zboża wykłady, egzamin zawodowy


T. ZNACZENIE GOSPODARCZE ROŚLIN ZBOŻOWYCH I BIOLOGIA

KLASA: jednoliścienne
RODZINA: trawy

SYSTEM KORZENIOWY: wiązkowy ( korzenie wyrastają z węzła korzenia)

NAJSILNIEJSZY SYSTEM KORZENIOWY: żyto owies

SŁABY SYSTEM KORZENIOWY: pszenica jęczmień

CZĘŚĆ NADZIEMNA: ŹDŹBŁO

WIECHA: w owsie

Rodzaj zboża

mąki

kasze

płatki

otręby

gryka

gryczana

gryczana

gryczane

-

jęczmień

jęczmienna

Tsampa

pęczak

jęczmienny

jęczmienne

-

kukurydza

kukurydziana

-

kukurydziane

-

orkisz

orkiszowa

pęczak orkiszowy

orkiszowe

-

owies

owsiana

-

-

owsiane

proso

Z prosa

jaglana

-

-

pszenica

Pszenna

Grahama

Krupczatka

Pęczak pszenny

pszenne

pszenne

pszenżyto

pszenżytnia

-

-

-

ryż

ryżowa

Ryż nie łuskany, biały

ryżowe

ryżowe

sorgo

sorgo

sorgo

-

-

żyto

żytnia

-

-

żytnie

Kłosy zbóż: a) jęczmień, PROSO

b) owies, c) pszenica, d) żyto

0x08 graphic
0x08 graphic

GRYKA

0x08 graphic

ORKISZ

0x08 graphic

/ Budowa rośliny zbożowej

Rozwinięte rośliny zbożowe mają kilka, a czasami kilkanaście pędów zwanych źdźbłami. Źdźbło jest łodygą złożoną z pustych międzywęźli i wypełnionych kolanek. Dolne międzywęźla są krótkie i grube, wyższe — coraz cieńsze i dłuższe. Taka budowa źdźbła powoduje, że jest ono bardzo elastyczne, a jedno­cześnie może utrzymać ciężki kłos, wy­pełniony ziarnem. Z kolanek wyrastają liście, a na końcu źdźbła wykształca się kłos lub wiecha. Źdźbła wyrastają z tzw. węzła krzewienia. Korzenie zbóż są cienkie i jest ich dużo, ale są płytko rozmieszczone w glebie (sy­stem korzeniowy wiązkowy). Najwięcej korzeni znajduje się w warstwie ornej, a tylko część korzeni sięga głębiej — do 100-150 cm.

T. WYMAGANIA KLIMATYCZNE ZBÓŻ OZIMYCH

zboża ozime mają niewielkie wymagania cieplne i mogą rosnąć już w temperaturze powyżej 00C. Najmniejsze wymagania ma żyto i dlatego jesienią najpóźniej przechodzi w stan spoczynku a wiosną wcześniej niż inne zboża rozpoczyna wzrost. Żyto jest również bardziej wytrzymałe na mróz (-30) w związku z tym żadziej niż pozostałe zboża wymarza

SKŁAD CHEMICZNY ZBÓŻ

- węglowodany

- białko

- tłuszcz

Rośliny mające silnie rozwinięty system korzeniowy nie potrzebują dużo wody

/ Pszenica

- potrzebuje ponad 100 dni okresu wegetacyjnego i minimum 3 miesięcy z temperaturą powyżej +10C
- słabo udaje się w klimacie wilgotnym i gorącym oraz przy zbyt dużych lub zbyt małych opadach

/Ryż

- klimat gorący o dużej ilości Słońca
- temperatura 25-35C w okresie kwitnienia i ok. 20C w czasie dojrzewania
- wymagania wodne wysokie dla odmian mokrych (nawet 900 mm), mniejsze dla odmian suchych

/Kukurydza

- roślina ciepłolubna o okresie wegetacji ponad 140 dni.
- najbardziej sprzyja jej klimat gorący wilgotny oraz ciepły umiarkowany
- opady 500-700 mm i stosunkowo wysoka temperatura ok. 30C


/Jęczmień

- jęczmień jary ma krótki okres wegetacji
- jęczmień ozimy, odporny na upał i suszę można uprawiać w strefie podzwrotnikowej

/Proso i sorgo

- odporne na suszę, udają się w klimacie suchym

/Owies

- krótki okres wegetacji
- klimat chłodny i wilgotny
- uprawiany daleko na północy i wysoko w górach

/Żyto

- duża tolerancja na warunki klimatyczne
- małe wymagania cieplne, duża odporność na mróz


T. WYMAGANIA GLEBOWE

/ PSZENICA

Ma największe wymagania glebowe wymaga gleb zasobnych w składniki pokarmowe, strukturalnych o uregulowanych stosunkach wodnych i odczynie gleby powyżej 6 pH Nieodpowiednie SA gleby lekkie, piaszczyste, podmokłe, zimne i kwaśne

- gleby żyzne, pylaste lub gliniaste, odczyn gleby obojętny, duża zawartość próchnicy i zasobność w wapń
- wymaga obfitego nawożenia mineralnego i starannej uprawy

/Jęczmień

Ma mniejsze wymagania glebowe niż pszenica lecz jest najbardziej wrażliwy na zakwaszenie gleby

- niskie wymagania glebowe

/Żyto

Ma najmniejsze wymagania glebowe dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi korzeniowemu o dużej zdolności pobierania składników pokarmowych z gleby. Może być uprawiany na glebach lżejszych piaszczystych lekko zakwaszonych

- gleby słabe

/Owies
- udaje się dobrze na słabych glebach

/Proso i sorgo

- nie wymagają dobrych gleb

/Kukurydza

- wymaga dobrych gleb

/Ryż

- najlepiej udaje się na glebach zawierających glinę
- wymaga nawodnienia

T. STANOWISKO W ZMIANOWANIU - ZBOŻA OZIME

/ PSZENICA OZIMA

Po:

- rzepaku ozimym

- wczesnych odmianach ziemniaka

- wcześnie wschodzące rośliny motylkowe np. groch

Nie należy po:

- roślinach zbożowych ( szczególnie pszenica i jęczmień)

- późne odmiany ziemniaków

- buraki cukrowe

- późne warzywa

/JĘCZMIEŃ

Rzepak ozimy rośliny strączkowe zbierane na zielonkę wczesne ziemniaki oraz po życie i owsie

/ŻYTO

Jest bardziej tolerancyjne co do stanowiska niż pozostałe zboża i zazwyczaj uprawia się go na glebach lżejszych . Dobrymi przedplonami są wczesne ziemniaki, łubin żółty, seradela. Może być również uprawiane po sobie lub innych roślinach zbożowych, jednak wiąże się to z uzyskaniem niższych plonów.

T. UPRAWA ROLI POD ZBOŻA OZIME

- uprawa roli po wcześnie wschodzących przedplonach (np. rzepaku)

Podorywka

Bronowanie 1-3 razy

Orka siewna 3-4 tygodnie przed siewem roślin

Bronowanie

Bronowanie przed siewem

- uprawa roli po roślinach motylkowych wieloletnich

Brona talerzowa służąca do pocięcia darni

Podorywka

Bronowanie

Orka siewna

Bronowanie 3-4 tygodnie przed siewem

Bronowanie przed siewem

- uprawa roli po ziemniakach zbieranych kopaczką lub kombajnem

Możemy zrezygnować z orki siewnej tylko zastosować kultywator i przed siewem zabronować

Uprawa roli po późno schodzących przedplonach

Wykonujemy tylko orkę siewną a następnie

Wałowanie wałem Campbella ( przyspiesza osiadanie się gleby)

Bezpośrednio przed siewem bronowanie

T. NAWOŻENIE MINERALNE ZBÓŻ OZIMYCH

/ POTRZEBY NAWOZOWE ZBÓŻ ZALEŻA OD:

- gatunku i odmiany rośliny

- stanowiska w zmianowaniu

- kierunku użytkowania

- wielkości spodziewanego plonu

- zasobności gleby

/

POBIERANE SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH W POSZCZEGÓLNYCH FAZACH WZROSTU I ROZWOJU

1 kg NPK powoduje zwyżkę plonu o 6-8 kg

FAZY WZROSTU I ROZWOJU ZBÓŻ

zapotrzebowanie na składniki pokarmowe

kiełkowanie

Rośliny pobierają bardzo małe ilości składników pokarmowych

wschody

Rośliny pobierają bardzo małe ilości składników pokarmowych

krzewienie się

Rośliny pobierają bardzo małe ilości składników pokarmowych

strzelanie w źdźbło

Najintensywniejsze pobieranie składników pokarmowych

kłoszenie

Najintensywniejsze pobieranie składników pokarmowych

kwitnienie

Bardzo małe pobieranie składników pokarmowych

dojrzewanie

Bardzo małe pobieranie składników pokarmowych

/ ROLA AZOTU FOSFORU I POTASU W ŻYCIU ZBÓŻ

SKŁADNIK POKARMOWY

NIEDOBÓR

NADMIAR

AZOT

gorsze krzewienie się roślin wolniejszy wzrost jaśniejsza barwa małe kłosy ziarno słabo wypełnione

zbyt silne krzewienie się roślin bujny wzrost, nadmierne wydłużanie się źdźbła co sprzyja wyleganiu roślin, rośliny są bardziej podatne na choroby grzybowe, przedłuża się okres wegetacji

FOSFOR I POTAS

zapobiegają wyleganiu, zwiększają wytrzymałość roślin na mróz i susze oraz wytrzymałość na choroby FOSFOR wpływa na dobre wypełnienie ziarna

t. DAWKI NAWOZÓW I TERMIN STOSOWANIA

1:

0,8:

1,2

kg N

Kg P2O5

kg K2O

60 kg

40 kg

90 kg

/ DAWKI NAWOZÓW MINERALNYCH NA GLEBACH ŚREDNIOZASOBNYCH I PRZY ŚREDNIM PLONIE

pszenica

żyto

100 kg N

60 kg N

80 kg P2O5

40 kg P2O5

120 kg K2O

80 kg K2O

/ RODZAJE NAWOZÓW I TERMINY STOSOWANIA

NAWÓZ

TERMIN

SUPERFOSFAT POTRÓJNY GRANULOWANY

Na pszenice przed orką siewną

SÓL POTASOWA WYSOKO PROCENTOWA

Na pszenice przed orką siewną

AZOTEM

Nawożenie azotem dzielimy na kilka części w zależności od wielkości dawki np.

60 kg N /ha możemy podzielić na dwie części np. 1/3 dawki wiosną przed siewem a pozostałe 2/3 dawki w okresie ruszania wegetacji

Większe dawki powyżej 90 kg dzielimy na 3 części stosując 1/3 przed siewem 1/3 wiosną w okresie ruszania wegetacji 1/3 w fazie strzelania w źdźbło

Nawozy azotowe można również stosować dolistnie w odpowiednim rozcieńczeniu

t. SIEW ZBÓŻ OZIMYCH

/ CECHY MATERIAŁU SIEWNEGO

- zdolność kiełkowania określona jest liczbą wyrażającą procent nasion które skiełkowały w czasie określonym dla danej rośliny ( dla zbóż 7-10 dni) Zdolność kiełkowania powinna wynosić powyżej 90%

- czystość materiału siewnego określana jest liczbą wyrażającą procent czystych nasion badanej rośliny oraz procent zanieczyszczeń, u zbóż powinna wynosić 99% więc 1% zanieczyszczeń

- wilgotność nasion siewnych nie może przekraczać 15-16%

- zdrowotność materiału siewnego ziarniaki powinny być przedsiewnie zaprawione zaprawami nasiennymi które chronią młode rośliny przed chorobami grzybowymi

ZAPRAWY NASIENNE: Funaben T, Oxofun T, Brytan

/ TERMINY SIEWU

Zależy od gatunku rośliny i rejonu klimatycznego kraju Najwcześniej wysiewamy jęczmień ozimy później żyto i pszenżyto a najpóźniej pszenice

- Terminy siewu dla rejonu środkowo i południowo-wschodniego

Żyto i pszenżyto 15-25 IX

Pszenica 15-30 IX

jęczmień 1-10 IX

! ILOŚĆ WYSIEWU ZALEŻY OD RODZAJU GLEBY PRZEDPLONU, ODMIANY TERMINU SIEWU

! GŁĘBOKOŚĆ WYSIEWU 3-4 CM I ROSTAW RZĘDÓW 10-15 CM

jęczmień

120-160

160-180

Pszenżyto

160-250

180-270

Żyto

100-130

140-180

Pszenica odmiany:

Silnie krzewiące się

110-160

140-190

Słabo krzewiące się

180-270

200-300

T. PIELĘGNOWANIE ZBÓŻ

/ CELE PIELĘGNOWANIA ZASIEWU

- niszczenie chwastów

- niszczenie skorupy glebowej

- zapobieganie wyleganiu

- ochrona przed szkodnikami i chorobami

/ WIOSENNE PIELĘGNOWANIE OZIMIN

- w zasiewach żyta i jęczmienia nie wykonuje się wiosną bronowania ponieważ żyto krzewi się głównie jesienią i można uszkodzić rośliny W przypadku kiedy zboża te zostały w czasie zimy porażone pleśnią śniegową wtedy należy wykonać bronowanie które przewietrzy glebę i zastosować nawożenie azotowe

- pszenica i pszenżyto krzewi się głównie wiosną i dla tego należy je wiosną w okresie ruszenia wegetacji zabronować Bronowanie niszczy chwasty skorupę glebową przewietrza glebę i pobudza rośliny do krzewienia Stosuje się brony średnie i ciężkie

/ CHEMICZNE ZWALCZANIE CHWASTÓW

T. CHOROBY I SZKODNIKI ROŚLIN ZBOŻOWYCH

/ PRZECIWDZIAŁANIE WYLEGANIU ZBÓŻ

- uprawa odmian odpornych

- prawidłowe nawożenie

- odpowiednia ilość wysiewu

- stosowanie środków chemicznych tzw. retardantów

W pszenicy stosujemy Bercema CCC w fazie koniec krzewienia do początku strzelania w źdźbło. W pszenżycie, życie i jęczmieniu stosujemy Flordimex T w fazie tworzenia pierwszego kolanka do okresu pojawienia się liścia flagowego

/CHOROBY ROŚLIN ZBOŻOWYCH

T. ZBIÓR ROŚLIN ZBOŻOWYCH


/ STOPNIE DOJRZAŁOŚCI ZIARNA

/ SZKODNIKI W MAGAZYNIE

- wołek zbożowy

- mól zbożowy

/ PRZECHOWYWANIE ZIARNA

Bezpośrednio po omłocie ziarno zawiera 18-20% wody i przechowywane bez dosuszenia łatwo się zagrzewa i pleśnieje. W czasie przechowywania ziarno oddycha ciepło, parę wodną, i dwutlenek węgla co przyczynia się do porażenia przez choroby oraz do zagrzewania się. Najlepiej przechowuje się ziarno przy wilgotności 12-15 %

/ SPOSOBY ZBIORU

Zbiór jednoetapowy kombajnem wykonujemy w dojrzałości pełnej

8


Wyszukiwarka