G - we wzorze :

jakość wskaźnikowa gatunku, wskazuje na wrażliwość gatunku i określa czy gatunek jest dobrym czy słabym wskaźnikiem( skala 1-5)

3 wady wykorzystania makrofauny w monitoringu:

• wiele gatunków dryfuje (szczególnie nocą) w dół cieku i może być przez to odławiana w miejscach, gdzie nie mogłyby żyć,

• Chironomidae (larwy Muchówek z rodziny Ochotkowatych) i Oligochaeta (Skąposzczety, jedna z gromad Pierścienic) są dosyć powszechne w zanieczyszczonych nizinnych środowiskach, oraz są trudno identyfikowalne,

• dla kilku grup brakuje odpowiednich kluczy do oznaczania,

• brak organizmów niektórych gatunków może świadczyć o normalnym przebiegu cyklu życiowego np. Trichoptera (larwy chruścików),

• trudny jakościowy pobór prób.

3 zalety wykorzystania makrofauny w monitoringu:

• łatwość oznaczania organizmów do rzędów lub rodzin, w przeciwieństwie do metody saprobów, gdzie wymagana jest identyfikacja do poziomu gatunku,

• wiele makrobezkręgowców prowadzi osiadły tryb życia (w ten sposób unika się błędów związanych z przypadkowym zawleczeniem gatunku),

• makrobezkręgowce umożliwiają wymierną lokalizację skutków zanieczyszczeń,

• do wielu grup istnieją dobre klucze do oznaczania,

• użyteczność przy określeniu kumulacji skutków zanieczyszczeń, szczególnie jeśli makrobezkręgowce posiadają długi cykl życiowy. Wskazane jest wtedy próbkowanie okresowe,

• łatwość ilościowego poboru prób; do połowu i identyfikacji wymagany jest prosty sprzęt laboratoryjny,

• możliwość zastosowania metod numerycznych w opracowywaniu danych (wskaźniki różnorodności gatunkowej), ze względu na szeroki wybór form i siedlisk - środowisko jako całość wydaje się być czułym wskaźnikiem.

Makrofauna,

1. Wyjaśnij pojęcie: widoczna gołym okiem, maktrobezkręgowce denne

2. Opisz siedlisko życia: osady denne zbiorników wodnych, mulaste dno,

3. Podaj wielkości organizmów: długość 2-4 mm i więcej, średnica ciała 0,5-1 mm

4. Wymień grupę dominującą w zgrupowaniu: (Chironomidae, Oligochaeta, Trichoptera)

Makrofity - zakorzenione wodne rośliny kwiatowe i duże glony

Ichtiofauna,- zespół gatunków (fauna) ryb występujących na obszarze danego środowiska wodnego bądź w określonym zbiorniku wodnym.

Fitoplankton,- roślinny składnik planktonu, którego przemieszczanie uzależnione jest od prądów wodnych.

Różnice między ANISOPTERA (ważki różnoskrzydłe) a ZYGOPTERA (ważki równoskrzydłe):

• CIAŁO:

Anisoptera - ciało krępe

Zygoptera - ciało smukłe

• ODWŁOK

Anisoptera - na końcu odwłoka 2 wyrostki

Zygoptera - na końcu odwłoka 3 długie listewkowate skrzlotchawki

Cechy DREISSENA POLYMORPHA które pozwalają na przystosowanie do życia w trudnych warunkach: -

- wykorzystanie bisiora, (dorosłe osobniki za jego pomocą przytwierdzają się do podłoża lub przedmiotów)

- w stadium rozwojowym larwa weliger która może być przenoszona na duże odległości

- odporność na zanieczyszczenia, eutrofizację, zasolenie wysokie temperatury

- naturalne wyrostki służące do przyczepiania się do twardego podłoża,

- produkcja dużej ilości pseudofekaliów.

Rodzina SIALIDAE :

Typ: Arthropoda Gromada: Insecta, Rząd: Megaloptera

- przykładowy gatunek : Sialis sp.

- Przeobrażenie zupełne,

- podłużne ciało,

- duża głowa ze złożonymi oczkami,

- po bokach ciała wyrostki,

- oddychaj skrzelotchawkami,

- na końcu odwłoka długie wyrostki ze szczecinkami,

- wyst najczęściej w litoralu i sublitoralu jezior, wśród roślin lub zagrzebana w dnie.

Rodzina SYRPHIDAE:

Typ: Arthropoda, Gromada: Insecta, Rząd: Diptera

- przykładowy gatunek Tubifera sp.

- Ciało o walcowatym robakowatym kształcie,

- odnóża rzekome,

- na końcu odwłoka długa rurka oddechowa,

- żyją w płytkich wodach stojących, często silnie zanieczyszczonych

Najbardziej pospolity skorupiak KIEŁŻ:

Typ: Arthropoda, Ptyp: Crustacea, Pgromada: Malacostraca,

Rząd: Amphipoda, Rodzina: Gammaridae, Gat: Gammarus sp.

- Kadłubowato wygięte ciało podzielone na 7 segmentów z każdego wychodzi 1 para odnóży,

- ciało bocznie spłaszczone, oczy po obu str głowy.

- poruszają się skokami,

- pełnią funkcję sanitarną ,

- jedzą co popadnie

Co spowoduje spuszczenie do staów NO3-:

- Namnażanie się dużej ilości beztlenowców które przeprowadzają proces denitryfikacji.

Przystosowania jętek do życia w wodach szybkopłynących:

- Płaska głowa,

- opływowy kształt ciała,

- przyssawki,

- skrzelotchawki.

Samooczyszczanie zbiornika powodują grzyby i bakterie

System saprobów służy do:

oceny stopnia zanieczyszczenia wód.

Kolejność stref oczyszczania:

alfa - polisaprobowa , beta - mezosaprobowa, gamma - oligosaprobowa,

Przystosowania Belephricidae do trybu życia:

- Przyssawki na spodniej str ciała,

- ciało spłaszczone grzbieto brzusznie,

- odwłok podzielony na 7 części

Różnice między chruścikami a muchówkami:

• PRZEOBRAŻENIE

Muchówki - przeobrażenie niezupełne

Chruściki - przeobrażenie zupełne

• ZAWIĄZKI SKRZYDEŁ

Muchówki - na trzecim segmencie

Chruściki - brak zawiązków

• POJ CHITYNOWY PAZUREK

Muchówki - brak

Chruściki - na każdym z pary parapodiów na końcu odwłoka

Dlaczego stosuje się system biotyczny zamiast systemu saprobów:

- System biotyczny nie jest przywiązany do gatunku

-Oznaczenie wymagane tylko do rodziny

W jakiej części rzeki żyją:

- zdrapywacze - środkowy bieg rzeki ( chruściki, jętki)

- rozdrabniacze - górny bieg rzeki ( widelnice, muchówki)

- zbieracze - dolny bieg rzeki ( chruściki,jętki )

Jaka cecha związana z rozwojem jest wspólna dla Ephemenoptera, Zygoptera i Plecoptera:

- przeobrażenie niezupełne

Jaki typ podłoża zamieszkuje Simmulidae ?

Twarde

Które z Ephemenoptera zamieszkują w podłożu:

- Ephemeridae

Obieg tlenu w wodzie:

W odpowiedzi na gwałtowną dostawę materii organicznej ubywa tlenu, organizmy potrzebujące go zanikają, tlen może spadać do zera, zachodzą procesy sukcesji i rozwijają się beztlenowce, beztlenowce mineralizują materię organiczną - prowadzi do powstania siarkowodoru.

Próby ilościowe planktonu wykonuje się :

- Batometrem.

W jakiej strefie jest najwięcej gat:

- Oligosaprobowej.

Groźne dla wód powierzchniowych są :

- ścieki komunalne i wyższa temperatura co prowadzi do eutrofizacji

OŚLICZKA należy do:

Typ : Anthropoda Podtyp : Crustacea Gromada : Malacostraca Rząd : Isapoda Gatunek : Asellus aquaticus

Wspólna cecha COLOPTERA:

- aparat gębowy gryzący,

- 2 pary skrzydeł na grzbietowej stronie ciała

- ciało okryte chityną

- na tułowiu 3 pary członowanych odnóży

BEATIDAE charakteryzują się :

listkowatymi skrzelotchawkami, które występują po bokach odwłoka

Przystosowania Diptera (muchówek) do życia :

- przyssawki,

- skrzelotchawki,

- schitynizowane ciało,

- uwsteczniona, schitynizowana masywna głowa,

- rurki oddechowe.

Zachamowanie prod pierwotne powoduje fosfor.

SAPROBIONTY:

- Organizmy żyjące w środ zawierającym gnijące szczątki roslin i zwierząt.

- Organizmy wskaźnikowe na których podstawie można określić stopień zanieczyszczenia wody.

Strefa alfa- mezosaprobowa

- ma w niej miejsce dalszy rozkład zanieczyszczeń organicznych. Pełne nasycenie CO2, dostarczonego w procesie biodegradacji , biologiczne wskaźniki to bakterie , grzyb ściekowy, okrzemki, glony.

Po wlaniu zanieczyszczeń do wody:

gwałtownie spadnie poziom tlenu , zmożony proces denitryfikacji i rozwój bakterii beztlenowych.

W strefie mezosaprobowej żyje najwięcej zwierząt.

Drapacze dna stosowane są do badania bentosu.

Najbardziej wskaźnikowe gat:

- jętki, [ Ephemenoptera]

- muchówki, [Diptera]

- widelnice [Plecoptera]

Jakie cechy budowy zew Chruścików pozwalają je odróżnić od innych owadów:

- aparat gryzący,

- gąsiennicowaty kształt ciała,

- odnóża rzekome,

- budowanie domków.

Jaka jętka jest zbieraczem;

- Betidae

Ślimaki płucodyszne [Pulmonata]:

-Physidae - Physa sp.,

- Ancylidae - Ancylus fluviatilis,

- Lymneidae - Lymnea stagnalis,

- Planorbidae - Planorbis sp.

Ślimaki przodoskrzelne:

- Viviparidae - Viviparus viviparus

- Neritidae - Theodoxus fluviatilis

Chironomidae (ochotkowate):

- duża liczebność w skrajnie zanieczyszczonych środowiskach

- wiele gatunków trudnych do oznaczenia

- długość do 12 mm,

- czasami silnie zabarwione na czerwono

- wymiana tlenowa przez naskórek

BISIOR służy do :

Przytwierdzania się do twardych podłoży.

Które z Diptera są filtratorami:

Simmulidae

Tubificidae żyją w:

wodach polisaprobowych (silnie zanieczyszczonych) w dnie mulistym

Org wód czystych:

Perlidae, Thaeniopterygidae Plecoptera

Oligoneuridae, Heptagonidae Ephemenoptera

Limnephilidae, Goeridae Trichoptera

Wskaźniki wód zanieczyszczonych :

Tubifex tubifex

Chironomus thumnus

Tipulidae

Tubifera sp

Czym jest strefa beta

Strefa betamezosaprobowa - większe rzeki, jeziora stawy, widoczne są tu ślady zanieczyszczeń

Charakterystyczny skład wód polisaprobowych ;

TUbificidae (Tubifex tubifex), Chironomidae (Chironomus thumnus), Diptera (Tipulidae, Surphidae i inne)

Co łączy system saprobów i indeks biotyczny ?

Oba służą do badania stanu zanieczyszczeń wód.

Jak zmienia się obecność azotanów w wodzie?

- mogą spaść poniżej poziomu wyjściowego, jeżeli powstaną warunki beztlenowe to proces denitryfikacji jest bardzo wydajny energetycznie; kiedy warunki się poprawiają spada proces denitryfikacji co powoduje wzrost jonów NH4

Faza unoszona = dryft

Unoszenie dryftu nocą wiąże się z żerowaniem

Litoral to strefa przybrzeżna jezior = zwierzęta roślinożerne, wrotki ślimaki.

Kto nie jest drapieżcą:

- larwy jętek - larwy widelnic - chrząszcze - pijawki

Grzyb ściekowy:

-Sphaeroticus natans

Indeksy biotyczne:

- BBI

- BMWP

- ASTP

Rysunki i środowisko życia + nazwa:

1. 
   Sialidae

TYP: Arthtopoda

GROMADA: Insecta

RZĄD: Megaloptera

RODZINA: Sialidae

GATUNEK: Sialis sp.

Siedlisko:

występują najczęściej w litoralu lub sublitoralu jezior, wśród roślin lub zagrzebane w dnie.

2. Nepidae

TYP: Arthropoda

GROMADA: Insecta
RZĄD: Heteroptera

RODZINA: Nepidae

GATUNEK: Nepa cincerea

Siedlisko:

pływają w toni wodnej lub chodzą po dnie

3. Perlidae

TYP: Arthropoda

GROMADA: Insecta
RZĄD: Plecoptera

RODZINA: Perlidae

Siedlisko: wody płynące lub rzadziej stojące, pomiędzy kamieniami lub patykami

4. 
   Simuliidae

TYP: Arthropoda

GROMADA: Insecta
RZĄD: Diptera

RODZINA: Simuliidae

Siedlisko:

Miejsca gdzie jest dużo zawiesiny, trwałe podłoża antropogeniczne

Źródlarka karpacka należy do Mollusca.

Chruściki bezdomkowe:

-Larwy chruścików bezdomkowych są zwykle wolno żyjące, budują często nieprzenośne sieci łowne, o skomplikowanej konstrukcji

- w wodach płynących ustawione są pod prąd wody, w wodach stojących wyglądają jak małe wiszące hamaki.

- Na ogół są drapieżnikami, ale zdarzają się gatunki roślinożerne i detrytusożerne.

- Większość gatunków żyje w wodach szybko płynących. Są jednak gatunki, które żyją w strefie przybrzeżnej jeziora.

Chruściki domkowe:

- Larwy chruścików domkowych budują przenośne domki różnej konstrukcji i z różnego materiału. Szkielet jest utkany z wydzieliny gruczołu przędnego, a do niego często dolepiony jest różny budulec: ziarna piasku, kamyki, fragmenty roślin wodnych, kawałki trzciny.

- Najczęściej żywią się roślinami lub są detrytusożercami. Rzadko są drapieżne. Występują w zarośniętej strefie jezior, rzek.

---