Finanse publiczne- całość, finanse publiczne(20)


FINANSE PUBLICZNE

23.02.2001

Literatura:

  1. Stanisław Owsiak - Finanse publiczne, teoria, praktyka, PWN 2000.

  2. Alicja Majchrzycka - Guzowska - Finanse w gospodarce rynkowej, WSIP 1996.

  3. Alicja Majchrzycka - Guzowska - Finanse i prawo finansowe.

W gospodarce centralnie sterowanej opartej na społecznej własności środków produkcji nie było miejsca na finanse publiczne. Nie mogły funkcjonować właściwie.

Nieklarowne były stosunki własnościowe (wszystko należy do wszystkich ).

Specyficznie pojmowana była rola pieniądza i finansów w socjalizmie. Od 1945 roku do 1989 roku pieniądz przechodził różne koleje.

Funkcje pieniądza nie były istotne. Występowała prymat elementu rzeczowego.

Tworzone były plany:

1947 - 1949 - plan 3-letni odbudowy (tylko jeden w całości zrealizowany),

1949 - 1955 - plan 6-cio letni,

następne to pięciolatki.

Powrót do gospodarki rynkowej wymagał działalności prowadzonej w ramach finansów publicznych.

Występuje w gospodarce rynkowej ostra granica między tym co prywatne i publiczne.

Wykształcenie stosunków własnościowych jest nie tylko podstawą tworzenia funduszy publicznych, ale też niezbędnym warunkiem poddania państwa kontroli społecznej w zakresie wykorzystania środków publicznych.

Finanse publiczne są potrzebne, ponieważ państwo jest bytem obiektywnym.

W tradycyjnym ujęciu finanse publiczne były rozpatrywane z punktu widzenia skutków, jakie mają podatki i instrumenty fiskalne (czynniki zewnętrzne).

Przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe muszą uwzględniać je w swoich decyzjach .

Państwo nie pełniło tak szerokiego zakresu funkcji publicznych jak obecnie.

Pojawiły się problem y typu:

Wszystko to spowodowało, że takie traktowanie finansów publicznych stało się niewystarczające. Związane jest z makroekonomicznym podejściem do finansów.

Chodziło o wpływ decyzji władz fiskalnych na problemy strategiczne i wzrost, równowagę gospodarczą, problem inflacji, granice ciężarów publicznych, sposoby alokacji środków publicznych.

Istotnym elementem dla ustalenia definicji finansów publicznych jest kryterium własności.

W gospodarce rynkowej wyodrębniamy:

Zastosowanie tego kryterium własności pozwala zdefiniować przedmiot finansów publicznych.

Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska oraz procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.

Granice między finansami prywatnymi i publicznymi - w odniesieniu do finansów prywatnych - mechanizmem rządzącym powstawaniem i rozdysponowywaniem prywatnych środków publicznych są prawa gospodarki rynkowej.

Mechanizm tworzenia i rozdysponowywania publicznych środków finansowych jest wyznaczany przez ingerencję Państwa.

W odniesieniu do finansów publicznych Państwo dysponuje przymusem w celu zapewnienia dochodów, nie podlega przymusowi w zakresie wydatków.

W odniesieniu do finansów prywatnych występuje przymus po stronie wydatkowej, nie występuje po stronie dochodowej.

PYTANIA Z FINANSÓW PUBLICZNYCH:

  1. Dlaczego władze publiczne zgłaszają popyt na pieniądz w takiej a nie innej wysokości?

  2. Jakie czynniki kształtują wielkość tego popytu?

  3. W jaki sposób popyt na pieniądz będzie zaspokajany i jakie są granice ciężarów fiskalnych?

  4. Jakie skutki dla gospodarki i społeczeństwa spowoduje kreowanie popytu na pieniądz przez władze publiczne?

  5. Jakie skutki dla społeczeństwa i gospodarki przynoszą wydatki dokonywane przez władze publiczne?

  6. Jakie instrumenty tworzenia funduszy publicznych mają być zastosowane, aby ograniczyć do minimum skutki redystrybucji przez władze publiczne? (ustalenia proporcji między instrumentami podatkowymi a pozostałymi, definicje podatków bezpośrednich i pośrednich).

  7. Jaką formę organizacyjną należy stosować w stosunku do gromadzonych i wydatkowanych pieniężnych środków publicznych (instrumenty budżetowe lub funduszowe)?

  8. Jakie dziedziny życia społecznego i gospodarczego powinny być finansowane z funduszy publicznych i w jakich proporcjach?

  9. Jakie techniki wydatkowania funduszy publicznych powinny być zastosowane aby wyznaczone cele społeczne były najlepiej zrealizowane?

  10. Jakie powinny być relacje między poszczególnymi szczeblami władzy publicznej?

  11. Jaki udział w gromadzeniu i wydatkowaniu środków publicznych powinny mieć władze państwowe a jakie samorządowe ażeby zapewnić bezpieczeństwo Państwa rozumiane jako zdolność władz państwowych do realizacji fundamentalnych funkcji publicznych a z drugiej strony, ażeby stworzyć warunki do rozwoju samorządności?

  12. Jakie powinny być mechanizmy regulujące dopływ środków do poszczególnych szczebli władz państwa ażeby realizacja określonej polityki społecznej była najbardziej efektywna?

  13. Do jakiego stopnia możliwe jest akceptowanie przez społeczeństwo nierównomiernego rozkładu dochodów traktowanego jako wynik działania mechanizmu rynkowego?(ustawa kominowa - płace samorządowe).

  14. Jak powinien być zbudowany aparat skarbowy ażeby zapewnić jak najbardziej skuteczne ściąganie danin publicznych i jakie są granice społecznej akceptacji funkcjonowania mechanizmu skarbowego?

  15. Jak umiejętnie łączyć cele czysto fiskalne czyli sprowadzające się do zaspokojenia zapotrzebowania władz publicznych na środki pieniężne z celami pozafiskalnymi?

Fakt występowania własności publicznej rodzi pytania:

Każda działalność gospodarcza jest nakierowana na zaspokajanie potrzeb.

Potrzeba ludzka jest pożądaniem wartości użytkowych traktowanych jako dobra i usługi wynikających z osiągniętego rozwoju gospodarczego i kulturowego ludności.

Potrzeby przejawiają jednostki i grupy społeczeństwa (potrzeby indywidualne i zbiorowe).

Niektóre cechy niektórych potrzeb powodują, że nie mogą być zaspokojone w sposób indywidualny (np. bezpieczeństwo, ochrona zdrowia, granic, dobrych dróg, oświetlenia ulic).

Cechą charakterystyczną takich potrzeb jest to, że odbiorcą jest całe społeczeństwo.

Zaspokajanie potrzeb zbiorowych wymaga nakładów kapitałowych i bieżących.

Jeżeli te potrzeby nie mogą być zaspokajane w sposób indywidualny, jedynie Państwo może je zaspokoić.

Źródłem finansowania potrzeb zbiorowych są dochody innych podmiotów, głównie gospodarstw domowych, przedsiębiorstw.

Im wyższy stan zaspokojenia potrzeb zbiorowych, tym niższe jest zaspokojenie potrzeb indywidualnych.

Zaspokojenia potrzeb zbiorowych ogranicza możliwość zaspokojenia potrzeb indywidualnych.

Wybór zakresu i rodzaju potrzeb finansowych z funduszy publicznych zależy od 3 uwarunkowań:

  1. od istniejącego w danym kraju systemu ekonomicznego.

  2. Od realizowanej doktryny społecznej

  3. Od poziomu rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa.

Prawo Engla - maleje udział procentowy wydatków na żywność w miarę wzrostu dochodów.

Potrzeby wspólnie są odczuwane przez społeczeństwo bardziej po wystąpieniu potrzeby niż przed.

Alokacja środków między poszczególnymi rodzajami potrzeb nie zawsze jest akceptowana przez społeczeństwo.

02.03.2001

Negatywne skutki nie zabezpieczenia potrzeb zbiorowych są odczuwalne po fakcie.

Po odczuciu negatywnych skutków niezaspokojenia potrzeby godzimy się na ponoszenie wydatków na zaspokojenie danych potrzeb.

DOBRA PUBLICZNE.

Na podstawie cech fizycznych nie zawsze możemy stwierdzić czy dobro jest publiczne czy prywatne.

Istnieją tzw. czyste dobra publiczne np. czyste powietrze.

Kryteria stosowane do wprowadzenia granicy między dobrami publicznymi i prywatnymi:

Ze względu na cechy fizyczne;

  1. kryterium użyteczności (korzyści społeczne),

  2. kryterium odpłatności (korzyści ekonomiczne).

W oparciu o kryterium użyteczności:

  1. prywatne - korzyści z tego dobra ograniczają się do jednej osoby lub wąskiego kręgu osób,

  2. jeżeli jedna osoba korzysta z tego dobra, druga osoba z tego samego dobra w danym momencie nie będzie korzystała (np. samochód, szczoteczka).

  3. Występuje rywalizacja w dostępie do dóbr prywatnych, między użytkownikami danego dobra.

  4. publiczne np. powietrze, woda, parki narodowe - z dobra publicznego korzysta większa grupa osób, nie występuje rywalizacja, nie ogranicza innych osób.

O tym, czy dobro ma charakter publiczny czy prywatny decyduje źródło odpłatności.

Każde dobro wymaga nakładów, nawet te, które są bezpłatne.

Dobra publiczne to te dobra, towary, usługi, które są finansowane z następujących źródeł:

1.budżet państwa,

2.budżety samorządowe,

3.inne fundusze publiczne.

Dobra publiczne tworzą to, co się nazywa konsumpcją zbiorową społeczeństwa: element funduszowy + budżet.

Dla odbiorców dóbr publicznych oznacza, że są one dostarczane bezpłatnie lub z niewielkim elementem odpłatności.

Fakt ten wywołuje trojakiego rodzaju konflikty:

  1. dobra dostępne są bezpłatnie, ale opłacane zbiorowo (człowiek jest przeciwny zbiorowej odpowiedzialności). Oznacza to, że ciężar ich finansów spoczywa na całym społeczeństwie,

  2. ograniczenie zasięgu konsumpcji indywidualnej wskutek występowania konsumpcji zbiorowej, która jest finansowana z dochodów indywidualnych,

  3. konsumpcja zbiorowa jest konsumpcją przymusową (organizowanie imprez zbiorowych).

Dobra publiczne to tylko te dobra, które z przyczyn naturalnych (cechy fizyczne) mogą służyć bądź zbiorowości lokalnej bądź całemu społeczeństwu.

Są to konsumpcje egalitarne, więc przez wszystkich członków danej zbiorowości.

Fakt korzystania z dobra publicznego przez 1 osobę nie może ograniczać dostępu do danego dobra innej osobie, zarówno co do ilości jak i jakości.

Korzyści z korzystania z czystego dobra publicznego są niepodzielne, nie można wyodrębnić jego części i przypisać jednostce.

Drugi rodzaj dobra to dobro społeczne.

Cechy:

Taki lub inny zakres dóbr społecznych wpływa bezpiecznie na zakres finansów publicznych (wielkość środków jakie z finansów publicznych będzie przeznaczone na ich sfinansowanie).

Dobra społeczne mogą być finansowane też z finansów prywatnych.

Granica między dobrem społecznym i publicznym jest istotna z punktu widzenia korzyści, jakie są udziałem poszczególnych członków społeczeństwa.

Przesłanką tworzenia i ochrony dóbr publicznych są cechy istotne dla całego społeczeństwa.

Dobra publiczne muszą być chronione i tworzone niezależnie od tego, czy się to obywatelom podoba czy też nie (ochrona naszych granic, wyposażenie policji).

Przesłanką tworzenia dóbr społecznych jest umożliwienie konsumpcji tych dóbr obywatelom, których aktualne dochody indywidualne uniemożliwiłyby dostęp do tych dóbr, gdyby te dobra lokowane były na zasadach komercyjnych (odpłatnych).

Fakt istnienia dóbr społecznych finansowanych ze środków publicznych nie wyklucza możliwości istnienia takich samych dóbr, ale finansowanych ze źródeł prywatnych (ochrona zdrowia).

Dobra prywatne to dobra nabywane ze środków prywatnych, służące zaspokojeniu indywidualnych potrzeb konsumpcyjnych.

Wielkość, rodzaj i ich zakres jest determinowany wielkością posiadanych zasobów indywidualnych.

Dobro publiczne finansowane jest z funduszy publicznych.

Dobro społeczne finansowane jest z funduszy publicznych i prywatnych.

Dobro prywatne finansowane jest tylko z funduszy indywidualnych, nie może być finansowane z zasobów publicznych.

Problem finansów publicznych nabiera znaczenia w okresie transformacji.

W poprzednim systemie nie istniał indywidualny dostęp do dóbr społecznych i prywatnych.

Państwo było odpowiedzialne za dostarczenie istotnych dla społeczeństwa dóbr.

W momencie transformacji mieliśmy do czynienia z filozofią rynkową (prywatne finansowanie dóbr społecznych, patologie w dziedzinach finansowania z funduszy publicznych np. cegiełka na rozwój szpitala).

Nastąpiła reorientacja doktryny liberalnej (samodzielne decydowanie o dostępie do dóbr i finansowaniu).

Podstawowe założenia doktryny społeczno-ekonomicznej:

  1. przyjęcie przez władze publiczne odpowiedzialności za kluczowe dla życia obywateli dziedziny publiczne,

  2. przyjęciu odpowiedzialności towarzyszy dążenie do odróżnienia odpowiedzialności formalnej od materialnej.

Odpowiedzialność formalna polega na stworzenie przez władze publiczne efektywnego systemu wytwarzania i dostarczania określonego dobra pozwalające na zaspokojenie potrzeb indywidualnych i zbiorowych.

Nabiera znaczenia gdy dobra utracą status publiczny i zostaną zakwalifikowane do społecznych.

Nic nie mówi się to o finansowaniu.

Odpowiedzialność materialna - oznacza przyjęcie przez władze publiczne obowiązku „bezpłatnego” dostarczenia określonego zakresu dóbr publicznych co wiąże się z obowiązkiem finansowych dóbr ze środków publicznych pochodzących ze środków indywidualnych.

Realizacja doktryny społeczno-ekonomicznej wymaga określenia realnych dochodów Państwa potrzebnych do sfinansowania.

Bez znaczenia jest fakt, że dobra, które mogą być dostarczone „bezpłatnie” będą dostarczone przez sektor publiczny czy prywatny.

Ważne jest określenie „kto i za co ma płacić” (decyzja o wysokości ciężarów podatkowych).

Jaki jest zakres ingerencji Państwa w mechanizm funkcjonowania gospodarki.

Interwencjonizm państwowy był uzasadniony w poprzednim okresie (cud niemiecki).

Mechanizmy bezpośrednie musiały być zmienione na pośrednie oddziałujące na popyt i podaż pieniądza . Pieniądz jest towarem.

Każdy towar ma wartość użytkową i wymienną.

Wartość użytkowa w przypadku pieniądza przejawia się w procesie wymiany. Muszą się uzupełniać.

I mechanizm pośredni to stopy procentowe NBP, następnie kursy walutowe i stopy rezerw obowiązkowych.

W sposób pośredni zaczęto kreować wydolność fiskalną.

Powstał nowy konserwatyzm fiskalny.

Założenia:

  1. bezwzględnie zrównoważony budżet w okresie roku fiskalnego,

  2. zdecydowane ograniczenie skali redystrybucji PKB przez system finansów publicznych, co powoduje wypychanie prywatnych zasobów gospodarki,

  3. zmniejszenie budżetu poprzez cięcia w wydatkach gospodarczych i społecznych,

  4. obniżenie ciężarów podatkowych (jak najmniejsze podatki).

Ciężary podatkowe tworząc dochód publiczny będą elementem neutralnym nie wpływającym na zakres podmiotu gospodarczego (paradygmatyzm fiskalny),

  1. działania mające na celu radykalne zmniejszenie długu publicznego.

Korzyści z ograniczenia długu publicznego to my (spłata to pokolenia).

W 1995 roku były zapędy wprowadzenia założeń nowego konserwatyzmu fiskalnego. Rząd wycofał się z tego.

Konstytucja z 1997 roku nie zawiera zapisu o budżecie zrównoważonym, wprowadziła ważną decyzję - ograniczyła instytucjonalnie wielkość długu publicznego.

W krajach wchodzących w skład Unii Europejskiej deficyt budżetowy nie może być wyższy niż 3%, dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB.

09.03.2001

FUNKCJE FINANSÓW.

Państwo by móc realizować potrzeby musi posiadać dochody.

Występuje tu sprzeczność.

Istotą działalności gospodarczej jest zysk, natomiast naczelnym celem funkcjonowania Państwa nie jest zysk.

Samuelson wyróżnia 3 podstawowe elementy zakłócające się:

  1. efektywność działania całej gospodarki przy niesprawiedliwości rynkowego mechanizmu alokacji zasobów,

  2. zapewnienie sprawności i równości przy nadmiernej dysproporcji gotówki,

  3. zapewnienie stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu.

Państwo wykorzystuje finanse publiczne.

Wpływa na funkcjonowanie gospodarki wykorzystując 3 elementy.

Pytanie egzaminacyjne: Wymień funkcje finansów publicznych. Omów jedną z nich.

Finanse publiczne pełnią 3 podstawowe funkcje:

  1. Alokacyjna ( dot. zasobów).

Alokacja= zasoby.

Istota funkcji alokacyjnej polega na tym, że są one narzędziem alokacji części zasobów w gospodarce rynkowej.

Skutkiem alokacji część zasobów poprzez system finansów publicznych jest dostarczana obywatelom, społecznościom, państwu.

Zasoby= towary i usługi.

Dostarczanie towarów i usług jest finansowane z funduszy publicznych i następuje w związku z dwojakimi zadaniami wypełnianymi przez państwo.

2 rodzaje zadań Państwa:

Realizacja zadań publicznych i społecznych jest konieczna i nie może odbywać się na zasadach gospodarki rynkowej. W odniesieniu do zadań publicznych nie mogą być one wykorzystane na zasadach gospodarki rynkowej ze względu na specyficzne ich cechy np. administracja państwa, służba dyplomatyczna, mogą być one wykonane dzięki finansom publicznym.

Zadania społeczne państwa mają na ich celu zaspakajanie potrzeb indywidualnych obywateli, ze względu na ich cechy fizyczne, dlatego muszą być one dostarczone dla każdego obywatela.

Niebezpieczeństwa związane z zadaniami społecznymi:

Mechanizm rynkowy jest idealny do zaspokojenia potrzeb indywidualnych, a w przypadku konsumpcji zbiór nie jest w pełni sprawny, dlatego też mechanizm musi być stosowany do przymusowej konsumpcji dóbr np. ochrona środowiska.

Funkcja alokacyjna - to funkcja dóbr.

  1. Funkcja redystrybucyjna dochodów (przesuwania)

Specyficzna sytuacja dochodowa Państwa wymusza redystrybucję dochodów społecznych (funkcja redystrybucyjna jest funkcją dochodów).

Ta funkcja wymaga redystrybucji dochodów społeczeństwa, dokonuje się pomiędzy różnymi regionami itp. Redystrybucja dochodów realizowana jest w formie pieniężnej poprzez system transferów dochodów. Transfer o charakterze publicznym- mają one w podstawowej części charakter jednostronny np. podatki czyli definitywne przejęcie przez władze publiczne części dochodów podatnika.

PODATNIK - osoba fizyczna lub prawna, która doznaje uszczuplenia dochodu lub majątku wskutek obciążenia go na podstawie.

PODATEK - przymusowe świadczenie pieniężne. Ogólne, niezwrotne i nieodpłatne pobierane przez państwo na podstawie odrębnych przepisów prawa określających sposób wymiany oraz warunki płatności tych świadczeń, ma charakter fiskalny.

Podatki są nieodpłatne tzn. z tytułu świadczenia podatku nie otrzymujemy wzajemności, np. kiedyś wysokość podatku drogowego była uzależniona od pojemności silnika i kraju produkcji. Transfer ma charakter jednostronny.

Władze publiczne dokonują bezpośrednio lub pośrednio transferów na rzecz innych podmiotów w tym także na rzecz tych podatników którzy płacą podatki np. pracownicy adm. Państwowej płacą podatki, którzy z tych podatków są utrzymywani, czy np. renty.

Transfery wewnątrz sektora publicznego -

Transfer o charakterze zwrotnym - zaciąganie i spłacanie pożyczek.

Funkcja redystrybucyjna jest przedmiotem wielu kontrowersji.

Kryteria redystrybucji dochodów mają wymiar:

  1. Makroekonomiczna - dotyczy redystrybucji PKB ( dochodu narodowego), wywołuje określony wpływ na cała gospodarkę, na jej poszczególne działy, sektory (aspekt przestrzenny).

  2. Makrospołeczna- analizowanie skutków tego rodzaju działalności Państwa dla różnych grup ludności (renciści, emeryci).

Podstawowym kryterium redystrybucji dochodów w aspekcie makro - ekonomicznym i makrospołecznym jest taki zakres i taka struktura Finansów Publicznych, która pozwoli państwu wypełnić jego podstawowe funkcje publiczne i społeczne i zapewni niezakłócone funkcjonowanie i rozwój gospodarczy .

Wykorzystując redystrybucje dochodów państwo musi podjąć decyzję jakiego rodzaju instrumenty finansowe będzie stosować (jak zbudować system podatkowy - ulgi, zwolnienia, ich charakter).

Zwolnienie i ulga podatkowa oznacza, że podatek zaistniał w sposób kwotowy, ale nie zaistniał w sposób finansowy (nie został pobrany).

Jest to istotne dla obliczenia subwencji wyrównawczej, gdzie zalicza się podatki wymierzone ale nie pobrane.

  1. jednostkowy - finansowanie alokacji dóbr publicznych i społecznych jest możliwe przy określonym systemie wyrzeczeń jednostek, które oddając część dochodów na rzecz społ., państwa (podatki).

Podstawowy dylemat związany z redystrybucyjna funkcją finansów publicznych sprowadza się do wyboru czy procesowi dystrybucji i redystrybucji dochodów nadać priorytet o charakterze społecznym czy ekonomicznym.

Pogodzenie sprzeczności między efektywnością a równością znajduje odzwierciedlenie w zasadzie zdolności podatkowej.

Zasada zdolności podatkowej - im większy dochód = większy podatek, skutek - różne obciążenie różnych podmiotów.

- Czy uzyskanie niskich dochodów jest wynikiem mniejszych uzdolnień trudności życiowej i zasada wtedy jest słuszna?

3.funkcja stabilizacyjna (cykl koniunkturalny)

Celem funkcjonowania władz publicznych jest umiejętne posługiwanie się mechanizmem alokacyjnym i redystrybucyjnym. Instrumenty gospodarki rynkowej nie są w stanie wyłagodzić falowania cyklu koniunkturalnego (wzloty i upadki - zabezpieczenia przed wahaniami).

Mechanizmy rynkowe nie mogą zapewnić niskiej inflacji, wysokiego zatrudnienia.

Funkcja stabilizacyjna - instrumenty polityki fiskalnej (podatkowej) nie są jedynymi jakimi państwo może się posługiwać dla stabilizacji są instrumenty polityki monetarnej.

Doświadczenia lat 70-tych i 80-tych wskazały, że wyłączne opieranie się na elementach mechanizmu fiskalnego jest niewydolne.

Podstawowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki rynkowej odgrywa popyt indywidualny lub łączny.

Zdarzenia wpływające na wzrost popytu:

  1. ekspansja gospodarcza,

  2. wzrost produkcji,

  3. wzrost bezrobocia,

  4. wzrost zysku przedsiębiorstwa,

  5. wzrost dochodów indywidualnych.

Powyższe czynniki podlegają nierównomiernemu przyspieszeniu, mogą w pewnym okresie czasu doprowadzić do załamania gospodarki.

Zadaniem polityki fiskalnej jest łagodzenie cyklu koniunkturalnego, hamowanie ekspansji gospodarczej w okresie jej wzrostu i odwrotne oraz stwarzanie warunków do przyspieszania w warunkach słabnięcia.

Podatki umożliwiają sfinansowanie procesów w alokacji dóbr i są narzędziem redystrybucji i stabilizacji.

Funkcja stabilizacyjna może być wykorzystywana dzięki podatkom dochodowym . Nie oznacza zwiększenia podatków. To progresja podatkowa powoduje, że są one wykorzystywane w funkcji stabilizacyjnej (przy wzroście dochodów wzrastają stawki).

Progresja powoduje obniżenie siły napędowej dochodów, dochody maleją.

Spadek aktywności gosp. - następuje stabilizowanie cyklu koniunkturalnego.

Dwa podstawowe sposoby wykorzystania podatków w funkcji stabilizacji;

  1. wbudowanie w system podatkowy automatycznego stabilizatora koniunkturalnego - zaleta; natychmiastowe regulowanie na drgnięcia cyklu koniunkturalnego, wada- nie biorą pod uwagę specyficznych sytuacji,

  2. dyskrecjonalny (uznaniowy) regulowanie poziomu podatkowego podmiotów, rozpatruje indywidualne uwarunkowania dotyczące sytuacji gospodarczej podatnika - opóźnienie w czasie.

Stabilizatory działają natychmiastowo, nie uwzględniają złożoności sytuacji podatkowej podatników.

Występuje tzw. efekt opóźnienia.

Między przygotowaniem, diagnozą a wprowadzeniem upływa długi okres. Jest to wada.

Mechanizmy wydatkowe - na zasadzie automatycznych stabilizatorów mogą działać wydatki i zasiłki dla bezrobotnych.

Kryzys gospodarczy wywołany jest przez wysokie bezrobocie i spadek popytu.

Niezależnie od funkcji socjalnej zasiłków efektem siły podażowej jest tworzenie miejsc pracy.

Bezrobotni dostają pracę, płacą podatki, wypełniają funkcję redystrybucyjną.

Funkcja stabilizacyjna jest funkcją cyklu koniunkturalnego.

16.03.2001

Mechanizm wydatkowy funkcji stabilizacyjnej.

Sygnał załamania gosp. - spadek popytu , bezrobocie

Zasiłki bezrobotne - dostarcza środki finansowe, bezrobotny kupuje ( generacja popytu)

Podstawowymi środkami oddziaływania na 4 podstawowe zdarzenia ekonomiczne jak: poziom zatrudnienia, stopa inflacji, stopa procentowa, popyt łączny są 3 następujące wielkości. Które wpływają bezpośrednio na popyt (ogrywa kluczową rolę w przebiegu cyklu koniunkturalnego) i wpływają na aktywność gospodarczą

1 wielkość dochodów budżetowych

2 wielkość wydatków budżetowych

3 saldo budżetu państwa

Podstawowym źródłem dochodu budżetu - podatki

Dochody budżetowe ograniczają popyt - oznacza to że wpływają na to podatki, wyższe podatki ograniczają popyt. Jeżeli popyt w pewnej sytuacji jest nadmierny w stosunku do wielkości produkcji (podaży) może to doprowadzić do wzrostu inflacji. Wprowadzenie „noża” podatkowego powoduje zdjęcie części popytu z rynku i znajdzie się w budżecie w postaci nadwyżki budżetowej, która może być uruchomiona w gorszej sytuacji (np. wypłata zasiłków dla bezrobotnych)

Skala deficytu budżetowego jest jednym z podst. Polityki gospodarczej państwa rozumianej jako interwencjonizm państwa, państwo może interweniować na rynku. Bezrobocie i inflacja wzajemnie się wykluczają, ale lata 80-te i 90-te pokazywały, że stopie bezrobocia może towarzyszyć wysoka stopa inflacji= stagflacja.

Obecnie uważa się , że polityka fiskalna jest skuteczna, gdy wywołujące ją czynniki leżą po stronie popytu, nieskuteczna , gdy źródła inflacji tkwią we wzroście produkcji.

Stabilizacyjna funkcja finansów publicznych przejawia się także w oddziaływaniu w wspomnianych 3 czynnikach, wpływa na 4 zjawiska:

  1. skłonność do oszczędzania

  2. skłonność do inwestowania

  3. poziom stopy% (kształtowanie)

  4. poziom bezrobocia

Ad. 1 i 2)

W gospodarce rynkowej kluczowe znaczenie ma współwystępowanie na oszczędzanie i inwestowanie. Państwo może przez określoną politykę podatkową i wydatkową zwiększać lub zmniejszać do oszczędzania i inwestowania, może sterować.

Polityka podatkowa=polityka fiskalna

Fiskalizm≠ polityka fiskalna

Fiskalizm - wyraz polityki finansowej nastawionej na nadmierne obciążenie ciężarami finansowymi podmiotów gosp.

Nadmierny fiskalizm ogranicza możliwość oszczędzania. Większe wydatki pochodzące z podatków tworzą nowy popyt, a tym samym wzmacniają skłonności do inwestowania.

Ad. 3)

Poziom stopy % - oddziaływanie państwa na poziom stopy %

Związany z 2 wielkościami:

deficyt budżetowy ≠ dług publiczny

Państwo musi posiadać określony zasób środków finansowych - generowanie nowego popytu na pieniądze.

Państwo zmuszone do zaciągnięcia pożyczek na rynku finansowym, to powoduje wzrost stopy %. Oferowane przez państwo oprocentowanie wpływu w sposób pośredni na poziom stopy % kredytów i innych instr. kredytowych oferowanych na rynku kredytowym.

Państwo obsługuje NBP→bank emisyjny→Bank Banków→Bank Gospodarki Narodowej.

Wielkość stóp % Banku Centralnego wpływa w sposób pośredni na produkty generowane przez banki komercyjne.

Działalność pożyczkowa państwa może kształtować zachowanie inwestorów na rynku pieniężnym i kapitałowym, co wpływa na aktywność gospodarki.

Mechanizmy kształtowania rozmiarów działalności kredytowej - stopa rezerw obowiązkowych.

Ad. 4)

Poziom bezrobocia- Państwo każe wpływać stabilizująco na rynek pracy. Np. by finansować roboty publiczne musimy mieć środki z deficytu budżetowego.

Pyt. egz. Wymień główne czynniki (narzędzia) funkcji stabilizacyjnej?

Ustawa z dnia 26.11.1998r. o finansach publicznych została opublikowana Dz. Ust. Nr 155 poz. 10-14 i wprowadziła ona z dniem 01.01.1999 finanse publiczne do życia, obowiązuje ona w miejsce poprzedniej ustawy budżetowej.

Z sektora publicznego zostają wykluczone 3 grupy:

W całości włączone do państwa są jednostki organizacyjne nie objęte rejestrem sądowym, których działalność w całości lub części finansowania jest ze środków publicznych.

Dwie grupy sektora publicznego;

Sektor samorządowy - obejmuje jednostki samorządu terytorialnego, ich organy o raz podległe tym organom jednostki organizacyjne jak: szkoły, szpitale, placówki oświaty. województwa, powiaty, gminy i ich organy itp.

Ze względu na pochodzenie i charakter środki publiczne dzielimy na 3 istotne kategorie:

  1. 0x08 graphic
    Dochody publiczne - rozumiane jako daniny publiczne, całokształt podatków i inne świadczenia pieniężne, które odzwierciedlają publiczno- prawny charakter jednostki uprawnionej do nakładania tych ciężarów oraz pozostałe dochody odzwierciedlające cywilno -prawny charakter tych jednostek:

  1. Przychody budżetowe - pochodzą ze sprzedaży papierów wartościowych, prywatyzacji majątku, z otrzymanych kredytów i pożyczek

Dochody publiczne pozostają on w danym podmiocie w sposób definitywny ( np. podatek)

Przychody - środki finansowe pozostające czasowo w posiadaniu władzy państwowe i z czasem muszą być zwrócone ( np. obligacje tworzą koszty obsługi)

  1. Bezzwrotne środki pochodzące ze źródeł zagraniczny oraz przychody jednostek org. Zaliczanych do sektora finansów publicznych a pochodzące z ich działalności

Finanse publiczne - nazywamy procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowanie, środków publicznych tzn.:

W skład finansów publicznych wchodzi 5 grup podmiotowych:

Grupy wydatków publicznych:

Podstawowe rodzaje dochodów finansowych publicznych:

23 III 2001

Zasada 1. - gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych

2. - jawności i przejrzystości finansów publicznych

3. - dokonywanie wydatków publicznych i ograniczeń deficytu budżetowego

Zasada jawności ...- jest realizowana przez następujące działania:

Kwoty, które musi podać Ministerstwo Finansów do publicznej wiadomości

Wielkość dochodów publicznych - nie można łączyć wydatków z dochodami

Dochody - jest to prognoza, ujęte w planach jednostek sektora finansów publicznych stanowią prognozę, natomiast wydatki i rozchody stanowią nieprzekraczalny limit. Zmiana wydatków nie pociągnie za sobą konieczności zwiększenia dotacji z budżetu, nie doprowadzi do zmiany stanu środków, i ...

Ad. 3 Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w 3 dokumentach:

Zasada 4 ograniczenia deficyty budżetowego - z jakich tytułów powstaje dług publiczny

Pyt. Z czego powstaje dług publiczny

Strategia zarządzania państwowym długiem publicznym powinna uwzględniać cztery kierunki:

Formy organizacyjne finansów publicznych (jednostki organizacyjne)

Zasady budżetowania (formy wykorzystywania i sposób dokonywania wydatków)

Pyt. FORMY BUDŻETOWNIA

Forma budżetowania: brutto i netto

Istota formy brutto - jest, że dana jednostka całość wydatków ma pokrywane ze środków budżetowych, a ewentualne uzyskane dochody ma obowiązek odprowadzić na scentralizowany rachunek dochodów budżetowych i nie ma prawa dochodów przeznaczyć na nie zaplanowane wydatki. W formie brutto nie ma wpływu wydatków na dochody, jednostki nie mają możliwości utrzymywania się z uzyskiwanych dochodów, a działalność ich jest niezbędna. Z formy brutto finansowane są jednostki budżetowe,

Forma budżetowania netto - dana jednostka pokrywa swoje wydatki z uzyskiwanych dochodów, natomiast w momencie występowania ujemnej różnicy uzyskuje dotację wyrównawczą. A gdy uzyskuje zysk to ów zysk musi odprowadzić na scentralizowany rachunek dochodów.

4 Formy netto: zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe, środki specjalne.

Jednostki budżetowe (art. 18 Finansów Publicznych) są to jednostki organizacyjne finansów publicznych, pokrywają swoje wydatki z ...

Tworzą, łączą, likwidują ministrowie, bądź kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie i inne organy działające na odrębnych przepisach prawa.

Jednostki budżetowe - szkoły, urzędy centralne, ministerstwa, urzędy celne. Muszą całość swoich dochodów odprowadzić na scentralizowany rachunek.

Pyt. PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ

Zakład budżetowy - art. 19 Ustawy o finansach publicznych

Koszt - wydatek zrealizowany pod względem kasowym

Wydatek -...

Łączna kwota dotacji przyznana zakładowi budżetowemu nie może przekraczać 50% jego dochodów własnych.

Roczny plan finansowy zakładu budżetowego - pozycje podstawowe:

Zmiany dotyczące zwiększenia wydatków mogą nastąpić pod warunkami, że:

Zakład budżetowy jest jednostka w pełni samodzielną prawnie i finansowo (przedszkole)

  1. metody budżetowania - brutto, netto (zakłady budżetowe, środki specjalne, gospodarstw pomocnicze)

  2. fundusze specjalne - wydzielony rachunek bankowy (istnieją jako twory organizacyjne)

(30.03.2001)

T. Gospodarstwo pomocnicze (art.20 ustawy o finansach publicznych)

Ww. ustawa wyodrębniona pod względem organizacyjnym i finansowym z jednostki budżetowej, część jej podst. Działalności bądź działalność publiczna.

Gospodarstwo pomocnicze - stanowi twór jednostki budżetowej. Kierownik jednostki budżetowej jest uprawniony do tworzenia bądź likwidacji gosp. pomc. po uzyskaniu zgody Ministra bądź kierownika Urzędu Centralnego. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa swoje koszty z uzyskanych dochodów pochodzących z działalności własnej lub dotacji przedmiotowej. Gosp. Pomocnicze obowiązują zasady planu finansowego w ciągu całego roku. Gosp. Pomocnicze jest wydzieloną częścią jednostki budżetowej. Sprzedaż usług wyprodukowanych przez gosp. pom. na rzecz jednostki macierzystej może odbywać się wyłącznie po kosztach własnych.

Gospodarstwo Pomocnicze ma obowiązek wpłacenia do budżetu połowy osiągniętego zysku.

Przykład funkcjonowania GP:

  1. Szkolnictwo Zawodowe realizuje 2 piony

Kolejna formą finansowania na zasadzie netto są środki specjalne ( art. 21 ustawy)

Środki specjalne - środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach są częścią jednostki budżetowej

Wydatki budżetowe - nieprzekraczalny limit

Środki finansowe gromadzą niewykorzystane środki budżetowe i przenoszą na rok następny.

4 sposoby tworzenia środków budżetowych:

  1. na podstawie ustaw oraz uchwał organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego

  2. z tytułu spadków, zapisów, darowizn dokonanych na rzecz jednostki budżetowej

  3. z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone bądź uszkodzone minie oddane jednostce budżetowej w zarząd lub użytkowanie

  4. z tytułu sprzedaży zapasów środków materialnych przechowanych w czekach mobilizacyjnych ( np. sprzedaż konserw turystycznych)

Przeznaczenie środków specjalnych:

Roczny plan finansowy obejmuje dochody i wydatki. Środki specjalne są tworzone przy jednostce budżetowej

T. FUNDUSZ CELOWY

Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołanym przed dniem wejścia w życie ustawy o finansach publicznych, którego przychody pochodzą z przychodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań.

Jak funkcjonuje Fundusz Celowy:

może przybierać 2 formy:

Roczny plan finansowy - FC może zaciągnąć kredyty, pożyczki, może udzielać gwarancji.

Wydatki FC mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych srodków finansowych obejmujących bieżące dochody wśród których istotna pozycję stanowiły dotacje z budżetu państwa i jedn. samorządu terytorialnego. Niewykorzystane środki FC przechodziły na rok następny. Szczegółowe zasady finan. nie określone ustawą określał właściwy Minister po ustaleniu z Ministrem Finansów

4 rodzaje FC (dawniej):

W chwili obecnej obowiązują:

FC pełnią 4 podstawowe funkcje:

  1. Fundusz allokacji środków publicznych

  2. Fundusz redystrybucji dochodów w gosp. i społeczeństwie

  3. Fundusz mobilizacji środków publicznych

  4. Fundusz racjonalizacji wydatków środków publicznych

Ad. 1) Przez celowe fundusz publiczny dokonywana jest allokacja zasobów gospo., w tej allokacji stosowany jest mechanizm administracyjny

Ad. 2) W wyniku ich działalności następuje ingerencja przymusowa w dochody osób in podmiotów gospodarczych co powoduje zmiany w proporcjach wykorzystani PKB

Ad. 3) Polega na tym , że mogą sprzyjać powiększaniu środków publicznych, szczególnie tam gdzie nie jest możliwa mocniejsze wykorzystanie metod tworzenia dochodów publicznych. Za pomocą FC wspiera zasada zgodnie z którą wielkość wydatków jest uzależniona od wielkości dochodów

Ad. 4) Jest związana z technikami jakie obowiązują FC, są wyróżniane 4 techniki:

  1. zerwanie z zasadą jednorodności budżetowania

  2. stabilizacja dochodów finansów publicznych, która jest zagwarantowana przez ustawowe zapisy odnośnie źródeł finansowania poszczególnych funduszy

  3. zapewnianie ciągłości finansowania zadań

  4. Elastyczne kształtowanie wydatków w zależności od zmieniających się potrzeb

CECHA

BUDŻET

FUNDUSZ CELOWY

Przedmiot finansowania

ogólny

Ściśle określony

Okres finansowania

roczny

niekreslony

Ciągłość finansowania (określonych zadań)

Nie występuje

zapewniona

Bezpieczeństwo finans. zadań

niskie

wysokie

Arbiltralność w allokacji środków

B. wysoka (istotna)

Nie istotna

Mobilność akumulacji środków finansowych po roku finansowym

Nie istnieje

istnieje

Zasady gospod. finansowania

Sztywne ( rygorystyczne)

elastyczne

Możliwość mobilizacji dochodów

minimalna

znaczna

Możliwość kontroli ze strony władz przedstawionych

Duża (NIK)

ograniczona

Racjonalizacja wydatków

mała

Duża

Możliwość reallokacji środków fins. Stosownie do zmieniających się warunków społ. I politycznych

duża

mała

Możliwość nieracjonalnego wydatkowania środków w wyniku działania różnych grup nacisku

duża

mała

Możliwość rozbicia gosp. pieniężnymi środkami publicznymi

niewielka

duża

O stopniu wykorzystania FC w ramach systemu w fin. publ. musi decydować kryterium racjonalizacji gromadzenia i wykorzystania środków publicznych

W formie brutto - jednostka budżetowa

W formie netto - zakłady budżetowe, gosp. pomocnicze i środki specjalne, które funkcjonują przy jednostkach budżetowych FC

6 IV 2001

Prowadzenie gospodarki wymaga tworzenia, dzielenia, gromadzenia zasobów finansowych (2 metody): bezzwrotne i zwrotne.

Metoda bezzwrotna (forma brutto) polega na nieodpłatnym, bezzwrotnym wyposażeniu podmiotów w środki pieniężne. Ma ona zastosowanie do jednostek budżetowych, których działalność nie polega na produkcji, ale na świadczeniu usług. Jednostka budżetowa nie ma możliwości zwrotu środków pieniężnych (usługi oświatowe, zdrowotne, kulturalne, obrona granic, służba zagraniczna)

Metoda zwrotna - polega na tworzeniu, gromadzeniu i rozdzielaniu środków pieniężnych na czas określony, z obowiązkiem zwrotu środków pieniężnych po upływie określonego terminu (zapotrzebowanie na środki jest czasowe, możliwa jest działalność, uzyskiwanie dochodów) - metoda netto.

Rosnąca rola finansów publicznych - kształtowanie stosunków społecznych, konieczność usystematyzowania stosunków prawno-finansowych.

Dziedziny wchodzące w zakres prawa finansowego - podział dotyczący systematyki prawa finansowego

Pyt. WYMIEŃ SYSTEMATYKĘ PRAWA FINANSOWEGO

Określanie podmiotu prawa finansowego - to osoby lub jednostki organizacyjne objęte uprawnieniami bądź/lub obowiązkami finansowo-prawnymi.

Dwa rodzaje podmiotu:

Podmioty te nie mają prawa stanowienia norm.

TRIADA:

Skarb Państwa, Budżet Państwa, Bank Centralny (NBP)

Skarb Państwa - w związku z gromadzeniem środków, wydatków, realizacją działalności i działalnością banków - RP dysponuje określonym majątkiem publicznym. (Państwo - twór)

Majątek państwowy: środki pieniężne, akcje, udziały, wierzytelności, nieruchomości zabudowane (budynki rządowe, drogi), grunty, ruchomości. Państwo działa jako Skarb państwa - działając na płaszczyźnie majątkowej.

Skarb państwa - jest osobą prawną reprezentującą państwo RP w stosunkach majątkowych z osobami fizycznymi i prawnymi. Jest to osoba złożona, funkcjonująca na różnych szczeblach zarządzania majątkiem państwowym. Wykonuje swoje działanie przy pomocy:

b) władza wynikająca z możliwości wykorzystania przymusu państwowego, jeżeli chodzi o ustalenie pewnej grupy dochodów i wydatków.

Ministerstwa - stanowią część Skarbu Państwa

Minister właściwy ds. skarbu państwa

Minister właściwy ds. finansów publicznych

Budżet państwa i akt prawny mają formę ustawy, zawierają wiążące ustalenia w zakresie rocznych dochodów i wydatków państwowych.

W budżecie państwa ujmowane są poszczególne elementy: prywatno - prawne wpływy skarbu państwa do budżetu wynikają z czynszów, dywidend, wpływów z prywatyzacji majątku państwowego;

Przymusowo nakładane i pobierane dochody Skarbu Państwa: podatki, cła, opłaty;

Przychody i rozchody związane z operacjami o charakterze pożyczkowym realizowanym przez budżet państwa:

Skarb Państwa prowadzi swoją działalność finansową głównie poprzez budżet państwa.

Bank Centralny - integralny składnik działalności finansowej państwa. Jest istotnym elementem ustroju finansowego. Spełnia on dwa elementy: emisja pieniądza, ustalenie realizowanie polityki pieniężnej. NBP odpowiada za wartość polskiego pieniądza.

Istota prawna pieniądza:

Złoty polski - prawny środek płatniczy, umożliwiający regulowanie zobowiązań płatniczych osób prawnych i fizycznych.

NBP - odpowiada za wartość polskiego pieniądza, jest podmiotem niezawisłym, niepodległym, jest niezależny. Generuje wielkość podaży pieniądza na rynku. Formy generowania:

Bank Centralny generuje kredyt refinansowy, lombardowy, redyskontowy.

Kredyt refinansowy - banki komercyjne zaciągają na zasilenie

Kredyt lombardowy - ma ograniczenie, musimy udzielić zastawu, jest kredytem wysoko oprocentowanym. Udzielony pod zastaw i udzielany do wysokości banku komercyjnego (papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub NBP, pod zastaw weksli handlowych spełniających warunki redyskonta.

Kredyt redyskontowy - weksel - funkcja płatnicza i kredytowa, operacja dyskonta weksli, sprzedaż weksla przez bank komercyjny, operacja redyskonta - Bank Centralny udziela kredytu redyskontowego bankowi komercyjnemu na wykup weksla.

20 IV 2001

T: Dochody budżetu państwa

Wpływy pobierane przez organy państwowe są dochodami budżetowymi, są tzw. przychody budżetowe tzn. wpływy o charakterze zwrotnym.

Cztery rodzaje środków publicznych:

  1. dochody publiczne

  2. środki ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi

  3. przychody jednostek organizacyjnych i osób prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych a pochodzących z ich działalności.

! PRZYCHODY JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH:

- przychody budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego

- sprzedaż papierów wartościowych

- prywatyzacja majątku skarbu państwa i jednostek samorządu terytorialnego

- przychody z tytułu spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych

Przychody związane są z operacjami długu skarbu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

WPŁYWY: Dochody i przychody budżetu są przeznaczone na wydatki publiczne i rozchody budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego.

ROZCHODY: sfinansowanie długu publicznego operacjami pożyczko - bankowymi budżetu państwa i jednost. sam. terytorial.

Operacje finansowe: (związane z rozchodami)

Dochody budżetowe - zostają w budżecie w sposób definitywny, natomiast przychody budżetowe zostają w budżecie w sposób czasowy.

Dochody budżetowe są podstawą działalności finansowej państwa, a przychody budżetowe nie mogą zastąpić dochodów budżetowych mogą zastąpić je ...

Do dochodów publicznych zaliczamy:

Do sektor finansów publicznych - zaliczamy organy władzy publicznej oraz podległe im jednostki publiczne. Państwowe osoby prawne oraz inne nie objęte krajowym rejestrem sądowym, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub części.

Nie zaliczamy do sektora finansów publicznych : przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych, spółek prawa handlowego (i jednoosobowe spółki skarbu państwa).

Podatki- są elementem zasilającym budżet. Jest to nie skonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie.

Zdarzenie - przedmioty opodatkowania.

Podatki dzielimy na cztery grupy:

Podatkiem nazywamy przymusowe świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne i nieodpłatne, pobierane przez państwo bądź organy jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych przepisów prawa określających sposób wymiaru, poboru oraz terminy płatności tych świadczeń.

Przymusowe świadczenie - podmioty muszą podatek płacić.

Przymusowe świadczenie pieniężne - podatek płacony jest w pieniądzu;

Przymusowe świadczenie pieniężne ogólne - podatek nakładany na grupy osób lub jednostki charakteryzujące się występowaniem określonej cechy z którą ustawodawca związał powstanie obowiązku podatkowego;

Świadczenie bezzwrotne - podatek nigdy nie podlega zwrotowi

Świadczenie nieodpłatne - nieodpłatność szczególna, że z tytułu wniesionego świadczenia podatkowego nie otrzymujemy usługi na zasadzie wzajemności;

Konstrukcja podatku:

Podmiot podatkowy dzieli się na dwie grupy:

płatnicy (płatnik jest zobowiązany do odprowadzenia świadczenia podatkowego na rachunek organu uprawnionego do ustalania podatku, wymiaru i poboru.

Przedmiotem podatku są rzeczy fizyczne lub zdarzenia, z którym ustawodawca związał powstanie obowiązku podatkowego.

Podstawa opodatkowania - jest to wyrażona w pieniądzu wartość przedmiotu opodatkowania w sposób podany w odrębnych przepisach.

Kumuleja podatkowa - jest to łączenie we wspólną podstawę opodatkowania dwóch lub więcej przedmiotów w zakresie jednego i tego samego podatku w celu ustalenia wspólnego wymiaru łącznej podstawy.

Stawka podatkowa - wyrażona w pieniądzu...

Stopa podatkowa - wyrażona w procentach część podstawy opodatkowania, która w postaci podatku ma być przeniesiona do budżetu.

Wymiar podatku - zastosowanie odpowiedniej stopy podatkowej do podstawy opodatkowania - daje nam w rezultacie wymiar podatku

Skala podatkowa - uszeregowane stopy podatkowe (1. skala progresywna - wzrost stopy podatku przy wzroście podstawy opodatkowania: skala globalna - dla każdego przedziału podatkowego obowiązuje jedna stopa podatkowa; progresja ciągła - dla jednego przedziału podatkowego obowiązują co najmniej dwie stopy podatkowe) 2. Skala regresywna - wzrastającym podstawom opodatkowania towarzyszą malejące stop podatkowe.

11 V 2001

Skala podatkowa :

Gdy podstawa opodatkowania jest wyrażona w jednostkach finansowych (zł, $) to wówczas mamy do czynienia ze stopą podatkową.

Podstawa opodatkowania wyrażona w jednostkach naturalnych - wówczas występują stawki podatkowe

ZWOLNIENIA I ULGI PODATKOWE - częściowe zwolnienie lub zaniechanie poboru podatku.

Zwolnienia dzielą się na:

zwolnienia mają charakter fakultatywny - władza może udzielić zwolnienia

charakter obligatoryjny - władza musi zwolnieni udzielić

podatnik - osoba fizyczna lub prawna ...

przerzucalność podatku - podmiot jest płatnikiem lecz nie podatnikiem; możliwości - przerzucalność w przód, wstecz.

Metody powstania zobowiązania podatkowego:

  1. z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania

  2. z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającego /upoważniającego do ustalenia wysokości tego zobowiązania.

Zobowiązanie powstaje na mocy prawa lub poprzez wydanie i doręczenie decyzji.

Zobowiązanie podatkowe wygasa:...

Pyt: Sposoby powstania zobowiązania podatkowego i wygasania

za zobowiązania podatkowe podatnik odpowiada całym swoim majątkiem

Spadek przejmujemy w całości lub z dobrodziejstwem inwentarza - w tym przypadku odpowiadamy solidarnie.

*przymusowe wykonanie należności podatkowej

* Podmioty egzekwowania

*Metody:

tytuł wykonawczy powinien zawierać: oznaczenie wierzyciela, zobowiązanego, wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia egzekucji.

Pyt. Wymień strony tytułu wykonawczego

Poborca skarbowy wykonuje czynności egzekucyjne

* Środki pozwalające na egzekucje należności pieniężnych:

Podatek od towarów i usług - jest podstawowym dochodem budżetu, przedmiotem podatku VAT jest sprzedaż towarów i usług.

Podmioty (os. fizyczne i prawne) są zobowiązane ... złożyć w U.S. stosowne

Zarejestrowany podatnik zobowiązany jest na wszystkich fakturach podawać nr ewidencyjny ...

Przedmiotem podatku jest obrót - podstawa opodatkowania a więc kwota należna z tytułu sprzedaży towarów i usług. Do tej kwoty nalicza się stawkę lub stopę podatku wg. stóp podatkowych (22, 7, 3, 0%)

Podatek obliczany od kwoty będącej podstawą opodatkowania (należny) - określany podatkiem należnym.

Podatnik ma prawo do obniżania kwoty podatku naliczonego. ...

Kwota podatku naliczonego - wynika z faktur stwierdzających nabycie przez podatnika towarów i usług.

Podatek należny i naliczony - stosują wszyscy uczestnicy transakcji.

Egzekucja ekonomiczna i egzekucja prawna podatku

Podatnicy zobowiązania są składać w Urzędzie Skarbowym deklaracje podatkowe dla obliczania owego podatku vatowskiego, są zobowiązani do obliczania i płacenia owego podatku na okresy miesięczne do 25 każdego miesiąca.

Podatek VAT występuje w imporcie. Podstawą opodatkowania w imporcie jest wartość celna powiększona o cło. Wartość celna jest to cena faktycznie zapłacona lub należna za towar sprzedany w celu przywozu go na polski obszar celny.

Naliczony - zapłacony

Należny - mamy zapłacić

W eksporcie - eksport opodatkowany jest stawką „0”, występuje tu tylko podatek naliczony.

AKCYZA - podatek pośredni, zawarty w cenie towaru

Towary obciążone podatkiem:

podatek akcyzowy ciąży na producentach i importerach, podstawą opodatkowania wyrobów importowych jest wartość celna powiększona o cło.

Stawki akcyzy wyrażone są:

Przepis o oznaczeniu znakami akcyzowymi towarów. Żaden towar nie może być wprowadzony bez uprzedniej rejestracji. Znaki akcyzy: banderole (wydawane producentom lub importerom), znak cechowy lub odcisk pieczęci.

18 V 2001

CŁA - KONSTRUKCJE PRAWNĄ USTALA USTAWA (KODEKS CELNY)

Towary nabywane za granicą i sprowadzane, są obejmowane procedurą celną. Czynności składające się na procedurę celną:

ze zgłoszenia celnego i załączonych dokumentów wyliczamy wartość celną (kwotę od której naliczamy cło)

wartość celna - rozumiemy wartość transakcyjną (cenę faktycznie zapłaconą lub należną za towar sprzedany w celu przewozu na polski obszar celny).

Cena - wyrażona w walucie obcej, ale musi być przeliczona na złotówki wg kursu.

Istotnym elementem prawa celnego jest dług celny , który powstaje z chwilą przyjęcia zgłoszenia celnego. Dług celny - to co powstaje z mocy prawa zobowiązanie do uiszczenia należności celnych.

Należność podatkowa - 1) z chwilą zaistnienia zdarzenia, 2) z chwilą doręczenia decyzji;

Należne cło powstaje z mocy prawa, wydanie i doręczenie.

Należne cła przywozowe są wymagalne wg. stanu towarów i jego wartości celnej w dniu przyjęcia zgłoszenia celnego i wg. stawek w tym dniu obowiązujących.

Dochody budżetowe są prognozą uzyskania, przewidywaną wielkością. (cło)

Wydatki publiczne - wydatki budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego są następstwem wykonywania zadań państwowych określonych przez konstytucję i inne ustawy.

Wydatki publiczne określone do jednego roku są limitami, nie mogą być przekraczane na cele omówione w przepisach prawa (ustawie budżetowej, uchwale jednostek samorządu terytorialnego, w planie finansowym jednostek sektora pozabudżetowego - zakłady budżetowe itp.)

Dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot ... w sposób celowy i oszczędny.

Rodzaje i formy wydatków publicznych - art. 63 ustawy o finansach publicznych

Wydatki przeznaczane są na 6 podstawowych celów:

I a) na realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej

b) kontrolę i ochronę zdrowia

c) administrację rządową

d) sądy i trybunały

II subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego

III dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone jednostkom samorządowym do wykonania

IV dofinansowanie zadań własnych jednostkom samorządu terytorialnego

V dotacje na zadania określone ustawami

VI współfinansowanie programów realizowanych ze środków z zagranicy nie podlegających zwrotowi

Wydatki - są one finansowo opisanym kosztem wykonania zadania publicznego określonego w przepisach szczegółowych.

Wydatki dzielimy na trzy grupy:

  1. wydatki bieżące

  2. wydatki majątkowe

  3. wydatki na obsługę skarbu państwa

inne formy:

Państwowa sfera budżetowa składa się z dwóch grup:

Cztery wielkości państwowej sfery budżetowej:

Dotacje dzielą się na dwie grupy: - podmiotowe, są to dotacje przekazywane jednostkom ujętym w wykazie stanowiącym integralną część ustawy budżetowej;

Podmiot - czynny i bierny, przedmiotem są -...

Dotacje inwestycyjne - element wydatków majątkowych, na które składają się elementy:

Wydatki jednostek sektora samorządu terytorialnego:

Zadania własne finansowane z własnych dochodów (subwencje, podatki - źródła), zadania zlecone - finansowane w oparciu o dotacje celowe, bądź ze środków ustalonych w porozumieniu.

Dotacja - jej przeznaczenie jest określone w momencie przekazywania środków, subwencja - przeznaczenie nie jest określone w momencie przekazywania środków.

Podstawowe rodzaje i typy wydatków.

Zamówienia publiczne - ustawa z dnia 10 IV 1994 r.. Ustawa wprowadza rozwiązania dotyczące finansowania zadań publicznych ze środków publicznych. Istotą ustawy jest doprowadzenie do równego traktowania wszystkich przedsiębiorców zainteresowanych wykonaniem, właściwą uczciwą konkurencją między dostawcami/wykonawcami ubiegającymi się ...

Wybór najkorzystniejszej oferty.

Ustawa określa zasady, formy oraz tryb zamówień publicznych. Określa organ uprawniony do decydowania o zamówieniach publicznych, a także określa tryb protestów i odwołań.

Zamówienia publiczne - są to zamówienia na roboty budowlane, dostawy/wykonanie usług, które są opłacone ze środków publicznych w całości lub w części.

* środki publiczne - w rozumieniu ustawy o finansach publicznych to ...

- środki kredytowe

- koszty udzielonego kredytu -

Pyt. Wymień środki składające się na środki publiczne,

Wymień i omów pojęcie najkorzystniejszej oferty.

Najkorzystniejsza oferta - przez najkorzystniejszą ofertę należy rozumieć ofertę z najniższą ceną przy tej samej jakości przedmiotu zamówienia, lub ofertę, która przedstawiła najkorzystniejszy bilans ceny kosztów eksploatacji, czasu wykonania lub dostawy oraz innych kryteriów opisanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia publicznego.

Kto może udzielać zamówień publicznych:

  1. państwowe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, oraz gospodarstwa pomocnicze utworzone przy państwowych jednostkach budżetowych,

  2. państwowe fundusze celowe,

  3. jednostki samorządu terytorialnego i samorządowe jednostki organizacyjne,

  4. spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia w takim zakresie w jakim dysponują (wykorzystują) środkami publicznymi,

  5. wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i jednostki majątkowo od nich uzależnione,

  6. organizacje państwowe,

  7. jednostki publiczne radiofonii i telewizji

  8. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

  9. krajowy związek kas chorych.

Urząd zamówień publicznych - kierownik ten jest podległy Prezesowi Rady Ministrów - centralny organ administracji państwowej.

25 maja 2001 r.

TRYBY ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH - są udzielane przy pomocy 1 z 6 metod:

  1. przetarg nieograniczony

  2. przetarg ograniczony

  3. przetarg dwustopniowy

  4. negocjacje z zachowaniem karencji

  5. zapytanie o cenę

  6. zamówienia z wolnej ręki

Przetarg nieograniczony - najbardziej popularny. Przy zamówieniach przekraczających 200 tys. EURO - zastosowanie wymaga zgody kierownictwa Rządu ... ds. zamówień publicznych o zastosowanie innego trybu. Publikowane w biuletynie zamówień publicznych, prasie ...

Liczba ogłoszeń o przetargu nieograniczonym jest nieograniczony, wszyscy mogą brać udział oprócz:

Oferty mogą złożyć:

Przetarg ograniczony - mogą ofert składać dostawcy/wykonawcy zaproszeni przez ...

Podstawą jest to, że typ wykonania roboty jest ograniczony.

Przetarg dwustopniowy - I etap - podmioty zainteresowane składają oferty wstępne bez podania ceny. Zamawiający może żądać doprecyzowania oferty (warunki wykonania pracy)

Negocjacje z zachowaniem oferty

Zapytanie o ofertę - zleceniodawca kieruje swoją ofertę ...

Zamówienie - zamówienie nie może być dzielone

Podstawowym celem jest:

System zamówień publicznych zakłada stosowanie preferencji , umożliwia zamawiającemu wybranie najlepszego krajowego dostawcy jeżeli różnica ...

Podstawowe mechanizmy preferencyjne:

Podmiot zamawiający organizuje przetarg - 3 sprawy:

IV podstawowe zdarzenia, które towarzyszą przetargowi:

Zamawiający ma uprawnienia (prawa):

Obowiązki zamawiającego wobec oferenta:

VI informacji, które musi posiadać oferent ubiegający się o kredyt bankowy:

- pozycja kapitałowa (banku)

- struktura sieci oddziałów oraz kompetencje banku i jego oddziałów

- pozycja banku na rynku usług finansowych

1 czerwca 2001 r.

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORILANEGO

Elementy, dzięki którym środki finansowe przechodzą z budżetu do jednostek samorządu terytorialnego to: subwencje i dotacje - mają różną konstrukcję prawną, ale są dochodami jednostek samorządu terytorialnego.

Główne różnica polega na tym, że subwencje przeznaczone są na finansowanie zadań własnych gminy - jednostki sam. teryt.

Dotacje - mogą być przeznaczone na finansowanie zadań własnych oraz zleconych.

Różnice pomiędzy dotacjami a subwencjami:

  1. subwencje mają charakter ogólny, skierowane na finansowanie ogółu zadań (cecha ogólna), dotacje - są związane z finansowaniem określonego celu bądź grupy celów (cecha szczegółowości)

  2. subwencja - ma złożoną konstrukcję prawno-finansową. Gminy (jedn. sam. teryt.) mają roszczenia prawne, subwencja ma charakter roszczenia prawnego - władza państwowa musi przekazać subwencję. Dotacja - występują elementy uznaniowe (przyznanie dotacji oraz sposób przekazania zależy od władzy państwowej), opracowanie wniosku przez jednostkę o przekazanie dotacji.

Obie formy stanowią istotny element pozwalający na oddziaływanie na jedn. sam. teryt.

Wpływa na sposób ...

Subwencja - każda gmina otrzymuje subwencję ogólną składającą się z trzech części:

dochody budżetowe - to wielkość planowana do osiągnięcia w roku budżetu (prognoza), wydatki - limit nieprzekraczalny.

W skład subwencji ogólnej wchodzi:

kwotę wyrównawczą otrzymują gminy słabsze ekonomicznie, istotą kwoty jest to, aby gminy mogły rozwijać się bardziej ekonomicznie. Dla ustalenia tej kwoty wyrównawczej obliczamy dwa wskaźniki:

1. G (Gmina) - są to należne podstawowe dochody podatkowe danej gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy;

Obliczenie: kwota należnych dochodów gminy osiągniętych w pierwszym półroczu roku bazowego (poprzedniego) / ilość mieszkańców gminy.

  1. wskaźnik P (Polska) - dla wszystkich gmin. Istotą tego wskaźnika jest pomoc słabszym. Otrzymują gminy, których wskaźnik G jest mniejszy od 85% wskaźnika P.

Kwotę jaką chcemy przekazać gminie zmniejszamy o 10%.

S = L * 0,9 (0,85P - G) L - liczba mieszkańców

Element zmniejszający 0 10% - ponieważ ma to mobilizować gminy do maksymalizacji swojego zysku i dochodów.

Zwolnienia i ulgi podatkowe

Pyt. Jak kwalifikujemy subwencje i ulgi podatkowe?

III część subwencji ogólnej - jest subwencja oświatowa. Kwotę tę przeznacza się na wydatki związane z utrzymaniem oświaty i wychowania (na mocy prawa przekazane gminie do wykonania). Subwencje rozdziela Minister właściwy ds. wychowania i oświaty. Kwota ta składa się z dwóch elementów:

Preferencje dla szkół wiejskich integracyjnych... - polegają na tym, że sztucznie przeliczane...

Rodzaj szkoły, liczba uczniów, warunki lokalowe i inne elementy związane z wyposażeniem placówki.

dochód - środki w sposób definitywny, trwały pozostają w gminie. Dochód budż. Nie podlega zwrotowi (podatki, udziały w podatkach, dotacje, subwencje)

przychód - w sposób czasowy pozostaje w gminie (musi gmina zwrócić)

wydatek - środki jakie gmina wydaje w sposób definitywny na realizację zadań własnych (ustawowych)

rozchód - środki wydatkowane z budżetu gminy, przeznaczone na spłatę zaciągniętych kredytów (np. sfinansowanie przychodu), zwrotne formy finansowania - przychód, gdy występuje niedobór budżetowy - gmina może wystąpić o zwrotne metody finansowania (emisja obligacji, kredyty, pożyczki).

Różnica między dochodami a wydatkami jednostek samorządu terytorialnego stanowi nadwyżka budżetowa albo deficyt budżetowy.

Nadwyżka - dodatnia różnica między dochodami a wydatkami, w roku następnym jest dochodem.

Deficyt budżetowy - finansowany jest z pięciu źródeł:

  1. sprzedaż papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;

  2. z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych;

  3. z pożyczki

  4. z prywatyzacji majątku należącego do jedn. sam. teryt.;

  5. z nadwyżki budżetowej osiągniętej w roku poprzednim.

Art. 113 ustawy o finansach publicznych:

Łączna kwota przypadająca do spłaty w danym roku budżetowym, rat kredytów, pożyczek, potencjalnych spłat kredytów poręczonych przez jednostki samorządu terytorialnego wraz z należnymi odsetkami, kwot wykupu papierów wartościowych wyemitowanych przez jedn. sam. teryt. nie może przekraczać 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów tej jednostki.

Łączna kwota długu publicznego nie może przekroczyć 3 /5 PKB. Ograniczenie zadłużenia jedn. sam. teryt. nie może przekroczyć w danym roku 60%

4 Akty prawne:

Zabezpieczenia obligacji:

32

31


Wyszukiwarka