MIĘSNIE GRZBIETU

POW. MM GRZBIETU

a)mm. Kolcowo - ramienne

b)mm. kolcowo - grzbietowe

a) mm kolcowo - ramienne

1.m czworoboczny - płaski, górna cz. grzbietu w okolicy karku.

PP: przyśrodk część kresy karkowej górnej, guzowatość potyliczna zewnętrzna, więzadło karkowe, wszyst wyr kolczyste kręgów piers.

Włókna górne- biegną skośnie w dół przyczep. się do końca bark obojczyka

Cześć środk - kończy się na grzeb łopatki i wyr barkowym obojczyka

Włókna dolne - skośnie w górę do grzebienia łopatki.

czynność: część górna - unosi barki, a przy ustalonych barkach zgina głowę do tyłu

część środkowa - zbliża łopatki do kręgosłupa

część dolna - opuszcza łopatki a przy ustalonym przycz na grzebieniu łopatki unosi tułów.

Górny + dolny= odwodzenie ramienia ponad poziom.

2. m najszerszy grzbietu - niewielka cześć jego górnego brzegu pokrywa mm czworoboczny.

PP: tylna część wargi zewn. grzebienia biodrowego, powięź biodrowo - lędżw; 6 dolnych kręgów piers, 5 lędzw i grzeb. krzyżowym pośrodkowym.

Ppośr - 3 dolne żebra, kąt dolny łopatki

PK: włókna mm przylegaja do bocznych pow. żeber, kier. się do dołu pachowego, kończą się ścięgnem na grzeb. guzka mniejszego kości ramieniowej

czynność: opuszcza podniesione ramie, przywodzi do tyłu i obraca do zewn. Przy ust. ramionach unosi tułów i dźwiga zebra(wdech), podczas kaszlu obniżanie b. brzegu (wydech).

3. m równoległoboczny - przykryty(w większej części przez mm. czworoboczny)

PP: blaszka ścięgnista na dolnym odcinku więzadła karkowego, wyr. kolczyste 6 i 7 kręgu szyjnego oraz wyr. kolczastych i więzadle nadkolcowym 4 górnych kręgów pierś.

PK: na brzegu przyśrodkowym łopatki od grzebienia do końca dolnego. Między włóknami szyjnymi i piersiowymi wyst. szczelina dzieląca mięsień na r. większy i mniejszy.

czynność: pociąga łopatkę ku górze. Razem z mm. czworobocznym zębatym przednim i najszerszym przyciska łopatke do klatki piersiowej.

b) mm. kolcowo -żebrowe

1. m zębaty tylny górny.

PP: 6, 7 kr. szyjny 1, 2 piersiowy

PK. pow. zewn. żeber od 2 do 5.

czynność: unosi żebra(wdechowy)

2. m. zębaty tylny dolny

PP. powięzi piers - lędźwi na wysokości 2 ost piersiowych i 2 pierwszych lędźwiowych.

PK: brzegi dolne żeber: 9 - 12

czynność: opuszcza żebra(wydechowy)

GŁĘBOKIE MM GRZBIETU

1) długie mm grzbietu

a) Układ kolcowo - poprzeczny

m płatowy głowy

PP: wyr. kolczyste i więzadło nadkolcowe 2 górnych kr. piersiowych oraz na więzadle karkowym na przestrzeni od 3 - 7 kr. szyjnego.

PK: wyr sutkowaty kości skroniowej i kresie karkowej górnej k. potylicznej

m płatowy szyji - biegnie w przedłużeniu poprzedniego

PP: wyr. kolczyste i więz. nadkolcowe 3 - 5 kr. piersiowych

PK: guzki tylne wyr. poprzecznych 3 górnych kr. szyjnych.

czynność: oba= zginają głowę i szyje w tył

przy działaniu jednostronnym skręcają głowę i szyje w tę stronę w która działają

m krzyżowo - grzbietowy - leży w bruździe utworzonej przez wyr. kolczyste kręgów oraz wyr. poprzeczne i żebra na przestrzeni od okolicy krzyżowej do karku

PP: pow. grzbietowa kości krzyżowej , więzadła krzyżowo biodrowe - tylne, wyr. kolczyste kr. lędźwiowych i 3 dolnych kr. piersiowych oraz na grzebieniach biodrowych. biodrowych okolicy lędźwiowej mm ten rozdziela się na 2 pasma

m biodrowo - żebrowy(dochodzący do szyi)

m najdłuższy (sięgający do głowy)

m biodrowo - żebrowy- biegnie bocznie i dzieli się na 3 części:

- lędźwi: od wspólnej masy mm do kątów 6 - 9 dolnych żeber

- klatki piersiowej: otrzymuje wiązki wzmacniające od kątów 12 - 7 żebra i kończy się na kątach 6 górnych żeber.

- szyi: wiązki wzmacniające od 6 do 3 żebra i przyczepia się do guzków tylnych wyr poprzecznych od 6 - 4 kr. szyjnego.

m najdłuższy - układa się po stronie przyśrodkowej, dzieli się na;

- klatki piersiowej

PP: od wspólnej masy mm i od wyr. poprzecznych 6 dolnych kr. piersiowych.

PK: na wyr. poprzecznych kr. lędźwiowych, kątach żeber oraz na wyr. poprzecznych wszystk. kr. piersiowych.

- szyi:

PP: wyr. poprzeczne 4 kr piersiowych

PK: guzki tyl wyr poprzecznych 5-2 kr. szyjnego

- głowy:

PP: wyr poprzeczne górnych kr. piersiowych i dolnych szyjnych

PK: wyr. sutkowaty kości skroniowej

czynność: utrzymuje tułów w równowadze. mm biodrowo - żebrowy działając jednostronnie powoduje boczne skłony tułowia. Przy działaniu obustronnym wspólnie z mm. najdłuższym zginają tułów do tyłu. Cz. głowowa m. najdłuższego zgina głowę w tył i pochyla w te sama stronę.

mm PODPOTYLICZNE

a) m skośny górny głowy:

PP: wyr poprzeczny kr. szczytowego, włókna kier się przyśrodkowo ku górze

PK: poniżej kresy karkowej dolnej k. potylicznej

b) m. prosty tylny większy głowy:

PP: wyr kolczysty kr obrotowego

PK: poniżej kresy karkowej dolnej, przyśrodkowo od poprzedniego.

c) m prosty tylny mniejszy głowy - leży najbardziej przyśrodkowo. Od guzka tylnego kr szczytowego do kresy karkowej dolnej

d) m skośny dolny głowy - leży na kr.

PP: wyr. kolczysty kr. obrotowego

PK: wyr kolczysty kr. szczytowego.

e) m prosty boczny głowy

PP: wyr poprzeczny kr szczytowego

PK wyr szyjny kości potylicznej

czynność: mm proste tylne i skośne pociągają głowę ku tyłowi. Oba proste tylne jednej strony + skośny dolny = obrót głowy w te samą stronę

skośny górny skręca w str przeciwną. mm prosty boczny zgina głowę bocznie.

MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ

POW.MM KLATKI PIERSIOWEJ

a) m piersiowy większy

PP:

* cz. obojczykowa - rop. się na domostkowej części obojczyka

* cz. mostkowa - na przedniej pow mostka i chrząstkach kilku żeber

*cz. brzuszna - od blaszki przedniej pochewki mm prostego brzucha

PK: włókna mm biegna zbieżnie i kończą się na grzebieniu guzka większego k. ramieniowej.

czynność: wszystkie razem= obniżanie, przywodzenie i skręcanie ramienia do wewnątrz

*obojczykowa- przywodzi ramię i ustala głowe k. ramieniowej w stawie

*brzuszna- obniża ramię

*mostkowa- f. przywodząca

Przy uniesionych ramionach (razem z najszerszym) dźwigają tułów (w tej pozycji ważne mm wdechowe).

b) m piersiowy mniejszy

PP: zewnętrzna pow od 2 - 5 żebra

PK: wyrostek kruczy łopatki

czynność: obniża pas barkowy, wysuwa go do przodu i pociąga przyśrodkowo. Obraca łopatke obniżając panewke stawową. Przy ustalonym barku unosi żebra (mm pomocniczy wdechowy).

c) m podobojczykowy: od kostno-chrzęstnej granicy 1 żebra do końca barkowego obojczyka

czynność: ustala obojczyk w stawie mostk- obojczyk. hamuje jego ruchy. Poc obojczyk do przodu

d) m zębaty przedni

PP: 10 zębów na 9 górnych żebrach.

PK: włókna biegną do tyłu, wchodzą pod łopatkę i kończą się na jej brzegu przyśrodkowym

czynność:

*cz. górna pociąga bark do przodu

*cz dolna obniża bark i obraca łopatkę - umożliwia odwodzenie ramienia ponad poziom (jak czworoboczny). Mm pomocniczy wdechowy

GŁĘBOKIE MM KLATKI PIERSIOWEJ

a)m międzyżebrowe zewnętrzne: leża w przestrzeniach międzyżebrowych począwszy od guzków żeber do chrząstek chrząstek-dzy żebrowych. . Ich włókna biegną skośnie w kier domostkowym i przyczepiają się na dolnym brzegu wyżej leżącego żebra i górnym niżej leżącego.

b) m międzyżebrowe wewnętrznewypełniają

przestrzenie m-dzy żebrowe od mostka do kątów żeber. Leżą wewnętrznie w stosunku do poprzednich i mają przeciwny kier przebiegu włókien.

c) m podżebrowe - biegną podobnie jak mm

wewnętrzne ale omijają 1 - 2 zebra.

czynność: mm zewnętrz - wdechowe(unoszą żebra), mm cz domostkowa (wdech),boczna - wydech.

d) m poprzeczny klatki piersiowej

PP: tylna pow wyrostka mieczykowatego i trzonu mostka

PK: chrząstki od 2 - 7 żebra

czynność: słaby mmm wdechowy

e) przepona: ogranicza jamę brzuszną od klatki piersiowej. Cz środkowa jest ścięgnista a na zewnątrz biegną włókna mięśniowe.

PP dzieli się na 3 części:

*lędźwiowa- ścięgniste więzadła łukowate oraz odnogi przepony na przed cz. trzonów kr. lędźwi.

*żebrowa- od pow. wewn. chrząstki 7 - 12 żebra

*mostkowa- wewnętrzna p wyr mieczyk.

PK: centralnie leżący środek ścięgnisty w kształcie 3-listnej koniczyny

czynność: główny mm wdechowy. Reguluje siłe wydychanego powietrza, co jest istotne przy wydawaniu głosu

MIĘŚNIE BRZUCHA

BOCZNE I PRZEDNIE MM BRZUCHA

a) m skośny zewn. brzucha:

PP: zewn. pow. 8 dolnych żeber. 5 górnych wiązek wchodzi m-dzy zęby pocz. mm zębatego przedniego, 3 dolne dochodzą do cz. żebrowej najszerszego grzbietu. Włókna mięśniowe kier. się skośnie do przodu i ku dołowi przechodząc w rozścięgno wchodzące w skład przedniej blaszki pochewki m prostego brzucha. Rozścięgna prawej i lewej strony krzyż się ze sobą tworząc kresę białą.

PK: dolne wł. kończą się na wardze zewn. grzeb biodrowego oraz przechodzą w więzadło pachwinowe.

czynność: obustronny skurcz= zgięcie kręgosłupa w przód i obniżanie żeber(wydech). Skurcz jednostronny= skrętoskłon w str przeciwną do tej po której pracuje mm.

b) m skośny wewn. brzucha - przeciwny przebieg wł. niż poprzedni który go przykrywa.

PP: tylna blaszka powięzi piers-lędźw, kresie pośr grzebienia biodrowego i bocznej cz. więzadła pachwinowego.

PK: brzeg dolny 4 ost żeber i na kresie białej.

czynność: praca obustronna - jak poprzednik. Skurcz jednostronny powoduje skrętoskłon tułowia w tę samą stronę.

c) m poprzeczny brzucha- pod skośnym wewnętrznym. Obejmuje narządy trzewne jamy brzusznej.

PP: wewn. pow. od 7-12 chrząstki żebrowej, powięzi pierś - lędźw, wardze wewn. grzebienia biodrowego i więzadle pachwinowym.

PK: koniec przechodzi w rozścięgno przycz. się do kresy białej. Dolne wł. dochodzi do dźwigacza jąder.

czynność: f. ochronna trzewi, wytwarza tłocznie brzuszna.

d) m prosty brzucha

PP: na chrzęstnych cz. żeber 5 - 7, wyr. mieczykowatym, więzadłach żebrowo-mieczyk. Stąd kier. się ku dołowi.

PK: górna gałąź kości łonowej, przednia pow. spojenia łonowego.

czynność: zgina tułów w przód, a przy ustalonym tułowiu unosi miednicę. Pomocniczy wydechowy. Wzmacnia tłocznię brzuszną.

e)m.stożkowaty -od kości łonowej i spojenia łonowego do kresy białej.

czynność: napina kresę białą

TYLNE MM BRZUCHA

a) m czworoboczny lędźwi- składa się z 2 warstw zrośniętych ze sobą.

*warstwa przednia odchodzi od wyrostków żebrowych 5 kr lędźwiowego do 2 a k. na dolnym brzegu 12 żebra.

*warstwa tylna- od wargi wewn. grzeb. biodrowego do wyr. żebrowych kr. lędźwiowych i 12 żebra.

czynność: skurcz jednostronny= skłony boczne tułowia, obustr= obniża 12 żebro.

Pochewka mięśnia prostego brzucha- 2 sprężyste blaszki utworzone przez rozścięgna mm skośnych i poprzecznego brzucha. W odcinku pow. pępka m prosty jest objęty przednią i tylną blaszką pochewki, a poniżej tej linii wyst. tylko blaszka tylna.

Blaszka przednia- w górnych 2/3 częściach jest utworzona przez rozścięgna m skośnego wewn i m skośnego zewn. W dolnej części składa się z rozścięgien odu skośnych i m poprzecznego.

Blaszka tylna- zbudowana z rozścięgna m skośnego wewn. i m. poprzecznego. Pow linii łukowatej blaszka tylna nie występuje.

Tłocznia brzuszna- powstaje podczas jednoczesnego skurczu m powłok brzucha(wzrost ciśnienia). Tłocznia jest najbardziej skuteczna, gdy przepona zostanie zatrzymana w swym dolnym położeniu, a klatka pierś i miednica zbliżają się do siebie. Pomaga przy defekcji, oddawaniu moczu i prze porodzie.

MIĘŚNIE GŁOWY

MM WYRAZOWE GŁOWY

1.mm sklepienia czaszki

a)mm potyliczno - czołowy

2. mm szpary powiek

m okrężny oka, m marszczący brwi, m podłużny

3.mm szpary ust

m obniżający dolną wargę, m. bródkowy m obniżający kąt ust, m śmiechowy, m jarzmowy większy, dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa, dźwigacz wargi górnej, m. jarzmowy mniejszy, m. policzkowy, m. okrężny ust

4. mm nozdrzy

m. nosowy, m. obniżający przegrodę

5. mm małżowiny ustnej

uszny przedni, górny i tylny.

MM ŻWACZOWE

a) m. skroniowy- najsilniejszy m. żwaczowy.

PP: wachlarzowato na kresie skroniowej dolnej, dole skroniowym i łuku jarzmowym

PK: płaskie i silne ścięgno przyczepia się na wyr dziobiastym żuchwy.

czynność: wszystkie włókna= podnosi żuchwę, obraca na zewnątrz, zaciska zęby. Tylne - cofają wys. żuchwę

b) m. żwacz- 2 warstwowy.

*cz. powierzchowna rozp. się na łuku jarzmowym i dolnym brzegu k. jarzmowej, a kończy na bocznej cz. gałęzi i kąta żuchwy.

*Cześć głęboka biegnie od łuku jarzmowego i sięga do stawu skroniowo- żuchwowego.

czynność: unosi żuchwę i obraca ja na zewnątrz.

c) m. skrzydłowy przyśrodkowy - leży wewn. w stosunku do gałęzi żuchwy.

PP: dół skrzydłowy kości klinowej

PK: przyśrodkowa powierzchnia kąta żuchwy.

czynność: unosi żuchwe a przy skurczu jednostronnym obraca ją na zewnątrz.

d) m. skrzydłowy boczny - poł. na zewnątrz od poprzedniego i posiada 2 głowy.

*głowa górna przyczepia się do pow. podskroniowej skrzydła większego k. klinowej

*głowa dolna do powierzchni podskroniowej blaszki bocznej wyrostka skrzydłowatego.

PK: wyrostek kłykciowy żuchwy oraz torebka stawowa i krążek stawowy ST. skron - żuchwowego.

czynność: skurcz obustronny wysuwa żuchwę, jednostronny skręca do wewnątrz. Praca naprzemianstronna = żucie.

MIĘŚNIE SZYI

POWIERZCHOWNE MM SZYI

a) m. szeroki szyi

PP: na tk. podskórnej na wys. 2 i 3 żebra

PK: włókna kier. się przyśrodkowo ku górze i kończą się na powięzi przyuszniczej i twarzowej oraz wplatają się we wł. wargi dolnej.

czynność: pociąga kąt ust w dół i bocznie. Napina skórę szyi(ułatwia krwiobieg w żyle szyi zewn).

b) m mostkowo - obojczykowo - sutkowy

PP1:odchodzi od pow. przedniej rękojeści mostka

PP2:koniec mostkowy obojczyka

PK: wyrostek sutkowaty kości skroniowej, kresa karkowa górna.

czynność: przy skurczu jednostr i ustalonej klatce zgina głowę bocznie i obraca w stronę przeciwną unosząc twarz. Obustronnie: zgina głowę do tyłu.

Przy ustalonej głowie działa jako m. pomocniczy wdechowy unosząc żebra.

ŚRODKOWE MM SZYI

1. Mm. podgnykowe

m mostkowo - gnykowy, m. łopatkowo - gnykowy, m. mostkowo - tarczowy, m. tarczowo - gnykowy

2. Mm. nadgnykowe

m. dwubrzuścowy, m. rylcowo - gnykowy, m. żuchwowo - gnykowy, m. bródkowo - gnykowy

GŁĘBOKIE MM SZYI

1. Mm pochyłe

a) m. pochyły przedni

PP: guzki przednie wyr. poprzecznych od 3 - 6 kr.szyj

Pasma mm łączą się nast. we wspólny brzusiec dochodzący do guzka m. pochyłego na 1 żebrze.

b) m. pochyły środkowy - od wyrostków poprzecznych 6 górnych kr. szyjnych do 1,2 żebra

c) m. pochyły tylny- wyrostki poprzeczne od 5-7 kr szyjnego, do bocznej pow. 2 żebra

d) m. pochyły najmniejszy - między wyr. poprzecznymi 2 ost kr. szyjnych a 1 żebrem.

czynność: jednostronnie= zginają kręgosłup szyjny do przodu, jednostronnie= pochylają do boku. Przy ustalonym kręgosłupie są m. pomocniczymi wdechowymi (unoszą żebra)

2. mm. przedkręgowe

a) m. prosty przedni głowy

b) m długi głowy

c) m. długi szyi

MIĘŚNIE KOŃCZYNY GORNEJ

MM OBRĘCZY KONCZYNY GÓRNEJ

a) m. naramienny

PP: koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy łopatki, dolny brzeg grzebienia łopatki

PK: wł. mm biegna zbieżnie nad st. ramiennym w dół i kończą się silnym ścięgnem na guzowatości k. ramieniowej

czynność:

*cz. obojczykowa - obraca ramię do wewnątrz i przywodzi do przodu

*cz. grzebieniowa - Obr. ramię na zewn. i przywodzi do tyłu

*cz. barkowa - razem z poprzednimi odwodzi ramię do poziomu- dalszy ruch razem z czworobocznym i zębatym przednim.

b) m, nadgrzebieniowy - wypełnia dół nadgrzebieniowy łopatki. Wł. biegną do boku i kończą się na górnej pow. guzka większego kości ramiennej oraz na torebce stawowej.

czynność: razem z poprzednim odwodzi ramię, napina torebkę stawową, słabo skręca r na zewn i pomaga przy zginaniu.

c) m. podgrzebieniowy - układa się w dole podgrzebieniowym łopatki, a kończy na środkowej cz. guzka większego i torebce stawowej.

czynność: skręca ramię na zewn. Górna cz. odwodzi i zgina ramię.

d) m. obły mniejszy

PP: brzeg boczny łopatki, powięż podgrzebieniowa

PK: ścięgno na dolnej cz. guzka większego i torebce st.

czynność: obraca kość ramienna na zewn i napina torebkę stawową.

e) m. obły większy- między dolnym kątem łopatki a grzebieniem guzka mniejszego k. ramiennej. Jego dolny brzeg (z najszerszym grzbietu) tworzą brzeg tylny dołu pachowego.

czynność: jak najszerszy grzbietu.

f) m. podłopatkowy

PP: pow żebrowa łopatki, powięź podłopatkowa

PK: ścięgno końcowe przechodzi nad wyr. kruczym łopatki i przyczepia się prze torebkę stawową na guzku mniejszym.

czynność: obraca ramię do wewnątrz i przywodzi. Napina torebkę stawową.

MIĘŚNIE RAMIENIA

1. Grupa przednia mm ramienia

a) m. kruczo- ramienny

PP: razem z pierś. mniejszym, oraz gł. krótka 2-głowego na wyr. kruczym łopatki.

PK: połowa dł. k. ramiennej, przednia przyśr. część.

czynność: zgina i przywodzi ramię. W zależności od położenia ramienia skręca je do wewn lub na zewn.

b) m. 2-głowy ramienia - 2 PP.

PP1: głowa długa- długie ścięgno na guzku nadpanewkowym łopatki, przebija torebkę stawową układając się w bruździe międzyguzkowej k. ramiennej.

PP2: głowa krótka- od wyr. kruczego łopatki.

PK: połączone głowy kończą się na guzowatości k. promieniowej.

czynność:

*w st. ramiennym obie głowy= zginają ramię. Głowa długa - odwodzi ramię i skręca do wewnątrz, krótka przywodzi.

*st łokciowy: silnie odwraca przedramię, i przedramię tym poł. powoduje zginanie.

c) m. ramienny

PP: od przedniej pow. dalszej połowy k. ramiennej do torebki stawu łokciowego.

PK: ścięgno na guzowatości k. łokciowej.

czynność: silnie zgina przedramię przedramię stawie łokciowym. Prostuje w st. ramiennym

2. Grupa tylna mm ramienia.

a) m. 3-głowy ramienia

PP1:głowa długa - guzek podpanewkowy łopatki

PP2: głowa boczna - tylna pow. k. ramiennej pow. bruzdy nerwu promieniowego

PP3 : głowa przyśrodkowa- tylna pow k. ramiennej poniżej bruzdy.

PK: tylna pow. wyr. łokciowego k. łokciowej.

czynność: Głowa długa- najsilniejszy prostownik ramienia w stawie ramiennym i silny przywodziciel. Wszystkie 3 głowy = prostowanie w st. łokciowym

b) m. łokciowy - od nadkłykcia bocznego k. ramiennej i więzadła pobocznego promieniowego do pow. tylnej górnego odcinka trzonu k. łokciowej.

czynność: razem z poprzednim prostuje ramię, przyciska k. promieniową do łokciowej.

MIĘŚNIE PRZEDRAMIENIA

1. Grupa przednia mm przedramienia

Warstwa powierzchowna

a) m. nawrotny obły

*głowa ramienna pp- nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej, przegroda m-dzy mięśniowa przyśrodkowa ramienia

*głowa łokciowa pp- wyr. dziobiasty k. łokciowej.

PK: obie głowy biegną skośnie w dół, do środkowej części k. promieniowej.

czynność: składowe nawracające przedramię, oraz zginające w stawie łokciowym.

b) m. zginacz promieniowy nadgarstka

PP:nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej, powięź przedramienia. Wł. m. przechodzą w dł. ścięgno biegnące po promieniowej stronie nadgarstka.

PK: na podstawie 2, 3 k. śródręcza

czynność: zgina rękę. Nawraca również przedramię. Słabo zgina w stawie łokciowym.

c) m. zginacz łokciowy nadgarstka:

PP: głowa ramienna na nadkłykciu przyśrodkowym i powięzi przedramienia, oraz głową łokciową - na pow. tylnej wyr. łokciowego i k. łokciowej.

PK: długie ścięgno przyczepia się do k. grochowatej.

czynność: zgina i przywodzi rękę.

d) m. dłoniowy długi

PP: nadkłykieć przyśrodkowy i powięź przedramienia. W cz. dolnej ścięgno końcowe przechodzi w rozścięgno dłoniowe. Leży najbardziej powierzch.

czynność: słabo zgina i nawraca przedramię.

e) m. zginacz powierzchowny palców

*głowa ramienno-łokciowa - nadkł. przyśr. przyr.. ramiennej, wyr. dziobiasty k. łokciowej.

*głowa promieniowa- pow. przednia k. promieniowej.

M wytwarza 4 brzuśce = 4 dł. ścięgna, które na wys policzków bliższych rozdwajają się. Przez tak powst. szczeliny przechodza ścięgna zginacza głębokiego palców (przeszywają je)

PK: poniżej szczelin wytwarzają skrzyżowanie ścięgien i kończą się na brzegach środkowych policzków.

czynność: zginanie ręki i palców. Przywodzenie palców do palca środkowego. Słabo zgina st. łokciowy.

Warstwa głęboka

a) m. zginacz głęboki palców

PP: na trzonie k. łokciowej i błonie m-dzykostnej przedramienia.

Poniżej połowy dł. przedramienia brzusiec przechodzi w 4 dł. ścięgna, które układają się w kanale nadgarstka, a nast. przech. przez szczeliny odp. ścięgien poprzedniego.

PK: podst. dalsza policzków: od 2 - 5.

czynność: zginanie wszystkich st. palców od 2 -5, oraz zginanie i przywodzenie w st. promieniowo- nadgarstk. Zbliża do siebie rozstawione palce.

b) m. zginacz długi kciuka.

PP: przedn. pow. k. promieniowej, błony m-dzykostnej a często od nadkłykcia przyśr. przyr.. ramiennej i wyr. dziobiastego.

PK: podstawa dalszego paliczka kciuka.

czynność: silnie zgina rękę,kciuk. Słaby odwodziciel r.

c) m. nawrotny czworoboczny- rozpięty skośnie m-dzy przednimi pow. k łokciowej i promieniowej w ich dolnych odcinkach.

czynność: nawraca przedramię, dociska do siebie dolne nasady kości przedramienia.

2. Grupa boczna mm. przedramienia.

a) m. ramienno-promieniowy

PP: brzeg boczny trzonu k. ramiennej, w połowie jej dł

PK: wł mm przechodzą w długie ścięgno kończące się powyżej wyr. rylcowatego k. promieniowej.

czynność: silny zginacz st. łokciowego. Może wyk. ruchy nawracania i odwracania

b) m. prostownik promieniowy długi nadgarstka

PP: nadkłykieć boczny, brzeg boczny k. ramiennej i przegrody m-dzymięśniowej bocznej.

PK: dł. ścięgno końcowe przechodzi przez 2 przedział troczka prostowników, pow. grzbietowa 2 k. śród.

czynność: zgina staw łokciowy i słabo nawraca przedramię. Silnie prostuje rękę i odwodzi ją.

c) m prostownik promieniowy krótki nadgarstka

PP: nadkłykieć boczny k. ramiennej, powięź przedramienia.. W poł. dł. k. ramiennej przechodzi w ścięgno, które biegnie przez 2 przedział troczka prostowników

PK: pow. grzbietowa 3 k. śródręcza

czynność: silnie prostuje rękę i słabo ją odwodzi. Nieznacznie zgina w stawie łokciowym.

d) m. odwracasz

PP: grzebień m. odwracacza, nadkłykieć boczny k. ramiennej, w. pierścieniowate, poboczne st. łokc

PK: m. obejmuje od tyłu górny odcinek k. promieniowej i kończy się poniżej jej guzowatości

czynność: odwraca przedramię w każdym położeniu.

2. Grupa tylna mm przedramienia

Warstw powierzchowna

a) m. prostownik palców

PP: nadkł. boczny k. ramiennej, w. poboczne promieniowe i pierścieniowate, powięź przedramienia.

W poł. dł dzieli się na 3-4 brzuśce= ścięgna, które biegną przez 4 przedział troczka prostowników

PK: w okolicy policzków bliższych 2-5 palca przechodza w rozścięgno grzbietowe, kończące się na podst. dalszych policzków tych palców. (db. widoczne na grzbiecie ręki_

czynność: najsilniejszy prostownik ręki. Prostuje palce w st. śródręczno - paliczkowych i odwodzi je.

b) m. prostownik palca małego

PP: tak jak prostownik palców. Jego długie śc. biegnie przez 5 przedział troczka prostowników, przed dojściem do 5placa rozdwaja się i przechodzi w rozścięgno grzbietowe.

czynność: prostuje i przywodzi 5 palec

c) m. prostownik łokciowy nadgarstka

PP: nadkł. boczny k. ramiennej, w. poboczne promieniowe, powięź przedramienia, pow. tylna k. łok

PK: Śc przechodzi przez 6 przedział troczka prostowników i kończy się na podstawie 5 kości śród.

czynność: silny prostownik ręki i najsilniejszy jej przywodziciel. Przy ustalonym kciuku m. odwodzi od niego palce.

Warstwa głęboka

a) m. odwodziciel długi kciuka

PP: pow. tylna k. łokciowej i promieniowej oraz błona m-dzykostna. Płaskie śc przechodzi na str. promieniowa przedramienia, biegnie przez 1 przedział troczka prostowników

PK: podst. 1 k. śródręcza, k. czworoboczna większa

czynność: odwodzi i odprowadza kciuk. Odwodzi i zgina rękę

b) m. prostownik krótki kciuka

PP: tylna pow. k. promieniowej, bł. m-dzykostna

PK: Ść końcowe przechodzi przez 1 przedział troczka prostowników i przyczepia się na podst bliższego paliczka kciuka.

czynność: prostuje kciuk w st. śródręczno- paliczkowym. Odwodzi kciuk i rękę

c)m. prostownik długi kciuka

PP: tylna pow. k. łokciowej, bł. m-dzykostna.

PK: dł. śc końcowe przechodzi przez 3 przedział troczka prostowników, kończy się na podst. dalszego paliczka kciuka.

czynność: prostuje kciuk we wszystkich st. i przywodzi go. Słaby prostownik ręki.

d) m. prostownik wskaziciela

PP: pow. tylna k. łokciowej, bł. m-dzykostnej

PK: śc przech przez 4 przedz. troczka prost., łączy się ze śc prostownika palców i przechodzi w rozścięgno grzbietowe palca wskazującego.

czynność: prostuje palec wskazujący. Prostuje i odwodzi rękę.

KRÓTKIE MM RĘKI

1. Mięsnie kłębu kciuka

a) m. odwodziciel krótki kciuka

PP: troczek zginaczy, guzek k. łódeczkowatej

PK: podstawa bliższego paliczka kciuka

czynność: odwodzi kciuk i przeciwstawia go pozostałym palcom. Zgina st. śród- paliczkowy

b) m. zginacz krótki kciuka

PP: na troczku zginaczy i na 2 k. śródręcza

PK: bliższy paliczek kciuka

czynność: odwodzi, przywodzi lub przeciwstawia kciuk w zal. od położenia. Zgina w st. śród- paliczkow

c)m przeciwstawiasz kciuka- odchodzi od troczka zginaczy i czworobocznej większej, koniec: 1 k. śród.

czynność: przeciwstawia kciuk pozostałym palcom i przywodzi

d) m. przywodziciel kciuka - głowa skośna odchodzi od k. główkowatej, gł. poprzeczna od 3 k. śródręcza. . Wspólne śc końcowe przyczepia się na podst. bliższego paliczka kciuka

czynność: przywodzi i przeciwstawia kciuk. Zgina st. śród- paliczkowy.

2. mm kłębu palca małego

a) m. dłoniowy krótki: m-dzy rozścięgnem dłoniowym i troczkiem zginaczy, a skóra ręki na brzegu łokciow

czynność: marszczy brzeg łokciowy dłoni

b) m. odwodziciel palca małego: od k. grochowatej i troczka zginaczy do paliczka bliższego palca małego

czynność: odwodzi 5 palec. Zgina go w st. śród-paliczk

c) m. zginacz krótki palca małego - m-dzy k. haczykowatą i troczkiem zginaczy a paliczkiem bliższym 5 palca.

czynność: zgina 5 palec.

d) m. przeciwstawiasz palca małego: od k. haczykowatej do 5 k. śródręcza.

czynność: przesuwa 5 k, przeciwstawia mały palec

3. Mięśnie środkowe dłoni

a) mm. glistowate(4) leżą m-dzy ścięgnami zginacza głębokiego palców. PK znajdują się w rozciągnie grzbietowym , w ok. policzków bliższych od 2-5

czynność: poprzez rozścięgno grzbietowe prostują palce w st. międzypaliczkowych.

b) m. międzykostne wypełniają przestrzenie m-dzykostne śródręcza i układają się w warstwach dłoniowej i grzbietowej.

czynność: grzbietowe: odwodzą w st. śródręczno - paliczkowych, dłoniowe: przywodziciele. Pracując wspólnie zginają palce i prost. w st. międzypaliczk.

MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

MM OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ

1. Grupa przednia

a) m. biodrowo- lędźwiowy- dzieli się na 3 części

lędźwiowy większy PP: pow. boczna trzonów 12 kr. piersiowego i 1-4 kr. lędźwiowego oraz na wyr żebrowych wszystk. kr. lędźwi.. PK:krętarz mniejszy kości udowej

lędźwiowy mniejszy PP: od 12 piers, 1 lędźw. PK: powięź biodrowa, łuk biodr- łonowy, wyniosłość biodrowo - łonowa

m. biodrowy- wypełnia dół biodrowy, otrzymuje pasma od obu kolców biodrowych przednich. PK: na krętarzu mniejszym.

M biodrowo - lędźwiowy biegnie pod więzadłem pachwinowym przez rozstęp mięśni.

czynność: zginają st. biodrowy(m. biodrowy 0 siła ruchu, lędźwiowy - szybkość). Przy ustalonych kończynach unosi tułów. Jednostronnie= zgina bocznie odc., lędźwiowy kręgosłupa. W st biodrowym+ przywodzenie i obracanie uda na zewnątrz.

2. Grupa tylna

a) m pośladkowy wielki

PP: powięź biodr- lędźwi, kresa pośladkowa tylna talerza biodr, boczny brzeg k. krzyżowej i guzicznej, w krzyżowo-guzowe.

PK: włókna kierują się skośnie w dół i kończą na powięzi szerokiej uda, guzowatość pośladkowa k.udow

czynność: prostuje st. biodrowy, skręca udo na zewnątrz,; przywodzi i odwodzi udo. . Działając na pow. szeroką prostuje kolano. Utrzymuje pionowa postawę ciała. Obustronnie=- chroni tułów przed upadkiem do przodu.

b) m. pośladkowy średni- leży pod poprzednim

PP:talerz k. biodrowej, m-dzy kresą pośladkowa przednią i tylną

PK: boczna pow. krętarza większego.

c) m. pośladkowy mały - pod poprzednim

PP: Kresa pośladkowa przednia i dolna

PK: przednia pow. krętarza większego

czynność: oba działają wspólnie - odwodzą kończyny. Wł przednie zginają udo i skręcają do wewnątrz, tylne: prostowanie uda i skręcanie na zewn.

d) m. naprężacz powięzi szerokiej:

PP: kolec biodr. przedni górny, powięź pośladkowa

PK: na wys krętarza większego wł przechodzą w pasmo biodrowo - piszczelowe powięzi szerokiej, kończące się na kłykciu bocznym piszczeli.

czynność: zgina, odwodzi i skręca udo do wewnątrz. Poprzez napięcie pow. szerokiej ustala staw kolanowy, zgięty st. kolanowy zgina jeszcze bardziej

e) m. gruszkowaty

PP: miednicza pow. k. krzyżowej. Brzusiec m. przechodzi przez otwór kulszowy większy

PK: ść końcowe przyczepia się do krętarza większego

czynność: skręca udo na zewn, słabo je odwodzi i prostuje. Pochyla miednicę i tułów bocznie w str ustalonej nogi.

3. Grupa brzuszna

a) m. zasłaniasz wewnętrzny- rozp się na wewn. pow. bł zasłonowej oraz na k. otaczających otwór zasłoniony. M. przechodzi przez otwór kulszowy mniejszy i k. się na dole krętarzowym k. udowej

b) m zasłaniasz zewnętrzny - odchodzi od zewn. pow błony oraz otw. zasłonionego i kończy się jak poprzedn

czynność: oba skręcają udo na zewnątrz, pomagaja w prostowaniu i przywodzeniu uda.

c) m. bliźniaczy górny i dolny- PP: górny: kolec kulszowy, dolny - guz kulszowy. Pk: dół krętarzowy

czynność: współdziałają z zasłaniaczami

d) m. czworoboczny uda - m-dzy guzem kulszowym, a grzebieniem m-dzykrętarzowym k. udowej

czynność: obraca udo na zewnątrz, przywodzi i prost.

MIESNIE UDA

1. Grupa przednia

a) m. krawiecki - najdłuższy m. człowieka(50 cm)

PP: kolec biodr. przedni g, kieruje się skośnie w dół

PK:owija się wokół nadkłykcia przyśr. przyr.. udowej i dochodzi do guzowatości k. piszczelowej.

czynność: zgina st. biodrowy i kolanowy. Odwodzi udo i słabo skręca je na zewn. Przy zgiętym st. kolanowym obraca podudzie do wewn.

b) m. czworogłowy uda

*m. prosty uda - kolec biodr. przedni dolny i torebka st. biodrowego

*m. obszerny boczny - boczna pow. krętarza większego, warga boczna kresy chropawej i m-dzykrętarzowej.

*m. obszerny przyśrodkowy - warga przyśrodkowa kresy chropawej

*m. obszerny pośredni - pod głową przednią, przednia boczna pow. trzonu k. udowej

PK: śc. przycz. się na brzegach rzepki. Sc to przechodzi w w. rzepki i kończy się na guzowatości k. piszczelowej

czynność: głowa przednia - najsilniejszy zginacz st. biodrowego, odwodzi i lekko skręca udo na zewn. Wszystkie głowy= prostownik st. kolanowego. Nie pozwala na ugięcie kolan podczas stania

2. Grupa przyśrodkowa

a) m. grzebieniowy

PP: grzebień k. łonowej, guzek łonowy i w. łonowe g.

PK: kresa grzebieniowa k.udowej, ponizej krętarza mn.

czynność: przywodzi udo, zgina i nieznacznie obraca je na zewnątrz

b) m smukły

PP: gałąź dolna k. udowej i gałąź k. kulszowej.

PK: Śc końcowe owija się wokół bloczka utworzonego przez nadkłykieć przyśr. przyr.. udowej i przyczepia się do guzowatości k. piszczelowej

czynność: przywodzi udo, nieco je prostuje i skręca na zewn. W st. kolan zgina podudzie i obr je do wewn.

c) m. przywodziciel długi

PP: poniżej guzka k. łonowej

PK: warga przyśrodkowa kresy chropawej

czynność: silnie przyw udo, zgina je i skręca na zewn.

d) m. przywodziciel krótki

PP: przednia pow. gałęzi dolnej k. łonowej

PK: powyżej poprzedniego

czynność: przywodzi, zgina i skręca udo na zewnątrz

e) m. przywodziciel wielki

PP: przed. pow. gałęzi dolnej k. łonowej, gałęzi k. kulszowej i bocznej pow. guza kulszowego

PK: od dolnego odcinka wargi przyśr. kresy chropawej do nadkłykcia przyśr.k. udowej.

czynność: najsilniejszy przywodziciel st. biodrowego.

Wł. przycz. się do kresy chropawej skręcają udona zewn, a wł. nadkł. przyśr obracają je do wewn. Silny prostownik st. biodrowego.

3. Grupa tylna

a) m. półścięgnisty

PP: tylna pow. guza kulszowego

PK: w połowie uda wł przechodzą w dł wąskie ścięgno kończące się na k. piszczelowej i guzowatości piszczeli. Łączy się ze śc. krawieckiego i smukłego - tworząc płytkę ścięgnistą - gęsią stopkę powierzch.

czynność: zgina st. kolanowy i skręca podudzie do wewnątrz. W st. biodrowym jest prostownikiem i słabym przywodzicielem

b)m. półbłoniasty

PP: odchodzi od guza kulszowego, przechodzi w szeroki brzusiec, którego ściegno leży w rowku. m. półścięgnistego

PK: 1-kłykieć przyśrodkowy piszczeli, 2-przechodzi w w. podkolanowe skośne. 3 -w powięź goleni(gęsia stopka głeboka)

czynność: jak poprzednie, lecz działa silniej.

MIĘSNIE GOLENI

1. Grupa przednia

a) m . piszczelowy przedni

PP: kłykieć boczny k. piszczelowej, błona m-dzykostna, powięź goleni.

PK: W poł. dł. goleni przechodzi w dł. śc , biegnie przez przedział środkowy troczków prostowników i kończy się pow. podeszwowych podeszwowych. klinowate przyśr i podst 1 k. śródstopia.

czynność: najsilniejszy prostownik stopy. Kiedy sc przesuwa się w str. przyśr. unosi brzeg przyśr. stopy i odwraca ją. Stopa jest ustalona- zbliża goleń do stopy.

b) m. prostownik długi palców

PP: kłykieć boczny piszczeli, brzeg przedni i głowa strzałki

PK: sc końcowe przechodzi przez boczne przedziały troczków prostowników po czym dzieli się na 4 ścięgna przechodzące w rozcięgna grzbietowe palców od2 - 5.

c) m. strzałkowy trzeci - boczna odszczepiona część prostownika długiego palców. PK: pow. grzbietowa 5 k. śródstopia(czasem 4)

czynność; przy ustalonej stopie oba m. zbliżają podudzie do stopy. Gdy stopa jest odciążona prostują w st. skokowym górnym, w dolnym nawracają i odwodza stopę.

d) m. prostownik długi palucha - leży pod poprzednimi

PP: środkowa część k. strzałkowej, bł. m-dzykostna

PK: grzbietowa pow. podst dalszego paliczka palucha.

czynność: prostuje paluch i stopę. Może nawracać lub odwracać stopę.

2. Grupa boczna

a) m. strzałkowy długi

PP: kłykieć boczny piszczeli, głowa strzałki, pow boczna strzałi w odcinku górnym i powięź goleni

PK: dł. śc owija się wokół kostki bocznej, przechodzi pod bloczkiem strzałkowym k. piętowej na str. podeszwową stopy, układając się w bruździe k. sześciennej i kończy się na k. klinowatej przyśrodkowej i guzowatości 1 k. śródstopia

czynność: unośi brzeg boczny odwodzi i zgina stopę.

b) m. strzałkowy krótki

PP: pow. boczna strzałki w połowie jej dł.

PK: śc końcowe biegnie pod dolnym troczkiem m strzałkowych(owija się wokół kostki bocznej), przyczepia na guzowatości 5 k. śródstopia

czynność: zgina, nawraca i odwodzi stopę

Ścięgna końcowe piszczelowego przedniego i strzałkowego długiego otaczają stopę od strony przyśrodkowej i bocznej kończą się w tym samym miejscu. W ten sposób powst, strzemię ścięgniste stopy, które wpływa na podtrzyma. wysklepienia stopy

3. Grupa tylna

a)warstwa powierzchowna

*m. brzuchaty łydki

PP: głowy boczna i przyśrodkowa, na tylnej, pow. k. udowej(pow. kłykcia bocznego i przyśr).

PK: obie głowy łączą się we wspólny brzusiec, który w połowie goleni przechodzi w śc. Achillesa kończące się na guzie piętowym.

*m. płaszczkowaty

PP: ylna pow. głowy strzałki, jej górna część trzonu, na kresie m. płaszczkowatego piszczeli i tylnej pow. piszczeli. Brzusiec m. przechodzi nast. w śc piętowe.

*m. podeszwowy:

PP: od k. udowej pow. kłykcia bocznego.

PK: albo kończy się oddzielnie na guzie piętowym, albo łączy się ze ścięgnem piętowym

czynność; najsilniejszy zginacz stopy. Ruchy lokomocyjne. Powoduje odwracanie i przywodzenie stopy. M. brzuchaty i podeszwowy SA również zginaczami stawu kolanowego.

b)warstwa głęboka

* m. podkolanowy

PP: nadkłykieć boczny k. udowej, tylna pow. torebki st. kolanowego

PK: k. piszczelowa, pow. kresy m. płaszczkowatego

czynność: zgina st. kolan i obraca podudzie wewn

*m. zginacz długi palców

PP: k. piszczelowa(pon. kresy m. płaszczkowatego), powięź goleni, łuk ścięgnisty

PK: sc. końcowe owija się wokół k. przyśrodkowej i poniżej niej jest podtrzymywane przez troczek zginaczy. Na str. podeszwowej dzieli się na 4 odnogi dochodzące do policzków dalszych palców 2 - 5.

czynność: zgina stopę i palce. Odwr i przywodzi stopę. Wzmacnia jej wysklepienie.

*m. piszczelowy tylny

PP: ln pow. k. piszczelowej i strzałkowej, bł. m-dzy kostna i powięź goleni.

PK: Sc. układa się w rowku k. przyśrodkowej. Kończy się promienistymi pasmami na wszystkich k. stępu wyj k. skokowa oraz na 2,3,4 k. śródstopia.

czynność: odwracasz i przywodziciel stopy. Wzmacnia poprzeczne wysklepienie stopy. - uzupełnia strzemię ścięgniste.

*m. zginacz długi palucha

PP: środkowa część tylnej pow. k. strzałkowej i bł m-dzykostnej.

PK: Śc końcowe przebiega w rowku k. przyśrodkowej pod troczkiem i dochodzi do podstawy dalszego paliczka palucha.

czynność: w st. skokowym górnym zgina stopę, a w dolnym odwraca i przywodzi. Zgina paluch i przy ustalonej stopie wzmacnia jej wysklepienie.

MIĘŚNIE STOPY

MM GRZBIETU STOPY

a) *m. prostownik krótki palców i palucha:

PP:rozp. się wspólnie na górnej i bocznej pow. k. piętowej. Dalej brzusiec dzieli się na głowę przyśrodkową, która kończy się na paliczku bliższym palucha i głowę boczną wytwarzająca 3 ścięgna. Łączą się one ze ścięgnami prostownika długiego palców i kończa na rozcięgnie palców 2 do 5 palec posiada osobne scięgno prostujące od mm strzałkowego 3.

czynność: prostują palce i słabo je rozstawiają

MM PODESZWY

Mm wyniosłości przyśrodkowej

a) *mm. odwodziciel palucha:

PP: przyśrodkowa strona guza piętowego, guzowatość k. łódkowatej i klinowatej przyśrodkowej oraz na rozcięgnie podeszwowym stopy.

PK; podst. bliższego paliczka palucha

czynność: zgina i odwodzi paluch. Wzmacnia przyśr. część wysklepienia stopy.

b)*mm. zginacz krótki palucha: od pow. podeszwowych k. kinowych i k. łódkowatych do podstawy bliższego paliczka palucha.

czynność: wzmacnia wysklepienie stopy i zgina paluch

c)*mm. przywodziciel palucha: posiada głowę skośna rozp. się na podst. k. śródstopia, k. klinowatej bocznej i k. sześciennej, oraz głowę poprzeczną odchodzącą od torebek stawów śródstopno -paliczkowych. Obie głowy kończą się na podst. bliższego paliczka palucha

czynność: przywodzi i zgina paluch, wzmacnia wysklepienie stopy. Głowa poprzeczna zwęża stopę a skośna ją skraca.

Mm. wyniosłości bocznej

a)*mm. odwodziciel palca malego - rozpoczyna się na dolnej i bocznej pow. k. piętowej oraz na rozcięgnie podeszwowym, a kończy na guzowatości 5 k. śródstopia i na paliczku bliższym małego palca.

czynność: zgina mały palec i słabo odwodzi. Wzmacnia podłużne wysklepienie stopy i ją skraca.

b) *mm. zginacz krótki palca małego: biegnie od podstawy 5 k. śródstopia i w. podeszwowego do bliższego paliczka małego palca.

czynność: zgina 5 palec i wzmacnia podłużne wysklepienie stopy.

Mm wyniosłości pośredniej

a) *mm. zginacz krótki palców: przyczepia się do dolnej pow. guza piętowego i rozcięgnie podeszwowym. MM. posiada 4 brzuśce których ścięgna końcowe na wys. bliższych paliczków palców 2-5 sa przeszyte przez ścięgna zginacza długiego palców. Ścięgna te kończą się na środkowych paliczkach palców 2-5.

czynność: zgina palce 2-5. Wzmacnia wysklepienie stopy.

b) *mm. czworoboczny podeszwowy: jest rozpięty między dolną i przyśrodkową pow. k. piętowej, a ścięgniem zginacza długiego palców. Przeciwdziała powstawaniu płaskostopia.

c) *mm. glistowate: 4 wrzecionowate mm leżące m-dzy ścięgnami zginacza dł. palców. Ich przyczepy końcowe mają miejsce na bliższych paliczkach palców 2-5.

czynność: zginają palce i przywodzą je do palucha.

d) *mm. międzykostne: ułożone w 2 warstwach podeszwowej i grzbietowej. 3 mm podeszwowe odchodzą pojedynczymi głowami od przyśrodkowej str. 3 -5 kości śródstopia. 4 mm. grzbietowe rozp. się dwiema głowami na wszystkich k. śródstopia. Wł. mm z dwóch warstw przechodzą we wspólne ścięgno kończące się na bliższych paliczkach palców od 2-5.

czynność: mm. warstwy podeszwowej przywodzą palce do palca 2, a mm międzykostne grzbietowe odwodzą palce od osi przechodzącej przez 2 palec.

staw biodrowy

zginanie: prosty uda, biodr-lędzw, krawiec, pośl śr i mał, napręż pow szer, grzebieniowy, przywodziciel dł i krót i wielk(przed cz wł).

prost: pośl wielk, przyw wielk, 2-gł uda, 4-boczny uda, pośl śr i mał (akt tylny), smukły, półścięgn, półbłon, gruszkow, zasłaniacze zewn i wewn, bliżniacze gór i doln.

odwodz: pośl śred, mał, wielk (przycz powięź)krawiec, gruszkow, prosty uda.

przyw:przywodziciel wielk dł krót, grzeb, biodr -lędźw, pośl wielk, półścięgn, półbłon, 2-głowy, zasłaniacze zewn i wewn, bliżniacze gór i doln.

rot do wew:pośl śr i mał, napręż pow szer, przywodziciel wlk.. rot na zewn: biodr-lędź, pośl wlk, śr mał (akt tylny)gruszkowaty, 4-bocz uda, grzebień, smukł, przywodziciel wielk(cz wł)dł krót.

staw kolan: zgin:2gł uda, półścięg, błoniast, krawiec, smukły, brzuchaty, podeszwowy, podkolanowy.prost:4-głowy uda, pośl wlk. rot do wew: smukły,brzuchaty

krawiec, półścięg, błoniast, podkolanowy. rot na zewn: 2gł uda, brzuch łydki.

staw skok:: zgin:brzuch, płaszczkowaty, podeszwowy, zginacz dł palców, strzałkowy dł -krót, piszczel tyl, zgin dł palucha. prost: piszcz przed, prost dł palców, strzałkowy trzeci, prost dł palucha. odwodz i nawrac: prost dł palców, strzałk trzeci, strz dł i krótk

przywodz i odwrac:piszczel tylny, przedn, prost dł palucha, zgin dł palców, zginacz dł palucha

staw ramienny

zgin:2gł ramienia, kruczo-ramienny, naramienny(cz obojcz), nad-podgrzebień

prost:3-gł ram(głowa dł), najszer grzb, obły wieksz, ramienny(na odl)

odwodz: naramienn, nad-podgrzebien, 2-gł ramien(gł dł)

przywodz: najszer grzb, obły większ, pierś większ, 36-gł ram, podłopatk, kruczo-ramienny, 2-gł ram (gł krótka) rot do wewn: najszer grzb, obły większ, podłopatk,, pierś większ, naram (cz obojczyk), 2-gł ram (gł. dł) rot na zewn: pod- nadgrzebien, naram(cz. grzebien) obły mniej

staw łokc: zgin: 2-gł ram, ramienny, nawrotny obły, prostownik promieniowy krótk nadgarstk, zginacz prom (łokc -2) nadgarstk, zginacz pow palców, dłoniowy dł

prost: 3-gł ram, łokciowy. odwrac: 2-gł ramien, odwracacz. nawrac: nawrotn obły, nawrot 4-boczny, zginacz prom nadgarstk, prost promien dł nadgarst, dłoniowy dł.

st promien -nadgarst: zgin: zginacz pow i gł palców, zginacz promien i łokciowy nadgars, zgiancz dł kciuka, odwodziciel dł kciuka, dłoniowy dł

prost: prostownik palcó i wskaziciela, prostow promien dł i krótki nadgarstk, prost dł kciuka. odwodz: zginacz promien badg, prostow promien dł i krótki nadg, odwodziciel dł kciuka, prostow krótki kciuka, prost wskaziciela, zginacz dł kciuka. przywodz: prostow łokc nadg, zginacz łokc nadga, zginacz głęboki palców

Żołądek -workowate rozszerzenie ukł pokarm. Jest rozciągliwy. Leży w podżebżu lewym i okolicy nadpępkowej jamy brzusznej na wys od 11 Th do 1L. NA żołądku wyr. się ścianę przednia i tylną które łaćzą się wzdłóż krzywizn.Krzywizna większa (wypukła) skierowana jest w str lewego łuku podżebrowego, krzywizna mniejsza (wklęsła) bardziej ku tyłowi w str kręgosłupa. Na górnym końcu krzywizny mniejszej żołądek łączy się z przełykiem przez wpust. NA lewo od wpustu - dno. Niżej trzn. Trzon zagina się w prawo, ku górze przechodżąc w odwziernik- który łaczy zołądek z 12-tnicą. Ściana żołądka skł. się z 4 warstw: bł surowiczej(otrzewna,- pokrywa cały żołądek, na krzywiżnie mniejszej przechodzi w w. wątrobowo - żołądkowe, a na większej w w. żołądkowo- przeponowe, śledzionowe oraz okrężnicze - ww w. to umocowanie zołądka.), mięśniowej(zbudowana z mięśniówki gładkeij 3-warstwowej. Warstwa zewn - przebieg podł, warst środkowa - przebieg kokrężny. Pasma mm otaczają cały żołądek.W cz. odźwiernikowej warstwa okrężna tworzy mm. zwieracz odwziernika) tk. podśluzowej (gruba warstwa tk łącznej wiotkiej zaw. naczynia krwion, chłonne i nerwy) i bł. śluzowej (b. gruba, pokryta nabł. jednowarst walcowatym, posiada szaroróżowe zabarwienie. W żołądku pustym bł. śluzowa układa sie w podłużne fałdy poł ze sobą krótkimi fałdami o przebiegu skośnym otaczające tzw. pola żołądkowe. Wzdłóż krzywizny mniejszej - otaczają tzw. drogę żołądkową (jest to rynienka, którą spływa śluz z żołądka do 12-tnicy). Wyst. tu 2 rodz gruczołów: żołądkowe właściwe i gruczoły odwziernikowe. Gruczoły żołądkowe właściweto gruczoły cewkowe, zaw. kom główne i

(- wytw. pepsynogen, który w obecności kw. solnego zmienia się w pepsynę oraz podpuszczkę) i kom okładzinowe wydzielające kwas solny. Gruczoły odwziernikowe to gruczoły pęcherzykowo cewkowe wydzielające śluz który pokrywa bł. śluzową, zabezpieczając ją tym samym przez strawieniem jej przez enzymy. Żołądek wydziela sok żołądkowy(skłąd: pepsyna- trawi białka, podpuszczka - rozkłada białka mleka, lipaza żołądkowa- rozkł część tłuszczy i kw. solny- wytwarza środowisko mocno kw i wyjaławia treść pokarmową. , oraz sole mineralne).

Jelito cienki (czcze i kręte): tworzą 5-m odc jelita krezkowego. Krezka jelita cienkiego jest podwójnym fałdem otrzewnej przymocow. j. czcze i kręte do tylnej ściany jamy brzucha. Korzeń krezki (16 cm) - Przyczepia się od lewej pow. 2 kr. lędźwiowego do stawu krzyżowo-biodrowego. Ściana jelita cienkiego jest zbudowana z 3 warstw: sluzowej, mięśniowej i włóknistej. Bł śluzową pokrywa nabłonek jednowarstwowy walcowaty. W celu zw. pow. chłonnej bł. zawiera liczne fałdy okrężne(najwięcej w j. czczym) i kosmki jelitowe(pow. chłonna zw. się o 600% - palczasta wypustka pokryta rąbkiem oskórkowym zbudowana z centralnie położonego naczynia chłonnego, otoczonego siecią naczyń włosowatych tętniczych i żylnych oraz mięśniami. Między kosmkami znajdują się ujścia gruczołów jelitowych produkujące sok jelitowy zawierający śluz, sekretyne i enzymy). Warstwa mięśniowa - 2 warstwy mięśniówki gładkiej(wewn -przebieg okrężny, zewn - podłużny). Skurcz grubszej warstwy okrężnej powoduje zwężanie światła jelita, natomiast skurcz warstwy podłużnej skraca dł. jelita cienkiego rozszerzając jego światło - tzw fala perystaltyczna. Warstwa włóknistą to otrzewna. Jelito czcze jest szersze, ciemniejsze zabarwienie, fałdy okrężne lepiej wykształcone, kosmki jelitowe wyższe i szersze, nie ma grudek chłonnych.

Jelito grube:(ślepe+ okrężnica+ odbytnica). Bł śluzowa jelita grubego - gładka, j. ślepego i okrężnicy -wyścielona nabłonkiem cylindrycznym, a odbytnice pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski. Bł śluzowa posiada gruczoły wydzielające śluz. Warstwa mm: -3taśmy. Taśma swobodna- na wolnym brzegu jelita grubego, taśma krezkowa- wzdłuż przyczepu j. cienkiego, taśma sieciowa- wyst wzdłuż przyczepu sieci większej do okrężnicy poprzecznej. Taśmy są krótsze niż jelito grube i dlatego wyst tam wypuklenia, między którymi znajdują się przewężenia -fałdy półksieżycowate. W j. grubym wyst także przyczepiki sieciowe- zraziki tłuszczu poryte bł. surowiczą. Bł zewnętrzna stanowi otrzewna.. Jelito ślepe: czyli kątnica która łączy się z j. cienkim przez zastawkę krętniczo- kątniczą. Od kątnicy odchodzi wyr. robaczkowy. Okrężnica: wyróżnia się w niej części poprzeczną, zstępująca i esowatą. Okrężnica wstępująca rozp. się pow. zastawki krętniczo- kątniczej skąd biegnie do wątroby, tam zgina się pod kątem prostym i przechodzi w okrężnicę poprzeczną-(pokryta otrzewną) biegnie na lewo i ku górze gdzie zmienia kier. tworząc zgięcie okrężnicy lewe i przechodzi w okrężnicę zstępująca - leży zewnątrz otrzewnowo, dochodzi do lewego dołu biodrowego i przechodzi w okrężnicę esowatą - leży wewnątzrotrzewnowo, biegnie od grzebienia biodrowego lewego do poziomu 2 i3 kręgu krzyżowego gdzie przechodzi w odbytnicę. Otrzewna- bł. surowicz. jest zbudowana z otrzewnej ściennej- wyściela od wewn. ściany jamy brzucha i meidnicy i otrzewnej trzewnej- pokrywa narządy tych jam. Schodząc ze ściany jamy brzucha otrzewna tworzy fałdy zbudowane z 2 blaszek bł. surowiczej zwane więzadłami. Wewnątrzotrzewnowo leżą: wątroba, żołądek, śledziona, górna cz. 12-tnicy, jelito czcze, kręte, ślepe, wyr robaczkowaty, okrężnica poprzeczna i esowata, macica, jajowód, jajniki. Zewnątrzotrzewnowo leżą: trzustka, zstępująca i wstępująca cz. 12-tnicy i okrężnicy, odbytnica, pęcherz moczowy, moczowody aorta brzuszna, żyła gł dolna, pnie współczulne układu autonomicznego.

WATROBA Największy gruczoł ustroju, 1500g. Leży w podżebżu prawym, czerwonobrunatne zabarwienieprzez. Pow przednia - przeponowa jest podzielona w. sierpowate wątroby na 2 płaty - prawy i lewy. Część pow przeponowej jest zrośnięta z przeponą - pole nagie. Pow. Trzewna jest podz. W kształcie litery H (prawy, lewy i w obrębie płata prawego na czworoboczny i ogoniasty. Bruzda strzałkowa jest utworz. przez w. obłe, i w. żylne.Bruzda strzałkowa stanowi dół pęcherzyka żółc. w której leży trzon pęcherzyka oraz i ż. główna dolna. Wrota wątroby: →ż. wątrobowa, ż wrotna, splot nerwowy;←przewod wątrobowy wspólny, ż. wątrobowe, cz. naczyń chłonnych. Wyciski: przeponowa: sercowy; trzewna: przełykowy, żołądkowy,, odwziernikowy, dwunastniczy, okrężnicy, nerkowy, nadnerczowy. W. jest pokryta otrzewną - wytwarza na brzegu górnym - w. wieńcowe wątroby, zakończone po stronie lewej w. trójkątnym lewym, po prawej - trój. prawym. Na pow przeponowej - w. sierpowate(dolny brzeg obejmuje w. obłe wątroby). Sieć mniejsza: w. wątrobowo - dwunastnicze (na niej biegna przewód żółciowy wspólny, tętn. wątrob, żyła wrotna); w. wątrob - żołądk, wątrob - przełykowe. Krążenie dziwne: żylno - zylne--Torebka włóknista wnika w miąż dzieląc wątrob. na zrazili(centralnie poł. naczynie żylne, wokół kom wątrob). Krew doprowadz. jest do zrazików rozgał. t. wątrob. i ż. wrotnej. Oba te naczynia wnikając dzielą się na: t. międzyzrazikowe i ż. międzyzrazikowe. Od tych naczyn wnika w głąb zrazika sieć naczyn włosowatych dochodząca do żyły środkowej. Nast. krew odpływa przez ż. podzrazikowe do 2-3 ż.wątrobowych, które uchodzą do ż. głównej dolnej. Kanaliki żółciowe - naczynia żółciowe zrazików ograniczone dwoma komórkami wątrobowymi, łączą się w przewody międzyzrazikowe, a nast. wytwarzają przewód żółciowy prawy i lewy. We wrotach łącza się one wytwarzając przewód wątrobowy wspólny(układający się na w. wątrobowo - 12tniczym, a nast. łączy się z przewodem pęcherzykowym tworząc przewód żółciowy wspólny. Pęcherzyk żółciowy: trzon, dno i szyjka. Ściana pęcherzyka zbudowana jest z błony śluzowej tworzącej fałdy spiralne - przewód żółciowy uchodzi na brodawce większej 12tnicy. Czynność wątroby- magazyn dla zw wysokoenergety, produkuje żółć, odtruwa org ze zw powst wskutek procesów gnilnych w jelitach, syntezuje białka osocza, wytwarza czynnik krzepnięcia krwi - protrąbinę. Trzustka: narząd o wydzielaniu enzymatycznym i hormonalnym. Podłużny kształt, 20 cm, 60 - 100g, poł w podżebrzu lewym na wys 1 i2 L. Budowa: głowa, trzon i ogon. Głowa znajduje się we wgłębieniu krzywizny mniejszej 12-tnicy. Od głowy odchodzi wyr haczykowaty. Trzon trzustki jest po. poprzecznie do kręgosłupa , ma kształt graniastosłupa. Ogon -spłaszczony, skier ku górze dochodzi do wnęki śledziony.. Przez całą dł trzustki biegnie przewód trzustkowy - doprowadzający sok trzustkowy (enzymy w nim hydrolizują białka, tłuszcze i węglowodany). Powst on w obrębie ogona z mniejszych przewodzików i biegnie przez trzon i głowę, uchodząc z żółciowym wspólnym na brodawce większej 12-tnicy. Składa się z 2 odmiennych cz. gruczołowych: 1) o wydzielaniu zewn- złożony gruczoł pęcherzykowy, Zraziki trzustki zawierają pęcherzyki gruczołowe, które za pomocą cienkich naczyń łączą się z rozgałęzieniami przewodów trzustkowych. 2) o wydzielaniu wewnętrznym- narząd wyspowy trzustki, które są rozsiane po całym narządzie, oplecione siecią naczyń włosowatych, wytwarzają glukagon i insuline.

Nerki- parzysty narząd leżący pozaotrzewnowo w okolicy lędźwiowej. Lewa-większa i wyżej (Th 12 -L3). Fasolowaty kształt. 12x7x4, 160g. Budowa: pow. przednia, tylna, brzeg: boczny i przyśrodkowy, oraz koniec dolny i górny. NA brzegu przyśrodkowym znajduje się wnęka nerki, przechodząca w zatokę nerkową. Przez wnękę wnika do nerki tętnica nerkowa, a wychodzi żyła nerkowa i moczowód. Pow nerki jest pokryta torebką włóknistą, otoczoną z zewn torebką tłuszczową. Całość objęta powięzią nerkową. Budowa wewn: Wyr sie 2 części: wewn: ciemniejsza, rdzeń nerki, zewn: kora nerki, jaśniejsza- leży obwodowo, a także wnika między rdzeń nerki i jako słupy nerkowe dochodzi do zatoki nerkowej. Kora nerki jest zbudowana z nefronów Rdzeń nerki dzielą słupy nerkowe na piramidy nerkowe (ok 12). Podstawy piramid zwrócone obwodowo, a wierzchołki - brodawki przyśrodkowo. Najbardziej przyśrodkowo poł. jest miedniczka nerkowa, która poprzez kielichy nerkowe mniejsze i większe łączy się z brodawkami piramid. Nefron- jednostka czynnościowa nerki. Jest zbudowany z ciałka nerkowego i kanalików nerkowych. Ciałko nerkowe- cz wydzielnicza, składa się z: kłębuszka otoczonego torebką kłębuszka. Kłębuszek powst. z pętli naczyń włosowatych tworzących sieć dziwną tętniczo - tętniczą.- tzn naczyniami od i doprowadzającymi są tętniczki. Ściana naczynia przed wejściem do kłębuszka rozszerza się tworząc poduszeczkę biegunową zawierająca aparat przykłębuszkowy, który może zamykać światło naczynia. Torebka kłębuszka jest wyścielona nabłonkiem jednowarstwowym płaskim. Zbudowana jest z dwóch blaszek, między którymi znajduje się szczelinowata przestrzeń. Torebka przechodzi w kanalik wyprowadzający w miejscu zwanym biegunem kanalikowym.. Kanaliki nerkowe są drogami odprowadzającymi mocz pierwotny z ciałka nerkowego do kanalików nerkowych zbiorczych. W kanalikach nerkowych wyróżnia się: kanalik kręty 1 rzędu (cz. kręta i prosta), pętlę Henlego, (cz. zstępująca i wstępująca), kanalik kręty 2 rzędu, który łączy się z kanalikiem nerkowym zbiorczym. Kanalik nerkowy zbiorczy biegnie wzdłóż piramidy nerkowej i uchodzi do kielichów mniejszych, nast do większych i do miedniczki nerkowej. Nerki są bdb unaczynione: tętnica nerkowa wnika do nerki przez wnękę i w zatoce ulega podziałowi na tętnice m-dzypłatowe, które biegna słupami nerkowymi i na granicy między rdzeniem a korą dzielą się na tętnice łukowate, które dzielą się na tętniczki międzyzrazikowe. Kłębuszek ciałka nerkowego łaczy się z tętniczkami międzyzrazikowymi poprzez naczynia doprowadzające. Naczynia kłębuszka tworzą sieć tętniczo -tętniczą. Tętniczka odprowadzająca rozgałęzia się ponownie w sieć naczyn włosowatych położonych wokół kanalików nerkowych, po czym krew jest odprowadzana naczyniami żylnymi. Proces powst moczu nast. w obrębie ciałka nerkowego. Z krwi przepływającej pod dużym ciśnieniem przez naczynia kłębuszka przesącza się do torebki ok 20% obj osocza, tworząc mocz pierwotny. Mocz ten przepływa przez kanalik kręty 1 rzędu, pętlę Henlego, kanalik kręty2 rzędu ulega zagęszczeniu (do krwi absorbowana jest woda, glukoza i sole mineralne). Mocz w miedniczce nerkowej to mocz ostateczny.

Serce- pompa ssąco -tłocząca. Spłaszczony stożek. Wyróżniamy: podstawę serca- skierowaną ku tyłowi, w prawo i ku górze i wierzchołek serca zwrócony do przodu, w lewa stronę i ku dołowi. Na sercu wyróżniamy 3 powierzchnie: przednią: mostkowo-żebrową, tylno-dolną(przeponową), i płucną, która łączy obie poprzednie powierzchnie. Serce jest położone w śródpiersiu 2/3 leży po stronie lewej ciała, od 2 -5 przestrzeni międzyżebrowej. 300 g i ma objętość 270 cm3. Serce jest podzielone na prawe(krew żylna) i lewe(krew tętnicza). Każda z poów dzieli się na przedsionki oraz komory(lewy i prawy). Zewn. granice między przedsionkiem lewym i prawym stanowi bruzda międzyprzedsionkowa przednia i tylna, a między komorami bruzda mięrdzykomorowa przednia i tylna. Oba przedsionki komór oddziela bruzda wieńcowa, w której układają się naczynia krwionośne zaopatrujące mm. sercowy. We wnętrzu przedsionki są oddzielone od siebie przegrodą międzyprzedsionkową, a komory przegrodą międzykomorową. Przedsionki od komór oddziela przegroda przedsionkowo - komorowa. Przedsionek prawy- skałda się z zatoki żył gł i przedsionka prawego właściwego. Do cz. zatokowej uchodzą - żyła główna górna, dolna i zatoka wieńcowa. Ściany są gładkie i wyścielone listewkami mięśniowymi(mm. grzebieniaste). Na zewn posiada wypustkę zwana uszkiem prawym serca. Komora prawa- napływa tu krew z przedsionka przez ujście przedsionkowo -komorowe prawe zamykane przez zastawkę trójdzielną. Z tej komory krew wypychana jest do pnia płucnego. Wnętrze jest wyścielone drobnymi beleczkami mięśniowymi i mięśniami brodawkowatymi od których odchodzą struny ścięgniste łączące się z płatkami zastawki. Przedsionek lewy - ściana gładka. Do przedsionka lewego krew powraca z płuc 4 żyłami płucnymi. Komora lewa - krew napływa z przedsionka przez ujście przedsionkowo - komorowe lewe, zamykane zastawką mitralną. Wnętrze wyścielone beleczkami mm i mm brodawkowatymi. Budowa ścian serca - Wsierdzie: wyściela wewn pow serca; Śródsierdzie: zasadniczy mm sercowy, zbudowany z szkieletu serca(tk łączna będąca przyczepem dla mm - 4 pierścienie wł i 2 trójkąty włókniste), mm sercowego właściwego (wł mm poprzecznie prążkowane, mięśniówka przedsionków - warstwa pow o przebiegu okrężnym i głęboka o przebiegu pionowym; mięśniówka komór- warstwa zewn o przebiegu skośnym, środkowa okrężna, wewn podłóżna) i ukł przewodzącego- sam wytwarza bodźce, zaliczamy tu: węzeł zatokowo-przedsionkowy(prawy przedsionek, ujście żyły gł górnej); węzeł przeedsionkowo -komorowy (poł na dnie przedsionka prawego), pęczek przedsionkowo - komorowy (pień w bł części przegrody międzykomorowej. Nasierdzie- okrywa bezp. serce i jest blaszką trzewną worka osierdziowego. Zyła główna górna - powstaje na wys 1 prawego stawu mostkowo - żebrowego z połączenia 2 żył ramienno - głowowych(prawej i lewej). Zbiera krew z głowy, szyi, klatki piersiowej oraz z kończyn górnych. Jest krótkim naczyniem leżącym w śródpiersiu. Przed ujściem do prawego przedsionka przyjmuje żyłę nieparzystą. Ż. nieparzysta zbiera krew z prawej części klatki piersiowej. Żyła główna dolna - powst na wys. 4L z połączenia 2 żył biodrowych wspólnych. To najgrubsze w organizmie naczynie żylne biegnie ku górze po prawej stronie aorty brzusznej, przechodzi przez środek ścięgnisty przepony, a nast. jej krótki odcinek piersiowy i dociera do prawego przedsionka serca. Przyjmuje dopływy ścienne: 4 pary żył lędźwiowych oraz żyły przeponowe. oraz trzewne: żyły wątrobowe, nerkowe, nadnercze oraz jądrowe bądź jajnikowe. Żyła wrotna: doprowadza krew do wątroby z nieparzystych narządów ukł. pokarmowego, z trzustki i ze śledziony. Powst. na wys. głowy trzustki przez poł. żyły śledzionowej z ż. krezkową górną. Żyła wrotna układa się w więzadle wątrobowo - 12-tniczym, przyjmuje żyłę żołądkową lewą, po czym osiąga wrota wątroby. Tutaj ulega podziałowi na gałęzie prawą i lewą, dochodzące do odpowiednich płatów wątroby. Gałęzie te dzielą się na ż., międzyzrazikowe, które przechodzą w sieć naczyń włosowatych, poczym łączą się tworząc powtórnie sieć naczyń żylnych (ż. środkowe zrazika, nast ż. podzrazikowe, z których poł. pows 2 lub 3 ż. wątrobowe doprowadzające krew do ż. głównej dolnej. Zadaniem krążenia wrotnego jest doprowadzenie do wątroby składników pokarmowych wchłoniętych w jelicie cienkim w celu ich zmagazynowania w postaci glikogenu. Krew przepływająca przez wątrobę jest odtruwana ze związków trujących.

RW OŚRODKOWY - NADRZĘDNA FUNKCJA, KONTROLUJE WSZYSTKIE CZYNNOŚCI ORGANÓW CZŁOWIEKA(MÓZGOWIE, RDZEN KRĘGOWY - OTOCZONE BŁONAMI ŁĄCZNOTKANKOWYMI (OPONAMI).

UKŁ. NERW. OBWODOWY - UTRZYMUJE ŁĄCZNOŚĆ USTROJU ZE ŚRODOWISKIEM ZEWNĘTRZNYM PRZEZ NERWY CZUCIOWE I STERUJE NERWAMI RUCHOWYMI(12 PAR NERWÓW CZASZKOWYCH, 31 - RDZENIOWYCH).

UKŁ. NERW. AUTONOMICZNY - STERUJE NARZĄDAMI TRZEWNYMI, PRZEMIANĄ MATERII (CZ. WSPÓŁCZULNA I PRZYWSPÓŁCZULNA).

OŚRODKOWY I OBWODOWY - ADAPTUJĄ ORGANIZM DO OTOCZENIA - UKŁ OJKOTROPOWY; AUTONOMICZNY - DOSTOSOWUJE USTRÓJ DO JEGO WLASNYCH POTRZEB - UKŁ. IDIOTROPOWY.

NEURON - KOM. NERWOWA WRAZ Z JEJ WSZYSTKIMI WYPUSTKAMI. ODRUCH JEST PODST. CZYNNOŚCIĄ, A PODST. ANATOMICZNĄ ODRUCHU JEST ŁUK ODRUCHOWY.

NEURONY - PRZYJMUJA BODŹCE ZE ŚRODOWISKA ZEWN, ANALIZUJA JE, PRZETWARZAJĄ I WYSYŁAJĄ DYSPOZYCJE DO WŁAŚCIWYCH NARZĄDÓW. NEUROGLEJ - ZRĄB DLA NEURONÓW, PEŁNIĄ FUNKCJE PODPOROWE, ODŻYWCZE, WYŚCIELAJA KOMORY I KANAŁY MÓZGOWIA ORAZ RDZENIA KRĘGOWEGO(KOM. EPENDYMALNE).

NEURON - JEST ZBUD. Z CIAŁKA KOM I WYPUSTEK TWORZĄCYCH WŁÓKNA NERW. CIAŁKO KOM(PERIKARION) ZAWIERA PROTOPLAZME (WŁ NERW- NEUROFIBRYLLE PRZEWODZĄ STANY CZYNNE, CIAŁKA NISSLA- MAJA CHARAKTER ODŻYWCZY. WYPUSTKI DZIELIMY NA DENDRYTY - DOPROWADZAJA PODNIETY DO CIŁKA KOM, NEURYTY - WYPROWADZAJA IMPULSY Z KOM. NERW.

KOM DZIELIMY NA:

JEDNOBIEGUNOWE - SIATKÓWKA OKA, ZWOJE MIĘDZYKRĘGOWE

DWUBIEGUNOWE - BŁONA ŚLUZOWA OKOLICY WĘCHOWEJ NOSA

WIELOBIEGUNOWE - NAJLICZNIEJSZE Z DŁ. NEURYTEM(Deitersa) I KRÓTK NEURYT (Golgiego).

WŁ. NERW ODCHODZĄCE OD CIAŁA KOM OTOCZONE SĄ OSŁONKAMI. NERW. CZASZKOWE I RDZENIOWE POSIADAJĄ OSŁONKI SAWANNA. WŁ. OŚRODKOWEGO MAJĄ TYLKO OSŁONKI MIELINOWE. W UKŁADZIE AUTONOMICZNYM WYST WŁ. SZARE - BEZ OSŁONKI MIELINOWEJ. POCZĄTK I KOŃC. FRAGM. WŁ. NERW, NERW. WĘCHOWE SĄ POZBAWIONE OSŁONEK.

SUBSTANCJA SZARA - ZBIÓR CIAŁ KOM. W UKŁ. OŚRODKOWYM WYST. JAKO LEŻĄCA POW. KORA MÓZGU, MÓŻDŻKU, ORAZ GŁĘBIEJ ZNAJDUJĄCYCH SIĘ JĄDER NERWOWYCH. W UKŁ. OBWODOWYM I AUTONOMICZNYM TWORZY ZWOJE NERW. SUBST SZARA ANALIZUJE I PRZETWARZA OTRZYMANE INFORMACJE ORAZ WYSYŁA IMPULSY BĘDĄCE REAKCJA NA POBUDZENIE.

SUBST. BIAŁA - ZBIÓR WYPUSTEK NERWOWYCH. W UKŁ. OŚRODKOWYM WYST W POSTACI DRÓG NERW, A W OBW I AUTOROM. JAKO NERWY. PRZEWODZI IMPULSY DO KONKRETNYCH OŚRODKÓW NERWOWYCH, NARZĄDÓW WYKONAWCZYCH.

MIEJSCE STYKU 2 WŁ. - SYNAPSA - PROD ZW CHEMICZNE, KTÓRE POMAGAJĄ W PRZEJŚCIU PODNIETY Z JEDNEGO WŁ NA DRUGIE.

RECEPTORY - PRZYJMUJA PODNIETY I PRZEKAZUJA JE W KIER CENTRALNEGO UKŁ NERWOWEGO. EKSTERORECEPTORY - ODBIERAJA INF ZE ŚRODOWISKA ZEWN, (TELERECEPTORY - PRZYJMUJĄ BODŹCE NA ODL; KONTAKTORECEPTORY - POPRZEZ ZETKNIĘCIE SIĘ Z PRZEDMIOTEM) INTERORECEPTO RY - ODBIERAJA INF Z WEWNĄTRZ (PROPRIORECEPTORY - CZUCIE KOSTNE, STAWOWE, WISCERORECEPTORY - INF O STANIE NARZĄDÓW TRZEWNYCH, ANGIORECEPTORY - ZLOKALIZOWANE W UKŁ NACZYNIOWYM.

CENTRALNY UKŁAD NERWOWY

MÓZGOWIE - SKŁ SIĘ Z 3 CZĘŚCI UKSZTAŁTOWANYCH Z CEWY NERWOWEJ: PRZODO-, ŚRÓD- I TYŁOMÓZGOWIA. PĘCHERZYKI PIERWOTNE ULEGAJA NASTĘPNIE PODZIAŁOWI WTÓRNEMU, WSKUTEK, CZEGO PRZODOMÓZGOWIE DZIELI SIĘ NA KRESO- I MIĘDZYMÓZGOWIE, A TYŁOMÓZGOWIE: TYŁOMÓZGOWIE WTÓRNE I RDZENIOMÓZGOWIE.

PODZIAŁ CZYNNOŚCIOWY: MÓZG - ODP KRESOMÓZGOWIU, PIEŃ MÓZGU - MIĘDZYMÓZGOWIE, ŚRÓDMÓZGOWIE, MOST TYŁOMÓZGOWIA WTÓRNEGO ORAZ RDZENIOMÓZGOWIE. MÓŻDŻEK - TYLNA CZĘŚĆ TYŁOMÓZGOWIA WTÓRNEGO.

RDZEŃ KRĘGOWY

POŁOŻENIE - MIĘDZY OTWOREM POTYLICZNYM WIELKIM A 2 L W KANALE KRĘGOWYM. GRANICA MIĘDZY RDZENIEM KRĘGOWYM, A MÓZGOWIEM JEST MIEJSCE ODEJŚCIA PIERWSZEJ PARY NERWÓW RDZENIOWYCH LUB TEŻ DOLNY BRZEG SKRZYŻOWANIA PIRAMID. PO L 2 ZWĘŻA SIĘ W STOŻEK RDZENIOWY→NIĆ KOŃCOWA (ZRASTA SIĘ Z OKOSTNĄ K. GUZICZNEJ).

BUDOWA ZEWNĘTRZNA - NA POW ZEWN WYST PODŁÓŻNE BRUZDY, KTÓRE DZIELĄ SUBSTANCJE BIAŁĄ NA TZW. SZNURY. BRUZDY: POŚRODKOWA TYLNA I PRZEDNIA DZIELĄ RDZEŃ NA POŁOWY. KORZENIE BRZUSZNE - BOCZNIE OD SZCZEL. PRZYŚRODKOWEJ PRZEDNIEJ; KORZENIE GRZBIETOWE - OD BRUZDY POŚRODKOWEJ TYLNEJ. POMIĘDZY SZCZELINĄ POŚRODKOWA PRZEDNIĄ, A BRUZDA BOCZNĄ PRZEDNIĄ ZNAJDUJE SIĘ SZNUR PRZEDNI, ZAWIERAJĄCY DROGI NERWOWE SZNURA PRZEDNIEGO. POMIĘDZY BRUZDĄ BOCZNA PRZEDNIĄ, A TYLNĄ - WYST SZNUR BOCZNY - DROGI NERW SZNURA BOCZNEGO. MIEDZY BRUZDĄ BOCZNA TYLNA, A POŚRODKOWĄ TYLNA USYTUOWANY JEST SZNUR TYLNY WRAZ ZE SWOIMI DROGAMI. PODZIELONYMI NA 2 PĘCZKI - SMUKŁY(UKŁ SIĘ PRZYŚRODKOWO) I KLINOWATY(UKŁ SIĘ BOCZNIE).

Z RDZENIEM ŁĄCZY SIĘ 31 PAR NERW. RDZEŃ. ZA POMOCA KORZENI BRZUSZNYCH I GRZBIETOWYCH. ODC RDZENIA ŁĄCZĄCY SIĘ Z KORZENIAMI 1 PARY NERW RDZENIOWYCH TO NEUROMER, LUB SEGMENT. POSZCZEGÓLNE NEUROMERY LEŻĄ WYŻEJ NIŻ ODP IM KRĘGI.

BUDOWA WEWNĘTRZNA

SUBST SZARA -KSZTAUT LIT H, ZAWIERA SPOIDŁA SZARE, OBEJMUJE KANAŁ ŚRODKOWY RDZENIA, JEJ GŁÓWNE RAMIONA PIONOWE TWORZĄ ROGI PRZEDNIE I TYLNE (CZASEM BOCZNE)

- RÓG PRZEDNI - ZAWIERA KOM NERW RUCHOWE, OD, KTÓRYCH ODCHODZĄ KORZENIE BRZUSZNE DOPROWADZAJĄCE POBUDZENIE DO MM SZKIELET.

- RÓG TYLNY - ZAW KOM CZUCIOWE DO, KTÓRYCH DOPROWADZANY JEST IMPULS NERW KORZENIAMI GRZB ZE ZWOJÓW M-DZYKRĘG. BARDZIEJ WYSMUKŁE NIŻ POPRZEDNIE (SZYJKA, GŁOWA, SZCZYT).

- RÓG BOCZNY - KOM TWORZĄCE JĄDRO POŚREDNIO - BOCZNE, DAJĄCE POCZĄTEK PRZEDZWOJOWYM WŁ WSPÓŁCZULNYM (ZACZYNA SIĘ NA WYS OST NEUROMERU SZYJNEGO →3 NEUROMERU L. OD 2 - 4 S - JĄDRO POŚREDNIO - PRZYŚRODKOWE →PRZEDZWOJOWE WŁ PRZYWSPÓŁCZULNE.

OD RDZENIA KR KORZENIAMI BRZUSZNYMI ODCHODZA NEURYTY Z ROGÓW PRZEDNICH I BOCZNYCH. PRZEZ KORZENIE GRZBIETOWE WCHODZĄ DO RDZENIA WŁ NERW, CZĘŚĆ Z NICH KOŃCZY SIĘ W ROGACH TYLNYCH, CZĘŚĆ BIEGNIE DO SZNURÓW TYLNYCH.

SUBST SZARA ZAWIERA GŁ KOM NERW, ALE TAKŻE WŁ NERW, GLEJ I NACZYNIA KRWIONOŚNE. Z POŚRÓD KOM WYRÓŻNI SIĘ:

- KOM KORZENIOWE- UNERWIAJĄ MM POPRZECZNIE PRĄŻKOWANE

- KOM SZNUROWE - TWORZĄ WŁASNY APARAT PRZEWODZĄCY RDZENIA KRĘGOWEGO, LUB DROGI RDZENIOWO - MÓZGOWE

- KOM. WEWNĘTRZNE - ŁĄCZA POSZCZEGÓLNE NEUROMERY LEŻĄCE PO TEJ SAMEJ STRONIE RDZENIA KRĘGOWEGO, KOM KOJARZĄCE

SUBST BIAŁA - LEŻY OBWODOWO, WYST W FORMIE SZNURÓW (PRZEDNI, BOCZNY, TYLNY). ZBUD JEST Z WŁ NERW - TWORZY DROGI:KOJARZENIOWE, SPOIDŁOWE I RZUTOWE.DROGI KOJARZENIOWE(ŁĄCZĄCE OŚRODKI LEŻĄCE NA TEJ SAMEJ WYS I PO TEJ SAMEJ STR RDZENIA KR) ORAZ SPOIDŁOWE (NA TEJ SAMEJ WYS, LECZ PO RZECIWNYCH STRONACH) - DROGI WŁASNE RDZENIA. DROGI RZUTOWE WYST W POST DRÓG RDZENIOWO - MÓZGOWYCH(CZUCIOWYCH)—RDZENIOWO-WZGÓRZOWA-PRZEDNIA I BOCZNA; RDZENIOWO-OPUSZKOWA; RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWA PRZEDNIA I TYLNA, MÓZGOWO - RDZENIOWYCH (RUCHOWYCH) KOROWO-RDZENIOWA PRZEDNIA I BOCZNA, POKRYWOWO-RDZENIOWA, SIATKOWO-RDZENIOWĄ, CZERWIENNO-RDZENIOWĄ, OLIWKOWO-RDZENIOWĄ, PRZEDSIĄKOWO RDZENIOWĄ.

W SZNURZE PRZEDNIM UKŁADAJA SIE DROGI:

A) RDZENIOWO - MÓZGOWE

-RDZENIOWO-WZGÓRZOWA-PRZEDNIA

- RDZENIOWO-SIATKOWA

B) MÓZGOWO-RDZENIOWE

- KOROWO-RDZENIOWA-PRZEDNIA

- POKRYWOWO-RDZENIOWA

SIATKOWO-RDZENIOWA PRZYŚRODKOWA

C) DROGI WŁASNE

-PĘCZEK WŁASNY SZNURA PRZEDNIEGO

W SZNURZE BOCZNYM SĄ DROGI:

A) RDZENIOWO-MÓZGOWE

-RDZENIOWO-WZGÓRZOWA BOCZNA

-RDZENIOWO-POKRYWOWA

-RDZENIOWO-SIATKOWA

-RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWA TYLNA I PRZEDNIA

-RDZENIOWO-OLIWKOWA

B) MÓZGOWO-RDZENIOWE

-KOROWO-RDZENIOWA-BOCZNA

-CZERWIENNO-RDZENIOWA

-SIATKOWO-RDZENIOWA BOCZNA OLIWKOWO RDZENIOWA

C) DROGI WŁASNE

-PĘCZEK WŁASNY SZNURA BOCZNEGO

-DROGA GRZBIETOWO BOCZNA

W SZNURZE TYLNYM PRZEBIEGAJA DROGI;

A) RDZENIOWO - MÓZGOWE

-PĘCZEK SMUKŁY

-PĘCZEK KLINOWATY

B) DROGI WŁASNE

-PĘCZEK WŁASNY SZNURA TYLNEGO

PĘCZEK MIĘDZYPĘCZKOWY

PĘCZEK PRZEGRODOWO - BRZEŻNY

FUNKCJA RDZENIA KREGOWEGO

SIEDLISKO ODRUCHÓW MM.

ŁUK ODRUCHOWY:

RECEPTOR, AFERENTNE WŁ NERW, OŚRODEK NERW, EFERENTNE WŁ NERW, EFEKTOR.

W ZWOJACH MIĘDZYKR ZNAJDUJĄ SIĘ KOM NEURONÓW CZUCIOWYCH ODBIERAJĄCYCH POBUDZENIE Z RECEPTORÓW. NEURONY CZUCIOWE WYSYŁAJA WYPUSTKE KOŃCZĄCA SIĘ SYNAPSAMI SYNAPSAMI SUBST SZAREJ RDZENIA KRĘGOWEGO. PRZEKAZUJĄC POBUDZENIA BEZPOŚREDNIO DO NEURONÓW RUCHOWYCH TWORZA TYLKO 1 SYNAPSE POMIĘDZY NEURONEM CZUCIOWYM A RUCHOWYM - ODRUCH MONOSYNAPTYCZNY.(ROZCIĄGNIĘCIE MM POPRZECZNIE PRĄŻKOWANEGO - POBUDZENIE NEURONÓW CZUCIOWYCH→RDZEŃ KR→ PO PRZEJŚCIU PRZEZ SYNAPSE NEURONY RUCHOWE ZOST POBUDZONE→WYWOŁUJA SKURCZ MM)

CZĘŚĆ NEURONÓW CZUCIOWYCH MA WYPUSTKI, KTÓRE KOŃCZĄ SIĘ SYNAPSAMI NA NEURONACH POŚREDNICZĄCYCH, POŚREDNICZĄCYCH TE Z KOLEI STYKAJA SIĘ SYNAPSAMI SYNAPSAMI NEURONAMI RUCHOWYMI. W TAKIM ŁUKU ODRUCHOWYM WYST 3 NEURONY I 2 SYNAPSY- ŁUK POLISYNAPTYCZNY.(W WYNIKU DZIAŁANIA NA KOŃCZYNE SILNEGO BODŹCA USZKADZAJĄCEGO TK DOCHODZI DO SKURCZU MM ZGINACZY→ZGIĘCIE KOŃCZYNY)

BODZIEC DZIAŁAJĄCY NA OKREŚLONY RECEPTOR WYZWALA ODP OKREŚLONEGO EFEKTORA - ODRUCH WRODZONY. ODRUCH NABYTY - DUŻA ZMIENNOŚĆ REAKCJI, NOWE POŁĄCZENIA POMIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI OŚRODKAMI.

POPRZEZ UKŁAD DRÓG NERWOWYCH W OBRĘBIE SZNURÓW ŁĄCZY UKŁAD OBWODOWY I AUTONOMICZNY Z MÓZGOWIEM.

W RDZENIU ZLOKALIZOWANE SĄ OŚRODKI UKŁ AUTONOMICZNEGO:

WSPÓŁCZULNE- OD 8 SZ - 3 L NEUROMERU- F. NACZYNIORUCHOWE, WŁOSORUCHOWE, POT, TRZEWIA

, PRZYWSPÓŁCZULNE- OD 2 - 4 KRZYŻ - F ODDAWANIA MOCZU, KAŁU, EREKCJA.

RDZEŃ PRZEDŁUŻONY- PRZEDŁUŻENIE RDZENIA KRĘGOWEGO. SIĘGA OD WYJŚCIA PIERWSZEJ PARY NERWÓW SZYJNYCH RDZENIOWYCH DO ŚRODKA DNA KOMORY IV LUB OD PODSTAWY CZASZKI DO PODSTAWY MOSTU VAROLA.

BUDOWA ZEWNĘTRZNA- BRUZDY I SZCZELINY JAK NA RDZENIU KRĘGOWYM. PO STRONIE PRZEDNIEJ ZNAJDUJE SIĘ SZCZELINA POŚRODKOWA PRZEDNIA, A PO JEJ OBU STRONACH LEŻĄ PRZEDŁUŻENIA SZNURÓW PRZEDNICH RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO W POSTACI 2 PIRAMID. Z BOKU PIRAMID CIĄGNIE SIĘ BRUZDA BOCZNA PRZEDNIA, (W KTÓREJ MIESZCZĄ SIĘ WŁ. 12 NERW CZASZKOWEGO). BOCZNIE OD BRUZDY PRZEDNIEJ ZNAJDUJE SIĘ OWALNY OTWÓR ZWANY OLIWKĄ.

PO STR GRZBIETOWEJ WYST BRUZDA BOCZNA TYLNA ZAW WŁ CZUCIOWE I RUCHOWE 9,10,11 NERWÓW CZASZKOWYCH. NA GRZBIETOWEJ POW LEŻY BRUZDA POŚR TYLNA, KTÓRA DZIELI SZNUR TYLNY NA PĘCZKI: KLINOWATY (ZAKOŃCZONY GUZKIEM JĄDRA KLINOWATEGO I JĄDREM) I SMUKŁY(KOŃCZY SIĘ PONIŻEJ DNA KOMORY IV GUZKIEM JĄDRA SMUKŁEGO, KTÓRY ZAWIERA JĄDRO TEGO PĄCZKA). POWYŻEJ GUZKÓW BIEGNIE KONAR DOLNY MÓŻDŻKU OGRANICZAJĄCY DNO KOMORY IV I ŁĄCZĄCY RDZEŃ PRZEDŁUŻONY Z MÓŻDŻKIEM

BUDOWA WEWNĘTRZNA

SUBST SZARA WYST W POSTACI JĄDER: OLIWKI, SMUKŁEGO KLINOWATEGO ORAZ 9 -12 NERW CZASZKOWYCH.

JĄDRO OLIWKI - ZESPÓL KILKU JĄDER- GŁÓWNE- JĄDRO OLIWKI DOLNE I JĄDRA DODATKOWE (GRZBIETOWE I BRZUSZNE). OLIWKA DZIĘKI POŁ Z MÓŻDŻKIEM, TWOREM SIATKOWATYM ORAZ RDZENIEM KR MOŻE KOOORDYNOWAĆ PRACE MÓŻDŻKU Z CZYNNOŚCIA UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO.

JĄDRO SMUKŁE I KLINOWATE ZAWIERAJĄ KOM NERW BĘDĄCE PRZEŁĄCZNIKIEM DROGI RDZENIOWO-OPUSZKOWEJ. TU KOŃCZY SIĘ NEURON RDZEN-OPUSZK, A ZACZYNA NEURON OPUSZ-WZGÓRZ.

W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM ZNAJDUJĄ SIĘ JADRA NERWÓW CZASZKOWYCH:

-J NERW PODJĘZYKOWEGO

-J DWUZNACZNE - WŁ DO MM GARDŁA, KRTANI, PRZEŁYKU

-J PASMA SAMOTNEGO - KOŃCZA SIĘ NA NIM WŁ CZUCIOWE 9,10 ORAZ CZĘŚCIOWO 7 NERW CZASZKOWEGO

-J RUCHOWE GRZBIETOWE NERW 10 - WŁ DO MIĘŚNI GŁADKICH UNERWIANYCH PRZEZ TEN NERW.

-J ŚLINOWE DOLNE - WSPÓLNE DLA CZĘŚCI PRZYWSPÓŁCZULNEJ 9 I 10 NERWU CZASZKOWEGO.

SUBSTANCJA BIAŁA WYST W RDZENIU PRZEŁUŻONYM - W POSTACI PIRAMID, ICH SKRZYŻOWANIA, SKRZYŻOWANIA WSTĘG, PĘCZKÓW SMUKŁEGO I KLINOWATEGO.

PIRAMIDY UKŁ SIĘ NA POW BRZUSZNEJ RDZENIA I ZAWIERAJA WŁ DROGI KOROWO - RDZENIOWEJ. DROGA TA NA WYS RDZENIA PRZEDŁÓŻONEGO ULEGA SKRZYŻOWANIU (SKRZYŻOWANIE PIRAMID) - 80 % WŁ TEJ DROGI PRZECHODZI NA STR PRZECIWNĄ, UKŁADAJĄC SIĘ NASTĘPNIE W SZNURACH BOCZNYCH RDZENIA KRĘGOWEGO JAKO DROGA KOROWO-RDZENIOWA-BOCZNA. NIESKRZYŻOWANE WŁ BIEGNĄ W SZNURACH PRZEDNICH RDZENIA KRĘGOWEGO JAKO DROGA KOROWO-RDZENIOWA PRZEDNIA.

PĘCZEK SMUKŁY I P. KLINOWATY S.A. KONTYNUACJĄ TYCH PĘCZKÓW SZNURA TYLNEGO RDZENIA KR. KOŃCZA SIĘ ONE W JĄDRZE PĘCZKA SMUKŁEGO I KLINOWATEGO. OD TYCH J ODCHODZA WŁ NERW TWORZĄCE TZW WSTĘGĘ PRZYŚRODKOWĄ. WSTĘGA PRZYŚRODKOWA PRZECHODZI ZA PIRAMIDAMI NA PRZECIWLEGŁĄ STRONĘ RDZENIA TWORZĄC W TEN SPOSÓB SKRZYŻOWANIE WSTĘG. NAST. WŁ PODĄŻAJA DO WZGÓRZA JAKO DROGA OPUSZKOWO - WZGÓRZOWA.

TWÓR SIATKOWATY - ROP SIĘ NA POZIOMIE GÓRNYCH NEUROMERÓW RDZENIA KRĘGOWEGO, NASTĘPNIE UKŁADA SIĘ W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM, W MOŚCIE I DOCHODZI AŻ DO ŚRÓDMÓZGOWIA. JEST ZBUDOWANY ZE SKUPISK SUBST SZAREJ(TWÓR SIATKOWATY SZARY) ZAWIERAJĄCY JĄDRA NERW CZUCIOWE I RUCHOWE ORAZ WŁ SUBST BIAŁEJ(T. S. BIAŁY) - TWORZY DROGI NERW, KTÓRE ŁACZA OŚRODKI RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO, MOSTU I ŚRÓDMÓZGOWIA Z RDZENIEM KRĘGOWYM, MÓŻDŻKIEM MIĘDZY SOBĄ. WŁ TWORU SIATKOWATEGO PRZENOSZĄ POBUDZENIA BEZPOŚREDNIO Z JĄDER CZUCIOWYCH NA JĄDRA RUCHOWE NERWÓW CZASZKOWYCH, CZASZKOWYCH POŚREDNIO DO WYŻSZYCH OŚRODKÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W ŚRÓDMÓZGOWIU I MIĘDZYMÓZGOWIU, A TAKŻE DO ROGÓW PRZEDNICH CELEM WYSŁANIA POBUDZENIA NA OBWÓD. WYST TU TAKŻE CENTRA KRĄŻENIA I ODDYCHANIA. ICH USZKODZENIE PROWADZI DO ŚMIERCI PRZEZ UDUSZENIE LUB PORAŻENIE UKŁ KRĄŻENIA.

TYŁOMÓZGOWIE WTÓRNE- ZAWIERA W PRZODZIE MOST VAROLA, Karola TYLE MÓŻDŻEK ORAZ SZCZELINE WYST POMIĘDZY NIMI, CZYLI KOMORE IV.

MOST VAROLA- WYNIOSŁOŚĆ MIĘDZY RDZENIEM PRZEDŁUŻONYM, A KONARAMI MÓZGU ŚRÓDMÓZGOWIA. POW BRZUSZNA - LEŻY Z PRZODU I JEST ODP PIRAMID RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO, POW GRZBIETOWA - TWORZY DNO KOMORY IV.

BUDOWA WEWN: CZĘŚĆ PODSTAWNA I CZ. GRZBIETOWA, CZYLI NAKRYWKA.

W CZĘŚCI PODST SUBST SZARA - J WŁASNE MOSTU W OBRĘBIE SUBST BIAŁEJ (PRZEKAZ (POŚRED) INF Z KORY MÓZGU DO MÓŻDŻKU).

SUBST BIAŁA - PĘCZKI PODŁUŻNE (ZAW WŁ KOROWO-RDZENIOWE, KOROWO-MOSTOWE, KOROWO-SIATKOWE) I WŁ POPRZECZNE ((WŁ MOSTOWO-MÓŻDZKOWE)

W CZ GRZBIETOWEJ SUBST SZARA - J CIAŁA CZWOROBOCZNEGO (FRAG DROGI SŁUCHOWEJ, WYST W MIEJSCU KRZYŻOWANIA SIĘ WSTĘGI BOCZNEJ Z PRZYŚRODKOWĄ) ORAZ J NERWÓW CZASZKOWYCH (CZASZKOWYCH RUCHOWE, CZUCIOWE I PRZYWSPÓŁCZULNE NERW CZASZKOWYCH 5,6,7,8.

SUBST BIAŁA CZ. NAKRYWKOWEJ MOSTU- TO WSTĘGA PRZYŚRODKOWA(ZAW. WŁ. DRÓG CZUCIOWYCH), WSTĘGA BOCZNA(WŁ. DROGI SŁUCHOWEJ ODCHODZĄCEJ OD CIAŁA CZWOROBOCZNEGO) ORAZ KONARY GÓRNE MÓŻDŻKU(PODĄŻAJĄ OD ŚRÓDMÓZGOWIA A NAST. OSIĄGAJĄ MÓŻDŻEK).

TWÓR SIATKOWATY - KONTY T.S RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO(WPŁYWA NA MOTORYKĘ, STATYKE CIAŁA, CZYNNOŚCI WEGETATYWNE I PROCES ODDYCHANIA A TAKŻE PERCEPCJĘ BODŹCÓW CZUCIOWYCH.

MÓŻDŻEK- LEŻY W DOLE CZASZKI PRZYKRYTY NAMIOTEM MÓŻDŻKU - FAŁD OPONY TWARDEJ. SZCZELINA POPRZECZNA MÓZGUODDZIELA MÓŻDŻEK OD PŁATÓW POTYLICZNYCH, A SZCZ. POPRZ MÓŻDŻKU ODDZIELA GO OD MOSTU. POSIADA 2 PŁKULE ORAZ ROBAKA.NA ZEWN. WYST SUBST SZARA(KORA MÓŻDŻKU) POD NIĄ SUBST BIAŁA(CIAŁKO RDZENNE Z J MÓŻDŻKU.

BUDOWA ZEWNĘTRZNA- PÓŁKULE MÓŻDŻKU ORAZ ROBAK PODZILONE SĄ PRZEZ GŁĘBSZE SZCZELINY NA PŁACIKI, NATOMIAST PŁYTSZE SZCZELINY DZIELA PŁACIKI NA MNIEJSZE JEDNOSTKI ZWANE ZAKRĘTAMI - PODZ KLASYCZNY. NOWOCZESNY PODZ: 4 PŁATY- PRZEDNI, ŚRODKOWY, TYLNY, KŁACZKOWO-GRUDKOWY.

BUDOWA WEWNĘTRZNA

SUBST SZARA - KORA(WARSTWA DROBINOWA, ZWOJOWA, ZIARNISTA) ORAZ JĄDRA MÓŻDŻKU(TWORY PARZYSTE - W KAŻDEJ PÓLKULI -PARZYSTE ZĘBATE, CZOPOWATE, KULKOWATE; ROBAK ZAIWERA - J WIERZCHU.

SUBST BIAŁA- CIAŁO RDZENNE (DROGI MÓŻDŻKOWE- ŁĄCZĄ M. Z SĄSIEDNIMI TWORAMI MÓZGOWIA POPRZEZ KONARY MÓŻDŻKU(DOLNE - ŁĄCZA M. Z RDZENIEM PRZEDŁ; ŚRODKOWE - PRZEDŁUŻENIE MOSTU, GÓRNE - ŁĄCZĄ J. ZĘBOWATE, CZOPOWATE I KULKOWATE ZE ŚRÓDMÓZGOWIEM →MIĘDZYMÓZGOWIE.

MÓŻDŻEK - CZYNNOŚCI STATYCZNE, RUCHY, NAPIĘCIE, SKURCZ MM, POBUDZANIA RUCHÓW DOWOLNYCH, MIMOWOLNYCH, ZAUTOMATYZOWANYCH.

KORA M. - INF. INF. STANIE NARZĄDÓW RUCHU, MM POPRZ PRĄŻ, POŁ GŁOWY W STOS DO TUŁOWIA. ZMIENIA NAPIĘCIE WE WSZYSTKICH MM POPRZECZ PRĄŻK. POLA KORY MÓŻDŻKU MAJĄ SWOJE ODBICIE W POLACH KOROWYCH PRZECIWNEJ PÓŁKULI MÓZGU.

USZKODZENIA:

-ATAKSJA- NIEMOŻNOŚĆ UTRZYM WYPROST POSTAWY; ASTAZJA - ZATACZANIE SIĘ PRZY STANIU, ABAZJA - PRZY CHODZENIU.

- DYSMETRIE - NIEMOŻ ZACHAM RUCHU W OKREŚL MOMENCIE.

-ADIADOCHOKINEZA- WYK W SZYBKIM TEMPIE RUCH NAPRZEMIENNYCH

-DRŻENIE ZAMIAROWE - POCZ. FAZA RUCHU

-OCZOPLĄS - RUCH POZIOM GAŁEK

KOMORA IV - WYPEŁ PŁYNEM MÓZGOWO - RDZENIOWYM. KSZTAUT TRÓJKĄTA: PODST. OPIERA SIĘ GRZBIET CZ.. RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO I MOSTU DOCH DO KONARÓW GÓR MÓŻDŻKU, WIERZCHOŁEK - DOMÓŻDŻKOWO. PODSTAWA - PRZEDNIA ŚCIANA KOM IV, 2 BOKI - ŚCIANA TYLNA - STROP. DNO- DÓŁ RÓWNOLEGŁOBOCZNY - OTWORY →POŁ Z KANAŁEM CENTRAL RDZENIA KRĘG, PRZESTRZEŃ PODPAJĘCZYNÓWKOWA, WODOCIĄG MÓZGU. STROP - KOM EPENDYMALNE.

ŚRÓDMÓZGOWIE- NAJKRÓTSZY ODC PNIA MÓZGU, NIE ULEGA WTÓRNEMU PODZIAŁOWI; LEŻY POMIĘDZY MOSTEM VAROLA, A PODST. MIĘDZYMÓZGOWIA. BUDOWA (KONARY MÓZGU, GRZBIETOWA BLASZKA POKRYWY →RAMIONA WZGÓRKÓW. POMIĘDZY KONARAMI MÓZGU, A BLASZKĄ POKRYWY - WODOCIĄG MÓZGU -OTOCZONY ISTOTĄ SZARĄ ŚRODKOWĄ.

KONARY MÓZGU- / PRZEZ SUBST CZARNA NA ODNOGI MÓZGU I LEŻĄCA GRZBIETOWO NAKRYWKĘ. POMIĘDZY KONARAMI WYST DÓŁ MIĘDZYKONAROWY - POLE Z OTWORKAMI DLA NACZYŃ KRWIONOŚNYCH - ISTOTA DZIURKOWANA TYLNA.

ODNOGI MÓZGU - ZAW DROGI NERWOWE →OD KORY MÓZGU→TOREBKA WEWN→ODNOGI PODĄŻAJĄ DO RDZENIA KRĘG, MOSTU I TWORU SIATKOWATEGO (SĄ TO DROGI: KOROWO- RDZENIOWA, MOSTOWA, SIATKOWA)

SUBST CZARNA - SKUPIENIE ISTOTY SZAREJ, POMIĘDZY ODNOGAMI MÓZGU A NAKRYWKĄKONTROLA RUCHÓW MIMOWOLNYCH, WYK RUCHÓW SZYBKICH)

NAKRYWKA - DALSZA CZĘŚĆ NAKRYWKI MOSTU. ZAW SUBST CZARNĄ - JAKO J. CZERWIENNE, ISTOTE SZARA SRODKOWĄ, J. PRZYKONAROWE ORAZ J. 3,4 NERW CZASZKOWEGO. SUBST BIAŁA WYST W POSTACI PĘCZKÓW WŁ. NERWOWYCH. W OBRĘBIE NAKRYWKI WYRÓŻNIA SIĘ TWÓR SIATKOWATY.

J. CZERWIENNE - GŁ J NAKRYWKI POŁ W GÓRNEJ CZ. ŚRÓDMÓZGOWIA, SIĘGAJĄCE DO MIĘDZYMÓZGOWIA. POŁ Z OŚRODKAMI - PÓŁKULE, PIEŃ I RDZEŃ KRĘG. MA SILNE POŁ Z MÓŻDŻKIEM(Z J. ZĘBATYM). DZIĘKI POŁĄCZENIU PRZEZ J. CZERWIENNE I TWÓR SIATKOWATY MÓŻDŻEK WPŁYWA NA CZYNNOŚCI RUCHOWE RDZENIA KREG I PRZEDŁ.

ISTOTA SZARA ŚRODKOWA - OTACZA WODOCIĄG MÓZGU(3, 4 NERW CZASZKOWY).

J. PRZYKONAROWE - ZESPÓŁ MNIEJSZYCH JĄDER ŁĄCZĄCYCH SIĘ WŁ DOPROW. Z J. CIAŁ SUTECZKOWATYCH I J. UZDECZKI., A WŁ ODPROW - Z TWOREM SIATKOWATYM(KONTYNUACJA T. S MOSTU- (REGULUJE STANEM SNU I CZUWANIA).

SUBST BIAŁA NAKRYWKI - TWORZY PĘCZKI WŁ NERW, OBEJMUJĄCE KONARY GÓRNE MÓŻDŻKU, WSTĘGĘ PRZYŚRODKOWĄ, WSTĘGĘ BOCZNĄ, PĘCZEK PODŁÓŻNY PRZYŚRODKOWY.

KONARY GÓRNE MÓŻDŻKU - →OD MÓŻDŻKU PRZEZ GÓRNĄ CZĘŚĆ MOSTU. PO WEJŚCIU DO ŚRÓDMÓZGOWIA PRZECHODZĄ NA STR PRZECIWNĄ TWORZĄC SKRZYŻOWANIE KONARÓW GÓRNYCH PO, CZYM OSIĄGAJA J. CZERWIENNE(CZĘŚĆ WŁ TU SIĘ KONCZY, RESZTA →DO WZGÓRZA)

WSTĘGA PRZYŚRODKOWA- DALSZY CIĄG DROGI OPUSZKOWO - WZGÓRZOWEJ I RDZENIOWO - WZGÓRZOWEJ

WSTĘGA BOCZNA- PRZEWODZI BODŹCE SŁUCHOWE Z J. ŚLIMAKA DO WZGÓRKA DOLNEGO BLASZKI POKRYWY(TU KOŃCZY SIĘ CZ. WŁ) RESZTA PRZEZ RAMIĘ WZGÓRKA DOLNEGO→ CIAŁKA KOLANKOWEGO PRZYŚRODKOWEGO ZAWZGÓRZA.

PĘCZEK PODŁÓŻNY PRZYŚRODKOWY - WŁ 3,4 NERW CZASZKOWEGO, BIEGN OD ŚRÓD →SZYJNA CZ. RDZEN KREG.

BLASZKA POKRYWY - PARZYSTE WZGÓRKI GÓRNE I DOLNE( W ZAGŁĘBIENIU LEŻY SZYSZYNKA)

WZGÓRKI GÓRNE - ZAW. J. WZG. GÓRNYCH(PODKOROWY OŚR. WZROKU).OD J. WZG. GÓR. →PASMA WŁ NERW. TWORZĄCE RAMIONA WZG. GÓR. →CIAŁKA KOLANKOWATE BOCZNE NA ZAWZGÓRZU MIĘDZY.

WZGÓRKI DOLNE - ZAW. J. WZG. DOL. POŁ. Z RAM. WZG. DOL Z CIAŁKAMI KOLANKOWATYMI PRZYŚRODK ZAWZGÓRZA MIĘDZYM(PODKOROWY OŚR SŁUCHU).

WODOCIĄG MÓZGU- ŁĄCZY KOM. IV TYŁOM Z KOM. III MIĘDZY. 20 MM, WYŚCIELONY KOM EPENDYMALNYMI I PŁYNEM M-R.

MIĘDZYMÓZGOWIE

NIŻSZA CZ. PRZODOMÓZG. OD DOŁU SĄSIAD. ZA ŚRÓDMÓZG, A OD GÓRY I Z BOKU Z KRESOMÓZGOWIEM. DZIELI SIĘ NA CZ. GRZBIETOWĄ (WZGÓRZOMÓZGOWIE- WZGÓRZE, ZAWZGÓRZE, NADWZGÓRZE); CZ. BRZUSZNĄ(PODWZGÓRZE). + KOMORA III.

WZGÓRZE - ZBUD GŁ Z SUBST SZAREJ. LEŻY W CENTR, CZ. MIĘDZYM. PRZEDNI KONIEC SĄSIAD. Z GŁOWA J. OGONIASTEGO I SŁUPEM SKLEPIENIA, A TYLNY(PODUSZKA WZGÓRZA) SKIER KU TYŁOWI.

BUDOWA ZEWN:(4 POW)

-GÓRNA(SCHOWANA POD PÓLKULA KRESOMÓZG, SPOIDŁEM WIELK, SKLEPIENIEM, ZWRUCONA DO KOMÓR BOCZNYCH

-DOLNA(ZRASTA SIĘ Z PODWZGÓRZEM)

-BOCZNA(SĄSIADUJE Z J. OGONIASTYM.

-PRZYŚRODKOWA (BOCZNA ŚCIANA KOMORY III)

BUDOWA WEWNĘTRZNA - WYODRĘBNIAMY SUBST SZARĄ TWORZĄCA J. WZGÓRZA, ODDZIELONE OD SIEBIE WĄSKIMI PASMAMI SUBST BIAŁEJ - BLASZKI RDZENNE WZGÓRZA. WYRÓŻNIA SIĘ:

-J. PRZEDNIE. WZG: POŁ Z CIAŁ. SUTECZKOW. PODWZG I HIPOKAMPEM

-J. PRZYŚR. WZG →SIĘ Z CZ. RUCHOWA KORY MÓZGU

J. BRZUSZNE WZG - (J. BRZUSZNE-TYLNO-BOCZNE -ZAKOŃCZ. WSTĘGI PRZYR., BOCZNEJ I TRÓJDZIELNEJ; J. BRZUSZNE-TYLNO-PRZYŚRODKOWE—PRZEŁĄCZNIK DROGI SMAKOWEJ, J. BRZUSZNE-PRZEDNIE I POŚREDNIE WZGÓRZA—MAJA POŁ. Z TWOREM SIATKOWATYM ŚRÓDMÓZG, PRĄŻKOWIEM KRESOMÓZG, Z MÓŻDŻKIEM, KORĄ RUCHOWĄ.

-J. BOCZNE WZGÓRZA- ŁĄCZĄCE SIĘ Z KORĄ CZUCIOWĄ PŁATA CIEMIENIOWEGO

-J. PODUSZKI - PODKOROWY OŚRODEK WZROKU, MAJĄCE POŁ Z PŁATEM POTYL, SKRON, CIEMIEN.

WIĘKSZOŚĆ J WZG MA POŁ Z KORĄ MÓZGU PRZEZ WŁ. WZG-KOROWE I KOROWO-WZG- WŁ TE PRZECHODZĄ PRZEZ TOREBKĘ WEWN.

WZGÓRZE JEST PODKOROWYM OŚR. CZUCIA.KAŻDA DROGA CZUCIOWA MUSI PRZEJŚĆ PRZEZ WZGÓRZE- JEST ONO OŚR KOORDYNACYJNYM, SKUPIAJĄCYM SZEREG DRÓG I PRZENOSZĄCYM INF. DO KORY MÓZGOWEJ.

ZAWZGÓRZE - POŁ W TYLE., PON PODUSZKI WZG. ZBUD Z PARZYST CIAŁ KOLANKOWATYCH BOCZNYCH I PRZYŚR.

CIAŁO KOLANKOWATE BOCZNE- ZAW. J. W/W CIAŁA, PODKOR, OŚR WZROKU. ŁĄCZY SIĘ ZE WZG GÓRNYM BLASZKI POKRYWY ZA POMOCA RAM. WZG. GÓRN. INNA CZ. WŁ TWORZĄC PROMIENISTOŚĆ WZROKOWĄ DOCH DO PŁATA POTYLICZNEGO KORY MÓZGOWEJ.

CIAŁKO KOLANK PRZYŚR - OBEJM J W/W CIAŁKA, KTÓRE S.A. PODKOR OŚR SŁUCHU.CIAŁKO TO ŁACZY SIĘ RAMIEN WZG DOLN ZE WZG DOLNYM BLASZKI POKRYWY. DRUGA CZ. WŁ - ŁĄCZY SIĘ PRZEZ PROMIENISTOŚĆ SŁUCHOWĄ Z PŁ. SKRON KORY MÓZG.

NADWZGÓRZE

-CZ. BOCZNA- TRÓJK UZDECZEK ZAW, J UZDECZKI

-CZ. SROK - OBEJMUJE 1SPOIDŁO UZDECZEK, 2SPOIDŁO TYLNE ORAZ 3SZYSZYNKE. 1i2 ŁĄCZĄ UZDECZKI I SZYSZYNKE ZE WZG I PODWZG.

SZYSZYNKA - ZAWIESZONA NA SPOIDLE UZDECZKI, POMIĘDZY WZGÓRKAMI BLASZKI POKRYWY.

PODWZGÓRZE- (BLASZKA KRAŃCOWA, SKRZYŻOWANIE WZROKOWE, PASMA WZR, CIAŁA SUTECZK, GUZ POPIELATY, LEJEK, PRZYSADKA MÓZGOWA.

- BLASZKA KRAŃCOWA- PASMO ISTOTY SZAREJ, MIĘDZY SKRZYŻOWANIEM WZROK, A DZIOBEM CIAŁA MODELOWEGO.

-SKRZYŻOWANIE WZROKOWE - + WŁ WZROKOWYCH.PRZEDNI CZ. PODWZGÓRZA, BRUZDA + WZROKOWEGO, PRZED SIODEŁK. TURECKIM TRZONU K. KLINOWEJ. DO + DOCHODZA NERW WZROKOWE A ODCHODZĄ PASMA WZROKOWE(WŁ NERW PRZEBIEG OD + WZROKOWEGO DO CIAŁ KOLANKOWATYCH BOCZNYCH)

-CIAŁA SUTECZKOWATE- POŁ W TYLNEJ CZ PODWZG, ZAW J. CIAŁ SUTECZK, KTÓRE MAJĄ POŁ Z NAKRYWKĄ ŚRÓDMÓZG I ZE WZG.

-GUZ POPIELATY - W OKOLICY DNA KOMORY III. ZAW J. G.P. (J. GRZBIET-PRZYŚR I J. BRZUSZNO-PRZYŚR) MAJACE POŁ GŁ Z LEJKIEM(DROGA GUZOWO-LEJKOWA). GUZ ZWĘŻAJĄC SIĘ KU DOŁOWI PRZECHODZI W LEJEK

- LEJEK—POŁ GUZA Z PRZYSADKA MÓZG. SKŁAD SIĘ Z J. LEJKA I DROGI GUZOWO-LEJKOWEJ(JEST ONA GŁ ŁĄCZNIKIEM UKŁ PODWZGÓRZ-PRZYSADK PRZEZ, KTÓRĄ NAST. WZAJEMNE ODDZIAŁ PODWZGÓRZA I PRZYSADKI MÓZG.)

-PRZYSADKA MÓZGOWA- POŁ W ZAGŁĘBIENIU SIODEŁKA TURECKIEGO.GRUCZOŁ

PODWZGÓRZE MOŻNA PODZ. NA 3 CZĘŚCI(WZROKOWĄ, GUZOWA, SUTECZKOWATĄ). SUBST SZARA W CZ. WZROK - J. NADWZROKOWE, J. PRZYKOMOROWE(WYSYŁAJA AKSONY DO TYLNEGO PŁATA PRZYSADKI I DO LEJKA). W CZ. GUZOWEJ: J. GRZBIET-PRZYŚR, BRZUSZNO-PRZYŚR, J. LEJKA - ICH AKSONY DOCHODZA DO PRZYSADKI, WZGÓRZA. W CZ. SUTECZKOWATEJ WYST J. CIALA SUTECZKOWATEGO - AKSONY DOCH DO WAG I NAKRYWKI ŚRÓDMÓZG.

BOCZNIE OD PODWZG WYST NISKOWZG. GŁ CZ. NISKOMÓZGOWIA JEST J. NISKOWZG. ZAL DO UKŁ POZAPIRAMIDOWEGO- MAJĄCE POŁ Z GAŁKĄ BLADĄ I PŁATEM CZOŁOWYM KORY MÓZG.

FUNKCJA PODWZGÓRZE- NEUROSEKRECJE, KONTROLA WYDZIELANIA PRZYSADKI, REG TEMP CIAŁA, POBIER POKARMU I WODY, MECHAĆ SNU, CZUWANIA I EMOCJI.

KOMORA III- WĄSKA SZCZELINA. ŁĄCZY SIĘ Z KOM. BOCZNYMI KRESOMÓZG POPRZEZ OTWÓR M-DZY KOM. OD TYŁU PRZECHODZI W WODOCIĄG MÓZGU. ŚCIANĘ PRZEDNIĄ TWORZĄ: SŁUPY SKLEPIENIA, SPOIDŁO PRZEDNIE, BLASZKA KRAŃCOWA.. TYLNA:: SZYSZYNKA, UZDECZKI, SPOIDŁO TYLNE. ŚCIANY BOCZNE- POW PRZYŚR WZG POKRYTE SUBST SZARĄ. ŚCIANA GÓRNA- CZĘŚĆ SKLEPIENIA, CIAŁO MODELOWE, TK NACZYNIÓWKOWĄ.

KRESOMÓZGOWIE

NAJWAŻNIEJSZA CZ. CENTRALNEGO UKŁ NERW.

KRESOMÓZGOWIE ŚRODKOWE

--BLASZKA KRAŃCOWA - PASMO ISTOTY SZAREJ, MIĘDZY SKRZYŻOWANIEM WZROK, A DZIOBEM CIAŁA MODELOWEGO.

--SPOIDŁO PRZEDNIE - MIEDZY BLASZKĄ KRAŃCOWA A SŁUPAMI SKLEPIENIA. PASMA WŁ. NERW. ŁĄCZĄCE WĘCHOMÓZG Z CIAŁAMI MIGDAŁOWATYMI OBU PÓLKÓL.

--SKLEPIENIE - WŁ NERWOWE ŁĄCZĄCE CIAŁA SUTECKOWATE Z HIPOKAMPEM. PARZYSTE BLASZKI NAD WZG I KOMORĄ III. BLASZKI ŁĄCZA SIĘ →CIAŁO SKLEPIENIA.

--CIAŁO MODZELOWATE- ZBUD Z WŁ NERWOWE ŁĄCZĄCE OBIE PÓŁKULE ZE SOBĄ, INACZEJ SPOIDŁO WIELKIE. CZ. ŚRODKOWA TWORZY PIEŃ→KOLANO C.M→DZIÓB C.M→DOLNA CZ BLASZKA DZIOBOWA ŁĄCZY SIĘ Z BLASZKĄ KRAŃCOWĄ. → KU TYŁOWI TWORZY PŁAT. OD CIAŁA MODZELOWATEGO ODCHODZA WŁ. NERWOWE TWORZĄCE PROMIENISTOŚC C.M., KTÓRA DOCHODZI DO PŁATÓW CZOŁ, CIEM, SKRON, I KORY WYSPY.

--PRZEGRODA PRZEŹROCZYSTA- 2 BLASZKI RZEGR PRZEŹR ROZPIĘTE M-DZY PRZED CZ. CIAŁA MODZELOW A SŁUPAMI SKLEPIENIA. ZAW SKUPISKA SUBST SZAREJ ORAZ WŁ. NERW KOJARZENIOWE.J PRZEGRODY MAJA POŁ Z HIPOKAMPEM, CIAŁEM MIGDAŁOWATYM.

KRESOMÓZGOWIE BOCZNE- UTWORZONE PRZEZ PÓŁKULE MÓZGU(KORA MÓZGU, WĘCHOMÓZGOWIE, SUBST SZARA KRESOMÓZG(J. KRESOMÓZG) SUBST BIAŁĄ KRESOMÓZG ORAZ KOMORY BOCZNE.

PÓŁKULE MOZGU- ODDZIELONE OD SIEBIE SZCZELINA PODŁ MÓZGU. POW: GÓRNO-BOCZNA, PRZYŚRODK, DOLNA.BRZEGI SCHODZA SIĘ W CZ. PRZEDNIEJ PÓŁKULI TWORZĄC BIEGUN CZOŁOWY, ORAZ W CZĘŚCI TYLNEJ- BIEGUN POTYLICZNY. NA POW. PŁATA SKRONIOW. ZNAJDUJE SIĘ BIEGUN SKRONIOWY.

BUDOWA ZEWN KORY MÓZGU- ZBUD Z SUBST SZAREJ, MOCNO POFAŁDOWANA.POKRYTE BRYZDAMI(1,2,3RZĘDU). POMIĘDZY BRUZDAMI ZNAJDUJĄ SIĘ ZAKRĘTY.

PŁATY MÓZGU- ZAKRĘTY MÓZGU ODDZIELONE BRUZDAMI. NA POW GÓRNO-BOCZNEJ WYST BRUZDA ŚRODK(ROLADA)- ODDZIELA P CZOŁOWY OD CIEMIENIOWEGO. BRUZDA BOCZNA(SYLWIUSZA) -PŁAT SKRON OD CIEMIENIOWEGO. PO STR PRZYŚR. LEŻY BRUZDA CIEMIEN-POTYLICZNA. 5 PŁAT -WYSPA LEŻY NA DNIE BRUZDY BOCZNEJ, WEWN PŁATÓW CZOŁ, CIEM, POTYL.

PŁAT CZOŁOWY- NA CZ. OCZODOŁOWEJ K. CZOŁOWEJ.. PRZEDNIA CZ- BIEGUN CZOŁOWY. GRANICE P. CZOŁ STANOWI BRUZDA ŚRODKOWA(OD CIEMIEN) I B. BOCZNA(OD SKRON). ZAKRĘTY: POW GÓRNO-BOCZNA(PRZEDŚRODKOWY, CZOŁOWY GÓRNY, ŚRODKOWY, DOLNY). NA POW RZYŚRODK(CZOŁOWY PRZYŚRODK, ) NA POW PODST(Z. OCZODOŁOWE, Z. PROSTY)

PŁAT CIEMIENIOWY- OD CZOŁ(B. ŚRODK), OD SKRON(B. BOCZNA) , OD POTYL(CIEMIEN-POTYL).

NA POW GÓRNO-BOCZNEJ-(Z. ZAŚRODKOWY, PŁACIK CIEMIEN GÓRNY,DOLNY). NA POW. PRZYŚRODK(PŁAT ZAŚRODKOWY, PRZEDKLINEK)

PŁAT POTYLICZNY- TYLNY DÓŁ BUDOWY CZASZKI. TYLNY KONIEC TWORZY BIEGUN POTYLICZNY. / OD PŁ. CIEMIEN(B. CIEMIEN-POTYL), OD SKRON(NIE MA ODGRAN). ZAKRĘTY: (NA POW GÓRNO-BOCZNEJ(POTYLICZNY GÓRNY, ŚRODKOWY, DOLNY) NA POW PRZYŚRODK(KLINEK, ZAKRĘT JĘZYKOWATY, Z. POTYLICZ-SKRON PRZYŚRODK). NA POW PODSTAWNEJ(FRAGM. ZAKRETU JĘZYKOWEGO)

PŁAT SKRONIOWY - DÓŁ ŚRODKOWY CZASZKI. OD PŁ. ŚRODK I CIEMIEN(B. BOCZNA). ZAKRETY: GÓRNO-BOCZNA(SKRONIOWY GÓRNY, ŚRODKOWY, DOLNY). NA PODST(Z. POTYLICZNO-SKRONIOWY-BOCZNY).

WYSPA - W GŁĘBI B. BOCZNEJ. OKRYWAJA JA FRAGM. PŁ. CZOŁOW, CIEMIEN, SKRON --- WIECZKA WYSPY. OTOCZONA JEST PRZEZ BRUZDE OKÓLNĄ.

BUDOWA WEWN KORY MÓZGU-

CZĘŚĆ STARA(KORA DAWNA- WĘCHOMÓZGOWIE I PŁAT LIMNICZNY); CZ. NOWA(95% CAŁA POW PÓŁKUL.

KORA MÓZGU- Z KOM NERW I SIECI NACZYŃ KRWIONOŚNYCH. KOM NERW W NOWEJ KORZE TWORZA 6 WARSTW: 1)MOLEKULARNĄ, 2)ZIARNISTĄ ZEWN, 3)PIRAMIDOWĄ ZEWN, 4)ZIARNISTA WEWN, 5)PIRAMID WEWN, 6)KOMÓREK RÓŻNOKSZTAŁTNYCH. WARSTWY 2i4 -F RECEPCYJNE, WARSTWY 3i 5 - F. EMISYJNE, WARSTWY 1i6 F. KOORDYNACYJNE.

PODZIAŁ FUNKCJONALNY KORY MÓZGU: KORA:RUCHOWA, CZUCIOWA, WZROKOWA, SŁUCHOWA, SMAKOWA, WĘCHOWA.

--KORA RUCHOWA-ROZP SIĘ TU WŁ DOCHODZĄCE DO ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA KRĘGOWEGO I DO J. POCZĄTK RUCHOW. NERW CZASZKOWYCH. CZ. PRZEDNIA- KORA PRZYRUCHOWA(RUCHY IZOLOWANE I KOMPLEKSOWE); CZ. TYLNA - PIERWOTNA KORA RUCHOWA( ZAWIERA REPREZENTACJE GRUP MM. W KORZE Z. PRZYŚRODK ZNAJDUJE SIĘ POLE DLA MM GŁOWY, WYŻEJ- KOŃCZYNY GÓRNEJ I TUŁOWIA, A NAJWYŻEJ DLA MM KOŃCZYNY DOLNEJ, KROCZA, PĘCHERZA MOCZOWEGO I ODBYTNICY(USZKODZENIE POLA PIERW KORY RUCH POWOD NIEDOWŁAD WIOTKI MM PRZECIWLEGŁEJ STRONY CIAŁA)). W PŁ CZOŁOWYM ZNAJDUJE SIĘ TAKŻE OŚR KOJARZENIOWY KOORDYNUJĄCY RUCHY GŁOWY I GAŁEK OCZNYCH. WYST TEŻ NIESYMETRYCZNY OŚR MOWY(U LUDZI PRAWORĘCZNYCH W LEWYM PŁACIE).

KORA CZUCIOWA - ZLOKALIZOW W ZAKR ZARODKOWYM PŁ CIEMIENIOW. DO TEJ CZ. KORY DOCHODZA WŁ ZE WZGÓRZA(IMP POWIERZCH - DOTYK, BÓL, TEMP) ORAZ CZUCIA GŁĘBOKIEGO Z NARZĄDÓW RUCHU PRZECIWLEGŁEJ CZĘŚCI CIAŁA. W ZAKRĘCIE ZAŚRODKOWYM WYST REPREZENT CZUCIOWA POSZCZEGÓLNYCH CZ.. CIAŁA. BEZPOŚR NAD BRUZD BOCZNĄ ZLOK S.A. OŚR. CZUCIOWE TRZEW, WYŻEJ- YWARZ, KOŃCZ GÓRNA, GŁOWA, SZYJA, TŁÓW, KOŃCZYN DOLNA, KROCZE. OKOLICE O DUŻEJ GĘSTOŚCI RECEPTORÓW MAJĄ DUŻĄ REPREZENTACJE KOROWĄ. USZKODZENIE(OSŁABIENIE CZUCIA W PRZECIWNEJ CZ. CIAŁA). W PŁ CIEMIENIOWYM WYST OŚR. POZWALAJĄCY ROZP KSZTAUTÓW DOTYKIEM, OŚRODEK WZROKOWY MOWY.

KORA WZROKOWA - W PŁ POTYLICZNYM. Z UWAGI NA + WŁ. W PRAWYM PŁ WYST OŚRODEK ODBIERAJACY OBRACY Z LEWEGO OKA. GÓRNA CZ.. OŚR. ODBIERA OBRAZY POWST W GÓRNEJ CZ. SIATKÓWKI, A DOLNA W DOLNEJ. ZNAJDUJA SIĘ TU OŚRODKI, KTÓRYCH ZADANIEM JEST ZAPAMIĘTYWANIE I ZROZUMIENIE WIDZIANEGO OBRAZU(ŚLEPOTA DUCHOWA).

KORA SŁUCHOWA - W ZAKRĘCIE GŁÓWNYM PŁATA SKRONIOWEGO. USZKODZENIE- GŁUCHOTA. W SĄSIEDZTWIE ZNAJDUJE SIĘ OŚR. ZROZUMIENIA DŹWIĘKÓW I CZUCIOWY OŚR. MOWY(PAMIĘĆ SŁYSZANEGO I WYPOWIADANEGO SŁOWA).

KORA SMAKOWA - W PŁ CIEMIENIOWYM, OBOK POLA CZUCIOWEGO TWARZY. DO TEGO OŚR. DOCHODZĄ WŁ. DROGI SMAKOWEJ.

KORA WĘCHOWA - WYST W OBRĘBIE WĘCHOMÓZGOWIA, KTÓRE JEST NAJSTARSZĄ FILOGENETYCZNIE CZĘŚCIĄ KORY MÓZGU.

WĘCHOMÓZGOWIE UMIEJSCOWIONE W PODST. O PRZYŚ. CZ. PÓŁKULI. SKŁADA SIĘ CZ. OBWOD. I ŚRODK.. CZ. OBWOD. POŁOŻONA NA POW. PODSTAW. MÓZGOWIA JEST ZBUDOW. Z OPUSZKI ECHOWEJ, PASMA WĘCHOWEGO, TRÓJKĄTA WĘCH I SUBST. DZIURKOWANEJ PRZEDNIEJ. PONADTO ZALICZAMY PRĄŻEK WĘCHOWY ZAWIERAJĄCY DWA PASMA WĘCHOWE ZEWN. I WEW. ŁĄCZĄCE CZ. OBWODOWĄ Z CZ. KOROWĄ WECHOMUZG. OPUSZKA WĘCH. LEŻY NA POW. POST. PŁ. CZOŁOW. NA BLASZCE POZIOMEJ KOŚCI SITOWEJ WNIKAJĄ TAM PRZEZ OTWORY SITOWE NERWY WECH. PASMO WĘCH. ODCHODZI KU TYŁOWI OD OPUSZKI WECH. ZAWIERA NEURYTY WŁÓKIEN WĘCH. TRÓJKĄT WĘCH. KOŃCZĄ SIĘ TAM PASMA WĘCH. OD KTÓREGO ODCH. PRĄŻKI ECH. PRĄŻKI DOCHODZĄ DO TWORU HIPOKAMPA. CZ. ŚRODKOWA WĘCHOMÓZG POŁOŻONA NA POW. PRZYŚR. PÓŁKULI (JEST OKREŚLANA MIANEM PŁATA LIMBICZNEGO) ZAWIERA ON CZ. LEŻĄCE BEZPOŚR NA POW. PRZYŚROD. PÓŁKULI ZAKRĘT OBRĘCZY, POLE PODSPOIDŁOWE, ZAKRĘT PRZYHIPOKAMPOWY, Z. ZĘBATY. + HIPOKAMP.

HIPOKAMP POWST. W NASTĘPSTWIE DO ROGU DOLNEGO KOMORY BOCZNEJ BOCZNEJ BRUZDY HIPOKAMPA. WYTWARZAJĄCEJ WYNIOSŁOŚĆ WYSTAJĄCĄ DO ŚWIATŁA KOMORY. UKŁAD LIMBICZNY -HIPOKAMP, PŁAT LIMBICZNY, CIAŁO MIGDAŁOWATE, JĄDRA UZDECZKI, JĄDRA PRZEDNIE WZGÓRZA. UKŁAD TEN WRAZ Z PODWZGÓRZEM KONTROLUJE ZACH. EMOCJ. OSOBNIKA, STWIERDZONO TEŻ ZWIĄZKI POMIĘDZY HIPOKAMPEM A PAMIĘCIĄ. JĄDRA KRESOMÓZGOWIACIAŁO PRĄŻKOWATE JĄDRO OGONIASTE, J. SOCZEWKOWATE.

J. OGONIASTE GŁOWA JĄDRA LEŻY W OBRĘBIE PŁATA CZOŁOWEGO DOCHODZĄC DO ISTOTY DZIURKOWANEJ PRZEDNIEJ I DO ROGU PRZEDNIEGO KOM. BOCZNEJ. TRZON JĄDRA ŁUKOWATO WYGIĘTY MIEŚCI SIĘ W ŚRODKOWEJ CZĘŚCI KOMORY BOCZNEJ POD PŁATEM CIEMIENIOWYM, OGON JĄDRA ZNAJDUJE SIĘ W ROGU DOLNYM KOM. BOCZNEJ W PŁACIE SKRONIOWYM SKĄD PRZECHODZI W CIAŁO MIGDAŁOWATE.

J. SOCZEWKOWATE LEŻY PO ZEWN. CZ. JĄDRA OGONIASTEGO OD KTÓREGO ODDZIELONE JEST PASMEM SUBST. BIAŁEJ CZYLI TOREBKĄ WEW. W BUDOWIE JĄDRA WYRÓŻNIA SIĘ DWIE ODRĘBNE STRUKTURY GAŁKĘ BLADĄ I SKORUPĘ KTÓRE SĄ ODDZIELONE OD SIEBIE BLASZKĄ RDZENNĄ BOCZNĄ. GAŁKA BLADA JEST CZ. PRZYŚRODKOWĄ JĄDRA SOCZEWKOWATEGO A SKORUPA JEST CZ. BOCZNĄ. SKORUPA ORAZ J. OGONIASTE MAJA TAKĄ SAMA BUDOWA WEW. I DLATEGO OKREŚLA SIĘ JE NAZWĄ PRĄŻKOWIA. CIAŁO PRĄŻKOWE JEST GŁÓWNĄ CZĘŚCIĄ układu POZAPIRAMIDOWGO OBEJMUJE SKUPISKA SUBST. SZAREJ W GÓRNYCH PIĘTRACH MÓZGOWIA BĘDĄCE PODKOROWYMI OŚRODKAMI RUCHU. DO UKŁADUPOZAPIRAMIDOWGO ZALICZA SIĘ PRĄZKOWIE, GAŁKĘ BLADĄ , ISTOTĘ CZARNĄ ŚRÓDMÓZGOWIA JĄDRO NISKOWZGÓRZOWE ORAZ JĄDRO PRZEDNIE BRZUSZNE WZGÓRZA. UKŁAD POZAPIRAMIDOWY ZESPALA CZYNNOŚCI WYŻEJ WYMIENIONYCH OŚRODKÓW Z UKŁADEM PIRAMIDOWYM Z INICJOWANIEM I REGULOWANIEM RUCHU.

PRZEDMURZDŻE NIEWIELKIE SKUPISKO SUBST. SZAREJ MIEDZY JĄDREM SOCZEWKOWATYM A WYSPOM . OD SKORUPY JĄDRA SOCZEWKOWATEGO ODDZIELA GO PASMO SUBST. BIAŁEJ CZYLI TOREBKA ZEWN. A OD WYSPY TOREBKA OSTATNIA KTÓRA JEST RÓWNIEŻ PASMEM SUBST. BIAŁEJ PRZEDMÓŻDŻE POSIADA LICZNE POL. Z CZ. SŁUCHOWĄ, WZROKOWA I CZUCIOWĄ KORY MÓZGU.

CIAŁO MIGDAŁOWATE ZESPÓL KILKU JĄDER MIEDZY ROGIEM DOLNYM KOMORY BOCZNEJ A BIEGUNEM SKRONIOWYM PŁATA SKRONIOWEGO. JĄDRA TEGO CIAŁA MAJĄ POŁ. Z HIPOKAMPEM WCHODZĄ W SKŁAD UKŁADU LIBLICZNE.

OPONY

OPONA MIĘKKĄ ŚCIŚLE PRZYLEGA DO RDZENIA KRĘGOWEGO I MÓZGOWIA WNIKAJĄ W SZCZELINY RDZENIA KRĘGOWEGO RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO MÓŻDŻEK A OD STRONY SZCZELINY POPRZ. MÓZGU W SKLEPIENIE I MÓZGOWIE

JAMA PODPAJĘCZYNÓWKOWA PRZESTRZ. POMIĘDZY OP. MIĘKKĄ A PAJĘCZYNÓWKĄ WYP. PŁYNEM RDZENIOWO MÓZGOWYM.

OPONA PAJĘCZA CIENKA BEZNACZYNIOWA BŁONA DOSTOSOWUJE SIĘ KSZTAŁTEM DO BUDOWY KRĘGOSŁUPA I CZASZKI A NIE DO RDZENIA KRĘG. I MÓZGOWIA. WYTWARZA ZIARNISTOŚCI PAJĘCZYNÓWKI KTÓRE WNIKAJĄ DO ŚWIATŁA ZATOK OPONY TWARDEJ STANOWIĄC GŁÓWNĄ DROGĘ ODPŁYWU PŁYNU MÓZGOWO RDZENIOWEGO.

JAMA PODTWARDÓWKOWĄ POMIĘDZY OP. PAJĘCZĄ A OP. TWARDA . Zawiera tkankę tłuszczową i sploty żylne.

OPONA TWARDA ZBUDOWANA Z DWÓCH BLASZEK W OBRĘBIE JAMY CZASZKI ZRASTAJĄ SIĘ ZE SOBĄ NATOMIAST W OBRĘBIE KANAŁU KRĘGOWEGO PRZEBIEGAJĄ ODDZIELNIE. Wytwarza fałdy o przebiegu strzałkowym czyli sierp MÓZGU I MÓŻDŻKU I O PRZEBIEGU POPRZ.: NAMIOT MÓŻDŻKU I PRZEPONA SIODŁA.

SIERP MÓZGU FAŁD WYSTĘPUJĄCY POMIĘDZY PÓŁKULAMI MÓZGU JEGO GÓRNY BRZEG BIEGNIE OD GRZEBIENIA KOGUCIEGO WZDŁUŻ BRUZDY ZATOKI STRZAŁKOWEJ DO GUZOWAT. POTYL. WEW. A BRZEG DOLNY ZNAJDUJE SIĘ NAD CIAŁEM MODZELOWATYM. W MIEJSCU GDZIE SIERP MÓZGU PRZYCZEPIA SIĘ DO CZASZKI ZNAJDUJE SIĘ ZAT. SZCZAŁKOWĄ GÓRNA Z KOLEI NA BRZEGU DOLNYM STRZAŁKOWA DOLNA.

Ś. MÓŻDŻKU WYSTĘPUJE MIĘDZY PÓŁKULAMI MÓŻDŻKU.

NAMIOT MÓŻDŻKU FAŁD O PRZEBIEGU POPRZ. ODDZ. PÓŁKULE MÓŻDŻKU OD PÓŁKULI MÓZGU. MIEŚCI SIĘ MIĘDZY TYLNYM DOŁEM CZASZKI A CZĘŚCIĄ SKALISTĄ KOŚCI SKRONIOWEJ. I KOŚCIĄ KLINOWATĄ.

PRZEPONA SIODŁA ROZPIĘTA PONAD SIODEŁKIEM TURECKIM TRZONU KOŚCI KLINOWEJ KRESECZKA ODDZIELA DÓŁ PRZYSADKI MÓZGOWEJ OD POZOSTAŁYCH JAM CZASZKI. PS. PRZEBIJA LEJEK KTÓRY ŁĄCZY PRZYSADKĘ Z GUZEM POPIELATYM PODWZGÓRZA.

ZATOKI OPONY TWARDEJ TO NACZYNIA ŻYLNE PRZEBIEGAJĄCE POMIĘDZY BLASZKAMI OPONY TWARDEJ WLEWA SIĘ DO NICH KREW Z ŻYŁ MÓZGOWIA OPON GAŁKI OCZNEJ I UCHA WEW. KTÓRA NAST. ODPŁYWA DO ŻYŁY SZYJNEJ WEW. DO ŻYŁ ŚRÓDKOŚĆCA I DO SPLOTÓW ŻYLNYCH

KRĄŻENIE PŁYNU RDZENIOWO-MÓZGOWEGO

WYSTĘPOWANIE KOMORY MÓZGOWIA ( III I IV) WODOCIĄG MÓZGU, KANAŁ CENTR. RDZENIA KRĘGOWEGO ORAZ JAMA PODPAJĘCZYNÓWKOWA. WYTWARZANY PRZEZ SPLOTY NACZYNIÓWKOWATE WYSTĘPUJĄCE W KOMORACH MÓZGOWIA, NACZYNIA WŁOSOWATE TYCH SPLOTÓW SA. MIEJSCEM POWSTANIA PŁYNU PRZEZ FILTRACJĘ CZĘŚCI OSOCZA KRWI PRZY CZYNNYM UDZIALE ŚCIANY SPLOTU. KRĄŻENIE KRĄŻY W KOMORACH MÓZGOWIA PRZEPŁYWAJĄC Z KOMÓR BOCZNYCH PRZEZ OTWORY MIĘDZYKOM. DO KOM III A NAST. PRZEZ WODOCIĄG MÓZGU DO KOM. IV STAD PŁYN MOŻE PŁYNĄĆ DO KANAŁU ŚRODK.. RDZENIA KRĘGOWEGO LUB PRZEZ OTWORY W STROPIE KOM. IV DO JAMY PODPAJĘCZYNÓWKOWEJ ( GŁÓWNY KIER. PRZEPŁYWU) Z JAMY PŁYN ODPŁYWA PRZEZ ZIARNISTOŚCI PAJĘCZYNÓWKI DO ZATOK OPONY TWARDEJ I ŻYŁ ŚRÓDKOŚĆCA LUB DO ŻYŁ POWIERZCHOWNYCH MÓZGU KTÓRE WPÓKLAJĄ SIĘ DO ŚWIATŁA JAMY PODPAJĘCZYNÓWKOWEJ.

DROGI NERWOWE

DROGI CZUCIOWE

DROGA RDZENIOWO- WZGÓRZOWA ROZPOCZYNA SIĘ W KOM. TYLNYCH ROGÓW RDZENIA KRĘG. SKĄD JEJ WŁÓKNA PRZECHODZĄ PRZEZ SPOIDŁO SZARE PRZEDNIE NA STR. PRZECIWNA I UKŁ. SIĘ W SZNURACH BOCZNYCH ORAZ PRZEDNICH RDZENIA KR. CZĘŚĆ WŁÓKIEN KTÓRE BIEGNĄ W SZNURACH BOCZNYCH NAZYWA SIĘ DR. RDZENIOWO-WZG BOCZNA A POZOSTAŁA CZĘŚĆ WŁÓKIEN UKŁ. SIĘ W SZNURACH PRZED. JEST OKREŚL. JAKO DR. RDZEŃ-WZG PRZEDNIA. WŁÓKNA DROGI RZEŃ-WZG ZARÓWNO BOCZNEJ JAK I PRZEDNIEJ PODĄŻAJĄ NIEPRZERWANIE OD RDZENIA KRĘG. PRZEZ SPOIDŁO SZARE PRZEDNIE WNIKAJĄ DO RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO DALEJ CIĄGNĄ SIĘ JAKO WSTĘGA PRZYŚRODKOWA PRZEZ MOST KONARY ŚRÓDMÓZGOWIA I OSIĄGAJĄ PODKOROWY OŚRODEK CZUCIA CZYLI WZGÓŻE. tAM KOŃCZY SIĘ NEURON RDZENIOWO WZGÓRZ OWY WE WZGÓRZU ROZP. SIĘ KOLEJNY NEURON DR. RDZEŃ-WZG KTÓRY BIEGNĄC PRZEZ PROMIENISTOŚĆ WZGÓRZOWA DOCHODZI DO ZAKRĘTU PRZYŚRODKOWEGO PŁ. CIEMIENIOWEGO GDZIE ZNAJDUJE SIĘ KOROWY OŚRODEK CZUCIA POZWALAJĄCY NA UŚWIADOMIENIE PODNIETY. JEST TO NEURON WZG-KOROWY. CZYNNOŚĆ DR. RDZ-WZG PRZEWODZI IMPULSY CZUCIA POWIESZCH. PRZY CZYM SZNURAMI BOCZNYMI S.A. PRZEKAZYWANE BODŹCE CZUCIA BULU I TEMP. A SZNURAMI PRZED. CZUCIE DOTYKU I UCISKU. USZKODZENIE DROGI RDZ-WZG POWODUJE ZNIESIENIE CZUCIA BÓLU I TEMP. PO PRZECIWNEJ STR. CIAŁA GDYŻ CZUCIE TO PRZEWODZĄ WYŁ. SKRZYŻOWANE WŁÓKNA DROGI RDZ-WZG BOCZNEJ. ZNIESIENIE CZUCIA UST. PONIŻEJ MIEJSCA USZKODZENIA. ZACHOWANE JEST TYLKO CZUCIE DOTYKU I UCISKU.

DROGA OPUSZKOWO-RDZENIOWA ROZPOCZYNA SIĘ W ZWOJACH MIĘDZYKREG. I WCHODZI BEZPOŚR. DO SZNURÓW TYLNYCH RDZENIA K. PO TEJ SAMEJ STR. w SZNURZE TYLNYM DROGA RDZENIOWO OPUSZKOWA TWORZY DWA PĘCZKI SMUKŁY I KLINOWATY. PĘCZEK SMUKŁY UKŁADA SIĘ W PRZYŚRODK CZĘŚCI SZNURA TYLNEGO JEST UTWORZONY Z WŁÓKIEN NERWOWYCH POCH. Z DOLNYCH CZ. CIAŁA . PĘCZEK KLINOWATY ZAJMUJE BOCZNĄ CZĘŚĆ SZNURA TYLNEGO ZAW. WŁÓKNA NERWOWE POCH. Z GÓRNYCH CZ. CIAŁA. w SZNURZE TYLNYM WŁÓKNA W PĘCZKACH SMUKŁYM I KLINOWATYM UKŁADAJĄ SIĘ ZGODNIE Z PRAWEM ODŚRODKOWEGO UŁOŻENIA DRÓG NERWOWYCH AUERBACHA-FLAUTAUA. W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM W JĄDRACH PĘCZKÓW SMUKŁEGO I KLINOWATEGO KOŃCZĄ SIĘ PĘCZKI SMUKŁY I KLINOWATY CZYLI PIERWSZY NEURON RDZENIOWO OPUSZKOWY. DRUGI NEURON DR. RDZ-OPUSZ ROZP. SIĘ W JĄDRACH SMUKŁYM I KLINOWATYM PO CZYM WŁÓKNA ULĘGAJĄ SKRZYŻOWANIU TWORZĄ TZW. SKRZYŻOWANIE WSTĘG A NAST. JAKO WSTĘGA PRZYŚRODK. PRZEBIEGAJĄ PRZEZ MOST NAKRYWKĘ KONARÓW ŚRÓDMÓZGOWIA I DOCHODZĄ DO WZGÓRZA, WE WZGÓRZU KOŃCZY SIĘ DRUGI NEURON DR. RDZ-OPUSZ ZWANY NEURONEM OPUSZKOWO -WZGÓRZOWYM. TRZECI NEURON TZW. WZGÓRZOWO- KOROWY TWORZĄ WŁÓKNA ODCHODZĄCE OD WZGÓRZA KTÓRE PRZEBIEGAJĄC PRZEZ PROMIENISTOŚĆ WZGÓŻOWĄ DOCHODZĄ DO KOROWEGO OŚRODKA CZUCIA ZLOKALIZOWANEGO W ZAKRĘCIE ZAŚRODKOWYM PŁ. CIEMIENIOWEGO. CZYNNOŚCI. PRZEWODZI IMPULSY CZUCIA GŁĘBOKIEGO. Z APARATU RUCH KTÓRE UMOŻLIWIAJĄ ROZPOZNANIE UŁOŻENIA CIAŁA I ZMIAN ZACH. W UŁOŻENIU ODP. CZĘŚCI CIAŁA WZGLĘDEM SIEBIE. PONADTO PRZEKAZUJE CZUCIE EPIKRYTYCZNE DOTYKU I UCISKU.

DROGA RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWA TYLNA ROZPOCZYNA SIĘ W ROGACH TYLNYCH RDZENIA KRĘGOWEGO POCZYM WCHODZI DO SZNURA BOCZNEGO PO TEJ SAMEJ STR. UKŁ. SIĘ W JEGO NAJBARDZIEJ OBWODOWEJ CZĘŚCI NAST. WŁÓKNA PRZECH. PRZEZ RDZEŃ PRZEDŁ., KONARY DOLNE MÓŻDŻKU I OSIĄGAJĄ MÓŻDŻEK PRAWDOPODOBNIE W OBRĘBIE ROBAKA MÓŻDŻKU NAST. SKRZYŻOWANIE WŁÓKIEN TEJ DROGI.

DR. RDZENIOWO-MÓŻDŻKOWA PRZEDNIA MA SWÓJ POCZĄTEK W ROGACH TYLNYCH RDZENIA KR. PO CZYM WŁÓKNA ULEGAJĄ SKRZYŻOWANIU I UKŁ. SIĘ W SZNURACH BOCZNYCH PO STR. PRZECIWNEJ. PODOBNIE JAK DROGA TYLNA WŁÓKNA DROGI RDZ-MÓŻDŻ PRZEDNIEJ ZAJMUJĄ OBWODOWĄ CZĘŚĆ SZNURA BOCZNEGO LECZ UKŁ. SIĘ BARDZIEJ Z PRZODU. NAST. WŁÓKNA PRZEBIEGAJĄ PRZEZ RDZEŃ PRZEDŁ., MOST I KONARAMI GÓRNYMI MÓŻDŻKU DOCHODZĄ DO ROBAKA MÓŻDŻKU. PONIEWAŻ WŁÓKNA DR. RDZ-M PRZEDNIEJ SA. ZNACZNIE CIEŃSZE OD WŁ. TYLNEJ PRZETO PRĘDKOŚĆ PRZEWODZENIA IMPULSÓW NERWOWYCH JEST WOLNIEJSZA W PRZEDNIEJ. CZYNNOŚCI PRZEWODZĄ Z APARATU RUCH IMPULSY CZUCIA GŁĘBOKIEGO DODATKOWO W ŚWIETLE NAJNOWSZYCH BADAŃ UWAŻA SIĘ ŻE DROGI TE PRZEKAZUJĄ IMPULSY CZUCIA POWIERZCHOWNEGO.

DROGA JĄDROWO- WZGÓRZOWA PRZEWODZI IMPULS CZUCIA POWIESZCH. Z TYCH OKOLIC CIAŁA KTÓRE SA. UNERWIANE PRZEZ NERWY CZASZKOWE POSIADAJĄCE WŁÓKNA CZUCIOWE TO JEST NERW V, VII, IX, X. DROGĄ ROZPOCZYNA SIĘ W JĄDRACH CZUCIOWYCH WYŻEJ WYMIENIONYCH NERWÓW CZASZKOWYCH KTÓRE SA. ZLOKALIZOWANE W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM I W MOŚCIE A NAST. JAKO NEURON JĄDROWO- WZGÓRZ OWY DOCHODZI DO PODKOROWEGO OŚRODKA CZUCIA W E WZGÓRZU. UŚWIADOMIENIE PODNIETY NAST. PO PRZEJŚCIU IMPULSU PRZEZ PROMIENISTOŚĆ WZGÓRZOWĄ DO KOROWEGO OŚRODKA CZUCIA W ZAKRĘCIE ZAŚRODKOWYM PŁATA CIEMIENIOWEGO. NEURON WZGÓRZOWO- KOROWY.

DROGI RUCHOWE

DROGI UKŁADU PIRAMIDOWEGO ZALICZA SIĘ DROGI RUCHOWE ROZPOCZYNAJĄCE SIĘ W KOMÓRKACH PIRAMIDOWYCH, W ZAKRĘCIE PRZEDŚRODKOWYM PŁATA CIEMIENIOWEGO CZYLI DR. KOROWO-RDZ. I DR. KOROWO- JĄDROWĄ. NEURONAMI OBWODOWYMI DLA TEJ 1 SA. NERWY RDZENIOWE A DLA 2 NERWY CZASZKOWE.

DROGA KOROWO-RDZENIOWA ZWANA RÓWNIEŻ DROGA PIRAMIDOWĄ ŁĄCZY JEDNYM NEURONEM KOROWY OŚRODEK RUCHU Z ROGAMI PRZEDNIMI RDZENIA KRĘGOWEGO. ROZPOCZYNA SIĘ W ZAKRĘCIE PRZEDŚRODKOWYM PŁATA CZOŁOWEGO PO CZYM WŁÓKNA NERWOWE WCHODZĄ DO TOREBKI WEW. UKŁADAJĄ SIĘ W JEJ ODNODZE TYLNEJ. Z PRZODU LEZĄ WŁÓKNA KOROWO-RDZ MIĘSNI SZYI A DALEJ KOLEJNO MIĘŚNIU: RĘKI, PRZEDRAMIENIA RAMIENIA, BARKU, KL. PIERŚ, BRZUCH, UDA, PODUDZIA, STOPY, PĘCHERZA MOCZOWEGO I ODBYTNICY. NAST. WŁÓKNA PRZEBIEGAJĄ PRZEZ ODNOGĘ MÓZGU BRZUSZNĄ CZĘŚĆ MOSTU I UKŁ. SIĘ NA POW. PRZEDNIEJ RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO TWORZĄC PIRAMIDY. W DOLNEJ CZ. RDZENIA PRZEDŁ. OKOŁO 80 % WŁÓKIEN ULEGA SKRZYŻOWANIU TWORZĄC TZW. SKRZYŻOWANIE PIRAMID. WŁÓKNA SKRZYŻOWANE PRZECHODZĄ DO PRZECIWLEGŁEGO SZNURA BOCZNEGO RDZENIA KRĘGOWEGO TWORZĄC DROGĘ KOROWO-RDZ BOCZNĄ NATOMIAST WŁÓKNA NIESKRZYŻOWANE BIEGNĄ W SZNURACH PRZEDNICH RDZENIA KRĘGOWEGO PO TEJ SAMEJ ST. JAKO DROGA KOROWO-RDZ PRZEDNIA. DROGA BOCZNA ZAWIERA WŁÓKNA POCH. Z PRZECIWLEGŁEJ POŁOWY MÓZGOWIA UKŁADA SIĘ W SZNURACH BOCZNYCH ZGODNIE Z PRAWEM AUERBACHA-FLAUTAUA I KOŃCZY SIĘ W ROGACH PRZEDNICH RDZENIA KR. DROGA PRZEDNIA ZAWIERA POZOSTAŁE WŁÓKNA NIESKRZYŻOWANE UKŁ. SIĘ W SZNURACH PRZEDNICH RDZENIA KR. I KRZYŻUJE SIĘ DOPIERO BEZPOŚR . PRZED WEJŚCIEM DO ROGÓW PRZEDNICH W ODP. SEGMENTACH RDZENIA KR. w ROGACH PRZEDNICH RDZENIA KR. KOŃCZY SIĘ DROGA KOROWO-RDZ BĘDĄCA NEURONEM OŚRODKOWYM PRZY PRZEKAZYWANIU INF. DO MIĘŚNI SZKIELETOWYCH. z ROGÓW PRZEDNICH WYCH. NEURON OBWODOWY DOPROWADZAJĄCY PRZEZ NERW RDZENIOWE BEZP. IMPULS DO NARZĄDU WYK.. CZYNNOŚCI PRZEWODZI BODŹCE RUCHOWE ZALEŻNE OD WOLI CZŁOWIEKA. DROGĄ PIRAMIDOWA PRZEBIEGAJĄ IMPULSY BLOKUJĄCE DZIAŁALNOŚĆ ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA KR. USZKODZENIE POWODUJE NIEDOWŁAD KURCZOWY MIĘSNIE DOTKNIĘTE NIEDOWŁADEM POSIADAJĄ WZMOŻONE NAPIĘCIE KTÓRE CZĘSTO SIĘ OKREŚLA MIANEM NAPIĘCIA „SCYZORYKOWATEGO”

DR. KOROWO-JĄDROWA ŁĄCZY KOROWY OŚRODEK RUCHU Z JĄDRAMI POCZĄTKOWYMI NERWÓW CZASZKOWYCH KTÓRE POSIADAJĄ WŁÓKNA RUCHOWE. TJ. Z NERWAMI III,-VII, IX-XII. DROGĄ ROZPOCZYNA SIĘ W ZAKRĘCIE PRZYŚRODK. PŁATA CZOŁOWEGO PO CZYM WŁÓKNA PRZEBIEGAJĄ PRZEZ TOREBKĘ WEW. UKŁADAJĄC SIĘ W JEJ TYLNEJ CZĘŚCI ODNOGI PRZEDNIEJ ORAZ W KOLANIE. NAJPIERW PRZEBIEGAJĄ WŁÓKNA GAŁKI OCZNEJ NERW (III, IV, VI), NASTĘPNIE DO MIĘSNI GARDŁA, KRTANI PODNIEBIENIA (IX X) DO MIĘŚNI ŻWACZOWYCH (X NERW), DO MIĘSNI JĘZYKA (XII), MIMICZNYCH TWARZY (VII), ORAZ DO MIĘŚNI SZYI (VII I X). PO WYJŚCIU Z TOREBKI WEW. WŁÓKNA PRZECHODZĄ PRZEZ ODNOGĘ MÓZGU, MOST, RDZEŃ PRZEDŁ. I KOŃCZĄ SIĘ W JĄDRACH WSP. NERWÓW CZASZKOWYCH. WŁÓKNA DROGI KOROWO JĄDROWEJ ZAPATRUJĄCE NERWY CZASZKOWE III I IV DOCHODZĄ DO ŚRÓDMÓZGOWIA DLA NERWÓW CZASZKOWYCH V, VI, VII DO TYŁOMÓZGOWIA WTÓRNEGO, A DLA IX-XII DO RDZENIA PRZEDŁ. NEURONEM OBWODOWYM DLA DROGI KOROWO-JĄDROWEJ SĄ WYŻEJ WYM. NERWY CZASZKOWE. PRZEWIANE WŁÓKIEN TEJ DROGI PROWADZI DO UTRATY ZDOLNOŚCI DOWOLNEGO PORUSZANIA MIĘŚNIAMI KTÓRE SA. UNERWIONE PRZEZ ODP. NERWY CZASZKOWE.

DROGI UKŁ. POZAPIRAMIDOWEGO. PRZEWODZĄ IMPULSY RUCHOWE ZWIĄZANE Z CZYNNOŚCIAMI WYK. W SPOSÓB AUTOMATYCZNY BEZ UDZIAŁU ŚWIADOMOŚCI. OKREŚLA SIĘ JE JAKO DROGI NIEŚWIADOMEGO RUCHU. MAJĄ SWÓJ POCZĄTEK W PNIU MÓZGU NA WYS. ŚRÓDMÓZGOWIA I TYŁOMÓZGOWIA WTÓRNEGO. A KOŃCZĄ SIĘ W ROGACH PRZEDNICH RDZENIA KR. W ŚRÓDMÓZGOWIU ROZP. SIĘ DROGI CZERWIENNO-RDZ I POKRYWOWO-RDZ A W TYŁOMÓZGOWIU WTÓRNYM MAJĄ SWÓJ POCZĄTEK DROGI SIATKOWO-RDZ., PRZEDSIONKOWO-RDZ I OLIWKOWO-RDZ.

DR. CZERWIENNO-RDZENIOWA ROZPOCZYNA SIĘ W JĄDRZE CZERWIENNYM PO WYJŚCIU Z NIEGO WŁÓKNA ULEG. SKRZYŻOWANIU NAST. PRZECHODZĄ PRZEZ MOST, RDZEŃ PRZEDŁ. DO RDZENIA KR. GDZIE UKŁ. SIĘ W SZNURACH BOCZNYCH. NEURON OŚRODKOWY KOŃCZY SIĘ W ROGACH PRZEDNICH RDZENIA KR. NEURONEM OBWODOWYM DLA WSZYSTKICH DRÓG RUCHOWYCH KOŃCZĄCYCH SIĘ W ROGACH PRZEDNICH SA. NERWY RDZENIOWE DOCH. DO NARZĄDÓW WYK. CZYNNOŚCI. PRZEWODZI BODŹCE RUCHOWE REGULUJĄCE NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE.

DR. POKRYWOWO-RDZENIOWA ZWANA DR. CZWORACZO-RDZ MA SWÓJ POCZĄTEK JĄDRACH WZGÓRKÓW GÓRNYCH I DOLNYCH BLASZKI POKRYWY DROGA TA JESZCZE W OBRĘBIE ŚRÓDMÓZG. ULEGA SKRZYŻOWANIU NAST. PRZECH. PRZEZ MOST, RDZEŃ PRZEDŁ. I UKŁ. SIĘ W SZNURACH PRZEDNICH RDZENIA KR. PO CZYM OSIĄGA ROGI PRZEDNIE. CZYNNOŚCI PRZEWODZI IMPULSY ODRUCHÓW OBRONNYCH NA BODŹCE WZROKOWY I SŁUCHOWY.

DR. SIATKOWO-RDZENIOWA ROZP. SIĘ W KOMÓRKACH TWORU SIATKOWATEGO MOSTU I RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO JEJ WŁÓKNA UKŁ. SIĘ W SZNURACH PRZEDNIM I BOCZNYM RDZ. KR. I KOŃCZĄ SIĘ W ROGACH PRZEDNICH. CZYNNOŚCI PRZEWODZI PRZEDE WSZYSTKIM IMPULSY Z OŚRODKÓW ODDECHOWEGO I NACZYNIORUCHOWEGO TWORU SIATKOWEGO DO MIĘSNI ODDECHOWYCH ORAZ ŁĄCZY TE OŚRODKI Z JĄDRAMI UKŁADU AUTONOMICZNEGO ZLOKALIZOWANYMI W RDZENIU KR.

DR. PRZEDSIONKOWO-RDZENIOWA MA SWÓJ POCZĄTEK W JĄDRZE PRZEDSIONKOWYM UKŁ. SIĘ GŁ. W SZNURZE PRZEDNIM ZAWIERAJĄC ZARÓWNO WŁÓKNA SKRZYŻOWANE JAK I NIESKRZYŻOW, Z ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA KRĘGOWEGO WYCHODZĄ IMPULSY DO MIĘSNI SZKIELETOWYCH REGULUJĄCE NAPIĘCIA MIĘŚNIOWE I UTRZYMUJĄCE WYPROSTOWANA POSTAWĘ CIAŁA. DROGA TA POŚREDNICZY W PRZEKAZYWANIU IMPULSÓW Z NARZĄDÓW RÓWNOWAGI .

DROGA OLIWKOWO-RDZENIOWA WBREW NAZWIE NIE ROZPOCZYNA SIĘ W JĄDRZE OLIWKI LECZ W SĄSIEDNICH OBSZARACH RDZENIA PRZEDŁ. UKŁADA SIĘ W SZNURZE BOCZNYM NA POGRANICZY SZNURA BOCZNEGO I PRZEDNIEGO. WŁÓKNA TEJ DROGI KOŃCZĄ SIĘ W ROGACH PRZEDNICH RDZENIA KR. GŁÓWNIE W CZĘŚCI SZYJNEJ.

NERWY CZASZKOWE

W LICZBIE 12 PAR ZWANE RÓWNIEŻ NERWAMI MÓZGOWYMI ROZPOCZYNAJĄ SIĘ LUB KOŃCZĄ W MÓZGOWIU, A ICH OBSZAR UNERWIANIA OBEJMUJE GŁOWĘ. SZYJE ORAZ WIĘKSZOŚĆ NARZĄDÓW KLATKI PIERSIOWEJ I BRZUCHA.

NERWY CZASZKOWE ZMYSŁOWE: 1, 2, 8

NERWY CZASZKOWE RUCHOWE: 3, 4, 6, 11, 12

NERWY CZASZKOWE MIESZANE: 5, 9, 7, 10

PONADTO W OBRĘBIE NERWÓW CZASZKOWYCH: 3,7,9,10 I PRZYPUSZCZALNIE 5 PRZEBIEGAJĄ WŁ. CZ. PRZYWSPÓŁCZULNEJ UKŁADU AUTONOMICZNEGO.

NERWY WĘCHOWE

ROZP SIĘ W OKOLICY WĘCHOWEJ NABŁONKA BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY NOSOWEJ SKĄD PO PRZEJŚCIU PRZEZ OTWORY W BLASZCE POZIOMEJ K. SITOWEJ I PRZEBICIU SIĘ PRZEZ OPONĘ TWARDA OSIĄGAJĄ OPUSZKĘ WĘCHOWA. DALSZY NEURON STANOWI DROGA WĘCHOWA.

NERW WZROKOWY II

ROZPOCZYNA SIĘ W KOM ZWOJOWYCH SIATKÓWKI OKA, NASTĘPNIE PO PRZEJŚCIU PRZEZ KANAŁ WZROKOWY, KIERUJE SIĘ DO JAMY CZASZKI NA SIODLE TURECKIM CZĘŚCIOWO KRZYŻUJE SIĘ Z N. DRUGOSTRONNYM TWORZĄC SKRZYŻOWANIE WZROKOWE UKŁADAJĄCE SIĘ W BRUŹDZIE SKRZYŻOWANIA WZROKOWEGO K. KLINOWEJ. W PRZEDŁUŻENIU SKRZYZO9WANIA WZROKOWEGO BIEGNĄ PASMA WZROKOWE. KTÓRE NALEZĄ DO DROGI WZROKOWEJ. JEST NERWEM ZMYSŁOWYM.

NERW OKOŁO RUCHOWY III - JEST NERWEM GŁ. RUCHOWYM ZAWIERAJĄCYM RÓWNIEŻ WŁ. CZ. PRZYWSPÓŁCZULNEJ UKŁADU AUTONOMICZNEGO. CZ. RUCHOWA ZAOPATRUJE PRAWIE WSZYSTKIE MM GAŁKI OCZNEJ. J POCZĄTKOWE LEŻA W ŚRÓDMÓZGOWIU SKĄD WŁ. NERWOWE WNIKAJĄ DO OCZODOŁU PRZEZ SZCZELINĘ OCZODOŁOWA GÓRNA. NASTĘPNIE ROZDZIELAJĄ SIĘ NA DWIE GAŁĘZIE. GAŁĄŹ GÓRNA UNERWIA MM PROSTY OKA GÓRNY I DZWIGACZ POWIEKI GÓRNEJ A GAŁĄŹ DOLNA UNERWIA MM OKA PROSTY DOLNY, PRZYŚRODKOWY, ORAZ SKOŚNY OKA DOLNY. CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA POSIADA SWOJE J. POCZĄTKOWE W ŚRÓDMÓZGOWIU. WŁ. PRZEDZWOJOWE POCZĄTKOWO BIEGNĄ WRAZ Z CZ RUCHOWA A NASTĘPNIE ODCHODZĄ OD GAŁĘZI DOLNEJ DO ZWOJU RZĘSKOWEGO. WŁ. ZAZWOJOWE UNERWIAJĄ MM ZWIERACZ ŹRENICY ORAZ MM RZĘSKOWY.

NERW BLOCZKOWY IV

JEST NERWEM RUCHOWYM. JEGO J POCZĄTKOWE LEŻY W ŚRÓDMÓZGOWIU SKĄD PRZEZ SZCZELINĘ OCZODOŁOWĄ GÓRNA WNIKA DO OCZODOŁU UNERWIAJĄ MM SKOŚNY OKA GÓRNY. NERW TEN WARUNKUJE PATRZENIE Z GÓRY DLATEGO TEZ OKREŚLA SIĘ GO MIANEM NERWU PATETYCZNEGO.

NERW TRÓJDZIELNY V

JEST NERWEM MIESZANYM ZŁOŻONYM W WIĘKSZEJ CZ. Z WŁ. DOŚRODKOWYCH CZUCIOWYCH ORAZ W CZ. MNIEJSZEJ Z ODŚRODKOWYCH WŁ. RUCHOWYCH. CZ. CZUCIOWA ROZPOCZYNA SIĘ W ZWOJU TROISTYM, ZWANYM RÓWNIEŻ ZWOJEM PÓŁKSIĘŻYCOWATYM LEŻĄCYM NA SZCZYCIE PIRAMIDY K. SKRONIOWEJ W JAMIE CZASZKI POMIĘDZY BLASZKAMI OPONY TWARDEJ. DO TEGO ZWOJU DOCHODZĄ 3 GŁÓWNE GAŁĘZIE NERWU TRÓJDZIELNEGO : V-1 - NERW OCZYNNY, V2- N. SZCZĘKOWY, V 3-- NERW ŻUCHWOWY. CZ RUCHOWA NERWU TRÓJDZIELNEGO ROZPOCZYNA SIĘ W MOŚCIE VAROLA J ŻWACZOWYM A WYCHODZĄCE Z NIEGO WŁ. SA. SKŁADOWĄ GAŁĘZI ŻUCHWOWEJ (V3) I UNERWIAJĄ MM UKŁ. ŻWACZOWEGO. WSZYSTKIE TRZY GAŁĘZIE TEGO NERWU ŁĄCZA SIĘ ZE ZWOJAMI UKŁADU AUTONOMICZNEGO: V1 ZE ZWOJEM RZĘSKOWYM, V2 - ZE ZWOJEM SKRZYDŁOWO - PODNIEBIENNYM, V3 - ZE ZWOJAMI USZNYMI( PODZUCHWOWYM) I NIEKIEDY PODJĘZYKOWYM

NERW ODWODZĄCY VI

JEST NERWEM RUCHOWYM. JEGO J POCZĄTKOWE LEŻY W OBRĘBIE GRZBIETOWEJ CZ. MOSTU NA DNIE DOŁU RÓWNOLEGŁOBOCZNEGO. NASTĘPNIE NERW TEN OPUSZCZA CZASZKĘ PRZEZ SZCZELINĘ OCZODOŁOWA GÓRNA DOCHODZĄC DO MM PROSTEGO OKA BOCZNEGO.

NERW TWARZOWY VII

JEST NERWEM MIESZANYM ZŁOŻONYM W WIĘKSZEJ CZ. Z WŁ. RUCHOWYCH, Z MNIEJSZEJ Z WŁ. PRZYWSPÓŁCZULNYCH.CZ RUCHOWA NERWU TWARZOWEGO ROZPOCZYNA SIĘ W J NERWU TWARZOWEGO ZNAJDUJĄCYM SIĘ W MOŚCIE VAROLA, A NASTĘPNIE PRZEBIEGA W PRZEWODZIE SŁUCHOWYM WEWNĘTRZNYM PO CZYM WYCHODZI NA ZEWNĄTRZ CZASZKI PRZEZ OTWÓR RYLCOWO - SUTKOWY I PO PRZEJŚCIU PRZEZ ZRĄB ŚLINIANKI PRZYUSZNEJ ODDAJE ODGAŁĘZIENIE KOŃCOWE W POSTACI: NERWU USZNEGO TYLNEGO, GAŁĘZI DWUBRZUŚCOWEJ I NAJWIĘKSZEJ CZĘŚCI CZYLI SPLOTU PRZYUSZNEGO. OD TEGO SPLOTY ODCHODZĄ GAŁĘZIE: SKRONIOWE, JARZMOWE, POLICZKOWE, BRZEŻNE ŻUCHWY I GAŁĄŹ SZYI. CZ. RUCHOWA NERWU TWARZOWEGO UNERWIA WSZYSTKIE MM WYRAZOWE TWARZY: MM SZEROKI SZYI, BRZUSIEC TYLNY MM DWUBRZUŚCOWEGO I MM RYLCOWO - GNYKOWY. CZ. ZMYSŁOWA NERWU TWARZOWEGO ROZPOCZYNA SIĘ W ZWOJU KOLANKA POŁOŻONYM W OBRĘBIE NERWU TWARZOWEGO I WYST W POSTACI NERWU POŚREDNIEGO KTÓRY DOCHODZI DO J. PASMA SAMOTNEGO. NERW TEN PRZEWODZI WRAŻENIA SMAKOWE Z 2/3 JĘZYKA.

NERW STATYCZNO SŁUCHOWY VIII

JEST TO NERW ZMYSŁOWY. UNERWIA ONA NARZĄDU SŁUCHU I RÓWNOWAGI ZNAJDUJĄCE SIĘ W UCHU WEWNĘTRZNYM. CZ PRZEDSIONKOWĄ JEST NERWEM RÓWNOWAGI PRZEWODZĄCYM IMPULSY Z NABŁONKA ZMYSŁOWEGO GRZEBIENI BANKOWYCH KANAŁÓW PÓŁKOLISTYCH Z PLAMKI WORECZKA I PLAMKI ŁAGIEWKI DO CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO. J KOŃCOWE TEGO NERWU

PRZEDSIONKOWO BOCZNE I PRZYŚRODKOWE GÓRNE I DOLNE LEZĄ NA DNIE KOM. IV SKĄD IMPULS SKIEROWANY JEST GŁÓWNIE DO MÓŻDŻKU I DO TWORU SIATKOWEGO A TAKŻE DO RDZENIA PRDZEDŁ. JAKO TZW. DROGA RÓWNOWAGI. CZEŚĆ ŚLIMAKOWA JEST NERWEM SŁUCHU MAJĄCYM SWE RECEPTORY W NARZĄDZIE SPIRALNYM CORTIEGO OD TYCH RECEPTORÓW WŁÓKNA DOŚRODKOWE BIEGNĄ RAZEM Z NERWEM PRZEDSIONKOWYM RAZEM Z NERWEM WEW. I OSIĄGAJĄ JĄDRA GRZB. ORAZ BRZUSZNE ŚLIMAKA ZNAJDUJĄCE SIĘ W MOŚCIE VAROLA NAST. NEURON STANOWI DR. SŁUCHOWA DOCHODZĄCA DO PODKOROWYCH I KOROWYCH OŚRODKÓW SŁUCHU.

NERW JĘZYKOWO GARDŁOWY IX JEST TO NERW MIESZANY ZAWIERAJĄCY WŁÓKNA RUCHOWE, CZUCIOWE ORAZ PRZYWSPÓŁCZULNE. CZ. RUCHOWA TEGO NERWU ROZP. SIĘ W JĄDRZE DWUZNACZNYM LEZĄCYM W RDZENIU PRZEDŁ. SKĄD WŁÓKNA ODŚRODKOWE W POSTACI GAŁĘZI GARDŁOWYCH I GAŁĘZI MIĘŚNIA RYLCOWO GARDŁOWEGO UNERWIAJĄ MIĘŚNIE GARDŁA I PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO. CZEŚĆ CZUCIOWA MA SWOJE ZWOJE GÓRNY I DOLNY POŁOŻONE W POBLIŻU OTWORU ŻYŁY SZYJNEJ WŁÓKNA CZUCIOWE PRZEWODZĄ WRAŻENIA SMAKOWE 1/3 TYLNEJ CZĘŚCI JĘZYKA A PONADTO UNERWIAJĄ BŁONĘ ŚLUZOWĄ GARDŁA, JAMY BĘBENKOWEJ TRĄBKI SŁUCHOWEJ, ZATOKĘ TĘTNICY SZYJNEJ ORAZ MIGDAŁKI PODNIEBIENNE. WŁÓKNA CZUCIOWE NERWU JĘZYKOWO-GARDŁOWEGO WYST. W POSTACI NERWU BĘBENKOWEGO GAŁĘZI MIGDAŁOWYCH, GAŁĘZI JĘZYKOWYCH ORAZ GAŁĘZI ZATOKI TĘTNICY SZYJNEJ. CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA MA SWÓJ POCZĄTEK W JĄDRZE ŚLINOWYM DOLNYM POŁOŻONYM W RDZENIU PRZEDŁUŻONYM UNERWIA ONA ŚLINIANKĘ PRZYUSZNĄ A TAKŻE MIGDAŁKI PODNIEBIENNE.

NERW BŁĘDNY X JEST NERWEM MIESZANYM POSIADA WŁÓKNA RUCHOWE, CZUCIOWE, A PONADTO MA NAJBARDZIEJ ROZW. CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNĄ JEGO ZAKRES UNERWIENIA SIĘGA POZA GŁOWĘ I SZYJĘ DOCHODZĄC DO WIĘKSZOŚCI TRZEW KLATKI PIERSIOWEJ I JAMY BRZUSZNEJ. WŁÓKNA RUCHOWE NERWU BŁĘDNEGO ROZPOCZYNAJĄ SIĘ W RDZENIU PRZEDŁ. W JĄDRZE DWUZNACZNYM RAZEM Z WŁÓKNAMI RUCHOWYMI IX NERWU CZASZKOWEGO. UNERWIAJĄ ONE MIĘŚNIE POPRZECZNIE PRĄŻKOWANE PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO GARDŁA KRTANI I PRZEŁYKU, CZEŚĆ CZUCIOWA DOCHODZI DO ZWOJU GÓRNEGO I CZĘŚCIOWO DO TYLNEGO, PRZEWODZĄC IMPULSY DOŚRODKOWE Z OPONY TWARDEJ TYLNEGO DOŁU CZASZKI ORAZ UCHA ŚRODKOWEGO I WEW. NAJWIĘKSZY ZAKRES UNERWIENIA POSIADA CZEŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA ROZPOCZYNAJĄCA SIĘ W JĄDRZE GRZBIETOWYM NERWU BŁĘDNEGO POŁOŻONYM W RDZENIU PRZEDŁ. WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE UNERWIAJĄ NARZĄDY TRZEWNE KLATKI PIERŚ. I JAMY BRZUSZNEJ TJ. GARDŁO KRTAŃ, PRZEŁYK, TCHAWICE, SERCE, OSKRZELA, ŻOŁĄDEK, JELITO CIENKIE, ŚLEPE, OKRĘŻNICE WSTĘPUJĄCĄ, 2/3 OKRĘŻNICY POPRZECZNEJ, WĄTROBĘ, TRZUSTKĘ, NERKI, ŚLEDZIONĘ ORAZ BRZUSZNĄ CZ. MOCZOWODU. w SWOIM DŁUGIM PRZEBIEGU NB. ROZGAŁĘZIA SIĘ I TWORZY LICZNE POŁĄCZENIA Z SĄSIEDNIMI NERWAMI. WYRÓŻNIA SIĘ NASTĘPUJĄCE ODCINKI NERWU BŁĘDNEGO: GŁOWOWY, SZYJNY, PIERSIOWY I BRZUSZNY OD KTÓRYCH ODCHODZĄ LICZNE GAŁĘZIE DO POSZCZ. NARZĄDÓW. DO GŁÓWNYCH GAŁĘZI NERWU BŁĘDNEGO ZALICZA SIĘ: GAŁĘZIE GARDŁOWE, NERWY KRTANIOWE, GAŁĘZIE SERCOWE TWORZĄCE SPLOT SERCOWY, SPLOT PŁUCNY, SPLOT PRZEŁYKOWY, SPLOT TRZEWNY OD KTÓREGO ODCHODZĄ GAŁĘZIE: ŻOŁĄDKOWE, TRZUSTKOWE, ŚLEDZIONOWE I WĄTROBOWE, SPLOT KREZKOWY GÓRNY, GAŁĘZIE ZWOJU KREZKOWEGO GÓRNEGO DOCHODZĄ DO JELITA CIENKIEGO I GRUBEGO.

NERW DODATKOWY XI JEST NERWEM RUCHOWYM, POSIADA CZEŚĆ CZASZKOWĄ, ROZP. SIĘ JAK WŁÓKNA RUCHOWE IX I X NERWU CZASZKOWEGO W JĄDRZE DWUZNACZNY RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO ORAZ CZ. RDZENIOWĄ (MAJĄCĄ SWÓJ POCZĄTEK W ROGACH PRZEDNICH RDZENIA KR. OD C1 DO WYS. C7) CZĘŚĆ CZASZKOWA JEST DODATKIEM DO WŁÓKIEN RUCHOWYCH NERWU BŁĘDNEGO PRZEZ CO UNERWIA MIĘŚNIE POPRZECZNIE PRĄŻKOWANE GARDŁA KRTANI I PRZEŁYKU. CZ. RDZENIOWA UNERWIA MIESIEŃ CZWOROBOCZNY, I MIESIEŃ MOSTKOWO- OBOJCZYKOWO- SUTKOWY.

NERW PODJĘZYKOWY XII JEST NERWEM RUCHOWYM JEGO JĄDRO POCZĄTKOWE ZNAJDUJE SIĘ W RDZENIU PRZEDŁ. SKĄD WŁÓKNA ODŚRODKOWE OPUSZCZAJĄ CZASZKĘ PRZEZ KANAŁ NERWU PODJĘZYKOWEGO I UNERWIAJĄ WSZYSTKIE (MIĘSNIE JĘZYKA TZN. MIĘSNIE WEW. I MIĘŚNIE ZEWN. (MIĘSIEŃ GNYKOWO RYLCOWO JĘZYKOWY I BUDKOWO JĘZYKOWY).

DROGA WZROKOWA JEST DROGA CZTERONEURONOWA, PIERWSZYM NEURONEM JEST WARSTWA KOMÓREK DWUBIEGUNOWYCH KOMÓREK SIATKÓWKI, DO KTÓREJ DOCHODZĄ WŁÓKNA ODŚRODKOWE PRĘCIKÓW I CZOPKÓW. DRUGI NEURON STANOWI WARSTWA KOMÓREK ZWOJOWYCH SIATKÓWKI OD KTÓREJ ODCHODZĄCE WŁÓKNA ODŚRODKOWE TWORZĄ NERW WZROKOWY. TRZECI NEURON DROGI WZROKOWEJ DOCHODZI DO GŁÓWNEGO OŚRODKA PODKOROWEGO WZROKU CZYLI DO CIAŁ PODKOLANOWYCH BOCZNYCH, POŁOŻONYCH W ZAWZGÓRZU .PRZEBIEG TEGO NEURONU JEST NASTĘPUJĄCY NERW WZROKOWY OPUSZCZA OCZODÓŁ PRZEZ KANAŁ NERWU WZROKOWEGO PO CZYM KIERUJE SIĘ DO PRZEDNIEGO BRZEGU SIODEŁKA TURECKIEGO KOŚCI KLINOWEJ ,GDZIE NASTĘPUJE SKRZYŻOWANIE SIĘOKOŁO50WŁÓKIEN OBU NERWÓW WZROKOWYCH. MIEJSCE TO NAZYWA SIĘ SKRZYŻOWANIEM WZROKOWYM I CZYNNOŚCIOWO ZALICZANY JEST DO PODWZGÓRZA OBRĘBIE SKRZYŻ. WZROKOWEGO SKRZYŻOWANIU ULEGAJĄ TYLKO WŁÓKNA NERWOWE PRZEW. IMPULSY Z PRZYŚRODKOWYCH POŁÓWEK SIATKÓWEK OD SKRZYŻ. WZR. NERW WZR. PRZYJMUJE MIANO PASMA WZR. KTÓRĄ OSIĄGAJĄ PODKOROWE OŚRODKI WZROKU CIAŁA KOLANKOWATE BOCZNE, WZGÓRKI GÓRNE BLASZKI POKRYWY ŚRÓDMÓZGOWIA ORAZ NIEWIELKA CZĘŚĆ WŁÓKIEN DOCHODZĄCYCH DO PODUSZKI WZGÓRZA. CZWARTY NEURON DROGI WZROKOWEJ ODCHODZI OD CIAŁ KOLANKOWATYCH BOCZNYCH I JAKO PROMIENISTOŚĆ WZR .DOPROWADZA IMPULS WZR. DO OŚR. KOROWEGO ZNAJD. SIĘ W PŁACIE POTYLICZNYM. CZĘŚĆ WŁÓKIEN PASMA WZROKOWEGO DOCHODZI DO BLASZKI POKRYWY I WZGÓRZA .PO DOJŚCIU DO NICH PRZEBIEGAJĄ W TRZECH KIER. DOCHODZĄC DO: JĄDER POCZĄTKOWYCH NERWÓW CZASZKOWYCH (III,IV,VI) PRZEZ CO NASTĘPUJE ODRUCHOWE PORUSZANIE GAŁKĄ OCZNĄ. ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA KRĘGOWEGO JAKO FRAGMENT DROGI POKRYWOWO RDZENIOWEJ DLA WYŻSZYCH ODRUCHÓW GŁOWY TUŁOWIA I KOŃCZYN WYWOŁANYCH BODŹCAMI ŚWIETLNYMI JĄDER I ZWOJÓW UKŁADU AUTON. KTÓRE MAJA WPŁYW NA NASTAWNOŚĆ OKA I ODRUCHY ŹRENICZNE. WŁÓKNA BIEGNĄCE OD PODUSZKI WZGÓRZA STANOWIĄ CZĘŚĆ PROMIENISTOŚCI WZROKOWEJ WNIKAJĄ DO PŁATA POTYLICZNEGO KORY MÓZGU I PRZYPUSZCZALNIE BIORĄ UDZIAŁ W ODCZUWANIU TONACJI BARW. PONADTO PASMA WZROKOWE PROWADZĄ WŁÓKNA NERWOWE ŁĄCZĄCE SIĘ Z PRZYSADKĄ MÓZGOWA ZA POŚREDNICTWEM JĄDRA NADWZROKOWEGO. PRZEZ TĘ DROGĘ NARZĄD WZROKU ŁĄCZY SIĘ Z OŚRODKAMI AUTONOMICZNYMI PODWZGÓRZA CO MA WPŁYW NA NEUROSEKRECJĘ.

DROGA SŁUCHOWA OD KOM. WŁOSOWATYCH ODCHODZĄ WŁÓKNA NERWOWE DO ZWOJU SPIRALNEGO ŚLIMAKA KTÓRY ZNAJDUJE SIĘ PRZY WRZECIONKU OD ZWOJU SPIRALNEGO ŚLIMAKA WYPUSTKI OBWODOWE TWORZĄ CZ. ŚLIMAKOWĄ NERWU PRZEDSIONKOWO ŚLIMAKOWEGO DOCHODZĄCE DO JĄDER CIAŁA CZWOROBOCZNEGO MOSTU TYŁOMÓZGOWIA WTÓRNEGO Z JĄDRA BRZUSZNEGO WSZYSTKIE WŁÓKNA PRZECHODZĄ NA STR. PRZECIWNĄ NATOMIAST TE KTÓRE WYCH. Z JĄDRA GRZBIETOWEGO CZĘŚCIOWO SIĘ KRZYŻUJĄ ZARÓWNO WŁÓKNA SKRZYŻOWANE JAKI I NIE SKRZYŻOWANE OPUSZCZAJĄ MOST I JAKO WSTĘGA BOCZNA DOCHODZĄ DO PODKOROWYCH OŚRODKÓW SŁUCHU TJ. DO CIAŁ KOLANKOWATYCH PRZYŚRODKOWYCH I DO WZGÓRKÓW DOLNYCH BLASZKI POKRYWY ŚRÓDMÓZGOWIA OD CIAŁ KOLANKOWATYCH PRZYŚRODKOWYCH ODCHODZI OSTATNI NEURON DROGI SŁUCHOWEJ KTÓRY POPRZEZ PROMIENISTOŚĆ SŁUCHOWA.

UKŁAD SYMPATYCZNY

POSIADA OŚRODKI RDZENIOWE PRZYLEGAJĄCYCH DOŃ W SEGMENTACH SZYJNYCH DOLNYCH, PIERSIOWYCH, GÓRNYCH, LĘDŹWIOWYCH ZNAJDUJĄ SIĘ W ROGACH BOCZNYCH RDZENIA KRĘGOWEGO GAŁĘZIE OPONOWE PRZEDNIA I PRZEDNIA BIAŁA. WŁ. BIEGNĄCE Z ROGOWE BOCZNYCH DROGA KORZENI PRZEDNICH RDZENIOWYCH DOCHODZĄ DO NERWU RDZENIOWEGO I PRZECHODZĄ W GAŁĘZIE ŁĄCZĄCE BIAŁE I DOCHODZĄ ONE DO ZESPOŁU ZWOJÓW. UKŁADAJĄ SIĘ NA POWIERZCHNI BOCZNEJ TRZONÓW KRĘGÓW I TWORZĄ PIEŃ WSPÓŁCZULNY - NOSZĄ NAZWĘ WŁ. PRZEDZWOJOWYCH. BIEGNĄ ONE DO ZWOJÓW PNIA WSPÓŁCZULNEGO. MEDIATOREM WSZYSTKICH WŁ. PRZEDZWOJOWYCH JEST ACETYLOCHOLINA (TYLKO NA POZIOMIE WŁ. PRZEZWOJOWYCH). Z PNIA WYCHODZĄ WŁ. POZAZWOJOWE DO RÓŻNYCH NARZĄDÓW. (WYTWARZAJĄ NORADRENALINE)

POŁĄCZENIA W OBRĘBIE KRĘGOSŁUPA

1. Kosciozrosty - k. krzyżowa i odcinek guziczny.

2. Chrząstkozrosty - krążki międzykręgowe zrośnięte z trzonami kręgów. Krążek zbudowany jest z centralnie położonego jądra miażdżystego i położ. obwodowo pierścienia włóknistego. Jądro - sprężyste, przesuwa się w obrębie krążka reagując na naciski kręgów.

3. Więzozrosty

-w. podłużne przednie - PP: guzek gardłowy k. potylicznej, biegnie wzdłuż powierzchni trzonów PK: miedniczna pow k. krzyżowej. Hamuje ruch prostowania kręgosłupa

- w. podłużne tylne: PP:stok k. potylicznej, przedni brzeg otworu wielkiego kości potylicznej. PK: górna część kanału krzyżowego. Napina się podczas zgięcia kręgosłupa.

- w. żółte: łączy łuki kręgów. PP: między 1 i 2 kręgiem szyjnym PK: ost lędźwiowy i k. krzyżowa.

- w. międzykolcowe: między brzegami sąsiednich wyr. kolczystych.

- w. nadkolcowe: PP: wyr. kolczysty 7 kręgu szyjnego. PK: grzebień pośrodkowy k.. krzyżowej. Napina się podczas zginania kręgosłupa.

- w. karkowe: PP: grzebień potyliczny zewn, guzek tylny kręgu szczytowego i przyczepia się do wyrostków kolczystych kręgów od 2 - 7.

- w. międzypoprzeczne - przebiega między sąsiednimi wyrostkami poprzecznymi. Napina się podczas skłonów bocznych kręgosłupa.

- poł kręgosłupa z k. krzyżową: w. biodrowo - lędźwiowe (łączy miednice z kręgosłupem). K. guziczna łączy się z k. krzyżowa za pomocą w. krzyżowo - guzicznych (ukł. się po stronie brzusznej, grzbietowej i krzyżowej).

Wyrostki stawowe: poł torebkami stawowymi obejmującymi wyr stawowe dolne wyżej leżącego kręgu i wyrostki stawowe górne kręgu położonego niżej.

POŁĄCZENIA W OBRĘBIE KLATKI PIERSIOWEJ

1. w obrębie mostka: rękojeść, trzon, wyr mieczykowaty łączą się za pomocą chrząstkozrostów mostkowych.

2. poł żeber z kręgosłupem:

- stawy głów żebrowych- utworzone przez głowy żeber, które przylegają do dołków żebrowych trzonów 2 sąsiadujących ze sobą kręgów. Stawy te są wzmocnione w. promienistym głowy żebra- biegnącym od głowy żebra do trzonów sąsiednich kręgów i krążka międzykręgowego, oraz w. śródstawowym - łączącym grzebień głowy z krążkiem międzykręgowym

- stawy żebrowo - poprzeczne - powstają przez połączenie pow stawowych guzków żeber z dołkami zebrowymi wyrostków poprzecznych odpowiednich kręgów. Wzmacniają je więzadła:

a) żebrowo - poprzeczne - biegnie od powierzchni tylnej szyjki żebra do wyrostka poprzecznego kręgu leżącego na tym samym poziomie co szyjka żebra.

b) żebrowo - poprzeczne górne: łączy szyjkę żebra z wyrostkiem poprzecznym wyżej leżącego kręgu. Dzieli się na dwa pasma: jedno przyczepia sie na pow dolnej wyr. poprzecznego, druge u nasady wyr. poprzecznego i kolczystego wyżej leżącego kręgu.

c) żebrowo-poprzeczne boczne: od szczytu wyrostka poprzecznego do powierzchni tylnej guzka żebra leżącego na tym samym poziomie.

3. Poł. żeber z mostkiem - poł. chrząstek 7 żeber prawdziwych z mostkiem. Chrząstki żeber 2 - 7 łączą sie z mostkiem za pomoca stawów w których wyst. torebki stawowe i więzadła: w. promieniste (krzyżują się na trzonie mostka tworząc błonę mostkową); w. mostkowo - żebrowe śródstawowe (wyst przy połączeniu 2 żebra z mostkiem); w. żebrowo - mieczykowate.

4. Poł części kostnych z częściami chrzęstnymi: powst. przez wnikanie najmniejszych elementów strukturalnych powierzchni stycznych (okostna żebra kostnego przechodzi w ochrzęstną0

5. Poł. chrząstek żebrowych: chrząstki 6,7,8 żebra. Te poł są wzmocnione błonami międzyżebrowymi zewn.

POŁĄCZENIA W OBRĘBIE CZASZKI

Staw skroniowo - Zuchwowy - dół żuchwy na k. skroniowej i guzek stawowy oraz głowa zuchwy na wyrostku kłykciowatym. Dodatkowy el - krążek stawowy. Dzieli jamę stawową na dwa piętra. Wzmacniaja go więzadła: w. boczne - biegnące od wyr. jarzmowego do tylnej str szyjki wyr kłykciowatego, w. klinowo - żuchwowe - rozpoczynające się na kolcu k. klinowej, a kończące na wewn. pow gałęzi żuchwy, w. rylcowo - żuchwowe - od wyr. rylcowatego do kąta żuchwy

POŁĄCZENIE CZASZKI Z KRĘGOSŁUPEM

1. Staw szczytowo - potyliczny - kłykcie potyliczne i dołki stawowe górne kręgu szczytowego. Wzmocnione błonami: szczytowo potyliczna przednia - od części podst k. potylicznej do łuku przedniego kręgu szczytowego. Z przodu zrasta się z w. podłużnym a z boku z torebką. błona szczytowo potyliczna tylna - rozpoczyna się na tylnym brzegu otworu wielkiego k. potylicznej, a kończy na łuku tylnym kręgu szczytowego.

2. staw szczytowo - obrotowy..

a) pośrodkowy przedni- pow. na przednie stronie zęba kręgu obrotowego i dołek zębowy na stronie tylnej łuku przedniego kręgu szczytowego.

b) pośrodkowy tylny - pow. stawową tylną zęba oraz pow. stawową więzadła poprzecznego kręgu szczytowego.

c) boczne - zetknięcie dołków stawowych dolnych kręgu szczytowego z górnymi powierzchniami stawowymi kręgu obrotowego. Wzmocniony w:

- krzyżowym k. szczytowego - cz. pozioma - w. poprzeczne kręgu szczytowego łączy boczne części kręgu( ma niewielką pow. przylegająca do zęba kręgu obrotowego. W. poprzeczne krzyżują pęczki podłużne przyczepiające się do przedniego brzegu otworu wielkiego k. potylicznej do tylnej pow. trzonu kręgu obrotowego.

- w. wierzchołka zęba - łączy szczyt zęba z przednim brzegiem otworu wielkiego

- w skrzydłowate - pęczki więzadłowe rozp. się na bocznych pow. zęba, biegną skośnie ku górze kończąc się na kłykciach potylicznych.

OBRĘCZ BARKOWA

1. st. mostkowo -obojczykowy (st. trójosiowy)- koniec mostkowy obojczyka i wcięcie obojczykowe mostka (+ krążek -staw piętrowy). Wzmocniony:

-w. mostkowo - obojczykowe przednie i tylne - łącza koniec mostkowy obojczyka z rękojeścią mostka

- w międzyobojczykowe - biegnące nad wcięciem szyjnym, rozpięte między mostkowymi końcami obu obojczyków.

-w żebrowo - obojczykowe - od chrząstki 1 żebra do dolnej pow. obojczyka.

2. staw barkowo -obojczykowy (staw trójosiowy) - wyrostek barkowy łopatki i koniec barkowy obojczyka. Wzmocniony:

- w. barkowo - obojczykowe - od górnej pow. wyr. barkowego do górnej pow. obojczyka

- w. kruczo - obojczykowe - 2 pasma (w. stożkowate i czworoboczne - łącza kresę czworoboczną i guzek stożkowaty na obojczyku z górną pow. wyrostka kruczego łopatki).

więzozrost kruczo - barkowy - uzupełnia panewkę

-w. poprzeczne łopatki - zamyka wcięcie łopatki na brzegu górnym

KOŃCZYNA GÓRNA WOLNA

1. Staw ramienny (kulisty wolny)- głowa k. ramieniowej + panewka łopatki(wraz z obrąbkiem stawowym). Torebka jest obszerna i luźna - duży zakres ruchów. Wzmocniony:

-w. kruczo ramienne - od wyr. kruczego łopatki do guzka większego i mniejszego k. ramieniowej

- w. obrąbkowo - ramienne - od obrąbka st. do okolic guzka mniejszego.

2. Staw łokciowy - ramieniowa + promieniowa +łokciowa

a)st. ramienno - łokciowy(jednoosiowy) - poł. bloczka k. ramiennej z wcięciem bloczkowym na k. łokciowej

b) st. ramienno - promieniowy (st. zawiasowo - obrotowy lub niepełny - kulisty)- główka k. ramieniowej + dołek głowy k. promieniowej.

Wzmocnione:

- w. poboczne- łokciowe - od nadkłykcia przyśr, k. ramieniowej do brzegu wcięcia bloczkowego i podstawy wyrostka dziobiastego k. łokciowej

- w. poboczne promieniowe - od nadkłykcia bocznego rozdzielają sie 2 pasma przyczepiające się na k. łokciowej z przodu i z tyłu od wcięcia promieniowego.

c) staw promieniowo - łokciowy (stawy obrotowe):

--bliższy: obwód głowy k. promieniowej + wcięcie promieniowe k. łokciowej. (wzm. w pierścieniowatym - przyczep. się do przedniego i tylnego brzegu wcięcia promieniowego k. łokciowej

--dalszy: obw. stawowy głowy k. łokciowej + wcięcie łokciowe k. promieniowej.

-- błona międzykostna - hamuje ruchy przesuwania się k. promieniowej w stosunku do k. łokciowej.

3. staw promieniowo - nadgarstkowy: (st. dwuosiowy) pow. nadgarstkowa k. promieniowej i krążek stawowy + kości pierwszego szeregu nadgarstka z wyj. k. grochowatej. Pierwszy szereg k. nadgarstka łączy się bezpośrednio z k. promieniową, a z k. łokciową za pośrednictwem chrząstki trójkątnej - tę część stawu uważa się za piętrową. Wzmocniony:

- w. poboczne promieniowe nadgarstka - od wyr. rylcowatego k. promieniowej do k. łódeczkowatej.

- w . poboczne łokciowe nadgarstka - od wyr. rylcowatego k. łokciowej do k. trójgraniastej i grochowatej

- w promieniowo -nadgarstkowe dłoniowe - od wyr. rylcowatego k. promieniowej do k. łodeczkowatej, księżycowatej, trójgraniastej i główkowatej.

-w promieniowo -nadgarstkowe grzbietowe - od brzegu grzbietowego k. promieniowej do pow. grzbietowej k. 1 szeregu nadgarstka.

- w. łokciowo nadgarstkowo dłoniowe - biegnie od strony dłoniowej głowy k. łokciowej do k. główkowatej

- w. łukowate dłoniowe nadgarstka: powst przez poł wł. - w. łokciowo nadgarstkowo dłoniowego i w promieniowo -nadgarstkowo dłoniowego.

-w. łukowate grzbietowe nadgarstka - między k. łódeczkowata a trójgraniastą.

POŁĄCZENIA W MIEDNICY

1. Staw krzyżowo biodrowy - pow. uchowate k. biodrowej i krzyżowej. Wzmocniony:

-w. krzyżowo biodrowe brzuszne - od 1 i 2 kręgu krzyżowego do brzegu przedniego pow. uchowatej na k. biodrowej.

-w. krzyżowo biodrowe grzbietowe: od grzebienia krzyżowego pośredniego do talerza biodrowego (m-dzy kolcem biodrowym tylnym górnym i dolnym)

-w. krzyżowo- biodrowe międzykostne - m-dzy guzowatością k. krzyżowej i biodrowej.

-w. biodrowo - lędźwiowe - od 4,5 kręgu lędźwiowego do tylnej cz. grzebienia biodrowego i bocznej części k. krzyżowej.

2. Spojenie łonowe - gałęzie górne 2 k. łonowych+ krążek międzyłonowy. Wzmocnione:

-w. łonowe górne - między guzkami łonowymi

-w. łonowe łukowate - wzdłuż dolnego brzegu spojenia i zrasta się z krążkiem międzyłonowym.

3. Więzozrosty

- w. krzyżowo - kolcowe: od bocznego brzegu k. krzyżowej do kolca kulszowego

-w. krzyżowo - guzowe: od brzegu przyśrodkowego guza kulszowego do bocznej cz. k. krzyżowej i do kolców biodrowych. (wspólnie z poprzednim zamykają otwory kulszowe)

-w. pachwinowe - kolec biodrowy przedni górny + guzek łonowy.

KOŃCZYNA DOLNA WOLNA

1. Staw biodrowy (st. kulisty panewkowaty 3-osiowy) -panewka k. miedniczej + głowa k. udowej. Torebka stawowa przyczepia się do brzegu kostnego panewki, kresy międzykrętarzowej i powyżej grzebienia międzykrętarzowego. Wzmocniony:

-w. biodrowo - udowe: rozp. się poniżej kolca biodrowego przedniego dolnego a konczy na kresie międzykrętarzowej.

-w. łonowo -udowe: odchodzi od trzonu i górnej gałęzi k. łonowej a kończy na dolnym odcinku kresy międzykrętarzowej (częściowo wplata się do warstwy okrężnej).

-w. kulszowo -udowe: od trzonu k. kulszowej(na tylnym brzegu panewki) do brzegu przedniego krętarza większego.

-w. głowy k. udowej - rozp. się w okolicy wcięcia panewki a kończy na dołku głowy k. udowej.

-warstwa okrężna: pasmo otaczające najwęższe miejsce szyjki. Rozpoczyna się i kończy w okolicy kolca biodrowego przedniego dolnego. Do jej wł. wplatają się częściowo wszystkie wł. więzadeł st. biodrowego.

-w. poprzeczne panewki - przebiega ponad wcięciem panewki i przekształca je w otwór. Przyczepia się do brzegów chrzęstnego obrąbka panewki.

2. Staw kolanowy (2 -osiowy, zawiasowo obrotowy)- wypukłe pow. stawowe kłykci k. udowej i wklęsłe pow stawowe kłykci kości piszczelowej. Z przodu znajduje się rzepka, która przylega do pow. rzepkowej k. udowej.

Łąkotki - 2 pierścienie zbud. z tkanki włóknistej, poł. z piszczelą więzadłami, maja ksztaut klinów. Przyśrodkowa - dłuższa, szersza i słabiej zakrzywiona, Boczna - krótsza i słabiej zakrzywiona. Dzielą jamę stawową na 2 piętra. Pełnią role amortyzujacą i dopasowuja pow. stawowe do siebie. Wzmocniony:

-w. poboczne strzałkowe; między nadkłykciem bocznym k. udowej, a boczną pow. głowy strzałki. Nie przyrasta do torebki, ani do łąkotki.

-w. poboczne piszczelowe: nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej, łączy się z torebką stawową, przyczepia do łąkotki przyśrodkowej i kończy poniżej kłykcia przyśrodkowego k. piszczelowej. Oba więzadła wzmacniają i ustalają staw kolanowy.

-w. krzyżowe przednie - od pow. wewn. kłykcia bocznego k. udowej do pola międzykłykciowego przedniego piszczeli.

-w. krzyżowe tylne: od pow. wewn. kłykcia przyśrodkowego k. udowej do pola międzykłykciowego tylnego piszczeli.

Oba w. łączą bardzo silnie k. udowa z piszczelową. Zapobiegają przesuwaniu się k. udowej i piszczelowej względem siebie. Ograniczają ruchy obrotowe oraz zginanie i prostowanie.

-w. podkolanowe skośne: wzmacnia torebkę stawową. Odchodzi od kłykcia bocznego k. udowej, a kończy na torebce stawowej i powięzi mięśniowej(hamuje nadmierne prostowanie stawu i ruchy obrotowe.)

-w. podkolanowe łukowate: rozp. się na kłykciu bocznym k. udowej wplata w torebkę stawową i wchodzi pod podkolanowe łukowate.

-w. rzepki: mocne pasmo więzadłowe - przedłużenie ściegna 4-głowego uda. Przyczepia się do dolnego brzegu i przedniej pow. rzepki i wraz ze ścięgnem mm. kończy się na guzowatości k. piszczelowej.

-w. poprzeczne kolana: łączy najbardziej wysunięte do przodu punkty łąkotek. Napina się podczas ruchów obrotowych na zewnątrz.

-w. łąkotkowo -udowe przednie i tylne: łączy łąkotkę boczną z zewn. pow. kłykcia przyśrodkowego k. piszczelowej.

POŁĄCZENIA KOŚCI GOLENI

1. staw piszczelowo -strzałkowy: głowa strzałki + pow strzalkowa na kłykciu bocznym k. piszczelowej (wzm. w. przednim i tylnym głowy strzałki)

2. więzozrost piszczelowo -strzałkowy: łączy wcięcie strzałkowe piszczeli z dolnym końcem strzałki. Wzmocniony w piszczelowo strzałkowym przednim i tylnym.

3. błona międzykostna goleni: zamyka przestrzeń międzykostną. W dolnej cz. przechodzi w więzozrost (patrz wyż). Hamuje przesuwanie się k. względem siebie, przyczep dla mm.

STAWY STOPY

1. Staw skokowo -goleniowy (staw zawiasowy): bloczek k. skokowej + wcięcie utworzone przez nasady k. piszczelowej i strzałkowej. Wzmocniony:

-w. trójgraniaste:biegnie od k. przyśrodkowej do k. łódkowatej, piętowej i skokowej.

-w. skokowo strzałkowe przednie: łączy k. boczną z boczną pow. bloczka k. skokowej.

-w. skokowo strzałkowe tylne: łączy k. boczną z tylnym wyr k. skokowej.

-w. piętowo strzałkowe: łączy k. boczną z boczną pow. k. piętowej.

Odbywają się tu ruch zginania i prost. stopy w płaszczyźnie strzałkowej.

2. Staw skokowo - piętowo - łódkowy: w. skokowo - pietowe dzieli ten staw na 2 komory (staw skokowy przedni i tylny)

a)staw skok - pięt - łódk: (przedni)pow. stawowa k. skokowej + pow. stawowa k. piętowej+ głowa k. skokowej + tylna wklęsła pow. stawowa k. łódkowatej. Wzmocniony:

-w. piętowo-łódkowe podeszwowe: dźwiga głowę k. skokowej

-w. skokowo- łódkowe: łączy pow. grzbietową szyjki k. skokowej z pow. grzbietowa k. łódkowatej.

-w. rozdwojone: rozdz. się na w. piętowo-łódkowe i piętowo-sześcienne. W to wzmacnia staw poprzeczny stępu.

2. Staw skokowo -pietowy (tylny) wklęsła pow. k. skokowej + wypukła pow. k. piętowej. Wzmocniony: w. skokowo-piętowe(przednie, tylne, boczne i międzykostne).

Odbywają się w ni ruchy nawracania i odwracania stopy.

---