1. Popyt, krzywa i rozkład popytu.

Popyt jest to ilości dobra, które nabywcy pragną i mogą kupić w danym czasie po danych cenach. Pojedynczą ilość dobra, która konsumenci chcą kupić po danej cenie nazywa się ilością żądaną. Żądana ilość dobra oznacza tę ilość, którą nabywcy pragną nabyć po danej cenie przy danych cenach innych dóbr, dochodach, upodobaniach. Chodzi o efektywna możliwość zakupu popartą posiadanym dochodem. Chodzi o cały strumień zakupów dokonywanych przez indywidualnych konsumentów, ilość musi być wyrażona dla określonego czasu ( dzień, miesiąc, rok)

Czynniki wyznaczające popyt: cena danego dobra, dochody kupujących, gusty i upodobania konsumentów, ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych, liczba ludności, struktura dochodowa ludności, przewidywania dotyczące zmian cen.

Prawo Popytu: Gdy cena towaru wzrośnie przy innych czynnikach stałych kupujący kupuje go mniej i odwrotnie. Krzywa popytu ma ujemne nachylenie ( - ΔP / ΔQ) - opada w dół od góry strony lewej ku prawej. Ta ważna zależność jest obiektywna i nazywana jest prawem popytu. Gdy cena towaru wzrośnie przy innych czynnikach stałych (ceteris paribus) kupujący skłaniają się do kupowania go mniej i odwrotnie

zywa:

P	Q
5	0
4	100
3	200
2	300
1	400
P		Q
100		60
80		68
60		80
40		110
20		150

Rozkład popytu:

Q - ilość

P - cena

2. Podaż, krzywa i rozkład podaży.

Podaż jest to ilości dóbr, które producenci chcą dostarczyć na rynek i sprzedać w danym czasie po danych cenach

Rynkowa podaż dobra to suma podaży wszystkich firm wytwarzających dany produkt. Ta ilość towaru, którą firmy pragną sprzedać nazywa się ilością dostarczoną

Czynniki wyznaczające podaż: cena danego towaru, ceny innych towarów, koszty produkcji, ceny czynników produkcji (wszystkie El niezbędne do produkcji), stan technologii, cele firmy, podatki i subsydia (dotacje, dopłaty), oczekiwania dotyczące zmian cen.

Prawo Podaży: Gdy cena towaru rośnie, wzrasta dostarczona ilość przy założeniu ceteris paribus, gdy cena spada, zmniejsza się dostarczona ilość przy założeniu cetersis paribus. Tę podstawową zależność ekonomiczną nazywa się prawem podaży. Wyjaśnia go fakt, że przy niezmienionych kosztach wzrost ceny towaru zwiększa zyski firm, jeżeli nie zmieniają się ceny innych towarów, opłaca się zwiększyć produkcję drożejącego towaru, nawet przy zmniejszeniu wytwarzanych ilości pozostałych. Spadek ceny obniża natomiast zyski. Cena = koszty + zysk#. Koszty = const

Rozkład podaży:

P	Q
2	10
4	20
6	30
8	40
10	50
P	Q
2	10
4	80
6	110
8	130
10	150

Krzywa

3. Miary elastyczności popytu.

Mierzy o ile zmienia się żądana ilość dobra, gdy zmienia się jego cena. Gdy zmiana ceny o 1% powoduje większą niż 1% zmianę żądanej ilości - wyższa cena zmniejsza utarg, niższa zwiększa.

Utarg = ilość * cena.

Popyt jednostkowo-elastyczny proporcjonalny gdy zmiana ceny o 1% powoduje 1% zmianę żądanej ilości - utarg pozostaje bez zmian p_1* q₁ = p₂ * q₂

Popyt nieelastyczny gdy zmiana ceny o 1% powoduje mniejszą niż 1% zmianę żądanej ilości - niższa cena zmniejsza utarg, wyższa zwiększa

Czynniki elastyczności cenowej popytu to stopień dostępności bliskich substytutów; niezbędność dóbr; Czas

Popyt elastyczny: Gdy zmiana ceny o 1% powoduje większą niż 1 % zmianę żądanej ilości - wyższa cena zmniejsza utarg, niższa zwiększa

Cenowa elastyczność popytu punktowa: popytu jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej( procentowej) zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiany ceny danego dobra bądź usługi. Można ją określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych. Wyróżnia się trzy główne typy elastyczności cenowej popytu: prostą, mieszaną i dochodową

၄Q = Q₂ - Q₁

၄P= P₂ - P₁

Dochodowa elastyczność popytu - jest to stosunek względnej zmiany rozmiarów popytu na określone dobro (dobra) do względnej zmiany dochodu. Elastyczność dochodowa popytu mierzy zatem jego reakcję na zmiany dochodu przy założeniu, że cena danego dobra i ceny innych nabywanych przez konsumenta dóbr pozostają stałe, a zmianom ulega jedynie dochód konsumenta

Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu mierzy reakcję popytu na jeden produkt, w sytuacji gdy zmienia się cena innego produktu. Jest to stosunek procentowej zmiany popytu dobra a do procentowej zmiany ceny dobra b.

4. Cena równowagi i ilość równowagi.

Równowaga rynkowa siły podaży i popytu działając na rynku powoduje ukształtowanie się ceny P_e i ilości równowagi Q_e. Równowaga rynkowa oznacza, że ilość, którą kupujący chcą kupić po danej cenie jest równa ilości, którą sprzedający chcą po tej cenie sprzedać. Przy cenie równowagi ilość żądana równa się ilości dostarczonej. Taka koncepcja równowagi pokazuje mechanizm i tendencje kształtowaniu się ceny na rynku. W praktyce ceny na rynku odbiegają od ceny równowagi, występują nadwyżki, niedobory na rynku. Jednak działają czynniki doprowadzające do osiągnięcia równowagi.

5. Ceny minimalne i maksymalne.

Cena minimalna jest to cena ustalona na poziomie wyższym od poziomu ceny równowagi. Chroni ona interesy producentów. Oznacza to, że nie można sprzedawać produktu po cenie niższej niż ta cena.

Cena maksymalna (pułap cenowy) jest to cena ustalona na poziomie niższym niż cena równowagi. Powoduje niedobór i prowadzi do powstawania czarnego rynku, czyli do sprzedaży dóbr zakupionych po cenie max z dużym zyskiem. Chroni ona interesy klientów.

6. Preferencje konsumenta w teorii użyteczności krańcowej.

Odzwierciedlają one subiektywne pragnienia i oceny możności, przydatności poszczególnych dóbr. Zależą one od: tradycji rodzinnych, wychowania, środowiska społecznego, wykształcenia, poziomu dochodów, sposobu życia, znajomych itp.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej.

Jest to zmienna, której względna wielkość wskazuje na porządek preferencji konsumenta. Chociaż nie można jej mierzyć w analizie wystarczy stwierdzenie, że coś ma większość lub mniejszą użyteczność.

7. Równowaga konsumenta w teorii obojętności.

Dążąc do maksymalizacji uzyskiwanej użyteczności, konsumenci będą rozdysponowywać swoje wydatki na różne towary w ten sposób, aby użyteczność - uzyskiwana z ostatniej jednostki pieniądza wydanej na każdy z nich (towarów) była równa.

Opisana jest przez jednoczesne zestawienie mapy obojętności i linii budżetu

Dobro Y M

N

Dobro X

8. Pojęcie i cechy przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo podstawowa jednostka gospodarki, w której zostały zorganizowane zasoby produkcyjne w celu wytwarzania bogactwa. Jest to podstawowa jednostka gospodarki narodowej wyodrębniona technologiczno-produkcyjnie; organizacyjnie i ekonomicznie. Utworzona jest w celu osiągania efektywnych ekonomicznie wyników. Przedsiębiorstwo= Urządzenia+ Ludzie

Cechy przedsiębiorczość: np. uzyskiwanie tańszych źródeł zaopatrzenia; samodzielność (stan gdzie nikt z zew nie może wydawać poleceń); samofinansowanie (pokrywanie wszystkich wydatków i zobowiązań finansowych, z przychodów uzyskiwanych z tytułu sprzedaży wytwarzanych produktów); racjonalność działań (dążenie do osiągania korzystnych dla siebie wyników)

9. Czynniki produkcji i funkcja produkcji.

Czynniki produkcji: praca o różnych kwalifikacjach; ziemia (wszystkie zasoby naturalne); kapitał (maszyny i urządzenia, budynki, materiały dobra poprzednio wytworzone służące do dalszej produkcji). Czynniki produkcji są kategorią szerszą od zasobów czynników produkcji. Jeżeli czynniki produkcji odniesiemy do konkretnej gospodarki mówimy wtedy o ich zasobach.

Trójkąt Herltemana: Trójkąt równoboczny obrazuje ograniczoność zasobów czynników produkcji

Funkcje produkcji: opisuje jak zmienia się wielkość produkcji w miarę zwiększania ilości zmienianego czynnika produkcji; podstawowa kategoria teorii produkcji Q=(A, B, C…..,N).Wielkość produkcji wynika z ilości nakładów czynników produkcji. Produkcja jest funkcją nakładów. Dostosowanie i przekształcenie dóbr przyrody w produkty użyteczne dla człowieka- zaspokajające jego potrzeby. Wykorzystywanie zasobów, które przekształca jedne dobra w inne, w czasie i przestrzeni(wytwarzanie, transport, przechowywanie); przekształcanie nakładów w produkty. Nowoczesna teoria produkcji zalicza także naukę

10. Produkt całkowity i krańcowy. Przeciętny??

Produkt całkowity (TP) jest to wielkość produkcji przy danym kapitale, która daje kolejne jednostki zatrudnienia pracy.

Produkt krańcowy (MP inaczej marginalny) MP=∆TP/∆L jest to zmiana wielkości produktu całkowitego wynikającego ze zmiany nakładu zmiennego czynnika produkcji o 1 jednostkę.

Produkt przeciętny (AP) - zwany inaczej wydajnością przeciętną , to miara ilości produktu całkowitego przypadającego na jednego pracownika.

Prawo malejących przychodów krańcowych.

Utrzymując technologię i wszystkie nakłady, z wyjątkiem jednego na stałym poziomie, gdy dodawane są równe kolejne zwiększenia zmiennego nakładu, od pewnego punktu wynikające stąd zwiększenia produktu będą malejące Działa w specyficznych warunkach: gdy przynajmniej jeden czynnik jest stały; nie zmienia się technologia. Dodatkowe nakłady zmiennego czynnika produkcji współpracują z coraz mniejszymi ilościami czynnika stałego. Przekroczenie pewnych granicznych kombinacji czynników produkcji prowadzi do zmniejszenia produktywności dodawanego czynnika

11. Pojęcie i klasyfikacja kosztów.

Koszty są to celowe nakłady, wyrażone w jednostkach pieniężnych, poniesione przez przedsiębiorstwo.

Klasyfikacja kosztów według rodzaju(osobowe, materiałowe, amortyzacja), według powiązania z produktem( bezpośrednie, pośrednie), w zależności od rozmiarów produkcji(stałe i zmienne); według zakresu( całkowite, przeciętne i krańcowe)

Według rodzaju:

Osobowe wynagrodzenia pracowników za pracę-płace zasadnicze wszystkich grup pracowników oraz ruchome części składowe wynagrodzeń jak premie, dodatki

Materialne suma wartości wszystkich materiałów, energii i paliw zużytych do wytworzenia danej produkcji, w ich skład wchodzą koszty materiałowej produkcji podstawowej wszystkich innych działań niezbędnych do realizacji procesu produkcji

Amortyzacji księgowa wartość zużycia majątku trwałego zaliczoną do kosztów danego okresu nazywa się amortyzacją

Według powiązania z produktem:

Koszty bezpośrednie to te, które można odnieść do konkretnego wyrobu, czyli materiały bezpośrednio, (fizycznie wchodzące w skład wyrobu czy zużywane wyłącznie do jego produkcji) i robocizna bezpośrednia

Koszty pośrednie to koszty tych materiałów i tej robocizny, których nie można odnieść do konkretnych wyrobów oraz amortyzacja

Według zależności od rozmiarów:

Koszty stałe to koszty niezależnie od rozmiarów produkcji(w krótkim okresie), zmniejszenie bądź zwiększenie rozmiarów produkcji nie wpływa na wielkość tych kosztów, np amortyzacja majątku trwałego, płace kierownictwa i administracji, koszty konserwacji, ochrony, ich rozmiary są stałe przy różnych rozmiarach produkcji, zwiększenie liczny jednostek produkowanego wyrobu powoduje obniżenie względnie stałego kosztu przypadającego na jednostkę

Koszty zmienne to te, których wielkość zmienia się wraz z rozmiarami produkcji. Wyrażają zużycie takich czynników jak materiały siłą robocza, energia, paliwa. Część tych kosztów zmienia się wprost proporcjonalnie z rozmiarami produkcji (materiały bezpośrednie i robocizna bezpośrednia)

Według zakresu:

Koszty całkowite (TC) jest suma wszystkich kosztów stałych FC i zmiennych VC TC= FC+ VC

C TC (TVC)

TFC

Q

Koszt przeciętny (jednostkowy) wielkość, którą firma porównuje z ceną rynkową danego towaru i ocenia czy i w jakim stopniu jego produkcja jest opłacalna (rentowna), czy przynosi odpowiedni zysk, AC = TC/Q

Koszt krańcowy jest to przyrost kosztu całkowitego niezbędny dla zwiększenia produkcji o 1 jednostkę MC = ∆TC/∆Q

MC AC Krzywa kosztu krańcowego i przeciętnego

AVC

AFC

Próg rentowności - praktyczne zastosowanie analizy kosztów

Próg rentowności wyznacza rozmiary produkcji (ilościowo lub wartośćiowo), przy których przedsiębiorstwo pokryje przychodami ze sprzedaży ogół kosztów własnych (stałych i zmiennych), to znaczy nie przynosi straty i nie osiąga zysku. Realizacja produkcji mniejszej niż w progu rentowności oznacza działanie w strefie strat, natomiast produkcji większej w strefie zysku. Osiągnięcie zysku lub straty wymusza założenie, że cała produkcja jest równa sprzedaży, czyli przedsiębiorstwo sprzeda wszystko, co wyprodukuje.

Etapy ustalania progu rentowności:

1. Ustalamy, które z kosztów wymienionych w spodziewanym rachunku wyników będą kosztami stałymi, a które zmiennymi

2. Obliczamy jaki koszt zmienny przypadnie na każdą złotówkę obrotów osiągniętych w przyszłości przez firmę.

3. Obliczamy próg rentowności według wzoru: Próg rentowności = Koszty stałe produkcji / (cena wyrobu-jednostkowy koszt zmienny)

12.Model konkurencji doskonałej.

Konkurencja doskonała to taka struktura rynku, gdy żadna pojedyncza firma nie ma władzy na rynku.

Model konkurencji doskonałej: jednorodny produkt u wszystkich sprzedawców; duża liczba sprzedawców i nabywców przez co ich udział na rynku jest mały; żaden z uczestników rynku nie może wpłynąć na cenę zmieniając swoją podaż lub popyt; wszystkie zasoby są w pełni mobilne(istnieje swoboda wejścia na dany rynek i wyjścia z niego oraz łatwość zmiany zastosowania zasobów); wszyscy uczestnicy rynku mają doskonałą wiedzę o rynku; sprzedający dążą do maksymalizacji zysku a konsumenci do maksymalizacji użyteczności.

Model konkurencji doskonałej

• Jednorodny (taki sam) produkt u wszystkich sprzedawców

• Duża liczba sprzedawców oraz nabywców, przez co ich udział w rynku jest tak mały, że żaden z uczestników rynku nie może wpłynąć na cenę przez zmianę swojej podaży czy popytu

• Wszystkie zasoby są w pełni mobilne - istnieje swoboda wejścia na dany rynek, wyjścia z niego oraz łatwość zmiany zastosowania zasobów

• Wszyscy uczestnicy rynku mają doskonałą wiedzę o rynku (o danych ekonomicznych i technologicznych)

• Cena jest `'datą''

• Sprzedający dążą do maksymalizacji zysku, a kupujący do maksymalizacji użyteczności.

Równowaga firmy w konkurencji doskonałej.

Krótkookresowa równowaga przemysłu

• Pojęcie równowaga krótkookresowa oznacza sytuacją, w której przy co najmniej jednym czynniku stałym, ukształtowano taką wielkość produkcji, że żadna jej zmiana nie może zwiększyć osiąganego zysku lub zmniejszyć straty.

• W tej sytuacji każda zmiana wielkości produkcji będzie powodować pogorszenie wyniku

• W krótkim okresie firma doskonale konkurencyjna może jednak osiągać zysk ekonomiczny.

• Przemysł to przedsiębiorstwa produkujące to samo dobro, w przypadku zmiany ceny z p₁ na p₂ każda firma dostosowuje wielkość produkcji przemysłu wzrośnie z q₁ na q₂

S

D

D

P₁ S

Q₁ q₂

Długookresowa równowaga firmy

• W długim okresie wszystkie nakłady są zmienne i firma może zmieniać nawet wielkość zakładu, może opuszczać dany przemysł, bądź wchodzić do niego - zależnie od występowania zysków ekonomicznych

• Maksymalizowany zysk będzie osiągany przez wytwarzanie produkcji o takiej wielkości, przy której długookresowy koszt krańcowy jest równy krótkookresowemu kosztowi krańcowemu i obydwa są równe cenie rynkowej

P=LMC=LAC=MC=AC=MR

MC

LMC AC

LAC

P₁ MR

q_e

13.Model monopolu, równowaga monopolu.

Monopol jest to sytuacja, w której rynek danego wyrobu jest kontrolowany przez jednego producenta, sprzedawcę. Założenia monopoli: produkowanie odrębnego wyrobu nie mającego bliskich substytutów. Istnienie wyłączności produkcji i sprzedaży. Zablokowane wejście na rynek. Maksimum zysków. Istotą monopolu jest: panowanie nad ceną. Monopol ustala cenę i wielkość produkcji.

Punkt równowagi wyznacza zrównanie MC z MR. Dopóki MC < MR wzrost produkcji zwiększa zysk. Gdy MC staje się większy od MR, zysk zacznie się zmniejszać.

14.Porównanie monopolu i konkurencji doskonałej.

Konkurencja monopolistyczna a doskonała konkurencja

• Firmy w warunkach monopolistycznej konkurencji będą raczej produkować mniej i sprzedawać po wyższych cenach niż firmy doskonale konkurencyjne , choć różnice nie muszą być duże ponieważ krzywe popytu mogą być bardzo elastyczne

• W warunkach monopolistycznej konkurencji występują nie wykorzystane zdolności produkcyjne czego nie ma w doskonałej konkurencji

• Firmy monopolistyczne konkurencyjne mogą przynosić straty powodowane przez nadmierne różnicowanie produktu, choć dla konsumentów nie będzie to jednoznaczna strata, mają oni bowiem większy wybór

15.Oligopolistyczna struktura rynku.

• Struktura rynku, w której występuje względnie niewiele firm (mała liczba)

• mających dużą siłę rynkową tak, że nie można ich uważać za cenobiorców (jak w doskonałej konkurencji),

• lecz jednocześnie są one podane dostatecznie dużej rywalizacji, a zatem nie mogą (jak monopol) uważać krzywej popytu rynkowego za swoją własną,

Wejście na rynek nie jest ani doskonale łatwe ani w pełni blokowane

• To ceny administrowane przez oligopol z uwzględnieniem popytu, kosztów i cen konkurencyjnych wyrobów

• Oligopol sam ustala cenę na swój produkt, ale nie zmienia jej tak często jak zmienia się cena w konkurencji doskonałej

• Stara się utrzymać poziom ustalonej ceny w obawie przed konkurentami (rywalami).

16.Specyfika rynku czynników produkcji.

• Czynnikami produkcji są usługi zasobów, a nie same zasoby jako takie. Kupując pracę kupujemy usługi produkcyjne ludzi, a nie ich samych, to dotyczy kapitału i innych czynników, ceny czynników produkcji to ceny ich usług.

• Ceny czynników produkcji to ceny ich usług.

• Kupuje się je nie dla nich samych, tylko dla przekształcenia w nakłady dające nowy produkt, który przynosi zysk.

• Popyt na każdy czynnik produkcji zależy od popytu na dobra, które są z niego wytwarzane lub, które ten czynnik pomaga produkować.

• Popyt na czynniki produkcji jest pochodny, wyprowadzany z popytu na dobra finalne.

Pojęcie monopsonu.

• To taka sytuacja na rynku czynników produkcji, że tylko jedna firma jest nabywcą pewnego rodzaju nakładu. Jako wyłączny nabywca monopsonista napotyka rynkową krzywą podaży dodatnio nachyloną, może on obniżyć cenę bez obawy utraty całego nakładu

• Monopson na rynku czynników produkcji jest analogiczny do monopolu na rynku produktów. Monopsonista ma pewną swobodę decyzji odnośnie ceny płaconej za nakład

MC - krańcowy koszt czynnika f, wydatki monopsonu na zakup czynnika f

S_f - podaż czynnika f

MC_f

E

p_k K S_f

p_m

D

q_m q_k

• Wyznacza ilość q , której odpowiada cena p_m

• Monopson kupi mniej i po niższej cenie w warunkach konkurencji doskonałej punkt K, ilość q i p

17.Popyt .

Popyt na pracę: ilości i jakości nakładów pracy, jakość czynników z nią współdziałających, nagromadzony kapitał ludzki i kapitał fizyczny, innowacyjność i postęp technologiczny

Czynniki wyznaczające popyt na pracę.

• Czynniki określające go są czynnikami wpływającymi na krańcowy produkt pracy

• ilość i jakość nakładów pracy

• jakość czynników z nią współdziałających

• nagromadzony kapitał ludzki i kapitał „fizyczny”

• innowacyjność i postęp technologiczny

18.Podaż pracy- dotyczy liczby godzin pracy przepracowanych w przynoszących korzyści firmach produkcyjnych i usługowych, handlowych i innych. Zależy głównie od liczby ludności i sposobu spędzania przez nią czasu. Liczba ludności wynika z urodzeń, zgonów i migracji. Utrzymując podaż pracy na niskim poziomie (wizy) rządy zmierzają do utrzymywani a wysokich płac. Podaż pracy zależy także od czynników wewnętrznych, np. rosnący udział kobiet w zatrudnieniu , nie wynikający tylko z motywów ekonomicznych.

19. Model doskonale konkurencyjnego rynku pracy.

Wykorzystuje się koncepcję popytu i podaży przy ustalaniu stawek płac

• Stawki płac są kształtowane tylko przez rynek

• Krzywa popytu DD jest ujemnie nachylona - odwrotna zależność między poziomem stawek a popytem na pracę, pokazuje jednocześnie krańcową produktywność pracy

• Krzywa podaży SS pokazuje ilości pracy, jakie będą dostarczone na rynek przy różnych wielkościach stawek, im wyższe stawki, tym większa ilość pracy będzie dostarczana na rynek.

• Stawki płac rozumie się realne ilości dóbr.

• Konkurencyjna równowaga jest wyznaczana przez punkt przecięcia krzywych popytu i podaży E.

• Gdyby stawki były wyższe od w₁, na rynku wystąpiłby nadmiar podaży pracy, pracodawcy obniżyliby je, żeby przywrócić równowagę.

• Przy stawkach niższych od w₁ wystąpiłby niedobór pracy, dla przywrócenia równowagi niezbędne byłoby podniesienie stawek

• Oddziaływanie popytu (reprezentowanego przez firmy, pracodawców) i podaży (tworzonej przez pracowników) prowadzi do ustalenia stawek równowagi.

20.Związek zawodowy na rynku pracy.

Wchodząc na rynek pracy ustala płacę powyżej konkurencyjnego poziomu równowagi, czyli minimalną płacę poniżej, której nie wolno robotnikom pracować zmienia to krzywą podaży pracy

21.Kapitał i stopa przychodu z kapitału.

Kapitał składa się z tych wytworzonych, trwałych dóbr, które są następnie używane jako produkcyjne nakłady do dalszej produkcji.

Dobra kapitałowe mają trwałość kilku lat, inne nawet wiek.

Rodzaje dóbr kapitałowych:

• Struktury - budynki fabryczne, domy, drogi itp..

• Wyposażenie produkcyjne - obrabiarki, inne maszyny i urządzenia i konsumpcyjne - samochody

• Zapasy materiałów i półfabrykatów do produkcji

Dwie możliwości nabycia dóbr kapitałowych

• Kupowanie na własność

• Dzierżawa na różne okresy

• W związku z tym dobra kapitałowe mogą mieć dwie ceny - cenę zakupu (na własność) w pierwszym przypadku i czynsz (płatność za okresowe użycie dóbr kapitałowych) w drugim.

Stopa przychodu z kapitału liczba mówiącą jaki jest przychód na 1 jednostkę zainwestowanego kapitału w danym okresie, zwykle rocznym

• Trzeba poświęcić część możliwej bieżącej konsumpcji dla przyszłych korzyści

• To poświęcenie następuje wtedy gdy przyszłe korzyści są większe od bieżących wyrzeczeń

C

C₁

C₀ X

S

t₁ t₂ t_{3 T}

• C - konsumpcja

• T - czas

• W pierwszym okresie t₁ konsumpcja kształtowała się na poziomie C₀. W okresie t2 obniżono konsumpcję o wielkość S, którą przeznaczono na produkcję dóbr kapitałowych. Dzięki temu w okresie t3 produkcja wzrosła i konsumpcję można było zwiększyć o X do poziomu C1

Stopa przychodu z kapitału

• Stosunek X/Sjest to liczba mówiąca jaki jest przychód na 1 jednostkę zainwestowanego kapitału w okresie zwykle rocznym

• Stosunek ten to stopa przychodów z kapitału

• Z kapitału oblicza się następująco: od przychodów ze sprzedaży produkcji odejmuje się pełne koszty wytworzenia oraz odpisy na podatki. Otrzymuje się przychód z kapitału netto. Przychód ten powiększony o amortyzację jest przychodem brutto

Funkcje stopy procentowej

• Rozdziela ograniczoną podaż dóbr kapitałowych na najbardziej efektywne zastosowania

• Pobudza ludzi do oszczędności - poświęcania bieżącej konsumpcji dla przyszłej i dodawania do zasobu kapitału.

22.Dyskontowanie i bieżąca wartość zasobu.

Dyskontowania - alternatywna teoria kapitału Przeliczanie na obecną wartość strumienia przyszłych przychodów.

Obecna wartość zasobu Liczymy dzisiejszą wartość całego strumienia przychodów (czynszów). Liczymy ile pieniędzy musimy zainwestować dzisiaj, aby według bieżącej stopy procentowej otrzymać dokładnie taki sam strumień przychodów jaki daje posiadany obiekt

23.Podstawowe makrowielkości gospodarcze - pojęcie i rodzaje.

makrowielkości gospodarcze wielkości gospodarcze będące miarami zjawisk i procesów w skali całej gospodarki. Wśród

Produkcja- Ostatecznym celem działalności gospodarczej jest dostarczanie dóbr i usług, jakich pragnie społeczeństwo dla gospodarki najważniejsze jest wytworzenie obfitości schronienia, pożywienia, wykształcenia i wypoczynku dla społeczeństwa.

Zatrudnienie- To wskaźniki makroekonomiczne odczuwane przez pojedynczych ludzi w najbardziej bezpośredni sposób. Ludzie chcą mieć możliwość znalezienia pracy wysoko opłacalnej bez specjalnych zabiegów czy zbyt długiego oczekiwania. Gdy ją dostaną, chcą by to była pewna praca i przynosiła korzyści

Globalny agregatowy popyt- całkowita kwota jaką różne sektory gospodarki gotowe są wydawać w danym okresie, jest więc sumą wydatków (AD) konsumentów, firm, organów władzy, w skład AD wchodzą wydatki na samochody, żywność, odzież (np. futra ze skór lisich), fabryki, rakiety nabywane przez rząd, eksport netto (eksport minus import) Zależy od: poziomu cen, polityki pieniężnej i fiskalnej, innych czynników egzogenicznych np.. wojny czy warunki atmosferyczne

Stabilny poziom cen- Szybkie zmiany cen zniekształcają decyzje ekonomiczne firm i konsumentów, społeczeństwo ucieka od waluty tracącej wartość, inwestuje w aktywa rzeczowe.

inwestycje (powiększanie kapitału) wydatki przedsiębiorstw na dobra, które mogą być użyte do produkcji innych dóbr i usług

eksport- wywóz za granicę dóbr, które zostały wytworzone w danym kraju

import- przywóz towarów, usług lub kapitału z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wewnętrznym (krajowym

24.Główne teorie czynników wzrostu dochodu narodowego.

Teoria podażowa

• Reprezentowana przez klasyków i neoklasyków

• Kraje są bogate, mają wysokie PKB, ponieważ dysponują dużymi zasobami czynników produkcji

• Te zaosby wyznaczają produkt potencjalny gospodarki, efektywność ich wykorzystania pozwala osiągać wielkość produkcji faktycznej (rzeczywistej) zbliżonej do potencjalnej

• Wobec tego to łączna podaż wyznacza poziom PKB

Teoria popytowa

• Poziom PKB zależy od łącznego popytu

• Nowe spojrzenie na czynniki wzrostu dochodu narodowego

• Teoria popytowa to teoria Keynesa

• Dochód narodowy to suma wydatków, im więc wyższy jest łączny popytu, tym wyższy dochód narodowy

25.Konsumpcja, inwestycje i oszczędności w teorii J.M. Keynesa.

Co jeden wyda to drugi zarobi. Nikt nie będzie produkował, jeżeli nie znajdzie zbytu na wytworzone towary. Zmniejszenie się wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych oznacza spadek produkcji i tym samym spadek zysków. W ten sposób wydatki gospodarstw domowych, różnych instytucji i przedsiębiorstw wpływają na aktywność gospodarczą. Dochody nowo zatrudnionych pracowników znów są dzielone na bieżące wydatki konsumpcyjne i na oszczędności. W miarę jak nowo zatrudnieni pracownicy zwiększają swoją konsumpcję, wywołuje to wzrost dochodów i w określonej części wzrost wydatków innych osób. Oszczędności są bierną stroną akumulacji środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji, zaś wydatki inwestycyjne są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności. Wzrostowi oszczędności towarzyszy zmniejszenie wydatków na bieżącą konsumpcję, gdyż oszczędzanie jest rezygnacją z bieżącego wydawania. Rosną wtedy nie sprzedane zapasy towarów, co zniechęca przedsiębiorców do dalszego inwestowania. Wówczas kurczy się produkcja, spada zatrudnienie i tym samym spadają dochody. To powoduje dalsze ograniczenie wydatków inwestycyjnych i w ten sposób uruchomiony zostaje mechanizm depresyjny. 

Mnożnik inwestycyjny- Wskaźnik służący ocenie poziomu inwestycji, a przez to tempa rozwoju gospodarczego. Inaczej określony jako akcelerator (wskaźnik przyspieszający).
m = 1 / 1-KSK
m - mnożnik inwestycyjny

26.Istota i funkcje pieniądza.

• To towar, który stał się ekwiwalentem (równowartością) wszystkich pozostałych towarów

Funkcje pieniądza:

• środek wymiany (Pozwala na zakup i sprzedaż towarów i usług w zamian za ekwiwalent - pieniądz

Musi on być: 1/ powszechnie akceptowany 2/ łatwo przenośny 3/ łatwo podzielny 4/trudny do podrobienia)

• miernik wartości (Pieniądz jest jednostką obrachunkową, wyrażane są w nim ceny towarów)

• środek płatniczy (Spłacamy zobowiązania, dotyczy to transakcji z odroczonym terminem płatności: rachunki za telefon )

• środek tezauryzacji(Gromadzenie skarbu, bogactwa, Możemy je trzymać w pieniądzu lub w postaci innych aktywów finansowych (akcje, obligacje) lub nie finansowych (nieruchomości, dzieła sztuki)

Ewolucja pieniądza

• Pieniądz towarowy (pecunia ...) Pieniądz kruszcowy (bimetalizm i monometalizm) Pieniądz papierowy ze złotym parytetem (banknoty) Pieniądz papierowy współczesny Pieniądz bankowy (bezgotówkowy, żyrowy) Pieniądz plastikowy

27.Podstawowe agregaty pieniężne.

• Agregat M0 - baza monetarna, który obejmuje wartość krążącego w gospodarce pieniądza gotówkowego, wartość rachunków bieżących banków komercyjnych w banku centralnym, za pomocą których dokonują codziennych rozliczeń z Narodowym Bankiem Polskim oraz wartość rachunków rezerwy obowiązkowej.

• Agregat M1 - oprócz pozycji agregatu M0 obejmuje dodatkowo całą wartość depozytów na żądanie w bankach komercyjnych osób prywatnych, podmiotów gospodarczych i instytucji finansowych nie będących bankami.

• Agregat M2 - oprócz agregatu M1 obejmje dodatkowo wszystkie depozyty w bankach komercyjnych o terminie zwrotu do 2 lat włącznie.

28.Popyt na pieniądz i podaż pieniądza i czynniki je wyznaczające.:

Podaż

• To jego ilość wprowadzana do gospodarki i regulowana przez państw (rząd, bank centralny)

• Podstawowe składniki podaży pieniądza to tzw. agregaty pieniężne czyli ilościowe miary podaży pieniądza: M0, M1(pieniądz transakcyjny), M2 (pieniądz ogółem), M3 (pieniądz szeroki), M4, M5

• M1 to najwęższa miara zasobów pieniądza, a M5 najszersza miara zasobów pieniądza

Popyt

• Popyt na pieniądz to ilość pieniądza, na jaką istnieje zapotrzebowanie zgłaszane przez podmioty gospodarcze (pieniądz to olej ułatwiający mechanizm handlu i wymiany)

• Popyt transakcyjny (zakupy)

• Popyt przezornościowy (nieoczekiwane zakupy)

• Popyt spekulacyjny (dochody z korzystnych lokat, czy zmian cen alternatywnych aktywów)

Ilościowa teoria pieniądza.

M x Vm = P x Qtr

M - ilość pieniądza w obiegu w ujęciu nominalnym

Vm - szybkość obiegu pieniądz (ile razy jedna złotówka została w danym okresie użyta przy zawieraniu transakcji, ile transakcji obsłużyła)

P - przeciętny poziom cen produktów i usług

Qtr - liczba transakcji zawartych w danym okresie

Teoria: Przeciętny poziom cen w gospodarce jest proporcjonalny do nominalnego zasobu pieniądza w obiegu

Nieilościowa teoria pieniądza.

• M. Friedman - lata 50-te XX wieku

• Realny popyt na pieniądz zależy od:

1/ całkowitego bogactwa jakim ludzie dysponują (łącznie z kapitałem ludzkim), im większe bogactwo tym większy popyt na pieniądz

2/ oczekiwane stopy zwrotu - im wyższe stopy zwrotu, tym mniejszy popyt na pieniądz

3/ dochodu permanentnego

29. Powstanie i funkcje banków.

• System bankowy większości krajów tworzą banki komercyjne (handlowe) i banki centralne

• Bank centralny emituje gotówkę (bije monety i drukuje banknoty)

• Banki komercyjne generują pozostałą część pieniądza (depozyty, kredyty)

Funkcje banku:

• Przyjmowanie wkładów pieniężnych (depozytów)

• Udzielanie kredytów

• Świadczenie usług finansowych (środek cyrkulacji i środek płatniczy)

• Inne usługi (ubezpieczenia, obligacje)

• Kreacja pieniądza

Kredyt Oznacza odstąpienie przez jedna stronę (wierzyciela) drugiej stronie (dłużnikowi) określonej wartości w pieniądzu lub w towarze, w zamian za obietnicę zwrotu w ustalonym terminie łącznej równowartości wraz z wynagrodzeniem za jej udzielenie, czyli odsetkami.

Kreacja pieniądza Odbywa się w bankach komercyjnych poprzez udzielanie kredytów

Mechanizm kreacji pieniądza:

• Bank centralny określa ilość rezerw (stopę rezerw obowiązkowych)

• Banki komercyjne stosując się do niej udzielają kredytów, kreują nowe depozyty

30.Bank centralny i jego funkcje.

• Jest bankiem banków, bankiem emisyjnym

• Ma nadrzędną pozycje w stosunku do pozostałych banków

Funkcje:

• Emisja pieniądza gotówkowego (posiada wyłączność)

• Zaopatrywanie banków komercyjnych w pieniądz gotówkowy (regulacja rezerw, udzielanie pożyczek)

• Prowadzi rozliczenia z rządem (jest bankiem państwa), obsługuje budżet państwa, prowadzi rozliczenia zagraniczne państwa

• Stabilizuje rynki finansowe (kredytodawca ostatniej instancji)

• Realizacja polityki pieniężnej

Polityka pieniężna w długim i krótkim okresie

• Wywiera różny wpływ na działalność gospodarczą.

• W krótkim okresie większość zmian wywiera wpływ na produkt, a tylko niewielka część wpływać będzie na ceny

• W długim okresie posunięcia monetarne prowadzą przede wszystkim do zmian poziomu cen, a o wiele mniejszym zakresie do zmian produktu

31. Pojecie inflacji i sposoby pomiaru. Rodzaje inflacji

Inflacja proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nie akceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego

Rodzaje inflacji

• Inflacja niska (umiarkowana)

• Ceny rosną wolno i w sposób przewidywalny

• Jednocyfrowa roczna stopa wzrostu cen

• Względnie stabilne ceny, ludzie mają zaufanie do pieniądza

• Zawierają długookresowe umowy w pieniądzu, nie obawiają się wielkich odchyleń od obecnego poziomu względnych cen nabywanych i sprzedawanych towarów

• Inflacja galopująca

• Dwucyfrowa (lub nawet trzycyfrowa) roczna stopa wzrostu cen (20% czy 200%)

• Powoduje poważne zniekształcenia w gospodarce

• Większość umów zawierana jest z zastrzeżeniem wskaźnika cen lub w walucie obcej np. w dolarach

• Pieniądz szybko traci wartość, ludzie unikają trzymania gotówki

• Kupują towary na zapas

• Nie udzielają pożyczek przy niskich nominalnych stopach procentowych

• Rynki finansowe zamierają, a kapitał odpływa za granicę

• Hiperinflacja

• Ceny rosą o tysiące czy milion procent rocznie

• To rak gospodarki, czy będzie zdolna do przeżycia?

• Ludzie chodzą do sklepu z koszykami pieniędzy, a wracają z żywnością w kieszeniach

• Ceny kształtują się chaotycznie

• Produkcja jest zdezorganizowana

• Wszyscy gromadzą rzeczy i starają się pozbyć niedobrych papierowych pieniędzy

• Następuje powrót do barteru

Mierniki inflacji: cen towarów konsumpcyjnych (CPI), wskaźnik cen producenta (PPI), deflator PKB, stopa inflacji.

Jak CPI mierzy inflację

• Ważne jest właściwe dobranie wag, odpowiednio do ekonomicznego znaczenia danego towaru.

• Załóżmy, że np. konsumenci nabywają tylko żywność, mieszkanie i lekarstwa

• Z badania budżetów rodzinnych wynika, że

20 % wydają na żywność, 50 % na mieszkanie i 30% na lekarstwa

• w roku 2005(rok bazowy) cena poszczególnych towarów to będzie 100,

• CPI = 0,20 x 100 + 0,50 x 100 + 0,30 x 100= 100

Rzeczywiste mierzenie inflacji

• Odbywa się według takiej samej procedury , ale CPI obejmuje znacznie większą ilość towarów.

Wskaźnik cen producenta PPI

• Mierzy poziom cen na etapie hurtu i producenta

• Oparty jest na cenach żywności, wyrobów przemysłu przetwórczego i wydobywczego

• Wagi oparte są o wielkość sprzedaży netto poszczególnych towarów

• Ze względu na szczegółowość jest powszechnie używany w działalności gospodarczej

Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji.

*Wysoka inflacja to wróg numer jeden gospodarki

*Wtedy nie wszystkie ceny i płace zmieniają się w tym samym stopniu, wobec tego ulegają zmianie relacje cen

*Widać dwa wyraźne skutki ekonomiczne:

1/ redystrybucję dochodu i majątku między różne grupy

2/ zniekształcenia relacji cen oraz wielkości produkcji różnych dóbr, czasami produkcji i zatrudnienie w gospodarce jako całości.

32.Monetarna teoria inflacji. Popytowa teoria inflacji. Kosztowa teoria inflacji.

Monetarna: Inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym w tym sensie, iż może powstać i faktycznie powstaje tylko w wyniku wzrostu ilości pieniądza szybszego niż wzrost produktu - taką przyczynę inflacji wskazywał M. Friedman , twórca monetaryzmu.

Pieniądz nie może kierować swoim bytem, to bank centralny musi decydować o podaży pieniądza i łatwości dostępu do pieniądza i kredytu.

PopytowaTo zmiana łącznego popytu powoduje zmiany przeciętnego poziomu cen. Powstaje wtedy, gdy łączny popyt rośnie szybciej niż potencjał wytwórczy gospodarki, aby zachowana była równowaga łącznej podaży i popytu - rosną ceny. W praktyce widać działanie inflacji popytowej, jeżeli wzrasta emisja pieniądza (podaż) (wspomniana hiperinflacja w Niemczech w latach dwudziestych XX w.

Kosztowa: Inaczej inflacja powodowana wstrząsem podażowym ( pojawia się w latach trzydziestych i czterdziestych XX w.)

według tej teorii przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji. Gdy rosną koszty produkcji, przedsiębiorstwa „przerzucają” ten wzrost na cenę wyrobów gotowych - na nabywców. Wzrost kosztów produkcji może być spowodowany różnymi przyczynami.
Stąd wyróżniamy różne typy inflacji kosztowej:
- inflacja płacowa - gdy następuje wzrost płac
- inflacja wywołana przez wysokie ceny dóbr importowanych
- inflacja wywołana przez podatki, - gdy wzrost podatków przerzucany jest na ceny.

33.Pojęcie bezrobocia. Typy bezrobocia.

Bezrobocie - Do bezrobotnych zalicza się osoby w wieku produkcyjnym (w Polsce 18-59 ukończonych lat dla kobiet, 18-64 lata dla mężczyzn, w USA od 16 lat w wzwyż), które są zdolne i gotowe od podjęcia pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce oraz pozostają bez pracy mimo jej poszukiwań

Typy:

1.frykcyjne :

-Istnieje bo ludzie przemieszczają się, studenci szukają pracy po ukończeniu szkół, rodzice po odchowaniu dzieci, ludzie zmieniają pracę na lepiej płatną

-Występują niedopasowania (frykcje) między wolnymi miejscami pracy w różnych zawodach, a szukanymi miejscami pracy w innych zawodach

-Bezrobocie frykcyjne to bezrobocie dobrowolne

2.strukturalne

- Niedopasowanie podaży pracowników i popytu na siłę roboczą, występuje strukturalny brak równowagi w przekroju zawodów, regionów.

-Przyczyna są zmiany strukturalne w gospodarce - upadek jednych działów (branż) w gospodarce a szybki rozwój innych - w Polsce upadek górnictwa - wzrost usług i handlu

-Ma charakter długotrwały

3.cykliczne:

-Łączny popyt na pracę jest niski, obniżają się całkowite wydatki i spada produkt

-Bezrobocie jest wszędzie, w całej gospodarce

Przyczyny bezrobocia w teorii neoklasycznej, Keynesa i Friedmana.

Friedman:

Teoria naturalna bezrobocia, w gospodarce występuje tendencja do ustalania się równowagi na rynku pracy przy czym równowaga ta dopuszcza istnienie tzw. bezrobocia naturalnego. Przyczyn tego bezrobocia upatruje się w niedoskonałości funkcjonowania rynków a zwłaszcza w istnieniu niekompletnych informacji o wolnych miejscach i wolnej sile roboczej, w niedoskonałości mobilności siły roboczej, w ograniczonym zakresie konkurencji oraz niedopasowanych strukturach popytu na pracę i jej podaży.

Neoklasyczne:

Zjawisko bezrobocia w tej teorii tłumaczy się ograniczeniami w swobodnym działaniu mechanizmu rynkowego na rynku pracy. Ograniczenia te związane są przede wszystkim z tendencjami do usztywniania płac.

- bezrobocie dobrowolne (gdyż jest ono wynikiem świadomego braku zgody pracowników na zaakceptowanie wymogów mechanizmów rynkowych)

Kaynes:

Przyczyny bezrobocia upatruje się w niewystarczającym popycie na towary. Gdyby popyt na towary ustala się na poziomie niewystarczającym do zakupienia wytworzonej produkcji to producenci zmuszeni są obniżyć produkcję ( a z związku z tym zatrudnienie). W rezultacie pojawia się bezrobocie przymusowe.

34.Polityka państwa na rynku pracy.

Polityka makroekonomiczna na rynku pracy- Wykorzystuje narzędzia skierowane do wszystkich podmiotów gospodarczych Są to przede wszystkich regulacje prawne dotyczące zatrudnienie i bezrobocia ( czy np. w Polsce tworzenia specjalnych stref ekonomicznych)‏

Mikroekonomiczna- Wykorzystuje narzędzia skierowane do wybranych (spełniających pewne kryteria) podmiotów gospodarczych. Wymienić trzeba możliwe dotacje i ulgi dla firm tworzących nowe miejsca pracy

Polityka aktywna- To działania państwa zmierzające do zwiększania zatrudnienia np. przez program robót publicznych

Polityka pasywna- Prowadzona przez państwo na rynku pracy zmierza gównie do zahamowania spadku popytu (dochodów) np. przez wypłatę zasiłków dla bezrobotnych

Inflacja a bezrobocie. Koncepcja Phillipsa.

Badania wykazały wysoki stopień zależności między wysokością inflacji i bezrobocia. Zjawisko wzajemnej konkurencyjności inflacji i bezrobocia nazywane jest zjawiskiem wymienności. Im wyższa jest stopa bezrobocia tym niższa inflacja i odwrotnie. Jeżeli państwo chce zmniejszyć bezrobocie zwiększa wydatki, ułatwia dostęp do pieniądza, aby umożliwić inwestowanie, a zatem wzrasta inflacja.

Krzywa Phillipsa

• W. Phillips pokazał użyteczny sposób przedstawiania inflacji, poprzez ilościowe ujęcie czynników określających inflację płac

• Zebrał dane o bezrobociu i placach pieniężnych w Wielkiej Brytanii za okres ponad stu lat i odkryj następującą zależność

• Płace wykazują tendencję do wzrostu przy niskim poziomie bezrobocia, i na odwrót

• Pozwala analizować poziom inflacji i bezrobocia w krótkim okresie

• Na osi poziomej stopę bezrobocia

• Na lewej osi pionowej odkładamy stopę inflacji

• 
  
  Na lewej osi prawej odkładamy stopę wzrostu plac. jest ona przesunięta w stosunki do lewej skali o założona stopę wzrostu przeciętnej wydajności pracy- 1 %

• Pokazuje odwrotnie proporcjonalną zależność
  pomiędzy inflacją a bezrobociem

• Gdy przesuwamy się po niej w lewo. zmniejsza się bezrobocie, rosną zaś stopy wzrostu cen i płac

• Krzywa Phillipsa pokazuje więc zależność między cenami płacami i wydajnością.

Q ilość

20 40 60 80 100 120 140 160

120

100

80

60

40

20

0

D

D

Q ilość

10 20 30 40 50 60

10

8

6

4

2

0

S

S

praca

kapitał

ziemia

---