WYKŁAD 13

Leki do oczu (OPHTALMICA)

Jałowe, płynne, półstałe lub stałe preparaty przeznaczone do podania do worka spojówkowego lub na gałkę oczną w celu leczniczym, profilaktycznym lub diagnostycznym.

Substancje muszą być niezdysocjowane. Wchłanianie następuje przez rogówkę, więc trzeba tak dobierać wszystko, żeby kontakt z nią był jak najdłuższy.

Spojówka jest unaczyniona i w sumie też się wchłonie, ale działanie będzie ogólne, a nie miejscowe.

Płyn łzowy:

1. objętość 7-8 μl; 30 μl - łzawienie (dodanie jednej kropli - 50 μl - wypełnia całkowicie cały film łzowy, dlatego aplikacja więcej niż 1 kropli na raz mija się z celem, bo się automatycznie mechanicznie wypłucze)

2. składa się z warstwy śluzowej przylegającej bezpośrednio do rogówki, warstwy wodnej i warstwy lipidowej

warstwa	skład	rola
śluzowa	glikoproteiny (mucyny)	utrzymywanie łez na powierzchni oka (obniża napięcie powierzchniowe)
wodna	woda, białka (lakttofeeryna, lipokalina, lizozym, immunoglobulina A), sole (wodorowęglany), ditlenek węgla, tlen	hamowanie wzrostu bakterii, wypłukiwanie zanieczyszczeń utrzymywanie nawodnienia i odżywienia nabłonka
lipidowa	estry cholesterolu, trójglicerydy, fosfolipidy	ograniczenie odparowania wody z łez i wnikania czynników infekcyjnych, zmniejszenie tarcia o powieki w czasie mrugania, zapewnienie gładkości optycznej

3. pH: 7,0-7,4 (leki też takie powinny mieć); w skład filmu wchodzą albuminy, wodorowęglan etc. więc ma właściwości buforujące - mechanizm ochrony oka

4. lepkość: 1,05-1,9 mPas (w zespole suchego oka będzie większa) - przekroczenie 10-krotne tej wartości zaczopowanie kanalików łzowych i stan zapalnych

5. szybkośćodbudowywania filmu: 1,0-1,2 μl/min (po 10 minutach jest całkowita wymiana filmu łzowego, czyli po 10 minut lek przestaje być wchłaniany bo już go oko wymieniło)

Aplikujemy krople ZAWSZE pod dolną powiekę!!!

Po aplikacji uciska się kącik zewnętrzny, żeby lek nie wpadł do kanalika łzowego, bo jest on połączony z nosem, stamtąd idzie do gardła, połykamy i mamy działanie ogólnoustrojowe

Postacie leków do oczu
Postacie płynne	Krople do oczu	Roztwory: Wodne Olejowe
				Zawiesiny: Wodne Olejowe Wodne zawiesiny liposomów
				Emulsje: w/o i o/w submikronowe Mikroemulsje i emuslje submikronowe liposomy mikro i nanocząsteczki
		Płyny do oczu Iniekcje	Roztwory wodne Układy wielokompartmentowe
	Postacie półstałe	Maści Kremy Hydrożele	Lipofilowe bezwodne Lipofilowe (emulsje w/o) Hydrofilowe (emulsje o/w) hydrożele
		Prozki	do sporządzania kropli i płynów
Postacie stałe o przedłużonym działaniu	Inserty(wkładki): rozpuszczalne (tabletki, lamellae) nierozpuszczalne, np. system dyfuzyjny Ocusert biodegradalne stanowiące kombinację nierozpuszczalnych i biodegradalnych wodochłonne soczewki kontaktowe nasączone lekami, tworzące rodzaj opatrunku rogówkowego
Postacie iniekcyjne	Wstrzyknięcia około oczne: podspojówkowe, pod pochewkę gałki ocznej, do komory przedniej, do komory szklistej

Jak chcemy zadziałać na tylną część gałki ocznej - implanty, wstrzyknięcia (z roztworów lub układów wielokompartmentowych), bo nie wchłonie się nic innego przez rogówkę.

Wymagania stawiane lekom do oczu:

• jałowość

• odpowiednie ciśnienie osmotyczne (jak jest inne - podrażnienie oka łzawienie wypłukanie leku)

• euhydria

• brak zanieczyszczeń mechanicznych (żeby nie podrażniało oka)

• wielkość cząstek

• odpowiednia lepkość

• odpowiednie napięcie powierzchniowe

JAŁOWOŚĆ:

• Aseptyczne sporządzenie leku

• Jałowe składniki leku

• Konserwowanie

• Opakowanie umożliwiające jałowe pobieranie leku

• Wspólna i najbardziej charakterystyczna cecha wszystkich preparatów przeznaczonych do oczu

• I grupa czystości mikrobiologicznej

• Sączenie wyjaławiające

• Wyjaławianie gorącą nasyconą parą wodną

• Loże z nawiewem laminarnym

KONSERWOWANIE:

Rodzaj kropli	Okres przydatności
klasyczne krople produkowane przemysłowo po pierwdzym otwarciu	4 tygodnie
recepturowe krople nie otwierane (bez względu czy jest konserwowany)	1 miesiąc
recepturowe krople konserwowane po pierwszym otwarciu	10 dni
Recepturowe krople nie konserwowane po pierwszym otwarciu	24 h

Nie konserwujemy:

1. leków stosowanych do oka zranionego lub po zabiegu chirurgicznym

2. w opakowaniach jednodawkowych

3. jak nie ma konserwantów w aptece ani jednorazowych ampułek - wtedy wydaje się 10 butelek 10 ml a w każdej po 1 ml kropli :D

4. maści ocznych nie konserwujemy, chyba, że zawierają wodę

5. jak są emulsje to trzeba zakonserwować fazę wodną

Konkretne mieszaniny konserwujące są wymienione w FP V. Bardzo często występuje alkohol β-fenyloetylowy - on zwiększa przepuszczalność błony komórkowej bakterii dla drugiego konserwantu.

IZOTONICZNOŚĆ:

• Ciśnienie osmotyczne płynu łzowego: 280 - 300 mOsm/ l

Zakres tolerancji przez oko:

• Krople hipertoniczne: 301- 334 mOsm/ l i większe (lepsze) - można cofnąć efekt hipertoniczny = odwodnione komórki można nawodnić; czasem świadomie robi się takie krople, np. w obrzękach oka

• Krople hipotoniczne: 260- 280 mOsm/ l - jak jest niższe, to woda z kropli wejdzie do oka - spęczniała komórka rogówki może ulec pęknięciu

• Roztwory izotonizujące: A, B, C, H

Roztwór A	Roztwór B	Roztwór C	Roztwór H
0,9% NaCl (9 g/l) Zgodny z płynem łzowym pH= 7	1,6% KNO3 Stosowany do izotonizowania preparatów srebra	1,9% H3BO3 Słaby antyseptyk pH= 6	5% glukoza pH= 6 stosowany jako roztwór izotonizujący do kropli z targezyną
WYKONANIE: Rozpuszczenie odpowiedniej ilości substancji w wodzie do iniekcji, sączenie przez sączek ze szkła spiekanego, wyjaławianie

Zasady stosowania roztworów izotonizujących:

1. substancje leczniczą należy rozpuścić w ilości wody podanej w tabeli (FP V) i uzupełnić odpowiednim roztworem izotonicznym

2. jeżeli ilość wody podana w tabeli nie przekracza 20% - substancję należy rozpuścić w samym roztworze izotonicznym

3. jeżeli ilość wody podana w tabeli przekracza 90% - substancję należy rozpuścić w samej wodzie - stężenie substancji rozpuszczalnej jest na tyle duże, że

EUHYDRIA:

Izohydra - zgodność odczynu leju z pH płynu łzowego

Euhydria - kompromis pomiędzy wartością pH leku fizjologiczną, a jego trwałością, rozpuszczalnością, biodostępnością i akceptowalnością dla oka.

Zakres pH leków do oczu wg FP V:

1. krople do oczu 3,5-8,5

2. płyny do oczu 5,0-8,5 (mają kontakt w większej objętości z gałką oczną)

Roztwory korygujące pH:

Roztwór D:

3% (3 g/l) roztwór cytrynianu sodu, pH= 7-7,4,

Roztwór izotoniczny, utrzymujący pH roztworów penicyliny krystalicznej w ok. 6,5

Penicylina: pierścień β laktamowy nietrwały

W środowisku wodnym kwaśne produkty rozpadu (kwas penicylinowy)

Inaktywacja antybiotyku

Musimy więc użyć ciut bardziej alkalicznego buforu, żeby zalkalizował te kwaśne produkty.

Penicylinę, zawsze wykonujemy w takim roztworze - nie ważne co napisze lekarz.

Roztwory E - roztwory boranowe

0,5% (E- a) i 1% (E- b) roztwór dla chloramfenikolu (zwiększają rozpuszczalność)

E- a		E- b
Kwas borowy Tetraboran sodu Chlorek sodu woda	1,1 0,2 0,2 Do 100,0	Kwas borowy Tetra boran sodu Woda	1,5 3,0 Do 100,0

Zastosowanie dla 0,5% dla 0,1%

pH 7,4 8,4

trwałość 6 tygodni 1 tydzień

Chloramfenikol (detreomycyna) bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie

W roztworze buforowym powstaje kompleks z jonami boranowymi

Roztwór F

Dla 1% (F- a) i 2% (F- b) - podwyższają pH kropli do oczu z tetracyklinami

F- a		F- b
Tetra boran sodu Chlorek sodu woda	0,8 0,4 Do 100,0	Tetra boran sodu woda	1,6 Do 100,0

Zastosowanie dla 1,0% dla 2,0%

pH 9,5 9,7

trwałość: 2-6 dni dla obu

- roztwory tetracyklin są bardzo kwaśne; pH= 1,2- 2,8 (niskie pH może uszkadzać rogówkę, dlatego trzeba stosować bufory).

- bufor stosuje się w celu doprowadzenia pH kropli do wartości tolerowanych przez oko

- jednocześnie są to roztwory izotonizujące

Roztwór G - bufor fosforanowy

Dla 2% chlorowodorku pilokarpiny i roztworu gentamycyny w celu zwiększenia biodostępności

pH - 6,5

skład:

Wodorofosforan sodu bezwodny 0,23

Dwufosforan sodu bezwodny 0,20

Chlorek sodu 0,24

Woda do 100,0

- w celu zwiększenia aktywności farmakologicznej

- aktywność wzrasta ok. 8 razy

Tylko lekarz decyduje o zwiększonej dostępności biologicznej kropli (TYLKO - samemu nie decydujemy)

BRAK ZANIECZYSZCZEŃ MECHANICZNYCH

- sączenie klarujące- sączki Schotta (G1- G3) - im większa średnia porów tym większy numer np. G-3 do roztworów rzeczywistych

- sączki membranowe Synpor (3 i 4) - zatrzymują i mechaniczne i mikrobiologiczne

Nie można stosować sączków bibułowych - mogą uwalniać się substancje włókniste, które mogą drażnić oko.

WIELKOŚĆ CZĄSTEK

- homogenność zawiesin przynajmniej 15 s

- wielkość cząstek nie może przekraczać 25 μm

- dwie z badanej próbki (odpowiadającej 10 μg preparatu) mogą być większe niż 50 μm

- żadna nie może przekroczyć 90 μm

LEPKOŚĆ

- zwiększenie lepkości kropli do oczu= wydłużenie czasu kontaktu leku z okiem

- korzystne jest, aby lepkość kropli wynosiła 12- 15 mPa*s

- nie powinno się przekraczać 20 mPa*s

- możliwość zatkania kanalików łzowych

- do zwiększenia lepkości: MC, HPMC, PVA, PVP

- 1,02- 1,9 mPa*s lepkość płynu łzowego

NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE

- wartość krytyczna napięcia powierzchniowego rogówki wynosi 28 mN*m^-1

- dla uzyskania pełnego zwilżenia należy stosować roztwory o napięciu powierzchniowym nie przekraczającym tej wartości

KONSERWOWANIE

- okres przydatności kropli zawierających środek konserwujący po I otwarciu opakowania- do 4 tygodni (30 dni)

- bez środka konserwującego- 24 h

- cel: utrzymanie jałowości leku mimo nieaseptycznego pobierania go z opakowanie przez pacjenta

- nie konserwujemy:

- leków stosowanych do oka zranionego lub po zabiegu chirurgicznym

- preparatów olejowych

- mieszaniny konserwujące:

- mieszaniny środków konserwujących w celu zwiększenia spektrum działania

I) chlorek benzalkoniowy Octan lub glukonian chlorheksydyny	0,05 g/l 0,10
II) chlorek benzalkoniowy Alkohol β- fenyloetylowy	0,05 4,00
III) boran fenylortęciowy Alkohol β- fenyloetylowy	0,01 4,00
IV) azotan fenylortęciowy Alkohol β- fenyloetylowy	0,02 4,00
V) tiomersal Alkohol β- fenyloetylowy	0,2 4,00
VI) boran fenylortęciowy	0,01 g/l
VII) hydroksybenzoesan metylu Hydroksybenzoesanu propylu Alkohol β- fenyloetylowy	0,65 0,35 4,00

Zalecane substancje konserwujące należy stosować według kolejności podanej w tabeli, gdyż pierwsze kolejny numer jest zawsze z mikrobiologicznego punktu widzenia najskuteczniejszy.

OPAKOWANIE

- prosty sposób pobierania leku

- zabezpieczenia przed wtórnym skażeniem drobnoustrojami w czasie przechowywania i stosowania przez pacjenta

- krople nie konserwowane powinny być wydawane w opakowaniach jednodawkowych


SPORZĄDZANIE LEKÓW DO OCZU









































Strefa A/B

















Strefa B

METODY SPORZĄDZANIA LEKÓW DO OCZU

Metoda I: jałowa woda, środki izotonizujące, wyjaławianie w autoklawie

Metoda II: w loży z nawiewem, jałowa woda i środki izotonizujące, niejałowa substancja, sączenie przez sączki Sartoriusa

Metoda III: koloidalne preparaty srebra, zawiesiny; w loży z nawiewem, jałowa woda, środki izotonizujące i substancja lecznicza, nie wyjaławiamy dodatkowo

NOWOCZESNE POSTACIE LEKU

Kierunek badań:

• Wydłużenie czasu kontaktu postaci leku z powierzchnią gałki ocznej

• Wydłużenie czasu uwalniania substancji leczniczej z postaci leku

• Zmniejszenie częstotliwości aplikacji

• Redukcja działań niepożądanych

• Łatwość stosowania

• Brak odczucia ciała obcego w oku

Wydłużenie czasu kontaktu

• Hydrożele o konsystencji półstałej

• Pochodne celulozy (MC, HPMC, CMCNa)

• Syntetyczne polimery (PVA, kwas poliakrylowy)

• Naturalne polimery (kwas hialuronowy, hialuronian sodu)

• Hydrożele powstające po aplikacji pod wpływem czynników fizjologicznych

• Poloksamer

• Gellan

• Octanoftalen celulozy

Wydłużenie czasu kontaktu można osiągnąć przez układy polimerowe, które mają zdolność przechodzenia zolu żel

Kwas hialuronowy- brak immunogenności

Poloksamer- ko polimer, tworzy żel w podwyższonej temperaturze

Octanoftalen celulozy- żeluje pod wpływem pH płynu łzowego

Gellan- anionowy polisacharyd, żeluje na skutek aktywności jonów obecnych w płynie łzowym

Kontrola uwalniania

inserty	Rozpuszczalne	Stosuje się naturalne i syntetyczne polimery Systemy osmotyczne jedno i dwukompartmentowe
			Nierozpuszczalne
			Biodegradalne
	Układy wielokompartmentowe		Liposomy	Systemy dyfuzyjne Ocusert- z pilokarpiną U (membrany kontrolujące uwalnianie, pierścień wybarwiony, matryca z kwasem alginowym)
			Makro i Nano cząstki
			Emulsje submikronowi
			mikroemulsje

Redukcja działań niepożądanych

- eliminacja konserwantów

- system COMOD bez konserwantów, trwałość 3 miesiące od I otwarcia, pojemność kropli 30 μl, 325 kropli

- system ABAK bez konserwantów, trwałość 2 miesiące, system filtrujący, 325 kropli

- Pojemność worka spojówkowego: 30 μl

Łatwość stosowania

- suche krople- liofilizacyjny system do oczu; otrzymywane przez rozpuszczenie substancji leczniczej w roztworze hydrofilowego polimeru

Wyjaławianie i liofilizacja z równoczesnym osadzaniem na hydrofobowym nośniku

- po podaniu do oka ulegają rehydratacji i oddzieleniu od nośnika

- dobra tolerancja

- bezpieczeństwo

- wygoda

MAŚCI I ŻELE DO OCZU

- półstałe konsystencje, jednorodny wygląd, jedna lub kilka substancji leczniczych

- podłoża do maści

- jałowość

- brak cząstek nierozpuszczalnych

- odpowiednie właściwości reologiczne, rozsmarowywalność, zdolność przylegania

- pH zbliżone do obojętnego

- brak działania drażniącego

- temperatura topnienia ok. 32⁰C, zbliżona do temperatury płynu łzowego

- trwałość

Unguentum Ophtalmicum

Vaselini albi 80,0

Lanolini 10,0

Paraffini liq. 10,0

WYKŁAD 15

Receptura antybiotyków

Czynniki mogące wpływać na trwałość antybiotyków

• Enzymy wytwarzane przez drobnoustroje (penicylinazy) - antybiotyki sporządzamy w warunkach aseptycznych

• Temperatura

• Wilgotność (obniżenie trwałości)

• Odczyn - każdy antybiotyk ma swój „ulubiony”odczyn

• Światło - ciemne szkło + nie eksponować na światło przy aplikacji

• Obecność jonów metali - nie używamy metalowych narzędzi

Zasady sporządzania leków recepturowych zawierających antybiotyki

• Wszystkie czynności powinny być wykonywane w warunkach zapewniających jałowość gotowego preparatu

• Substancje o działaniu wspomagającym i substancje muszą być jałowe (jak nie ma możliwości wyjałowienia, korzystamy z opakowań fabrycznych otwieranych tylko w loży)

• Nie wyjaławia się (termicznie) preparatów zawierających antybiotyki i unika ogrzewania (nie rozpuszczamy na gorący, chyba, że mamy pewność, że nic się z antybiotykiem nie stanie)

• Powinny zawierać substancje konserwujące

• Maści bezwodne wykazują większą trwałość (brak hydrolizy i rozwoju drobnoustrojów) od kilku dni do kilku miesięcy, a nawet dłużej - czyli lepsza tłusta maść niż kremik

Opakowania leków zawierających antybiotyki

• Powinny zapewniać ochronę przed czynnikami zewnętrznymi

• Jałowe

• Powinny umożliwić jałowe pobranie leku

• Tuby dla maści i past

• Pudełka stosowane do produkcji maści w mikserach aptecznych

• Czopki zawinięte pojedynczo w folię aluminiową

• Preparaty z antybiotykami powinny być przechowywane w lodówce

Wyjątkiem mogą być emulsje

Wyjaławianie niektórych substancji leczniczych i pomocniczych

• Autoklaw: 122⁰C +/- 2⁰C; 20 minut- roztwory wodne

• Sterylizacja powietrzem: 170⁰C; 1h - oleje roślinne, silikonowe, parafina płynna, podłoża maściowe nieuwodnione, podstawy zasypek, kwas borny

Nie należy wyjaławiać masła kakaowego (z nowego pudełka i pobieranie w warunkach jałowych) rozcieranie z kilkoma kroplami etanolu (etanol 70⁰ ma właściwości bakteriobójcze)

Błędy popełniane przy stosowaniu antybiotyków jako składników leku recepturowego:

1. Niewłaściwa droga podania:

1. cefuroksym-aksetil - stosowany jako prolek doustnie (jak się go podaje inną drogą to nie ma to sensu)

2. neomycyna i chloramfenikol w czopkach (planowane działanie miejscowe może „przejść” w ogólnoustrojowe).

1. Stosowanie antybiotyków przeznaczonych do użytku wewnętrznego:

1. nabywanie odporności - zwiększamy dawki coraz bardziej, a szczep i tak się uodparnia

2. alergizowanie (np. antybiotyki β-laktamowe) - alergia może być wygenerowane przez kilkukrotne podanie antybiotyku zewnętrznie

1. Niezgodności antybiotyków, np. zmiana pH, stosowanie kilku antybiotyków jednocześnie (np. antybiotyki bakteriobójcze i bakteriostatyczne wykluczają się - bakteriostatyk hamuje podziały, a bakteriobójczy najlepiej działa właśnie podczas podziałów).

Antybiotyki stosowane w recepturze

• Antybiotyki występujące jako substancje „pro receptura”

Detreomycyna, Erytromycyna, Gentamycyna, Neomycyna, Nystatyna

• Antybiotyki jako składnik leków recepturowych będące postaciami leku (tabletki, kapsułki fiolki):

Penicylina krystaliczna

streptomycyny,

tetracyklina,

ampicylina,

amoksycylina,

doksycyklina

Postaci leku recepturowego z antybiotykami

• Płynne (roztwory, zawiesiny)

• Roztwory stosowane na skórę

• Krople do oczu

• Krople do uszu

• Krople do nosa

• Pudry płynne

• Półstałe

• Maści

• Pasty

• Stałe

• Zasypki

• Czopki, globulki, pręciki (np. antybiotyki, które mają działać ogólnoustrojowe są częściej podawane w czopkach niż w iniekcjach - u małych dzieci - z tym, że tam jest flora bakteryjna, czyli nie wiadomo)

Zasady przygotowywania roztworów z antybiotykami:

1. odważanie

2. rozpuszczanie antybiotyków w jałowym rozpuszczalniku

3. dodawanie substancji pomocniczych

Krople i roztwory

• Odważenie

• Rozpuszczenie antybiotyku w jałowym rozpuszczalniku

• Dodanie substancji pomocniczej

• Wyjałowienie: sączenie <0,22 μm

• Napełnianie

• Pakowanie

Maści

• Odważenie

• roztarcie antybiotyku z lotnym rozpuszczalnikiem lub parafiną płynną (maści zawiesiny)

• rozpuszczanie antybiotyku w niewielkiej ilości wody, dodanie środka konserwującego i wyjaławianie przez sączeni (maści emulsje)

• wymieszanie z jałowym odłożem (ręcznie w jałowym moździerzy lub mechanicznie w unguatorze)

• umieszczenie w jałowym opakowaniu np. w tubie

Czopki i globulki

• Metodą wylewania

• Przy użyciu unguatora (miksera aptecznego)

• Odważyć składniki i sproszkować je

• Sporządzenie homogennej płynnej mieszaniny antybiotyków z podłożem

• Rozdzielenie jednolitej masy do jednorazowych form

Receptura detreomycyny

• Rozpuszczalniki:

• Woda 1:400 (poniżej zakresu stężeń farmakopealnych - nie stosujemy)

• Etanol 95⁰ 1:2,5

• Glikol propylenowy 1:7

• Glicerol 1:50

• Oleje, węglowodory NR

• pH roztworu nasyconego= 5,0- 7,5

• dawki zwykle stosowane (FP VI)

• maści 2%

• maści do oczu 1%

• krople do oczu 0,5%

• Rozpuszczalność detreomycyny a trwałość roztworu

pH	Stężenie detreomycyny	Trwałość
6	0,25% (poniżej stęż. terap.)	12 miesięcy
7,4 *	0,62%	6 tygodni
8,4 *	1- 3%	1 tydzień
10,5	0,65%	-

*- bufor boranowy (w jego środowisku można uzyskać wodny roztwór detreomycyny o stężeniu terapeutycznym, np. w kroplach do oczu), ale niestety im wyższe pH tym mniejsza trwałość roztworu.

• Detreomycyna rozpuszcza się w rozpuszczalnikach podgrzanych do temperatury 60⁰C (nie powoduje to rozpadu substancji)

• Podwyższenie pH- aby uzyskać odpowiednie stężenie lecznicze, chociaż to zmniejsza trwałość (nie łączymy detreomycyny np. w wodzie wapiennej)

• Zastosowanie detreomycyny w recepturze:

• Miejscowo- w leczeniu ropnych zmian skórnych, trądziku, w okulistyce

• Najczęściej sporządzane preparaty:

• Gałki dopochwowe

• Maści oczne

• Krople do oczu

• Niezgodności detreomycyny

• Substancja wrażliwa na światło

• Środowiska poniżej pH 5,5 i powyżej pH 7,5

• Silne alkalia (ichtiol, woda wapienna)

• Chlorheksydyna (jak w chlorku benzalkoniowy)

• Jony metali ciężkich

• Chlorek benzalkoniowy (jest to środek konserwujący - tworzy się osad po zmieszaniu z detreomycyną)

• siarczan gentamycyny (jest bakteriobójcza, a detreomycyna jest bakteriostatycznie), sól sodowa ampicyliny, tetracykliny (zmiana pH)

• Sproszkowany na skórę z erytromycyną wykazuje synergizm

• Do konserwowania może być stosowany octan rtęciowy

Receptura erytromycyny

• Rozpuszczalniki

• Woda 1:1000

• Etanol 95⁰ 1:5

• Stosowana jako zasada (w recepturze), sole, estry

• pH przesączu (0,1/ 10 ml) 8,0- 10,5

• dawkowanie (FP IX):

• maść 1%

• maść oczna 0,5%

• roztwór 2% (tylko etanolowy)

• zastosowanie

Zewnętrznie:

- miejscowe acne vulgaris

- w postaciach niezapalnych z zamkniętymi i otwartymi zaskórnikami

• w okulistyce

• w ginekologii

• preparat recepturowy zawierające detreomycynę

• preparat do użytku zewnętrznego 0,5%- 2% (czasami do 4,5%)

• maści

• roztwory alkoholowe, na bazie kolodium, alkoholowo-glicerolowe

• pasty

• maść do oczu 0,3-1%

• papki

• gałki dopochwowe do 0,5%

• Erytromycyna może być zapisywana z

• Chloramfenikolem

• Kwasem salicylowym

• Rezorcynolem

• Benzokainą

• Hydrokortyzonem

• Kwasem bornym

• Kwasem mlekowym

Detreomycyna jest niezgodna z kwasami, bo jest zasadą.

• Niezgodności erytromycyny

• Wrażliwa na światło, wilgoć, temperaturę i pH

• Optymalna trwałość w roztworach o pH 6-8/ (7 dni temp. pokojowa/ 8 tygodni w lodówce)

• Substancje ograniczające trwałość w maściach: kwas borny, kwas salicylowy, kwas mlekowy, kwas benzoesowy (7 dni)

• Ogrzewanie do temp. 60⁰C powoduje całkowity rozkład

• Wykazuje niezgodność po zmieszaniu z ampicyliną, gentamycyną, tetracyklinami.

Receptura antybiotyków amino glikozydowych: siarczany: neomycyny, streptomycyny i gentamycyny (nie powinien być podawany zewnętrznie)

• Siarczan neomycyny

• Rozpuszczalniki

• Woda 1: 1-3

• Etanol 95° 1:1000-10000 (do 20° jest zmętnienie i jeszcze ujdzie w cieniu, ale powyżej 20° jest żywicowata papka, której się nie wyciągnie z butelki)

• Glikol propylenowy, gliceryna 1:10-30

• aceton, chloroform, eter NR

• pH roztworu 0,1 g/ml 5-7,5

• dawki zwykle stosowane:

• aerozol 0,5%

• maść 3%

• maść do oczu 0,5%

• zastosowanie

• wewnętrznie- ograniczenie ze względu na właściwości toksyczne (oto- i nefrotoksyczność)

• zewnętrznie

• w chorobach skóry (trądzik, owrzodzenia, zapalenia przymieszkowe, oparzenia, zapalenie błon śluzowych)

• zakażone rany, stany ropne błon śluzowanych (płukanie ęcherza moczowego)

• w okulistyce (zapalenie spojówek, uszkodzenie rogówki)

• w ginekologii

• w laryngologii

• preparaty

• rotwory wodne (ok. 2%),

• zawiesiny

• maści kremy, pasty

• preparaty doodbytnicze

• preparaty zawierające neomycynę

• roztwory preparatów złożonych, może być zapisana z chlorowodorkiem efedryny, amino chlorkiem rtęciowym, hydrokortyzonem, prednizolonem, kwasem bornym

• stosowana za inny antybiotyk (nystatynę, metronidazol, bacytrycynę)

• receptura neomycyny

• wrażliwa na światło i wilgoć (wilgotnieje już przy wilgotności względnej 15%), mniej na temperaturę (można ogrzewać do 100⁰C)

• roztwory wodne stosunkowo trwałe (w zakresie pH 2-9), optimum pH= 6 (14 dni) - pH korygowane roztworem kwasu bornego

• maść bezwodna zachowuje aktywność przez ok. 2 lata, w podłożach uwodnionych ok. 1 miesiąca

• niezgodność

• wytrącanie się osadów

• emulgatory: Laurylosiarczan sodu, TWEEN, SPAN (antybiotyk sam w sobie jest powierzchniowo czynny)

• guma arabska, tragakanta

• zmniejszenie aktywności - środowisko kwaśne (pH < 2), MC, CMC - substancje zwiększające lepkość

• wytrącanie się osadów i unieczynnienie - chlorki, fosforany, jony Mg²⁺, Al.+3+^{, Fe}3+, glukoza

• siarczan streptomycyny

• rozpuszczalność

• woda 1:0,75

• etanol 95⁰ 1:3330

• glikol propylenowy, glicerol1:10-30

• pH roztworu 0,25g/ml 4,5- 7,0

• FP nie podaje dawek do użytku zewnętrznego

• stosowanie poza szpitalem ograniczone - jest lekiem na gruźlicę, i chce się uniknąć uodpornienia bakterii na streptomycynę (dlatego ogranicza się jej przedostawanie do środowiska i stosowanie zewnętrzne)

• zastosowanie

• wewnętrznie (iniekcje) tuberkulostatycznie

• zewnętrznie

• krople do nosa (r-ry wodne)

• krople do uszu (r-ry glicerynowe)

• maści na skórę (0,5-1%)

• preparaty okulistyczne (maści, krople)

• Niezgodność

• Wrażliwa na:

• Odczyn- bardzo trwałe roztwory w lekko kwasowym środowisku

• Temperatura- 10 minutowe ogrzewanie powoduje spadek aktywności o 50%

• Światło - roztwory ciemniają, zachowana zostaje jednak aktywność

• enzym streptomycynazę

• Substancje powodujące wystąpienie niezgodności

• Alkalizujące

• Powodujące powstanie osadów (alginian sodu, CMC)

• Siarczan gentamycyny

• Rozpuszczalność

• Woda 1:10-30

• Etanol 95⁰ NR

• eter, chloroform NR

• pH roztworu 40mg/ml 3,5- 5,5

• dawki zwykle stosowane

• maści 0,1- 0,3%

• maści oczne 0,3%

• roztwory 0,3%

• zastosowanie

• w postaci iniekcji w zakażeniach spowodowanych wrażliwymi drobnoustrojami (nefro, hepato i ortotoksyczny)

• do stosowania miejscowego w chirurgii (cementy kostne i druty chirurgiczne, opatrunki hydrofilowe)

• zewnętrznie w okulistyce (zapalenie powiek, dróg łzowych, spojówek i rogówek - owrzodzenia), dermatologii, urologii, ginekologii, otolaryngologii

• receptura

• preparaty do stosowania na skórę (0,2-1%): roztwory wodne, maści bezwodne, emulsyjne

• krople do nosa (0,05- 0,3%)

• gałki dopochwowe (0,05-0,2%)

• preparaty okulistyczne

- krople do oczu (na buforze fosforanowym) - zwiększenie biodostępności antybiotyku

- maści do oczu

• pręciki dolewkowe

• substancja może być przepisywana w preparatach złożonych razem z hydrokortyzonem, prednizolonem, benzokainą, clotrimazolem, chlorowodorkiem efedryny

• siarczan gentamycynę ze względu na niskie pH roztworu może unieczynnić inne antybiotyki

• Nystatyna

• Rozpuszczalniki

• Woda 1:1000-10000

• Etanol 95⁰ 1:30-100

• pH roztworu 0,3g/ml 6,5-8,5

• moc antybiotyku- nie mniej niż 4400 IU/mg i nie mniej niż 5000 IU/mg (podanie doustne), każda seria się różni, i dlatego zawsze przy użyciu nystatyny trzeba sobie tę wartość odczytać

• dawki zwykle stosowane

• dopochwowo 100 000 j.m na jedną gałkę

• zasypki 100 000 j.m/g

• zastosowanie

• doustnie w zakażeniach grzybiczych przewodu pokarmowego

• preparaty do pędzlowania - zakażenia jamy ustnej (pleśniaki, zajady, zapalenia języka i czerwieni wargowej)

• w dermatologii w zakażeniach skóry, paznokci, wałów paznokciowych

• w ginekologii

• w okulistyce

• preparaty recepturowe

• preparaty stosowane na skórę (maści, zasypki, zawiesiny, kremy)

• preparaty stosowane w jamie ustnej jako krople do uszu - zawiesiny w glicerolu

• preparaty ginekologiczne- globulki (500000j.m.) i pręciki dopochwowe

• preparaty okulistyczne- zawiesiny do oczu, maści

• preparat złożony może być zapisywany z neomycyną, kwasem bornym. Kwasem mlekowym, sulfaguanidyną, laktozą, metronidazolem

• niezgodności

• substancja wrażliwa na światło, wilgoć (w postaci zawiesiny trwała 5 dni), temperaturę (nawet w stanie suchym należy przechowywać w temp. ≤8⁰C), odczyn (pH <6,5;7> szybki rozpad)

• substancje mogące powodować obniżenie aktywności

• kwasy i zasady

• chlorek sodu

• sól sodowa fosforanu ryboflawiny

• parafina ciekła - obniża biodostępność

• Tween 80 i glikol propylenowy - wpływają korzystne na uwalnianie

• Penicylina

• Synonimy: sól potasowa benzylopenicyliny, sól potasowa penicyliny G, penicylina krystaliczna

• Rozpuszczalność

• Woda 1:10

• chloroform, parafina ciekła NR

• pH roztworu 0,1g/ml 5,5-7,5

• zawartość wg FP VI: 1516 j.m. = 1 mg (1 j.m. = 0,6 μg) - tego podobno nie ma nigdzie, nawet w Internecie :D (no oprócz FP VI)

• Zastosowanie

• Ograniczone ze względu na możliwość wystąpienia alergii (nawet w postaci maści)

• Preparaty do użytku zewnętrznego

• Maści na skórę

• Roztwory (krople do nosa i uszu)

• Preparaty okulistyczne (krople do oczu, maści oczne)

• Niezgodności

• Wrażliwa na wilgoć, zmiany pH, temperaturę, penicylinazę

• Roztwory najbardziej trwałe w pH 6,5 (ok. 7 dni)- wymagają buforowania 3% cytrynianem sodu

• Rozkład przyśpieszają:

• Jony cynku, miedzi, rtęci

• Substancje redukujące i utleniające

• Substancje o odczynie kwasowym i zasadowym

• Substancje alkoholowe (etanol, glicerol, glikol propylenowy, PEG) >10%

• Przepisywana z substancjaminiezgodnymi często:

• Siarczan cynku

• Koloidalne preparaty srebra

• Chlorowodorek efedryny

• glicerol

• Tetracykliny (chlorotetracyklina, oksytetracyklina, chlortetracyklina)

• Rozpuszczalność

	Oksytetracykliny	chlorotetracykliny	tetracyklina
Woda	1:2	1:100	1:10
etanol	1:45	1:250	1:100
Glikol propylenowy	1:20	NR	-
pH	2,3- 2,9	2,3- 2,9	1,8- 2,8

• Trwałość a podwyższenie pH

	20^0C	5^0C
Chlorowodorek	3 dni	6 dni
Tetracykliny	3 dni	6 dni
oksy	-	2 dni

• Zastosowanie

• Na skórę (maści, pasty)

• Gałki dopochwowe

• Preparaty okulistyczne (krople i maści)

• Niezgodność

• Wrażliwa na

• Światło (roztwory ciemnieją)

• Temperaturę (nawet lekkie podhrzanie przyspiesza rozkład)

• odczyn

Substancje niezgodne z chlorowodorkami tetracyklin:

1. substancje alkalizujące

2. sole wapnia (chelatuje antybiotyk)

3. chlorek amonu

4. ryboflawina

5. sole sodowe sulfonamidów

Tetracyklina - niezgodna z azotanem i boranem fenylortęciowym (czyli konserwantami w kroplach do oczu)

Dawki zwykle stosowane preparatów do użytku zewnętrznego:

1. maść na skórę 3%

2. krople do oczu 0,5% (tetracykliny chlorowodorek, bo inne pochodne się słabo rozpuszczają)

3. maści do oczu 1%

Trwałość preparatów z chlorowodorkami tetracyklin:

	20 st	5 st
chlorocyklina	3	6 dni
tetracyklina	3	6
oksyterracyna	----	2

To ostatnie nie jest stosowane bo za mała trwałość musi być (min. 5 dni)

- 2 -

Kontrola jakości

pakowanie

wyjaławianie

napełnianie

Roztwory koloidalne, zawiesiny, preparaty półstałe

sączenie

Sporządzanie preparatów

Przygotowanie rozpuszczalnika

Kontrole substancji leczniczych i pomocniczych

Stanowiska pracy

opakowania

Pracownika

Przygotowanie

---