ZARZADZANIE JAKOŚCIĄ
11.X.2005
Teoretyczne podstawy zarządzania jakością
Jakość w praktyce gospodarczej.
Pierwotną przesłanką do wyodrębnienia jakości była działalność gospodarcza. Dwie kategorie:
kategoria jakości,
kategoria zarządzania.
Zarządzanie jakością - następuje rozwój podejść merytorycznych, metodycznych, teoretycznych.
Kojarzenie jakości i zarządzania w aspekcie merytorycznym, i metodycznym wymusza dzisiaj rynek (mechanizm rynkowy), zmieniają się systemy, punkty widzenia, standardy produkcyjne.
O jakości zaczęto mówić w obszarze przemysłu, później w agrobiznesie.
Problem jakości w ostatnich 15 latach, ważne jest kilka czynników (tendencje) mające wpływ na rozwój jakości w gospodarce:
świadomość rosnącego znaczenia jakości w tzw. walce konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych poprzez poprawę efektywności gospodarczej, doskonalenie jakości pracy i jakości produktu przedsiębiorca ma ciągle wizje konkurencji przed sobą,
szybki wzrost ilościowej produkcji i dobrobytu społecznego i nasycenie rynku produktami standardowymi ujawnia się na zapotrzebowanie na wzrost jakości,
potrzeba ochrony środowiska i ograniczonych zasobów naturalnych (jeżeli chcemy chronić środowisko, racjonalnie zagospodarować ograniczone zasoby naturalne wywołała silne działania państwa w obszarze ustawodawstwa)
dynamiczny postęp naukowo - techniczny, powszechna innowacyjność, rewolucja informatyczna
wysublimowane wymagania nowoczesnych gałęzi przemysłu (jądrowy, telekomunikacyjny, rakietowy, elektryczny, zbrojeniowy),
sukcesem przedsiębiorstw i gospodarki stosujących politykę „jakości” (stanowiących na jakość)
rosnący nacisk organizacji (konsumenckich, ochrony środowiska) na ciągła poprawę jakości w zakresie uzyskiwania nowych produktów zaspokajające potrzeby nowego klienta.
Prestiżowym czynnikiem stosowania jakości są osoby, które na co dzień wprowadzają standardy jakości, porównywalne jakości.
Pierwszym krajem w którym ustanowiono nagrodę jakości im. E. Deminga była Japonia w 1951
W 1987 w USA została ustanowiona Krajowa Nagroda Jakości im. Baldrige. Postawili na kryterium: przyznawania za wybitne osiągnięcia w zakresie jakości, obsługi klienta (klient wyznacznikiem jakości)
Europa - kompleksowe zarządzanie jakości, w 1991 ustanowiono Europejską Nagrodę Jakości
W 1995 - Polska Nagroda Jakości, przyznawana za wybitne osiągnięcia naukowe i praktyczne w zarządzaniu jakością.
Organizacje międzynarodowe promujące jakość:
Europejska Organizacja Jakości (EOQ)
Związek Japońskich Naukowców i Inżynierów (JUSE)
Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania Jakością (ASOC)
Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO)
Międzynarodowa Akademia Jakości (IAQ)
Podsumowanie:
w gospodarce rynkowej sukces i porażka przedsiębiorstwa zależą od jakości jego funkcjonowania od jakości oferowanych produktów i usług,
efekty jakościowe przedsiębiorstw kształtowane są w procesach zarządzania, a następnie dopiero w realnych procesach produkcji.
18.X.2005
We wdrażaniu systemu jakości w przedsiębiorstwie, w zarządzaniu jakością najważniejszą role do spełnienia ma kadra kierownicza. Od niej zależy jak kształtować się będzie jakość w organizacji. W polskiej sytuacji trwania w anty - jakościowym podejściu spowodowało trudności w zetknięciu się z niektórymi kwestiami.
Do wprowadzania jakości zmusza nas konkurencja, świadomość jej istnienia. Musimy działać lepiej, być doskonalsi.
Współczesne przedsiębiorstwo staje przed 2 problemami:
klienci
konkurencja
Jakość jest to spełnienie potrzeb klienta, zwrócenie uwagi w otoczeniu. Chcemy aby nasze procesy wytwórcze były jak najlepsze, by spełniały potrzeby klientów.
Deming - w przyszłości będą tylko 2 rodzaje przedsiębiorstw, te które wprowadziły jakość totalną i te które wypadły z biznesu.
Wprowadzenie jakości nie jest obowiązkowe, bo dotyczy tylko tych, którzy chcą przetrwać na rynku.
Przedmiot nauki o jakości
Nauka o jakości (kwalitologia) jest stosunkowo młodą nauką, rozwój zainicjowany potrzebami, praktykami gospodarczymi. Bazuje na dokonaniach innych nauk, które tworzą teorię z zagadnieniami:
technicznymi,
psychologia,
socjologia,
ekonomika,
zarządzanie,
nauki matematyczne
Kładzie duży nacisk na aspekt poznawczy wyrobu i usługi - wyartykułowanie cech artystycznych i kwantytatywnych (liczbowych).
Wyodrębnienie właściwości poznawczych powoduje, że następnym etapem jest:
systematyzowanie
tworzenie konstruktywnych funkcji w teorii jakości.
Na przestrzeni lat wytworzyły się określone orientacje:
orientacja produkcyjna - zarządzanie przez jakość - dominowała w najwcześniejszym okresie (początki XIX/XX - wyodrębnienie przedsiębiorstw). Charakteryzuje się dążeniem do maksymalnego wykorzystania potencjału poprzez wzrost wydajności pracy i skali produkcji. Jakość występuje jako naturalny stan, względnie stabilny, którego osiągnięcie jest sprawą konieczną, oczywistą, możliwą do uzyskania poprzez kontrolę techniczną. Kontrola rozwijała się do momentu gdy efekty komercyjne, techniczne pozwoliły na rozwiniecie produkcji masowej. Kontrola jakości nie wyłapywała wszystkich usterek i błędów i to spowodowało rozwiniecie drugiej orientacji.
Orientacja sprzedażowa w zarządzaniu - realizowała się przez rozbudowanie służb sprzedażowych , które miały zapewnić produkty od wytwórców do odbiorców. Celem było zróżnicowanie jakościowe produktów w celu ich sprzedaży. Trzeba wyroby z wysokim standardem jakości inaczej eksponować na rynku, co dało podstawę do następnej orientacji.
Orientacja marketingowa - zarządzanie przez marketing - koncentrowało się na skupieniu uwagi wytwórców na badaniu, rozbudzaniu i zaspokajaniu potrzeb odbiorców i użytkowników. Na rynku zauważono nasilającą się konkurencję poprzez jakość (wyznacznik konkurenta i wytwórcy). Standardowa kontrola techniczna jest już niewystarczalna, ma więcej funkcji biernych niż czynnych. Wprowadzanie funkcji czynnych - pojawia się sterowanie jakością.
Sterowanie jakością - dogłębna analiza procesu wytwarzania, możliwości jakie posiada przedsiębiorstwo poprzez zakres .....
Spowodowało to, że w tej orientacji pojawiły się 2 filary rozwoju:
jakość - miejsce przedsiębiorstwa na rynku
uruchomiono sterowanie poprzez większy funkcji czynnych.
orientacja jakościowa - konsekwencja powstania zarządzania przez jakość. Wywarło znaczący wpływ na rozwój gospodarczy poszczególnych państw na świecie. Mówimy o jakości w przedsiębiorstwie i w jego otoczeniu. Kompleksowość w zarządzaniu przez jakość wynika z założenia iż jakość produktów finalnych jest determinowane przez zespół wielu czynników oddziałujących na przedsiębiorstwa (otoczenie bliższe i dalsze)
Nauka o jakość na bazie orientacji zajęła się koncepcją zarządzania jakością doprowadziło do rozwoju metodologii i instrumentów jakie można w przedsiębiorstwie stosować.
Przedmiot kwalitologii szczególnie bazuje na osiągnięciach dyscyplin i powoduje, że jest to nauka o charakterze interdyscyplinarnych (korzysta z osiągnięć innych nauk).
Głównym tematem badań jest przedsiębiorstwo - rozpatrywane kompleksowo, a konkretniej jego działania w zakresie procesów, wyrobów i usług.
Determinanty zarządzania jakością:
celowość i przyczyny zarządzania jakością,
źródła i naukowe podstawy zarządzania jakością
uniwersalny model systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwach
instrumentarium projektowania i stosowania systemu zarządzania jakością
metodyka wprowadzania systemu zarządzania jakością
25.X.2005
Rozwój kwalitologii - 2 kierunki:
nurt teoretyczny (teoria jakości)
nurt praktyczny (inżyniera jakości)
Teoria jakości obejmuje system praw i modeli opisujących i objaśniających zjawiska jakościowe
Inżynieria jakości - dotacza narzędzi do sprawnego wykorzystania zadań jakości w praktyce gospodarczej.
Teorie jakości:
ogólna teoria jakości - obejmuje system aksjomatów, twierdzeń, praw, modeli uniwersalnych obejmujących ogólnych modeli kwantologii
szczególna teoria jakości - odnoszą się do określonych składników danego przedmiotu
Inżynieria jakości:
kwalimetria - zajmuje się budową narzędzi liczbowych, określenia jakości. Powiązana z metrologią (związana z pomiarem)
zarządzanie jakością - zajmuje się instrumentarium kształtowania jakości w organizacji
ekonomika jakości - dostarcza metod dla oceny, poznawania w płaszczyźnie ekonomicznej
..... - kwalitologia jest dyscyplina otwartą na inne nauki
Elementy kwalitologii jako dyscypliny naukowej:
zakres rzeczywistości branej pod uwagę (nie ma wirtualnej przestrzeni)
zakres badawczy, który rozpatruje dany zakres rzeczywistości danego wyrobu, produktu, usługi
cele badawcze, grupują się w 2 obszarach:
poznawcze - wyrażone z dążeniem do gromadzenia wiedzy poprzez tworzenie jakościowych, adekwatnych modeli przedmiotu, tworzenie tej jakości obowiązuje ścisła zasada prawidłowości - rzetelności
konstruktywne - wyrażone dążeniem do zmiany rzeczywistości poprzez tworzenie jakościowych, postulatywnych modeli przedmiotu wdrażanych w praktyce gospodarczej. Aby zrealizować cele konstruktywne przyjmuje się kryterium optymalności i skuteczności
Podstawowe operacje jakościowe - Istnienie i posługiwanie się kategoriami jakościowymi wymaga określenie operacji i ich typów. Z punktu widzenia jakości zestawy czynności i działań, które służą do osiągnięcia celów w wymiarze jakościowym
Każdy przedmiot ma swoją różnorodność celów i ocen. Te wszystkie elementy maja wpływ na kształtowanie się elementów związanych z różnicowaniem opisów czy operacji w aspekcie jakościowym.
Podstawowe typy operacji jakościowych
Zespoły działań (operacje) dotyczące jakości:
określenie
systematyzowanie
wartościowanie
optymalizowanie
porównywanie
ad 1) Określenie dotyczy jakości nie wartościowanej i zmierza do poznania przedmiotów dla jakości rozpatrywanej w:
trybie diagnostycznym (retrospektywny)
trybie prognostycznym (prospektywny)
trybie postulatywnym ( projektowy)
Rezultatem są modele informacyjne adekwatne do pozostałych operacji jakościowych.
Metody:
deskrypcji - werbalne (opisu) - wykorzystuje założenia opisu i dotyczy głównie sformułowań treści cech i stanu cech treści lingwistycznych
liczbowa - wykorzystuje cechę ilości wyznaczania stanów cech kwantytatywnych oraz do dokonania operacji matematycznych (działania liczbowe cechy i stanu)
Większa rangę ma metoda liczbowa ze względu na walory dokładności
Atrybuty liczbowego opisu:
pomiar
policzalność
rangowanie
taksacja
Mamy tu związek i wykorzystanie wzajemnych treści pomiędzy kwalimetrią i metrologią, a szczególnie metrologia techniczną (zajmuje się pomiarem wielkości fizycznych)
Mniej dokładnym jest rangowanie - polega na szacunku przybliżonym
Zadanie określenia polega na wyznaczeniu dla każdej cechy lingwistycznej i kwantytatywnej zbioru możliwych stanów z uwzględnieniem stanów projektowych lub prognostycznych.
Każdy element zbioru cechy lingwistycznej ma postać werbalną, a cechy kwantytatywnej na postać liczbową
W odniesieniu do cech kwantytatywnych, których zbiór pozwala stworzyć skale porównawcze stosuje się pojęcie poziomu cechy.
Poziom cechy oznacza relatywizację danego stanu cechy do wybranego stanu bazowego tej cechy.
Grupowanie poziomów cech daje nam jakość cząstkową (ciągle mamy domniemania, że nie jesteśmy w stanie określić całego stanu cechy), możemy ja nazwać poziomem jakości (zbiór jakości cząstkowych tej cechy).
Relatywizacja poziomów - względem zmienności analizowanych cech odbywa się w przedziale
∫ min < ∫ poziom jakości > ∫ max
Wynik relatywizacji nazywamy względem poziomu cech - natężeniem cechy
Zbiorcza - natężenie jakości
Ta operacja (określenie) ma swoje unormowania czyli unitaryzacja - własności:
zawiera przedział zmienności (rozstęp) 0 - 1
ujednolicenie określonego podzbioru cech - cechy kwantytatywne o skalach bezwzględnych i równomiernych
Ujęcie proceduralne:
czasowe - polega na wyznaczeniu stanu jakości danego przedmiotu w funkcji czasu
przestrzenne - opiera się na przyporządkowaniu w określonych okresach czasu stanów jakości analizowanym przedmiotom o jakości wspólnej
ad 2) Systematyzowanie - polega na wykonaniu czynności:
klasyfikowaniu
porządkowaniu
analizowaniu
przekształcaniu
weryfikowaniu
syntetyzowaniu
określenie związków cech, stanów cech, poziomów cech względem poziomów cech uzyskanych w wyniku operacji określanych
Głównym celem jest tworzenie informatycznego modelu o jakości badanego przedmiotu, który powinien spełniać wymagania dotyczące:
klarowności
jednoznaczności
szczegółowości
kompleksowości
istotności informacji
Zbiory cech:
skończony
nieskończony
Jesteśmy w stanie zając się cechami określonymi, które jesteśmy w stanie ustalić.
Jakość wyrobu - zbiory cech maja tylko obraz wybrany dla danej kategorii.
Kryteria cech:
ilość informacji zawartych w cechach
konstruktywność cech:
stopień odrębności
stopień podobieństwa
obiektywność i wiarygodność cech
nie dublowanie informacji o przedmiocie
wynikać z tradycji projektowo - badawczej
łatwość obserwacji cechy
dokładność informacji o przedmiocie
8.XI.2005
ad 3) Weryfikowanie danych na bazie systematyzowania podstawowymi kryteriami są:
ilość informacji zawartej w cechach
konstruktywność cech (stopień odrębności lub podobieństwa cech)
kryterium obiektywizmu i wiarygodności cech
zbieranie informacji dotyczących tradycji
łatwość obserwacji cech
dokładność i precyzja informacji
Wartościowanie - operacja występująca jako warunek konieczny, niezbędny w postępowaniu decyzji jakościowych. 2 elementy:
Obiekt wartościowania - określona i usystematyzowana jakoś przedmiotu
wynikiem wartości jest jakość tego przedmiotu.
Celem jest stworzenie bazy informacji dla potrzeb podejmowania decyzji jakościowych. Wybieramy najwięcej 2 decyzje - z nich wybieramy jedną która spełni wymogi standardowe.
Shajnin - wprowadził kryteria wielości czynników (5-7 cech do porównania)
Wynik wartościowania - może być w postaci zbiorów uporządkowanych, które tworzą jakość przedmiotu. Na zbiór jakości przedmiotu składają się:
stany poszczególnych cech
stany jakości przedmiotu
stany poziomów jakości
Zbiory cech jakie tu powstaną w wartościowaniu są przydatne do podejmowania decyzji i są uporządkowane wg kategorii jakościowej. Te zbiory będą stanowiły podstawę do podjęcia decyzji z kryteriami wyboru. Są to kryteria wyboru formułowane na podstawie relacji miedzy ludźmi a rzeczywistością. Kryteria te są formułowane na bieżąco, mogą być ogólne i szczegółowe. Jest to jedna z najważniejszych operacji i będzie ona decydowała o skutecznym zaspokojeniu potrzeb naszych klientów. Ogólne rozpoznanie potrzeb klienta - zastosowanie mają wartości, które cenią klienci: użytkowe i poznawcze, ekonomiczne, techniczne, etyczne , estetyczne. Tych klientów możemy mieć uczulonych na różne kwestie, niektórzy zaspokajają się kwestiami estetycznymi, ekonomicznymi, inni innymi itd. My musimy zadecydować o tym jakie potrzeby będą spełnione np. wartości ekonomiczne będą rozpatrywane z punktu doboru energii, normy etyczne - monitory złej jakości.
Wartościowanie posługuje się 2 kategoriami i maja one 2 stany ekstremalne:
max stan skuteczności - oznacza on zupełne lub całkowite zaspokojenie potrzeby, spełnienie wymagań, osiągnięcie celu, w ocenach praktycznych oznaczany jest jako 1
stan min skuteczności - nie zaspokoiliśmy potrzeby, nie osiągnęliśmy celu, nie spełniliśmy wymagań, czyli 0
S max 1
S min 0
Wzorce - są tu ważne, istota każdego wzorca ma zapewnić max skuteczność zaspokojenia potrzeb, osiągnięcia celów i spełnienia wymagań.
Na podstawie tej istoty wzorca wyróżniamy wzorce:
idealne - uwarunkowane założeniami teoretycznymi
realne - są to wzorce, które są praktycznie osiągalne
racjonalne - możliwe do uzyskania w uzasadnionych, racjonalnych warunkach - najczęściej wybierane
Ale jest też porównywanie między wzorcem idealnym i realnym, ta różnica może być zakwalifikowana do minimalnego poziomu jakości tolerowanego przez klienta (klienci często dokonują wyboru w marketach jakie kupią produkty w zależności od portfela jaki posiadają. Ta operacja jest jedna z istotnych w całym tym procesie bo ona przyczynia się do doskonalenia jakości wyrobów.
Ad 4) Optymalizowanie - zmierza do ustalenia i zastosowania najlepszych rozwiązań problemów jakościowych, podstawa dla tej operacji stanowi operacja wartościowania jakości.
Optymalizacja może zaistnieć tylko jeżeli istnieją co najmniej 2 rozwiązania jakościowe danego problemu decyzyjnego oraz jedno kryterium wyboru.
W tym celu tworzymy stosowny model optymalizacyjny, który składa się z następujących elementów:
musimy zdefiniować cel , tworzymy specyfikację (wymagania szczegółowych , które służą do wybrania określonego wzorca jakości )
określenie ilości zakresu zmiennych decyzyjnych - role znanych będą pełniły kategorie jakościowe
określenie ograniczeń:
dopuszczalnych rozwiązań
w zasobach - potencjał
specyfika przestrzenna (czy jako składowe elementy)
czas
kryterium optymalizacji czyli funkcje celu
Zasięg optymalizacji jakości wyróżniamy następujące rodzaje:
kompleksowa - które obejmują wszystkie istotne cechy przedmiotu - występuje tu pełny zakres zmiennych decyzyjnych
częściowa - może obejmować tylko istotny pod rozbiór zmiennych decyzyjnych, określa się go jako podzbiorem ograniczonym
liczba uwzględnionych kryteriów:
optymalizacja jednokryteriowa - oparte na jednej cesze wartości wyrobu
optymalizacja wielokryteriowa - oparta na wielu cechach wartości wyrobu
15.XI.2005
ad 5) Porównywanie - badanie podobieństwa jakościowego, które ma pomóc w procesie poznawczym (ładu, struktury rzeczywistości) dla potrzeb podejmowania decyzji jakościowych.
Orzekamy na podstawie porównywania:
cech,
stanów,
poziomów jakości danych przedmiotów
Mierniki podobieństwa:
bezwzględnego podobieństwa - pierwszego stopnia - służy do określania zbioru cech wspólnych danej pary porównywanych przedmiotów (Im większa liczba cech wspólnych tym większe jest ich prawdopodobieństwo).
Względny miernik jakościowy podobieństwa - dotyczy określania cech, które mogą mieć względny charakter uzupełniający (w przypadku porównywania cech ważny jest precyzyjny język opisujący cechy)
Zastosowanie analizy porównawczej - możliwy w 2 układach:
czasowym - występuje następstwo czasowe zmian jakościowych - dotyczy poziomu jakości danego wyrobu, stanu jakości, poziomu jakości
przestrzennym - rozprzestrzenienie, przestrzenne rozproszenie cech danego wyrobu - parametrem odniesienia będzie czas.
Zasady podejścia jakościowego (8 zasad)
Jako przedsiębiorcy mamy istotny wpływ na kształtowanie jakości wyrobu, potrzebujemy instrumentarium do zbadania jakości wyrobu.
Metodyczne zasady podejścia jakościowego - istotne są założenia bazowe, powodują że kategorie jakościowe mają odniesienia w ujęciach:
deskryptywnym - zapewniające uzyskanie pełnej, całkowitej wiedzy o naturze wyrobu,
komparatywne - poznanie relacji i miejsca danego wyrobu w dowolnym zbiorze innych wyrobów
aksjologiczne - umożliwia na podstawie posiadanej wiedzy racjonalne projektowanie, wytwarzanie, eksploatacje danego wyrobu.
Zasady podejścia jakościowego:
zasada antropocentryzmu
zasada kompleksowości
zasada wartościowania
zasada optymalizacji
zasada ekonomiki
zasada synergii
zasada kinetyki
zasada probalistyki
ad a ) zasada antropocentryzmu - istota - interpretacja rzeczywistości polegająca na odniesieniu przez człowieka tego wszystkiego co poznaje do wymagań celów, czyli tego co tworzy, wynika to głównie z zaspokojenia potrzeb każdego człowieka. Różnice wynikają z różnych potrzeb człowieka, potencjalnych klientów.
Kwestia potrzeb zajmuje dosyć ważne miejsce w kształtowaniu jakości wyrobu, to one decydują o przychodzie.
Grupy potrzeb:
biocentryczne - uwzględnia przetrwanie osobnicze i gatunkowe w środowisku przyrodniczym
socjotechniczne - formułowane w aspekcie stosunków społecznych, materialnych i kulturowych.
Globalizacja przyczyniła się do tego, że pojawiły się dwie jakości życia np.: we Francji.
psychocentryczne - subiektywne pragnienie i dążenie jednostek, formułowane na podstawie przesłanek intelektualnych i emocjonalnych
ekonocentryczne - związane z działalnością w sferze wytwarzania, wymiany handlowej, sferze wyrobu i eksploatacji
Potrzeby Maslowa:
fizjologiczne - oddychania, snu, jedzenia, picie
bezpieczeństwa - minimalizacja zagrożeń dla życia jednostek
społeczne - związane z działalnością jednostek w grupach społecznych (rodzinnych, związkowych, hobby), relacje tam występujące; potrzeba wykształcenia, miłość, władza, współdziałanie
uznania - związane z kształtowaniem korzystnych relacji z grupami społecznymi, szacunku. osiągnięć, akceptacji, przywództwa, gratyfikacji, awansu zawodowego
samorealizacji - twórczości, poświecenia się, samokształcenia, rekreacji, radości, przyjemności
Określenie jakości życia - jakość życia to najwyższe kryterium weryfikacji potrzeb ludzkich.
6 kategorii kształtujących jakość życia człowieka:
rodzinnego
zawodowego
psychicznego
środowiskowego
22.XI.2005
ad b) zasada kompleksowości - istota: tkwi naturalne dążenie do pozyskania wszelkiej wiedzy o przedmiotach, wyrobach i usługach. To pozyskanie wiedzy realizujemy i porządkujemy wg kryteriów:
procesowe (czasowe) - zakreśla horyzont czasowy istnienia danego przedmiotu (cykl życia produktu) - od pojawienia do zniknięcia
badawcze - zestaw informacji na temat możliwości badania danego wyrobu i występuje powiązania do dyscyplin naukowych, służąca do badań wyrobu, przedmiotu, które są bardzo przydatne.
Podmiotowe - istota - liczebność zbioru podmiotów, które w sposób bezpośredni i pośredni występują w relacjach z danym przedmiotem. Są podstawa wartościowania i weryfikacji przedmiotu. Przesłanka z tego kryterium mówi o tym, że w nowym podejściu do oceny jakości powinno się zwracać uwagę na każde stanowisko pracy bo za jakość wyrobu odpowiadają wszyscy (cała firma)
Strukturalne - polega na ocenie zbiorowości danego przedmiotu, wyrobów z punktu widzenia ich struktury:
Wewnętrzna
Zewnętrzna - pomocne jest zapamiętanie, że otoczenie naszej firmy na strukturę dwupłaszczyznową:
bliższe
dalsze
Zwracamy uwagę na możliwość przeprowadzenia analizy pomiędzy wyrobem, a otoczeniem. Występują następujące relacje:
jednopoziomowe
wielopoziomowe tworzące strukturę wyrobu
ad c) zasada wartościowania - istota - wartościowanie przeprowadza się z uwzględnieniem składników konstrukcyjnych i technologicznych. Opiera się na logicznym ciągu związków:
jakości wyrobu, który charakteryzuje skuteczność zaspokajania określonych potrzeb ludzkich i spełnienie wymagań
jakość składników - informuje o tym,, czy osiągnięto w procesie wytwarzania postulowaną jakość wyrobu
jakość technologii - związek ten obrazuje wpływ skuteczności osiągniętej jakości poszczególnych składników na całość danego wyrobu.
W praktyce gospodarczej stan realny, rzeczywistość odnosimy do standardów (wzorca). 2 rodzaje wzorców:
wzorce funkcjonalne, które zawierają zestawienie cech i stanów charakteryzujących doskonałe spełnienie wymagań - główne zastosowanie
wzorce przedmiotowe zawierające zestawienie cech i stanów, które charakteryzują względnie doskonałe przedmioty hipotetyczne
Ważna jest informacja. Źródła informacji w przedsiębiorstwie:
normy ponadpaństwowe (międzynarodowe)
normy państwowe
normy branżowe (mięsne, odzieżowe itd.)
normy zakładowe
dokumentacja techniczna
dokumentacja dotycząca warunków rękojmi i gwarancji
świadectwo patentowe (atesty użytkowania, ochrona zdrowia)
dokumentacja dotycząca warunków odbioru jakościowego
dokumentacja związana z przyjętymi licencjami technologicznymi, atestami wyrobu, znakowania
ad d) zasada optymalizacji - konsekwencja wynikająca z kontynuowania zasady wartościowania. Uzyskuje się optymalną jakość danego wyrobu.
Istota - porównywanie dopuszczalnych rozwiązań na podstawę kryterium decyzyjnego oraz wybór najlepszego rozwiązania.
Wzorzec jakości pełni rolę przykładu odniesienia wytworzonych wyrobów. Problem - czy jesteśmy w stanie uzyskać wyrób o cechach najbardziej zbliżony do standardu (optymalnego), wytworzyć minimalnej jakości wyrób akceptowany przez klienta.
Każdy wyrób musi być monitorowany (co się z nim dzieje na rynku).
ad e) zasada ekonomiki - źródło w badaniu relacji występujących miedzy kategoriami jakościowymi i ekonomicznymi (przychody, koszty, zysk, strata).
Dla relacji jakie występują między w/w kategoriami wyróżniamy dwa typy zadań:
podejmowanie decyzji jakościowych, które spełniają bezwzględny wymóg efektywności ekonomicznej, analitycy utrzymują, że jest to kryterium ekonomiczności oceny jakości wyrobu, a jeżeli dokonujemy oceny względnej - kryterium ekonomizacji wyrobu odzwierciedla zmiany ekonomiczności. - pełni rolę kryterium decyzyjnego i optymalizacyjnego
Ekonomiczne stymulacje podmiotów - realizowana w ramach zarządzania jakością po to by spełnić wymagania strategii działania danego przedsiębiorstwa - zmienne sterujące
Gdy uruchamiamy proces wytwórczy to musimy zwrócić uwagę na:
ekonomiczną wartość przedsięwzięcia jakościowego
koszt przedsięwzięcia jakościowego
ad f) zasada synergii - powinno się w procesach wytwarzania i w badaniu oraz kształtowaniu jakości wyrobów wykorzystywać zjawisko synergii
Zjawisko synergii - zestawienie 2 lub więcej elementów po to, by ich oddziaływanie dawało większy skutek niż suma skutków wywołanych oddzielnie przez każdy z elementów.
W ujęciu jakościowym zjawisko synergii przejawia się w odmienności każdego przedmiotu rozpatrywany na tle struktury zewnętrznej.
Jakość przedmiotu jest skutkiem synergii. Ważność synergii - wokół nas działają inni (silna konkurencja) szukamy możliwości konkurowania:
poprzez postulowana jakość wyrobu (badanie potrzeb klienta)
poszukiwanie jakości składników na różnych poziomach wytwarzania danego wyrobu
poznanie zależności między jakością produktu, a jego składnikami
poznanie zależności między jakością składników (z których powstaje wyrób)
Zasada synergii - oceniamy:
wartościowanie jakości
optymalizacje jakości
ad g) zasada kinetyki - powszechne zjawisko zmienności jakości, przedmiotów w czasie. Równoważna z ujęciem procesowym i ma pokazać przebieg zmian jakościowych wyrobu dotykających właściwości fizykochemicznych.
Zmiany dzieli ma 2 grupy:
naturalne - wywołane są przyczynami i prawami naturalnymi (fizyczne, meteorologiczne, biologiczne, astronomiczne)
sztuczne
ad h) zasada probalistyki - u podstaw leży zjawisko losowości zdarzeń jakościowych.
Stosowanie polega na:
przestrzennym wykorzystaniu metod rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej
na uwzględnieniu niejednoznaczności, niepewności w określaniu zdarzeń losowych
Na losowość działa wiele czynników, które pozwalają wyodrębnić 3 typy cech:
deterministyczne - jednoznaczność i pewność wystąpienia stanów cech
losowe o znanych rozkładach - znane wartości prawdopodobieństwa wystąpienia wszystkich możliwych stanów cech
cechy losowe o nieznanych rozkładach - nie posiadamy wiedzy lub niewielka wiedzę o rozkładzie tanów cech
Korzystają z metod statystycznych odnośnie kontroli i sterowania procesami produkcji jakości.
29,XI.2005
Integracja systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie
Nauka o jakości zaczęła zwracać uwagę na zjawisko integracji. Źródła odniesienia:
ISO 9000
System związane z BHP
Systemy związane z zarządzaniem i ochrona środowiska
Przyjęto, że te systemy w bardzo istotny sposób wpływają na zagadnienia zarządzania.
Problem zintegrowanego zarządzania jakością - eksponując ten problem należy wiązać go z osiągnięciami innych dziedzin naukowych.
Dorobek dyscyplin:
teoria systemu,
cybernetyka,
prakseologia,
ekonomia,
nauki organizacji i zarządzania
gdzie na podstawie podstawowych przesłankach wskazuje się na złożoność problemu integracji w procesach tworzenia jednostek zorganizowanych na potrzeby tworzenia i na sam wyrób finalny.
Sprowadza się to finalnie do wyrobu (produktu i usługi). Istotna bo każde przedsiębiorstwo celowo działające prowadzi do kompozycji jakości ofertowej produkty. Gdy patrzymy z dystansu na jakość ofertową produkty będziemy oceniani poprzez pryzmat płaszczyzn:
społeczna - układ stosunków społecznych w przedsiębiorstwie,
organizacyjna,
ekonomiczna,
techniczna
marketingowa (w jaki sposób trafia na rynek, realizuje sprzedaż, sposób prezentacji)
prawna - istota procesu polega na tym, ze zwracamy uwagę na formę prawną, jest 9 składników interpretacji prawnych przedsiębiorstwa.
Proces podejmowania decyzji dla potrzeb określonej jakości produktu jest bardzo ważny. Mamy funkcje zarządcze i wykonawcze.
Problem zarządzania jakością - istota - ma swoją główną funkcję poznawczą która powinna odpowiedzieć na pytanie - jaka jest rzeczywistość danego wyrobu i jakie są jej składniki?
Jeśli to poznamy to dla działań biznesowych istotna jest zasada wartościująca - ile wart jest ten wyrób o danych składnikach jakościowych?
System zarządzania jakością jest systemem otwartym w którym podsystem zarządzający jakością wypełnia funkcje zarządcze w stosunku do podsystemu zarządzanego.
Integracja systemu zarządzania jakością - zespolenie elementów w procesie tworzenia całości (systemu), podnoszenie spójności systemu i zespalanie jej z otoczeniem.
Poziom integracji:
rozległością
siła relacji
Siła związków stosunków oddziaływań pomiędzy określonymi częściami, a całością, a także między rozległością i siłą relacji między przedsiębiorstwem, a otoczeniem.
Poziom integracji jest istotna zmienną decyzyjną w funkcjonowaniu systemu jakości i wpływa na pożądany efekt synergii systemu.
Zagrożenia wynikają z sytuacji:
nierozpoznania zasobów, potencjału
słabe zdiagnozowanie stanu, zaszłości, nieuregulowania prawne
Potencjalny zakres zarządzania jakością w przedsiębiorstwie.
PRZEDSIEBIORSTWO
Funkcja zarządzania jakością Struktura zakresowa przedsiębiorstwa
Planowanie jakości Podmiotowa Działaniowa Zasobowa
Organizowanie dla jakości
Przewodzenie dla jakości Potencjalny zakres zarządzania
Kontrolowanie jakości jakością w przedsiębiorstwie
Doskonalenie jakości
Struktura podmiotowa: zarządzanie Struktura działaniowa: Struktura zasobowa:
stanowiskiem pracy, - zaopatrzeniem, - kadrami
stanowiskiem organizacyjnym, - produkcja, - zapasami
komórką organizacyjną, - naprawami, - produktem,
działem, - sprzedażą - środkami trwałymi
wydziałem, - marketingiem - finansami
zakładem - rozwojem - informacją
Podstawowe funkcje zarządzania:
Sprawność organizacji
doskonalenie
Kontrolowanie planowanie
organizowanie
przewodzenie
WYKONANIE
Planowanie - podsystem zarządzania, funkcje wejścia i wyjścia, planowanie jest działaniem twórczym, tworzącym koncepcję powstania wyrobu, najpierw powstaje diagnoza, później prognozuje.
Podejmując się planowania musimy odpowiedzieć na 4 pytania:
cele i zadania (polityka jakości przedsiębiorstwa),
jakie są metody i technologie potrzebne do pozyskania jakości wyrobu,
jaki jest potencjał zasobów przedsiębiorstwa (a jakie są potrzebne zasoby, skąd je bierzemy)
jakie będzie lub jest organizacja przebiegu działań wykonawczych w określonym systemie zarządzania jakością.
Podejście jakościowe współcześnie jest podejściem uniwersalnym.
Organizowanie dla jakości - zapewnienie jakości jest wykonywane zgodnie z normą - zespół działań zarządczych, które zawiera system zarządzania jakością, maja one zapewnić uzyskanie zaplanowanej jakości wyrobu.
Przygotowanie do skutecznego wykonania działania wymaga podjęcia analiz czyli przeniesienie planów z funkcji planowania jak np.: przygotowanie produkcji, przebieg procesu produkcyjnego.
Funkcje integracyjne - formalna struktura organizacyjne przedsiębiorstwa lub określonego systemu zarządzania jakości (czyli działalność zarządcza i wykonawcza)
Z badań w przedsiębiorstwach dowiedziono, że o sukcesie przedsiębiorstwa decydują działania zarządcze stosunek 80 / 20 (zarządcze / wykonawcze)
Przewodzenie dla jakości równolegle z funkcją wykonawczą prowadzi do uzyskania jakości wyrobu zgodnej z przyjęciami i planami. Znaczący udział czynnika ludzkiego (układu szef, podwładny). Ważna rola decyzyjna, informacyjna i integracyjna. Na czynnik ludzki zwracali już uwagę w poł. XIX w. - Taylor.
Kontrolowanie jakości - zespół działań zamykające fazę wykonania. 3 fazy:
kontrola wstępna,
kontrola regulacyjna,
kontrola końcowa
Doskonalenie jakości - przesłanka - koncepcja Deminga. Jedna z głównych funkcji - poprawa jakości, ciągłe doskonalenie wszystkich faz działania zorganizowanego.
6.XII.2005
Istota i ogólny model zarządzania w przedsiębiorstwie
Ideogram tworzenia teorii zarządzania jakością
Kwalitologia
Badanie, analiza Synergia Adaptacja rozwijania
synteza +
Nauka organizacji zarządzania
Skutek synergii
=
Teoria zarządzania jakością
W systemie zarządzania jest:
podsystem społeczny,
zasoby materialne i niematerialne,
struktura organizacyjna,
jakość działań wykonawczych
Zarządzanie jakością dotyczy całego przedsiębiorstwa jak i jego składników. Zarządzaniem jakością zajmuje się system zarządzający, a skutki tego zarządzania dotyczą systemu zarządzanego całej organizacji, a także otoczenia. Skutki te rozprzestrzeniają się poprzez wzajemne oddziaływania o charakterze materialnym, energetycznym i informacyjnym. W zbiorze oddziaływań wzajemnych występują zasilenia, które mają charakter pozytywny dla organizacji lub jej otoczenia, a także występują zakłócenia, które oceniane są negatywnie.
Ciągłe powiązania między systemem zarządzanym i zarządzającym.
Jakość wejścia do systemu zarządzanego, jest ona bezpośrednio przekazywana do działania zarządczych.
Jakość wyjścia, mówi nam o jakości produktu, trafia ona też do systemu zarządzającego.
System zarządzający jakością - działania zarządcze - dotyczy sfery kierowniczej
System zarządzany jakościowo - jakość działań wykonawczych
Typy organizacji z otoczenia bliższego:
zasilające
zasilane
współpracujące
konkurujące
Pomiędzy systemem zarządzanym, a systemem zarządczym występują 3 sprzężenia:
sygnałów zarządczych generowanych przez system zarządzający jakością i skierowanych na jakość systemu zarządzanego oraz na jakość oddziaływań zewnętrznych.
Informacja o jakości systemu zarządzanego oraz o jakości wejścia i wyjścia
Oddziaływanie otoczenia na system zarządzany
Z punktu widzenia procedur dotyczących pewnych ocen mamy możliwość przeprowadzenia ocen dla następujących sprzężeń zwrotnych:
przebieg działań w układzie wewnątrz organizacji
system sygnały system informacja system
zarządzający zarządcze zarządzany o jakości zarządzający
jakością (ujęty jakościowo) WY jakością
przebieg działań w układzie zewnętrznym organizacji
system jakość organizacje jakość system
zarządzany wyjścia z otoczenia wejścia zarządzany
wspomaganie z otoczenia bliższego
system oddziaływania organizacje oddziaływania system
zarządzający z otoczenia zarządzający
jakością bliższego jakością
Problem wiąże się z poznaniem tych zależności, a to przekłada się na pełniejsze zrozumienie w jaki sposób jakość może wpływać na wynik finansowy przedsiębiorstwa.
Pętla trzecia to otoczenie: odbiorcy, zaopatrzenie, kooperanci, konkurenci. Występuje związek między wszystkimi elementami orientacji marketingowej dla potrzeb zarządzania jakością.
Skuteczność zarządzania jakością kojarzy się jako związki przyczynowo - skutkowe pomiędzy sygnałami zarządczymi (występują w postaci przyczyn), a kategoriami ekonomicznymi, sygnałami jakościowymi (dotyczą ceny, zysku, straty, kosztu, występują jako skutki).
Istota problemu to pierwotne odniesienie związku do kategorii jakościowej
Wyróżniamy dwa rodzaje związków do oceny:
związek zdeterminowany - największa skuteczność
związek probalistyczny (nieokreślony, niepewny, przypadkowy)
Zapewnienie jakości - jest jednym z zadań zarządzania jakością, która polega na doprowadzeniu danego systemu do takiego stanu, który gwarantuje optymalne wyznaczenie i skuteczne osiąganie celów jakościowych.
2 rodzaje zapewnienia jakości:
na użytek wewnętrzny - potencjał w zasobach przedsiębiorstwa
na użytek zewnętrzny - z wpływu otoczenia na przedsiębiorstwo, z tych składników które muszą być nabyte aby powstał produkt.
Ekonomiczne aspekty zarządzania jakością
Problematyka ekonomiczna ma znaczenie w poszukiwaniu związku pomiędzy jakością, a ekonomią bo stosuje się tu zasadę ekonomiki podejścia jakościowego (z odrębności ekonomicznej przedsiębiorstwa)
Doskonalenie przedsiębiorców doprowadza do rozwoju ekonomiki jakości.
Elementy zarządzania jakością w przedsiębiorstwie produkcyjnym:
identyfikacja, badanie i analiza ekonomiczna uwarunkowań decyzji jakościowych
prowadzenie rachunku efektywności ekonomicznej decyzji jakościowych
ekonomiczna optymalizacja jakości obiektów zarządzania jakością
ekonomiczna stymulacja jednostek organizacyjnych dla osiągania celów jakościowych
prowadzenie rachunku kosztów wytwarzania jakości i kosztów wadliwości obiektów
13.XII.2005
Elementy zarządzania jakością w przedsiębiorstwie produkcyjnym
Początek
Opracowanie wyczerpującej charakterystyki decyzji jakościowej
Identyfikacja i badania kompleksu przesłanek i skutków decyzji jakościowej
Wyrażenie zidentyfikowanych przesłanek i skutków w kategorii ekonomicznej
Kwantyfikacja przyjętych kategorii ekonomicznych w mierniku pieniężnym
Podział skwantyfikowanych kategorii ekonomicznych na korzystne i niekorzystne
Obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej i podjęcie decyzji jakościowej
Koniec
Wpływ jakości wyrobów na wynik finansowy przedsiębiorstwa
Dokonując oceny - istota poszukiwania związku miedzy jakością wyrobu, a danymi ekonomicznymi. Nasza ocena powoduje, że zwracamy szczególną uwagę na jakość wyrobu:
jakość projektowa (element cząstkowy) - główny czynnik kształtujący znane ekonomiczne
jakość eksploatacyjna (wykonania) - element cząstkowy - relatywnie mniejszy wpływ na znane ekonomiczne, może ona dynamicznie wzrosnąć po przekroczeniu progów tolerancji dla danych wyrobów.
Kształtowanie zmiennych ekonomicznych jest zależna od mechanizmu rynkowego, dynamicznie zrównoważonego na korzyść kupujących.
Ten mechanizm to istotne narzędzie kształtujące konkurencję jakościowo- cenową danego przedsiębiorstwa.
Schemat analizy - wpływ jakości wyrobu na wynik finansowy przedsiębiorstwa
Jakość wyrobu finalnego
2 3 4
Koszty wadliwości
1 Koszty eksploatacji Popyt na 5
6 dystrybucji i 7 wyrób
Koszty wykonania likwidacji 9
jakości egzemplarza 10 Cena
wyrobu
11 8
Wielkość sprzedaży 12
13 Koszty wytworzenia jakości 14 15
sprzedanych egzemplarzy Wartość sprzedaży
wyrobu (przychód)
16 17
Wynik finansowy (zysk lub strata)
Zmienne ekonomiczne (9)
1,2,3, ...... sprzężenie wskazujące mechanizm
zmienne ściśle wynikowe
Występują uzupełniająco dla
ściśle powiązane z wynikiem ustalenia wyniku finansowego
zmienne ekonomiczne które mają bezpośredni wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa
Do sprzężeń bezpośrednich zaliczamy: 3,4,5,7,8,10,11
Do sprzężeń pośrednich - posiłkowych zaliczamy: 1,2,6,9,12,13,14,15,16,17 - pozwalają na przeprowadzenie procedury obliczeniowej w celu ustalenia wyniku finansowego przedsiębiorstwa.
Praktyka zarządzania jakością w przedsiębiorstwie
Instrumentarium zarządzania jakością
|
Cechy i sposób oddziaływania na jakość |
Przykład |
Zasady ZJ |
|
|
Metody ZJ |
|
|
Narzędzia ZJ |
|
Narzędzia tradycyjne:
Narzędzia przyjęte z zarządzania (grupa tzw. nowych narzędzi) |
|
|
Metody sterowania i kontroli |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
Metody projektowania |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
Metody pracy zespołowej |
|||||
|
|||||
|
|
|
|
|
|
Narzędzia |
|||||
|
|
|
|
||
|
|||||
|
|
|
|
|
|
Zasady |
|||||
|
|||||
|
|
|
|
|
|
Marketing, badanie rynku |
Projektowanie wyrobu |
Projektowanie procesów |
Produkjca, weryfikacja/ kontrola |
Pakowanie, magazynowanie, sprzedaż |
Użytkowanie, utylizacja |
Zasady w ZJ
Zasady określają stosunek przedsiębiorstwa i jego pracowników do zarządzania jakością
ZASADA - norma postępowania uznana za obowiązującą. Zasada w prostej zwartej formie określają głównie cele, zadania polityki jakości, prowadzonej przez kierownictwo firmy. Zasady tworzą przesłanki do wykorzystania i zastosowania efektu synergii w systemach zarządzania jakością
Zasady odnoszą się w głównym stopniu do celów działania przedsiębiorstwa.
Obszar działania |
Podejście tradycyjne |
Podejście nowoczesne |
Cele działania przedsiębiorstwa |
Dobrze wytworzyć wyrób |
Poszukiwanie odpowiedzi na potrzeby rynku |
Kryteria oceny |
Dominuje zasada oceny przy pomocy wskaźników ekonomicznych i dopuszczalności wadliwości |
|
Dominująca forma oddziaływania |
Zasada: kontrola inspekcyjna |
|
Odpowiedzialność za jakość |
Odpowiedzialność „rozmyta” |
Odpowiedzialność łatwa do określenia na każdym stanowisku |
Ocenę dla wyrobów wystawia rynek. Zasadę nadrzędną dla przedsiębiorstwa powinno być niewypuszczanie wadliwych wyrobów zastąpiona przez produkcję bezbrakową
Pierwotnym źródłem zasad ZJ stało się 14 zasad Deminga, które łącznie z efektem synergii stworzyły podstawę nowego podejścia do jakości
Zasady Deminga
zasada ciągłego doskonalenia - KAIZEN - jest rozwinięciem 5 pkt. Deminga, które mówi, że ciągle należy szukać przyczyn powstających problemów, by wszystkie elementy systemu produkcyjnego i związane z nimi działania stawały się coraz lepsze. Każdy proces wytwórczy wykazuje dwojakiego rodzaju odchylenia od stanu wymaganego:
odchylenia naturalne - związane nierozłącznie z procesem, trudne do wyeliminowania bez wprowadzenia zasadniczych zmian
odchylenia specjalne - pojawiają się okresowo lub sporadycznie, łatwo zauważalne i możliwe do wyeliminowania za pomocą rutynowych działań
Na ograniczenie występujących odchyleń można wpłynąć poprzez nadzór procesu wytwórczego ze standardami. Odchylenia specjalne łatwiejsze do wyeliminowania i od nich zaczynamy, gdy pojawią się odchylenia
Etapy tej zasady - ważny jest tu czas
Etap |
Zakłócenia |
Proces przed podjęciem działań |
Naturalne Specjalne (sporadyczne, systematyczne) |
Podjęcie działań |
Identyfikacja zakłóceń specjalnych Przeprowadzenie korekty procesu |
Proces pod kontrolą |
Zakłócenia specjalne wyeliminowanie |
Podjecie działań |
Wyznaczenie zdolności jakościowej procesu Identyfikacja zakłóceń naturalnych Podjecie działań w celu udoskonalenia procesu |
Proces pod kontrolą i o wyższej jakości |
|
Ciągłe doskonalenie jakości |
Minimalizacja zakłóceń naturalnych |
zasada zera defektów - oznacza produkcję bez usterek, bloków i konieczności poprawiania (B.Crosby), gdyż każda poprawka wiąże się z ponoszeniem kosztów. Działania by uniknąć defektów:
pomiar jakości - prezentacja wyników tak by można dokonać efektywnej oceny na podstawie norm i podjąć decyzję o charakterze korygującym
zachęcanie pracowników do pracy w małych grupach i formowanie dla nich celów poprawy jakości i uzmysłowienia im, że doskonalenie nie mak końca (przesłanki do pracy zespołowej)
stworzenie systemu komunikacji, która pozwala na łatwe komunikowanie się pracowników ze sobą i z przełożonymi, polecenia mają być czytelne, zrozumiałe.
Przykłady przyczyn utrudniających realizację zasady zera defektów.
Etap zarządzania |
|
Projektowanie wyrobów i procesów technologicznych |
|
zaopatrzenie |
|
produkcja |
|
Należy kontrolować wszystkie etapy procesów technologicznych. Składowe:
peracje technologiczne,
zabiegi technologiczne
czynności technologiczne
ruchy robocze
zasada unikania błędów - wskazuje na unikanie błędów już u potencjalnego źródła ich powstawania. Powstała ta zasada, bo żaden człowiek, czy urządzenie nie pracuje bezbłędnie. Gdy mamy wadliwy wyrób, to należy analizować od początku.
Zasada pracy zespołowej - coraz więcej wyrobów powstaje w złożonych procesach produkcyjnych (proces produkcyjny musi być elastyczny), więc analizowanie może ograniczyć się do jednego stanowiska pracy. (potrzebujemy specjalistów z różnych branż). Koncentruje się na metodach zarządzania partycypacyjnego, która bazuje na sposobach powstawania i funkcjonowania świadomych jednostek produkcyjnych. Zastosowanie tej zasady: metody: burza mózgów, gry, koła jakości, koncepcja ku jakości.
Metody stosowane w zarządzaniu jakością - 2 grupy:
metody projektowania parametrów wyrobu lub procesu - zadaniem jest zidentyfikowanie czynników, które najsilniej oddziaływają na jakość wyrobu lub procesu , a następnie na wykorzystaniu ich na potrzeb:
wykorzystanie do zaprojektowania wyrobu lub procesu odpornego na wystąpienie zakłóceń, które mogą obniżyć jakość, zwłaszcza jakość wykonania
zapewnienie uzyskiwania jakości w procesie produkcji jakości wykonania jak najbardziej zbliżonej do jakości projektowej
sterowanie jakością wyrobu w czasie jego wytwarzania i eksploatacji
Zaliczamy:
QFD - metoda rozwinięcia funkcji jakości
Metody eksperymentalne (Shainina)
metody prewencyjne - pozwalają na wykrycie na etapie projektowania procesów lub wyrobów ewentualnych wad i błędów których skutki mogłyby być rozpoznane podczas produkcji lub eksploatacji wyrobu. Korzystnie gdy wady, błędy są wykryte wcześniej.
Zaliczamy:
analiza przyczyn i skutków wad - metoda wiodąca
analiza drzewa wad
Metoda rozwinięcie funkcji jakości - powstała w Japonii w latach 60-tych przez Akao i zastosowano je po raz pierwszy w 1972r. w przemyśle stoczniowym Mitshubishi. W latach 80 zastosowanie na szersza skalę: Toyota, Ford, General Motors, Hp. Ta metoda jest konsekwencją rozwoju produkcji na świecie, zwłaszcza chodzi o produkcje masową.
Istota - przetworzenie oczekiwań i wymagań klientów na parametry techniczne wyrobu oraz procesu produkcji. Tłumaczenie informacji z rynku (od klienta) na język konstruktorów projektów (na parametry techniczne) na etapie stosowanej produkcji.
Narzędzie - dom jakości
wymagania klientów
ważność wymagań wg klientów (bezwarunkowe i życzeniowe)
parametry techniczne wyrobu
zależności wymagań i parametrów technicznych
ważność parametrów technicznych
zależność pomiędzy parametrami technicznymi
porównanie wyrobu własnego z konkurencyjnymi
docelowa wartość parametrów technicznych
wskaźnik technicznej trudności wykonania
VI
Uporządkowane zgodnie z informacjami, jakie mają przekazać na potrzeby produkcji
I, II, VII - informacje marketingowe
a pozostałe - informacje techniczne
IV - krzyżowa tych informacji
Ad III) Parametry techniczne wyrobu - mierzalne i realne
Parametry zapisywane wg 3 charakterystyk:
* minimanta - (-)
* maksymanta - (+)
* nominanta - (0)
Jeżeli wyrób ma przypisany parametr minimalny to spełnia tym bardziej wymagania użytkowników. Im mniejsza bowiem wartość danego parametru przypisana mu w mierze. Dla nominanty istnieje pewna wartość optymalna do której należy się przybliżyć w jak największym stopniu.
Ad IV) Zależność wymagań i parametrów technicznych
To analiza funkcjonalna zależności. Jest kilka poziomów zależności, najwyżej 3-4 i oznacza się je w sposób przyjęty przez zespół prowadzący analizę
Zależność silna
Zależność średnia
Zależność słaba
Ad V) Ważność parametrów technicznych
Założenie: Jeżeli przy ocenie obszaru II i IV stosowana była ocena liczbowa to możemy określić ważność parametru technicznego jako suma iloczynów współczynników ważności kolejnych wymagań jakie mogą mieć związek z danym parametrem technicznym wyrobu.
l
Ti = Σ Wi Z ij
i=1
T i - kolejne współczynniki
W i - Współczynnik ważności wymagania
Z ij - współczynnik zależności miedzy wymaganiami „i” oraz parametrem technicznym „j”
Ad VI) Zależność miedzy parametrami technicznymi
Oddziaływania oznaczone „+” lub „ - „ tzn. wartości dodatnie lub ujemne. Wzajemnie na siebie oddziaływają te zależności. Daje to możliwość ceny wpływu tych parametrów na możliwość spełnienia wymagań klientów.
Przykład:
Masa samochodu - maksymanta - podobieństwo dodatnie - im większa masa tym większe bezpieczeństwo
Droga hamowania - minimanta - podobieństwo ujemne - bo większa masa wydłuża drogę hamowania
Skala zależności: ocena słowna - istotność oddziaływania silnie ujemna albo silnie dodatnia
Ad VII) Porównanie wyrobu własnego z konkurencyjnymi
Informacja marketingowa. Potencjalny klienta sprawdza nasz wyrób z innymi firmami. Istotna jest sytuacja, że w momencie zrealizowania zakupu są badania marketingowe - dlaczego kupiliśmy właśnie ten wyrób.
Ad VIII) Docelowa wartość parametrów technicznych
Na podstawie przeprowadzonych procedur, uzyskiwanie informacji o sposobie w jakim parametrze technicznym spełniają oczekiwania klientów. Należy zwrócić uwagę na oczekiwania klientów, czynniki realizowane przez konkurentów.
Ad IX) wskaźnik technicznej trudności wykonania
Trzeba się zastanowić nad tym czy jesteśmy w stanie uzyskać wyrób jaki projektujemy, czy mamy technikę, personel, zaplecze na potrzeby określonej produkcji.
3 fazy metody rozwinięcia funkcji jakości:
pozwala a wyznaczenie i ocenę związku miedzy wymaganiami klientów, a parametrem technicznym wyrobu
przeniesienie parametrów technicznych wyrobu na jakość wykonania (fazy wytwarzania)
Przeprowadzenie oceny poszczególnych operacji, procesu technologicznego, ma istotny wpływ na cechy określonych parametrów technicznych
Metoda FMEA - analiza przyczyn i skutków wad
Pozwala zrealizować zasadę zera defektów.
Cel metody:
konsekwentne i trwałe eliminowanie wad wyrobu lub procesu produktu poprzez rozpoznanie rzeczywistych przyczyn ich występowania i zastosowania rzeczywistych środków zapobiegawczych
unikanie wystąpienia rozpoznanych i nieznanych wad w nowych procesach wytwarzania.
Cele tej metody są zgodne z zasadą ciągłego doskonalenia. Metoda ta pozwala na poddawanie procesów i wyrobu kolejnym analizom.
Uwzględnia cykl działań opisanych w kole Deminga. Wprowadzono w USA w latach 60-tych, zastosowanie w przemyśle samochodowym, lotniczym, przetwórstwo rolno-spożywcze, astronautyka.
Schemat FMEA
System
Dekompozycja systemu
Wyrób Proces technologiczny
Skutek Wada Przyczyny
Znaczenie Prawdopodobieństwo Możliwość wykrycia
Wystąpienia
Ranking wad
Wyselekcjonowanie wad krytycznych
Podjęcie działań w celu:
zmniejszenie możliwości wystąpienia wady
zwiększenie możliwości wykrycia zagrożenia wystąpienia wady
zmniejszenie znaczenia negatywnych skutków wystąpienia wady
Nadzorowanie skuteczności wprowadzonych działań prewencyjnych
Dwa obszary zastosowania:
wady wyrobów mogą dotyczyć:
funkcje wyrobu,
niezawodności
łatwość obsługi przez użytkowników
łatwość naprawy
obsługi serwisowej
technologii produkcji
wady do procesu:
metod, parametrów obróbki,
urządzeń i maszyn,
urządzeń pomiarowo - kontrolnych
Metody eksperymentalne w projektowaniu wyrobów i procesów
2 grupy metod:
Tanguchi
Shainin
Ad 1) Autor metod planowania eksperymentów zorientowanych na projektowanie dla jakości Jego dokonania zastosowano w firmach japońskich, później w amerykańskich i w Europie. Podejście Tanguchi opiera się na założeniu, że dla każdej cechy wyrobu, dla każdego parametru procesu można określić stan, wartość w którym to stanie wyrób lub proces wytworzenia najpełniej zaspokoi potrzeby użytkownika lub uzyskują najwyższą efektywność. Ten stan określany jako docelowy lub optymalny. Pojęcie funkcji strat Tanguchi jest ona miara odchylenia stanu rzeczywistego od jego wartości docelowej.
Ilustracja hipotetycznych strat związanych z odchyleniami stanu cechy wyrobu od wartości docelowej.
Funkcja rozkładu cechy
L - Funkcja strat związanych z odchyleniem
od wartości docelowej
Poza polem Poza polem
tolerancji tolerancji
DWG m GWG
x
L(x) = K (x - WN) 2
x - stan cechy (wyrobu lub procesu)
m - wartość docelowa stanu cechy
K - stała strat
DWG - dolna wartość graniczna
GWG - górna wartość graniczna
Pozwala na określenie wyrobów, które nie zbliżają się do wartości optymalnej.
Im bardziej odchylamy się od wartości optymalnej klient jest zmuszany płacić za wyrób nie spełniający wymagań jakości gdy nie ma wyrobu na rynku.
Ad 2) Shainin - szereg metod pozwalających na wyselekcjonowanie z dużej liczby czynników grupy czynników głównych.
Działania kilku etapowe . Na poszczególnych etapach następuje eliminacja czynników nieistotnych, koncentrujemy się na czynnikach istotnych.
Schemat postępowania przy projektowaniu parametrów procesu lub wyrobu metodą Shainina.
Wyrób lub proces
Systematyczna karta zmienności porównywanie systematyczna
zmiana elementów procesu wyrobów parami zmiana czynności
procesu
20-100
czynników
Wyznaczenie głównych czynników
procesu / elementów wyrobu 5-20
Pełny eksperyment czynnikowy
Wyrób najlepszych parametrów 4 i mniej
Porównywanie procesu / wyrobu
„starego” i „nowego” weryfikacja
Kontrola i sterowanie procesem
* koszty kontrolne Shewarta
* SPC
Narzędzia zarządzania jakością
Istota narzędzi - służą do zbierania i przetwarzania danych związanych z różnymi aspektami jakości, nadzorowania i kontroli.
Pozwalają na ocenę i analizę wszelkich działań w cyklu istnienia wyrobu.
W działaniu przedsiębiorstwa przyjmuje się, że chce je doskonalić to należy posiadać pełne informacje o wprowadzonych systemach jakości.
Narzędzia zarządzania jakością wyróżniamy 2 grupy:
tradycyjne
nowe
Tradycyjne:
schemat blokowy
diagram przyczyn i skutków (Ishikowa)
diagram Pareto - Lorenza
arkusze kontrolne
histogramy
wykres korelacji zmiennych
karty kontrolne Shewarta - mogą być stosowane samodzielnie i stanowią składnik metod zarządzania
schemat blokowy
start
dane
co? Wariant
wynik
stanowi punkt wyjścia do analizy procesu. Pozwala uchwycić zależności miedzy jego składowymi, wskazać słabe punkty.
Diagram przyczyn i skutków (Ishikowa)
Metoda materiał człowiek
wynik
Maszyna zarządzanie
Pozwala rozpoznać wpływ czynników składowych na ostateczny wynik procesu. Wskazane jest tworzenie go w zespole metodą tzw. burzy mózgów.
Diagram Pareto-Lorenza
100
80
50
1 3 5 2 4 6
Ilustruje nierównomierność rozkładu „skutek - przyczyna” wskazując, że stosunkowo niewielka liczba przyczyn decyduje o znacznym udziale skutków. Pozwala skupić się na najważniejszych problemach.
Histogram
Dolny wymiar wymiar górny wymiar
Graniczny nominalny graniczny
Stanowi profesjonalne przedstawienie części występowania mierzonej cechy w określonych przedziałach wartości. Ilustruje postać rozkładu i jego usytuowanie w stosunku do wartości nominalnej i tolerancji.
Wykres korelacji zmiennych
y
x
Przedstawiają współzależność dwóch parametrów wyrobu lub parametrów procesu (analiza korelacji)
Karty kontrolne Shewarta
1)
GLK
XC
2)
DLK
RC
Obrazuję zmienność wartości wybranych parametrów rozkładu badanej cechy. Pozwalają ocenić stabilność procesu oraz zdolność do spełniania jakościowych wymagań.
Obszar niezgodności (cecha poza polem tolerancji) górna linia tolerancji
Górna linia kontrolna
Obszar dopuszczalnych zmian wartości średniej
Rozkład średnich
Rozkład tolerancji Dolna linia kontrolna
Obszar niezgodności dolna linia tolerancji
Przykład grup czynników głównych na wykresie Ishikawy
Ludzie metody materiały
kultura CAD, CAM,
motywacje QFD surowce
partnerstwo FMEA materiały
zaangażowanie SPC
jakość wyrobu
ISO 9000 narzędzia konkurencja
Logistyka urządzenia reklama
Technologie ochrona środowiska
Regulacje prawne
łączność
zarządzanie środki produkcji środowisko
Przykład histogramów możliwych do interpretacji:
2 izolowane histogramy
przestawienie średniej procesu
wyroby z różnych maszyn
dziura w histogramie
błąd przyrządu pomiarowego
nieprawidłowy odczyt
2 wierzchołki
zmierzone wyroby z różnych procesów
histogram obcięty
selekcja wstępna
procesy nieopanowane
Nowe narzędzia zarządzania jakością - wprowadzili japończycy, kładli nacisk na prace zespołową. Zastosowanie do oceny procesów i wyrobów powstających w procesie zarządzania.
diagram relacji
diagram pokrewieństwa
diagram systematyki
diagram macierzowy
diagram strzałkowy
macierz analizy danych
wykres programowy procesu decyzji
ad 1) Diagram relacji - wykres współzależności i przyczyn. Dla wskazania występowania przyczyn i określania powiązań. Do oceny relacji przyczyna - skutek, przyczyna - przyczyna. Zastosowanie do planowania działań korygujących. Podobny do Ishikawy
ad 2) diagram pokrewieństwa - wykorzystywany do porządkowania rozproszonych danych i informacji . Polega ona na tworzeniu ok. 10 kategorii pojęć. Sortowanie pomysłów ma charakter intuicyjny. Problem określany w wyodrębnionej grupie jako wiodący wyznacza nazwę grupy. Diagram stanowi materiał wyjściowy do dalszej pracy z innymi narzędziami: diagramem relacji lub Ishikawy
ad 3) diagram systematyki - diagram drzewa i wykres drzewa decyzyjnego. Wykorzystywany w procesie planowania. Logicznie i chronologicznie porządkuje przyczyny lub zadań zgodnie z zasadą od ogółu do szczegółu. Weryfikacja - sprawdzenie czy czynności szczegółowe umożliwiają realizację celu głównego. Dokonania analizy od ogółu do szczegółu - daje wskazówki jak realizować cel główny. Zastosowanie stanowi dalsze uporządkowanie informacji zawartych w wykresach pokrewieństwa i współzależności.
Ad 4) diagram macierzowy - polega na tym, że w postaci tablicy powiązania elementów (zadań, czynności, procesów i rozwiązań) oraz rodzaju siły związku. System dwójkowy lub trójkowy.
Ad 5) diagram strzałkowy - wykres sieciowy - do planowania działań i ustalania ich kolejności (kolejność realizacji projektów). Działania wymagające czasu łączone w schemacie liniami , a działania realizowane równocześnie strzałkami. Węzły diagramu oznaczają stany łączące te linie - czynności powodujące przejście do kolejnego stanu. Zastosowanie w analizie ścieżek krytycznych, stosowana do wspomagania komputerowej metody PERT.
Ad 6) macierz analizy danych - cel - analiza danych zawartych w diagramach macierzowych. Ukazuje zależności miedzy dwoma zbiorami danych nie powiązanych ze sobą funkcjonalnie. Stanowi sposób prezentacji danych wyjściowych, których otrzymanie muszą poprzedzić wielowarunkowe analizy. Zastosowanie w marketingu dla potrzeb poszukiwania nisz rynkowych. Podstawowe narzędzie stosowane w metodzie funkcji jakości.
Ad 7) wykres programowy procesu decyzji - inaczej karta planowania procesu decyzji - diagram planowania procesu decyzyjnego. Umożliwia wybór optymalnej drogi osiągnięcia zamierzonego celu. Zbliżony do diagramu systematyki ale obok chronologii procedur ukazuje możliwe alternatywne rozwiązania. Uzupełnienie metody FMEA.
17.I.2006
Czynniki organizacyjne:
struktura organizacyjna przedsiębiorstwa
opracowanie przepływu informacji miedzy jednostkami
zasoby przedsiębiorstwa (ocena pracowników maszyn)
dokumentacja SZJ (procedur, obowiązków, zadań)
ocena przeprowadzenia oceny kierownictwa na potrzeby czy w przedsiębiorstwie poprawnie funkcjonuje SZJ
Czynniki uwzględniane w projektowaniu SZJ w przedsiębiorstwie
Struktura: Przepływy Zasoby Dokumentacja Ocena SZJ
struktura Organizacja oraz - ludzkie - Księga Jakości - audity
organizacyjna koordynacja działaniami - materialne - procedury - przegląd
przedsiębiorstwa wewnątrz jednostki - szkolenia - plany jakości kierownictwa
zależność miedzy i pomiędzy jednostkami - zapisy jakości
jego jednostkami w zakresie:
kompetencje - zapewniania
odpowiedzialności - planowania
- sterowania
Sposób wdrażania SZJ w przedsiębiorstwie - 2 ścieżki:
oparta na własnych zasobach (kadry, pracownicy)
zlecenia firmom zewnętrznym, wyspecjalizowanym (firmy konsultingowe)
Dokonywana jest analiza wg w/w 5 czynników
Procedura projektowania i wdrażania
Podjecie decyzji o wprowadzeniu SZJ - zarządzenie Dyrektora (gdy dopracowana jest misja przedsiębiorstwa, wiemy co chcemy robić)
Faza planowania:
Określenie polityki jakości
Przegląd i ocena stanu aktualnego
Harmonogram prac projektowych i wdrożeniowych
Ustalenie listy procedur i ich opracowanie
Opracowanie Księgi Jakości
Faza wprowadzenia
Szkolenie
Wdrażanie procedur w jednostkach
Wprowadzanie auditów wewnętrznych
Przeprowadzanie działań korygujących
Certyfikacja
Faza utrzymania i doskonalenia
Przeprowadzenie auditów
Przeprowadzenie przeglądów
Działanie korygujące
Umiejscowienie i rola Przedstawiciela Dyrektora ds. SZJ
Dyrektor Konsultant
Zapewnienie środków na realizację Doradztwo
projektu SZJ i nadzór nad pracami szkolenia
związanymi z projektem instruktaż
Przedstawiciel Dyrektora ds. SZJ Zespoły robocze, zespoły auditorskie,
Sterowanie pracami projektowymi, kierownicy jednostek organizacyjnych
opracowaniem Księgi Jakości oraz Opracowanie procedur i instrukcji SZJ
podstaw procedur SZJ oraz dokumentacji obsługujących SZJ
Pytania:
W jakim stopniu istniejący w przedsiębiorstwie SZJ spełnia wymagania modelu zarządzania jakości? (jeśli czynnik ludzki jest słaby to nie należy rozpoczynać działalności)
Jaki jest stosunek załogi do problematyki jakości?
W jaki sposób spełniane są wymagania klientów?
Miejsce istniejących służb jakości w istniejącym SZJ w przedsiębiorstwie
Zadania pracowników nadzorujących:
nadzorowanie SZJ jako całości
inicjowanie zmian, nadzorowanie uwarunkowań zewnętrznych
uświadamianie pracownikom motywowanie, samokontrolę i doskonalenie
partnerstwo dostawca, klient
uczestniczenie, wspomaganie prac auditora
organizowanie szkoleń
o charakterze ogólnym
o charakterze szczegółowym
Zakres szkoleń dotyczy:
systemu (modele SZJ)
dokumentacja SZJ
ekonomika jakości
badania kontrolne
metody statystyczne
metody projektowania jakości
audity
doskonalenie jakości
Elementy SZJ:
odpowiedzialność kierownictwa
wyrób dostarczany przez nabywcę
wyposażenie do kontroli i badań
Przedsiębiorstwo po wprowadzeniu procedur, instrukcji i Księgi Jakości oraz wdrożeniu systemu może starać się o przyznanie certyfikatu. Należy zwrócić uwagę na jednostkę certyfikującą i czynniki:
gdzie i na jakim rynku będziemy sprzedawać wyroby (krajowy, europejski, UE, Japonia, Ameryka)
Kto jest naszym partnerem, klientem ( przetwórca np.: mleka, żywca)
Jaki certyfikat preferują odbiorcy?
Jak oceniana jest firma certyfikująca, jaka ma pozycję na rynku
Koszty certyfikacji
Jakie chcemy osiągnąć korzyści?
15
2
1
3
4
5
7
6
8
9
7
8
9
5
6
1
2
3
4
III
IV
VII
II
I
V
VIII
IX
INF MARKETINGOWA
INF TECHNICZNE
Wyszukiwarka