Wykłady SEMESTR 2

Kultura fizyczna - to ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym regół i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny, a w szczególności o poprawę sprawności ruchowej i takich cech jak koordynacja, wydolność, wytrzymałość, zwinność, gibkość, moc czy siła.

• Definicja Macieja Demela - „Kultura fizyczna to wyraz określonej postawy wobec własnego ciała, świadoma, aktywna troska o swój rozwój, sprawność i zdrowie, to umiejętność organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia psychicznego i fizycznego.”

• Definicja Wiesława Osińskiego - „Kultura fizyczna to ogół wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów zachowania, które zostały zobiektyzowane i przyjęte i mogą być przekazywane danej zbiorowości.”

Główne ośrodki kształtowania się myśli teoretycznych w zakresie kultury fizycznej w Polsce

• Oświecenie - Komisja Edukacji Narodowej(1773-1794)

Ustawy zawierały oddzielny rozdział poświęcony edukacji fizycznej

Grzegorz Piramowicz „Powinności nauczyciela” - twórca higieny szkolnej.

• Liceum w Krzemieńcu 1808 r. pierwszy etatowy nauczyciel WF

• Wilno - Jędrzej Śniadecki, prof. Uniwersytetu Wileńskiego, ojciec polskiej teorii WF

• Kraków - Ludwik Bierkowski, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego

• Kursy gimnastyczne dla kobiet

• Lwów - Koła Gimnastyczne Sokół

• Uniwersytet Poznański 1919 - pierwsza w Polsce Katedra Wychowania Fizycznego kierowana przez prof. Eugeniusza Piaseckiego

• Warszawa - Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i sportów

• Eugeniusz Piasecki (1872 - 1947)
  Urodził się we Lwowie, ukończył studia medyczne, jako pierwszy w Polsce habilitował się z zakresu higieny szkolnej. Był czynnym działaczem „Sokoła”, interesował się ruchem skautowym, wprowadził nazwę harcerstwo. Kierował Katedrą Wych. Fiz. Na Uniwersytecie Poznańskim a w 1924 sprawił, iż katedra została przekształcona w samodzielne Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego z prawem nadawania stopni magisterskich (Piasecki był jego dyrektorem do chwili śmierci tj. do 1947 r., jest pochowany na cmentarzu górczyńskim). Studium działało do 1950 r., tj. do momentu utworzenia Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego. Piasecki działał na arenie międzynarodowej - był ekspertem do spraw wych. fiz. przy lidze narodów. Napisał : „Dzieje wychowania fizycznego”, „Zarys teorii wychowania fizycznego”, „Zabawy i gry ruchowe”.

Instytucjonalno-administracyjny schemat kultury fizycznej:

• Sport

• Rekreacja ruchowa

• Wychowanie fizyczne

• Turystyka

• Rehabilitacja ruchowa

Kultura Fizyczna jest następstwem wychowania fizycznego. Wychowanie fizyczne jest procesem kultury fizycznej - jest stanem, który wynika z tego procesu. Poziom kultury fizycznej będzie zależeć od wychowania fizycznego.

Wychowanie Fizyczne - różne pojęcia

• Demel pisał: wychowanie jest zjawiskiem społecznym i odnosi się do osobowości.

• Wychowanie fizyczne można określić jako proces kształcenia i wychowania fizycznego, bądź jako "wychowanie i kształcenie fizyczne".

• Wychowanie fizyczne to dział ogólnego wychowania, które tak pojęte trwa przez całe życie.

• Demel pisał: wychowanie jest zjawiskiem społecznym i odnosi się do osobowości.

• Wychowanie fizyczne można określić jako proces kształcenia i wychowania fizycznego, bądź jako "wychowanie i kształcenie fizyczne".

• Wychowanie fizyczne to dział ogólnego wychowania, które tak pojęte trwa przez całe życie.

Już Konfucjusz (IV w. p.n.e.) w swym systemie filozoficznym zwrócił uwagę na związek między odpowiednim ułożeniem ciała a uzyskiwanymi efektami profilaktycznymi i leczniczymi. Także starohinduska joga widziała w ćwiczeniach gimnastycznych i oddechowych środek do osiągnięcia równowagi psychofizycznej i lepszej wydolności organizmu. W Europie jako pierwszy, grecki lekarz Hipokrates (V/IV w. p.n.e.) zalecał gimnastykę obok codziennej higieny i prawidłowej diety. Inny grecki lekarz Asklepiades z Bitynii (ok. 128-56 p.n.e.), w terapii stosował masaże i kąpiele. W starożytnym Rzymie Galen pisał o wpływie gimnastyki na rozwój ciała. Opisał i usystematyzował wady postawy (scoliosis, kyphosis, lordosis).

ZDROWIE - (WHO) - to nie tylko nieobecność choroby i niedołęstwa, ale stan dobrego, fizycznego, psychicznego i społecznego samopoczucia.

H-RF (Health - Related Fitness) - sprawność zorientowana na zdrowie.

• Słowo turystyka pochodzi od francuskiego pojęcia tour, które oznacza wycieczkę, podróż kończącą się powrotem do miejsca skąd nastąpił wyjazd. Najogólniej można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje definicji turystyki - klasyczne i współczesne.

• Definicje klasyczne:

• „Turystyka jest to zespół stosunków i zjawisk, które wynikają z podróży i pobytu osób przyjezdnych, o ile nie występuje w związku z tym osiedlenie i podjęcie działalności zarobkowej”(W. Hunziker)

• „Turystyka stanowi całokształt stosunków i zjawisk związanych z podróżą i pobytem odwiedzających w jakiejś miejscowości, z tym że pobyt nie przekształca się w stałe zamieszkanie"(A.Sess)

• Przedstawione definicje turystyki ograniczają jej zakres przede wszystkim do podróżowania w celach poznawczych, zdrowotnych, rekreacyjnych, sportowych. Podkreślają te rodzaje aktywności, w których może realizować się zasada dobrowolności i rozwój osobowości człowieka. Zwracają uwagę na znaczenie w turystyce poznania, przeżycia, rozrywki i wypoczynku.

• Współczesne koncepcje turystyki dostrzegają nie tylko jej przedstawione walory, ale także wskazują na zjawisko wydawania i zarabiania przez turystę pieniędzy w miejscu okresowego pobytu lub w czasie samej podróży. Zwracają zatem uwagę na wymiar ekonomiczno społeczny turystyki, tak więc:

• „Turystyka w szerokim znaczeniu jest to całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej związanych z dobrowolną czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia oraz z wejściem w styczność osobistą ze środowiskiem odwiedzanym(przyrodniczym, kulturowym bądź społecznym)” (K.Przecławski)

Definicja rekreacji- Te zajęcia, które są podejmowane w czasie wolnym dla odpoczynku, pomnażania zdrowia rozrywki, samodoskonalenia, obejmujące wszystkie formy aktywności, nie tylko ruchowe społecznie aprobowane, nazywamy rekreacją.

Rehabilitacja (łac.re - znów i habilitatio - zdolny, przywrócony) oznacza przywrócenie komuś utraconych wartości, np.praw, miejsca w społeczeństwie - mimo istniejącego w dalszym ciągu kalectwa, ślepoty, głuchoty, upośledzenia umysłowego lub innego odchylenia od normy (K.Kirejczyk, 1981,str.168).
Rehabilitacja pojmowana jest także jako proces, którego głównym zadaniem jest rozwijanie u osób trwale poszkodowanych na zdrowiu maksymalnych zdolności do wykonywania podstawowych codziennych zajęć, przygotowanie do pracy zawodowej oraz stwarzanie korzystnych warunków do kontaktów z otoczeniem fizycznym i za środowiskiej społecznym (A.Hulek 1977

Rehabilitacja fizyczna
to usprawnianie układu kostno-mieśniowo- nerwowego. Obecnie uważa się, że stosowanie ćwiczeń ruchowych jest fundamentalnym warunkiem utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego, a gimnastyka stanowi jeden z najbardziej fizjologicznych czynników modelowania sylwetki fizycznej człowieka. Podstawowymi środkami leczenia usprawniającego są: kinezyterapia - polegająca na wykorzystaniu ruchu mającego działanie na wszystkie narządy organizmu ludzkiego; fizykoterapia - to dział lecznictwa , w którym wykorzystuje się naturalne i sztuczne bodźce mogące oddziaływać na organizm zarówno miejscowo , jak i ogólnoustrojowo: hydroterapia, elektroterapia, ciepłolecznictwo, światłolecznictwo, laseroterapia, masaż.

• SPORT -

działalność mająca na celu podnoszenie sprawności fizycznej i jej manifestację, uprawiana systematycznie wg pewnych reguł, w której występuje pierwiastek współzawodnictwa i dążenie do osiągania jak najlepszych wyników.

KINEZYTERAPIA - leczenie ruchem.

Podstawową formą ćwiczeń, mającą zastosowanie w kinezyterapii jest gimnastyka. Bogactwo form, jakimi dysponuje ta dyscyplina ruchu oraz możliwości takiego komponowania ćwiczeń, aby precyzyjnie oddziaływać na określone części ciała i określone mięśnie, stwarza optymalne warunki do skutecznego działania fizjoterapeuty.

GIMNASTYKA
zestaw usystematyzowanych ćwiczeń ruchowych, o celowo zróżnicowanym zastosowaniu

Podział gimnastyki:


GIMNASTYKA PODSTAWOWA

SPORT GIMNASTYCZNY

GIMNASTYKA POMOCNICZO - SPECJALNA

GIMNASTYKA LECZNICZA.

Zadania Gimnastyki:

Dostarczenie ćwiczącym bodźców rozwojowych w postaci ruchu zmuszającego poszczególne narządy do wzmożonej czynności,

Harmonijny rozwój organizmu, tj. układu ruchowego (rozwijanie mięśni, wzmacnianie więzadeł), narządów wewnętrznych i układu nerwowego,

Korygowanie wad budowy ciała,

Rozwój takich cech motorycznych jak siła, szybkość, wytrzymałość i ich pochodnych zwinności, gibkości oraz koordynacji ruchowej.

Kształcenie u ćwiczących nawyków ruchowych mających znaczenie w życiu codziennym.

GIMNASTYKA PODSTAWOWA OGÓLNO ROZWOJOWA

- jest to zestaw wszystkich możliwych ruchów i ćwiczeń, obejmujących całe ciało, w systematycznym porządku - od najłatwiejszych, najprostszych do najbardziej złożonych


Ćwiczenia te mają zastosowanie w zajęciach ruchowych:

- dzieci w wieku przedszkolnym,

- dzieci w wieku młodszym szkolnym

- młodzieży,

- dorosłych, w zajęciach podtrzymujących ogólną sprawność i rekreacyjnych,

- ludzi w starszym wieku - celem zharmonizowania procesów starzenia się,

SPORT GIMNASTYCZNY

Zadaniem sportu gimnastycznego jest rozwijanie i doskonalenie określonych umiejętności ruchowych do poziomu mistrzostwa sportowego.

Cele:

• Opanowanie techniki sportowej i systematyczne jej doskonalenie

• Maksymalny rozwój funkcji organizmu i osiągnięcie najwyższego rozwoju cech psycho-motorycznych

• Przygotowanie psychiczne i taktyczne do startu w zawodach

• Gimnastyka sportowa kobiet:

Ćwiczenia wolne, na równoważni, na poręczach asymetrycznych, skok przez konia

• Gimnastyka sportowa mężczyzn:

Ćwiczenia wolne, na drążku, na poręczach symetrycznych, na kółkach, na koniu z łękami, skok przez konia

Gimnastyka artystyczna

• Ćwiczenia ze skakanką, z obręczą (śr. Od 80 - 90 cm), z piłką (waga 400 g., śr. 18 - 20 cm), ze wstążką (dł. 6 m.), z maczugami( waga 150 g.), układy zbiorowe (6 zawodniczek).

Konkurencje w akrobatyce sportowej:

• Skoki na ścieżce kobiet i mężczyzn

• Skoki na trampolinie kobiet i mężczyzn

• Skoki synchroniczne kobiet i mężczyzn

• Ćwiczenia zespołowe - trójkowe kobiet, czwórkowe mężczyzn, dwójowe kobiet, mężczyzn i mieszane

GIMNASTYKA POMOCNICZO-SPECJALNA

Stosowana w ramach potrzeb dla poszczególnych dyscyplin sportowych

Cele:

• Wszechstronny rozwój fizyczny sportowców przez systematyczne doskonalenie cech motorycznych

• Osiągnięcie jak najlepszych wyników w wybranej dyscyplinie sportowej

• Przeciwdziałanie zbytniej jednostronności spowodowanej wąską specjalizacją sportową

Gimnastyka lecznicza

Zadaniem tego kierunku gimnastyki jest leczenie ruchem przez zastosowanie odpowiedniego systemu ćwiczeń ogólnych i specjalnych. Stosuje się ćwiczenia:

• Profilaktyczne - zapobiegające różnym schorzeniom i deformacjom postawy

• Korekcyjne - usuwanie ewidentnych wad postawy i płaskostopia

• Rehabilitacyjne - przyspieszenie powrotu do zdrowia i przywrócenie optymalnej sprawności fiz. w życiu codziennym i pracy zawodowej.

Podział ćwiczeń gimnastycznych

• Ćw. porządkowo-dyscyplinujące

• Ćw. kształtujące

• Ćw. stosowane

• Ćw. uzupełniające

Ćwiczenia porządkowo-dyscyplinujące

• Elementy musztry

• Biegi, chody

• Kolumny ćwiczebne

Ćwiczenia kształtujące

• Pozycje wyjściowe

• Ćwiczenia głowy i szyi

• Ćwiczenia ramion, nóg i tułowia

Ćwiczenia stosowane

• Ćwiczenia równoważne

• Zisy i podpory

• Ćwiczenia zwinnościowo - akrobatyczne

• Skoki

Ćwiczenia uzupełniające

• Gry i zabawy

• Elementy taneczno - ruchowe

• Elementy z różnych dyscyplin sportowych

Ćwiczenia porządkowo-dyscyplinujące - zadania:

• Sprawna organizacja zajęć

• Efektywno - ekonomiczne wykorzystanie czasu zajęć

• Zdyscyplinowanie grupy - mobilizacja do ćwiczeń

• Zapobieganie urazom i wypadkom podczas zajęć (rozgrzewanie organizmu)

• Narzucanie i utrwalanie utrzymania prawidłowej postawy

Elementy ćwiczeń porządkowych

• MUSZTRA

zbiórka: szereg, dwuszereg, rząd, odliczanie, zwroty, komendy

marsz: arymetryczna praca ramion i nóg, wyprostowana sylwetka, marsz na całych stopach, na wspięciu, w półprzysiadzie, w połączeniu z podskokami, z ćwiczeniami ramion, nóg, tułowia, z krokami tanecznymi (np. polka, krakowiak)

bieg: technika biegu - na śródstopiu, sprężysty krok

• KOLUMNY ĆWICZEBNE

- to ustawianie ćwiczących, zapewniające wykorzystanie powierzchni sali oraz swobodne i bezpieczne wykonywanie ćwiczeń. Prowadzący musi być widoczny i widzieć wszystkich ćwiczących

Rodzaje kolumn:

- Kolumny nieregularne np. rozsypka

• półkole, koło

• Kolumny czwórkowe, trójkowe, szachowe.

Ćwiczenia kształtujące są ćwiczeniami ogólnorozwojowymi

• Kształtowanie harmonijnej budowy ciała i prawidłowej postawy przez:

- wszechstronny rozwój mięśni ich siły, długości i elastyczności,

- zwiększanie elastyczności więzadeł, torebek stawowych i ścięgien,

- kształtowanie gibkości przez zwiększanie ruchomości w stawach

• Rozwijanie koordynacji ruchowej tj. umiejętności wykonywania złożonych ruchów w sposób celowy, zręczny i poprawny technicznie,

• Wyrobienie czucia położenia ciała w przestrzeni i czucia kierunku ruchu.

Podział ćwiczeń kształtujących wg kryterium anatomicznego:

• Pozycje wyjściowe

• Ćwiczenia ramion

• Ćwiczenia nóg

• Ćwiczenia szyi

• Ćwiczenia tułowia

Podział fizjologiczny ćwiczeń kształtujących - w zależności od rodzaju pracy mięśni

• Ćwiczenia statyczne - z przewagą skurczów izometrycznych mięśni,

• Ćwiczenia dynamiczne - z przewagą skurczów auksotonicznych

Podział motoryczny - uwzględniający specyfikę ruchu:

• Ćw. kształtujące siłę statyczną i dynamiczną

• Ćw. kształtujące szybkość,

• Ćw. kształtujące wytrzymałość,

• Ćw. kształtujące gibkość,

• Ćw. kształtujące zwinność i zręczność,

• Ćw. kształtujące równowagę

Ćwiczenia kształtujące mogą być wykonywane indywidualnie lub ze współćwiczącym.

! Wyróżnia się ćwiczenia kształtujące wolne, z przyborami, przy drabinkach, na ławeczkach.

! Ćwiczenia kształtujące z przyborami (woreczek, szarfa, piłka, piłka lekarska, skakanka, laska, obręcz i inne)

Pozycje wyjściowe do ćwiczeń kształtujących

Pozycja wyjściowa to nieruchomy układ ciała przed rozpoczęciem ćwiczenia kształtującego

Zadania:

• PW stwarza najlepsze warunki do wykonywania danego ćwiczenia,

• Może ułatwić lub utrudnić ćwiczenie,

• Urozmaica ćwiczenie

Rodzaje pozycji wyjściowych

• W staniu

• W przysiadzie

• W klęku

• W siadzie

• W leżeniu

• W podporze

Ćwiczenia ramion

• Wzmocnienie mięśni obręczy barkowej i ramion,

• Kształtowanie gibkości w stawach barkowych

• Rozciąganie mięśni piersiowych, które na skutek przykurczów są powodem wadliwej postawy (barki wysunięte w przód i tzw. okrągłe plecy

Położenia ramion:

W dół, w bok, w górę, w przód, w dół na zewnątrz, w górę na zewnątrz, na karku, na głowie, przy klatce piersiowej, skurcz pionowy, skurcz poziomy

Ruchy ramion

Wznosy i opusty, przenosy, wymachy, odrzuty, skurcze, wyprosty i ugięcia, rzuty, krążenia

Ćwiczenia nóg

Zadania:

• Wzmocnienie mięśni nóg i wyrobienie ruchomości w stawach,

• Kształtowanie pośrednie prawidłowej postawy pionowej człowieka (prawidłowy układ miednicy)

• Rozwój cech fizycznych i motorycznych umożliwiających doskonałość w ruchach lokomocyjnych (w marszu i w biegu)

• Wzmocnienie mięśni podeszwowych i więzadeł stóp i prawidłowe ukształtowanie wysklepienia stopy.

Ćwiczenia głowy i szyi

Zadania:

• Utrzymywanie prawidłowej ruchomości szyjnego odcinka kręgosłupa i połączenia głowy z kręgosłupem

• Wzmocnienie mięśni oraz utrzymanie prawidłowej lordozy szyjnej i prawidłowego ustawienia głowy

• Pośredni wpływ na odcinek piersiowy kręgosłupa

Ćwiczenia tułowia

Ćwiczenia tułowia mają za zadanie wzmocnienie mięśni i zwiększenie ruchomości kręgosłupa, wyrównanie jego krzywizn w celu kształtowania prawidłowej postawy

Płaszczyzna strzałkowa w przód i w tył

• Skłon tułowia - pełne zgięcie kręgosłupa we wszystkich stawach międzykręgowych i stawach biodrowych

Skłony w przód są ćwiczeniami rozciągającymi mięśnie grzbietu i zmniejszającymi krzywiznę piersiową kręgosłupa. Mogą być wykonywane w pozycjach wysokich i niskich.

Skłony w tył powodują skurcz mięśni grzbietu i rozciąganie mięśni brzucha.

• Opad tułowia- ruch odbywający się w stawach biodrowych i skokowych, tułów w pozycji równoległej do podłoża, utrzymywany jest przez mięśnie grzbietu, kręgosłup jest wyprostowany

Płaszczyzna czołowa

• Do ćwiczeń tych należą opady i skłony w bok, jej zadaniem jest zwiększenie ruchomości kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej w części lędźwiowej i piersiowej

• Wykorzystujemy pozycje wysokie i pozycje izolowane

• Ćwiczenia rozpoczynamy od ruchu głowy w bok

• Zakres skłonu w bok można zwiększyć przez położenie ramion w górę oraz pogłębienie skłonu

• Ćwiczenia wykonujemy na przemian w prawo i w lewo

Płaszczyzna poprzeczna

• Do ćwiczeń tych należą skręty tułowia wzdłuż długiej osi ciała. Mają one na celu zwiększenie ruchomości w stawach międzykręgowych, kształtują ponadto mięśnie skośne brzucha i mięśnie głębokie grzbietu

• Skręty w pozycjach stojących, z odrzutami ramion w opadzie, w siadzie skrzyżnym, klęcznym

Skrętoskłon

• Ćwiczenie tułowia, w którym ruch przebiega w stawach biodrowych i międzykręgowych w dwóch lub więcej płaszczyznach jednocześnie. Jest to połączenie skrętu i skłonu

• Skrętoskłony w rozkroku, w siadzie rozkrocznym, w siadzie skrzyżnym, krążenia tułowia

Ćwiczenia stosowane

Są to ćwiczenia o charakterze użytkowo sportowym, które rozwijają wszystkie cechy motoryczne - szybkość, siłę, wytrzymałość, zwinność i gibkość, jak również cechy psychiczne - odwagę, koncentrację, opanowanie. Charakteryzują się złożona pracą mięśni, angażują całe ciało, są uzupełnieniem i urozmaiceniem ćwiczeń kształtujących

• Ćwiczenia równoważne na przyrządach

• Ćwiczenia zwinnościowo akrobatyczne

• Ćwiczenia w zwisach i w podporach

• Skoki

Terminologia i zapis ćwiczeń kształtujących

Terminologia gimnastyczna jest potrzebna zarówno do właściwego opisania ćwiczenia w literaturze fachowej jak i do korzystania z tej literatury.

Złe zrozumienie ćwiczenia powoduje inną jego interpretację i wywiera inny wpływ na organizm ćwiczącego.

Podstawowe elementy ćwiczenia kształtującego:

- nazwa pozycji wyjściowej

- rodzaj ruchu

- kierunek ruchu

Najprostsze i najczęściej wykonywane ćwiczenie kształtujące składa się z czterech następujących po sobie ruchów , gdzie ostatni ruch doprowadza ćwiczącego do pozycji wyjściowej.

Przyjęte skróty w opisie ćwiczeń kształtujących

R- ramię

RR- ramiona

N - noga

NN - nogi

T- tułów

L- lewa

P- prawa

pw. - pozycja wyjściowa

Przykładowy zapis ćwiczenia kształtującego w tempie 4/4

pw. postawa

1. wznos RR w bok

2. skurcz poziomy RR

3. wyprost RRw przód

4. opust RR w dół

pw. - postawa

1. wznos RR w górę

2. skurcz pionowy RR

3. wyprost RR w górę

4. opust RR przodem w dół

pw. - leżenie tyłem

1. wznos LN w przód

2. wznos PL w przód

3. opust LN w dół

4. opust PL w dół

Przykładowy zapis ćwiczenia kształtującego w tempie ¾:

pw. - rozkrok

1-3. wznos RR bokiem w górę na zewnątrz

1-3. skłon T w tył

1-3. wyprost T

1-3. opust RR bokiem w dół

pw. - leżenie przodem, dłonie pod brodą

1-3 skłon T w tył

1-3. wyprost RR w górę na zewnątrz

1-3. skurcz RR

1-3. wyprost T

Kierunki ruchu

Położenia ramion

- skurcz poziomy RR

- pionowy RR

- RR na głowie

- RR na karku

- RR pod brodą

- RR na biodrach

- RR przy klatce piersiowej

Zasady prowadzenia ćwiczeń kształtujących

1. właściwe rozstawienie ćwiczących w kolumnie ćwiczebnej szachowej od osób najniższych do najwyższych

2. prowadzący jest lustrzanym odbiciem grupy

3. prowadzący podaje wyraźnie komendy do rozpoczęcia i zakończenia ćwiczenia np. grupa ćwicz!, gotowi ćwicz!, ćwicz!, i …, raz, dwa i dość!, albo raz , dwa trzy dość!

4. prowadzący demonstruje poprawnie ćwiczenie i omawia sposób wykonania

5. podaje sposób zmiany pozycji wyjściowej

6. egzekwuje poprawność wykonania każdego ruchu

7. umiejętnie operuje głosem

8. posiada odpowiedni, estetyczny strój do ćwiczeń, zdejmuje ozdoby

---