Wykład 1

03.10.2010

[e-mail]

Egzamin:

• Wymagania w extranecie

• „Krótkie wykłady neurologia”

• „Genetyka zachowań w psychologii i psychiatrii”

• „Biologiczne mechanizmy zachowań ludzi i zwierząt” - B. Sadowska

• „Genetyka zachowania” - R. Plomin

Do egzaminu konkretne fragmenty:

• „Genetyka zachowania”

• „Geny? Po co nam geny?”

Geny:

• Przekazanie informacji potomnym;

• Nośnik informacji (o cechach, budowie, predyspozycjach.

Nośnik informacji ? cechy budowy / funkcjonowanie

David Nielsen i jego współpracownicy z Rockefeller University badali specyficzne miejsca….

Teoria komórkowa - wszystkie organizmy żywe są zbudowane z genów, komórka jest elementarną jednostką budowy żywego organizmu. Żeby było życie, potrzebna jest komórka (wirus nie jest organizmem żywym)

- organizm

- układy (np. mięśniowe)

- organ, narządy (mięsień dwugłowy)

- tkanki (np. mięśniowe)

- komórka (np. włókno mięśnia poprzecznie prążkowanego)

- struktura komórkowa (np. mitochondriom)

- cząsteczki

Geny i DNA - składniki organizmów

Składniki organizmów żywych:

• Białka;

• Cukry;

• Tłuszcze;

• Kwasy nukleinowe

Monomer - jedna część składowa o

Polimer - wiele części składowych oooooo

Składniki organizmów:

polimery	monomery
↓	↓
oooooo	o
↓	↓
białka	aminokwasy
↓	↓
węglowodany / cukry złożone	cukry proste
↓	↓
kwasy nukleinowe	nukleotydy
↓	↓
tłuszcze	glicerol + kwasy tłuszczowe

Kwasy nukleinowe

Nukleotydy zbudowane są z:

• DNA

• RNA

Budowa nukleotydu:

• Reszta fosforanowa

• Cukier (dezoksyryboza)

• Zasada azotowa

DNA - kwas dezoksyrybonukleinowy (beztlenowy)

• Cytozyna

• Adenina

• Guanina

• Tymina

Kwasy nukleinowe = łańcuch nukleotydów

Zasady azotowe w odpowiednich parach tworzą wiązania.

T	=	A	}	Reguła komplementarności
C	=	G			zasad

Replikacja - powielanie DNA

Zachodzi w jądrze komórkowym; podwójna nić zostaje rozerwana, rozpleciona, dorabiana jest druga część.

			kopia
			synteza DNA = replikacja DNA
			dwie siostrzane cząsteczki
			diwe kopie
			dwie repliki
			replikacja

Substratem będzie nukleotyd

Aby zaszła replikacja, potrzebne jest coś dodatkowego, katalizator, czyli enzymy.

• Polimeraza DNA

- białka, wokół których DNA się owija (histony / białka histonowe)

- chromosom (zestaw chromosomów)

• Genom człowieka

• Trisomy

Aby komórka się powieliła, musi się powielić nitka DNA

Mitoza (podział): chromosom składający się z jednej chromatydy i inne z dwóch chromatyd - znać sens

Od rodziców dostajemy po 23 chromosomy.

Rozmnażanie płciowe:

• Powstają nowe kombinacje genów;

• Powstają lepsze gatunki

• W komórce potomnej będzie jedna z par

• Rozdzielamy każdą z par

• Crossing over - z jednej komórki diploidalnej powstają 4 plemniki haploidalne

• Egzegeza - powstaje jedna komórka jajowa, pozostałe to ciałka ….

Autosomy i chromosomy płciowe

• Pary chromosomów - diploidalna liczba chromosomów

Dziedziczenie płci u człowieka:

X Y

X X

• Fenotyp - zbiór cech

• Genotyp - zbiór genów

	xy	xy
fenotyp	50%	50%
genotyp	50%	50%

Chromosomy x i y

Cechy sprężone z płcią (determinowane)

Pary chromosomów homologicznych:

• Podwójne albo pojedyncze chromatydy

• Gen zajmuje miejsce ….




• Wersja genu (np. E) to a…..

• W odniesieniu do genu w danej komórce osobnik może być homozygotą lub heterozygotą

• Dominujące lub regresywne

• Mogą powstać takie zestawy genów, których nie było na początku

Synteza RNA

• Podział transkrypcji ma miejsce w jądrze komórkowym

• Budowa:

- rymoid

- reszta fosforanowa

- zasada azotowa

Nukleotydy - cztery inne litery

• Cytozyna

• Tyrania

• …

• …

T	-	A
U	-	A
G	-	C

Kwas rybonukleinowy

• Transkrypcja (od słowa skryba) - przepisywanie z jednego miejsca na drugie, to nie jest kopia, to jest coś innego

Polimeraza RNA

Powstają fragmenty DNA

Gen - to fragment DNA, który niesie informację o RNA

Promotor - początek przepisywania genu się zaczyna

Terminator - gen się kończy

Substratem polimerazy jest nukleotyd

RNA:

• Rybosomalny RNA

• Transportujący RNA

• Informacyjny / matrycowy RNA

Translacja (przetłumaczyć)

• Produkcja białka następuje w cytoplazmie, powstaje w RNA (na podstawie RNA)

• Nukleotydy tłumaczymy na białka

Kod genetyczny jest jednoznaczny; genom nie jest kodem genetycznym - zawiera informację na temat aminokwasów

Białko = łańcuch aminokwasów






Powstaje wiązanie peptydowe

Trójka nukleotydów

AUC
AUG
CCG
CGA
GAG	kwas glutaminowy
GAU
GCU
UCC
UGC

Skoro z 4 zasad powstają 64 kombinacje trójek, pojedynczemu aminokwasowi może odpowiadać więcej niż jeden trójkowy kod.

Synteza RNA - synteza białka

A - UG - U - O -C - GUC

Synteza białka - przetłumaczeniem słownikowym jest kod genetyczny. Kod genetyczny jest uniwersalny. Tłumaczem jest rybosom. Rybosom składa się z białka i ….

Antykodon

Translacja

Nośnik informacji białko cechy budowy / funkcjonowanie

To jakie mamy białka jest zapisem w genomie.

Mutacje

• Punktowa, np. eliminacja jednej literki

• Ins…. - dołączenie literki

• Substytucja - zamiana literki

O tym, jakie jest białko decyduje kolejność i ilość aminokwasów

1. białka strukturalne

2. białka funkcjonalne

• enzymy

• b….

• przenośnik

• przeciwciała

• hormony

• receptory

Biologiczne podstawy zachowań: genetyka zachowań

Dr Robert Filipkowski

Semestr 1

- 6 -

---