ĆWICZENIE 1 08.10.2002

ĆWICZENIE 2 22.10.2002

PRAWIDŁOWE ZDJĘCIA, ARTEFAKTY, UŁOŻENIA DO ZDJĘCIA

• Metal - całkowicie pochłania promienie RTG

• Aluminium - słabo cieniuje

• Grubszy kawałek aluminium - cieniuje bardziej (np. numerek z szatni)

• Plastik - substancja słabo cieniująca (częste ciała obce)

• Drewno, tkaniny - słabo cieniujące (problemy diagnostyczne)

KONTRASTOWOŚĆ ZDJĘCIA - zakres cieni szarości od białego do czarnego.
Parametry dostosowujemy tak, aby było jak najwięcej stopni szarości:
- inaczej na tkanki twarde,
- a inaczej na tkanki miękkie.

Im mniej kilowoltów tym kości jaśniejsze, np.:

• Kości bardzo białe - zdjęcie niedoświetlone

• Kości bardzo ciemne, mało białego, tylko szare, mniej szczegółów - zdjęcie prześwietlone (za dużo kilowoltów [kW]) - „przewalone”, bo nie widać struktury wewnętrznej kości

Jeśli robimy zdjęcie tkanek miękkich to dajemy mało kW (jasne), dużo miliamperosekund.

KRATKA PRZECIW ROZPROSZENIOWA - przy większych obiektach
między nim a lampą, aby zmniejszyć odbicie.

NIEOSTROŚĆ RUCHOWA - poruszenie zwierzęcia w czasie zabiegu
(małe - kilka setnych sekundy - 0,05-0,02)

FOLIA WZMACNIAJĄCA - wewnątrz kaset kartoniki pokryte substancją fluorescencyjną
świecą, gdy promienie padają na nie i wzmacniają promieniowanie.

ZDJĘCIE BRĄZOWE - zbyt krótkie utrwalanie lub zbyt krótkie płukanie po utrwalaniu (brązowieje po czasie - błędy techniczne)

Zdjęcia pokrywane są SUBSTANCJĄ ŚWIATŁOCZUŁĄ - nie należy ich dotykać,
gdy są mokre, bo substancja ta łatwo odpryskuje. Nie suszyć nad grzejnikiem,
bo „spłynie” i nie trzymać za długo w wodzie.

PODŁUŻNE SZCZELINY - zużycie, zniszczenie kratki przeciw rozproszeniowej
(normalnie też są, ale ich nie widać)

CZARNE KSIĘŻYCE - zagięcie folii:

1. Złe wkładanie do kasety - gdy są pojedyncze

2. Wada fabryczna - w całym opakowaniu, na każdej kliszy

Na zdjęciach problem z rozróżnieniem, która strona prawa, a która lewa - zawsze jakoś oznaczać, np. numerek, nożyczki na stronie lewej lub prawej albo znaczki „P”, „L”.

REGULARNE CZARNE KROPKI - minimalne wyładowani = mini rozbłyski - powstają
przy naładowaniu się kliszy przy wyciąganiu z pudełka.

ZNIEKSZTAŁCENIA PERSPEKTYWICZNE - mniej ostry cień, bardziej powiększony, zniekształcony KOŚCI DŁUGIE KŁADZIEMY ZAWSZE PŁASKO! Obraz powstaje jak zajączki na ścianie - im dalej tym większe
i mniej ostre! Normalnie jest powiększenie około 10%.

OGNISKOWA

JASNE TŁO - warto zmienić odczynniki

OPIS ZDJĘCIA - na zdjęciu - ołowiane numerki lub markerem przynajmniej nazwisko
(warto robić - ułatwia pracę, uniknięcie problemów później - szukanie)

BIAŁA KRESKA JAK IGŁA - zarysowana folia wzmacniająca, błona (przyjrzeć się)

POZYCJE

Opisujemy jak lecą promienie - od wlotu do wylotu:

1. Pozycja boczna

2. Pozycja „strzałkowa”:

1. Ventro-dorsalna - zwierzę leży na plecach (VD) - u ludzi anterior-posterior (AP)

2. Dorso-ventralna (DV) - u ludzi (PA)

3. 
   Cranio-caudalna (C-Cd) zdjęcia

4. Caudo-cranialna (Cd-C) kończyn

5. Grzbietowo-dłoniowa i dłoniowo-grzbietowa

6. Grzbietowo-stopowa i stopowo-grzbietowa

7. Rostrum - głowa, kierunek donosowy

GAZ + GAZ = WIĘKSZE PRZEJAŚNIENIE ⇒ wzdęcie przy ostrym rozszerzeniu żołądka (tzn. jest bardziej czarne)

CIEŃ + CIEŃ ⇒ SILNIEJSZY CIEŃ (nerki - część doogonowa prawej nerki
nakłada się na dogłowową część lewej nerki)

ĆWICZENIE 3 06.11.2002

PODSTAWOWE ZMIANY W TKANKACH MIĘKKICH I W KOŚCIACH

1. TKANKI MIĘKKIE - mają radiologiczną gęstość wody

Radiologicznie zauważalne są w tkankach miękkich:

• SKOSTNIENIA - mogą to być procesy fizjologiczne (związane z wiekiem), np. kostnieją chrząstki krtani psa, pierścienie tchawicze, struktury kości płodów,
  chrząstki żebrowe lub endogenne skostnienia płodów (np. u węży w jajach - fizjologiczne)

• ZWAPNIENIA - jamniki kręgosłup, zwapnienia w pęcherzu moczowym (kamienie)

ZWAPNIENIE - brak struktury wewnętrznej

SKOSTNIENIE - tkanka kostna beleczkowa

• Kamica pęcherza moczowego

• Kostnienie chrząstek międzykręgowych (zaliczana jest do tkanek miękkich)

• Kostnienie chrząstek krtaniowych (związane z wiekiem)

• Zwapnienie tarczek międzykręgowych - często u jamników, zwyrodnienie
  tkanki łącznej, włóknistej (włóknieje tarcza, mogą tez włóknieć przestrzenie międzykręgowe). Przyczyna nie jest jasna, nie u wszystkich daje efekty bólowe
  (nie zawsze jest przyczyną kulawizny)

Skostnienie, zwapnienie w tkanek miękkich, najczęściej jest efektem zapalenia.

Skostnienie kości kopytowej u koni - u 70% koni związane jest z wiekiem,
u niektórych tylko pojawia się kulawizna, objawy bólowe.

2. TKANKA KOSTNA - wyróżniamy 7 podstawowych zmian patologicznych:

1. OSTEOPOROZA (osteoporosis) - zanik, zmniejszenie ilości struktury żywej kości, głównie elementów komórkowych - osteonów (zmniejsza się ilość komórek ⇒ ubytek ilości, rozrzedzenie struktury kości, rzadziej są ułożone beleczki.

• OSTEOMALACJA (osteomalatio) - ubytek części mineralnej
  (fosforoapatytów, fosforanów)

• OSTEOPENIA - ubytek części komórkowej i mineralnej - zmiany takie
  najczęściej nazywamy tak, bo osteoporozę i osteomalację można wykryć
  tylko specjalnymi badaniami

• Densytometia - ilościowe określanie gęstości kości RTG

OSTEPENIA = OSTEOPOROZA + OSTEOMALACJA

Elementem wykrywanym przez nas jest osteoporoza. Najczęściej mamy
do czynienia z osteomalacją.

• Środek kości - trzon kości (diaphysis)

• Końce nasady - przynasady kości (metaphysis) z tkanki chrzęstnej gąbczastej

• Obwodowo chrząstka wzrostowa kości - kostnieje (physis)

• Jasne dale nasady kości (epiphysis)

Kość długa składa się trzonu, po obu stronach otoczonego przez przynasady, potem jest jeszcze nasada. Guz łokciowy - początkowo jest chrząstką,
która wytwarza własny punkt kostnienia. Z biegiem czasu kostnieje i dołącza się
do reszty kości (chrząstka wzrostowa). Jest to tzw. kostnienie przez apozycję.

2. OSTEONEKROZA (osteonecrosis) - obumarcie fragmentu kostnego
   (najczęściej przy złamaniach wieloodłamowych powstaje martwak kostny - bardzo dobrze widoczny i ostro ograniczony od żywej tkanki.
   Aseptyczna - początkowo widać tylko ogniska martwicy.

U ras małych, młodych tzw. CHRZĄSTKA LEGG-CALNE-PERTHESA (aseptyczna martwica głowy kości udowej). Typowa martwica - utrata unaczynienia danego fragmentu kości, często przy złamaniach, uszkodzeniach. Jest on traktowany jako ciało obce. Na zdjęciu - kredowobiały, bardzo ostro zakończony fragment kości. Jeśli występuje w obrębie blizny po złamaniu - torebka wypełniona płynem,
wewnątrz niej znajduje się fragment kości (martwak, sekwester, trumienka kostna).

Raczej nie otwieramy złaman wieloodłamowych!

3. OSTEOSKLEROZA (osteosclerosis) - silniejsze uwapnienie tkanki kostnej,
   np. przy modelowaniu blizny kostnej

4. Osteoliza (osteolysis) - brak fragmentu kości, rozpuszczenie kości, znika struktura kości. Proces bardzo niebezpieczny - może oznaczać:

• Nowotwór

• Zapalenie kości (osteomielitis)

Powstają także objawy odokostnowe na powierzchni kości (różnej postaci).

5. ANKYLOZA (ancylosis) - zrośnięcie dwóch ze sobą w stawie
   (brak szpary stawowej - unieruchomienie stawu).

Czasem wykonujemy ZABIEG ARTRODEZJI STAWU - łączymy ze sobą kości
na stałe, usuwając staw (stosowane przy bardzo silnej kulawiźnie - leczenie chronicznych zmian zwyrodnieniowych).

6. DYSOSTOZA (dysostosis) - zniekształcenie kości, nie krzywica.
   Powstaje najczęściej w przypadku nieprawidłowych zrostów złamań, np.
   po złamaniach, gdy kość nie była ustalona we właściwej pozycji i zrosła się samoistnie, ze skróceniem.

U psów można skrócić kończynę do 40º - brak objawów kulawizny,
bo duże ukontowanie kończyn (tylna kończyna)!!!

7. Periostitis ossificans - okostna podrażniona może produkować kość
   (kostnienie odokostnowe ⇒ mankiet). Stan zapalny okolicy okostnej
   powoduje powstanie odczynu odokostnowego (Periostitis ossificans)

ODCZYN ODOKOSTNOWY (osteofity) - widoczne są obłoczki kości,
które wszczepiają się np. do garstka. Kość od zewnątrz otoczona jest okostną
(pomaga przy uszkodzeniach kości), jest wrażliwa na stany zapalne, np.
po urazie, infekcje - powstaje tkanka kostna, ale jest to nieprawidłowe.

CIAŁA OBCE

Radiologicznie - większość słabo widoczna na zdjęciu RTG

WYRÓŻNIAMY 3 GRUPY:

1. DOBRZE CIENIUJĄCE - metale, kamienie, kości

2. SŁABO CIENIUJĄCE - gęstość radiologiczna zbliżona do tkanek miękkich
   (chowają się w nich) - elementy pochodzenia roślinnego (kasztany, patyki, itp.),
   plastik, guma, szkło, tworzywa sztuczne, tkaniny (WYJĄTEK KAUCZUKOWE PIŁKI!)

3. NIECIENIUJĄCE - piłeczki gumowe, piłeczki do ping - Konga, zabawki,
   wewnątrz których występuje powietrze (bardzo łatwe do lokalizacji).

NAJCZĘSTSZA LOKALIZACJA CIAŁ OBCYCH:

• Przełyk

• Żołądek

• Żołądek

• Jelita cienkie (najwięcej)

• Jelita grube

ILEUS GAZOWY - wzdęcie jelit gazem do miejsca niedrożności
(za miejscem niedrożności jelita są puste).

Najczęściej ciała obce zatrzymują się:

• Przed sercem

• Przed wpustem do żołądka

KOPROSTAZA - początkowo przyczyną są problemy z oddawaniem stolca.
Z czasem jelito się rozszerza, staje się wiotkie, cienkie,
atoniczne, coraz bardziej wypełnia się kałem.
Konieczny jest zbieg chirurgiczny - wymasować jelita od wewnątrz.

CIAŁA OBCE STRUNOWE:

• Sznurki, nitki

• Żyłki, linki

• Kokardki

• Rajstopy

• Itp.

Ciała sznurowe połknięte powoli wsuwają się do jelit cienkich, ale zakotwiczają się
w żołądku. Jelito próbując usunąć to ciało obce namarszcza się na nie.
Im większy odcinek jest objęty tym procesem tym jest gorzej.

Takie ciało obce bardzo łatwo przecina jelito zejście śmiertelne spowodowane zapaleniem otrzewnej. Takie ciała obce też bardzo ciężko się usuwa - jelito nacina się
w kilku miejscach.

gazy

Anemizacja, perforacja ⇒ peritonitis

CIAŁA OBCE ZAWIERAJĄCE PRZEŚWIT:

• Kawałki połkniętej tchawicy

Następuje podrażnienie jelit, biegunka wymioty - mylone są często z zapaleniem jelit.
Nie można wykluczyć biegunki przy obecności ciał obcych.

BADANIE KONTRASTOWE - ułatwia ono znalezienie ciała obcego - zawsze jednak
musimy zacząć od badania klinicznego.

Koty bardzo dokładnie gryzą jedzenie przed połknięciem - bardzo często też spotyka się
u nich połknięte nitki (patrz, czym wymiotuje Tośka!!)

ĆWICZENIE 4 04.12.2002

SCHORZENIA OKRESU WZROSTU

Cechy ważne ze względu:

• Zdrowotne

• Ekonomiczne

1. Rasy duże i olbrzymie - PANOSTEITIS (PANOSTEITIS EOSINOPHILICA s. ENOSTOSIS)

• Jest to schorzenie występujące często w wielu kościach długich,
  wzrasta stopień bakterii we krwi

• Etiologia: niewyjaśniona (różne teorie)

• Na zdjęciu RTG pojawiają się w obrębie jam szpikowych „obłoczki” - silne skostnienie. Śródkostna na skutek drażnienia też kostnieje

• Objawy: silna kulawizna (często kulawizna wędrująca), brak komplikacji,
  sezonowe - przejściowe w okresie wzrostowym. Kostnina przebudowuje się
  i nie wpływa na stan zdrowia zwierząt (można stwierdzić na RTG, że kiedyś była)

• Ucisk na trzon (badanie) - boli.

• Może być delikatny odczyn odokostnowy (rzadko) przy silnym panosteitis

• Występuje: najczęściej u 3-7 miesięcznych, ale zdarza się też i u starszych
  2-3 letnich psów

• Leczenie: środki przeciw bólowe i przeciw zapalne (łagodne, nie sterydy,
  bo powodują spustoszenie), sole wapnia. Różne opinie na ten temat
  (tylko leczenie objawowe). Rzadko powikłania - stres bólowy (nawet może doprowadzić do wstrząsu i śmierci)

1. Najczęściej schorzenia wzrostu występują u dużych psów, u małych ras
   jest jedna - CHOROBA PERTESA (choroba Legg-Calve-Perthesa)

• Aseptyczna martwica głowy kości udowej - nagminne u psów małych ras
  (np. pekińczyki)

• Wada rozwojowa - psy 4-10 miesięczne

• Spowodowane zaburzeniami w unaczynieniu - niedorozwój ukrwienia

• Ukrwienie kości pochodzi od:

• Jamy szpikowej

• Torebki

• Więzadła obłego! Atrofia naczyń tętniczych i żylnych powoduje
  obumarcie główki kości udowej

• Słabsze, nasady zgrubiałe powoduje, że panewka też się przebudowuje

• Kulawizna bardzo duża - nie opiera nogi

• Leczenie: dekapitacja główki kości udowej

• Deformacja główki nie jest charakterystyczna - opisy walca (nie jesteśmy pewni,
  czy to nie urazowe, ale zawsze ostatecznie jest zabieg operacyjny)

1. ODKLEJANIE GŁÓWKI KOŚCI UDOWEJ (złuszczenie główki = odklejanie chrząstki, ale te zaliczane do złamań). Może się samoistnie wygoić - pies trzyma nogę do góry
   i w ten sposób sam sobie ja usztywnia.

2. ZANIK KOŚCI (osteopenia)

3. NIERÓWNOŚĆ ZROSTU KOŚCI PODRAMIENIA:

• Przedwczesne zamknięcie chrząstki wzrostowej kości podramienia
  (łokciowej - najczęściej)

• Może być genetycznie zaprogramowane

• Gdy za szybko się zamknie proces wzrostu jednej kości to noga będzie krótsza

• Gdy są dwie kości to powstaje problem - jedna kość przestanie rosnąć a druga
  nadal rośnie (lub druga rośnie szybciej od pierwszej) - może to powstawać po urazie

• Większa część kości (79%) produkowana jest w nasadzie dalszej (kości podramienia)

• Chrząstka promieniowa zaczyna się wyginać do przodu i do przyśrodka)

• W skrajnych przypadkach pies stawia nogi jak foka nie opiera się na opuszkach
  - nadgarstek koślawy (carpus valgus).
  Odwrotnie pozycja iksowata (varus s. recruvatus)

• Leczenie: gdy wcześnie wykryte - przecięcie (osteotomia) a nawet wycięcie segmentu kostnego (osteoektomia) kości łokciowej (zależnie od wielkości psa) - zostawiamy okostną! Można także przyhamować kość wzrostową - od przyśrodkowej strony pętlę z drutu ⇒ rośnie z drugiej strony.
  Stosowane może być:

• Metoda wycięcia kawałka kości (stożek)

• Metoda Lizarowa (wydłużanie kości tylko u człowieka) - bardzo trudna,
  aparat do stopniowej korekcji osi kończyny

1. OSTEODYSTROFIA PRZEROSTOWA:

• Choroba o niewyjaśnionej etiologii u psów rosnących (rasy duże i średnie - podejrzewa się nadmierną podaż wysokoenergetycznych pokarmów)

• Objawy: bolesność kości przednich. Najpierw obrzęk tkanek miękkich potem
  zmiany radiologiczne (jakby druga strefa przejaśnienia chrząstki wzrostowej
  - drugie przejaśnienie + często odczyn okołokostnowy)

• Leczenie: objawowe

• Brak powikłań

2. Schorzenia metaboliczne - OSTEODYSTROFIA ŻYWIENIOWA (osteopenia)
   = uogólniony zanik kości.
   
   Przyczyny:

• Za mało wapnia i fosforu lub ich niewłaściwy stosunek, może być niedobór
  witaminy A, ale witaminy D₃ jest wystarczająco w karmie i tego raczej nie ma.

• Przyczyną może też być nadczynność przytarczyc (hyperparatyroidyzm
  prawdziwy i wtórny - żywieniowy - patrz wcześniej!)

• U starszych psów przyczyna są zaburzenia powodujące uciekanie wapnia
  (choroby nerek)

1. Zanik blaszki kostnej otaczającej zębodół - resorpcja „szczęka gumowa”,
   WŁÓKNISTA OSTEODYSTROFIA, WŁÓKNISTA OSTEOPATIA
   (wygląda jakby były „same zęby w jamie ustnej”)

2. PRZETRWAŁY RDZEŃ CHRZĘSTNY - występuje u ras dużych

• Kość łokciowa, od dołu wchodzi chrząstka niezróżnicowana wyrosła
  z chrząstki wzrostowej - przy nasadzie wewnątrz chrząstki jest chrząstka

• Brak powikłań

• Bezobjawowa

• Nie mylić z nowotworem

1. OSTEOCHONDROZA - najczęściej na tylnej krawędzi głowy kości ramiennej
   OSTEOCHONDROSIS DISSECANS (OCD)

• Dotyczy chrząstek stawowych różnych, ale najczęściej ramienia

• Przyczyna - teoria powstawania:

• U psów dobrze odżywionych, szybko rosnących ⇒ szybkie rozrastanie chrząstki ⇒ odłączenie unaczynienia (nie nadąża za wzrostem)

• Cały nieunaczyniony fragment ulega obumarciu (tzn. w tej linii)
  → tworzy się chips

• Warstwa kości po chrząstką ulega osteolizie i spłaszczeniu

• 
  Występuje u wielu zwierząt, bardzo często u ras szybko rosnących
  (świnie, duże taki - indyki, też u koni)

• Najczęstsza lokalizacja u psów:

• 
  
  
  Na głowie kości ramiennej

• Na kłykciu przyśrodkowym kości ramiennej

• Na kłykciu przyśrodkowym kości udowej

• Powierzchnia, bloczek boczny kości skokowej (najrzadziej)

• Objawy: silna kulawizna w stawie, szczególnie przy przeprostowaniu.
  Fragment odłączony chrzęści, może ulec zwapnieniu („myszka stawowa”).

• Rozpoznanie: artrografia rzadko - można zobaczyć taką chrząstkę
  (częściej badanie artroskopowe)

DYSPLAZJE

1. DYSPLAZJE ŁOKCIOWE - trzy jednostki chorobowe mogą ją wywołać:

1. NIEZŁĄCZONY WYROSTEK DZIOBIASTY [dziobowy seu dodatkowy] (UAP)
   - u niektórych ras psów tworzy się jako osobny punkt kostnienia.
   Przyrasta do 7 miesiąca, później traktujemy go jako (...).
   Najlepiej wykonać zdjęcie w pełnym zgięciu.

2. FRAGMENTACJA PRZYŚRODKOWEGO WYROSTKA WIEŃCOWEGO KOŚCI ŁOKCIOWEJ (FCP) - też generują zmiany zwyrodnieniowe. Każde zmiany zwyrodnieniowe w stawie łokciowym uważa się obecnie jako dysplazję stawu łokciowego

3. OSTEOCHONDROSIS DISSECANS PRZYŚRODKOWEGO KŁYKCIA KOŚCI RAMIENNEJ (OCP)

UAP

FCP EP dysplazja łokciowa

OCP

2. DYSPLAZJE BIODROWE (CHP) - kiedyś nazywane wrodzone nadwichnięcie stawów

• 130-135º kąt szyjkowo-udowy

• Schentchoma - tok Monarda - kąt powinien być jednolity, niezałamany

• Dysplazja - w obrębie stawu mamy połączenie luźne - powierzchnie stawowe
  nie przylegają ściśle do siebie. Staw nie lubi próżni - musi być odpowiedni docisk, gdy go nie ma dochodzi do deformacji stawu (reakcja organizmu)

• Dziedziczy się nie dysplazję, ale skłonność do niej:

• Luźne więzadło obłe

• Luźna torebka stawowa

• Linie Morgana - silniejsze uwapnienie kości w miejscu przyczepu torebki stawowej

Z czasem dochodzi do spłaszczenia główki kości udowej („berecik”),
silnego zwapnienia panewki (krawędź panewki) i ucisk ⇒ rozbudowa,
a panewka ulega spłyceniu

• Osteofity - na krawędzi torebki stawowej

OCENA DYSPLAZJI

Zawarte z punktach (ocena - Siembieda)

• METODA WYZNACZANIA KĄTÓW NORBERGA (dość stara metoda) - określenie
  kąta zawartego między liniami:

• Łączące środki kości udowych

• Od środka główki kości udowej do krawędzi dogłowowej panewki

• Gdy miedzy tymi liniami kąt 105º - prawidłowy stan

• Im mniejszy kąt tym cięższy stopień dysplazji, ale są błędy

• OCENA PEN-CHIP (Pennsylvania Staid University) - popularna dziś ocena
  - robi się trzy zdjęcia:

1. Standardowe

2. W spoczynku (żaba)

3. Wymuszone - między kolana klocek i kolanami do ściskamy mierzenie
   indeks (wynik - wartości liczbowe)

ĆWICZENIE 5 18.12.2002

Guz, który obserwujemy na zdjęciu RTG wcale nie musi być guzem nowotworowym -
i jest on tworem litym, oddzielonym widocznie od otaczających tkanek, zmienia on ułożenie.


Mogą to być:

• Torbiele jajnika - lub prostaty

• Duży krwiak

• Ropień w jamie otrzewnowej

• Limphadenopatia, czyli bardzo silne powiększenie węzłów chłonnych

• Macica silnie wypełniona płynem

Guzy niezłośliwe bardzo często ulegają zwapnieniu, guzy złośliwe nie maja czasu
by zwapnieć - nowotwory prostaty bardzo często wapnieją

Masy kałowe, jeśli są bardzo twarde to może być problem z ich wydaleniem.

Bardzo silnie powiększony żołądek - żołądek odwrócony „do góry nogami” - dodatkowo widoczne jest przewężenie - to nam daje podejrzenie skrętu żołądka.

RÓŻNICA MIĘDZY GUZEM A WODOBRZUSZEM - guz spycha narządy
na obwód, natomiast przy wodobrzuszu widoczna jest biała plama
z niewielką ilością gazu rozmieszczonych nieregularnie, narządy zawieszone
w płynie nie są widoczne.

PŁÓD - nie jesteśmy stanie wykryć na RTG czy płód jest żywy czy jest martwy.
Możemy określić ilość płodów od 3 tygodnia. Kiedy widoczne są liczne owalne twory to jest to prawdopodobieństwo ze mamy wczesną ciążę.
Na RTG możemy łatwo określić ułożenie płodu.

ROPOMACICZE - jeśli spada ilość płynu w obrębie macicy widoczny
jest zarys tego narządu.

PNEUMOCYTOGRAFIA - wpompowanie powietrza np. pęcherza moczowego
- jest to badanie pomocnicze.

BADANIE RTG UKŁADU MOCZOWEGO:

KAMICE:

• struwitowa

• szczawiona

• cystynowe

• moczanowa

• węglanowa

Kamice częściej są wykrywane u samców niż u samic

U samic z reguły jest duża ilość gładkich kamieni lub pojedynczych dużych kamieni. Objawowość jest zdecydowanie mniejsza niż u samców.

Czasami miejsce niedrożności określa się przy pomocy cewnika. U samic często
jedynym objawem kamicy jest częstomocz lub krwiomocz. Jeśli na RTG widoczny
jest cewnik, który nie wchodzi do pęcherza - pęcherz moczowy oderwany jest od cewnika.

W KOLANIE SĄ 4 TRZESZCZKI - czwarta jest nieparzysta, bardzo drobna
i słabo widoczna

Rentgenologicznie można stwierdzić, na 100%, że nowotwór, np. osteosarcoma. Nowotwory dotyczą najczęściej nasad i przynasad (najczęściej przynasada kości ramiennej!). Na zdjęciu rentgenowskim stwierdza się osteolizę, osteogenezę (periostitis ossificans).

Podobnie wygląda osteomielitis (zapalenie kości i szpiku) - tez występuje destrukcja kości i okostnej.

ZŁOŚLIWOŚĆ NOWOTWORÓW KOŚCI NIE JEST PROPORCJONALNA
DO OBJAWÓW (tzn. osteoliza a osteogeneza) - stopień złośliwości można ocenić
tylko histopatologicznie.

W przybliżeniu:

• Najmniej złośliwe - punkcikowate zmiany na kości

• „zjedzone przez mole”

• Najbardziej złośliwe - daje obraz „wybuchu granatu, wybuchu słońca”.
  Kość wygląda jakby była rozsadzona od wewnątrz.

Palisadowe igiełki, odczyn okołokostnowy osteosarcoma (można bardzo dobrze rozróżnić od zapalenia!).

Aby było można stwierdzić na zdjęciu RTG odwapnienia musi być
40-50% odwapnienia kości!

W TRZONACH KOŚCI NAJCZĘŚCIEJ LOKALIZUJĄ SIĘ PRZERZUTY Z INNYCH NARZĄDÓW (gruczolaki) jest szansa wyleczenia (wyciąć), jeśli nie ma nacieku tkanki mięśniowej (ubytek można wypełnić - metoda Lizarowa lub autoprzeszczep z k. biodrowej).

WSZYSTKO, CO POWIĘKSZA OBRYS TKANEK MIĘKKICH TO W RADIOLOGII NAZYWAMY OBRZĘKIEM - NIE GUZEM!

NAKOSTNIAKI - występują często u koni sportowych (skaczące) na przedpęciu
(w gwarze koniarzy tzw. „bukszyny”). Na RTG nie zawsze osteoliza
- podobnie wygląda cysta (torbiel) kostna, ale nakostniak ma ostre ograniczenie i to trzeba brać pod uwagę.

PŁUCA:

• Przerzuty gruczolaka sutka

• Przerzuty osteosarcoma - guzy drobnoguzkowe (rzadziej)

• Pierwotne guzy płuc - charakteryzują się powolnym wzrostem (można je operować)

ROZSIANE ENOSTOZY CHRZĘSTNE - często u młodych psów (niegroźne) - wygląda
jak nowotwór szczęki (kogel - magiel →
kościo - chrząstka) - (jak choroba Türca?)

NOWOTWORY I PRZERZUTY NOWOTWOROWE

Radiologiczne wykrycie nowotworów nie jest możliwe, możemy tylko obserwować obrzęk tkanek, itp.

WYJATEK:

Kości - króluje osteosarcoma!!!

OSTEOSARCOMA:

• Bardzo lubi nasady i przynasady kości długich (głównie przynasada bliższa
  kości ramiennej)

• Widoczne są dwa procesy (osteoliza i osteogeneza - odczyny odokostnowe)

• Podobne zmiany dają także zapalenia kości

Osteomielitis i nowotwory - to zmiany agresywne, we wczesnej postaci nie do odróżnienia.

Złośliwość nowotworów nie jest proporcjonalna do osteolizy

2 PODKLASY OSTEOSARCOMA:

1. Osteosarcoma osteogenee

2. Osteosarcoma osteoliticum

STOPIEŃ ZŁOŚLIWOŚCI OPISUJE SIĘ NA PODSTAWIE ZMIAN HISTOLOGICZNYCH:

• Najmniej złośliwe - te, które na kości powodują ogniskowe miejsca osteolizy

• Bardziej złośliwe - te, które powodują zmiany przypominające „zjedzenie przez mole”

• Najbardziej złośliwe - obraz kości, tak jakby w centrum wybuchł granat. Odczyny odokostnowe promieniście odchodzą na zew. Wew. jest duże ognisko osteolizy.

• Jeśli odczyn odokostnowy jest palisadowały - OSTEOSARCOMA

Zaburzona struktura kości - może być nowotwór (Neo) lub zapalenie kości
(odwapnienie najmniej 50% kości - by były widoczne zmiany struktury)

Zmiany złośliwe wtórne/przerzutowe z innych narządów - najczęściej lokalizują się
w trzonie kości (u suk najczęściej z gruczolaka). Można próbować wykonać osteorectomię,
a miejsce ubytku uzupełnić wiórami kostnymi z kości biodrowej. Dobra jest metoda Lizarowa.

Chemioterapia w przypadku nowotworów zasadniczo w weterynarii nie istnieje!!

Wszystko, co powiększa obraz tkanek miękkich - OBRZĘK.

W obrzęku mogą występować skostnienia, jeśli brak jest zmian w strukturze kości
- proces toczy się powoli, często po urazach pojawiają się skostnienia w obrębie obrzęku.

Nowotwór złośliwy - proces toczy się szybko.

W obrębie czaszki:

ZATOKI- najczęściej nowotwór wywodzi się z błony śluzowej.

Jeśli struktura kości nie jest naruszona, a zmiana lokalizuje się na powierzchni kości - nowotwór wywodzący się z okostnej (fibrosarcoma)

KONIE - zmiana na kości pęcinowej - bardzo często nakostniaki (bukszyny),
często u koni wyścigowych.

Nie każda osteoliza, która na zdjęciu, RTG wygląda jak osteoliza jest nią.
Czasem - torbiel kostna - jest dobrze odgraniczona od powierzchni kości, osteoliza nigdy
nie jest odgraniczona.

Jeśli mamy do czynienia z chronicznymi, nie wyleczalnymi wyciekami z dróg nosowych - należy sprawdzić, czy nie ma nowotworu. Wewnątrz jam nosowych są turbiny nosowe,
które często ulegają procesowi nowotworzenia.

ROZSIANE EGZOSMOZY CHRZĘSTNE - bardzo często u młodych zwierząt komórki chrzęstne rozmnażają się w sposób niekontrolowany, ale ograniczony.

• Wyrostki żeber

• Czaszka (żuchwa)

Nie jest to nowotwór, ale często jest z nim mylony.







RADIOLOGIA WETERYNARYNA - ĆWICZENIA

- 1 -

Monika B.

---