Partie i systemy partyjne

dr hab. Andrzej Stelmach

Wykład 1 (20.20.07r.)

1.Pojęcie partia polityczna

Partia polityczna (partos- łac. część większej całości)część czegoś, np. w średniowiecznej Polsce część oddziału wojskowego-> oddział partyzancki.

Pierwotnie partie realizowały interesy określonej grupy społecznej np. robotników. Teraz jest na odwrót partie mają uniwersalne koncepcje żeby zachęcić jak najwięcej ludzi do swojego programu.

W PRL legalnie działały 3 partie, PZPR, ZSL, SD, ale tylko PZPR była „partią” pozostałe były „stronnictwami”.

SL powstało z połączenia stronnictw chłopskich w 1931r. ZSL powstało z połączenia SL i PSL. Do 1950r SP i PSL też nie były „partiami” tylko „stronnictwami”. SD powstało przed wojną w 1939r. Jako „stronnictwo”.

I jakoś tak się zostało w tej komunie że podzielili wyraźnie chłopskie to „stronnictwo”, takie trochę gorsze niż „partia”. Natomiast „partia” to komunistyczna, taka trochę lepsza. I tak było we wszystkich czerwonych państwach. Dlatego po 1989r. Nikt nie chciał się nazywać „partia” żeby nie kojarzyć się ze słusznie minionym systemem.

Po samej nazwie nie można określić charakteru organizacji ani formalnego ani światopoglądowego. Nazwa może być dowolna, nawet nie być synonimem „partia”: falanga, liga, stronnictwo, platforma, samoobrona, Przeproście I Spierdalajcie itd.

Elementy pojęcia partia polityczna:

1. 
   organizacja

1. struktura organizacyjna

musi mieć jakąś strukturę, jako organizacja polityczna- wymóg formalny. Nie ważne czy bardzo luźną (jak partie kadrowe, wyborcze, typu amerykańskiego) czy jak w systemie wodzowskim mocno zhierarchizowaną

2. szeroka baza członkostwa

musi liczyć się z poparciem społecznym, założyć że się rozbuduje, że będzie liczna grupa popierających, elitarna partia bez poparcia nie ma jak funkcjonować. Nie liczy się stopień poparcia bo on jest zmienny ale sam fakt ze są ludzie skłonni poprzeć daną organizacje.

3. zdolność do trwania w czasie

różnicuje to partie i komitet wyborczy. KW jest tworzony po to żeby wygrać wybory i potem musi być rozwiązany, to łączy się z kasą- subwencje i dotacje inaczej są rozdysponowane. W Polsce każdy KW ma status partii na czas kampanii wyborczej, ale nią nie jest. Potem obligatoryjnie musi być rozwiązany, więc nie ma zdolności do trwania w czasie. W ustawie o partiach politycznych z 1990r. Nie było zapisu o trwaniu w czasie, wiec nie likwidowano partii ale partie nie miały żadnych przywilejów- np. kasy. teraz wyznacznikiem czy partia działa jest to czy co roku składa do sądu okręgowego w warszafce sprawozdanie ze swojej działalności. Jak nie to ją wypisują i pozamiatane. Robią tak bo w ustawie z 1997r. są zapisane przywilej partii.

2. ideologia i program

Jest to główna więź łącząca członków, stanowiąca podstawę jednolitego działania, zaspokojenia potrzeb i realizacji celów.

W partii nie powinno być rozmów o ideologii czy doktrynie. Ktoś kto wstępuje do partii mniej więcej zgadza się z daną ideologią i rozmowy są toczone tylko na poziomie programu politycznego, czyli sposobu realizacji doktryny. Zmiany w doktrynie zazwyczaj prowadzą do rozłamów, tworzenia nowych frakcji, ugrupowań itp.

Każda partia ma program polityczny i wyborczy. Politycznego praktycznie nikt nie zna, bo jest długi i nudny i nikomu nie chce się go czytać. jak to stelmach mówi to są intymne szczegóły. program wyborczy to taka reklamówka partii na czas kampanii żeby naobiecywać jak najwięcej, często nawet nie do końca zgodne z programem politycznym. Ale ma zachęcić wyborcę do oddania głosu. Potem można pozywać partie o niewypełnienie obietnic wyborczych(wielkie (L) dla śmiałków) ale „ to jest tak jakby ktoś twierdził że actimel mu nie pomógł” .

1. partie patronażu

podobna do c) nastawione na zdobycie władzy dla przywódcy. Obiecują wszystko żeby tylko szef wygrał. A potem olewka.

2. partie ideowe(światopoglądowe)

bardziej niebezpieczne, zrzeszają dziwaków o takich samych systemach wartości, poglądach itp. najczęściej są to koncepcje bardzo ogólnych systemów wartości dla wszystkich ludzi. Np. w Polsce partie chadeckie- katolickie jest takich około 30 i wszystkie na tym samym się opierają tylko program trochę się różni.

3. partie autorytarne

4. partie wyborcze(przywódcze)

realizują funkcje władzy co jest następstwem pozyskania zwolenników, program mniej się liczy od podstawowego celu- wygranej.

3.dążenie do zdobycia i sprawowania władzy.

Funkcjonowanie partii w systemie władzy.

a) funkcja wyborcza

jest to podstawowy (jedyny) sposób na zdobycie władzy w demokracji. Jak zdobędzie się większość to można fizycznie rządzić (np. obstawiając stanowiska). Można rządzić bez wyborów np. dzięki zamachowi stanu, ale w demokracji też da rade. Np. jak rozpadnie się frakcja w parlamencie to rządzić może ktoś inny niż został wybrany.

b) funkcja kształtowania opinii publicznej

c) funkcja rządzenia

na władze składają się elity władzy (ci durnie wybierani w wyborach) i elity wpływów (szare eminencje pociągające za sznurki)

genetycznie b -> a -> c. prezentacja programu(opinia) + chęć wspierania (postawa).

Partii nie obchodzi opinia tylko głos w wyborach.

4. poparcie SPOŁECZNE

reprezentacja interesu społecznego.

partia żeby miała sens musi reprezentować interesu dużej części społeczeństwa, wtedy ma jako taką szanse wypłynąć. Do tego musi:

• mieć program prezentowany społeczeństwu

• możliwość skutecznego dotarcia do wyborcy

• zachęcać do aktywności (spacer w pewną niedziele zakończony losowaniem urno-lotka)

obiektywny interes grup/klas społecznych się nie liczy do momentu kiedy grupa nie uzna go za swój rzeczywisty interes. Nie chodzi o to co im się opyla tylko co myślą że im się opyla ważny jest interes uświadamiany sobie przez grupę społeczną.

1. klasowe funkcje partii w systemie politycznym

Marks kiedyś uważał że to podstawa. Teraz jest inaczej. Teraz się myśli wg Webera. Interes klasowy jest drugorzędny, nie jest nawet podstawą interesu ekonomicznego. Posiadanie środków produkcji nie jest tak ważne, podział jest między białymi i niebieskimi kołnierzykami. Większe znaczenie ma pełniona funkcja niż kapitał. Można nie mieć kapitału, ale być managerem i zarabiać ful kasy będąc zwierzchnikiem robotników, pilnując ich i minimalizując koszty. A robotnikowi zależy dalej tylko na tym żeby się nie napracować za wiele. Zamiast klas Marksa wprowadza się warstwy Webera.

2. ideologia i program partii

obecnie pełni instrumentalną role

3. skład członków i zwolenników

założenie(teoria): skład społeczny partii powinien odpowiadać grupie której interesy chce reprezentować i na odwrót. Np. że chłopów reprezentuje chłop a komunistów miller.

Wykład 2(27.02.07r.)

Definicje partii politycznych

1. J. Banaszkiewicz- grupa osób zespolona więzią organizacyjną i ideologiczną, dążąca do zdobycia i utrzymania władzy państwowej, dla realizacji określonych interesów, głównie klasowych.

Definicja marksistowska, wg niej partie satelickie nie są partiami, bo nie dążą do zdobycia władzy, ideologia i program są razem bez możliwości dyskusji nad najlepszym programem realizującym ideologie. Charakterystyczne jest to że dążą do uzyskania władzy państwowej, po to żeby realizować interesu grupy. Władza jest tylko instrumentem prowadzącym do celu: realizacji programu. Metoda do osiągnięcia celu: sprawowanie władzy. Wg tej definicji dzisiaj partiami są tylko PiS i PO bo maja szansę na sprawowanie władzy a przez to na realizacje swojego programu. Inne są marginalizowane.

2. J. Wiatr- zorganizowana grupa obywateli dążących do uzyskania określonych celów w drodze walki o władzę lub jej sprawowanie.

Bardziej odzwierciedlająca rzeczywistość niż teorie. Brak określenia precyzyjnych celów. Nadal ważna jest walka i sprawowanie władzy, bez uwzględniania indywidualnych celów. Te cele musza być zgodne z celami partii.

PZPR miało maksymalnie 3mln ludzi. pod koniec lat 80 3,5-4mln.

3. W. Skrzydło- zorganizowana grupa ludzi stanowiących najbardziej aktywna część klasy, dobrowolnie zrzeszonych, wyznających podobne zasady polityczne wyrażone w programie, który stanowi podstawę działalności zmierzającej do zdobycia władzy w państwie zrealizowania ta droga swoich interesów klasowych.

Zakłada istnienie i aktywność awangardy danej klasy

Rola interesu klasowego (grupowego, warstwowego)

Ideologicznie: zrzeszenie dla wspólnych interesów grupy. Podobnych, ale nie identycznych czyli dopuszcza frakcje wewnętrzne.

[w komunie nie było swobody ani odstępstw od doktryny, przeciwieństwem jest skrajna swoboda w partiach dopuszczających frakcyjność, ale to bardzo rzadko się zdarza.]

frakcja- 2szczególne elementy w ramach jednej struktury- taka narośl.

Zasady muszą być spisane pod ludzi, i to ich jednoczy pod wspólnym hasłem. Kiedy partia ma sprecyzowany dokładnie program, to członkowie musza się z nim zgadzać, czyli ze sobą nawzajem też. Kiedy program jest bardzo ogólny(tylko ramy, zasady ogólne) to możliwe są bardzo duże różnice między członkami wewnątrz partii. Np. jak demokraci.pl- gdzie razem są komuchy i postsolidarnościowcy. Ale „to jest polityka. Liczy się głębokość uczuć”

Brak miejsca na indywidualne interesy członków, czyli znów idealne teoretyczne założenie że jest się w partii dla przyjemności.

4. Łopatka- organizacja polityczna zrzeszająca na zasadach dobrowolności ludzi posiadających wspólny program polityczny i dążących do jego realizacji poprzez zdobycie i sprawowanie władzy państwowej.

Klasyczna definicja, nawet na świecie właśnie za taką uchodzi.

Dochodzi zwrot „organizacja dobrowolna” co odróżnia nam państwo od partii, bo często mają w definicjach wspólne elementy. Np.

Władza- zdolność do wydawania i egzekwowania swoich poleceń. Przy użyciu środków przymusu. Celem partii jest przejęcie władzy w państwie i jej sprawowanie, czyli przejęcie państwa. Zdobycie większości powoduje ubezwłasnowolnienie i podporządkowanie sobie państwa np. rządzi prawica to jej ideały są wpajane. Na szczęście cykl elektoralny jest 4 letni i rzadko się zdarza żeby w Polsce ktoś utrzymał władzę 2 kadencje dzięki czemu nikt nie zdąży naśmiecić swoimi ideami nieodwracalnie.

Przynależność do partii nigdzie nie jest przymusowa, wyjątkiem był Zair dawno dawno temu, gdzie zaraz po urodzeniu wpisywano do jakiejś partii i tak zostawało do końca życia. nawet w systemach faszystowskich tak nie robili, tylko dobrowolność istniała.

Cel: realizacja programu

Metoda: zdobycie i sprawowanie władzy.

5. M. Weber- to stowarzyszenie oparte na dobrowolnej rekrutacji, którego celem jest

zapewnienie w ten sposób szans uzyskania władzy w ramach związki, a aktywnym członkom uznanie dzięki temu szansy zrealizowanie rzeczowych lub osobistych korzyści bądź też celów.

Odwrócenie koncepcji 1-4, organizacja jest dobrowolna, ale dla szansy uzyskania władzy, nastawieni są na uzyskanie władzy i pozwolenie aktywnym na realizowanie ich własnych interesów. Rzeczowych- możliwość realizowania koncepcji, ideałów. Osobistych- wszyscy udają że nie wiadomo o co chodzi. Nie można stwierdzić co jest ukrytym motywem tych którzy walczą o władzę. Niektórzy odczytują intencje, inni nie. Jedni je ukrywają, inni nie.

Cel działania: wyjątkowo szczery.

Akty ustawowe partii politycznych w wybranych państwach europejskich

Ustawodawstwo pokazało się dopiero w XX leciu międzywojennym.

Państwo	Akt prawny	Definicja partii politycznych
Polska *	Ustawa o partiach politycznych	Dobrowolna organizacja występująca pod określoną nazwą stawiająca sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.
Finlandia **	Ustawa o partiach	Zarejestrowany związek wpisany do rejestru partii prowadzonego przy ministerstwie sprawiedliwości.
RFN ***	Ustawa o partiach politycznych	Zrzeszenie obywateli które zamierza wywierać stale lub przez dłuższy czas wpływ na polityczne kierowanie woli na szczeblu federacji lub poszczególnego kraju oraz współdziałać w reprezentowaniu narodu w niemieckim federacyjnym parlamencie lub jednym z parlamentów krajowych jeśli w świetle ogólnego obrazu rzeczywistych stosunków a zwłaszcza z uwagi na zasięg i trwałość ich organizacji i liczby członków i sposób występowania w życiu publicznym dają wystarczającą rękojmię poważnego traktowania swoich celów.
Portugalia ****	Ustawa o partiach	Tak działająca organizacja obywateli, których podstawowym zadaniem jest uczestnictwo na demokratycznej drodze w życiu publicznym kraju poprzez współtworzenie na podstawie praw konstytucyjnych jak również opublikowanych statutów i programów partyjnych i programów w wyrażaniu woli politycznej narodu, uczestnictwo w szczególności w procesie wyborczym na drodze wystawiania i popierania kandydata.

* nie spełnia podstawowych kryteriów teorii. Cel jest inny bo udział w życiu publicznym przedstawiony jest jako droga ideologia- doktryna- program i ich realizacja to sedno działalności, ewentualnie

wywieranie wpływu . nic nie ma o sprawowaniu władzy. Czyli definicja może się równie dobrze odnosić do organizacji społecznej nie będącej partią. Albo partii która nie wygrała.

** wymogi są w spisie. Bardzo kiepska definicja, która nic nie mówi. Ale oznacza tylko tyle ze spis prowadzony jest przez administracje. A to nie najlepiej, bo wtedy odmowa zarejestrowania partii może mieć charakter polityczny. A jak rejestruje sąd to bierze pod uwagę tylko czynniki formalne.

*** przerost formy. Niejasne pojęcia jak np. „dłuższy czas” nie ma legalnej definicji takiego zwrotu. Ustawa jest kiepska znaczy się, musi udowodnić że partia musi już istnieć jakiś czas i dopiero być rejestrowana, do tego musi mieć szanse przetrwać, czyli mieć jakiś członków, zwolenników i to nie mało a do tego struktury. Nie postarali się germańce.

Sposób występowania w życiu publicznym- powaga i nie łamanie prawa.

Założenie że jeżeli 2x nie bierze udziału w wyborach to przestaje być partią, bo znaczy to ze nie chce zdobyć władzy.

Łamie jakieś prawo to wypisują ją z rejestru i traci wszystkie przywileje.

**** musi mieć zdolność do trwania w czasie.

Być aktywna politycznie.

Mieć demokratyczne elementy- w większości pokomuchowych krajów takie coś jest wpisywane w ustawie.

Przestrzegać praw konstytucyjnych

Jawność działania oparta na statutach i programach

Uczestnictwo w życiu publicznym.

Wykład 3 (6.03.07r)

dzień koncertu Huntera

Geneza partii politycznych

1. koncepcja M. Webera - etapy powstawania partii politycznych.

1. koterie arystokratyczne

uzasadnienie obecności w rozwoju społeczeństwa. Zaczęły powstawać inne ośrodki niż monarchia miały możliwość wpływu na podejmowane decyzje.

W monarchii elekcyjnej grupy poczyniły wspólne wysiłki na rzecz zapewnienia tronu swojemu kandydatowi była to luźna grupa ludzi skupiona wokół jednego kandydata.

Np. Wigowie i torysi toczyli spory dynastyczne gdzie bardzo ważna była koncepcja personalna. Podobnie jak w Polsce to nazywało się familiami (Czartoryskich, Koniecpolskich, Radziwiłów). Od pewnego momentu wprowadzono monarchię elekcyjną i szukano króla. Automatycznie wokół tworzyły się koterie.

W średniowieczu nazywano to stronnictwami przy sporach o władze polityczna.

Gdy grupa była skupiona wokół rodu i jego członów wówczas nazywało się to familią.

Gdy funkcjonowały na podstawie nieformalnych więzi personalnych ale innych niż spory polityczne tworzyły frakcje (fakcje).

Różnicował ich przedmiot sporu- polityczny lub niepolityczny.

Cechy charakterystyczne

• element (rodzaju) walki o władze powstaje wokół problemu władzy najpierw dynastycznej (kto rządzi) potem sprawowania władzy (programowej) [w Polsce art. Henrykowskie i pacta conventa były podstawą do rozpoczęcia rozmów, musiały być zaakceptowanie przez kandydata na samym początku, potem zaczynały się negocjacje, czyli spór o program i koncepcje polityczne]

• brak organizacji. Ale są już pewne elementy hierarchiczności w sensie szef i reszta. Kandydat i jego koteria. Ale brak struktury wewnętrznej.

• Element dobrowolności (formalnie) to rozróżniało: państwo- obowiązkowa, koteria- dobrowolna, teraz tak zostało w USA, gdzie są luźne więzi członkostwa.

• Słabo zaznaczony element programu, ma mocno skrócony wymiar. [w demokracji wyborcy żądają rozbudowanego programu, w sensie obejmującego jak najwięcej dziedzin życia]

2. kluby partyjne (partie klubowe)

występowały na określonym etapie życia społecznego i prawnego. Pojawiły się z powstaniem parlamentów. Na początku król powoływał parlament, potem pojawiły się wybory, mniej lub bardziej powszechne. Wybory takie normalnie powszechne są nowym wynalazkiem. Cechą charakterystyczną (do dziś)jest że parlament odzwierciedla poglądy suwerena. Jak król był suwerenem to nie było problemu. A potem lud się stal suwerenem i powstały różna programy polityczne więc samodzielność parlamentu wzrosła

Osoby w parlamencie miały instynkt stadny- dobierali się w grupy wzajemnej adoracji. Łączyła ich najpierw jedna sprawa, żeby ją przepchnąć musieli współpracować. Razem wsiadali, pracowali wypowiadali się i powstał podział, który do dziś jest czyli na lewice, centrum i prawice. Najważniejsi siadali na dole, najmniej ważni na górze. Pierwszym klubem parlamentarnym byli górale, w parlamencie francuskim siedzieli na samej górze.

Życie polityczne toczyło się tylko w parlamencie, w ramach frakcji parlamentarnych, ewentualnie powstawały jakieś lobby zewnętrzne.

Ale były 2 czynniki które doprowadziły do rozwoju klubów i ich wyjścia z parlamentu:

• rozpowszechnianie się prawa wyborczego, coraz więcej ludzi się tym interesowało

• rozwój druku zaczęły powstawać ulotki, broszury polityczne które rozpowszechniały wiedze polityczną (z jednej strony mogły mieszać w głowach prostym ludziom, z drugiej mogły zmusić ich do myślenia-nie wiadomo. )

no powstał klub jakobinów, od kościoła jakiegoś tam, takie ówczesne radio maryja.

Taki nadmiar informacji i zamieszanie tym spowodowane było charakterystyczne dla tego etapu rozwoju. Inne cechy charakterystyczne tego etapu

• struktura organizacyjna się pojawia, ale jeszcze nie trzeba się zapisywać, tylko wystarczy się utożsamiać ze stronnictwem. Pojawia się też kasa.

• Wprowadzenie do programu elementów politycznych

• Chęć realizacji planu- sprawowania władzy.

3. partie masowe

Pojawiają się na początki XVII/XIX w.

Ale formalnie działają XIX/XX w.

1)robotnicze

2)chłopskie

z natury są masowe, ich siła i znaczenie oparte jest na masie, konkretnej klasie społecznej, na początku ich nie tolerowano, traktowano jako klasy uciśnione które nie mają prawa głosu. Postrzegano je jako partie antysystemowe i bano się ich, tego że będą dążyły do zmiany systemu.

Podstawą były różnice klasowe, na początku podział był ewidentny.

• Do 1917

• Ustabilizowany charakter, spełniają warunki

• Mają strukturę wewnętrzną, są funkcjonalne

• Posiadają program polityczny i społeczny

• Chcą realizować swój program poprzez dążenie do zdobycia władzy

• 1917r. Partie masowe działają legalnie zaczynają rządzić. Partie bolszewickie w Rosji, Węgrzech, Niemczech - socjalistyczne dochodzą do władzy.

• Okres międzywojenny- partie burżuazyjne nie mają charakteru masowego. Zaczynają tracić na znaczeniu

• Istnieje podział masowych na socjaldemokratyczne- nie dążące do rewolucji i komunistyczne -rewolucyjne.

• Po II wojnie światowej

Okres współczesnych partii masowych, różnych od tych z 1917r.

Powstają partie narodowo- wyzwoleńcze, których głównym celem jest odzyskanie niepodległości. Nie są już klasowe ale oparte na specyficznej koncepcji programowej.

Mają bardzo skromny, tymczasowy program, który koncentruje się na sposobie odzyskania niepodległości. Nie wychodzą poza uzyskanie suwerenności, nie wypowiadają się o dalszej przyszłości.

Bo... do póki partia ma jeden cel to wszystkich on jednoczy, spory mogą jedynie istnieć na płaszczyźnie sposobu jakim suwerenność się odzyska. Kiedy zaczynają zastanawiać się co dalej to cholernie trudno jest się dogadać i nie można się zjednoczyć. Dlatego też najczęściej po odzyskaniu niepodległości duże i silne partie się atomizują. Np. solidarność po `90r. Rozwaliła się w drobny mak i do dziś widać tego efekty. Ludzi jednoczył jeden cel, jak go osiągnęli okazało się że mają różne wizje na przyszłość.

W tym etapie powstały nie tylko partie niepodległościowo- wyzwoleńcze. Masowe są sobie dalej tylko że to jest nowość i pojawia się dopiero teraz.

Cały czas na świecie są też partie kadrowe, masowe są tylko nową jakością,. Kadrowe postały z klubowych, straciły na znaczeniu w wyniku powstania masowych.

2. inne koncepcje

a) Partie o strukturze rodowej

b) partie o strukturze ugrupowań arystokratycznych

c) partie klubowe

d) partie masowe

e) partie masowej integracji

to samo co u Webera, tylko pojawia się (a) i (e).

Zakłada się, że cecha partii jest dobrowolne członkostwo, w (a) jest to wątpliwe. Podobnie jak w systemie kastowym ,nie można wspiąć się wyżej, tylko spaść, tak samo w polskiej szlachcie nawet gołota, mimo że niczym nie różniła się od chłopów stała w hierarchii wyżej od nich. Tak samo jest w rodzinie. Należy się i już.. przerąbane na całe życie.

(e) to nowe coś, zakłada powstanie więzi na płaszczyźnie ogólnospołecznego interesu np. ekologów, chrześcijańskich demokratów. Coś takiego jak partie w Parlamencie UE, które powstają na bazie interesów nie narodowości. Teraz ma to bardziej wyraz ruchu mn. np. obrońców praw człowieka, globalistów/ anty-/ alter- .... , pacyfistów za czasów hipisów.

To raczej przyszłość niż teraźniejszość.

Grupy nacisku i grupy interesu

Poglądy na ten temat

• To co innego- rozróżnia je specyficzny sposób realizacji interesu.

Grupa- ludzie posiadający pewne wspólne cechy, tworzący grupę celową

Nacisku- nacisk kładzie się na sposób realizacji interesu- specyficzny, polegający na stosowaniu nacisku, wywieraniu wpływu. Tworzą je ludzie skłonni do wywierania nacisku, cel nie jest ważny. Grupa jest podkładem ideowym do lania po mordzie.

Interesu- członkowie skupieni wokół jednego celu, ale istnieją różne sposobie jego realizacji. Np. przez wywieranie wpływu.

• To to samo- wg. Erlinga różnice tworzone są na siłę.

W zależności od punktu widzenia, można zaakcentować interes lub sposób działalności.

Cel+ metoda realizacji celu.

Formy nacisku mogą być różne, ale optymalizacja metod czyli wybór najlepszej możliwej najbardziej się opyla. Najczęściej jest to wpływ polityczny, rzadziej przemoc.

Anarchiści i skrajni tak prawi jak i lewi stosują terror.

Wykład 4 (13.03.07)

Grupy nacisku= grupy interesu

1. siła grup nacisku:

1. Potęga finansowa

To jest logiczne. czym więcej mają kasy tym więcej mogą. Liczy się zaplecze finansowe ale też potencjalna możliwość uruchomienia dużych finansów. Po co przydaje się kasa? (ehh..)

• Propaganda, agitacja, inwestowanie w wizerunek

• Nacisk finansowy (fachowo: zainteresowanie materialne ważnych osób)

• Sama możliwość uruchomienia dużych środków, np. przy negocjowaniu z inwestorem, którzy jak ma kasę to może stawiać warunki władzom miejskim.

Istnieje tu masa krytyczna, gdzie za dużo kasy przeszkadza (ja nie podzielam tego poglądu)

1. Liczba zaangażowanych osób

Wskaźnik ilościowy: czym więcej ludzi się angażuje tym lepiej, ale też istnieje masa krytyczna, bo jeżeli ludzi jest za dużo to nie da rady ich zorganizować, problemem tez jest np. uzyskać jednomyślność. Najlepiej jak jest ich dużo i są dobrze zorganizowani, czyli : dużo ludzi + wysoki stopień scentralizowania = super grupa z rosnącą potęgą. czym luźniejsze więzi są w grupie tym skuteczność spada.

Ale liczebność też można pojmować jako ilość osób stojących za danym interesem, czyli potencjalnie związani, sympatycy, nie członkowie, ale zainteresowani mający wspólny cel. Takimi organizacjami gdzie liczy się ilość są ruchy społeczne: ekologów, anarchistów, (anty/alter) globalistów, pacyfistów-nawiedzonych hipisów itp.

2. Reprezentatywność

Wiąże się z (b) proporcją matematyczną można to nawet wyznaczyć.

Tym bardziej reprezentatywna im więcej jest osób, których interesy grupowe reprezentuje do liczby członków:

Liczba członków zorganizowanych w grupie (aktywni) = reprezentatywność

Liczba osób których interesy są reprezentowane (reprezentowani)

100%jest możliwe gry grupa jest bardzo wąska. Grupa nie musi mieć zorganizowanej formy(naród, gr. religijna, ekolodzy) ale musi posiadać aktywnych członków walczących o jakąś sprawę.

3. Spoistość organizacyjna

Zdolność kierownictwa do przezwyciężania konfliktów wewnętrznych. praktycznie w żadnej grupie nie ma jednomyślności ale są różne charaktery i stopnie spolegliwości. Powstaje tylko kwestia na ile sprawnie kierownictwo poradzi sobie z mniejszościami. Grupa jest jednomyślna:

Tego nie jestem pewna, bo strasznie zamieszał na wykładzie, zaczął opowiadać pierdoły o komunie i nie wiem jak powinno to być.

• 
  W wymiarze wewnętrznym w rzeczywistości. Gdy:

• ma wspólny interes

• metody osiągnięcia celu i wszyscy się z nimi identyfikują

Wtedy nie ma frakcji, alternatywnych koncepcji, nikt nie chce obalić kierownictwa, kierownictwo powinno orientować się jak zarządzać grupą, bo często odrywa się od rzeczywistości

[potężna wstawka a propos słusznie minionego systemu...]

Rzeczywista możliwość przezwyciężenia konfliktu w grupie, zakłada że konflikty muszą wystąpić, tylko kierownictwo różnie może sobie z nimi radzić. Konflikty przede wszystkim wykorzysta przeciwnik.

• W wymiarze zewnętrznym

Grupa jest monolitem to trzeba się z nią liczyć i rozmawiać tylko z szefem, bo wiadomo że tylko on podejmie ostateczną decyzje i może ją wyegzekwować od grupy. Jak w grupie są podziały to nie opyla się rozmawiać z liderem, bo i tak nikt go nie słucha.

1. Prestiż

Można to rozpatrywać w 2/3 płaszczyznach

• Interes ma charakter prestiżowy- cel jest ogólnospołeczny- prestiżowy.

Np. ekolodzy, cel szczytny jak cholera, można ich popierać bo są na topie, ale pod hasłami poparcia często są cele mniej prestiżowe.

• Charakter organizacji- personalny- skład/przywództwo. Jeżeli jakaś wpływowa osoba jest utożsamiana z grupą (np. maryja kaczyńska) to część jej prestiżu przechodzi na grupę (kaczyńska to chyba jednak zły przykład...)

• Sposób funkcjonowania/ sfera funkcjonowania grupy- z założenia tak działają organizacje charytatywne.

Jak jakaś grupa ma 3w1 to jest wypas! Ma największą gwarancje osiągnięcia celu.

2.Podobieństwa grup nacisku do partii politycznych

1. Polityczny charakter

Z definicji maja charakter polityczny, bo naciskają na ośrodki władzy państwowej, żeby zmusić organ polityczny do działania i zaspokojenia ich interesów. Np. lobby szwaczek, księgarzy dręczących romana- ministra, nie funkcjonują w sferze politycznej, ale żeby osiągnąć swój cel muszą dostosować swoje sposoby działania.

2. Ciała pośredniczące

Funkcją społeczną jest pośredniczenie między ludziem a władzą. Partie mają ustawowy obowiązek uzyskać 3% żeby dostać kasę za pośredniczenie. Wyborca stawiając krzyżyk poświadcza, że partia pełni to zadanie. Za to są subwencje i dotacje. przedstawienie interesu grupy w stosunku do państwa (organów) technika i skuteczność są różne. Partia 1x na 4lata wie jakie ma poparcie, a grupa nacisku praktycznie gdy walczy można popierać nieustannie(przykuwając się do drzewa). Różne sposoby, ale funkcja ta sama.

3. Zapobieganie alienacji władzy

Partie ewidentnie zapobiegają alienacji , bo jak ma się władze to odsuwa się od społeczeństwa (dlatego trudno wygrać 2x po 4 latach rządzenia).partie rządzące, które się wyalienują nie maja szans na zwycięstwo. Wynik procedur wyborczych jest ostatecznym sygnalizatorem opinii publicznej, wymuszają działania i dają szanse na zachowanie więzi z elektoratem. Partie w parlamencie mogą faktycznie wywierać wpływ na władze przez udział w głosowanie, nawet opozycja.

Grupy interesu nie mają możliwości uczestniczenia w podejmowaniu decyzji, muszą umiejętnie dobierać instrumenty do celów i okoliczności.

4. Stanowią bufor między władzą a społeczeństwem

Są amortyzatorem łagodzącym w odpowiedź społeczeństwa na decyzje władzy. zawsze jest tak że z jakiejś decyzji część ludzi jest zadowolona, część mniej i grup społeczne maja za zadanie łagodzenie tych negatywnych skutków.

Jeżeli władza podejmie decyzje korzystne dla grup nacisku to ta grupa stara się podjąć działanie żeby nie przedstawiać władzy w złym świetle, będzie chronić to co robi władza bo dzięki temu władza następnym razem znów może się skusić wysłuchać tej grupy, wiedząc że jest lojalna. łagodzi negatywne skutki decyzji społecznych podejmowanych przez władzę to ją lubią . i partia i grupa jest zainteresowana aktywnym udziałem w tłumieniu negatywnych głosów.

3.Różnice między partią i grupa nacisku

1. nie dążą do zdobycia władzy

chce tylko zrealizować swój konkretny interes/interesy, gdy to interes ogólnospołeczny to opyla się zakładać partię, ale jedna, druga kwestia społeczna wystarczy żeby rządzący podjęli jedną czy drugą zadowalającą decyzje. Nie wymaga to walki i przejęcia władzy . można osiągać cele inna metodą niż zdobycie i sprawowanie władzy.

W sferach decyzyjnych funkcjonują jako grupy wpływu (elita wpływu), oni podpowiadają jaka decyzje podjąć. Ten kto podejmuje decyzje jest ważny- partie są elitami decyzji, ale te decyzje są konsultowane. Elity wpływu wywierają nacisk żeby osiągnąć pozytywne dla siebie decyzje.

2. nie ponoszą odpowiedzialności za podejmowane decyzje

3. nie posiadają szerokiego programu politycznego

grupa może mieć szeroki/wąski interes, może on być konkretnie sformułowany (np. naciski na wprowadzenie biopaliw, nie chcą nic innego tylko tej jednej regulacji). Partia ma też inne pomysły, obszerniejszy program polityczny dotyczący większej liczby dziedzin.

1. lobby

grupa interesu w sensie instytucjonalnym/ organizacyjnym, powstało w USA, teraz jest regulowane prawnie, wcześniej nie było. W Polsce to też zawód, ale źle kontrolowany. Mamy od 3 lat ustawę o lobbingu- zawodzie w którym człowiek lobbuje na rzecz interesu swoich klientów.

Ludzie reprezentują przy kongresie określone grupy nacisku - powstało coś jakby 3 izba, która ma bardzo duży wpływ na podejmowane działania legislacyjne. Nazwa wzięła się od pomieszczenia- lobby- przed wejściem na salę obrad, gdzie wejść mogą tylko deputowani. Osoby które miały jakiś interes do deputowanych przedstawiali go przed wejściem do sali.

Sposoby lobbowania:

• Wynajęty na stałe przez grupę nacisku reprezentant, szczególnie gdy ma się stały interes w parlamencie np. regulacje prawne

• Wynajęty do zadania żeby dbał o jakiś jeden konkretny interes.

Lobbing jest zawsze, czy formalny czy nie. Był i będzie. Korupcja zawsze jest możliwa, bo lobbing też płaci za załatwienie czegoś. Problem tylko czy to legalne czy nie.

wykład 5 (20.03.07)

Regulacje prawne dotyczące partii politycznych

1. Partie nagle się pojawiły...i nie było regulacji żadnych, nic a nic... na początku uznano że rozwój partii masowych jest zagrożeniem dla systemu, bo koncentrowały one swój program na destrukcji obecnego systemu, a przynajmniej tak były postrzegane.

Zatem pierwsze regulacje dotyczyły zakazu działalności partii politycznych.

2.okres XX lecia międzywojennego- powstały partie pro ustrojowe wyrażające interes klas panujących. Wprowadzono swobodę działalności takich partii i zaczęto już tworzyć specyficzne ustawodawstwo dotyczące ich programów, metod działalności (np. zakazywano manifestacji, wieców).

Regulacje i ustawy pojawiły się w latach '20. Pierwszą ustawa była czechosłowacka z 1924r. wzorcowa (nowość), potem na niej opierano się w innych państwach.

Potem przyszła wojna, a po wojnie znów powrócono do negatywnych regulacji prawnych. (wyłączono regulacje prawne z ustawodawstwa charakteryzującego zakres innych organizacji np. związek zawodowy nie mógł zostać partią ).

Ustawa czechosłowacka była wzorem aż do 1967r. kiedy to wzorem stała się ustawa niemiecka, na której wzorowana jest m.in. ustawa polska z 1997r.

3. okres powojenny lata '60-'70. regulacje prawne oparte na ustawach stały się normą.

W państwach socjalistycznych brak jakichkolwiek ustaw dotyczących partii. w Polsce ewentualnie dekret KRN z 1946r, który mówił o 6 partiach (PPR, PPS, PSL, SP, SL, SD), ale już w konstytucji wymieniane są 4 partie. Do połowy lat 50 z tych 6 połowa przestała istnieć, a w postaci niezmienionej pozostała tylko SD. PPR+PPS -> PZPR , SL+PSL -> ZSL. Czyli dekret już nie był poprawny, a teoretycznie obowiązywał do lat '90.

Ustawodawstwo było negatywne, regulowało jedynie że związek zawodowy i stowarzyszenie nie mogły być partiami. Pozytywnych aktów prawnych dotyczących partii nie było.

Lata '80 powstała Solidarność, która chciała utworzyć partię ale nie dało rady, bo nie było przepisów mówiących jak to zrobić. Formalnie wytrwali do połowy 1990r.

Faktycznie:

• 1' 1981r. system nie dawał szans partiom, ale był wielki boom, bo władza nie panowała/kontrolowała, ale tolerowała je. Powstało kilkanaście partii (ok. 20) ale nie działały. Np. PPS reaktywacja starego.( KPN która powstała w 1979r.jest najstarsza z najnowszych bo najstarsza jest SD z 1939r.)

• Po 1987 znowu boom władza odpuściła , zalążki, wybory itp. ale nie było partii -organizacji politycznych.

• 2' 1990r. kolejny boom. przed wyborami prezydenckimi, Solidarność się rozwaliła na małe partie i inne tym podobne. Powstały różne nurty:

W socjalizmie regulacje prawne zaczęły się pojawiać na przełomie `80/'90.

W świecie cywilizowanym pojawia się ustawa niemiecka (1967r.), co prawda powszechne ustawodawstwo było już na początku lat '60, bo demokracja partycypacyjna stała się standardem, czyli taki twór żeby społeczeństwo za mocno nie mieszało się do władzy.

Wybory to sposób legitymizowania władzy przez partie, opierają się na tym że partie reprezentują ludzi, ale nie wyłącznie. Kandydaci bezpartyjni są w mniejszości zawsze, zatem partie stały się podstawą , mimo że nie ma przymusu przynależności, to najefektywniej (a tylko efektywność się liczy) jest kandydować z partii. Dzięki temu łatwiej ludzie identyfikują poglądy kandydata, taniej wychodzi kampania, są korzystniejsze reguły prawne.

Polska ustawa o partiach politycznych jest bardzo podobna do niemieckiej:

Metody rejestracji partii:

1. swoboda, bez formalności.

2. 
   regulacje ogólne

3. regulacje szczegółowe

.

• system ewidencyjny (wpis do rejestru) wyrażenie woli jednej strony, deklaracje twórców, powiadomienie odpowiednich organów, wpisanie do rejestru. Wpisanie do rejestru może być automatyczne, równoznaczne z poinformowaniem organu. Tym organem może być:

• organ administracyjny

• organ sądowy(niby apolityczne, w ustawie A, sąd nie mógł odmówić rejestracji, chyba ze stwierdził uchybienia formalne, potem nie sprawował nikt żadnej kontroli)

• system rejestrowy (ustawa B)

wola 2stron, tych co zgłaszają i zgoda organu (sądu okręgowego).

Dokumenty -> (L) (3miesiące)-> sąd w warszafce bada ->decyzja(zgoda/brak zgody)-> wpis do ewidencji

I dopiero w tym momencie partia może działać, wcześniej nie!!

To jest najpopularniejszy system, państwo ma kontrolę nad działalnością (przez sprawozdania itp.) i tworzeniem partii.

• system koncesyjny (mieszany)

Przepisy określają warunki-> spełnione warunki-> decyzja organu -> nie koniecznie przepis prawny musi być powodem odmowy rejestracji -> mogą być własne powody-> np. użyteczność społeczna (ideologia, kierownicza rola partii innej).

Decyzje podejmuje organ, który robi co mu się podoba.

TABELKI (copyright by Grzybek ):

Kraj	Min. ludzi	System tworzenia partii (3)	Dane wymagane przy wpisie partii do rejestru
Polska	15	rejestracyjny	Nazwa, siedziba, sposób wyłaniania organów upoważnionych do reprezentowania partii czy czynnościach prawnych
Bułgaria	30	Rejestracyjny	Odpisy protokołu założycielskiego i statutu, wykaz nazwisk i adresów członków kierowniczych organów, które statutowo ją reprezentują
Finlandia	5000 (1)	Rejestracyjny	Wyciąg z rejestru partii, urzędowo poświadczony odpis ważnego statutu, spis zwolenników partii
Hiszpania	Brak regulacji	Rejestracyjny	Podpisany przez kierownictwo lub założycieli partii akt notarialny stwierdzający ich dane personalne z załączonym statutem, którym partia ma się kierować
RFN	Wystarczająca aby dać rękojmię poważnego traktowania swych członków (2)	rejestracyjny	Brak regulacji

Komentarz do tabelki:

1. strasznie dużo ludzi, szczególnie że jest o wiele mniejszym krajem niż Polska.

2. w RFN partia nie może powstać z niczego, musi być najpierw organizacja społeczna i jako awans spełniając dodatkowe wymagania staje się partią. Nie ma precyzyjnie określonej liczby członków-uznaniowo.

3. kto dokonuje rejestracji:

• organ administracyjny- zawsze przy delegalizacji jest podejrzenie że chodzi o czynniki pozaformalne

• organ sądowy- powodem jest naruszenie przepisów prawa.

Państwo	Organ orzekający o rozwiązaniu	Przypadki kiedy partia może być rozwiązana
Polska	TK	Jeżeli działalność partii zmierza do zmiany przemocą ustroju państwa lub wyraża się organizowaniem przez władze partii przemocy w życiu publicznym
Bułgaria	SN	partia prowadzi działalność tajną, narusza suwerenność i terytorialną całość państwa, jedność narodu, porządek prawny i wolności obywatelskie, cele partii są sprzeczne z konstytucyjnymi prawami państwa, ma charakter religijny lub etniczny, propaguje ideologię faszystowską lub chce osiągnąć swoje cele w sposób sprzeczny z prawem
Finlandia	Ministerstwo Sprawiedliwości	Jeżeli żaden z kandydatów danej partii nie został wybrany do parlamentu podczas ostatnich wyborów parlamentarnych
Hiszpania	Właściwy organ sądowy	Jeżeli partia wypełnia znamiona stowarzyszeń niedozwolonych przez kodeks karny oraz kiedy ich organizacja lub działalność pozostają w sprzeczności z zasadami demokratycznymi
RFN	Federalny TK	Jeżeli partia stosownie do swoich celów lub poprze swoich zwolenników zmierza do naruszenia lub obalenia wolnościowego, demokratycznego porządku ustrojowego bądź zagorżenia istnienia RFN.

Komentarz do tabelki:

• Finlandia: ten kto rejestruje - minister sprawiedliwości (ministerstwo sprawiedliwości), organ administracyjny, więc mogą istnieć wątpliwości co do bezstronności.

• Nie tworzy się partii, organizacja zostaje uznana przez ministerstwo za partię.

• Jeżeli w 2 kolejnych wyborach nie osiągnie sukcesu przestaje być partią.

• delegalizacja nie oznacza zakazu istnienia, przestaje być partią, traci status (świadczenia) może wystawiać nadal kandydatów w wyborach

• Polska ostateczną decyzje podejmuje TK.

• Za utajnione struktury, przymus wewnętrzny, tajne członkostwo, bezwzględne posłuszeństwo.

• Statut musi przewidywać co będzie się działo z majątkiem partii po rozwiązaniu, ale nie jest to tak restrykcyjne jak w RFN.

• Posiadanie statusu partii to profity- (subwencje, partia jest automatycznie komitetem wyborczym, zwrot kosztów kampanii)

• RFN ostateczną decyzje podejmuje TK.

• b. szczegółowe przepisy,

• delegalizacja jeżeli nie wystawili kandydatów do2 kolejnych wyborów parlamentarnych.

• Trybunał stwierdzając delegalizację powoduje tym likwidacje partii. Działacze nie mogą stworzyć nowej partii, mają zakaz odbudowy (działacze/kierownictwo) w oparciu o struktury lub program. Przepadają im też mandaty.

• Delegalizacja nie oznacza likwidacji organizacji, tylko utratę statusu partii.

• Posłowie, którzy przepisali się do innej partii też tracą mandaty.

• Musza mieć zdolność do trwania w czasie.

• Partia pośredniczy w relacjach społeczeństwo-władza więc musi mieć legitymacje, bo państwo płaci za to pośrednictwo (subwencja degresywna- najpierw dużo, potem coraz mniej)

• Bułgaria Sąd Najwyższy, powody są wymienione. Zakaz dla partii rewolucyjnych, etnicznych, religijnych, czyli nie można ze związku wyznaniowego zrobić partii.

wykład 6 ( 27.03.07)

W urodziny Otomana

Finansowanie PARTII politycznych

Teorie:

1. regulacje prawne zabraniają finansowania ze źródeł publicznych-zwłaszcza przez państwo.

=zakaz finansowania przez państwo=

Partie muszą szukać innych źródeł finasów, co powoduje więcej okoliczności korumpowania, bo żeby działać musi się sprzedać itd. np. we Włoszech było kilka afer.

Przepisy prawne są w ustawie o partiach, regulacje mogą mieć ogólny charakter i odnosić się do partii np. dotyczyć organizacji społecznych.

2. państwo finansuje partie, ale ogranicza możliwość napływu kasy z innych źródeł.

=nakaz finansowania przez państwo=

Opiera się na przekonaniue, że przez subwencje partia jest izolowana od innych źródeł- co ogranicza możliwości nacisku na partie, bo to może być niekorzystne dla społeczeństwa i państwa.

Ale szczelne to nie jest. Nie da rady uchronić systemu przed korupcją i naciskami.

W RFN była ta zasada i dawali dużo kasy na partie, ale po odejściu Kohla okazało się że były 3 duże afery z CDU.

• Polska ma system (po)mieszany, po zapożyczane zapisy w różnych miejscach, w ordynacji do sejmu i senatu, w ustawie o partiach politycznych.

Zasady:

1. regulacje prawne podkreślają jawność finansowania.

Partie nalezą do systemu i źródła są bardzo ważne(standard).

2. zakaz finansowania z zagranicy

3. źródła muszą być precyzyjnie określone.

POLSKA

1. konstytucyjny zapis i jawności finansowania:

• wszystkie źródła musza być ujawnione,

• publikacja tego ma być w prasie o zasięgu ogólnokrajowym (np. LPR w Trybunie), ale te sprawozdania mogą być bardzo ogólne (przychody, wydatki).W sądzie rejestrowym sprawozdania musza być bardziej szczegółowe.

• Sprawozdanie jest wymogiem formalnym.

• partie dostające subwencje podlegają analizie PKW, gdzie szczegółowe sprawozdania bada biegły rewident=> jest subwencja

wstrzymuje wypłatę subwencji=> pomniejsza subwencje o nieprawidłowości.

Jeżeli wyczają przestępstwo to zawiadamia PKW odpowiednie organy.

2. Subwencja

dla partii które zdobyły co najmniej 3% (koalicje 6%) głosów w ostatnich wyborach do sejmu i złożyły sprawozdanie z kampanii w 3 m-ce po wyborach.

Czyli żeby dostać subwencje trzeba:

• Mieć poparcie społeczne

• Spełnić wymogi formalne

KWW i KWP są traktowane tak samo w czasie kampanii wyborczej.

Do KWW stosuje się przepisy o partiach politycznych, tylko że partie działają permanentnie a KWW tylko do 3m-cy po wyborach.

3. Wolne datki od obywateli

(na KWW darowizny do 15krotności uposażenia- co kwartał min. Finansów ustala minimum. Na partię w rok można wpłacić 15x uposażenia.)

• partia nie może wziąć więcej + obywatel nie może wydać więcej.

• Ale rozlicza się KWW i partie, a nie darczyńców- wpłata na konto musi być jawna (czek, przelew, karta) nie w kasie partii (tylko członkowie mogą tam płacić składki)

• Trzeba ujawnić swoje dane (ale w przekazach do 20tyś nie musi być sprawdzona tożsamość, wiec można oszukać)

• Jeżeli wpłacone zostanie za dużo, kasa idzie na konto ministerstwa finansów, albo jeżeli to możliwe to wraca do darczyńcy.

• Partie nie mogą prowadzić działalności gospodarczej:

Zbiórki, cegiełki, loterie fantowe(wyjątek- gdy są drogie, nie symboliczne wygrane), materiały wydawnictwa partii mogą być sprzedawane - to nie jest działalność gospodarcza.


Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wprowadzono w 1997r. Po aferze z wynajmowaniem lokali PSL. Wynajem potraktowano jako działalność gospodarczą, teraz mogą być tylko użyczane (za darmo) na biura poselskie, senatorskie, radnych itp.

Ustawa przewiduje korzyści ze sprzedaży majątku, to stało się ważne po rozłamie w PSL, bo Europosły chcieli sprzedać majątek za taniochę i przez to pokłócili się z posłami- PSL Piast i PSL.


Partyjne trudności finansowe po transformacji.

• po komunie zostało darmowe utrzymywanie siedzib partii. Wszystkie były w Warszawie Centrum i musiała za to płacić. nie podobało się im to wcale. Próbowali wywalić KPN z Warszawy.

• Odebrano tytuły prasowe związane z PZPR i dano je organizacją społecznym. Np. Sztandar Mlodych (z SMP-> KPN) i nie było finansowania z tego źródła, bo jakoś dziwnie nagle „spadła czytelność” takich gazet.

• 1993r. Przychodzi bieda- skończyło się uposażenie poselskie jako finansowanie partii. To nadal istnieje, ale w latach '90 było głównym źródłem finansowania. Szefowie partii dostali kasę na biuro, lokal, teraz to ok. 11tyś.

• Beneficjanci wspierają finansowo za jakieś korzyści. Posłowie płacą sporo (ok. 3tyś./m-ąc) a to nigdzie nie jest notowane. Taki haracz bezpośrednio do skarbnika, nie przez kasę partyjną. Ale często na konto wpłacają ludzie którzy coś zawdzięczają partii.

• W 1994r. Wybuchł bunt bo kierownicy partii (Moczulski) nie wpłacali kasy. i nie płacili, więc partie straciły to źródło.

• 1993r. Wstrzymano pensje parlamentarzystów (biuro, diety, itp.) do tego strata lokalna rzecz samorządów lokalnych

• z AWS w sejmie było 37 szefów, którzy nie mieli za co żyć.

• Partia nie utrzyma się ze składek, bo nie mogą być aż tak wysokie.

• Dobrowolne składki zwolenników można wpłacać obok składek (te 15x), czego często partie wymagają od swoich aktywistów, szczególnie w kresie kampanii wyborczej- na fundusz.

• 2005r. Mandat kosztował 220 tys. zł.

*w czasie kampanii*

5. bezpłatny czas antenowy

(15h tv i 30h radio- gratis- w lokalnych mniej. TVP 1,2,3, Polonia, Radio 3)

6. dotacja

sumuje się wydatki kampanii wszystkich uprawnionych KW (które zdobyły 1 mandat) i dzieli się przez 560- wylicza się ile kosztowało jedno miejsce podczas kampanii. Wynik mnoży się przez ilość mandatów poselskich/senatorskich danego komitetu i kwota to dotacja.

Średni koszt mandatu x liczba mandatów

Kwota dotacji > rzeczywiście poniesionych wydatków - dostaje tylko tyle kasy ile wydał

Kwota dotacji <rzeczywiste koszty- ma pecha.

Wypłacane w formie jednorazowej na podstawie sprawozdania

Partia dostaje kasę- zwraca długi, rozlicza się, reszta zostaje na koncie na następne wybory.

KWW kontro likwidowane jest 3m-ce po wyborach , więc kasa z dotacji nie może być wydana po głosowaniu. Można tylko spłacić faktury, które spłynęły „z opóźnieniem”. Można też wydąć na cele charytatywne.

Za długi odpowiada personalnie pełnomocnik finansowy, nie KW.

Wykład 7 (10.04.07r.)

Subwencja

• dostają tylko partie z odpowiednim poparciem społecznym (3% lub 6% koalicja). Partie nie mające przedstawicielstwa w parlamencie też dostają.

• Wielkość kasy ustala się w cyklach rocznych (na rok) wg ustawy o partiach politycznych.

• Po nowelizacji w 2005r. Kwoty się zmieniły i są zależne od inflacji.

[wzoru nie trzeba umieć tylko rozumieć zasadę jego działania]

• W _1-5 głosy dla każdego wiersza kolumny- liczba głosów w przedziale od 5%- 10zł itd.

• Wskaźniki indeksacyjne maleją, ale iloczyny sumuje się ze sobą. Dla każdych kolejnych wartości procentowych (W₁, W₂, W₃) kasa jest mniejsza, ale sumuje się ją z poprzednimi wskaźnikami.

• Każdy głos jest cenny, ale cenność jest różna. Tendencja degresywna („jak podatek progresywny tylko na odwrót”)

• Subwencja roczna to 4 raty

• w normalnym cyklu elektoralnym suma subwencji x 4

• Gdy jest skrócenie kadencji :ostatnia rata subwencji za kwartał w którym odbyły się wybory (wypłata tylko do kwartału wyborów, nie może dostać 2x za ten sam okres)

• Partia dopuściła się nieprawości w sprawozdaniu finansowym. PKW może:

• Orzec o utracie subwencji

• Orzec o utracie subwencji za dany rok kalendarzowy

• Obniżyć kwotę subwencji

• Żeby dostać subwencje trzeba składać sprawozdania z wydatkowania tej kasy: do 31.03, w Sądzie Rejonowym i PKW(tu: sprawozdanie +druk z finansowego sprawozdania).co sprawdza biegły rewident, czy nie oszukują.

• Nie złożenie w PKW - nie ma kasy, uważają ze skoro nie składa to nie potrzebuje kasy,

• Nie złożenie w Sądzie- przypomnienia o sprawozdaniu , ale nie wykreślają od razu z ewidencji tylko po jakimś czasie.

• W Polsce wybory są we wrześniu:

Kasa za 1 kwartał, potem sprawozdanie z tego (do końca marca), kasę dostają przez 3 lata + 3kwartały.

• Za nieprawidłowości :

1. w działaniu

2. w finansowaniu

mogą być różne sankcje finansowe (są w ustawie). Więc subwencja jest jedną z metod motywowania partii do poprawnego działania.

• Subwencja dla partii z poparciem takim jak PO i PiS to ok. 25mln. co rok wyliczają na nowo i im wypłacają . co oznacza że nie opyla im się rozwiązywać sejmu. Duży ma fajnie: subwencja, składki, datki, dotacje. Mały na przerąbane, bo nie ma poparcia i kasy też nie ma.

• Punktem wyjścia do obliczania subwencji jest wynik wyborczy, potem partia może mieć zupełnie inne notowania, ale to się nie liczy. Tak PO nie dostawało kasy w poprzedniej kadencji, bo w 2001r nie była partią w wyborach. A SLD mimo że potem miało o wiele niższe poparcie niż na początku to i tak kosiło kasę.

Struktura społeczna partii politycznych

Pozwala określić

1. związki partii z elektoratem

2. adekwatność działania partii z oczekiwaniami społeczeństwa

Nie można zbadać dokładnie struktury społecznej, bo brak narzędzi, które by pozwoliły to przeliczyć. Stworzono kategorie do badania struktury społecznej. Ale w zależności od typu partii są różne kategorie.

1. skład społeczny i socjalny

gdy partie są klasowe lub środowiskowe.

Potwierdzeniem klasowego charakteru powinien być skład socjalny. Jeżeli w praktyce jest inaczej to komuś odwaliło, np. gdyby do partii robotniczych należeli pracodawcy.

Ideologie nie muszą zależeć od klasy, no w chadecji mogą być wszystkie klasy.

Ale charakter reprezentowanego interesu ekonomicznego widać po programie i strukturze. Program powinien być odbiciem obiektywnych interesów grupy.

2. Skład społeczny elektoratu

Niby powinien być podobny jak członków partii ale w praktyce tak łatwo nie jest. Programy wyborcze są nastawione na max elektoratu. Przy okazji rezygnują ze swoich koncepcji mniej popularnych, pojawiają się hasła populistyczne. Bo im mniej elastyczny program, tym mniejsza szansa na sukces. Interesy grup społecznych mają wymiar A odrębny od innych partii

B zachęcający wiele grup i nie zniechęcający twardego elektoratu.

Elektorat z zasady jest bardziej zróżnicowany niż partia, ale dominują te same grupy społeczne.

Struktura społeczna przykładowych partii

1.komunistyczne i socjalistyczne (robotnicze)


komunistyczne- działają nielegalnie. Struktura to pół na pół robotnicy i intelektualiści.

Socjalistyczne- struktura społeczna jest kiepska, bo większość to inteligencja, jest mniej robotników, np. w PZPR ograniczali przyjmowanie do partii inteligencji żeby mieć odpowiednie proporcje. A partiom klasowym bardzo zależy na „odpowiednim” składzie społecznym.

2.chłopskie


nigdy nie rządziły ale struktura społeczna jest tu bardzo ważna. Dominują zawsze chłopi, inne środowiska są marginalne.

3. chadeckie

skład i elektorat:

• generalnie robotnicze

• chłopskie (w Polsce chłopska = chadecka)

• klasa średnia i burżuazja

• w Europie Zach. i Am. Łac. głównie gospodynie domowe

• 
  liberalne

• warstwy średnie

• drobna burżuazja

• wyższa klasa pracobiorców-białe kołnierzyki.

• konserwatywne

• pracownicy najemni (robotnicy)

• wyższe warstwy burżuazji

• katolicko- narodowe (≠ chadecja)

w Polsce jest na to szał, formuła programowa skręcona na prawo.

7. 
   skrajne

1. ultra lewicowe- trockizm, anarchizm, maoizm

2. ultra prawicowe- nacjonalistyczne, religijne, etniczne

ideologicznie trudno porównać je ze sobą, czasem są to ruchy o charakterze terrorystycznym, czasem jako partie rządzące w systemach niedemokratycznych.

Antysystemowa - przy przemianach demokratycznych staje się legalna np. w Europie w 80/90

Sinn Fein jest legalna, bo nic nie robi (ma IRA).

Nacjonaliści Szkoccy i Walijscy działają w ramach prawa.

W Niemczech w 1956r. zlikwidowano neofaszystowskie i komunistyczne, bo uznali je za zagrożenie dla demokracji (ale to wyjątek)

W Hiszpanii nie ma partii związanej z ETA

W Kurdystanie jest partia pracujących, nielegalna w Turcji i Iraku.

Wykład 8 (17.04.07)

Podziały socjopolityczne

• To stabilny układ polaryzacji wspólnoty politycznej w warunkach którego określone grupy polityczne udzielają poparcia konkretnym kierunkom politycznych oraz partiom postrzeganym jako reprezantacje tych opcji podczas gdy inne grupy popierają opozycyjne kierunki polityki oraz reprezentujące je partie polityczne.

• Ma to wyraz w wyraźnym instytucjonalnym podziale społeczeństwa. Tworzy się organizacyjna wspólnota polityczna- „najdoskonalszą” taką instytucją jest partia polityczna.

• Analiza socjopolityczna wyłania nurty polityczne w społeczeństwie. Ustabilizowane społeczeństwo też generuje podziały.

Etapy kształtowania się podziałów socjopolitycznych

1. poziom empiryczny

kasty, grupy klasowe ze względu na urodzenie, oparte na cechach które trudno/wcale nie można zmienić (zawód, rasa, płeć, narodowość).

Podstawowe podziały mogą być wytworzone sztucznie np. zawód lub zasługi.

2. poziom normatywny

podziały na poziomie świadomości. Sytuacje, w których postrzegą swoją odrębność grupową. Te cechy, które uznamy za ważne - do takiej grupy sami się zaklasyfikujemy. Samoidentyfikacja grupowa, poczucie, poczucie odrębności + chęć obrony odrębności. Obrona swojej odrębności jest ważna, bo zakłada aktywność , a gdy jednostka jest bierna to nie jest na tym etapie.

3. poziom organizacyjny

gdy osiągnie odrębność na płaszczyźnie 1 i 2 to przybiera zorganizowaną postać- tworzy się struktura podkreślająca odrębność + istnieje aktywność na rzecz obrony, ekspansji ideologicznej.

Partia posiada max poziom (ew. państwo)

Państwo = obywatel +terytorium+ suwerenna władza - za obywatela w demokracji wolę wyraża partia.


Przyjmuje się że partia warunkuje zaistnienie podziału, wg zasady: tym większe rozwarstwienie społeczeństwa im więcej partii w państwie.

Większość partii ma ok. 1tyś członków, częśc ma mniej, ustawa wymaga tylko 15.

Przyczyny kształtowania się podziałów socjopolitycznych

1.terytorialny

wynika z umiejscowienia ludzi na terytorium

1. określona strefa klimatyczna niby wpływa na ludzi.

2. kontynent- różnice i podziały klasowe między Europą, Azją, Ameryką i Afryką.

3. Postać konfliktu północ- południe (symboliczny podział) USA, Włochy

Polska- tak jak zabory są podziały, Europa: wschód- zachód

2. podział państwo-kościół

konflikt o suwerenną władzę- rząd dusz i ciał. Państwo chce dla siebie wszystko- dusze jako legitymizację, nawet wymuszoną, choć najlepiej jak pochodzi od obywateli. Kościół to samo- tez chce legitymizacji swoich poglądów. Gdy jedno zaczyna dominować to pojawia się pytanie o suwerena. Jeżeli ludzie uznają że kościelna jest zwierzchnia to dominuje, a cywilna słucha. Jak nie, to kościół jest podporządkowany. Najlepiej jednak kiedy jest równowaga, próba koegzystencji, choć to bardzo trudne, gdy jedno lub drugie chce uzyskać przewagę. W Islamie szariat jest podstawą państwa świeckiego. Imam decyduje o wszystkim. Wtedy władza kościelna jest stricte ideologiczna.

3. podział miasto- wieś (rolnicy i reszta ludzi)

rolnictwo lub przemysł.

[Podział jest logiczny, nie wiem co tu było bo spałam na tej części]

Typy podziałów dominujących w Europie

1. socjoekonomiczny (klasowy)

oparty na klasie wg Marksa, teraz to jest trochę bardziej skomplikowane. Bo oddziela się ludzi z kapitałem finansowym (bogatych) od zarządców- managerów (białe kołnierzyki), pracowników fizycznych (niebieskie kołnierzyki). Są różnie podziały wewnątrz gospodarki więc nie można podzielić tak jak Marks prosto.

2. religijny

związane z różnymi opcjami politycznymi. Różnice między religiami powodują wojny od średniowiecza. Do tego dochodzą podziały wewnętrzne w chrześcijaństwie na wschód i zachód, oprócz tego wiele odmian organizacyjnych. Teraz najczęściej dzieli się na chrześcijaństwo i islam.

3. kulturowo-etniczny

grupy narodowościowe-> etniczne-> różnice kulturowe. Mniejszości narodowe itd.

4. centrum- peryferie

partie separatystyczne w Hiszpanii, UK, Włoszech, w federacjach. Tylko w Niemczech nie ma.

Wykład 9 (24.04.07)

Typologie partii politycznych

Typ partii politycznych- określa cechy jako najbardziej zasadniczy , podstawowy charakterystyczny dla partii danego rodzaju, epoki bez analizy i ujęcia partii i wszystkich między nimi różnic.

Typologie stanowią syntezę klasyfikacji podjęta z określonego punktu widzenia. Jest łatwiejsza pozwala wyciągnąć wnioski.

Typ: podstawą nie musi być geneza, jedne są trafniejsze inne nie, można założyć niedoskonałość podziału. Niektóre partie mogą nie pasować do typologii. Bo to tylko z grubsza podział, często tylko wg jednej cechy, inne są drugoplanowe. Często podziały są banalne i uogólniają klasyfikację z jednego punktu widzenia.

Klasyfikacja partii- tworzy kompletny, wielowymiarowy podział w którym znajdują swoje miejsce wszystkie możliwe partie.

Klasyfikacja: wszystkie partie musza być ujęte: dziś i kiedyś istniejące, jak trafi się nie pasująca partia to klasyfikacja jest kiepska. Jest bardzo szczegółowa a to nie zawsze jest korzystne przy analizie praktycznej.

1. Max Weber

I kryterium: charakter założeń programowo- ideowych

1. partonażu

zdobycie władzy dla przywódcy

• faszystowskie z jednoosobowym kierownictwem

• nastawione na funkcje wyborcze (USA)

• interesu

nastawione na realizacje interesu, celu grupy, najczęściej tą grupa są członkowie partii, ale może się też przez przypadek zaszyć ze wyborcy. a jeszcze lepiej jak wyborcom się wmówi że cele członków partii są ich celami. Jest nastawione na pewne koncepcje ideowe, programowe.

3. światopoglądowe

skupione wokół idei, ideologii, czyli światopoglądu. Np. wyznaniowe, rożnych wspólnych interesów.

W praktyce każda partia realizuje te 3 założenia, ale inaczej rozkłada nacisk. Czyste postacie to tylko teoria. Często jest różnica miedzy tym co partia głosi i co robi (odkrywcze) np. partia komunistyczna głosi że wewnątrz panuje demokracja, ale tan na prawdę to jest centralizm demokratyczny.

II kryterium: charakter organizacyjny

1. honoracjorów

są...i już. Może być bez członkostwa (np. USA) nastawione na niewiele osób, nie udostępnianie struktur obywatelom, zrzeszają tylko bardzo aktywnych-elitę przywódczą. Mają charakter elitarny.

W praktyce różnie mogą funkcjonować.

2. masowe

duża liczba zorganizowanych członków, robią wysiłki na rzecz pozyskania nowych członków.

formalna przynależność dużej liczby osób, często nie wymaga się aktywności ale są wyjątki: w faszystowskich, komunistycznych, socjalistycznych musza być aktywni. Mimo że partia nastawiona jest na liczebność to działa podobnie jak (1) elita jest aktywna, a reszta się budzi przed wyborami.

Gdy struktura jest scentralizowana to wymaga się więcej od członków.

Taki podział mocno upraszcza i niekiedy nie można podzielić partii.

1. Maurice Duverger

I kryterium: realizowane funkcje (zadania)

1. wyspecjalizowane

z rozbudowaną funkcją wyborczą. Chcą pozyskać elektorat przed wyborami. Szczególnie interesują się aktywnością polityczną obywateli bez mieszania się w inne sfery aktywności.

2. totalitarne

wszechogarniające: chce wtrącić się w każdy aspekt życia i stara się proponować rozwiązania na różne sfery aktywności. Chce powiązać ludzi opcją programową ale i związkami często silniejszymi np. przejmowanie kontroli nad związkami zawodowymi (każda partia tego chce. Związek zawodowy jest silny a jak wprowadzi się dyscyplinę to jest to idealna grupa nacisku, do rządzenia się nie nadają). W UK - Partia Pracy- trudno stwierdzić kto kogo traktuje instrumentalnie (z 5- 5,5mln członków 600-700 tyś. Z afiliowanych związków zawodowych)

II Kryterium: struktura organizacyjna

1. kadrowe

podział ze wzglądów organizacyjnych -> ograniczona do minimum, centralizacja struktury.

1. amerykańskie

wg innej kategoryzacji- wyborcza szkieletowa- niby ma strukturę (konwencje, komitety), ale nie w sensie europejskim, brak stałych struktur funkcjonujących cały czas, tylko wirtualne struktury, które kiedy trzeba (wybory) się wypełniają ludźmi. Jest tylko schemat, szkielet, który co 2 lata (wyb. Stanowe lub federalne) ożywa

2. europejskie

struktura ograniczona do minimum ale funkcjonują permanentnie. Działa cały czas- członkowie się spotykają , ale aktywizacja następuje przed wyborami. Nie rozwijają się nowe siły, tylko wzmożona działalność tych co już należeli do partii (partie kanapowe). W Polsce nie ma miejsca na kadrowe, bo nikt nie lubi elitarnych ugrupowań więc nie miały by poparcia. Ale partie masowe działają jak kadrowe.

2. masowe

Z założenia są silnie rozbudowane struktury (w tym kryterium nie chodzi o liczbę członków)

ze względu na komórkę podstawową, to co jest na dole, gdzie należeć może każda osoba i działa aktywnie. Pomysł socjaldemokratów.

a. komórka terenowa

Tworzona na podstawie wspólnoty miejsca zamieszkania, tam działa gdzie są członkowie. socjaldemokraci nie chcą zmiany ustroju tylko reformy kapitalizmu, działają legalnie i walczą o władzę w demokracji, jak mają poparcie to robią swoje reformy. Najlepszy system to komórka podstawowa w okręgu wyborczym, takim jak w wyborach lokalnych, to ich plan na przejęcie władzy.

we Francji, Szwajcarii przynależność lokalna jest bardzo ważna.

b. komórka zakładowa

pomysł komunistów. Zostało coś po ich idealnym ustroju, komórki powstawały i działały nielegalnie, musiały być scentralizowane. Powstawały w zakładach pracy, bo ludzie siedzieli tam całymi dniami, duże skupisko robotników dawało szansę oddziaływania, załatwiania spraw socjalnych i bytowych na miejscu. To typowe dla komunistów (w Polsce nie ma partii komunistycznych- totalitarnych) ale ustawa (już z 1990r.) zakazuje działalności partii w zakładach pracy, co wprowadziło monopol dla Solidarności. Plan był jeszcze wyeliminować OPZZ.

1. komórka zmilitaryzowana

struktura charakterystyczna dla partii typu faszystowskiego i silne zhierarchizowanego/ scentralizowanego. To nie tylko bojówki, ale wyspecjalizowane komórki a nazwa sugeruje paramilitarny charakter. Nawet w faszystowskich jest specjalizacja, nie militaryzm. Oparte na predyspozycjach a nie terytorium.

3. mieszane

inne np. partia-kongres.

• Indyjski Kongres Narodowy

Struktura komórki podstawowej nie ma znaczenia, powstało na podstawie ruchu społecznego

• Forum Obywatelskie (Czechy)

• Platforma Obywatelska

Istniała jako ruch od 2001r. do 2002r. Olechowski chciał ruch, ale był jako 2 w wyborach prezydenckich, bez partii politycznej, ale i tak przed Maryjanem.

PO po wyborach parlamentarnych miała zostać ruchem społecznym, lub partią kadrową na zasadach automatyzmu (honoracjorów) do której weszli by tylko posłowie i senatorowie. Ale radni lokalni się zbuntowali i powstała partia.

Wykład 10 (8.05. 2007r.)

1. Sigmund Neumann

Kryterium: charakter działań stojących przed członkami

1. reprezentacji (typ klasowy)

reprezentacja interesów członków partii, grup społecznych, formułowanie interesu, a potem reprezentacja osób o wspólnym interesie. Im szerszy interes tym lepiej.

2. integracji (typ ponadnarodowy)

reprezentowanie określonej grupy społecznej w org. Państwa, sprecyzowanie i obietnica osiągnięcia celu/ interesu. Dotyczy istniejących partii (ze stażem na scenie politycznej)

Partie (1) ->(2) wg niektórych myślicieli, ale Neumann uważa ze oba są równoległe.

Pogląd że są fazy (1)->(2)->(3) gdzie przeważa jeden z elementów w ramach rynku politycznego.

Partie integracji są nastawione na poszukiwanie wspólnych interesów dla grup- jak się znajdzie to formułuje się jeden interes grupowy i nie musi on mieć wymiaru materialnego mogą tkwić w świadomości- nastawienie na wspólne interesy i koniec zadania tzn podkreśla tą cechę wspólna dla wszystkich.

W fazie (2) partie dominujące w systemie partii dominującej, ta najsilniejsza integruje wszystkich siłą rzeczy. Są za stworzeniem wspólnej płaszczyzny działania dla całego społeczeństwa- coś co jest celem wszystkich.

W (1) gdy jest rozproszony system, wtedy częściowe interesy grup przezwyciężają, głosuje si e na blok wyborczy. Z założenia atomizują społeczeństwo.

[....Wchodzi w jakieś niuanse, porównuje hasła wyborcze i ich realizacje....]

1. Marek Sadowski

1.Partie afirmujące ustrój kapitalistyczny

1. burżuazyjne

a. parlamentarne

• 
  
  konserwatywne

• liberalne

• chrześcijańsko- demokratyczne

• amerykańskie organizacja i funkcjonowanie

Zmieszane dwa kryteria, brak konsekwencji.

1. faszystowskie

Podział jest taki, bo to opracowanie z lat '80 wcześniej uważali że faszyzm powstał z demokracji i burżuazji.

B. chłopskie

Powinny być partie dotyczące:

• latyfundystów

• rolników indywidualnych

Ale nie ma takiego rozróżnienia, bo przyjmuje się że partie latyfundystów jako reprezentację mają partie burżuazyjne. Nigdzie nie ma partii bogatych chłopów. Inne są podobne oparte na koncepcjach agraryzmu(że chłopi to szczególna klasa społeczna związana ze szczególnymi przywilejami)

[...gada o ziemi i jakiś rentach dla rolników...]

1. socjaldemokratyczne (robotnicze)

robotnicze, ale reprezentowane tylko przez partie socjaldemokratyczną (różni się sposobem przejęcia władzy, zakłada interwencjonizm, funkcje socjalne)

|Teraz podział społeczeństwa nie jest już taki ostry. Różnice między partiami się rozmywają (USA, RFN, nawet polska jak KLD oskarżył SLD o kradzież programu gospodarczego- 1993)

2. Partie afirmujące ustrój socjalistyczne

A. komunistyczne

Przejęcie władzy w drodze rewolucji i dyktatura proletariatu. Eurokomunizm odpuszczają z tym. Efektem pluralizmu organizacyjnego jest istnienie partii sojuszniczych.

B. sojusznicze

Istnieją tylko w systemie socjalistycznym, tak gdzie działają partie komunistyczne, nie mają wpływu na typ ustroju, nic nie mogą zmienić.

3. Narodowo-niepodległościowe

Po 2 wojnie światowej dekolonizacja spowodowała masowe powstawanie partii, które skupiały się tylko na tym. Inne problemy były odsunięte na dalszy plan, żeby nie było konfliktów, koncentrowali się tylko n a wolności.

Wyjątek gdy system kolonialny się skończył część państw powstała pod patronatem metropolii- tworzyli swoje elity, spowodowało to brak jakiś realnych zmian, powielanie modelu państwa kolonialnego- system kapitalistyczny czyli wizja państwa już na początku była.

Sposoby dochodzenia do niepodległości:

• Próbuje się zdobyć zgodę metropolii

• Szuka się przeciwników metropolii i wiąże z nimi

• Szuka się zdeklarowanych przeciwników i prosi o pomoc ZSRR lub Kubę (wtedy socjalizm budują nomenklatury)

Powstały stare, nowe (Polska) i 3 świata (całkiem nowe)

„Państwa rozwinięte i niedorozwinięte”

[...gada jakieś głupoty...]

Nie określają ustroju do jakiego dążą, potem jak już odzyskają niepodległość będą się dogadywać. W ruchach potem następuje atomizacja i wiele drobnych frakcji-> degrengolada ->ktoś silny przejmuje władzę-> dostaje mn. Poparcie po to żeby nie było wojen i tak to się kończy...

Klasyfikacja TYPÓW partii

(trzeba znać kryteria)

1. kadrowe

1. komitetowe

funkcjonuje tylko kierownictwo partii na szczeblu centralnym, kilkanaście osób, ewentualnie istnieje struktura niżej niż centralna.

2. szkieletowe

Punktowo, zarząd wojewódzki, powiatowym, nic się nie dzieje i nie działa do momentu kampanii, są uśpieni liderzy i nagle się budzą, wokół tego tworzy się partia.

3. honoracjowe

tylko osoby znaczące, np. 3 osobowa lub kojarzona z 2 osobami, znaczącymi w życiu społecznym. Np. kapituła orderu orła białego, tylko musiałoby ich być 15.

2. masowe

zasady porządkujące wg kryterium funkcjonalności

więzi organizacyjne i funkcjonalne (organizacja charakteryzująca partie)

Duverger

1. 
   
   komitetowe

2. wyborcze

3. 
   
   społeczności

4. zmilitaryzowane

5. narodowo- wyzwoleńcze

2.komitet z założenia rozbudowuje strukturę na okres wyborów (USA)

3. najbardziej rozbudowane struktury za cel stawiają sobie zagospodarowanie wszystkich sfer, działalności, aktywności członków (idea+ organizacja totalitarna) otaczają się wyspecjalizowanymi organizacjami. Chcą maksymalnie przywiązać do siebie członków. Im większa organizacja tym większe szanse wyborcze.

4. typu wodzowskiego, zakłada silną strukturę wewnętrzną , silną hierarchizacje i dyscyplinę wewnętrzną.

5. było. Integracja wokół celu odzyskania niepodległości. Są różne formy:

• kongresowa- luźne struktury, wokół idei wolności, masowa, powszechna, siła w ilości członków.

Wykład 11 (22.05.2007r.)

Jakaś tabelka, której nie mam, i podział.

1. 
   konserwatywne

2. 
   chrześcijańskie (w Polsce chadeckie, narodowe)

3. liberalne (unia demokratyczna)

4. 
   socjalistyczne i socjaldemokratyczne

5. komunistyczne (i skrajnie lewicowe)

6. 
   chłopskie (SO, PSL)

7. etniczne i regionalne

8. skrajanie prawicowe (KKK, NDP, Front Narodowy)

Członkostwo w PARTII

1. funkcyjni

na każdym szczeblu, niekiedy tez należą do aparat partyjny. W komórce aparat jest rozbity i nadzoruje aparat państwowy. W faszystowskich aparat partyjny =aparat państwowy. W demokracji aparat zapewnia sprawne funkcjonowanie. To zależy od elit państwowych. Zasady nomenklatury partyjnej (np. podziału łupów w USA) w Polsce sięga to głębiej bo zabierają się tez po administracyjne stołki, w Europie nie jest to tak często stosowane.

2. aktywiści

nie mają formalnych, instytucyjnych, powodów aktywności ale chcą być aktywni. Są potrzebni jak jest kampania np. młodzieżówki trzeba czym zająć.

3. szare masy członkowskie

członkowie którzy mają minimum zadań, mają płacić składki, chodzić na zebrania, tam gdzie są struktury podstawowe musi być aktywność jakaś (wg Duvergera- komunistyczne, faszystowskie, socjaldemokratyczne) wg innych koncepcji starczy jak płacą składki.

Relacje personalne z partią

1. członkowie

należą formalnie do partii.

2. sympatycy

związani uczuciowo, nie formalnie, wspomagają ale nie należą, mogą pośrednio finansować (gazety, gadżety)

3. wyborcy

jednorazowi sympatycy.

Kierownictwo partyjne

1. kryterium: pochodzenie:

• klubowe- są parlamentarne, niektóre tak mają, potem już nie ma takiej genezy (stare partie) ale mogą być partie wzorowane na tym.

• Kierownictwo parlamentarne- gdy frakcja to elita partyjna i tam zapadają wszystkie ważniejsze decyzje. (P. konserwatywna, P. pracy)

• Kierownictwo oddzielone od frakcji parlamentarnej- frakcja to organ wykonawczy, a decyzje podejmowane są poza nią. W partiach komunistycznych kierownictwo partyjne ≠ parlamentarne, raczej partyjne> parlamentarne-> kierownicza rola partii komunistycznej

• kryterium: skład personalny

charakter:

a. jednoosobowy (faszystowskie, wodzowskie, zmilitaryzowane, partie-zakony)


w partiach skrajnie prawicowych- faszystowskich, opartych na wodzostwie, ale też w komunistycznych jest rozdźwięk między teorią a praktyką. Jest to wynik gdy powstaje w formie rewolucji antysystemowej, nielegalnej, gdy zagrożone jest istnienie to partia ma tendencje do centralizacji. I potem tak zostaje.

b. kolegialny

3. kryterium: poziom centralizacji

1. scentralizowane

hierarchia w systemie partii, nadrzędność kierownictwa, centralnych jednostek nad terenowymi.

W partiach komunistycznych. Demokracja tam polega na tym że wybór jest oddolny i wybiera się w górę, w teorii trzeba iść po kolei przez wszystkie szczeble kariery, no...ale w praktyce trochę to poprawili i wyszło że góra zgłaszała kandydatów na stanowiska, których potem dół miał wybrać. Centralizm demokratyczny. Pokusa żeby korzystać z pewnych metod.

2. Zdecentralizowane

Rzadziej, dominują struktury terenowe, niekiedy jest to wymuszone przepisami prawa jak w Niemczech (ALE władze centralne mogą zgłosić kandydatów do lokalnych, w praktyce centrala w SPD zgłasza kandydatów, a w CDU/CSU władze terenowe ustalają wybór z terenowymi. Jeżeli istnieje konflikt to centrala może wymusić posłuszeństwo. A w teorii przewagę mają organizacje terenowe. )

4. kryterium: struktura

1. federacja

związek struktur terenowych, luźne organizacje samodzielne się stowarzyszają i mają wspólną reprezentacje, uznają decyzje i przekazanie kompetencji.

2. konfederacja

istnieje organizacja kierująca całością, ale ma charakter opiniodawczy.

We Francji Unia na rzecz demokracji Francuskiej: UDF nowy i UDF stary (4 partie i stowarzyszone i jeszcze jedna partia osobno? )

W Polsce przepis dotyczący koalicji zamyka drogę, ale we Francji mają parlamentarzystów, którzy należą do 3 partii.

Wykład 12 (29.05.2007r. )

System partyjny- mechanizm współdziałania lub rywalizacji wszystkich legalnie działających partii w państwie.


koncepcja ilościowa- dzieli systemy w oparciu o liczbę partii.

Jednopartyjne- legalnie działa tylko jedna partia i po zabawie.

Wielopartyjne- dwie i więcej alternatywnych partii.

Koncepcja relacji między partiami

Nie istnieje cos takiego jak system monopartyjny, bo gdy jest jedna partia to nie może być relacji. Ale mogą być z innymi podmiotami, elementami ustroju politycznego.

1. system jednopartyjny

1. monopartyjny typu faszystowskiego

faszyści to wprowadzają bo taka jest ich koncepcja(oprócz Hiszpanii gdzie był przewrót) wszędzie przejęli władze pokojowo, w zasadach demokratycznych. Występuje upaństwowienie partii wiec trzeba wyeliminować inne partie.

• inne partie są zakazane

• utożsamianie struktur partyjnych i państwowych w monolit

• monopartyjny typu komunistycznego

Partia ma wyraźną odrębność od państwa. Dubluje się wszystko. Dzięki temu partia może popełniać błędy (gdy lud się buntował zwalało się winę na ludzi w partii a nie na system). Wg zasady: Partia kieruje rząd rządzi.

Wg Sobolewskiego systemy dzieli się na alternatywne i niealternatywne (coś jakby rozwinięcie ilościowych- dzielących systemy wg ilości partii legalnych ), są związane ze skutecznością partycypacji obywateli.

1. systemy niealternatywne- brak skutecznej lub realnej możliwości rozróżnienia między opcjami programowymi i personalnymi

1. monopatryjny- gdy brak rzeczywistej możliwości wyboru

2. system partii hegemonicznej w partiach socjalistycznych/ komunistycznych i sojuszniczych.

Za czasów socjalizmu było 14 państw o tym pięknym ustroju...

7 monopartyjnych (ZSRR, Jugosławia, Węgry, Rumunia)

7 z systemem partii hegemonicznej (Polska, NRD, Czechosłowacja, Bułgaria) gdzie partie sojusznicze były niekomunistyczne, środowiskowe.

Teoria: w pięknym systemie jest tylko jedna klasa- robotnicza- dlatego nie potrzeba więcej partii, oprócz jednej reprezentujących ich interesy. W Polsce problem sprawiało ZSL, bo była klasowa (chłopska). W innych państwach po nacjonalizacji nic nie zostało, chłopi stali się robotnikami i nie było problemu. W Polsce uchowało się rolnictwo.

Zasady systemy hegemonicznego:

• legalnie istnieją tylko partie afirmujące system socjalistyczne (nie mogą istnieć partie antysystemowe)

• partie sojusznicze uznają kierowniczą rolę partii komunistycznej w budowie komunizmu (w każdej sferze)

• partie sojusznicze uznają wyłączność partii komunistycznej na reprezentowanie politycznych interesów proletariatu (nie mogą istnieć socjalistyczne partie konkurencyjne)

• partia komunistyczna uznaje samodzielność programową i organizacyjną partii sojuszniczych. W praktyce sojusznicze są odrębne organizacyjne, ale program musi być kompatybilny z komunistycznym

c. system kooperacji partii- wszystkie (wszystkie realnie mające szansę na władzę) partie dogadują się i rządzą, najczęściej gdy:

• jest zagrożenie bezpieczeństwa państwa (wojna itp.) sytuacja wymusza dla dobra państwa taktyczny sojusz.

• Dla dobra wspólnego- pomysł na życie i rządzenie

Np. Szwajcaria (tylko), ale trudno określić że jest tam system niealternatywny (na pisemnym to kooperacyjny, niealternatywny na ustnym należy zgłosić wątpliwość)

Np. Kolumbia miała przez 21 lat 2 partie które się dogadały i jak miały większość parlamentarną to się dzieliły wpływami.

Kooperacja- modele:

• Tradycyjny- partie dogadują się przed wyborami a wynik głosowania nic nie zmienia (nie ma wpływu). Tak jak w 2005r. Po i PiS- obiecywali że będą razem ale nie było żadnych mechanizmów gwarantujących. I wyszło jak wyszło.

• Porozumienie partii po wyborach- trochę rywalizują w trakcie kampanii, ale schemat rządu jest przewidziany i tylko podział może się zmienić. Szwajcaria ma podział że 10% to 1 miejsce w rządzie i z góry wiadomo o tym. (na egzamin: która z partii w Szwajcarii jest wykluczona z tego systemu???)

2. systemy alternatywne- istnieje realna i skuteczna możliwość rozróżniania między alternatywnymi opcjami programowymi i personalnymi.

1. realna- istnieją co najmniej 2 różne programy

2. skuteczna- jak wybrany zostanie program A, to on będzie realizowany, jest mechanizm gwarantujący realizację decyzji podjętych przez większość.

Jeżeli nie ma realnej i skutecznej możliwości to system nie jest alternatywny.


Nie liczy się ilość partii tylko relacje między nimi!

1. system partii dominującej

jest wie legalnie działających partii, ale tylko jedna partia samodzielnie przez dłuższy okres czasu ma władzę.

W Szwecji 40 lat (z 2 letnią przerwą) rządzi jedna partia, w Meksyku tak było przez 26-28 lat.

System polityczny jest bardzo stabilny, realizacja jednego programu, nikt nie przeszkadza, ale programu nie da rady nigdy do końca zrealizować z przyczyn obiektywnych.

Partia ma dużą dozę prawdopodobieństwa, że będzie rządziła dłużej, może wprowadzać długofalowe reformy, które na początku wiążą się z dużymi kosztami i są niepopularne, ale potem przynoszą dobre efekty.

2. system dwupartyjny

• sztywny

• fizycznie działają tylko 2 partie, ale to teoria

• sztywny charakter organizacyjny- silna decentralizacja wewnętrzna i podział w 2 partiach (scentralizowane)=> Wielka Brytania.

• Luźny

Istnieje wiele partii ale tylko 2 są na tyle silne żeby zdobyć i samodzielnie sprawować władzę=> USA, system dwóch partii dominujących. Luźna struktura organizacyjna.

Ten system to walka między dwoma partiami a jedna jest w stanie samodzielnie rządzić:

• stabilna władza- możliwość realizacji programu

• silna opozycja- realna szansa zastępstwa (cenzura i kontrola)

• ogólnonarodowe partie - realizują interesy większości wyborców, wg jednej linii podziałów w społeczeństwie

• partia rządząca nie ma tyle odwagi co w systemie partii dominującej i to utrudnia reformy

1. system dwu blokowy

podobny do (b) ale gorszy.

Jest wiele linii podziałów w efekcie wszystkie(wszystkie ważniejsze) partie są w alternatywnych blokach.

Zachęta do tworzenia nowych partii:

• blok powstaje przed wyborami i trwały (komitet) => SLD

• bloki są tworzone po wyborach=> Francja- można przewiedzieć kto i jak utworzy koalicję, ale dogadają się po wyborach jaka koalicja powstanie i rządzi. Nie powstaje zjednoczona opozycja.

• Większość zlepkowa- słaba władza

1. system rozbicia wielopartyjnego

Polska

Wykład 13 (5.06.2007r.)

Inne koncepcje, niż Sobolewskiego.

1.

1. systemy hegemoniczne

(w innym znaczeniu niż wyżej) są sztywne, zmiany nie mają wysokiej dynamiki. System jest stabilny

2. systemy zmienne

dynamika zmian partii rządzących jest większa

2.

1. relewantny

w każdym cyklu istnieje realna możliwość tworzenia stabilnych koalicji. Partie posiadają wzajemną zdolność koalicyjną i są w stanie tworzyć większość.

2. nierelewantny

układ dający większość nie jest stabilny, zazwyczaj są to rządy mniejszościowe. Lub jeżeli jest to system totalitarny wtedy jest jedna partia która nie przewiduje konkurencji?

3.

1. scentralizowany

• mogą wymuszać to przepisy prawne, np.

• formalny przepis

• mechanizmy zachęcające/ zmuszające

np. w Polsce nie zmusza się tylko zachęca do określonych działań- do tworzenia koalicji (system d'Hondta , progi wyborcze, subwencje)

• może to być efekt gry politycznej

posiadanie zdolności koalicyjnej- podobieństwa ideowe (w RFN jest zapis że w koalicji mogą być partie które są podobne ideowo, więc CDU i CSU mogą być, ale inne nie)

1. zdecentralizowany

4.

1. ideologizowane

gdy różnice między programami mieszą się w sferze ideologicznej. Stopień abstrakcyjności jest ogólny co powoduje kłopot z tworzeniem porozumień w systemie. Gdy różnią się ideologią koalicja nie powstanie.

2. Pragmatyczne

Różnice sprowadzają się do poziomu programowego (znów przypowieść o tym jak KLD oskarżyło SLD o kradzież programu gospodarczego).

Różnice ideologiczne i pragmatyczne mieszają się ze sobą dlatego PIS i LPR mogą się połączyć w koalicji.

Jakaś tabelka której nie mam

Funkcje partii politycznych

1. kształtowanie opinii publicznej i postaw wyborców

genetycznie pierwsza (podstawowa) [czasem zaczyna się od 3 funkcji, ale to tylko tam gdzie władza jest zdobywana przewrotem]. Podstawa są koncepcje ideologiczno- programowe, na ideologii buduje się program (może być dynamiczny o dostosowywać się do zmieniających potrzeb lub osiągniętych już celów)

• upowszechnia się założenia wewnątrz partii

samokształcenie np. w partii komunistycznej szkolenia partyjne(brutalne: zebrania z wykładem i egzamin). To jest bardzo ważne bo partia chce oddziaływać na ogół i musi mieć przygotowanych ludzi, agitatorów, środki masowego przekazu, imprezy polityczne.

• Program jest traktowany instrumentalnie

Do zachęcenia ludzi do partii, żeby zrobić wrażenie, przyciągnąć nowych.

• Program rzeczywisty- szczegółowy, poważny dla członków i przeciwników

• Mutacja zewnętrzna- wyciąg dla ogółu nie musi być kompatybilna z rzeczywistym, ma kształtować postawy a nie edukować politycznie.

Efektem kształtowania poglądów i postaw jest głosowanie, ale tylko wtedy gdy glosuje się na naszą partię edukacja ma sens. Lepiej żeby wcale nie głosowali, niż mają głosowa na przeciwników.

Kształtowanie korzystnych opinii nie koniecznie prawdziwych, upowszechnia postawy a w efekcie koncepcje partii.

W Rosji na Jelcyna głosowali ludzie dobrze sytuowani, którzy mieli dacze (i wyjeżdżali na weekendy za miasto), ponieważ wybory muszą być w dzień wolny od pracy to zrobili środę wolną i wybory w środę.


W referendum UE manipulacja polegała na tym że trwało 2dni, żeby jak najwięcej osób zagłosowało. Nie ma przepisu zakazującego.

2. wyborcza

1. funkcja programowa

ustalenie programu wyborczego czyli mutacji programu, w celu przyciągnięcia elektoratu. Często występują też mutacje regionalne, żeby poruszyć te problemy, które są ważne dla jakiegoś regionu.

b.

• selekcja kandydatów!

Teraz demokracja partyjna jest standardem. Selekcji dokonują partie i głosuje się na komitety wyborcze nie na ludzi.

Partia decyduje kto będzie na liście wyborczej (np. w 2001r. Po robiło wiece i pozwalali wybrać ludziom kandydatów, ale i tak potem kierownictwo musiało ich zatwierdzić. To taka teoretycznie spontaniczna elekcja.). wyjątkiem jest zgłaszanie kandydatów przez doły partyjne, bo w praktyce góra zawsze musi zatwierdzić wybór (ponowna przypowieść o RFN)


tak są kreowane elity polityczne(od powiatu ma to charakter polityczny)

• Podział łupów

Po wyborach, obsadzanie stołków ludźmi z nomenklatury, aktywu

• Realny podział łupów

Zawłaszczanie stanowisk- urzędniczych, kierowniczych. Np. PiS grzebie teraz przy ustawie o służbie cywilnej. Obecnie nie ma żadnej obowiązującej ustawy, a kiedyś były już 2. obsadzanie wysokich stanowisk w służbie cywilnej było regulowane, żeby nie można było tego zawłaszczyć, były roczne limity zmian personalnych dla premiera, potem konkursy, potem premier na podstawie opinii komisji sam podejmował decyzje.

3. rządzenia

1. partie rządzące

Samodzielnie przy większości bezwzględnej może teoretycznie zrealizować cały swój program.

Koalicyjnie- trzeba iść na ustępstwa, każda partia musi z czegoś zrezygnować.

2. partie opozycyjne

• parlamentarna

może być potrzebna do przegłosowania jakiejś ustawy, wtedy może wywalczyć coś dla siebie. Więc są to rządy ograniczone.

• Pozaparlamentarna

Mniej konwencjonalne działania, np. 100tyś może złożyć projekt ustawy, stosowanie zewnętrznej korekty- demonstracje, strajki. Funkcja rządzenia jest bardzo słabo realizowana, ogranicza się do korekt.

Wykład 14 (12.06.2007r. )

rozwój systemu partyjnego po II wojnie światowej

• Dekret prezydium KRN (czerwiec 1946r.) legalnie istnieje tylko 6 partii politycznych, mimo że po wojnie powstało i reaktywowało się dość sporo.

• Władza zadakretowala legalność:

Bloku Stronnictwo Demokratycznych (PPR, PPS, SL, SD) i opozycji (PSL, SP)

I te partie wyczerpały różnorodność opcji do `90r. Nie było żadnego innego zapisu (z wyjątkiem w '76 gdzie wspomniano że PZPR ma kierowniczą rolę). Brak ustawy, regulacji prawnych, niczego nie było.

• Wyłączono obowiązywanie wobec partii rozporządzenia prezydenta o związkach zawodowych z 1032r. i prawa o związkach wyznaniowych.

• Dekretu nigdy nie cofnięto, a realnie przestał obowiązywać z '50 gdy partie się zmieniły.

• W 1976r. nowelizacja konstytucji umocniła działanie partii politycznych.

• 1990r. pierwsza ustawa o partiach.

Legalnie działały:

PPR

5.01. 1942r. rekonstrukcja KPP (którą Komintern rozwiązał w 1936r), odtworzenie struktur polegało na przywiezieniu działaczy z ZSRR. Dopiero w latach 1945-46 odbudowali struktury zupełnie.

PPS

Skład i ludzie przetrwali wojnę, bo była najsilniejsza i najbardziej scentralizowana. Masowa ale na zasadzie centralizmu. Była socjalistyczna nie komunistyczna. przestała istnieć w 1948r

SL

Chłopska, powstała w 1931 ze zjednoczenia mniejszych partii. Najsilniejsza organizacja w dwudziestoleciu, w czasie i po okupacji. Potem lewica przejęła władze wewnątrz.

SD

Najmniejsza pod każdym względem. w 1936r były koła demokratyczne, w 1939r zrobiły kongres jedności i powstała partia. Nie utworzyła struktur do września '39, a w czasie wojny istniała jako prostokąt (prawicowi) i kwadrat (lewicowi), po wojnie się połączyli. Istnieje do dziś i do dziś jest marginalna, nic się nie zmieniła.

PSL

Odłam prawicowy SL (w czasie i po wojnie). Istniała w Londynie i miała premiera- Stanisława Mikołajczyka, potem był on 2 v-ce w RTJN.

Miała największe struktury, liczebność, choć nie ma żadnych danych na potwierdzenie tego.

SP

Jedyna prawicowa partii, wiele partii po wojnie chciało się odtworzyć, ale tylko tej się udało, była wyznaniowa (ks. Popiel) i chadecka (wg minionego systemu klerykalna). W Polsce ludowe to chadeckie.

Kongres jedności ruchu robotniczego

PPR + PPS -> PZPR 1948r

Koncepcje jednoczenia się (we wschodniej Europie)

• model radziecki socjalizmu

• w oparciu o radziecki model, ale z uwzględnieniem specyfiki państwa

w PPR:

1. szybkie przyłączenie PPS (przez likwidację)- Bierut.

Chciał żeby policja partyjna przejęła władze w PPS ale wyszło to na jaw i musieli się szybko połączyć na kongresie. Inkorporowano PPS!

2. w czasie dłuższym, dojrzałość programowa i zjednoczenie - Gomółka

doktryna konwergencji- upodabnianie się do siebie socjalizmu i demokracji.

Kongres jedności ruchu chłopskiego

PSL+SL -> ZSL 1949r

W PSL do władzy doszła lewica i doprowadzili do kongresu, najprawdopodobniej siły z zewnątrz wprowadziły tam swoich ludzi, szefem ZSL został szef PSL.




Od 1950r. do 1989r istniały 3 legalne partie:

SD, ZSL, PZPR, brak było przepisów pozwalających na rejestrację nowej partii.

System rozbicia wielopartyjnego, a potem graniczny rok 1948 i system partii hegemonicznej.

Ale: wg zasad jakie spełniają partie w systemie partii hegemonicznej, muszą istnieć tylko partie afirmujące ustrój socjalistyczny, czyli nie od 1948r, ale od 50 gdy przestała istnieć SD.

Na teście odpowiednią odpowiedzią jest rok 1950r ale na egzaminie ustnym trzeba zgłosić wątpliwość.

Koniec systemu

Kiedy usunięto z konstytucji zapis o kierowniczej roli PZPR

1. w grudniu'89 w poprawce do konstytucji wprowadzono pluralizm polityczny- formalnie

2. rząd Mazowieckiego (koalicja z OKP)- praktycznie

od połowy '89 pluralizm, więc system rozbicia wielopartyjnego.

• W latach 80/81 istniały półlegalne partie. Było ok. 20-30 prób tworzenia partii, ale nie działały, brak solidnej, partii o rzeczywistym wpływie.

• Państwo nie likwidowało partii powstających, bo nie by6ły konkurencją dla komunistycznej. Jedynie wywalili KPP z Albanii, bo ona była konkurencją programową. Partie prawicowe, endeckie, chadeckie mogły działać.

• KPN 1979r. najstarsza, Leszka Moczuslkiego, byli antykomunistyczni, ale jej działanie wtedy było bezcelowe.

• PPS 1986r. próbowała powstać od 1981r. i działała nielegalnie

• Żadna inna partia nie przetrwała próby czasu.

• Wielki BOOM na partie przed wyborami w czerwcu 1989r. choć bardziej zachowawczo woleli tworzyć KW niż partie.

• UPR (J. Korwin Mikke- i wszystko jasne)

• Ugrupowania np. pomarańczowa alternatywa(Frydrych) happeningi, kontrpochody, potem Naszość.

• 29.01.1990r. ostatni zjazd PZPR i rozwiązanie.

• 29.12.1989r. atomizacja ZSL- > PSL odrodzenie, potem powstało pełno PSLów

• gdy było wiadomo że kadencja 1 sejmu będzie skrócona zaczęły się prace nad ustawą o partiach politycznych, żeby można było stworzyć zaplecze przed wyborami prezydenckimi.

ZSL była zachowawczy- bo nie chciał żeby ubyło im członków jak będzie swoboda tworzenia partii. UPR nie chciała ustawy, bo uważali że liberalizm musi być skrajny.

• Pierwsza ustawa zakładała łatwość tworzenia partii: zero wymagań, zero oczekiwań.

Trzeba było złożyć dokumenty do sądu wojewódzkiego w wawie (ewidencyjny-tylko zgłoszenie do ewidencji), 15 osób, skład- w sumie 8 artyk.

Wprowadzono zakaz działalności w zakładach pracy żeby utrudnić kom unistom działanie (mało powszechne) i zakaz finansowania ze źródeł zagranicznych (powszechne) żeby Moskwa nie pomagała

Etapy III RP

1. 1989r- 1993r.

ordynacja do sejmy i senatu ustabilizowała system trochę, z 30 partii do parlamentu weszło tylko kilka, ale nadal była atomizacja i musieli w 1993 zrobić nową ordynacje

2. 1993r- 1997r.

stabilizacja, aż do obecnej ustawy o partiach politycznych 1997r. ordynacja wprowadziła system rejestrowy oraz kontrole działalności z 400 partii wykosiło trochę.

Wymogi były bardzo podobne do tych z pierwszej ustawy, ale bardziej szczegółowe: co ma być w statucie, logo, nazwa, 1000 popierających, oczekiwanie na decyzje sądu.

3. po 1997r.

formalne zmiany w ustawie o p.p., mechanizmy zachęcające do tworzenia wielkich partii.(trzeba znać te mechanizmy).

2001 nowa ordynacja do sejmu i senatu, wprowadziła kasę za wybory, więc nie opłacało się startować w wyborach jako duże ugrupowanie, tylko jako partia !

SLD '99 przeszło z ugrupowania do partii

PO w 2001r też zmieniła się w partie.

Takie zapisy sztucznie wymuszają tworzenie dużych, silnych partii, a powinno być tak że politycy dochodzą do tego ze się to bardziej opyla.

Wciąż mamy system rozbicia wielopartyjnego, bo inny można stwierdzić po 4 cyklach elektoralnych.

Dziękuję za uwagę...

Powodzenia na egzamie

Partia typu amerykańskiego:

1.walka dla przywódcy(jak w Europie patronażu)-prezydent, deputowany, itp.

2.kwestia niewolnictwa PN vs. PD kiedyś

3.wybory w większościowych JOW.

Platforma wyborcza jest ustalana na konwencji wyborczej i nastawiona na to żeby odnieść sukces w wyborach. liczy się tylko to. wokół programu kandydata budowany jest program partii

W PZPR w latach 80 (np. '81 i do końca `89) nie mogły powstawać frakcje, więc powstawały struktury poziome- porozumienia członków ale nie w strukturze hierarchicznej tylko poziomej, zaczęło się od Torunia. To było oczywiście zabronione, pozwalano jedynie tworzyć porozumienia programowe, ale faktycznie były opozycją wobec kierownictwa partyjnego. Nie można krytykować szefostwa i programu partii na zewnątrz, ale wewnątrz można, tylko się nie opyla. W PZPR nigdy nie było pokojowej wymiany szefostwa, zmieniano je niezależnie od zjazdów. Po śmierci Bieruta- musieli wybrać nowego, no nie było wyjścia, potem Gomółka, Gierek trochę z musu, Jaruzel i Rakowski w miarę pokojowo przejęli biznes. Na zjazdach nic nie zmieniali. Decyzje zapadały w wąskich gremiach. Żadne kierownictwo nie chce wewnątrz oporu, bo tworzą się odłamy i partia słabnie, albo zmienia się kierownictwo. Moczulski ciągał oponentów po sądach, i sąd miał orzec które KPN jest prawdziwe. Olszewski też tak robił, ale z gorszym skutkiem (2:1) dla przeciwników, on 2x miał nieoryginalną partie.

}

istota funkcjonowania całej grupy

Nowością była ustawa z 1924r. była obszerna i na długo pozostała wzorem, była dość restrykcyjna np. 1 zmiana przynależności do klubu w czasie trwania kadencji kończyła się utrata mandatu, 2 istniała instytucja zastępcy posła 3 delegalizacja partii powodowała że mandaty jej posłów traciły ważność.

Nurty:

1. lewicowe

• postPRLowskie (postkomunistycznymi są też ZSL i SD, ale nie rządziły)

wszystkie partie po PRL dążące sentymentem słusznie miniony ustrój, czyli maja korzenie w PRL.

• Lewicowe

nowe partie powstałe w oparciu o stare struktury

• Lewica postsolidarnościowa

Oparte na solidarności pracy, ale mająca korzenie w opozycji. 1991r. Polska Unia Społeczno-Demokratyczna +Solidarność Pracy+ 2małe partie ->Unia Pracy- gdzie połączyła się lewica postPRL i post Solidarnościowa (Małachowski, Bugaj, Ziółkowska). W 1993r. mogła wejść w koalicje z SLD, PSL, UP, ale nie weszła, bo uznali że program był zbyt mało lewicowy. W 1997r. odcięli się od SLD i nie weszli w koalicje. Potem szefem został M.Pol (PZPR) a on lubił SLD więc w 2001r. w koalicji już byli.

2. postsolidarnościowe

z reguły prawicowe

3. niepodległościowe

KPN i inna skrajne prawica.

POLSKA

1990 1997r

1. ustawa miała 8 artykułów. Zajmowała 1 kartkę, nic nie regulowała, niewielkie wymagania: 15osób do założenia partii, statut, adres, zanieść to do warszafki do sądu okręgowego i z ucałowaniem rączki musieli przyjąć, partia była już powstała. Podobno łatwiej się załatwiało niż małżeństwo.

2. Wszystkie partie w rock musiały odnowić rejestracje, z 400 zrobiło się 40 partii.. już trudniej było założyć partie, wprowadzono obowiązki po zarejestrowaniu, sprawozdania, rozliczenia finansowe.

A

B

Koncepcje legalizacji:

1. róbta co chceta, wypełnia się tylko funkcje

2. regulacje prawne

W '80 kiedy chcieli zarejestrować solidarność, sąd nie chciał tego zrobić, bo w statucie brakowało wzmianki o kierowniczej roli PZPR, ale solidarność się broniła, że jest zapis o stosowaniu konstytucji, gdzie kierownicza rola jest. I co z tego? Musieli wpisać kierowniczą rolę i dopiero zarejestrowali jako organizacje.

PSL ma najwięcej majątku stałego, bo w PRL mieli własny majątek, PZPR musiało oddać, a ZSL miało na to formalne papiery, bo za komuny cisnęli władze o papiery na wszystko. SDRP nie umiało udokumentować legalności swojego majątku np. gmach KC musieli oddać.

SLD ma finanse po PZPR-po samolikwidacji w styczniu 90. utworzono wtedy

SDRP (Kwaśniewski)- kasa po PZPR

USD (Fiszbach)- nie chcieli kontynuacji i związków z PZPR

Aktywów okazało się mało- brak formalnych dokumentów własności,

Pasywa- obciążenie personalne, musieli rozwiązać stosunek pracy z wieloma pracownikami- odprawy itd. trochę stracili. Porzyczka moskiewska- musieli oddać 80/90 w reklamówce przywieźli kase, potem Miller oddał ale pogwałcili prawo tranzytowe, źle porzyczyli i źle oddali. Ale po likwidacji SdRP(99) SLD odcina się od tego.

podobnie jak w skrajnej prawicy- ideowi i agresywni, chcą się na czymś wyżyć i przypadek decyduje po której stronie barykady wylądują, bo w ultra lewicy i prawicy przede wszystkim ważne są emocje

Polska :

LEWO PRAWO betonowa ściana

Liberalne

demokraci.pl PO UPR

Chadeckie

SO PIS

!!! Stelmach się nie zgadza z zaliczaniem tu komunistycznych i faszystowskich

[na egzamin:]

w Polsce: partia chłopska = partia ludowa

na świecie: partia chłopska ≠ partia ludowa (np. Włochy)

SLD- 5 tyś. w 2001-60tyś.

PiS- kilka tyś.

PSL- 50.60tyś.

PO- rośnie, nie wiadomo ile

Kryterium ideologii/doktryny

Kadrowe (Stelmach porównuje)

Masowe (Stelmach porównuje)

Prawica

Lewica

Za czasów Gomółki zaczęli porównywać instytucje Polskie i Europy Zachodniej jak de Gaulle przyjechał i chciał rozmawiać z szefem Rady Państwa, bo uważał go za szefa państwa, no ale u nas szefem był szef PZPR, więc zrobili z Gomółki wice szefa Rady Państwa i zachorowali szefa. Tak więc de Gaulle spotkał się z Gomółką czy chciał czy nie.

Komentarz do definicji: Między elementami systemu mogą zachodzić różne relacje, ale w systemie są tylko legalne, a to nie dobrze, bo wcale nie musi być legalne, żeby mieć wpływ, ale to taka definicja. Chodzi o te partie które mają wpływ na system. Bo do 1989r. Nie da rady opisać co się działo, bo istniały tylko 3 legalne partie i że tylko one rządziły... a to ściema. Nielegalne miały o wiele większy wpływ. Definicja powinna być osłabiona, żeby móc wytłumaczyć te zmiany rewolucyjne. między rewolucjami w 1917r (luty-październik) nie było legalnie działających partii...więc ma być luka? Nie można by zanalizować systemu partyjnego wtedy

Dłuższy okres =co najmniej 4 cykle elektoralne

W wyborach w 1997r Zych miał b. duże poparcie w skali kraju, ale działacze terenowi z ZG go nie chcieli wpisać na listę, bo go nie lubili. Wiec nie dostał się z okręgu tylko z listy ogólnokrajowej. W Szwajcarii zgłasza się do komisji kandydat i mówi do jakiej listy chce być dopisany, partia nie ma nic do powiedzenia a komisja musi dopisać go do listy „ale to Szwajcaria, państwo rozumiecie”

Sposoby budowania programu wyborczego- model:

1. Spontaniczny

Osoba kandydująca tworzy program (USA konwencja przyjmuje platformę wyborczą kandydata na prezydenta)innych osób to nie obliguje, kandydat może zmienić swoje poglady->program

2. Oddolny

Podły przygotowują podstawy programu a góra go konkretyzuje

3. Centralny

Centrala ustala program, potem konwencja go zatwierdza

4. każdy kandydat przedstawia swój

[tylko gdy są JOW] partia ma swoją wizję a kandydat może mieć swoją

Kwestia sporna:

1950r. nie było połączenia SP i SD!!!

Na początku 1950r. kierownictwo SP uchwaliło samo rozwiązanie, w ramach propozycji nie do odrzucenia. Już po rozwiązaniu (sierpień'50) byłe kierownictwo zrobiło apel do byłych członków o wstępowanie do SD. Nie ma żadnego potwierdzenia że ktoś ich posłuchał.

Gdy w 1949r SD uchwaliło uznanie kierowniczej roli PZPR ubyło im nawet członków, bo nastąpiła wymiana legitymacji, przy jednoczesnej weryfikacji członkostwa. Sprawdzali wszystkich, i niektórych nie przyjęli.

Wg statystyk SD mieli 140tyś ludzi, a w latach '50 40tyś. I już nigdy się nie podnieśli, potem w latach 80/81 mieli tylko 110tyś.

---