Rozród bydła
Cykl płciowy u nie zacielonych krów i jałówek trwa średnio 21 dni (z wahaniami od 18 do 24) i w tym samym rytmie powtarza się krótki okres pobudliwości płciowej zwany rują. Dzieli się ona na trzy następujące po sobie fazy:
FAZA PRZEDRUJOWA, podczas której występuje:
podniecenie, szukanie kontaktu z innymi krowami i wspinanie się na nie,
porykiwanie, spadek apetytu i obniżenie wydajności mleka,
zaczerwienienie ścian przedsionka pochwy i lekkie obrzmienie warg sromowych,
wyciek niewielkiej ilości bardzo rzadkiego, wodnistego śluzu.
FAZA RUI WŁAŚCIWEJ, która charakteryzuje:
tolerancja na obskakiwanie przez inne krowy, a także obskakiwanie ich
obfity wyciek przejrzystego, bardzo ciągliwego śluzu rujowego, zwisającego w kształcie sopla
silne obrzmienie warg sromowych, zaczerwienienie, wilgotność i połyskliwość ścian przedsionka pochwy
szukanie kontaktu z innymi krowami i lizanie ich
FAZA PORUJOWA, podczas której można zaobserwować:
brak tolerancji na obskakiwanie przez inne krowy oraz chęci wspinania się na nie,
stopniowe zanikanie niepokoju i pobudzenia, powrót apetytu,
zmniejszanie się obrzmienia warg sromowych i zaczerwienienia ścian przedsionka pochwy,
zanikający wyciek śluzu porujowego, który jest mętny i bardzo lepki, czasem z domieszką krwi.
Zasady postępowania z noworodkiem KROWY
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ODCHÓW CIELĄT
wybór najlepszych buhajów do zacielenia krów i jałówek
sezon urodzenia cieląt
koszty żywienia
warunki zoohigieniczne w budynkach inwentarskich
fachowość obsługi
Odpowiednie miejsce porodu - przygotowanie porodówki:
Odpowiedni kojec porodowy pozytywnie wpływa na:
-zdrowotność cieląt
-w ciągu pierwszych 12 godzin życia noworodka krowa wylizuje go przez około 2 godziny co pobudza u cielęcia krążenie krwi a u matki przyśpiesza obkurczanie macicy i odejście łożyska
-ułatwienie pracy rolnika
-Kojców nie należy umieszczać przy wejściu do obory gdzie osłabione po porodzie krowy i nowonarodzone cielęta narażone są na przeziębienia.
Liczba kojców powinna stanowić około 10% ogólnego stanu krów matek.
Zapewnienie odpowiedniej ilości siary
W życiu płodowym cielę otrzymuje od matki niewielką ilość ciał odpornościowych. W momencie urodzenia cielę jest bezbronne wobec zarazków. Głównym źródłem zaopatrzenia w ciała odpornościowe staje się siara
SKŁAD SIARY ZALEŻY OD:
*Rasy (u ras mięsnych i niższej wydajności zwykle występuje wyższa zawartość składników siary r= 0,3)
*Wieku (pierwiastki mają gorszą siarę niż krowy starsze)
*Żywienia krów i sezonu wycielenia (najwyższą zawartością charakteryzuje się siara krów wychowywanych w okresie żywienia pastwiskowego i jesienią)
*kolejnego dnia po porodzie
*podaży witaminy A
*zdrowotność gruczołu mlekowego(przy mastitis obniżenie poziomu inhibitora trypsyny,1g i jakości siary)
SIARA
SIARA to podstawowy pierwszy pokarm każdego ssaka
SIARA zawiera przeciwciała, które chronią noworodka przed drobnoustrojami
Skład siary
Siara różni się znacznie składem chemicznym od mleka. Dotyczy to przede wszystkim znacznie większej zawartości białka, a szczególnie substancji odpornościowych jak albuminy i globuliny.
Składniki |
Siara |
mleko |
SM |
23,98 |
12,85 |
BO |
14,56 |
3,3 |
Tłuszcz |
5,35 |
4,0 |
Laktoza |
2,03 |
4,8 |
Związki mineralne |
1,2 |
0,65 |
W tym białko serwatki |
10,87 |
6,6 |
Systemy odchowu cieląt
Pojedynczy system odchowu (kojce indywidualne, wiadro)
Grupowy odchów cieląt
Pojedynczy systemy odchowu cieląt
Można także trzymać cielęta w budkach na zewnątrz budynku, gdyż temperatura nie stanowi problemu dla małych cieląt. Cielęta umieszcza się na obfitej, słomiastej ściółce i zabezpiecza przed przeciągami i wilgocią.
Przez pierwsze cztery dni życia oseska zadajemy mu wyłącznie siarę.
W czwartym dniu podajemy preparat mlekozastępczy, przez miesiąc zwiększamy jego ilość do ok. 6 litrów na dobę w dwóch odpojach, cielętom zadajemy pójło o temperaturze ok.40 st. C
Przed upływem tygodnia życia cielaka zapewniamy mu dostęp do łatwostrawnej paszy treściwej tak, aby w wieku ok. 7 tygodni pobierał on ok. 1 kg paszy na dobę.
W drugim miesiącu zmniejszamy ilość podawanych preparatów mlekozastępczych z 3 do 1 litra na każdy z dwóch odpojów na dobę.
Po zakończeniu drugiego miesiąca, gdy cielę zjada dziennie minimum 2 kg paszy prestarter rezygnujemy z pojenia preparatami mlekozastępczymi, zaczynamy podawanie siana i kiszonek.
Od 10 tygodnia zaczynamy stosować pasze treściwą .
Przez cały okres życia zwierzęcia zapewniamy mu dostęp do czystej, świeżej wody.
Zastosowanie takiego programu odchowu cieląt daje możliwości inseminacji jałówki w wieku 15 miesięcy przy wadze ciała powyżej 400 kg
Rezygnujemy z pojedynczych kojców i wiader!
Pojedyncze kojce mają duże zalety w okresie pojenia siarą, gdyż w tak ważnym okresie cielęta powinny być traktowane indywidualnie. Jednak w późniejszym okresie życia cieląt, grupowy odchów jest znacznie bardziej korzystny.
Dlaczego odchów grupowy jest lepszy?
Zaleca się, by od drugiego tygodnia życia utrzymywać cielęta grupowo i żywić systemem automatycznym, sterowanym komputerem. Tak utrzymywane i żywione cielęta są spokojne, ciche, i niezwykle rzadko się obsysają. Cielęta mają możliwość wspólnego przebywania, zazwyczaj wzajemnie się pielęgnują. Potrzebę ssania zaspokajają pijąc mleko ze stacji pojenia przez smoczek.
Cielęta pojone z wiadra, dwa razy dziennie, bardzo często obsysają się, ponieważ dwa krótkie odpoje w ciągu dnia nie zaspokajają naturalnego odruchu ssania zwierząt.
Korzyści wynikające z grupowego utrzymania
Grupowy odchów daje także cielętom możliwość ruchu fizycznego. Dzięki temu kościec i mięśnie rozwijają się harmonijnie, wzrasta też żywotność zwierząt. Dzięki grupowym kontaktom cielęta uczą się wzajemnie od siebie np. pobierania paszy treściwej i siana. Wykorzystanie paszy wzrasta, a koszty ponoszone na drogie pasze maleją.
Dla odchowu cieląt z powodzeniem można wykorzystywać stare budynki, bez kosztownej ich adaptacji. Zaleca się utrzymywanie cieląt na słomie, dzięki czemu spadają koszty izolacji cieplnej.
Żywienie cieląt w grupie
Przy pojeniu z wiadra wszystkie cielęta w grupie muszą otrzymywać mleko w tym samym czasie. Niezbędna jest wtedy znaczna, wystarczająca dla wszystkich cieląt, długość dostępu do żłobu, co zwiększa koszty budynku.
Przy cieleniu się krów w czasie całego roku, cielęta w grupie różnią się wiekiem i otrzymują różne ilości mleka, sterowane przez komputer.
Podsumowanie:
Krowa powinna być należycie przygotowana do porodu ( żywienie, zasuszenie, czysty, bezpieczny kojec porodowy)
Przy porodzie niezastąpione jest bystre oko hodowcy i doświadczenie
Najważniejsza dla noworodka jest siara
Troskliwa opieka przez pierwsze dwa tygodnie życia oseska
Ewentualne przeniesienie do kojca grupowego
Podział półtuszy wołowej
Mięso bez kości z udźca
to mięso z górnej tylnej części ćwierćtuszy, otrzymane po wykrojeniu znajdujących się w nim kości. Mięso bez kości z udźca zawiera mięsień dwugłowy uda, mięsień półścięgnisty, półbłoniasty, czterogłowy i zespół mięśni pośladkowych. Mięśnie delikatne, poprzerastane powięziami, tkanka mięsna nieco sucha.
Rostbef
to część lędźwiowa ćwierćtuszy tylnej, rostbef zawiera część mięśnia najdłuższego grzbietu oraz górną część mięśnia skośnego brzucha. Tkanka mięśnia bardzo delikatna, krucha i miękka.
Rostbef nadaje się do smażenia po angielsku, na rumsztyki i rostbef po angielsku, na rostbef smażony oraz na sztukę mięsa.
Antrykot
to mięso z kością z tylnego odcinka górnej partii piersiowej ćwierćtuszy zawiera część mięśnia najdłuższego grzbietu i część mięśni międzyżebrowych.
Antrykot przeznacza się na pieczeń duszoną, befsztyki, zrazy bite.
Rozbratel
to mięso z kością z poprzedniego odcinka górnej partii piersiowej, rozbratel zawiera część mięśnia najdłuższego grzbietu oraz część mięśni międzyżebrowych.
Rozbratel przeznacza się na mięso gotowane, duszone i z doborowych sztuk - na rozbratel smażony.
Mięso bez kości z łopatki
to mięso otrzymane z górnej części kończyny przedniej i łopatki. Mięso bez kości z łopatki zawiera: mięsień nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy oraz mięśnie ramienia (trójgłowy, dwugłowy, naramienny).
Grube kawałki mięsa z łopatki nadają się na pieczenie duszone. Mięśnie płytkie z łopatki nadają się na pieczeń zawijaną, zrazy, gulasz, mięso mielone, nadzienie do potraw półmięsnych.
Szponder
To środkowa część partii piersiowej bez połowy mięśnia przepony brzusznej. Szponder zawiera cienkie warstwy mięśni poprzerastane warstwami powięzi i tłuszczu.
Szponder nadaje się do gotowania, na sztukę mięsa.
Szponder dzielimy na: górny, dolny i brzegowy.
Łata
To część brzuszna ćwierćtuszy tylnej. Łata zawiera część zespołu mięśni brzucha; są to mięśnie poprzerastane powięziami i tłuszczem. Łata nadaje się do gotowania, duszenia oraz na farsze.
Goleń
*pręga przednia jest to środkowa część kończyny przedniej. Goleń przednia zawiera wycinki mięśni układu kończynowego. Są to małe pęczki mięśni silnie poprzerastane grubymi powięziami i ścięgnami.
Goleń nadaje się na sztukę mięsa, do duszenia, na gulasz i masę mieloną.
*pręga tylna jest to środkowa część kończyny tylnej. Goleń tylna zawiera mięsień brzuchaty, płaszczowaty oraz części prostowników i zginaczy palców.
Goleń tylna nadaje się na rosoły, buliony, do duszenia, na gulasz i masę mieloną.
Gicz
część goleni cielęcej
Chwyty rzeźnickie
Stan umięśnienia sprawdza się za pomocą następujących chwytów:
Łopatkowego,
Grzbietowego,
Lędźwiowego,
Stan otłuszczenia sprawdza się za pomocą następujących chwytów:
Ogonowo-kulszowego,
Mostkowego,
Biodrowego,
Pachwinowego,
Zatylnego brzegu łopatki.
Umięśnienie i otłuszczenie ocenia się za pomocą chwytów.
Żebrowego,
Oceny umięśnienia udźca.
Biotechnologia rozrodu bydła
Główne elementy biotechnologii rozrodu bydła:
Inseminacja
Kriokonserwacja nasienia
Seksowanie nasienia
Inseminacja (sztuczne unasienianie) - zapładnianie zwierząt hodowlanych przez wprowadzenie uprzednio pobranego nasienia samca do dróg rodnych samicy; pozwala wykorzystać na dużą skalę spermę najwartościowszych samców.
Do zalet sztucznego unasieniania zaliczyć należy:
możliwość unasienienia nasieniem pobranym od samca znacznie większej liczby samic
większą ilość uzyskiwanego potomstwa
dokładniejsza ocena wartości hodowlanej ojców
możliwość wykorzystania nasienia samca nawet po jego śmierci
unikanie chorób związanych z naturalnym kryciem
możliwość transportu nasienia na duże odległości
niższe koszty zakupu nasienia niż samego samca
szybkie i łatwe uzyskiwanie postępu hodowlanego nie tylko w oborach elitarnych, ale także w pogłowiu masowym dzięki temu, że od jednego buhaja przygotowuje się w roku kilkadziesiąt tysięcy dawek inseminacyjnych i tyle też samic można nimi unasienić
możliwość korzystania z nasienia buhajów o najwyższym potencjale genetycznym i produkcyjnym bez względu na to, w jakim kraju czy na jakim kontynencie one żyją.
pewność, że nasienie użyte do inseminacji pochodzi od buhajów zdrowych, pozostających pod stałym nadzorem lekarsko-weterynaryjnym, a zabieg unasieniania jest wykonywany w sposób perfekcyjny, nie zagrażający zainfekowaniem samicy
oszczędność sił i czasu hodowcy-właściciela samicy, bowiem to inseminator dojeżdża do jego zagrody na każde praktycznie wezwanie i na miejscu, w oborze, wykonuje zabieg unasieniania.
KRIOKONSERWACJA
Jest to przechowywanie głęboko zamrożonego materiału genetycznego, szczególnie nasienia i zarodków, z których, po zastosowaniu odpowiednich metod hodowlanych, jak krzyżowanie wsteczne czy transfer, można odtworzyć osobniki danej rasy.
Tego rodzaju kriokonserwacja ma wiele zalet:
Jednostkowe koszty przechowywania, gdy materiał zostanie już zgromadzony, są niewielkie w porównaniu z kosztami utrzymania populacji żywych zwierząt.
Pojedyncze banki są w stanie przechowywać duże ilości materiału genetycznego i wymagają niewielkiej kadry specjalistów.
Zamrożony materiał genetyczny nie jest narażony na utratę zmienności na skutek działania selekcji, dryfu genetycznego czy wzrostu inbredu, jak to się dzieje w populacjach żywych zwierząt; jest też łatwo dostępny.
Metoda ta ma także wiele wad:
roczne koszty funkcjonowania banków, ze względu na cenę ciekłego azotu są wysokie, a materiał w nich zgromadzony, o ile nie jest użytkowany, nie przynosi bezpośrednich korzyści.
Zwierzęta odtwarzane z zamrożonego materiału genetycznego nie są przystosowane do zmienionych już warunków środowiskowych.
Przede wszystkim jednak technologie mrożenia i utrzymania wysokiej wartości biologicznej materiału po rozmrożeniu nie są jeszcze dostępne w odniesieniu do wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich, jak też istnieje duża zmienność między rasami jeśli idzie o efektywność procesu kriokonserwacji.
SEKSOWANIE NASIENIA
Jest to podział nasienia ze względu na płeć. Możliwość identyfikacji płci zwierząt i regulacji stosunku liczebnego urodzeń osobników męskich i żeńskich są przedmiotem badań od wielu lat. Frakcjonowanie nasienia pozwoliłoby na zdeterminowanie płci zarodka już w momencie zapłodnienia. Najbardziej efektywną i ekonomiczną metodą wydaje się rozdzielenie plemników na frakcje obdarzone chromosomem X lub Y za pomocą cytometrii przepływowej. Jest to metoda dokonywania pomiarów cech komórek za pomocą urządzenia zwanego cytometrem przepływowym, w którym komórki przepływają pojedynczo w strumieniu cieczy przez promień światła i punkt analizy. Dokładność cytometrycznego rozdziału plemników wynosi ok.90%, a współczesna metoda ich segregacji pozwala uzyskać 3-3,5 tys. żywych, nieuszkodzonych plemników X na sekundę. Jeden ejakulat buhaja-po odpowiednim przygotowaniu-jest sortowany przez 10 cytometrów w ciągu 4-5 godzin. Otrzymuje się z niego ok.200 porcji inseminacyjnych seksowanego nasienia. Skuteczność zacielenia jest nieco mniejsza niż w przypadku użycia nasienia tradycyjnego.
R E G U L A M I N
wpisu do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych
Informacje wstępne dotyczące ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych
Księgi bydła hodowlanego ras mlecznych prowadzi się w celu ewidencjonowania pochodzenia oraz informacji o wartości użytkowej i hodowlanej bydła ras mlecznych stanowiących podstawę do prowadzenia pracy hodowlanej.
Księgi prowadzone są przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka zwaną dalej PFHBiPM na podstawie zasad podanych w niniejszym regulaminie
Wpisu bydła hodowlanego do ksiąg dokonuje osoba posiadająca uprawnienia nadane przez PFHBiPM
PFHBiPM jest odpowiedzialna za prowadzenie szkoleń krajowych i zagranicznych oraz weryfikację uprawnień nadanych osobom dokonującym wpisu bydła hodowlanego do ksiąg i prowadzącym księgi.
Za prawidłowość dokonania wpisu bydła do ksiąg i prowadzenie dokumentacji hodowlanej ksiąg odpowiada PFHBiPM
Na wniosek hodowcy lub posiadacza zwierząt wydawane są zaświadczenia potwierdzające wpis zwierząt do ksiąg hodowlanych
Ogólne zasady prowadzenia ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych
PFHBiPM prowadzi księgi hodowlane odrębnie dla bydła ras:
polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej (kod HO) i odmiany czerwono-białej (kod RW),
polskiej czerwonej (kod RP) i mieszańców z europejskim bydłem czerwonym, z wyłączeniem czerwonego bydła norweskiego (kod NR) i czerwonego bydła szwedzkiego (kod SR),
simentalskiej (kod SM),
jersey (kod JE),
montbeliarde (kod MO),
polskiej czerwono-białej (kod ZR),
polskiej czarno-białej (kod ZB).
Do księgi rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej wpisuje się bydło czarno-białe i czerwono-białe pochodzenia krajowego i zagranicznego oraz potomstwo pochodzące z kojarzenia pomiędzy odmianami barwnymi (czarno-białą i czerwono-białą) bydła polskiego holsztyńsko-fryzyjskiego i zagranicznego bydła fryzyjskiego jak również z kojarzenia pomiędzy bydłem rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej i zagranicznym bydłem fryzyjskim obu odmian z bydłem rasy polskiej czarno-białej lub bydłem rasy polskiej czerwono-białej.
W części głównej księgi dla krów prowadzony jest rozdział Elita (symbol E). Kandydatki do wpisu do rozdziału Elita wybierane są spośród krów, które uzyskały oszacowany po I laktacji indeks wartości hodowlanej na poziomie ustalonym przez PFHBiPM. Do rozdziału Elita wpisywane są krowy, które w I, II lub III laktacji uzyskały co najmniej dobrą ocenę ogólną typu i budowy, w tym dobrą ocenę wymienia. Krowy rasy simentalskiej powinny posiadać ponadto co najmniej dobrą ocenę umięśnienia
Wpis zwierząt do ksiąg określonej rasy zależy od udziału genów rasy, dla której prowadzona jest księga, zarejestrowanych w systemie informatycznym Symlek. W przypadku rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej sumuje się udział krwi holsztyńsko-fryzyjskiej zwierząt o umaszczeniu czarno-białym i czerwono-białym, a o wpisie do odpowiedniego rozdziału księgi decyduje umaszczenie
W księgach hodowlanych dla krów, cieliczek i buhajów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej prowadzone są odrębne rozdziały dla zwierząt o umaszczeniu czarno-białym i czerwono-białym, do których wpisuje się zwierzęta w zależności od koloru umaszczenia
Zasady wpisu cieliczek ras mlecznych do ksiąg hodowlanych
Część Wstępna Księgi |
polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. |
|
Część Główna Księgi |
polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. |
|
Zasady wpisu krów ras mlecznych do ksiąg hodowlanych
Krowy wpisywane do księgi hodowlanej muszą być poddane ocenie wartości użytkowej.
Krowy można wpisywać do księgi hodowlanej od momentu zarejestrowania ich w systemie informatycznym Symlek.
Ocenę pokroju krowy wpisywanej do rozdziału Elita dokonuje się między 15 a 180 dniem trwania I, II lub III laktacji.
Krowy przy wpisie do księgi muszą spełniać następujące warunki:
Część Wstępna Księgi |
polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. |
przy znanym pochodzeniu posiada udział min.75 % genotypu danej rasy dla której prowadzona jest księga lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub min. 75% genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB. |
Część Główna Księgi |
polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. |
|
Zasady wpisu buhajów ras mlecznych do ksiąg hodowlanych.
Do księgi hodowlanej wpisywane są buhaje, których pochodzenie zostało potwierdzone badaniem grup
i białek krwi lub wynikiem badania polimorfizmu markerów DNA i które zostały zakwalifikowane do hodowli przez prowadzącego księgę.Buhaje przy wpisie do księgi muszą spełniać następujące warunki
Część Główna księgi |
polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. |
1)uzyskał wynik oceny ogólnej typu i budowy min.75 pkt.w przypadku rasy SM i MO uzyskał wynik oceny za umięśnienie - min. 75 pkt. |
Tryb wpisywania buhajów ras mlecznych do ksiąg hodowlanych
Wpisu buhaja do ksiąg dokonuje się po zgłoszeniu buhaja przez jego hodowcę/posiadacza. Zgłoszenie to składane jest pomiędzy 10 a 18 miesiącem życia buhaja. W przypadku zgłoszenia buhaja w innym terminie, decyzję o przyjęciu zgłoszenia podejmuje osoba upoważniona przez Dyrektora Biura
Wpisu buhaja do księgi dokonuje osoba uprawniona do wpisywania bydła ras mlecznych do ksiąg, która jest zobowiązana do
dokonania przeglądu buhajka oraz sporządzenia protokołu z przeglądu buhajka,
pobrania tkanki biologicznej w celu potwierdzenia pochodzenia,
sporządzenia protokołu z kwalifikacji buhajka po otrzymaniu potwierdzenia pochodzenia buhajka z laboratorium wyznaczonego przez podmiot prowadzący księgę, do przeprowadzenia takich badań,
dokonania oceny typu i budowy zgodnie z Regulaminem oceny typu i budowy bydła mlecznego lub w przypadku ras: simentalskiej, montbeliarde, polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej zgodnie Regulaminem oceny typu i budowy bydła simentalskiego,
przekazania hodowcy lub posiadaczowi buhaja:
- protokołu z przeglądu buhajka,
- protokołu z kwalifikacji buhajka,
- potwierdzenia pochodzenia na podstawie badania grup i białek krwi lub badania polimorfizmu markerów DNA.
wystawienia na wniosek hodowcy/posiadacza buhaja zaświadczenia potwierdzającego wpis buhaja do księgi hodowlanej.
Jeżeli buhaj nie spełnia wymogów wpisu do księgi, osoba uprawniona do wpisywania bydła do ksiąg odnotowuje powód odmowy wpisu w systemie informatycznym SYMLEK i pisemnie informuje hodowcę lub właściciela buhaja
9
Wyszukiwarka