I Część ogólno - teoretyczna.
1. Początki powstania polityki społecznej.
Polityka społeczna w pełnym tego słowa znaczeniu rozwinęła się w XIX w. w warunkach ustroju kapitalistycznego. Początki sięgają końca XIX w. w Niemczech (tzw. social politic Bismark) oraz w Wielkiej Brytanii.
W pierwszych fazach rozwoju kapitalizmu miało miejsce zjawisko upośledzenia robotników: przedłużanie czasu pracy, głodowy poziom płac, masowe zatrudnianie dzieci, nierespektowanie zasad higieny pracy.
Motywem podjęcia działalności w sferze polityki społecznej przez państwo było przede wszystkim dążenie do zahamowania procesów zagrażających interesom państwa, łagodzenie skutków rewolucji przemysłowej.
Początki polityki społecznej sięgają czasów rozwoju przemysłu fabrycznego (duże bezrobocie, bieda, kryzysy). Wszyscy szukali polepszenia sytuacji w miastach.
Zaczęły się rozwijać nauki społeczne: ekonomia, psychologia, filozofia. Zaczęto dostrzegać problemy społeczne, uświadamiano klasie pracującej, że może być lepiej.
Kierunek reformatorski i rewolucyjny:
reformatorski - skrócić czas pracy, zwiększyć wynagrodzenia,
* reformizm utopijny + pragmatyczny - realny do spełnienia
rewolucyjny - skrajny, dążył do zmiany całego systemu, ustroju.
Polityka społeczna opowiedziała się za ustrojem kapitalistycznym w zreformowanej formie (zakaz pracy dzieciom).
2. Polityka społeczna w Polsce w okresie międzywojennym.
Polska odzyskała niepodległość w 1918 roku, rozwinęła się działalność w zakresie polityki społecznej. Szybki rozwój polityki społecznej możliwy był dzięki naukowcom, którzy dążyli do poprawy warunków bytu.
W 1920 roku uruchomiono Instytut Gospodarstwa Społecznego w Warszawie, gdzie pracował Ludwik Krzywicki.
Nurty badawcze w Instytucie:
Warunki życia robotników (pokazanie problemu robotnika społeczeństwu).
Problemy wsi (E. Strzelecki, przeprowadził badania na wsi w 54 wsiach. Wykazano, że wieś jest przeludniona, jest duże bezrobocie, wieś nie jest e stanie wyżywić obywateli).
Skutki => emigracja do miast.
Problemy emigracji wewnętrznej i zewnętrznej. Było wiele problemów i powstał drugi instytut.
W 1931 roku powstał Instytut Spraw Społecznych - Konstanty Krzeczkowski, Ludwik Krzywicki.
Zaczęto mówić o ubezpieczeniach społecznych i rozwinięciu pomocy społecznej. E. Strzelecki uważał, że problemy społeczne można rozwijać dzięki poprawie ubezpieczenia społecznego i pomocy społecznej.
W 1923 roku była ustawa o pomocy społecznej, mocą tej ustawy zobowiązane zostały samorządy terytorialne do opieki nad ludnością ubogą zamieszkałą na danym terenie. Ustawa przetrwała blisko 70 lat.
W 1933 roku uchwalono ustawę scaleniową ubezpieczeń społecznych, która ujednoliciła system prawny na terenie całego kraju (na Pomorzu i Śląsku obowiązywała ustawa niemiecka, na terenach zaboru rosyjskiego nie było ubezpieczeń społecznych).
Za główne kwestie społeczne Polski międzywojennej uznawano bezrobocie i przeludnienie agrarne, ubóstwo, niedobór i stan mieszkań, brak dostatecznej ochrony pracy i zewnętrzne migracje zarobkowe.
3. Polityka społeczna w okresie PRL (1945 - 1989).
Do 1950 roku obowiązywała ustawa o pomocy społecznej, chociaż jej nie odwołano, jednak zlikwidowano Samorządy Terytorialne, więc nie było podmiotów, które miały realizować zadania polityki.
Po 1945 roku szczególnie w latach 1950 - 1955 uznano w Polsce Ludowej za niepotrzebne badania z zakresu polityki społecznej. Zlikwidowano placówki badawcze w tej dziedzinie, gdyż uznawano, że państwo troszczy się o wszystko. Po 1956 roku wprowadzono badania w tym zakresie, powołano nowe instytuty zajmujące się tą problematyką, badania były prowadzone w wyższych uczelniach.
W 1970 roku polityka społeczna ponownie odbudowała swoje struktury.
Przede wszystkim zorganizowano złożony proces repatriacji i zasiedlania ziem północnych i zachodnich. Proces industrializacji wpłynął na rozładowanie przeludnienia agrarnego i bezrobocia w miastach. Nastąpił znaczny rozwój budownictwa mieszkaniowego, szkolnictwa i świadczeń socjalnych.
4. Polityka społeczna po okresie po 1989 roku.
Weszła w życie gospodarka rynkowa.
Nierównomierny rozwój - najpierw postęp w rozwój ekonomiczny, a następnie rozwój społeczny. Część społeczeństwa była niezadowolona. Społeczeństwo było przyzwyczajone do odbioru korzyści (kultura, oświata, wypoczynek). Dla nich przejście do gospodarki rynkowej było bardzo ciężkie.
Doktryny polityki społecznej:
Liberalna (człowiek ma troszczyć się sam o siebie).
Socjalistyczna
Socjaldemokratyczna
Społeczeństwo zaakceptowało ustrój i gospodarkę rynkową, natomiast brak jest określonych celów i preferencji społecznych.
Państwo zmierza do ożywienia samopomocy, dobroczynności i organizacje poza rządowe.
Zjawisko (Księżopolski) - zmiana ustroju PRL, rozwiąże wszystkie problemy, nie zrealizowano ich jednak. Gospodarka rynkowa również nie odniosła sukcesu.
Polityka społeczna powinna przyjąć model ciągłego postępu społecznego - to gwarantuje.
Trzeba zaangażować wszystkie siły, wszystkie podmioty, aby był ciągły postęp społeczny i dążyć do utrzymania zabezpieczenia. Państwo dąży tylko do rozwoju ekonomicznego.
Rządy postkomunistyczne - nie dopracowały się skutecznego modelu postępu społecznego (mamy bezrobocie, nie ma bezpieczeństwa socjalnego). Brak na to środków.
Lata 1990 - polityka społeczna domagała się od rządu rozwiązania problemów społecznych (Longin Komołowski - ówczesny minister). Ustalono, że trzeba zrobić badania o stanie polskich rodzin (przeprowadzono je 2 razy).
ONZ ogłosiło -1996 rok - walki z ubóstwem
1994 rok - rok rodziny.
Polityka społeczna dąży, aby prowadzono badania w zakresie polityki społecznej.
Zadania stojące przed Polską, aby dołączyć do krajów zachodnich.
Pokonać ubóstwo i bezrobocie - brak kwalifikacji (zapobiec, aby ubóstwo nie przechodziło z pokolenia na pokolenie),
Podniesienie poziomu edukacji, oświaty (potrzeba przekwalifikowania, nowa organizacja pracy, doskonalenie zawodowe),
Wyrównanie dysproporcji między miastem a wsią i między województwami,
Przeniesienie zatrudnienia z rolnictwa na usługi,
Strukturyzacja w przemyśle ciężkim (górnictwo, hutnictwo),
Programy naprawcze i rozwojowe dla rozwiązania problemów polityki społecznej,
Polityka społeczna chce się włączyć do budowy postępu społecznego.
Uwarunkowania rozwoju polityki społecznej.
Czynniki mające wpływ na politykę społeczną:
ekonomiczny - zależność rozwoju polityki społecznej od rozwoju gospodarczego,
demografia i polityka ludnościowa,
międzynarodowe czynniki (doktryny ONZ),
infrastruktura społeczna (szkoły, przedszkola, zaplecze oświatowe),
potrzeby społeczne (motor do działania).
5. Pojęcie polityki społecznej.
Polityka społeczna jest to działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych, której celem jest poprawa położenia materialnego, asekuracja przed ryzykami żywiołowymi i życiowymi i wyrównywanie szans życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i socjologicznie najsłabszych.
Wspólnym elementem wszystkich definicji polityki społecznej jest podkreślenie celowych działań podmiotów polityki społecznej. Celem polityki społecznej jest przyczynianie się do postępu społecznego.
Przedmiot polityki społecznej St. Czajka przedstawia w trzech sferach:
Sfera bytu - (wyżywienie, mieszkanie, pomoc społeczeństwu w chorobie),
Sfera pozamaterialna - (ochrona zdrowia, edukacja, rekreacja),
Sfera psycho - społeczna - (satysfakcja z pracy, poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego i społecznego).
Do podstawowych dziedzin polityki społecznej jako nauki i jako działalności praktycznej można zaliczyć politykę:
Ludnościową i rodzinną,
W dziedzinie zatrudnienia, płac, warunków bytu.
6. Podmioty polityki społecznej.
Podmioty polityki społecznej to wszystkie organy, instytucje i organizacje, których zadaniem jest kształtowanie zasad polityki społecznej i realizacja ich celów. Aktualnie w warunkach rozwojowych świata trzeba wyróżnić następujące typy podmiotów:
Globalne: ONZ (wyspecjalizowane organizacje: UNESCO, FAO, WHO, UNICEF), Międzynarodowa
Organizacja Pracy
Regionalne: Rada Europy
Krajowe:
* państwo i jego instytucje (rząd, Sejm i Senat, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Pracy i Polityki
Socjalnej, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ministerstwo
Sprawiedliwości, ZUS w zakresie emerytur i rent, instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne)
* pozapaństwowe (Kościół, fundacje, np. edukacyjna im. S. Batorego, organizacje społeczne, np. PCK)
* lokalne, przede wszystkim samorządy terytorialne, województwo, gmina, powiat
* fundacje (np. edukacyjna im. S. Batorego)
* zakłady pracy (zakładowe świadczenia socjalne).
7. Uwarunkowania rozwoju polityki społecznej.
a) demograficzne.
Sytuacja demograficzna współczesnego świata jest złożona. Rośnie bardzo szybko globalna liczba ludności, choć ten wzrost nie jest równomiernie rozłożony na poszczególne kontynenty. W państwach wysokorozwiniętych obserwujemy proces starzenia się społeczeństw, a duży przyrost ludności w krajach biednych, rozwijających się. Istotnym problemem są ruchy emigracyjne z powodów ekonomicznych, które wywołują silne przemieszczania się ludności oraz rodzą określone skutki społeczne i gospodarcze. Procesy te muszą znajdować odzwierciedlenie w polityce społecznej.
Demografia i polityka ludnościowa.
Demografia - grec. Słowo demos - lud, opisywanie zjawisk, badania ilościowe i jakościowe ludności.
Rozwój demografii nastąpił w połowie XIX wieku (pierwszy opis). Opiera się na statystyce ludności, na której obliczane są:
wskaźniki ruchu naturalnego (zawierania małżeństw, urodzin, zgonów, przyrostu naturalnego)
wskaźnik gęstości zaludnienia (ilość osób na 1 km.)
Wskaźnik - ilości urodzeń w stosunku do ilości kobiet w wieku rozrodczym.
Badania demograficzne obejmują zjawiska przeszłe, teraźniejsze, przyszłe - prognoza demograficzna.
Wyniki badań demograficznych mają duże znaczenie dla ekonomi, a także polityki społecznej dla opieki społecznej, planowanie wieloletnie, urbanistyczne.
Badaniem demograficznym zajmuje się ONZ w skali światowej, a w Polsce - Komitet Nauk Demograficznych, GUS, Instytut Gospodarstwa Społecznego.
Na podstawie badań wnioskuje się, że sytuacja współczesnego świata jest złożona - przyrost ludności w sposób nierównomierny (w krajach bogatych jest ich mniej).
Eksplozja demograficzna - przybywa nas 86 mln. ludności rocznie trzeba ich wyżywić.
Rozwój ludności świata.
W 1987 roku przyjęto, że ludność świata wynosi 5 mld,
W 1995 roku przyjęto, że ludność świata wynosi 5,75 mld,
W 1998 roku przyjęto, że ludność świata wynosi 6 mld
Zaczęto opracowywać prognozy:
Wariant niski, średni, wysoki:
Wg niskiego będzie w 2015 roku - 7,5 mld,
w 2050 roku - 9,8 mld
Przyrost w krajach mniej rozwiniętych będzie bardzo wysoki. Od 1974 roku - ONZ, organizowała konferencje ludnościowe: konferencja w Bukareszcie, Kai - problem ludności.
W rok po konferencji ludnościowej odbywa się konferencja dotycząca spraw kobiet (problem urodzeń). 1985 - Nairobi, 1995 - Pekin (D. Kępka).
Europa - demografia.
1995 rok - 727 mln ludności
2005 rok - 727 mln ludności
2050 rok - 678 mln ludności (-52 mln)
Spadek ludności/ 20 25 - 50 wynika to z ubóstwa, bezrobocia, braku mieszkań.
Polska - największy przyrost ludności w wieku produkcyjnym.
Polityka ludnościowa - wywołanie pożądanych zmian w rozwoju ludności. Stanowi element polityki ogólnej państwa.
Cel polityki ludnościowej wynika z danych demograficznych.
Działania polityki ludnościowej:
pronatalistyczne - służą rozwojowi ilości urodzeń,
antynatalistyczna - przeciw urodzeniom (1955 rok, wyż demograficzny i wtedy stosowano tę metodę),
neutralna - dąży do zachowania istniejącej sytuacji.
1980 lata stabilizacja urodzeń, 1990 polityka pronatalistyczna.
Realizacja polityki ludnościowej wymaga stosowania instrumentów:
instrumenty o charakterze administracyjnym,
instrumenty o charakterze ekonomicznym - edukacja, oświata,
instrumenty o charakterze wychowawczym - zabieganie o prestiż społeczny, planowanie rodziny.
Polityka ludnościowa obejmuje problemy migracyjne (wyjazdy z powodów ekonomicznych, kobiety zawierające małżeństwa z obcokrajowcem).
Polityka ludnościowa powinna mieć charakter ciągły i długookresowy.
Polityka ludnościowa obejmuje także swym zasięgiem procesy migracyjne.
Nadmiar lub deficyt siły roboczej powoduje konieczność porozumień międzypaństwowych, dotyczących wykorzystywania zasobów jednego kraju i łagodzenia dysproporcji w drugim kraju.
W Polsce w polityce ludnościowej można wyróżnić 5 nstp. okresów:
Lata 1945 - 1955, okres znacznego przyrostu naturalnego,
Lata 1956 - 1970, czas ograniczenia liczby urodzeń,
Lata 1971 - 1981, okres polityki pronatalistycznej,
Lata 80 - te, czas stabilizacji poziomu urodzeń,
Lata 90 - te, okres nowej polityki pronatalistycznej wspieranej doktryną Kościoła.
Ruch naturalny w Polsce - demograficzne współczynniki:
Przyrost naturalny 1989 - 181 tys
2000 - 10 tys
Urodzenia żywe 1989 - 564 tys
2000 - 387 tys
Zgony 1989 - 383 tys
2000 -
Liczba zawieranych małżeństw 1989 - 256 tys
2000 - 211 tys
Współczynnik dzietności 1990 - 2,0
2000 - 1,3
lata 1946 - 1997 - 62% przyrost ludności w Polsce,
lata 1995 - 2050 962 tys osób przyrostu naturalnego (prognoza).
W krajach biednych mieszka 4,7 mld ludności świata, a w krajach bogatych tylko 1,2 mld.
Znaczenie procesów ludnościowych jest ważne ze względu na przygotowywanie pomocy rodzinie, ochronę macierzyństwa, rozwój oświaty i ochronę zdrowia, kształtowanie rynku pracy i systemu zabezpieczenia społecznego.
b) zależność polityki społecznej od rozwoju gospodarczego
Rozwój gospodarczy - to ilościowe zwiększanie produkcji i usług połączone ze zmianami strukturalnymi i jakościowymi w gospodarce.
Zależność rozwoju polityki od rozwoju gospodarczego. Musi być równowaga. Zaznacza się dominacja ekonomicznego czynnika.
K. Sescomski (prof.) - rozwój ekonomiczny powinien stworzyć materialne podstawy dla rozwoju świadczeń społecznych oraz rozbudowy urządzeń socjalnych, a więc do wszechstronnego rozwoju społecznego. Będzie z korzyścią dla ekonomi, jeżeli będziemy rozwijali rozwój społeczny (będziemy zdrowsi, lepiej wypoczęci to będziemy lepiej pracować i więcej zarabiać).
Jan Danecki - też zwrócił uwagę na ten program. Akceptuje tę współzależność (rozwój ekonomiczny powinien służyć do zabezpieczenia potrzeb społecznych, a polityka społeczna winna być nauką o celowym organizowaniu postępu społecznego).
Wielu autorów ostro krytykuje okres transformacji ustrojowej. Krzywdzenie gospodarki źle wpłynęło na zabezpieczenia naszych potrzeb (bezrobocie, mieszkania za drogie).
c) zależność rozwoju polityki społecznej od infrastruktury społecznej.
Infrastruktura społeczna - stanowi materialną podstawę zorganizowaną przez państwo, zakłady pracy lub inne podmioty polityki społecznej w celu zaspokojenia potrzeb.
Infrastruktura społeczna obejmuje ten rodzaj działalności zorganizowanej, które zaspakajają potrzeby niematerialne ludności. Urządzenia w zakresie oświaty, wychowania, kultury, szkoły, sportu, zdrowie.
Infrastruktura rozszerzona: bezpieczeństwo, komunikacja osobowa, administracja państwowa. Placówki państwowe, prywatne, kościoły.
Do infrastruktury społecznej zaliczamy urządzenia z zakresu:
Oświaty i wychowania,
Ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
Rekreacji i kultury fizycznej,
Spraw socjalnych prowadzonych przez zakłady pracy.
Infrastruktura społeczna występuje w polityce społecznej w 2 układach:
Instytucjonalnym
Funkcjonalnym.
Czynniki kształtujące infrastrukturę:
społeczno - ekonomiczne osiągnięcia dochodów,
przemiany osadnicze (czy miasto czy wieś),
demografia,
postęp naukowo - techniczny,
zmiany w zapotrzebowaniu (np. szkoły podstawowe, przedszkola),
wysoko kwalifikowana kadra,
rosnące koszty utrzymania,
podnoszenie jakości usług.
8. Międzynarodowe Organizacje i dokumenty w sferze polityki społecznej.
ONZ - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - 10.12.1948:
UNESCO, ONZ d/s Oświaty, Nauki i Kultury,
FAO, Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa,
WHO, Światowa Organizacja Zdrowia,
UNICEF, Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom.
RADA EUROPY - Europejska Karta Społeczna 18.10.1961 (weszła w życie w 1965, ratyfikowana przez
Polskę w 1997)
- Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej 09.12.1989
- Deklaracja o postępie społecznym i rozwoju 1969
- Zielona i Biała Księga Europejskiej Polityki Społecznej.
MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA PRACY - Światowy Program Zatrudnienia 1960
9. Pojęcie i rodzaje potrzeb.
Potrzeby wiąże się z odczuwaniem napięcia fizjologicznego lub psychologicznego wywołanego jakimś brakiem. Jednostka świadomie lub nieświadomie dąży do redukcji tego napięcia, sięgając po różnorodne środki (materialne i duchowe) i w ten sposób zaspokaja swe potrzeby.
Mamy potrzeby:
Uświadamiane - dążenia lub aspiracje,
Nieuświadomione
Obiektywne - ich występowanie jest traktowane jako naturalne dla określonej fazy życia człowieka, jego kondycji fizycznej i psychicznej oraz miejsca w systemie społecznym,
Subiektywne - odzwierciedlają świadomość człowieka w zakresie jego pragnień i oceny możliwości ich realizacji,
Konsumpcyjne - z punktu widzenia ekonomi; jednostka poszukuje dóbr i usług służących wyrównaniu odczuwanego przez nią niedoborom.
Potrzeby wg Wacława Szuberta z punktu widzenia polityki społecznej:
potrzeba pracy zgodną z kwalifikacjami,
potrzeba odpowiednich dochodów pracy,
potrzeba bezpieczeństwa i higieny pracy,
potrzeba zabezpieczenia na wypadek niemożności zarobkowania, lub niskich dochodów z pracy,
potrzeba ochrony zdrowia i pomocy w chorobie,
potrzeba odpowiednich warunków mieszkaniowych,
potrzeba możliwości wypoczynku.
10. Potrzeby jako czynnik rozwoju społeczno - gospodarczego.
Napędzają do wynalazków i nowinek technicznych,
Motywują do realizacji celów,
Powodują ciągłość pracy człowieka,
Powodują zapewnienie ekonomiczne,
Stan chwilowego zaspokojenia.
Wskaźnik rozwoju społecznego - to rozwój ludzi we wszystkich fazach życia, opierający się na nienaruszalnych związkach miedzy osobami, społecznością i przyrodą i zapewniający najpełniejszy rozkwit ludzkich możliwości.
Podział dochodów,
Wydłużanie życia ludzkiego,
Poziom osiągnięć edukacyjnych.
11. Istota kwestii społecznych.
Kwestie społeczne - różnego rodzaju przeszkody, które utrudniają dążenie do godziwego życia i wyróżniają się szczególną dolegliwością.
Politykę społeczną interesują te kwestie społeczne, które blokują zaspokajanie podstawowych zbiorowości ludzkich, występują w skali masowej, społeczeństwo same ich nie rozwiąże bez pomocy z zewnątrz.
12. Rodzaje kwestii podmiotowych:
mieszkaniowa,
pracy,
ubóstwa,
zdrowotna,
emerytalna
13. Rodzina jako podstawowa komórka społeczna.
Problematyka rodziny jest ważną częścią polityki społecznej. Rodzina to:
podstawowa komórka społeczna składająca się z rodziców (lub jednego rodzica) i dzieci (dziecka),
instytucjonalna funkcja małżeństwa (dziedziczenie, pokrewieństwo),
zapewnia ciągłość biologiczną społeczeństwa,
istnieje jako ukształtowana grupa od początków społeczeństwa ludzkiego (istnieje we wszystkich społecznościach),
zapewnia swoim członkom materialne warunki wychowania,
kształtuje osobowość, system wartości, przekazuje dziedzictwo kulturowe, zapewnia wychowanie psychiczne,
zbiorowość o wyjątkowej intymności i emocjonalnym powiązaniu jej członków,
środowisko, w którym człowiek wzrasta i rozwija się.
14. Funkcje i rodzaje rodzin.
Ze względu na strukturę można podzielić na:
małe (rodzice (rodzic) i dzieci),
duże (wielopokoleniowe),
niepełne (rodzic i dzieci (dziecko))
Każdy związek małżeński przynależy do dwóch rodzin:
rodziny pochodzeniowej (urodził się w niej i wychował),
rodziny prokreacji (rodzina własna, którą sam założył)
Funkcje rodziny:
funkcja prokreacyjna (zależy od niej reprodukcja prosta, zawężona lub rozszerzona),
funkcja seksualna (emocjonalna i biologiczna podstawa małżeństwa),
funkcja ekonomiczna (zaspakajanie potrzeb rodziny, zmiana ról kobiety i mężczyzny w rodzinie w wyniku poszukiwania środków na utrzymanie rodziny),
funkcja wychowawcza (zapewnia rozwój dzieci pod względem umysłowym i fizycznym, przekazuje wzorce zachowań społecznie akceptowanych),
funkcja opiekuńcza (sprawowana przez całą rodzinę w stosunku do wszystkich jej członków: dzieciństwo, choroba, niepełnosprawność, kalectwo, inne sytuacje losowe),
funkcja emocjonalna (zapewnienie atmosfery miłości, przyjaźń, szacunku, bezpieczeństwa),
funkcja rekreacyjna (racjonalne wykorzystanie czasu wolnego, wspólne spędzanie czasu wolnego, rozwijanie zainteresowań i zamiłowań),
funkcja kulturowa (zapoznanie młodego pokolenia z kulturą, wpajanie norm i systemów wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego).
15. Fazy rozwoju rodziny i problemy w każdej z tych faz.
Każda rodzina przechodzi różna fazy swego rozwoju i różne też są klasyfikacje tych faz rozwojowych:
I faza - od zawarcia związku małżeńskiego do przyjścia na świat dziecka,
II faza - okres powiększenia się rodziny; a więc urodzenie się dziecka, najstarszego do przyjścia na świat najmłodszego,
III faza - okres stabilizacji liczebnej rodziny od urodzenia dziecka najmłodszego do czasu usamodzielnienia się pierwszego z dzieci,
IV faza - odchodzenie dzieci z domu, do usamodzielnienia się ostatniego z dzieci,
V faza - okres od wyjścia ostatniego dziecka z domu do śmierci jednego ze współmałżonków.
W każdej z faz życia rodziny spotykamy się z określonymi problemami, które rodzina musi rozwiązać, oraz barierami, które musi pokonać, aby kontynuować swój rozwój. Ich rozpoznanie zawsze będzie ważną informacją dla polityki społecznej, której zadaniem powinno być zaspakajanie zmieniających się materialnych i emocjonalnych potrzeb ludzi.
16. Definicja polityki rodziny (prorodzinnej).
Polityka rodzinna - to całokształt norm prawnych, działań i środków przeznaczonych przez państwo w celu stworzenia odpowiednich warunków życia dla rodziny, jej powstania, prawidłowego funkcjonowania i spełniania przez nią wszystkich ważnych społecznie ról.
Aby zaspakajać te potrzeby trzeba je poznać, bo są one zależne od dominującej cechy w rodzinie.
Rodzina ma zabezpieczenie prawne:
w Konstytucji RP,
w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym,
w kodeksie cywilnym i karnym,
w ustawodawstwie z zakresu zabezpieczenia społecznego (renty rodzinne, zasiłki rodzinne),
w ustawach z zakresu opieki nad matką z dzieckiem.
Podmioty do opieki nad rodziną:
pełnomocnik rządu ds. rodziny,
minister pracy i polityki społecznej,
minister edukacji,
minister sprawiedliwości,
organizacje pozarządowe (TPD, PKPS, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Fundacja Pomocy Samotnej Matki, Rzecznik Praw Dziecka).
27.10.1994 roku - Sejm zobowiązał się do opracowania raportu o sytuacji polskiej rodziny. Dokument ten został 25.10 1995 roku przekazany Marszałkowi sejmu i przyjęty przez Radę Ministrów 21.07.1998 roku.
Statystyka:
Liczba rodzin 1995 - 10 mln 533 tys,
Liczba rodzin 1994 - 10 mln 861 tys,
Liczba rodzin 1988 - 10 mln 226 tys.
W latach transformacji zmniejsza się liczba nowopowstałych gospodarstw na skutek spadku zawierania małżeństw, zwiększa się liczba rodzin wielopokoleniowych, co jest przykładem trudności w zdobyciu mieszkania i zubożenia społeczeństwa. W wyniku bezrobocia 50% rodzin żyje w kręgu niskich dochodów a 25% poniżej linii ubóstwa. Zwiększa się ilość młodzieży do 24 lat na utrzymaniu rodziców.
17. Aktywność zawodowa i czynniki ją kształtujące.
Politykę społeczną wobec problemów pracy i zatrudnienia interesuje przede wszystkim aktywność zawodowa. Wysoki wskaźnik aktywności zawodowej występuje w krajach o wysokim rozwoju cywilizacyjnym i gospodarczym.
Aktywność zawodowa - to odsetek czynnych zawodowo (osoby pracujące i bezrobotni). W stosunku do ludności potencjalnie zdolnej do podjęcia pracy (15 lat i więcej) - współczynnik aktywności zawodowej (%).
Czynniki kształtujące aktywność zawodową:
zamożność społeczeństwa (rodziny),
rozwój społeczno - gospodarczy kraju i regionów stwarzających miejsca pracy,
długość kształcenia i współczynnik skolaryzacji,
granica wieku emerytalnego,
społeczna postawa wobec pracy,
rozwój urządzeń socjalnych i usługowych (żłobki, przedszkola, internaty itp.).
Wskaźnik aktywności zawodowej w Polsce kształtuje się następująco:
1978 - 76,3% Bierni zawodowo - 13,4 mln
1988 - 65,2% osoby stare - 33%
1999 - 56,7% osoby uczące się - 25%
2000 - 56,4% chore i niepełnosprawne - 20%
obowiązki domowe - 10%
18. Pojęcie zasobów pracy i podstawowe kryteria do mierzenia.
Zasoby siły roboczej - jest to zespół osób, które aktywnie włączają się do pracy zawodowej i te osoby, którym nie udało się znaleźć miejsca pracy, (czyli zatrudnieni i bezrobotni). Jest to inaczej rozumiany zasób możliwy do zagospodarowania.
Kategorie zasobów pracy:
brutto - obejmuje ogólną liczbę ludności w wieku produkcyjnym, przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym,
netto - to czysta postać (bez młodzieży uczącej się, pełniących służbę wojskową, kobiet na urlopach macierzyńskich, gospodyń domowych i zarejestrowanych jako poszukujących pracy),
potencjalne - są równe liczbie ludności w wieku produkcyjnym zdolnej do pracy.
Jakościowa charakterystyka zasobów pracy:
kwalifikacje (wykształcenie),
staż pracy,
umiejętności,
doświadczenie,
indywidualne zdolności i predyspozycje.
19. Definicja pełnego zatrudnienia wg M. Kabaja.
Polityka zatrudnienia oznacza działalność polegającą na tworzeniu i realizacji programu rozwoju potrzebnej liczby miejsc pracy, zapewniającego wykorzystanie istniejących zasobów pracy zgodnie z zasadą racjonalności gospodarowania i zasadą wolności wyboru pracy.
Głównymi podmiotami polityki zatrudnienia są:
Sejm i Senat,
Centralne organy władzy państwowej,
Terenowe organy władzy (Rejonowy Urząd Pracy),
Zakłady pracy.
Pełne zatrudnienie - oznacza sytuację, gdy każdy człowiek zdolny i chętny do pracy może znaleźć pracę w stosunkowo krótkim czasie na zasadach prawa pracy.
23. Stopa bezrobocia i jej kształtowanie się w latach 1990 - 2000.
Stopa bezrobocia - to stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo (zasobów
siły roboczej) wyrażony w %, pokazuje jaką część zasobów siły roboczej stanowią bezrobotni.
Stopa bezrobocia w latach 1990 - 2000
1990 |
6% - 6,5%, |
1995 |
14,9%, |
1998 |
10%, |
1999 |
13%, |
2000 |
15,6% |
2001 |
16,4% |
Bezrobocie dotyczące wszystkich grup społecznych wg poziomu wykształcenia:
1995 r. |
2000 r. |
|
1,5% |
2,6% |
Ogółem wyższe |
20,2% |
20,8% |
Średnie zawodowe |
7,2% |
6,2% |
Ogólnokształcące |
39% |
37% |
Zasadnicze zawodowe |
32% |
33,4 |
Podstawowe pełne i niepełne |
25. Wspieranie bezrobotnych, wymień podstawowe ustawy.
Ustawa z 29.12.1989 roku o zatrudnianiu obowiązywać od 1990 roku.
Ustawa z 10.1991 roku o zatrudnianiu i bezrobociu,
Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu z 14.12.1994 r. (zaostrzono otrzymywanie zasiłków, roboty publiczne, roboty interwencyjne, zahamowanie skutków bezrobocia: osowiała polityka, walka z bezrobociem):
* zasiłki dla bezrobotnych,
* stypendia dla bezrobotnych absolwentów okresie odbywania szkolenia lub stażu,
* zasiłek przedemerytalny (do końca 2001 r. 90% kwoty emerytury).
* świadczenie przedemerytalne (do końca 2001 r. 90% kwoty emerytury),
obecnie jedno świadczenie przedemerytalne w wysokości 80% kwoty emerytury.
Ustawa z 1996 roku uwzględniała zmiany z 1994 roku (dotyczyła bezrobocia), wszystkie zmiany opublikowane w jednolitym tekście.
Deklaracja Filantropijna MOP (Międzynarodowej Organizacji Pracy) z 1944 r. - pełne zatrudnienie, czyli usunięcie źródeł bezrobocia.
26. Program przeciwdziałania M. Kabaja.
Programy rynku pracy:
PROGRAMY PASYWNE:
Zasiłki dla bezrobotnych,
Świadczenia emerytalne,
Wcześniejsze emerytury finansowane przez ZUS.
PROGRAMY AKTYWNE - np. pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenie i przekwalifikowanie
zawodowe, prace interwencyjne.
Szkolenie i przekwalifikowanie bezrobotnych i zasiłki szkoleniowe,
Prace interwencyjne i aktywizacja absolwentów,
Roboty publiczne,
Pożyczki i tworzenie małych przedsiębiorstw,
Przygotowywanie zawodowo młodocianych.
57. Wydatki na świadczenia społeczne w Polsce, podaj w dowolnym roku ich wysokość i udział % w PKB.
Wydatki na świadczenia społeczne wg Rajkiewicza:
W 1995 roku z budżetu wydano na świadczenia społeczne 1407572,2 tys (ogółem)
W 1994 roku w Polsce wydano 74,4 mld zł, co stanowiło 35,4% PKB, w tym:
54% - ubezpieczenia społeczne (emerytury, renty, zasiłki),
17,6% - edukacja,
14,5% - ochrona zdrowia,
5,8% - pomoc dla bezrobotnych,
4,3% - pomoc społeczna,
3,8% - pozostałe
30. Sposób określania minimum socjalnego, minimum egzystencji oraz ubóstwa względnego.
Koszyk dóbr i usług - uwzględnia zaspokojenie niezbędnych i podstawowych potrzeb, dóbr i usług na
podstawowym poziomie społeczno - ekonomicznym w skali kraju.
Wartość koszyka dóbr i usług jest aktualizowana co kwartał stosownie do cen.
Koszyk dóbr i usług w 03.2001:
1 osobowe gospodarstwo pracownicze 746 zł (24% żywność, 36% mieszkanie, 8% ubranie, 7% kultura, 4% higiena, 10% transport, 7% inne)
2 osobowe gospodarstwo pracownicze 612 zł (30% żywność, 30 mieszkanie, 12% transport, 7,4% obuwie, 4,3% higiena, 4% sport, 1% leki)
3 osobowe gospodarstwo z małym dzieckiem 570 zł
3 osobowe gospodarstwo z dużym dzieckiem 592 zł
4 osobowe gospodarstwo pracownicze 548 zł
rodziny emeryckie: 1 osoba 688 zł, 2 osoby 555 zł
Minimum socjalne - dochód przypadający na 1 osobę w rodzinie, które pozwala człowiekowi na godne życie,
określane na podstawie koszyka dóbr i usług, produkty przeliczane są na 1 osobę w gospodarstwie
domowym stosownie do kształtujących się cen.
Minimum egzystencji - określane jest na podstawie koszyka dóbr i usług i wynosi 45% minimum socjalnego
(ubóstwo absolutne lub bezwzględne). Nie można przejść poniżej gdyż zagraża to wyginięciem
jednostki.
Minimum relatywne - od 40-60% średnich wydatków w gospodarstwie na osobę lub 50% najniższej
emerytury.
31. W jaki sposób można pomóc w ograniczaniu i przeciwdziałaniu ubóstwa.
Regulacje prawne w kwestii ubóstwa: mają charakter światowy- międzynarodowe:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (art. 23, 25),
Pakty Praw Człowieka,
Europejska Karta Społeczna (wyd. Rada Europy, art. 12, 14, 16, 23, 30),
Konstytucja RP (art. 67, 69, 71).
Wszystkie dotyczą godnego życia.
Podmioty działające na rzecz walki z ubóstwem:
Sejm
Organy rządowe
Minister Pracy i Polityki Społecznej (departament pomocy społecznej).
Gmina
Powiat
Samorząd wojewódzki
Lokalne ośrodki pomocy społecznej
Organy pozarządowe: Caritas, PCK, Polska Akcja Humanistyczna
Walka z ubóstwem 3 kierunki:
Wykształcenie (kształcenie, oświata).
Włączenie do systemu komunikacji i informacji społecznej ludzi żyjących w biedzie celem uczulenia społeczeństwa na biedę i wzbudzenia odpowiedzialności za ich stan, nakłonienie społeczeństwa do współdziałania w zapobieganiu powstawania takich stanów.
Gwarantowanie najniższych dochodów umożliwiających godne życie np. praca dla osób poszukujących.
37. Formy działalności ochrony zdrowia.
Polityka zdrowotna funkcjonuje w 3 formach wyodrębnionych:
Profilaktyka ( zapobieganie chorobom) medycyna człowieka zdrowego, warunki życia, od urodzenia do śmierci
Lecznictwo- człowiek chory, rozpoznanie i leczenie choroby.
Rehabilitacja- przywrócenie sprawności psychicznej człowieka.
38. Podstawowe piony opieki zdrowotnej:
Funkcjonuje też w 3 pionach tzn.
Otwarte lecznictwo - przychodnie (podstawowa opieka) gabinety specjalistyczne, szkolne i zakładowa służba zdrowia.
Zamknięte - kliniki, szpitale, sanatoria.
Pomoc doraźna - pogotowia.
41.Ubezpieczenia społeczne jako technika zabezpieczenia społecznego ludności.
Zabezpieczenie społeczne (według A. Rajkiewicza) - to system świadczeń, do których obywatele mają prawo,
lub mają prawo do korzystania na zasadach i warunkach określonych przepisami. Chodzi tu o ochronę
ludności.
Ubezpieczenia społeczne dotyczą ludności pracowniczej i udokumentowane są dokumentem
rangi państwowej, która przymusza do uczestniczenia w niej.
42. Ubezpieczenia społeczne w okresie międzywojennym.
Polska po odzyskaniu niepodległości miała różne zasady funkcjonowania ubezpieczeń np. na Pomorzu , Śląsku były zasady oparte na ustawie niemieckiej a w zaborze rosyjskim nie doszło do ubezpieczeń społecznych.
Proces zjednoczenia tych ustaw trwał 5 lat. Dopiero w 1933r. (28 marca) uchwalono ustawę scaleniową ubezpieczeń społecznych.
Ta ustawa wprowadziła 4 rodzaje ubezpieczeń:
chorobowe
wypadkowe
emerytalne
na wypadek bezrobocia
Ustawowo ukształtował się schemat organizacyjny był 2 członowy, gdzie:
zakład ubezpieczeń społecznych - jednostka centralna,
kasy chorych - organizacja terenowa.
43. Ubezpieczenia społeczne w okresie PRL.
Po II wojnie światowej organizacja ubezpieczeń społecznych odradzała się a w 1945 roku zniesiono składki opłacane przez pracowników, a całość składki zobowiązany był płacić pracodawca.
W latach 1982 - 1983 uporządkowano prawo ubezpieczeniowe tworząc jednolite teksty i nowe ustawy.
Było 10 zmian ustawy o ubezpieczeniach. Uporządkowanie jej nastąpiło w 1986 r. w ustawie o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych:
Powołano Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, który objął całość finansów ubezpieczeniowych.
w 1986 r. ZUS stracił swą osobowość prawną, stał się organem administracji państwowej, który wykazywał działania jako jednostka administracji podporządkowana Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej, stał się dysponentem środków FUS
podstawą finansowania ustanowiono składki odprowadzane przez pracodawców na FUS,
państwo zostało gwarantem wypłacalności świadczeń.
44. Na czym polega solidaryzm społeczny oraz transfer pokoleniowy (system repatycypacyjny).
Podstawową zasadą była repartycypacja (świadczenia wracają do nas po czasie).
Transfer pokoleniowy- aktualnie emerytury i renty otrzymują ci, którzy tego potrzebują z naszych środków.
Solidaryzm społeczny polega na tym, że:
Wszyscy płacą składki, a korzystają tylko ci, którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym.
Pracownicy o wyższych zarobkach płacą wyższe składki a w przypadku, gdy zostali dotknięci ryzykiem otrzymują takie samo odszkodowanie jak osoby płacące niższe stawki.
Korzystają z ubezpieczeń społecznych niepracujący członkowie rodzin pracującego i ubezpieczonego.
45. Przyczyny krytyki ubezpieczeń społecznych po 1989 r.
W 1989 r. ten istniejący system ubezpieczeń był krytykowany i proponowano zmiany. Krytyka dotyczyła wewnętrznego funkcjonowania ZUS-u i z zewnątrz.
Przyczyny zewnętrzne dostrzegane były do wcześniejszych emerytur. Krytykowano utratę miejsc pracy w sektorze państwowym.
Opóźniające się prace nad przebudową systemu ubezpieczeń społecznych.
Czynnik demograficzny
Czynniki wewnętrzne:
Słabe działanie w kierunku przyznawania grup inwalidzkich (3 grupy).
Sprawa uregulowania orzecznictwa lekarskiego, nie wprowadzono rehabilitacji przed rentowej,
50% rencistów i emerytów nie osiągnęło wieku emerytalnego.
Nastąpił wzrost wydatków finansowych przez budżet państwa (na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych).
W opinii społecznej krytykowany był brak osobowości społecznej ZUS-u (np. nie może zwiększać wpływów ze składek - lokaty).
Solidaryzm społeczny- obawiano się, że pracujący przkazujący środki ze swego ubezpieczenia może dać problem wypłat - zmniejsza się grupa pracujących (pracujący nie zarobią, aby utrzymać emerytów i rencistów).
Emerytury i renty: ok. 8 mln. ludzi się utrzymuje z tych pieniędzy.
4 mln.- emerytury
1 mln. - renty rodzinne
3 mln. - renty inwalidzkie
46. Zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa z 13.10.1998 r.)
Nowa ustawa 13.10.1998 r. o systemie społecznym. Zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1999 r.
Zmienił się przede wszystkim model systemu ubezpieczeń emerytalnych. Utworzono odrębne fundusze dla każdego ubezpieczenia. Mamy ubezpieczenia:
emerytalne
rentowe
chorobowe
wypadkowe
ubezpieczenia zdrowotne - finansowane są z naszych podatków, (7, 75% podatku od wzbogacenia - zarobku)
Świadczenia wypłacane z funduszy:
z funduszu emerytalnego - emerytury,
z funduszu rentowego - renty rodzinne, renty szkoleniowe, renty pogrzebowe, renty,
z funduszu chorobowego - zasiłki chorobowe od 36 dnia choroby, opiekuńcze, porodowe, macierzyńskie.
wypadkowe - renty dotyczą niezdolności do pracy.
47, Jak kształtuje się składka ubezpieczeniowa wpłacana do ZUS?
Podział środków na fundusze:
Emerytalny z 45% od naszych dochodów przeznaczamy 19,52% (odp. jest zakład pracy). Odprowadzane są po połowie z zakładu pracy (19,52% pracownik i 19,52% pracodawca) - weszło ubruttowienie naszej pensji. Od 1999 r. podwyższono zarobki nasze o drugą ratę na fundusz emerytalno - rentowy.
Rentowy - 13% (6,5% pracodawca i 6,5% pracownik).
Chorobowe 2,45% (tylko pracownik, gdy na działalność gospodarczą - odprowadza pracodawca
Wypadkowy - obciążony jest tylko pracodawca 2,03% - w 1999, a w 2000r. 1,62%- jest zmienny, bo zmniejszyła się wypadkowość i choroby zawodowe.
Świadczenia zdrowotne 7,75% od naszych podatków.
Środki gromadzi Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, ale dysponuje ZUS
ZUS może prowadzić rehabilitację przedrentową tzn. posiadają własne komisje - wysyłają do sanatorium, 1 rok renta inwalidzka, np. po zawale, po 1 roku może nie przedłużyć renty (szczególnie chodzi tu o II grupę - częściowo zdolnych do pracy).
Może prowadzić kontrolę orzecznictwa niezdolnych do pracy
Może prowadzić kontrolę wypłacania składek.
Rolnicy mają odrębność ubezpieczeń - KRUS - specjalny fundusz.
48. Jak przedstawia się system emerytalno - rentowy dla osób urodzonych po 01.01.1969 r.
I filar ubezpieczeń - obowiązkowy 2/3 z 19% (na fundusz emerytalny), umowa pokoleniowa
II filar ubezpieczeń - obowiązkowy 1/3 z 19,52% - zarządzany może być przez instytucje prywatne (inne niż ZUS), system kapitałowy.
III filar ubezpieczeń - kapitałowe, dobrowolne - zarządzane tylko przez prywatne instytucje.
Nie wszystkich obowiązuje nowy system.
Obowiązkowy - dotyczy osób urodzonych po 1969 r.
Od stycznia 1949- 1969r. - mogą one wybierać - albo będą w starym lub w nowym systemie.
Do stycznia 1949 r. - są obowiązkowo w starym systemie.
Za około 20 lat będzie można obniżyć wielkość składek. Wszystkie osoby ubezpieczone są zabezpieczone na różne wypadki np. chorób, inwalidztwa, starości. Osoby nie ubezpieczone, które spotka ryzyko- pozostają zasiłki z pomocy społecznej.
50. Ustawy o pomocy społecznej.
Ustawa o pomocy społecznej 16.08.1923 r. (funkcjonowała do 1990 r.) - ustawa zobowiązywała do opieki gminy nad jej mieszkańcami. Bez zmian funkcjonowała do 1950r. (zlikwidowano samorządy
terytorialne).
Następna ustawa 28.11.1990 r. - zadania pomocy społecznej przekazano do Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej (dziś od 1999 r.- Społecznej) teraz mamy Ministerstwo Zdrowia.
51. Organizacja i system pomocy społecznej.
Rodzaje form pomocy społecznej:
System pomocy pieniężnej.
System pomocy w naturze - powiązany ze świadczeniami pieniężnymi np. kupno obiadów itp., dostarczanie leków, udzielanie pomocy lekarskiej.
System pomocy w usługach - usługi, np. pranie, sprzątanie itp.
System pomocy zakładowej tj. domy rencistów, domy dla niewidomych, psychicznie chorych, dla dzieci niedorozwiniętych umysłowo w wieku 3 - 18 lat.
52. Czynniki charakteryzujące sytuację i warunki mieszkaniowe.
Uwarunkowania potrzeb mieszkaniowych - czynniki:
procesy demograficzne:
wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym,
liczba zawieranych małżeństw,
rozpad małżeństw,
rozpad rodzin wielopokoleniowych,
proces zużywania mieszkań - wymiana zasobów mieszkaniowych,
wyburzenie typu urbanistycznego,
wybudowanie ilości mieszkań na rezerwy (klęski, powodzie),
rozwój społeczno - gospodarczy (lepsze mieszkania związane z zamożnością społeczeństwa),
postęp techniczny,
potrzeby mieszkaniowe z tytułu zniszczeń wojennych,
Metody określania wielkości potrzeb mieszkaniowych:
potrzeby już istniejące jako punkt wyjścia (analiza statystyczna),
potrzeby teraźniejsze,
potrzeby przyszłe (analiza dynamiczna).
Określenie sytuacji mieszkaniowej - elementy do badań:
zasoby, ich wielkość, wartość, formy zabudowy, stan techniczny, zasoby to ilość mieszkań przypadająca na 1000 ludności, czyli inaczej stopień nasycenia mieszkaniami,
samodzielność użytkowania mieszkań - stosunek pomiędzy ilością zasobów mieszkaniowych a liczbą gospodarstw danych, jest tu statystyczny deficyt mieszkaniowy,
przeciętna liczba osób przypadająca na izbę (poziom i struktura zaludnienia),
stopień korzystania z urządzeń technicznych (korzystanie z instalacji wodnej, technicznej).
Programy rozwoju budownictwa opracowanego od lat 70 - tych do 2010 roku będzie potrzeba około 4mln mieszkań.
1,4 mln to deficyt mieszkań (statystyczny),
1,1 mln to wymiana starych na nowe mieszkania,
1,1 mln przyrost nowych gospodarstw domowych,
0,4 mln potrzeby urbanistyczne.
Polska zajmuje ostatnie miejsce wśród krajów Europy, od 1950 roku.
Deficyt mieszkaniowy - jest, dlatego, bo za mało mieszkań budujemy. 2 mieszkania na 1000 ludności - dzisiaj się buduje.
Powinniśmy budować 4 - krotnie więcej - aby zlikwidować deficyt mieszkaniowy. 8 - 10 trzeba budować dla likwidacji deficytu.
Czynniki warunkujące potrzeby mieszkaniowe:
Procesy demograficzne - wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym, małżeństwa, rozpady małżeństw, rodzin wielopokoleniowych.
Procesy zużycia mieszkań.
Rozwój społeczno - gospodarczy i postęp techniczny
Metody do określenia potrzeb mieszkaniowych, punkty wyjścia:
potrzeby istniejące - metoda statystyczna,
potrzeby przyszłe - metoda dynamiczna (deficyt mieszkań, istniejące potrzeby określamy w stosunku do przyszłych).
Standard mieszkań wiąże się z czynnikiem jakościowym.
Informacje dla potrzeb mieszkaniowych:
spisy mieszkaniowe i spisy ludności.
GUS - inwentaryzacja tych zasobów mieszkaniowych w roczniku statystycznym.
statystyka inwestycji - rocznik statystyczny.
bieżąca ewidencja zasobów.
badania ankietowe.
53.Jak określa się statystyczny deficyt mieszkaniowy według mikrospisu z 1995 r.?
Poziom warunków mieszkaniowych - ocena ilościowa i jakościowa - wskaźniki:
Stopień nasycenia mieszkaniami - l liczba mieszkań na 1000 osób,
Samodzielność użytkowania mieszkań przez gospodarstwa domowe,
Poziom i struktura zaludnienia mieszkań (przeciętna liczba osób, lub m2/ osobę).
Stopień korzystania z urządzeń technicznych (odsetek ludności korzystający z podstawowej instalacji: elektryczność, co, wodno - kanalizacyjna, gaz).
Polacy mieszkają w znacznie gorszych warunkach od innych państw. Lepsi np. Czesi, Węgry.
Potrzeby mieszkaniowe do 2010 r. to 4 mln mieszkań, z tego 1,4 mln z tytułu obecnego deficytu, a 1 mln z tytułu konieczności wymiany istniejących.
40. Czynniki wpływające na stan zdrowotności społeczeństwa.
Czynniki wpływające na zdrowie społeczeństwa można podzielić na: zewnętrzne i wewnętrzne.
Zewnętrzne to:
Demografia (wiek, płeć, wykształcenie),
Warunki pracy,
Środowisko naturalne (czystość, ośrodki przemysłowe),
Warunki mieszkaniowe,
System zabezpieczeń społecznych,
Swobody obywatelskie,
Warunki transportu i komunikacji,
Wypoczynek i rozrywka,
Żywność i żywienie,
Sytuacja na rynku pracy,
Odzież.
Czynniki wewnętrzne świadczące o jakości usług:
Stopień udostępnienia usług,
Struktura organizacyjna jednostek ochrony zdrowia,
Funkcjonowanie poszczególnych struktur,
Infrastruktura w zakresie ochrony zdrowia,
Wyposażenie w aparaty i sprzęt medyczny,
Właściwe zabezpieczenie kadrowe służby zdrowia (lekarze, pielęgniarki).
49. Pojęcie pomocy społecznej.
Pomoc społeczna to druga technika zabezpieczenia społecznego. Celem pomocy społecznej jest zaspakajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowanie w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Pomoc społeczna może działać w formie:
Dobroczynności publicznej,
Opieki społecznej,
Pomocy społecznej.
W warunkach polskich wiele zadań z zakresu pomocy społecznej spełniają gminy. Występuje wiele świadczeń społecznych m. in. Tymczasowe miejsca noclegowe, załatwianie niezbędnego ubrania dostosowanego do pory roku, gorący posiłek dziennie dla potrzebujących osób, usługi opiekuńcze dla osób samotnych, prowadzenie domów pomocy społecznej (dzienne i ośrodki opiekuńcze).
W celu realizacji zadań polityki społecznej zostały utworzone w Polsce ośrodki pomocy społecznej.
54. Dystans, jaki dzieli Polskę od krajów zachodnich w polityce mieszkaniowej.
Polska jest w gorszej sytuacji mieszkaniowej w porównaniu z innymi krajami.
Polska na 1000 mieszkańców ma 308 mieszkań (1998 rok).
Francja na 1000 mieszkańców ma 470 mieszkań.
Niemcy na 1000 mieszkańców ma 425mieszkań.
Wielka Brytania na 1000 mieszkańców ma 412 mieszkania
Węgry na 1000 mieszkańców mają 380 mieszkań.
Czech na 1000 mieszkańców mają 340 mieszkań.
Przewiduje się, że potrzeby mieszkaniowe w Polsce do 2010 roku wyniosą ok. 4 mln mieszkań.
Deficyt 1,4 mln,
Wymiana 1,1 mln,
Pozostałe 1,5 (wyburzenia)
Do określenia potrzeb mieszkaniowych wykorzystuje się analizę statystyczną.
Sytuacja mieszkaniowa w Polsce:
Duży deficyt mieszkaniowy (przez okres PRL i obecnie)
1950 r. 1.284 tys mieszkań niedoboru,
1988 r. 1.300 mieszkań niedoboru,
2000 r. 1400 - 1800 mieszkań niedoboru (szacunkowo)
W latach 1991 - 95 oddano rocznie 100 tys mieszkań.
96 oddano 62 tys
98 oddano 80 tys
99 oddano 82 tys
2000 oddano 87,8 tys.
Strategia mieszkaniowa rządu:
Kasy mieszkaniowe,
TBS - Towarzystwa Budownictwa Społecznego,
Budownictwo za wynajem,
Zmiany w prawie podatkowym (ulga budowlana).
55. Jakie istnieją formy (warunki) sprzyjające rozwojowi budownictwa.
56. Pojęcie świadczeń społecznych oraz ich katalog.
Świadczenia społeczne to bez ekwiwalentny przepływ pieniędzy i usług z różnego rodzaju instytucji do uprawnionych do ich odbioru osób.
Dla otrzymania gwarantowanego zasiłku okresowego ustala się dochód w rodzinie wg poniższych kryteriów:
447 złotych - dochód na 1 osobę w gospodarstwie domowym,
406 złotych - dochód na pierwszą osobę w rodzinie,
285 złotych - dochód na drugą i dalsze osoby powyżej 15 lat,
204 złote - dochód na każdą osobę poniżej 15 lat.
(Dz. U. Nr 64 poz 414 (ze zmianami)) - ustawa z 28 listopada 1990 roku o pomocy społecznej.
Do świadczeń obligatoryjnych należą:
renta socjalna,
zasiłek stały,
zasiłek stały wyrównawczy,
gwarantowany zasiłek okresowy,
świadczenia dla kobiet w ciąży i wychowujących dziecko,
dodatek do zasiłku stałego wyrównawczego, renty socjalnej.
Do świadczeń fakultatywnych należą:
zasiek okresowy,
specjalny zasiłek okresowy,
specjalny zasiłek celowy,
zasiłek celowy,
pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie.