RACHUNKOWOŚĆ :

• system informacyjny (identyfikacja, pomiar, komunikacja informacji o treści ekonomicznej użytkowników dla dokonywania ocen AAA)

• system ewidencji

• język działalności gospodarczej

• system pomiaru

• działalność usługowa (nauka stosowana - we Włoszech w epoce renesansu, na zlecenie sporządzanie bilansu)

• odzwierciedlenie stanów i procesów

• ideologia (Weber i Matezich - sposób myślenia)

STRUKTURA RACHUNKOWOŚCI :

• rachunkowość finansowa

• rachunkowość zarządcza

RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA obejmuje :

1. przyjęte zasady (politykę) rachunkowości :

• zasady ogólne,

• zasady przyjęte w danej jednostce,

2. prowadzenie na podstawie dowodów księgowych ksiąg finansowych ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym (dziennik, księga główna, księgi pomocnicze, inwentarz, zestawienie obrotów i sald),

3. okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,

4. wycena aktywów i pasywów i ustalenie wyniku finansowego,

5. sporządzanie sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale własnym, rachunek przepływów pieniężnych, dodatkowe informacje i objaśnienia),

6. gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji,

7. badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych.

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA jest to system zastępowania funkcji zarządzania:

• planowania

• organizowania

• zatrudniania

• kierowania

• kontroli.

To sporządzenie budżetu głównego przedsiębiorstwa, a następnie kontroli budżetowej.

Podstawy prawne rachunkowości:

Rachunkowość finansowa jest uregulowana przepisami prawa. Szczegółowe rozwiązania są różne w poszczególnych krajach.

• w krajach z tradycją prawna wynikającą z zasady ograniczonej ingerencji państwa w działalność gospodarczą, delegującą wydawanie standardów organom profesjonalnym pozarządowym (USA, UK),

• w krajach mających tradycyjne, szczegółowe przepisy prawa, przepisy określające organy ustawodawcze (w Polsce Sejm) lub rząd.

W Polsce przepisy regulujące zasady prowadzenia rachunkowości zawarte są:

• podstawowym akcie prawnym : Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r. Dz.U z 1994r Nr 121 poz. 591, ostatnia nowelizacja 9 listopad 2000r - Dz. U. Nr 113 poz. 1186, Monitor Rachunkowości i Finansów - Zeszyt specjalny nr 1/20001 - tekst jednolity,

• wydanym na jej podstawie rozporządzeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych regulujących szczegółowe zasady rachunkowości funduszy inwestycyjnych, np. rozporządzenie dot. Działalności banków, rozporządzenie dot. Zakładów ubezpieczeń, rozporządzenie dot. Instrukcji finansowych, rozporządzenie dot. Jednostek powiązanych., domów maklerskich, funduszy emerytalnych, banków, zwykle po zasięgnięciu opinii określonych organów.

W kwestiach nieuregulowanych można stosować standardy międzynarodowe rachunkowości (będzie powołany Komitet Standardów)

HARMONIZACJA RACHUNKOWOŚCI :

W wyniku globalizacji rynku kapitałowego dąży się do zbliżenia zasad przygotowania sprawozdań i zmniejszenia istotnych różnic pomiędzy krajami.

Harmonizacja zajmują się :

• Unia Europejska,

• Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości IASC,

• Międzynarodowa Federacja Księgowych IFAC,

• ONZ

Dominującą rolę w tworzeniu standardów odgrywa IASC. Wydaje Międzynarodowe Standardy Rachunkowości. Nie ma on jednak uprawnień do egzekwowania tych standardów.

Unia Europejska wydaje dyrektywy dotyczące rachunkowości:

• dyrektywa IV z 1978 o rocznych zamknięciach rachunkowych spółek kapitałowych,

• dyrektywa VII z 1983r. W sprawie konsolidacji sprawozdań rocznych,

• dyrektywa VIII w sprawie badania ksiąg.

Dyrektywy mają moc obowiązującą w krajach Unii Europejskiej.

BILANS - jest to syntetyczne, dwustronne zestawienie aktywów i pasywów podmiotów gospodarczych w oparciu o uzgodnione zestawienie obrotów i sald na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy.

Bilans przedsiębiorstwa .... na dzień ....

=

AKTYWA	PASYWA
AKTYWA TRWAŁE : wartości niematerialne i prawne rzeczowe aktywa trwałe należności długoterminowe inwestycje długoterminowe długoterminowe rozliczenia AKTYWA OBROTOWE: Zapasy Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	KAPITAŁ WŁASNY ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA: Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Rozliczenia międzyokresowe

AKTYWA : zasoby majątkowe, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych i są :

• kontrolowane przez przedsiębiorstwa (zwykle jest to posiadanie tytułu prawnego, ale niekoniecznie)

• rezultatem zdarzeń (transakcje zamierzone nie powodują jeszcze powstania aktywów)

• wartość przyszłych korzyści może być wiarygodnie określona.

Przykłady aktywów :

• sprzedajemy zapas wyrobów o wartości 40.000,- za weksel 60.000,- - weksel spełnia 3 kryteria,

• przedsiębiorstwo wzięło w leasing maszynę, nie jest własnością, ale jest aktywem,

• tempo przepływów pieniężnych wzrasta o 10%, nie jest aktywem

W przypadku, gdy istnieje zbyt duże ryzyko wyceny wartości o aktywach możemy powiedzieć dopiero po dokonaniu transakcji.

AKTYWA TRWAŁE - aktywa jednostki, które nie są zaliczone do aktywów obrotowych. Oczekuje się, że korzyści ekonomiczne wpłyną w okresie dłuższym niż 1 rok, bądź dłuższym niż cykl operacyjny, jeśli jest on dłuższy niż 1 rok.

WARTOSCI NIEMATERIALNE I PRAWNE	Nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, w szczególności autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych.
RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE	środki trwałe : rzeczowe aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż 1 rok, kompletne i zdatne do użytku : grunty, budynki, lokale i obiekty inżynierii, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, pozostałe środki trwałe, środki trwałe w budowie i zaliczki na środki trwałe w budowie
NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE	Wpłyną w okresie powyżej 1 roku od dnia bilansowego z wyjątkiem należności z tytułu dostaw (zawsze są krótkoterminowe).
INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE	nieruchomości, wartości niematerialne i prawne udziały i akcje w innych jednostkach, inne papiery wartościowe udzielone pożyczki długoterminowe, inne
DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE	Koszty poniesione w danym okresie, ale dotyczące przyszłych lat.

INWETSYCJA to takie aktywo, które zostało nabyte i bezpośrednio przynosi korzyści. Inwestycja to aktywo nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend, lub innych pożytków (udziały w zyskach), a w szczególności te aktywa finansowe i te nieruchomości i wartości niematerialne, które nie są użytkowane przez jednostkę (w ramach statutowej działalności), lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

AKTYWA OBROTOWE - składniki aktywów wg MSR:

1. Mają być zgodnie z oczekiwaniami realizowane, lub są przeznaczone do zbycia w ramach normalnego cyklu operacyjnego,

2. Utrzymywane w celu sprzedaży do 12 miesięcy od dnia bilansowego,

3. Stanowią środki pieniężne lub ich ekwiwalenty.

ZAPASY	Te aktywa rzeczowe, które są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego, jeśli trwa on dłużej (materiały, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary, zaliczki na dostawy).
NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE	Ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego i należności z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń, inne należności, należności dochodzone na drodze sądowej.
INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE	Płatne lub wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od dnia daty ich złożenia, wystawienia lub stanowią aktywa pieniężne, udziały lub akcje w innych jednostkach, udzielane pożyczki, inne, środki pieniężne.
KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKERSOWE	Koszty poniesione w danym okresie do rozliczenia w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. zakup rocznej polisy ubezpieczeniowej.

PASYWA = źródła finansowania aktywów (obciążenie aktywów)

ZOBOWIĄZANIE - obowiązek wykonania świadczeń (przyszłe obciążenie aktywów), który spowoduje wpływ, bądź wykorzystanie posiadanych lub przyszłych aktywów

wynikających z :

• oczekiwanych transferu aktywów (zapłata w formie gotówkowej, przekazanie innych aktywów),

• świadczenie usług w przyszłości,

• zastąpienie danego obowiązku innym,

• zmiana obowiązku na akcje (udziały jednostek)

będący rezultatem przyszłych zdarzeń i o wiarygodnie określonej wartości.

REZERWY - zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne.

ZOBOWIĄZANIA I REZERWY:
REZERWY NA ZOBOWIAZANIA	rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, rezerwy na świadczenia emerytalne, pozostałe rezerwy,
ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE (powyżej 1 roku)	długoterminowe kredyty i pożyczki, z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych, inne zobowiązania finansowe
ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE	kredyty i pożyczki z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych i inne zobowiązania finansowe zobowiązania z tytułu dostaw i usług (do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy) zaliczki otrzymane na dostawy, zobowiązania wekslowe zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń zobowiązania z tytułu wynagrodzeń.
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE	Rozliczenia przychodów, czyli przychody, które nie zostały uznane do ustalania wyniku finansowego, ale będą uznane w przyszłych okresach. Międzyokresowe rozliczenia kosztów pasywne, no. Obciążamy koszty wykrytymi w przyszłości wadliwymi urządzeniami.

KAPITAŁ WŁASNY - rezydualna wartość aktywów (udział pozostały w aktywach) jaki zostaje po odjęciu wszystkich zobowiązań. Jest wyrazem zasobów oddanych do dyspozycji konkretnego podmiotu gospodarczego przez jego właścicieli.

METODA BILANSOWA

Suma aktywów = suma pasywów

Kapitał zależy od formy organizacyjnej podmiotu.

Bilans w praktyce jest sporządzony w jednolitej formie, wszystkie składniki aktywów i pasywów są uporządkowane w jednolite grupy. Aktywa grupuje się wg wzrastającej płynności. Pasywa grupuje się wg wzrastającej wymagalności. W bilansie należy uzgodnić sumę aktywów z sumą pasywów i określić dzień bilansowy, czyli dzień, na który sporządzony jest bilans.

OPERACJE GOSPODARCZE I ICH EWIDENCJE

Przedmiotem zainteresowania rachunkowości są wyłącznie te zdarzenia, które mają wpływ na aktywa lub pasywa jednostki. Te zdarzenia nazywamy OPERACJAMI gospodarczymi.

∑A=∑P

Wymieniamy 4 typy operacji gospodarczych :

1. operacje wywołujące zmiany jedynie w aktywach bilansu tzn, zwiększenia się wartości 1 składnika aktywów towarzyszy zmniejszenie się wartości innego składnika aktywów. Np. pobrano gotówką z rachunku bankowego (zmniejsza się rachunek bankowy, zwiększa się stan kasy ) ∑A +Z+Z=∑P

2. operacje wywołujące zmiany jedynie po stronie pasywów tzn. zwiększenie się wartości określonego składnika pasywów towarzyszy zmniejszenie wartości innego składnika pasywów. Np. obligacje zamieniono na akcje (wyemitowane przez przedsiębiorstwo) ∑A=∑P+Z-Z

3. operacje zwiększające stan aktywów i pasywów równocześnie no. Zakupiono materiały w trybie bezgotówkowym (zwiększa się stan materiałów (aktywów) rosną zobowiązania z tytułu dostaw (pasywa) ∑A+Z=∑P+Z

4. operacje powodujące jednocześnie zmniejszenie stanu aktywów i pasywów np. spłacono zobowiązania wobec ZUS-u z rachunku bankowego (zmniejsza się stan rachunku i zmniejsza się stan zobowiązań) ∑A-Z=∑P-Z

Z pośród wszystkich operacji gospodarczych szczególne znaczenie mają te operacje, które wpływają na wynik finansowy. Operacje te nazywamy wynikowymi.

Wynik finansowy, czyli zysk lub strata jest to zmiana netto (wzrost lub spadek) wartości kapitału własnego, ale wynikający z działań innych niż wpłaty kapitału przez właścicieli i wypłaty kapitału na rzecz właścicieli.

EWIDENCJE OPERACJI GOSPODARCZYCH

KONTO - podstawowe urządzenie księgowe służące do ujmowania początkowych stanów aktywów i pasywów, rejestrowania wszystkich zmian zachodzących w tych składnikach i ustalania w dowolnym czasie stanów księgowych. Zapis księgowy każdej operacji składa się z następujących elementów :

• data operacji gospodarczej

• data zapisu

• numeru i symbolu dowodu księgowego

• treść operacji i wielkość

CECHY KONTA:

• nazwa - określa treść ekonomiczną konta

• dwie strony. Jedna strona służy do ewidencji zwiększeń a druga do ewidencji zmniejszeń

• obroty i salda

schemat „teowy” konta

Dt nazwa konta Ct

Debet (Dt) Credit (Ct)

Winien (Wn) Ma

Obciążyć uznać

W ciężar na dobro

Konta bilansowe

Dt konta aktywów Ct Dt konta pasywów Ct

SP + SP +

Zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia

Obrót Dt ≥ obrót Ct obrót Dt ≤ obrót Ct

Konta kapitałów własnych i zobowiązań

Obrót konta jest to ogólna suma zapisów po jednej stronie konta. Z kolei saldo końcowe jest to różnica pomiędzy obrotami konta. Otwarcie kont bilansowych z saldami początkowymi na podstawie bilansu otwarcia polega na obciążeniu (zapisaniu po stronie Debet) właściwych kont wartościami poszczególnych składników aktywów oraz na uznaniu (zapisu po stronie ma) odpowiednich kont wartościami poszczególnych pasywów. Konta aktywów obciąża się z tytułu każdego zwiększenia stanu aktywów i uznaje się z tytułu każdego zmniejszenia. Konta pasywów uznaje się z tytułu każdego zwiększenia stanu początkowego, a obciąża się z tytułu każdego zmniejszenia.

Salda końcowe na kontach

• na kontach aktywów debetowe, wykazywane po kredytowej

• na kontach pasywów są kredytowe, wykazywane po debecie

Saldo końcowe nosi zawsze nazwę większego obrotu. Przy ustalaniu zawsze obrót mniejszy odejmujemy od obrotu większego.

PRZYKŁAD:

1. 03 stycznia - wniesiono w postaci środków pieniężnych na rachunek bankowy 15.000,- udziałów wg wartości nominalnej 25,-/1 udział

2. 05 stycznia - zakupiono maszyny za 170.000,- (wypływ środków z rachunku bieżącego)

3. 06 stycznia - zakupiono, przyjęto do magazynu materiały i przyjęto fakturę na 50.000,-

4. 11 stycznia - uregulowano przelewem część zobowiązań za materiały 30.000,-

5. 15 stycznia - pozostałą część zobowiązań zamieniono na udziały (800 udziałów/25,-)

6. 20 stycznia - opłacono z rachunku bankowego polisę ubezpieczenia majątkowego 2.500,-, ubezpieczenie obejmuje okres 12 miesięcy

7. 21 stycznia - otrzymano od odbiorców na rachunek bankowy 15.000,- z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi później.

KSIĘGI RACHUNKOWE - obejmują zbiory zapisów księgowych obrotów, czyli sum zapisów i sald, które tworzą :

1. dziennik

2. księgę główną

3. księgi pomocnicze

4. zestawienia (z jednej strony zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej i sald kont księgi pomocniczych)

5. wykaz składników aktywów i pasywów.

DZIENNIK - zawiera chronologiczne ujęcie zdarzeń jakie nastąpiły w danym okresie sprawozdawczym i powinien umożliwić uzgodnienie jego obrotów z obrotami zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej.

KSIĘGA GŁÓWNA - konta księgi głównej zawierają zapisy o zdarzeniach w ujęciu systematycznym. Na kontach księgi głównej obowiązuje ujęcie zarejestrowanych uprzednio lub równocześnie w dzienniku zdarzeń, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Zapisów na określonym koncie księgi głównej dokonuje się w kolejności chronologicznej.

„NOWY INTERES” Sp. z o.o.

Dziennik
Data	opis	konta	Debet	Kredyt
1 03.01	Wniesienie 15.000,- udziałów po 25,-/ udział na rachunek
		Rachunek bankowy	130	375.000,-
		Kapitał udziałowy	800		375.000,-
	2 05.01	Zakup maszyny (wypływ środków) - 170.000,-
		Środki trwałe	0-10	170.000,-
		Rachunek bankowy	130		170.000,-
	3 06.01	Zakupiono materiały w trybie bezgotówkowym 50.000,-
		Materiały	310	50.000,-
		Zobowiązania wobec dostawców	201		50.000,-
	4 11.01	Uregulowano część zobowiązań za materiały
		Rachunek bankowy	130	30.000,-
		Zobowiązania wobec dostawców	201		30.000,-
	5 15.01	Część zobowiązań zamieniono na udziały
		Kapitał udziałowy	800
		Zobowiązania wobec dostawców	201
	6 20.01	Opłacono polisę
		Rachunek bankowy	130		2.500,-
		Rozliczenia międzyokresowe kosztów		2.500,-
	7 21.01	Otrzymano zaliczkę na poczet świadczeń, których wykonanie odbędzie się później
		Rozliczenie międzyokresowe przychodów	840		15.000,-
		Rachunek bankowy	130	15.000,-

Księga główna

Dt Rachunek bankowy Ct Dt Środki trwałe Ct Dt Materiały Ct

1/ 375.000,- 2/ 170.000,- 2/ 170.000,- 3/ 50.000,-

7/ 15.000,- 4/ 30.000,-

6/ 2.500,- * 170.000,- - * 50.000,- -

* 390.000,- * 202.500,- 170.000,- SK 50.000,- SK

187.500,- SK * 50.000,- * 50.000,-

* 170.000,- * 170.000,-

* 390.000,- * 390.000,-

Dt Rozliczenie międzokresowe kosztów Ct Dt Rozliczenie międzyokresowe przychodów Ct

6/ 2.500,- 7/ 15.000,-

* 2.500,- - - * 15.000,-

2.500,- SK 15.000,- SK

* 2.500,- * 2.500,- * 15.000,- * 15.000,-

Dt Kapitał zakładowy udziałowy Ct Dt Zobowiązania wobec dostawców Ct

1/ 375.000,- 4/ 30.000,- 3/ 50.000,-

5/ 20.000,- 5/ 20.000,-

- * 395.000,- * 50.000,- * 50.000,-

SK 395.000,-

* 395.000,- * 395.000,-

Sporządzenie zestawienia obrotów i sald obejmuje następujące czynności:

1. ustalenie obrotów debetowych i kredytowych na wszystkich kontach przez sumowanie zapisów księgowych,

2. wpisanie nazw kont oraz ich obrotów do odpowiednich kolumn zestawienia,

3. zsumowanie i uzgodnienie ogólnych sum obrotów Dt i Ct,

4. obliczanie i wpisanie sald końcowych poszczególnych kont (od obrotu większego odejmuje się obrót mniejszy i wpisuje saldo do kolumn zestawienia zgodnie z charakterem salda),

5. zsumowanie i uzgodnienie sum sald Dt i Ct.

ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD

lp	Wyszczególnienie kont	Salda początkowe		SP + obroty		Salda końcowe
				Dt	Ct	Dt	Ct	Dt	Ct
1	środki trwałe	-	-	170.000,-	-	170.000,-	-
2	materiały	-	-	50.000,-	-	50.000,-	-
3	rachunek bankowy	-	-	390.000,-	202.500,-	187.500,-	-
4	rozl. m. kosztów	-	-	2.500,-	-	2.500,-	-
5	kapitał udziałowy	-	-	-	395.000,-	-	395.000,-
6	zobow. w. dost.	-	-	50.000,-	50.000,-	-	-
7	rozl. m. przych.	-	-	-	15.000,-	-	15.000,-
suma		-	-	662.500,-	662.500,-	410.000,-	410.000,-

BILANS PRZEDSIĘBIORSTWA

AKTYWA		SUMA	PASYWA		SUMA
A	Aktywa trwałe	170.000,-	A	Kapitały własne	395.000,-
1	Środki trwałe	170.000,-	1	Kapitał udziałowy	395.000,-
B	Aktywa obrotowe	240.000,-	B	Zobowiązania i rezerwy	15.000,-
1	Materiały	50.000,-	1	Zobowiązania długoterminowe
2	Rachunek bankowy	187.500,-	2	Zobowiązania krótkoterminowe
3	Rozliczenia m. kosztów	2.500,-	3	Rozliczenia m. Przychodów	15.000,-
SUMA AKTYWÓW		410.000,-	SUMA PASYWÓW		410.000,-

ZASADY EWIDENCJI GOSPODARCZYCH

1. Każda operacja wywołuje zawsze zmiany w stanach aktywów lub pasywów i dlatego musi być ujęta na co najmniej dwóch kontach,

2. Każda operacja musi być ujęta na dwóch różnych przeciwstawnych stronach tych kont i to w równych kwotach tzn, kwoty operacji zapisanych po stronie Dt kont musi się równać kwotom zapisanych po stronie Ct. Zasada dwustronnego i równoważnego ujmowania operacji gospodarczych na kontach określa się mianem ZASADY PODWÓJNEGO ZAPISU,

3. wzajemny stosunek jaki zachodzi między kontami przy ewidencjonowaniu operacji gospodarczych nosi nazwę korespondencji kont a konta, które pozostają w tym związku noszą nazwę korespondujących. Dzięki dwustronnemu i równoważnemu ujmowaniu operacji gospodarczych istnieje możliwość okresowego sprawdzania poprawności zapisów księgowych. W celu zapewnienia prawidłowości i rzetelności danych liczbowych dostarczonych przez rachunkowość należy okresowo sprawdzać zgodność dokonywanych zapisów księgowych. Służy temu zestawienie obrotów i sald.

ELASTYCZNOŚĆ URZĄDZEŃ KSIĘGOWYCH

W rachunkowości możemy tworzyć informacje o różnym stopniu złożoności a w szczególności możemy stosować zarówno dzielenie jak i łączenie kont.

DZIELENIE KONT

Dzielenie stosuje się gdy potrzebne są bardziej szczegółowe informacje o przedmiocie ewidencji, w miejsce jednego konta tworzy się kilka nowych kont różniących się zakresem danych, bądź stopniem szczegółowości. Konta możemy dzielić poziomo i pionowo.

PODZIAŁ PIONOWY - polega na wydzieleniu ze strony Debet i Credit konta dzielonego zapisów dotyczących określonych grup operacji i ujmowania ich na nowo otwartych kontach,. Wyróżniamy konta zbiorcze, czyli przed podziałem i konta szczegółowe, czyli po podziale.

Dt MATERIAŁY Ct

Sp 70.000,- 200.000,- obroty

Obroty 300.000,-

170.000,- SK

370.000,- 370.000,-

Dt M-ły na składzie Ct

Sp 30.000,- 110.000,- obroty

Obroty 180.000,-

100.000,- SK

210.000,- 210.000,-

Dt M-ły w przerobie Ct

Sp 25.000,- 60.000,- obroty

Obroty 80.000,-

45.000,- SK

105.000,- 105.000,-

Dt opakowania Ct

Sp 15.000,- 30.000,- obroty

Obroty 40.000,-

25.000,- SK

55.000,- 55.000,-

Konta uzyskane w wyniku podziału poziomego otrzymują z reguły nowe nazwy i charakteryzują się tym, że suma ich obrotów po stronie Dt równa się obrotom strony Dt konta podzielonego. To samo jest ze stroną Ct. Suma tych sald jest równa saldom konta podzielonego.

Wszystkie konta, na których wykazuje się ogólne dane dotyczące przedmiotu ich ewidencji noszą nazwę kont syntetycznych a z kolei kontami analitycznymi nazywamy te konta, które służą do szczegółowej ewidencji poszczególnych rodzajów aktywów, pasywów bądź elementów procesów gospodarczych. Obroty na kontach syntetycznych muszą być zgodne z obrotami na właściwych kontach analitycznych.

Dt Rozrachunki z dostawcami Ct

(przelew) 90.000,- Sp. 104.000,-

(przelew)120.000,- 120.000,- (faktura)

(przelew)140.000,- 166.000,- (faktura)

350.000,- 390.000,-

SK : 40.000,- (Ct)

Dt Rozrachunki z dostawcą A Ct

(przelew) 70.000,- Sp. 70.000,-

(przelew) 30.000,- 30.000,- (faktura)

(przelew)126.000,- 126.000,- (faktura)

226.000,- 226.000,-

SK : 0,-

Dt Rozrachunki z dostawcą B Ct

(przelew) 20.000,- Sp. 20.000,-

(przelew) 70.000,- 70.000,- (faktura)

30.000,- (faktura)

90.000,- 120.000,-

SK : 30.000,- (Ct)

Dt Rozrachunki z dostawcą C Ct

(przelew) 20.000,- Sp. 14.000,-

(przelew) 14.000,- 20.000,- (faktura)

10.000,- (faktura)

34.000,- 44.000,-

SK : 10.000,- (Ct)

Zgodność kont analitycznych z obrotami konta syntetycznego sprawdza się za pomocą zestawienia obrotów i sald kont analitycznych do konta syntetycznego.

lp	Nazwa konta	obroty		Salda końcowe
				Dt	Ct	Dt	Ct
1	Dostawca A	226.000,-	226.000,-	-	-
2	Dostawca B	90.000,-	120.000,-	-	30.000,-
3	Dostawca C	34.000,-	44.000,-	-	10.000,-
suma		350.000,-	390.000,-	-	40.000,-

Podział pionowy kont polega na wyodrębnieniu po stronie debet lub po stronie credit konta dzielonego określonych grup operacji i na ujmowaniu ich na specjalnie w tym celu utworzonych kontach. Podział ten dyktowany jest zamiarem uzyskania bardziej wszechstronnych informacji na temat kształtowania się pewnych aktywów i pasywów przedsiębiorstwa. Podział pionowy stosowany jest :

1. w celu uzyskania większej przejrzystości czy tzw. czystości zapisów na kontach. Przykładem jest podział konta wynik finansowy

wynik finansowy

koszty przychody

straty nadzwyczajne zyski nadzwyczajne

podatek dochodowy

2. gdy ewidencje składnika aktywów prowadzi się według różniących się od ostatecznej wartości bilansowej, przykładem jest podział konta - środki trwałe. Środki trwałe ulegają stopniowemu zużyciu. Wartość tego zużycia stanowi element kosztów działalności określany mianem amortyzacji. W wyniku tego przypadku powstaje tzw. konto główne oraz tzw. konto korygujące, którego saldo zwiększa lub zmniejsza wartość określonego składnika bilansowego.

Przeciwieństwem dzielenia jest łączenie, wtedy gdy informacje nie muszą być zbyt szczegółowe.

1. Można łączyć konta aktywów (np. materiałów)

2. Można łączyć konta pasywów

3. Można łączyć konta aktywów z kontem pasywów. Trzecia możliwość może polegać na :

1. Skomplikowaniu ich sald, wówczas na koncie połączonym powstaje jedno zmienione saldo lub 0, np. połączenie konta rachunek bieżący z kredytem w rachunku bieżącym,

2. Występowanie dwóch zmiennych sald, debet i credit w praktyce występuje w postaci tzw. rozrachunków z odbiorcami, dostawcami, z pracownikami itd.

Struktura tego konta

Dt rozrachunki z odbiorcami i dostawcami Ct

1. SP należności 1.SP zobowiązań

2. obroty zwiększające należności 2. obroty zwiększające zobowiązania

3. obroty zmniejszające zobowiązania 3. obroty zmniejszające należności

4. SK zobowiązań 4. SK należności

Stosowanie takich połączeń ma wadę polegającą na trudności ustalenia charakteru sald końcowych.

Salda ustalane są następująco:

1. saldo końcowe debetowe (należności) tj. saldo początkowe należności + suma operacji zwiększające należności - suma operacji zmniejszające należności,

2. saldo końcowe kredytowe (zobowiązań) tj. saldo początkowe zobowiązań + suma operacji zwiększające zobowiązania - suma operacji zmniejszające zobowiązania.

W razie braku danych sumarycznych salda ustala się na podstawie ewidencji analitycznych.

POPRZEZ PRZYCHODY I ZYSKI rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia zobowiązań, które prowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez właścicieli

POPRZEZ KOSZTY UZNANE LUB EKSPIROWANE rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązania lub rezerw, które prowadzą do zmniejszenia kapitału własnego, lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

ZASADA MEMORIAŁOWA

W celu określenia wyniku danego okresu przychodom zrealizowanym ze sprzedaży przyporządkowujemy koszty uznane, czy ekspirowane, i to niezależnie od terminu zapłaty.

Kryteria ujęcia przychodu - MSR - 118 - przychody ze sprzedaży należy ująć w księgach, jeżeli:

1. jednostka gospodarcza przekazała nabywcy znaczące ryzyko i korzyści wynikające (najczęściej) z transferu praw własności,

2. jednostka przestaje być trwale zaangażowana w zarządzanie towarami i nie sprawuje nad nimi kontroli,

3. kwotę przychodów można wycenić w sposób wiarygodny.

4. Istnieje prawdopodobieństwo, ze jednostka gospodarcza uzyska korzyści ekonomiczne z tytułu transakcji,

5. Koszty już poniesione, oraz te, które zostaną poniesione przez jednostkę z tytułu transakcji można wycenić w sposób wiarygodny.

KOSZTY EKSPIROWANE - koszty podstawowej działalności operacyjnej, dzielimy najogólniej na:

• koszty produktu

• koszty okresu

Kosz, (zużycie aktywów trwałych , obrotowych, usług obcych, a także inne wydatki nie odzwierciedlające zużycie, np. podatki, tyle, że związane z podstawową działalnością operacyjną (faza zaopatrzenia, produkcji i sprzedaży, czy z funkcją zarządzania)

KOSZTY PRODUKTU - są rozliczane na produkowane wyroby, są one wstępnie aktywowane (są ujęte w zapasie, w produkcji w toku, wyrobów) i zostają przyporządkowane przychodom dopiero z chwilą sprzedaży tych produktów, (ekspirują z bilansu zysków, strat, przepływają dopiero jak te produkty są sprzedane).

Do kosztów tych zaliczamy :

• koszty bezpośrednie wytworzenia (materiały bezpośrednie, wynagrodzenia bezpośrednie...)

• Uzasadniona część kosztów pośrednich wytwarzania (koszty wydziałowe0

Koszty pośrednie koszty stałe

Przy wzroście produkcji, koszty te wzrastają nawet przy wzroście produkcji są stałe

W całości rozliczane na produkty są rozliczane na produkty

za pomocą stawek znormalizowanych,

czy stabilizowanych na normalnym

wykorzystaniu środków produkcji

KOSZTY OKRESU - są funkcją czasu lub procesu sprzedaży i w związku z tym nie są rozliczane na produkty , nie są tym samym aktywowane, tylko są natychmiastowo przyporządkowywane przychodom w celu określenia zysku. Do kosztów tych zaliczamy koszty ogólnego zarządu oraz koszty sprzedaży.

Przepływ kosztów w przedsiębiorstwie wytwórczym jest następujący:

BILANS RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

Zakup materiału zapas materiału

Wynagrodzenia bezpośrednie produkcja w toku

I koszty pośrednie wytwarzania

sprzedaż

Wyroby gotowe koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych

Poniesione koszty sprzedaży nie są aktywowane koszty sprzedaży

I ogólnego zarządzania od razu przechodzą i ogólnego zarządu

do rachunku zysków i strat

Przychody i koszty związane są zawsze z działalnością gospodarczą, czyli z operacjami gospodarczymi.

Oprócz przychodów i kosztów mogą wystąpić jeszcze zyski i straty nadzwyczajne, wywołują analogiczne skutki finansowe jak przychody i koszty, w tym sensie zmniejszają albo zwiększają kapitały własne, tyle, ze powstają na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza zwykłą działalnością jednostki i nie związaną z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia np. katastrofy naturalne, ataki terrorystyczne.

Konta, na których ujmowane są operacje wynikowe noszą nazwę kont wynikowych.

Zasady funkcjonowania kont wynikowych

Dt Konta kosztów Ct Dt Konta przychodów Ct

zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia

kosztów i przeniesienia i przeniesienia przychodów

kosztów przychodów (korekty)

Dt Konta strat nadzwyczajnych Ct Dt Zyski nadzwyczajne Ct

zwiększenia zmniejszenia zmniejszenia zwiększenia

strat i przeniesienia i przeniesienia zysków

strat zysków

Koszty rejestrowane są i rozliczane w wielu układach, a w ramach rozwiązania uproszczonego ujmowane są na kilku kontach :

• produkcja podstawowa, na którym rejestrujemy w pierwszej kolejności wszystkie koszty bezpośrednie,

• koszty pośrednie wytwarzania, potocznie nazywane kosztami wydziałowymi,

• koszty ogólnego zarządu,

• koszty sprzedaży

Przy ewidencji sprzedaży wyrobów dla zachowania zasady przejrzystości zapisów wprowadza się z konta:

1. Konto przychodów ze sprzedaży wyrobów, po stronie kredytowej księguje się wartość sprzedanych wyrobów po cenach sprzedaży, zwykle w korespondencji z kontem należności, po stronie debetowej księguje się ewentualne korekty przychodów (np. z tytułu reklamacji),

2. Koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych, po stronie debetowej konta księguje się koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów w korespondencji z kontem wyroby gotowe.

OPERACJE WYNIKOWE W FIRMIE HANDLOWEJ

W ewidencji operacji wynikowych w przedsiębiorstwie handlowym wymienia się 3 zasadnicze segmenty :

• ewidencja kosztów handlowych,

• ewidencja procesów towarów,

• ostateczne ustalenie wyniku finansowego

EWIDENCJA KOSZTÓW HANDLOWYCH

Operacje gospodarcze powodujące powstanie kosztów działalności handlowej, są rejestrowane na koncie koszty handlowe, po stronie debetowej, w korespondencji z różnymi kontami bilansowymi

Różne aktywa zobowiązań Koszty handlowe

EWIDENCJA PROCESÓW TOWARÓW

Dla zachowania przejrzystości zapisu wprowadza się dwa konta

• przychody ze sprzedaży towarów, po stronie kredytowej księguje się wartość sprzedanych towarów,

• koszt sprzedanych towarów, po stronie debetowej księguje się wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu, w korespondencji z kontem towary.

Różne aktywa zobowiązań Koszty handlowe

WYNIK FINANSOWY

Przychody ze sprzedaży towarów Kasa (należności)

Towary Koszty sprzedanych towarów

EWIDENCJA ZAKUPU I ZUZYCIA MATERIAŁÓW

Materiały są to rzeczowe składniki aktywów obrotowych nabyte od kontrahentów, a czasami wytworzone we własnym zakresie, które zużywają się najczęściej w jednym cyklu operacyjnym.

EWIDENCJA ZAPASÓW I MATERIAŁÓW:

• ilościowa, dla poszczególnych asortymentów, za nią odpowiedzialny jest magazynier

• ilościowo - wartościowa, dla asortymentów, lub ich grup, zwykle prowadzona dla każdego magazynu oddzielnie

• wartościowa, w układzie kont syntetycznych.

Wycena zapasów materiałowych.

Generalną zasadą wyceny zapasów jest historyczna cena nabycia, można także przy założeniu, że nie zniekształca to stanu majątku i wyniku finansowego stosować cenę zakupu.

Cena nabycia obejmuje cenę zakupu + wszystkie koszty dotyczące zakupu (załadunek, przygotowanie materiału, ubezpieczenie materiału, sortowanie...)

Wycena materiałów

Teoretycznie można wyceniać stan końcowy i rozchód materiałów w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych kosztów tych składników.

W praktyce stosuje się jedną z trzech metod :

• średniej ceny ważonej, polegająca na ustaleniu po każdej dostawie ceny przeciętnej obliczonej jako iloraz wartości stanu końcowego, powiększonego o ostatni przychód, przez ilość,

• FIFO (skrót od first in first out - pierwsze weszło, pierwsze wyszło), polega na wycenie rozchodów materiałów wg ceny pierwszej, czyli najstarszej dostawy, znajdującej się jeszcze w magazynie, po jej wyczerpaniu wg ceny następnej dostawy,

• LIFO (last in first out - ostatnie weszło, pierwsze wyszło), polegającej na wycenie rozchodu wg cen ostatniej dostawy, a po jej wyczerpaniu, przedostatniej ...

Stałe ceny ewidencyjne

Stosuje się również w praktyce stałe ceny ewidencyjne, ustalane z reguły na rok, za pomocą tych cen wycenia się wszystkie dowody obrotu materiałowego i prowadzi się ewidencję zapasów. Przy tym rozwiązaniu powstają najczęściej różnice pomiędzy ceną rzeczywistą, a ceną ewidencyjną, różnice te nazywamy odchyleniami od cen ewidencyjnych materiałów i są one oddzielnie ujmowane w ewidencji, a następnie rozliczane między rozchód, a stan końcowy w proporcji do wartości materiałów wydanych do zużycia i pozostałych materiałów w magazynie.

Materiały produkcja

odchylenia

Transakcje zakupu materiałów

Na transakcję zakupu materiałów składają się dwie odrębnie udokumentowane operacje :

1. otrzymane dostawy i przyjęcie jej do magazynu na podstawie (najczęściej Pz),

2. otrzymanie dowodu rozrachunkowego (f-ry)

Ze względu na to, że te operacje mogą wystąpić w różnym czasie rozliczenie zakupu polega na stwierdzeniu, czy f-ry otrzymane od dostawców mają pokrycie w materiałach przyjętych do magazynu i vice wersa. Rozliczenia tego dokonuje się za pomocą konta rozliczenie zakupu.

KOSZTY I ICH UKŁADY EWIDENCYJNE

Koszy podstawowej działalności operacyjnej obejmują dwa podstawowe układy tj. ukłaad rodzajowy i układ funkcjonalno -kalkulacyjny.

UKŁAD RODZAJOWY:

Zadaniem tego układu jest grupowanie kosztów według ich elementarnych składników:

1. zużycie materiałów i energii,

2. usługi obce

3. podatki (np. podatki od nieruchomości, podatki akcyzowe, nie podatek vat, nie dochodowy, tylko kosztowe) i opłaty (wieczyste użytkowanie gruntu, opłaty środowiskowe, nie sankcje)

4. wynagrodzenia (ogół świadczeń pieniężnych i w naturze), rezerwy na świadczenia emeytalne, odprawy...

5. ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia :

2. narzuty na wynagrodzenia (głównie skłądniki z tytułu ubezpieczeń społecznych, obowiązkowe fundusze, które są odprowadzane do wynagrodzeń,

3. inne wydatki związane np. z bezpieczeństwem, czy higieną pracy,

6. amortyzacja, są to planowe odpisy amortyzacyjne środków trwałych i wartości niematerialnych,

7. pozostałe koszty rodzajowe

• koszty podróży

• koszty usług bankowych

EWIDENCJA KOSZTÓW WG RODZAJU

materiały zużycie materiałów zobow. w. pracow. wynagrodzenia

1 4

zobowiąz. wobec dost. usługi obce zobow. w. ZUS świadczenia

na rzecz pracowników

2

5

zobowiązania podatki i opłaty umorzenia amortyzacja

publiczno - prawne

• 
  
  6

środki pieniężne pozostałe koszty

i zobowiązania rodzajowe

7

Układ rodzajowy - tylko prosta działalność

Możliwe są dwa warianty ewidencji uwzględniające grupowanie kosztów w układzie rodzajowym:

1. ograniczenie ewidencji kosztów do grupowania ich jedynie w układzie wg rodzaju (czyli na kontach zespołu IV), może mieć to miejsce w przypadku prostych działalności, brak dużego zrónicowania struktury asortymentowej, nieskomplokowanej struktury organizacyjnej. Wtedy przy ustalaniu stosujemy metodę remamentową, czyli zdejmujemy z wyniku koszty, które posiadają w remamencie końcowym, produkcję w toku, bądź wyrobów, rozliczeń międzyokresowych

2. wstępne grupowanie kosztów w układzie według rodzajów, a następnie ich rozliczanie na konta układu funkcjonalno - kalkulacyjnego

koszty pośrednie w miejscach powstania kosztów

dopiero później na produkty

koszty bezpośrednie są rozliczane na produkty

UKŁAD FUNKCJONALNO - KALKULACYJNY

Układ przedmiotowy i podmiotowy tworzy układ funkcjonalno - kalkulacyjny, układ ten jest dostosowany do struktury funkcjonalnej podmiotu gospodarczego.

PRODUKCJA PODSTAWOWA - służy do ewidencji w pierwszym etapie kosztów bezpośrednich, czyli tych, których odniesienie wprost na zlecenie, bądź asortyment jest w oparciu o dokumenty źródłowe możliwe, istotne i opłacalne. Koszty materiałów bezpośrednich, wynagrodzeń bezpośrednich z narzutami, energii bezpośredniej i technologicznej, narzędzi i przyrządów specjalnych, do tego konta prowadzimy analitykę dla poszczególnych zleceń, bądź asortymentów. Pod datą otwarcia nowego roku (rok obrotowy) nanosi się na to konto stan produkcji niezakończonej. Na koniec okresu obciąża się to konto kosztami pośrednimi wytworzenia nazywanych kosztami wydziałowymi.

KOSZTY POŚREDNIE WYTWORZENIA (koszty wydziałowe)

są to koszty ponoszone przez wydziały produkcji podstawowej nie zaliczone do kosztów bezpośrednich, np. w koszty ruchu maszyn i narzędzi, koszty kierwania wydziałem, koszty stworzenia ogólnych warunków pracy na wydziałach, w części uzasanionej są rozliczane na produkty.

KOSZTY OGÓLNEGO ZARZĄDU są to koszty utrzymania zarządu w organizacji, a także obsługi działalności podmiotu jako całości, obejmują 3 grupy:

• koszty administracyjno - gospodarcze (koszty funkcjonowania zarządu, wynagrodzenia,zarządu, koszty biurowe, podatki od nieruchomości...)

• koszty ogólnoprodukcyjne, np. magazynu, bocznic kolejowych...

• ogólne koszty badań i rozwoju

Koszty ogólnego zarządu i sprzedazy są przyporządkowywane bezpośrednio przychodom. w celu określenia zysku i nie są rozliczane na produkty.

KOSZTY ZAKUPU są to koszty związane bezpośrednio z zakupem materiałów np. załadunek, wyładunek, przewóz, ubezpieczenie, sortowanie... Koszty te obciążają stan końcowy materiałów i zuzycie materiałów lub tylko zuzycie materiałów w zalezności od stosowanej metody wyceny materiałów.

KOSZTY PRODUKCJI POMOCNIECZEJ są to koszty wydziałów wykonujących swiadczenia na rzecz innych komórek danej jednostki, a najczęściej na rzecz wydziałów podstawowych, np. usługi transportowe, remontowe, energetyczne...

Koszty te rozlicza się zgodnie z kierunkiem świadczeń wydziałów pomocniczych

warsztat ⇒ roboczogodzina

Jednostka ewidencjonuje koszty w dwóch układach. Stany wybranych kont są następujące

materiały 60.000, wyroby 90.000

1. RW - 21.800

1. bezpośrednio na produkcję wyrobu - 16.500

2. przez wydział produkcji podstawowej 3.300

3. działalność zarządu 2.000

2. lista płac - 15.900

1. pracowników bezpośrednich 7.700

2. pracownicy wydziały 2.200

3. pracownicy zarządu 4.000

4. za załadunek wyrobu 2.000

3. naliczono koszty ubezpieczeń wwg stawki 30%

4. obliczon amortyzację środków trwałych

1. działów podstawowych 2.200

2. działów zarządu 500

5. pzryjęto faktury za zużyte media - 5.400

1. przez wydział produkcji podstawowej 4.400

2. zarząd 1.000

6. PK przeniesienie kosztów pośrednich wytwarzania na produkty .... 12.760

7. przyjęto z produkcji do magazynu wyrobów gotowych 30.000

8. przyjęto produkty na stan środków trwałych w budowie 3.300

9. PK wycenione i przeniesiono wartość produkcji w toku ...

10. sprzedano wyroby

1. rozchód wyrobów w związku ze sprzedażą 50.000

2. przychód ze sprzedaży 85.000

11. operacje związane z ustaleniem wyniku ze sprzedaży

1. metodą kalkulacyjną

2. metodą porównawczą

Układem bazowym przy stosowaniu wyników ze sprzedaży jest układ funkcjonalno -kalkulacyjny, tzn, układ rodzajowy podlega rozliczeniu.

(patrz str. dodatkowe)

W przypadku stosowania metdy porównawczej układem bazowym ustalania wyniku jest układ rodzajowy kosztów, tzn. przychodom ze sprzedaży przyporządkowujemy koszty w układzie rodzajowym.

Koszty w ukadzie rodzajowym równe są kosztom ekspirowanym wyłącznie wtedy, gdy nie występuje w kosztach produkcja w toku, ani wyroby gotowe, lub nie występują zmiany w stanie produkcji w toku i wyrobów gotowych.

W praktyce część kosztów posiada w postaci stanów sald końcowych na kontach wyroby gotowe i produkcja w toku.

koszty do rozliczenia = koszty rozliczone

Sp (stan początkowy wyrobów, bądź produkcji w toku + Kr (koszty rodzajowe)

= koszty ekspirowane Ke = Sk (remament końcowy produkcji w toku, bądź wyrobów gotowych)

Kr - Ke = Sk - Sp

Suma kosztów wg rodzaju poniesionych w okresie różni się od kosztów ekspirowanych o różnicę stanów sald produktów na początku i na końcu okresu. Jeżeli stan produktów na początku i na końcu okresu nie są sobie równe, to przychody powinny być zwiększone o przyrost stanu produktu, a zmniejszone o zmniejszenie stanu produktw.

W przypadku stosowania metody porównawczej na stronie kredytowej konta rozliczenie kosztów księguje się przeniesienie kosztów rodzajowych na konta kosztów w układzie funkcjonalno - kalkulacyjnym, a na stronę debetową trafiają ostatecznie koszty ekspirowane, czyli koszt wytworzenia wyrobów, koszty zarządu...

W rezultacie saldo konta rozliczenie kosztów odpowiada zmianie stanu produktów na początku i na końcu okresu.

Zasady te mogą jednak zostać naruszone jeżeli część kosztów wyjdzie z kont kręgu kosztowego. Przekaze się wyroby gotowe na własne potrzeby jako środek trwały, przekazanie wyrobów do własnego sklepu, wykoanie sposobem gospodarczym (we własnym zakresie) środków trwałych, bądź środków trwałych w budowie, przeniesienie kosztów uruchomienia nowej produkcji do wartości niematerialnych i prawnych. Wówczas do ustalania prawidłowej korekty z tytułu zmian stanu produktów zachodzi potrzeba założenia dwóch kont:

• obroty wewnętrzne

• koszty obrotów wewnętrznych

Metoda ustalania wyniku jest dostosowana do kalkulacyjnego rachunku zysku i strat.

Metoda porównanwcza jest dostosowana do struktury porównawczego rachunku zysków i strat.

Porównawczy rachunek zysków i strat : (do zadania)

1. Przychody ze sprzedaży 74.270

1. przychody ze sprzedaży produktów 85.000

2. koszty wytworneia świadczeń na własne potrzeby (obrotowe) 3.300

3. zmiana stanów produktów -14.030

2. Koszty podstawowej działlaności operacyjenj 50.570

1. zużycie materiałów 27.200

2. wynagrodzenia 15.900

3. świadczenia na rzecz pracowników 4.770

4. amortyzacja 2.700

5. usługi obce -

6. podatki i opłaty -

7. inne koszty -

3. Wynik ze sprzedaży 23.700 (poz1-poz2 = pozycja 3)

STRUKTURA WYNIKU FINANSOWEGO

koszt sprzedanych produktów towarów i materiałów		przychody netto ze sprzedaży produktów towarów i materiałów
-		+
	zysk (strata) brutto ze sprzedaży
koszty sprzedaży (koszty ogólnego zarządu)
-
	zysk (strata) ze sprzedaży
pozostałe koszty operacyjne		pozostałe przychody operacyjne
-		+
	zysk (starta) z działalności operacyjnej
koszty finansowe		przychody finansowe
-		+
	zysk (strata) z działalności gospodarczej
wynik zdarzeń nadzwyczajnych		wynik zdarzeń nadzwyczajnych
-		+
	zysk (strata) brutto
podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
-
	zysk (strata) netto

PRZYCHODY I KOSZTY POZOSTAŁEJ DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

Obejmują operacje gospodarcze związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki.

Przychody:

• przychody ze sprzedaży likwidacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, odtworzenie utraconej wartości środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• przedawnione lub umorzone zobowiązania

• rozwiązanie rezerwy tworzonej w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych

zobowiązania rezerwy koszty dz. oper. pozostałe przychody dz. oper.

150 150 200 200 50 000

50 000

• otrzymane odszkodowania, kary umowne, grzywny

• otrzymane darowizny, dotacje

• otrzymane nieodpłatnie składniki aktywów obrotowych

• zarachowanie przypadających na bieżący okres rat środków pieniężnych otrzymanych na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych lub wartości niematerialnych lub prawnych

• nadyżki aktywów ujawnione w trakcie inwentaryzacji

Koszty:

• wartość księgowania netto sprzedanych środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• koszty związane ze sprzedażą likwidacją lub opdpisami z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

• odpisy aktualizujące wartość należności

• niezawinione niedobory aktywów nie obnoszone w ciężąr kosztów podsatwowych

• rezerwy na przewidywane uprawdopodobnione przyszłe zobowiąznaia

• odpisy z tytułu utraty wartości zapsów

• odpisy od dodatniej wartości firmy

Firma M kupuje firmę C

wartość księgowa aktywów firmy C 500 000

wartość księgowa zobowiązań firmy C 100 000

wartość księgowa netto firmy C 400 000

wartość godziwa aktywów firmy C 600 000

wartość godziwa zobowiązań firmy C 100 000

wartość godziwa netto firmy C 500 000

księguje się różnicę między wartością godziwą firmy C, a cną nominalną firmy C

• zapłacone odszkodowania, jary, grzywny, bądź wartość nieodpłatnie przekazanych aktywów z wyjątkiem inwestycji

PRZYCHODY I KOSZTY FINANSOWE

Działlaność finansowa polega na podejmowaniu operacji w zakresie inwestycji i zobowiązań finansowych.

Przychody:

• dywidendy z tytułu posiadanych udziałów w innych jednostkach

• przychody z tytułu posiadania papierów wartościowych

• odsetki od udzielanych pożyczek, nalezności, rat

• prowizje od udzielanych pożyczek

• otrzymane dyskonto przy nabyciu weksli

• przychody z tytułu sprzedaży aktywów finansowych, czy innych inwestycji (np. sprzedaży akcji)

• przychody z tytułu aktualizacji wyceny pewnych aktywów finansowych, zwykle krótkoterminowych

• nadwyżka dodtnich różnic kursowych nad ujemnymi

Koszy:

• płacone lub przypadające na bieżący okres odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek, poza kredytami służącymi finansowaniu środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych lub zapasów

• wartość ewidencyjna zbywalnych inwestycji oraz koszty prowizji przy sprzedaży inwestycji

• odsetki od zobowiązań, w tym również za zwłokę

• odpisy aktualizujące wartość inwestycji

• utracone dyskonto weksli (firma otrzymuje weksel, w banku dyskontuje weksel i otrzymuje mniej niż otrzymała w niedyskontowanym wekslu)

• odpisane pożyczki i należności uznane za nieściągalne

• koszty emisji akcji i poniesione przy powstaniu spółki lub podwyższeniu jej kapitału w kwocie przewyższającej attio (czyli nadwyżkę wartości emisji, nad wartością nominalną)

rachunek bankowy kapitał akcyjny kapitał zapasowy

500 000 400 000 100 000

do wysokości attio zmniejszamy attio, jeżeli jest to wartość wyższa to księgujemy na kosztach finansowych, ( np. 150 000)

koszty finansowe kapitał zapasowy

50 000 100 000 100 000

• nadwyżka ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi

DZIAŁALNOŚĆ NADZWYCZAJNA, CZYLI ZYSKI I STRATY NADZWYCZAJNE:

są to zyski i straty powstające na wskutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia np. katastrofy naturalne, działania wojenne, ataki terrorystyczne, pożary...

Zyski:

• otzrymane odszkodowania za straty będące skutkiem zdarzeń losowych

• odpady użytkowe odzyskane po zfarzeniach losowych

• odpisanie rezerwy obciążającej straty nadzwyczajne

Straty:

• wartość netto składników aktywów utraconych z powodu zdarzeń losowych

• koszty usuwania skutków zdarzeń losowych

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Aktywa pieniężne są to aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz, oraz ekwiwalentów pieniężnych, krótkoterminowe inwestycje o dużej płynności, łatwowymienialne na znane kwoty środków pieniężnych i narażone na nieznaczne ryzyko zmiany wartości, najczęściej są to instrumenty rynku pieniężnego, takie jak, czeki, bony komercyjne, certyfikaty depozytowe, bony oszczędnościowe, bony skarbowe, bony pieniężne NBP.

W rachunku przepływów pieniężnych wyróżnia się trzy rodzaje działalności:

• operacyjną

• inwestycyjną

• finansową

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA:

Przez działalność operacyjną rozumie się podstawowy rodzaj dziaalności jednostki tzn. ten obszar, do którego jednostka została powołana statutowo i inne rodzaje działalności nie zaliczone do działalności inwestycyjnej, lub finansowej.

wpływy:

• zapłata za sprzedaż wyrobów, towarów, usług, materiałów stanowiącą integralny element działalności operacyjnej podmiotu (zawsze z VAT) i inne np. odsetki za zwłokę w zapłacie należności,

wypływy:

• zapłaty za dostawę surowców, energii, towarów i usług

• wypłaty wynagrodzeń

• ubezpieczenia zdrowotne, społeczne i inne świadczenia

• podatki i opłaty (podatki kosztowe i dochodowe)

• pozostałe

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA:

Przez działalność inwestycyjną rozumiemy nabywanie i zbywanie aktywów trwałych i krótkoterminowych inwestycji i wszystkie związane z tym pieniężne koszty i korzyści.

wpływy:

• zbycie wartości niematerialnych i prawnych i rzeczowych aktywów trwałych

• zbycie inwestycji w nieruchomości i w wartości niematerialne

• z tytułu aktywów finansowych, zbycie aktywów finansowych, dywidendy z tytułu aktywów finansowych otzrymane odsetki z tytułu aktywów finansowych

wypływy:

• nabycie wartości niematerialnych i prawnych

• nabycie rzeczowych aktywów trwałych

• nabycie inwestycji w nieruchomości i w wartości niematerialne

• nabycie aktywów finansowych

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA:

Przez działalność finansową rozumieniemy pozyskiwanie i utratę źródeł finansowania i powiązane z tym pieniężne koszty i korzyści.

wpływy:

• emisja akcji, wydanie udziałów, emisja obligacji, czy innych różnych papierów wartościowych

• pobieranie kredytów, pożyczek

wypływy:

• dywidendy

• odsetki, raty spłaty kredytów, pożyczek

• wykup obligacji

• wykup oprocentowanych papierów wartościowych

• płatności z tytułu leasingu finansowego

[cash flou - CF]- razem przepływy

CF działalność	I	II	III
CF operacyjna	-40.000	50.000	180.000
CF inwestycyjna	-100.000	-70.000	20.000
CF finansowa	150.000	30.000	-220.000
wynik	10.000	10.000	-20.000

I - działalność niedochodowa, wszelkie niedobory pokrywane z działlaności finansowej

II - działalność operacyjna dochodowa, fiansowa także, inwestycyjna nie

III - działalność operacyjna dochodowa, inwestycyjna również, z finsnowej wypłaca się właścicielom, lub spłaca się zaciągnięte zobowiązania

W działalności operacyjnej jednostki mogą wybrać metodę bezpośrednią lub pośrednią przepływów.

W metodzie bezpośredniej wykazujemy poszczególne tytuły wpływów i wypływów drogą analizy zapisów kont środków pieniężnych.

W metodzie pośredniej za punkt wyjścia przyjmujemy zysk, lub startę netto, a następnie dokonujemy szeregu korekt doprowadzających wynik memeoriałowy do przepływów operacyjnych.

Zadanie :

Dany jest bilans LTG na dzień 31.12.200X w mln zł.

AKTYWA	31.12.200X	31.12.220X+1	PASYWA	31.12.200X	31.12.220X+1
A. aktywa trwałe	800	1125	A. kapitały własne	905	1225
B. aktywa obrotowe	800	100	B.zobowiązania i rezerwy na zobowoiązania	695	900
- zapasy	400	490	- zobowiązania długoterminowe	400	520
- należności	350	420	- zobowiazania krótkoterminowe	295	380
- środki pieniężne	50	80	- zobowiązania finansowe	-	-
- rozliczenia międzyokresowe	-	10	- inne zobowiązania	295	380
suma:	1600	2125	suma:	1600	2125

Rachunek zysków i strat:

1. przychody ze sprzedaży 2500

2. koszty wytworzenia wyrobów sprzedanych 1450

3. koszty ogólnego zarządu 550

4. wynik ze sprzedaży 500

5. pozostałe przychody operacyjne 100

6. pozostałe koszty operacyjne 0

7. wynik z działalności operacyjnej 600

8. przychody finansowe 0

9. koszty finansowe 100

10.wynik z działalności gospodarczej 500

11.wynik ze zdarzeń nadzwyczajnych 0

12.zysk brutto 500

13.podatek dochodowy 180

14.wynik netto 320

Dodatkowe informacje:

1. Pozostałe przychody operacyjne i koszty finansowe w rachunku zysków i strat są operacyjne w bilansie przepływów

2. Suma odpisów amortyzacyjnych wynosi 100

3. Zakup rzeczowych aktywów trwałych -275

4. Zakup udziałów w spółce stowarzyszonej -150

5. Emisja obligacji własnych -120

RACHUNKOWOŚĆ

Grzegorz Kania1

Dzienne gr 1

AKTYWA

PASYWA

Pasywa:

• własne

• obce

Aktywa:

• Trwałe

• obrotowe

2a

2b

3a

3c

3b

działalność

przedsiębiorstwa

działalność gospodarcza:

• przychody

• koszty

działalność nadzwyczajna:

• zyski

• straty

działalność

operacyjna

działalność

finansowa

podstawowa

działalność

operacyjna

pozostała

działalność

operacyjna

Układ rodzajowy

zużycie materiałów

zużycie energii

wynagrodzenia

amortyzacja

układ przedmiotowy

układ podmiotowy

---