji

1. Dwa aspekty treści konstytucji

przedmiot regulacji jest jednym z tych elementów, które wyróżniają konstytucję sposób innych aktów normatywnych

    1. organizacja ustroju,

    2. organizacja, kompetencje i relacje organów państwowych i władzy,

    3. relacje i zależności między państwem, a jednostką, prawa i wolności jednostki

    4. sposób regulacji w konstytucji.

    Forma Konstytucji i Jej Systematyka

    1. Nazwa

    2. Tryb powstawania

    3 Tryb zmiany - aby odróżnić konstytucje od pozostałych aktów normatywnych, często usztywnia się zasady jej zmiany.

    - wymóg quorum - w przypadku konstytucji jest to ilość obecnych jednostek ciała kolegialnego większa niż dla ustaw zwykłych,

    - 23 kwietnia 1992 - ustawa konstytucyjna regulująca ogólny zakres normowania formę prac, składania norm konstytucyjnych.

    - rodzaj i stopień utrudnień dokonywania zmian szczególnie „ad hoc” - polega to na utrudnieniu zmian koniunkturalnych - środki te zawierają się w samej konstytucji (Konstytucja RP rozdział 12; art.235 ust.1-7, art.228 ust.6)

    4. Systematyka

    - sposób sortowania treści przez podział na: części, rozdziały, artykuły i ustępy.

    - systematyka ogólna - układ wzajemny części składowych - ważniejsze i doniosłe zagadnienia wysuwają się na początek ustawy zasadniczej.

    - systematyka szczegółowa - przepisy wewnątrz poszczególnych części również ułożone są wg najbardziej doniosłych wartości (np. prawa osobiste -> polityczne -> ekonomiczno-społeczne -> kulturalne itd.)

    - systematyka jest jedną z dyrektyw interpretacyjnych. Na systematykę wpływają dwa czynniki - pierwszym są koncepcje filozoficzno-polityczne, drugim zasady racjonalnej legislacji.

    Funkcje Konstytucji

    1. Funkcja prawna - jest nadrzędnym aktem w systemie źródeł prawa

    2. Funkcja stabilizująca - ma ustalić i umocnić (spetryfikować) sytuację i ustrój społeczno-gospodarczy

    3. Funkcja programowa - wskazywanie kierunków rozwoju gospodarczego i społecznego państwa

    4. Funkcja integracyjna - mająca zintegrować społeczeństwo wokół zasad w niej zawartych. Szczególnie ważna po wydarzeniach szczególnych w historii państwa (marcowa - po odzyskaniu niepodległości, '97 - po zmianie ustroju)

    5. Funkcja wychowawcza - kształtowanie świadomości patriotyczno-politycznej wśród obywateli.

    Szczególna Moc Prawna Konstytucji

    1. Konstytucje przyjmuje się i zmienia w innym trybie niż ustawy zwykłe.

    2. Ze szczególnej mocy prawnej wynikają:

    1. zakaz wydawania aktów sprzecznych z konstytucją.
      Niezgodność z konstytucją:

    1. nakaz realizowania postanowień konstytucji względem funkcjonowania państwa, jednostki i organów państwowych.

    3. Wymaganie mocy prawnej

    - INSTYTUCJA IMPEACHMENT'u - instytucja usunięcia z urzędu spowodowanego działalnością naruszającą konstytucję.

    - INSTYTUCJA TRYBUNAŁU STANU - weryfikująca naruszenie konstytucji lub innych ustaw przez organ państwa.

    - sądownictwo administracyjne - w ramach tego sądownictwa zakwestionować można zgodność decyzji administracyjnej z prawem

    - kontrola konstytucyjności ustaw:

    USA -1803 - orzeczenie sądu najwyższego wyłącza akt normatywny wraz z wykazaniem jego niezgodności z konstytucją przez owy sąd.

    - kontrola sądowa nie eliminuje wadliwego tekstu prawnego (casum ad casum)

    - kontrola trybunałowa eliminuje wadliwe teksty prawne po zbadaniu jego zgodności z konstytucją.

    Trybunały i Sądy powszechne

    1. Sądy:

    - Sąd Najwyższy,

    - Sąd Apelacyjny

    - Sąd Okregowy

    - Sąd Rejonowy

    2. Trybunał Konstytucyjny - organ quasi-sądowy - nie mieszczący się w powyższym systemie sądownictwa.

    3. Trybunał powstał w 1985 roku - w tym czasie nie miał wyłączności i wolności w kwestii losów ustaw o zakwestionowanej zgodności (nie dotyczyło to rozporządzeń) Po wprowadzeniu konstytucji '97 wprowadzono dwuletni okres przejściowy - do 1999 roku sejm mógł jak wcześniej odrzucić orzeczenie TK, ale ostatecznie w od 98 roku orzeczenia TK uważa się za ostateczne.

    4. Drogi inicjacji kontroli przepisu przez trybunał:

    5. Po rozpatrzeniu sprawy TK wydaje orzeczenie o zgodności lub niezgodności danych tekstów normatywnych z konstytucją i wydaje decyzje kiedy wadliwe przepisy utracą moc prawną (z reguły do pierwszego dnia po opublikowaniu orzeczenia.)

    Inne Źródła Prawa Konstytucyjnego

    1. Ustawa konstytucyjna - używana do dokonywania drobnych zmian w konstytucji lub decydowania o jednorazowych odstępstwach do zasad konstytucji np.:

    - wcześniej wspominana ustawa z 92 roku

    - 17 października '97 o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą oraz o organizacji regionalnej (mała konstytucja)

    - 1989 - o skróceniu kadencji sejmu

    2. Ustawy zwykłe np.:

    - ordynacje wyborcze

    - o referendum

    - przepisy prawa sądów powszechnych

    - o TK

    - o TS

    - o Sądzie Najwyższym itp.

    3. W Polsce powszechnie przyjęto, że prawo zwyczajowe czy precedensowe NIE JEST źródłem prawa konstytucyjnego.

    Zwyczaj konstytucyjny - trwała praktyka postępowania w kwestiach nieuregulowanych w prawie

    Historia Konstytucyjności

    1. 22.11.1918 - dekret o najwyższej władzy reprezentującej Republikę Polską - dekret podpisany przez Józefa Piłsudskiego. Dekret ten składał się z ośmiu artykułów i wprowadzał:

      • Funkcje naczelnika państwa (o najwyższej władzy na czas do zwołania sejmu ustawodawczego)

      • Relacje między naczelnikiem, a rządem

      • Tymczasowość rozwiązań do czasu powołania sejmu ustawodawczego

  1. 20.02.1919 - o powierzeniu Józefowi Piłsudzkiemu funkcji naczelnika państwa

  1. 17.03.1921 - sejm ustawodawczy uchwala konstytucje:

(obawy przed silną, autorytarną władzą prezydenta)

Podział parlamentu na:

-instytucja kontrasygnaty wyłączała odpowiedzialność cywilną

-za wszelkie przewinienia proceduralne odpowiadał przed Trybunałem Stanu

(zdrada kraju, przestępstwo karne, pogwałcenie konstytucji)

Mała skuteczność systemu przewidzianego w owej konstytucji powodowała rozdrobnienie polityki, które doprowadziła do zamachu stanu.

- zapowiedź sądów administracyjnych.

  1. 02.08.1925 - nowela sierpniowa

5. 23.04.1935 - konstytucja sanacji

- odrzucano zasadę podziału władzy na rzecz autorytarnego systemu prezydenckiego.

- organy pod zwierzchnictwem prezydenta:

Miało to na celu zwiększenie władzy prezydenckiej, prezydent wybierany przez zgromadzenie elektorów - marszałkowie senatu i sejmu, I prezes Sądu Najwyższego, generał broni RP, 75 elektorów z sejmu i senatu.

- skład senatu:

1/3 wybór prezydenta

2/3 wybory powszechne

- ograniczenie immunitetu materialnego - (poseł/senator nie odpowiada prawnie za treści swoich wypowiedzi zarówno w parlamencie jak i poza nim) - w tej konstytucji okrojone zostały tylko do ram sejmu/na urzędzie, sądzenie za przestępstwa nie przed sądem, a przed TS.

- instytucja dekretów z mocą ustawy - wydawane przez prezydenta. Pewne kwestie regulowane mogły być tylko przez dekrety (organizacja rządu, organizacja armii, zwierzchnictwo sił zbrojnych, organizacja administracji)

- powołano Naczelny Trybunał Administracyjny

- zabezpieczenia zmiany konstytucji

- prezydent na czas niemożności sprawowania urzędu (w tym na czas wojny) mógł wyznaczyć swojego następcę.

    1. Po II WŚ powstał problem organizacji państwa - sięgnięto do konstytucji marcowej.

Po wyborach w '46 zebrał się sejm ustawodawczy, który miał uchwalić konstytucję. W '47 roku ustawa konstytucyjna o ustroju i
zakresie działania najwyższych organów RP - odwołująca się do szczegółowych postanowień konstytucji marcowej:

[na podstawie konstytucji marcowej]

    1. 22.07.1952 uchwalono konstytucje PRL - państwa autorytarnego - właściwie niezrealizowana.

      1. 1980 - nieudana demokratyzacja państwa

1981 - stan wojenny - początek działania Naczelnego Sądu Administracyjnego

1982 - nowelizacja konstytucji o TK i TS

      1. 04.1989 - nowela (kwietniowa)

- dwuizbowy parlament

- prezydent - szeroko uprawniony - m.in. w weto ustawodawcze, kierowanie ustawy przed podpisaniem do TK itp.

04.06.1989 - wybory zgodnie z ustaleniami okrągłego stołu - do senatu w 100% wolne, do sejmu - 65% mandatów dla obozu rządowego, 35% dla obozu opozycji - wybory kontraktowe

-rząd Mazowieckiego

-prezydent - Jaruzelski (bierny) - jesienią '90 złożył urząd.

      1. 29.12.1989 nowela konstytucji PRL

„art.1 Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym…”

      1. Lata `90-`96
        03.1990 - przywrócenie samorządów terytorialnych jako instytucji władzy - decentralizacja władzy

- nowela (wrześniowa) '90:

'91 uchwała o samorozwiązaniu sejmu - pierwsze wolne wybory

23.04.1992 Ustawa konstytucyjna o Trybie uchwalenia konstytucji

17.11.1992 Ustawa konstytucyjna o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą, a wykonawczą oraz o samorządzie terytorialnym (mała konstytucja '92)

- wraz z tą ustawą obowiązywały przepisy konstytucji PRL (po nowelizacji '89)

Tryb przygotowania przewidywał powstanie Komisji Konstytucyjnej złożonej z przedstawicieli sejmu i senatu. Projekty konstytucji mogły być złożone przez ww. komisję, prezydenta lub 56 członków zgromadzenia narodowego lub projekt obywatelski poparty 500.000 podpisów.

- założenie przyjęci przez referendum.

Złożono siedem projektów, ostatecznie ustalono jeden - spójny w miarę możliwości. Projekt przyjęty 2 IV 1997, a opublikowany 16 VII. Konstytucja weszła w życie 17 XI 1997.

12. Konstytucja RP 1997 - nadzwyczaj obszerna.

Zasady Naczelne Ustroju

1. Zasada suwerenności narodu

- Zwrot w art.4 ust.1 „władza należy do narodu” nawiązuje do koncepcji wprowadzonej jeszcze w czasie rewolucji francuskiej, ale także do art.2 Konstytucji Marcowej.

- Naród w rozumieniu tego przepisu, to zbiorowość polityczna obejmująca wszystkich obywateli bez względu na różnice etniczne.

- Także art. 4 ust.2 normuje co rozumieć przez to, że władza należy do narodu:

- Decyzje podejmowane głosem większości przy poszanowaniu praw mniejszości.

- Związanie wszystkich organów państwowych prawem i założenie istnienia kontroli nad owymi organami.

-Referendum jako środek uzupełniający pośrednią formę rządów.

Klasyfikacja referendów:

- W konstytucji RP mamy do czynienia w art.125 z referendum ogólnokrajowym fakultatywnym - zarządzić może je sejm lub prezydent za zgodą senatu. Konieczne jest quorum (jeśli chodzi o referendum) - udział 50% uprawnionych do udziału stanowi o tym, iż wynik jest wiążący.

- kolejne odniesienie do referendum znajdujemy w art.90 ust.3 konstytucji (tryb wyrażania zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej, w których państwo musiałoby zrzec się części suwerenności na rzecz organizacji lub organu międzynarodowego (można taką zgodę wyrazić przez referendum w świetle art.125 lub za pomocą ustawy).

- Ogólnokrajowe referendum jest także wymagane (fakultatywnie) dla zmian w rozdziałach 1,2,12 konstytucji (zarządzić takie referendum może sejm (w głosowaniu) oraz senat (in coprore).

- Do referendum lokalnego fakultatywnego nawiązuje art.170 (rozdział o samorządzie terytorialnym)

- Przepisy wykonawcze:

- Drugą formą nawiązującą do demokracji bezpośredniej jest inicjatywa ludowa (obywatelska inicjatywa ustawodawcza). Konstytucja RP '97 przewiduje taką inicjatywę, która poparta musi być 100.000 podpisów [dla ustawy]

- Demokracja pośrednia zakłada, że przez akt wyborczy reprezentanci uzyskują uprawnienie do decydowania w imieniu wyborców. Zwykle z demokracją pośrednią wiąże się instytucja mandatu wolnego (uniezależnienie od woli wyborców w okręgu). Demokratyczny tryb wyłaniania kandydatów od sygnowania kandydatów do obliczania wyników wyborów to jeden z warunków koniecznych dla demokracji pośredniej. Innymi są choćby pluralizm polityczny, zapewnienie swobody czy kontrola działalności wybieranych organów.

2. Zasada demokratycznego państwa prawnego (art.2 Konstytucji RP '97)

- zasada ta jest następstwem państwa praworządnego

- początkowo pojęcie praworządności traktowano jako postulat oparcia wszelkiej działalności państwa o przepisy prawne.

- dodatkowym elementem było zapewnienie podmiotu władzy, związanie władzy wykonawczej i sądowniczej ustawami, sądowa kontrola nad działalnością ustawodawczą oraz rola ustawy w kreowaniu państwa.

- dzisiaj pojęcie jest szersze - odnosi się bezpośrednio do prawa, które powinno opiera się na zasadach:

3. Zasada podziału władzy.

- geneza - doktryna Johna Locke'a i Karola Monteskiusza - obie doktryny przewidywały podział władzy jako instrument zapobiegania tyranii

- podział funkcji w państwie:

Istotą podziału władzy jest to, aby każdą z powyższych funkcji powierzyć innemu organowi państwa, oraz polecenie owym organom wzajemnej kontroli. (checks & balances)

Model podziału władzy zaburzany jest aktualnie przez systemy partyjne - partie mają większy wpływ na trójpodział władzy.

Kontrola sądownicza jest raczej marginalna podobnie jest w sytuacji odwrotnej - kontrola sądów przez dwie pozostałe władze jest w praktyce nikła.

Modele rządów:

4. Zasada społecznej gospodarki rynkowej (art.20 Konstytucji RP)

- zasada zapożyczona of RFN jako zasada dobrobytu państwowego

- zasada włączona do konstytucji z inicjatywy Solidarności w obawie przed gospodarką wolnorynkową w czystej postaci

- filary zasady:

  1. WOLNOŚĆ GOSPODARCZA

  1. OCHRONA WŁASNOŚCI:

  1. SOLIDARNOŚĆ, DIALOG I WSPÓŁPRACA PARTNERÓW SPOŁECZNYCH

System Źródeł Prawa wg Konstytucji

- wskazanie elementów systemu źródeł prawa powszechnie obowiązującego,

- stosunek państwa do norm prawa międzynarodowego oraz aktów organizacji i instytucji międzynarodowych oraz wskazanie ich miejsca w systemie krajowym,

- określenie miejsca w systemie aktów stanowionych przez organy administracyjne.

art. 234 - akty nadzwyczajne:

1. USTAWA jako podstawowy akt prawny.

    1. Geneza

- Anglia XVII w. - dwa źródła prawa stanowionego - akty królewskie i akty parlamentarne (ordynanse i statuty)

- Francja w okresie rewolucji przyjęła koncepcje ustawy wg Koncepcji J.J. Rousseau - ustawa miała zawierać normy abstrakcyjne i generalne o najwyższej mocy prawnej po konstytucji.

- wg TK ustawa powinna zawierać normy o zakresie generalnym i abstrakcyjnym (powtarzalność charakteru normy) jako wyjątek od zasady stawia się tylko ustawę budżetową, która przyjmowana jest dla danego roku i zostaje skonsumowana z jego zakończeniem.

    1. Zakres normowania

- wszystkie kwestie, które nie są osobno i szczególnie obostrzone przez konstytucje (możliwość normowania KAŻEJ kwestii)

- ustawodawca za pomocą ustawy musi regulować sprawy, które konstytucja przewiduje jako realizowane w drodze ustawy

- ustawa mus być formą prawną, stosowaną do zmian przepisów formowanych wcześniej za pomocą ustawy.

- ustawą regulować należy sprawy wyraźnie zastrzeżone do formy ustawy np. ustawa budżetowa.

- art.31 ust.3 określa, że ograniczenia regulacji wolności i praw ustanowione mogą być TYLKO w ustawie.

- zasady organizacji i funkcjonowania organów państwowych winny być normowane w drodze ustawy.

- ustawy zawierają szczegółowe upoważnienia do stanowienia innych aktów normatywnych - zarówno prawa powszechnie obowiązującego jak i zewnętrznego.

    1. Szczegółowość regulacji ustawowej

      • Przed `97

- TK sugerował większą szczegółowość regulacji ustawowej, a w dwóch dziedzinach zupełność ustawową (wyłączność ustaw) [prawo karne i prawo daniowe]

- w Konstytucji art.42 rozstrzygnięto częściowo problem szczegółowości i regulacji obu dziedzin wymienionych wcześniej - art.217 dla danin.

- art.31 ust.3 - o możliwości stanowienia ograniczeń i wolności wyłącznie w drodze ustawy.

- szczegółowość normowania w ustawach podatkowych - TK K28/98

- szczególna szczegółowość jest wymogiem dla ustawy nadającej bądź ograniczającej prawa i wolności obywateli oraz ich obostrzenia.

Relacje Między Prawem Krajowym, a Międzynarodowym

1. Istnieją dwa sprzeczne poglądy na owy problem:

  1. Monizm - prawo krajowe oraz międzynarodowe tworzą jeden system prawa, w którym prawo międzynarodowe wiedzie prymat przed krajowym

  2. Dualizm - prawo krajowe i prawo międzynarodowe to dwa odrębne systemy, niekiedy regulujące te same problemy, jednak używające w tym celu innych środków, czy adresowane do zupełnie innych adresatów.

2. Wielostronne umowy międzynarodowe - konwencje

dot.

- sposób prowadzenia wojen, traktowanie jeńców,

- obywatelstwa, małżeństwa mieszane

- spadki itp.

3. Organizacje międzynarodowe o charakterze niemalże powszechnym:

- spowodowany wzrost liczby regulacji międzynarodowych

- objęcie regulacjami statusu prawnego jednostek

- ONZ - międzynarodowe pakty praw człowieka 1966 (w PL w części ratyfikowane 1984)

- Europejska Konwencja Praw Człowieka 1953 (Trybunał Praw Człowieka w Strassburgu) do której PL przystąpiła w 1993r.

Akty te stanowił przełom w relacji prawa krajowego z międzynarodowym. Pakty i konwencje spowodowały, że państwa przyjmujące owe akty stawiały je powyżej uregulowań krajowych. Państwa ratyfikujące owe pakty i konwencje zezwoliły na skuteczne skargi obywateli do międzynarodowych trybunałów

OBOWIĄZYWANIE I WPROWADZANIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH DO PRAWA KRAJOWEGO

`PRL

Co do zasady konstytucja nie zawierała unormowań. Z komentarzy wynikało tylko, że umowy międzynarodowe przyjmowane i egzekwowane były ex proprio vigore /z własnej mocy/. Państwo ratyfikując umowę jest bezwzględnie zobowiązane do implementacji przepisów umowy.

  1. Dostosowując przepisy istniejące przez ich modyfikacje,

  2. Wydając ustawę odzwierciedlającą daną umowę w całości.

Stopień szczegółowości regulacji umowy międzynarodowej uzależniał możliwość powołania się na przepisy umowy TYLKO kiedy określały dokładnie status jednostki (wyinterpretowanym przepisem z umowy).

Zastosowanie prawa międzynarodowego w okresie PRL-u - zastosowanie miała zazwyczaj w wypadku prawa międzynarodowego prywatnego. Polegała ona na odsyłaniu przez prawo krajowe do norm międzynarodowych. Polegało to na odesłaniu zapisanym warunkowo (jeśli prawo międzynarodowe nie stanowi inaczej…”), a także bezpośrednim odsyłaniu danej normy do konkretnej umowy międzynarodowej np. prawo drogowe -> CMR

Ratyfikacja:

Wg wyroku Sądu Najwyższego z faktu ratyfikacji i implementacji umowy międzynarodowej nie wynika jego transformacja do prawa krajowego. Jednoznacznie SN stwierdził, że powinny istnieć przepisy w których określono by możliwość i tryby wprowadzania umów międzynarodowych do prawa krajowego (sędzia podlega TYLKO ustawie i jest niezawisły - Konstytucja PRL)

`PO TRANSFORMACJI USTROJOWEJ

Ratyfikacja:

Sejm uzyskał kompetencje do udzielania zgody na ratyfikacje umów międzynarodowych przez prezydenta, kiedy te wpływały istotnie na prawo krajowe lub znacząco obciążały państwo finansowo.

Orzeczenie SN 1992 - „Można uznać tak jak czyniło to orzecznictwo w okresie międzywojennym, że wyrażenie zgody przez sejm można jest tożsame z aktem transformacji umowy międzynarodowej do systemu krajowego”.

`PO `97

art.87 ust.1 wprowadził system źródeł prawa, które mogą kształtować obowiązki oraz prawa jednostki w pełni.

art.91 ust.1 objaśnia, iż ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w dzienniku ustaw RP staje się częścią krajowego porządku prawnego, a więc obowiązuje i jest samostosowalna (chyba, że wymagają wydania ustawy umożliwiającej stosowanie umowy)

art.89 ust.1 szczególna metoda ratyfikacji umów - kategorie umów, których ratyfikacja wymaga zgody ustawowej (5 kategorii)

art.91 ust.2 mówi, że umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą ustawy mają pierwszeństwo przed ustawami krajowymi w wypadku kolizji przepisów.

art.90 mówi, że RP może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji lub organowi międzynarodowemu część kompetencji niektórych organów krajowych.

Dla ratyfikacji takich umów, przewidziano zgodę ustawową uchwaloną kwalifikowaną większością głosów w obu izbach przy zwiększonym quorum lub wyrażenie zgody na ratyfikacje w drodze referendum (zgodnie z art. 125 Konstytucji RP)

art.91 ust.3 mówi o stosowaniu przepisów tak przyjętych i tym samym modyfikuje art.87 do wymiaru:

Ustawa o umowach międzynarodowych 14.04.2000 nr33 / 424 pozycja

- określa zasady zawierania i ratyfikacji umów międzynarodowych.

Status Prawa Unii Europejskiej w Krajowym Porządku Prawnym

1.Prawo pierwotne

2. Instytucja prejudycjalna jest przewidziana prze art.234 TWE Kiedy sąd krajowy ma wątpliwości co do przepisów prawa UE ma możliwość zwrócenia się z zapytaniem do Trybunału Sprawiedliwości UE. Zazwyczaj zapytanie odbywa się na wniosek strony, która twierdzi, że jakiś przepis krajowy jest niezgodny z prawem UE.

3. Zasada wykładni przyjaznej prawu międzynarodowemu i unijnemu (prowspólnotowa)

- proces wykładni powinien prowadzić do interpretacji przepisów zgodnych ze wzorcem konstytucji (w razie konfliktu należy je pogodzić jak najmniejszym kosztem, a jeśli nie da się tego zrobić, należy przyjąć, wyższość prawa wspólnotowego)

4. Współstosowanie prawa międzynarodowego przez sądy krajowe. Sądy orzekające na podstawie przepisów krajowych, odwołują się do standardów, schematów oraz reguł zawartych w ramach prawa międzynarodowego.

System Wyborczy, a Prawo Wyborcze

1. Prawo wyborcze (w znaczeniu przedmiotowym) to zespół norm regulujących kwestie wyborów. Zawarte są one w ustawach specjalnych - ordynacjach.

/Aktualnie powstaje Kodeks Wyborczy t.j. zbiór wszystkich ordynacji w jednym akcie prawnym/

2. Prawo wyborcze (w znaczeniu podmiotowym) zespół uprawnień przysługujący jednostce gospodarującej - czynne prawo wyborcze (możliwość wybierania) i/lub bierne prawo wyborcze (wybieralność)

3. Podstawowe zasady wyborcze reguluje art.96 Konstytucji (pięcioprzymiotnikowe)

W art.97 określa się trzyprzymiotnikowo wybory do senatu. Wg kryterium wieku i obywatelstwa określa się prawo czynne i bierne (art.99). W art.101 znaleźć można normę iż wynik wyborów zatwierdza SN. Art.169 ust.2 mówi o trójprzymiotnikowej zasadzie wyboru samorządów terytorialnych.

4. Zasady prawa wyborczego

  1. Zasada powszechności - zasada ograniczona wyłącznie cenzusem wieku i obywatelstwa (choć na świecie jeszcze w XX w. powszechność nie obowiązywała kobiet [w wyborach do PE zanika cenzus obywatelski]. Powszechność może być też nadzwyczajnie ograniczona przez brak lub ograniczenie praw publicznych i obywatelskich. Dodatkowo ustawowo ograniczono bierne prawo wyborcze, a mianowicie nie mają biernego prawa wyborczego osoby skazane wyrokiem sądu za przestępstwa umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego.

  3. Zasada równości:

[norma przedstawicielstwa = liczba ludności/ilość miejsc wybieranych]

- zasadę tę narusza w pewien sposób zasada progów wyborczych.

- dodatkowo zasadę ograniczają listy państwowe (lista państwowa stanowiła „premię” dla ugrupowań parlamentarnych, jest to wygodny instrument do wprowadzani kandydatów propartyjnych do sejmu czy senatu bez systemu głosowania. System podziału był proporcjonalny do podziału mandatów z okręgów wyborczych, z tym, że w tym podziale uczestniczyły siły, które w skali kraju uzyskały powyżej 7% głosów.

  1. Zasada bezpośredniości - w Polsce oznacza samodzielność i fizyczną bezpośredniość głosowania.

  1. Zasada proporcjonalności - odnosi się do ustalania wyników wyborów (w odmienności do zasady większości)

- system proporcjonalny występuje w okręgach wielomandatowych

- system większościowy występuje w okręgach jednomandatowych, czasem dwu-mandatowych (i nie stosuje się większości bezwzględnej)

  1. Zasada wolnych wyborów

- nie tylko jako wolność od przymusu brania udziału w głosowaniu

- wybory wolne - takie, które są wolne od monopolu czy dominacji jednej partii czy ugrupowania - kandydaci mogą być zgłaszani przez wszystkie partie, a także obywatelskie komitety wyborcze.

- możliwość nieskrępowanej kampanii wyborczej.

Droga Ustawodawcza

1. Droga ustawodawcza jest przejawem jednej z trzech funkcji parlamentu - funkcją ustawodawczą [pozostałe - kontrolna oraz kreacyjna]

2. W funkcji ustawodawczej w parlamencie występuje nierówność sejmu i senatu, które w myśl art.95 ust.1 biorą udział w działalności ustawodawczej. W myśl art.95 ust.2 to SEJM, a nie SENAT sprawuje funkcje kontrolną. W przypadku funkcji kreacyjnej (tworzenie organów) również uprzywilejowaną rolę pełni SEJM.

3. Rozróżnianie funkcji USTROJODAWCZEJ od USTAWODAWCZEJ,

Ustawodawcą jest (w PL) sejm i senat.

Ustrojodawcą jest (w PL) również sejm i senat i/lub obywatele (jednak w innych proporcjach niż przy ustawodawstwie).

4. Tryb legislacyjny

  1. Wykonanie prawa inicjatywy ustawodawczej przez podmiot do tego uprawniony art.118 ust.1, a także art. 32 Reg.Sejmu:

W teorii każdy może wnieść każdą możliwą ustawę. Jednak art.221 zastrzega niektóre ustawy wyłącznie RM. Innym wyjąskiej jest projekt zmiany konstytucji, co reguluje konstytucja (art. 235 Konstytucji)

  1. Wymogi formalne projektu ustawy:

  1. Projekty trafiają do marszałka sejmu, który sprawdza go pod względem formalnym (może jeszcze zwrócić do go nadawcy jeśli stwierdzi błedy i/lub braki)

  1. Marszałek kieruje projekt do sprawdzenia zgodności z prawem UE do odpowiedniej komisji sejmowej.

  1. Sprawdzona zgodność skutkuje wydrukowaniem projektu [CZYLI] rozpoczęciem drogi legislacyjnej (o ile nie trafi do zamrażarki marszałka sejmu).

  1. Projekt skierowany zostaje na:

- spotkanie plenarne sejmu (I czytanie - czytania nie są dosłowne, tylko przedstawienie)

- posiedzenie odpowiedniej komisji sejmowej (od razu do pierwszego czytania)

/przedmiot I czytania - uzasadnienie projektu, debata nad projektem, pytania posłów, odpowiedzi wnioskodawcy/

projekt może zostać odrzucony w całości

projekt może zostać przekazany do opracowania odpowiednim komisjom - z komisji może zostać przekazany do podkomisji lub do wysłuchania publicznego (izby gospodarcze, związki zawodowe, federacje pracownicze, federacje pracodawców, konsumentów, organizacje lobbystyczne)

W trakcie wysłuchania publicznego mają możliwość wypowiedzenia się przedstawiciele wspomnianych wyżej grup.

Prace komisji między I i II czytaniem kończy wniosek:

- o przyjęcie projektu bez poprawek

- o przyjęcie projektu z poprawkami (w formie tekstu jednolitego)

- o odrzucenie projektu w całości

/skutkami może być całkowite zatarcie intencji autora jednak autor do zakończenia II czytania ma prawo wycofać projekt/

  1. II czytanie na posiedzeniu plenarnym - zgłaszanie poprawek do projektu

- komisja -> spójność i zasadność poprawek -> brak poprawek = trzecie czytanie

III czytanie - przedstawienie sprawozdania komisji o zgłoszonych poprawkach, głosowanie - najpierw poprawki w projekcie zaczynając od najgłębiej zmieniających projekt, później nad całością projektu ze zgłoszonymi porawkami.

art.51 regulaminu sejmu przewiduje trzy sposoby skrócenia drogi legislacyjnej

  1. III czytanie sprawie, że przyjęty projekt staje się ustawą - data III czytania to data ustawy

USTAWA PRZECHODZI DO SENATU

art. 121 ust.1 konstytucji reguluje przekazanie ustawy uchwalonej przez sejm do senatu.

Senat ma 30 dni na zajęcie stanowiska wobec ustawy. Senat może zgodnie z ust.2 przyjąć ustawę bez zmian, wnieść poprawki lub wnioskować o odrzucenie w całości. Jeśli senat nie dochowa terminu, to ustawa odgórnie obowiązuje w brzmieniu uchwalonym przez sejm.

poprawki i uchylenia senatu sejm może przyjąć/odrzucić bezwzględną większością głosów przy obecności połowy ustawowej liczby posłów.

  1. Jeśli senat ustawę przyjmie, to marszałek senatu kieruje ją do prezydenta, który ma 21 dni na decyzję w jej sprawie. Jeśli ustawa wróciła do sejmu, to po głosowaniem nad wnioskiem senatu, marszałek sejmu kieruje ustawę do prezydenta w tym samym trybie.

  1. Prezydent ma trzy możliwości:

- promulgacje - podpisanie i decyzja o wydaniu

- kieruję ustawę do TK (jeśli ma wątpliwości co do zgodności ustawy z Konstytucją):

- WETO - względy społeczne, gospodarcze, polityczne - możliwość odrzucenia weta 3/5 głosów posłów w obecności połowy ustawowej liczby posłów.

  1. Po odrzuceniu weta prezydent ma 7 dni na podpisanie i publikacje ustawy

  1. Ustawę publikuje premier - wydawca Dziennika Ustaw.

5. Odstępstwa od typowej drogi legislacyjnej:

Funkcja Kontrolna Parlamentu art.95 ust.2 Konstytucji RP

- kompetencje kontrolne wobec Rady Ministrów zasadniczo posiada tylko sejm (choć istnieją wyjątki dające tą kompetencję również senatowi).

Do kontroli należy uzyskiwanie informacji o danym zjawisku, porównanie z wzorcem przyjętym za poprawny oraz sformułowanie wniosków z kontroli

Uprawnienia kontrolne sejmu wywodzą się z konstytucji, ustaw oraz regulaminu sejmu (art.112 Konstytucji dot. treści regulaminu sejmu) - sposób w jaki inne organy konstytucyjne mają sprawować swoje powinności wobec sejmu są określone w owym regulaminie.

Funkcje kontrolną de facto sprawują frakcje opozycyjne w sejmie.

1. Formy kontroli:

  1. Prawo do żądania informacji (art.151 ust.1 regulaminu sejmu)

  2. Dezyderat i opinia (art. 158 regulaminu sejmu)

- dezyderat zawiera postulaty komisji w określonych sprawach i może być skierowany do Rady Ministrów, prezesa NIK, prezesa NBP, prokuratora generalnego lub głównego inspektora pracy.

Dezyderat przechodzi przez kancelarie marszałka sejmu i na tym etapie może zostać zatrzymany. Jeśli dezyderat przekazany został do adresata, to ma on na odpowiedź 30 dni - jednak dezyderat nie jest dokumentem obligującym do czegokolwiek więcej niż odpowiedzi.

- opinie sejmowe mogą być adresowane także do innych jednostek państwowych

Komisja sejmowa, a komisja śledcza

-różnica w uprawnieniach do przesłuchań.

  1. Interpelacja i zapytania poselskie

/RM i premier mają 21 dni na odpowiedz/

Interpelacja a zapytanie (art.192 regulaminu sejmu)

Interpelacja składane są w sprawach o sprecyzowanym charakterze dotyczących polityki państwa. Zawiera pisemne przedstawienie sprawy oraz pytanie dotyczące owego stanu. Na interpelacje odpowiedź również jest pisemna

Zapytania nie dotyczą polityki państwa, a jedynie spraw jednostkowych, często lokalnych - również w formie pisemnej.

  1. Pytania w sprawach bieżących - poseł najpóźniej do 21 dnia poprzedzającego posiedzenie, zgłasza do prezydium sejmu, iż chce zadać pytanie - odpowiedź na to pytanie pada na tym samym posiedzeniu plenarnym.

  1. Informacje bieżące - grupa min.15 posłów lub klub składa do 21 dnia poprzedzającego posiedzenie wniosek o złożenie informacji bieżącej i przeprowadzenie debaty na ten temat.

  1. Postępowanie w sprawie oceny wykonania ustawy budżetowej.

2. Tryb postępowania w sprawie głosowania wotum nieufności - art.158, art.159 Konstytucji.

3. Oświadczenie senatorskie i inne metody kontroli - art.49 regulaminu senatu

możliwość wezwania ministra na posiedzenie komisji senackiej

Organizacja Wewnętrzna Oraz Pozycja Prawna Posła i Senatora

1. Mandat wolny, a imperatywny (związany)

[wg kryterium możliwości oddziaływania na reprezentanta, a tym samym na jego decyzje]

Mandat wolny oznacza, że wybrany w danym okręgu przedstawiciel jest reprezentantem całego kraju, a nie tylko swoich wyborców. (art.104 ust.1)

Dyscyplina partyjna. - amerykański whip-bot /naganiacz/ - osoba odpowiedzialna za przybycie i właściwe głosowanie swojej partii.

2. Immunitet parlamentarny - przywilej ograniczający możliwości pociągnięcia parlamentarzystów do odpowiedzialności karnej czy cywilnej, po to, aby zagrożenie tą odpowiedzialnością nie wywierało wpływu na ich działalność parlamentarną.

Rodzaje:

Prawa i Wolności obywatelskie w Konstytucji

1. Wolności - nie wynikający z nadania przez państwo czy inny zespół cech pozwalających na podstawowe funkcje obywatelskie.

2. Państwo choć nie stanowi wolności, to może je ograniczać

3. Prawa - zespoły uprawnień nadawane przez państwo w celu realizacji określonych celów społeczno-gospodarczo-politycznych.

4. Prawa - w odróżnieniu od wolności wymagają ingerencji państwa, które miałoby stwarzać możliwość do korzystania z owych praw np. powoływanie przez państwo organów i instytucji.

- PRAWA CZŁOWIEKA

5. Kwestia obywatelstwa - ustawa z '63r.

- obywatel polski nie może być równocześnie uważany za obywatela innego kraju (przepis obchodzony po cichu przez władze)

- zasady przyznawania obywatelstwa:

Przy obywatelstwie ius sanguinis w przypadku gdy rodzice są obywatelami dwóch krajów - wybór w ciągu trzech miesięcy od urodzenia należy do rodziców. Jeśli dziecko w wieku 16 lat stwierdzi, że chce zmienić obywatelstwo na obywatelstwo drugiego z rodziców, może tego dokonać formalnie w ciągu 2,5 roku od ukończenia 16 roku życia.

Utracić obywatelstwo polskie można TYLKO na swój wniosek.

6. Prawa i wolności obywatelskie mają chronić obywateli przed nadużywaniem prawa przez państwo. Początkowo prawa i wolności gwarantowane przez konstytucje były w Polsce i na świecie brane jedynie we względzie pionowym:

PAŃSTWO

√

OBYWATEL

Ostatnimi laty coraz częściej bardziej rozpowszechnia się pogląd o zastosowaniu praw i wolności w sferze horyzontalnej:

OBYWATELE - INNI OBYWATELE - INNE JEDNOSTKI

- GODNOŚĆ - traktowana jako idea przewodnia regulacji konstytucyjnych

- RÓWNOŚĆ WOBEC PRAWA - odnoszona do stosowania prawa (w odróżnieniu od równości w prawie - odnoszącej się do treści prawa) - tylko do sytuacji prawnej podmiotów prawa prywatnego.

- ZASADA SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ - jako możliwość wyłączenia zasad równości wobec prawa

Bezpośrednie Stosowanie Norm Konstytucyjnych w Odniesieniu do Praw i Wolności Jednostki

-wywodzone z art.8 ust.2 w związku z art.81 Konstytucji.

1. Prawa co do których nie da się bezpośrednio stosować konstytucji:

- wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz miejsca pracy

- art.71, art.65 ust. 4 i ust.5, art.74, art.75, art.76 (w ogólnym pojęciu praw ekonomicznych i socjalnych)

Domaganie się tych praw w formie skargi konstytucyjnej jest bezpodstawne ze względu na brak uregulowań konstytucji. Dla tych praw powoływać trzeba się na odpowiednie ustawy - owe prawa gwarantujące.

Art. 80 konstytucji pozwala na wystąpienie z wnioskiem do Rzecznika Praw Obywatelskich w celu ochrony ww. praw.

2. Prawo do sądu - art.45 ust.1

- Prawo do wniesienia sprawy do sądu

- Prawo do wyroku

- Prawo do rzetelnej procedury sądowej

- Prawo do obrony (art.42 ust.2)

- zasady nullum crimena sine lege i nie ma kary bez winy oraz zasada domniemania niewinności.

- uprawnienie do zaskarżania orzeczeń i decyzji pierwszej instancji (art.78)

- przepis wzmacniający prawo do sądu w kwestii ochrony wolności i praw w art.77

3. Prawo do wynagrodzenia szkody spowodowanej przez działanie organów publicznych

4. Katalog praw i wolności konstytucji:

- wolności i prawa osobiste (art.38-56)

- wolności i prawa polityczne (art.57-63)

- wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne - (art.64-76)

5. Wolności i prawa osobiste:

Prawa Socjalne i Ekonomiczne

Rozdział II konstytucji - jako kolejny podrozdział po prawach politycznych.

1. Prawa i wolności socjalne i ekonomiczne mają najczęściej charakter praw, a nie wolności:

- prawo do wyboru zawodu i miejsca pracy (art.65 Konstytucji)

- prawo własności (art.64 Konstytucji)

- prawo bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz urlopów (art.66 Konstytucji)

- prawo do ochrony zdrowia (art.68 Konstytucji)

- prawo do bezpłatnej nauki w szkołach publicznych (art.70 Konstytucji)

- prawo do zabezpieczenia społecznego (art.67 i art.71 Konstytucji)

- prawo do informacji o ochronie środowiska (art.74 ust.3 Konstytucji)

- wytyczne polityki państwa:

Ustawa z 3 XII 2010 o wdrożeniu przepisów UE w zakresie równego traktowania podmiotów oraz wdrożenie 5 dyrektyw kryminalistyki.

Sądy i Trybunały

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

1. Trybunał Konstytucyjny został powołany w nowelizacji konstytucji w 1982r. Orzeczenia

TK z lat 82-97 dotyczące niezgodności ustaw z konstytucją podlegały kontroli sejmu , który większością 2/3 głosów mógł odrzucić treść orzeczenia TK. W okresie 82-97 TK nie rozpatrywał skarg konstytucyjnych. TK posiadał jednak kompetencje do wydawania obowiązującej powszechnie wykładni prawa.

Konstytucja z '97 roku zmieniła kompetencje TK - wykreśliła m.in. z jego kompetencji rolę twórcy wykładni powszechnej.

Art239 przewidywał okres dwóch lat, który miał być okresem przejściowym dla orzeczeń wydanych prze '97 rokiem - te mogły być nadal weryfikowane przez sejm.

2. 1 sierpnia '97 roku uchwalono nową ustawę o TK

TK jest organem władzy sądowniczej, do którego kompetencji należy głównie ochrona konstytucji

Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów wybieranych na dziewięcioletnią kadencję. Wybierani są przez sejm z wniosku prezydium sejmu lub grupy 50 posłów TYLKO na jedną kadencję.

3. Formalne wymogi wobec sędziów:

- wymagania jak dla sędziów SN lub NSA

w istocie chodzi o dziesięcioletnią praktykę prawniczą [NIEKONIECZNIE -> sędziowską - może być i naukowa]

4 Pozycja sędziego (art.195 ust.1)

- sędziowie są niezawiśli i ograniczeni tylko konstytucją

- ust.3 - nie mogą prowadzić działalności nie godzącej się z wykonywanym mandatem sędziego

- immunitet sędziowski - zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej wyraża zgromadzenie ogólne większością 2/3 głosów.

5.Struktura

Prezes TK powoływany jest spośród dwóch kandydatów przedstawionych prezydentowi przez zgromadzenie ogólne TK.

V-ce prezes wybierany jest analogicznie.]

6. Funkcje TK:

7, Badanie konstytucyjności

- ustawa konstytucja

- akty niższego rzędu ustawy

- akty niższego rzędu ratyfikowane umowy międzynarodowe

Kontrola ma na ogół charakter abstrakcyjny - bez związku z jakimkolwiek konkretnym przypadkiem - za wyjątkiem pytań prawnych. Ma też charakter następczy - prowadzi się ją wobec aktów już obowiązujących. Wyjątkiem jest kontrola prewencyjna sprawowana przez prezydenta - w stosunku do złożonych u niego do podpisania ustaw, które skierował do zbadania zgodności z K.

8. Materialna koncepcja aktu normatywnego:

- kontroli podlegają normy prawne zawarte w aktach normatywnych organów państwa, bez wymieniania formy aktów.

- domniemanie normatywności - sytuacja w której odmowa owego domniemania mogłaby sprawić brak możliwości kontroli konstytucyjności czy legalności.

- każdy akt normatywny powinien móc podlegać kontroli.

9. Kontrola konstytucyjności/legalności - kryteria:

10. Kto ma możliwość wniesienia o kontrolę konstytucyjności/legalności:

- art.191 ust.1 - pełen zakres

- art. 191 ust.2-6 w sprawach objętych zakresem ich działania

11. Zasada domniemania zasady zgodności aktów legislacji z konstytucją - w związku z tą zasadą wymaga się od wnioskodawcy wskazania konkretnych niezgodności. Z ową zasadą wiąże się też zasada interpretacji/wykładni zgodnej z konstytucją - forma samoograniczenia się TK.

12. Pomimo braku formalnego zawarcia w kompetencjach TK funkcji wykładni powszechnej, zdarza się trybunałowi zawierać w orzeczeniach zasady, które wskazują jaka interpretacja jest zgodna z konstytucją.

SN orzekł, że takie orzeczenia nie są wiążące dla systemu sądowego.

13. Postępowanie przed TK uregulowane jest przez ustawę o TK, a także w oparciu o KPC. Trybunał nie jest związany wnioskami dowodowymi, ponieważ ma dążyć do pełnego wszechstronnego rozwiązania sprawy. Sprawy rozpatrywane kolegialnie poza wyjątkiem przedsądu (kwestii zakresu kompetencji wnioskodawcy) oraz przedsądu dotyczącego skargi konstytucyjnej (sprawdzenie kwestii formalnej skargi - tryb, kompetencja, termin)

-orzeka się w składzie

14. Skuteczność orzeczeń

utrata mocy obowiązującej aktów [NIE STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI] - ex nunc [w odróżnieniu od ex tunc - z mocą wsteczną]

15. Uchylenie mody obowiązującej stwarza nową sytuację dla spraw w których w przeszłości dokonano rozstrzygnięcia w oparciu o ten przepis - stanowi to podstawę do uchylenia orzeczenia/ umorzenia postępowania w sprawie.

0x01 graphic


Wyszukiwarka