MAKROEKONOMIA WYKŁAD 19.02.2014

Podręcznik:

Milewski, Kwiatkowski "Makroekonomia dla studiów licencjackich"

Zofia Dach, Bogumiła Szopa "Podstawy makroekonimii"

Ekonomia 2 Beg Fisher Dornbush

Konsultacje:środa przed wykładem; piątek 10:30-11:30 p.344 A

Egzamin:zaliczenie z ćwiczeń; pytania wielokrotnego wyboru, pytania otwarte, pytania prawda/fałsz.

Konspekty pisane ręcznie.

Makroekonomia - 1933 r. Frish-autor pojęcia (ekonomia polityczna); ekonomia-nauka o gospodarowaniu. Na początku XX w podział na mikro i makroekonomie. W krajach socjalistycznych występuje taki podział-na mikro i makro.

Montchretien- użył pierwszy raz pojęcia polityczna(odnosząc się do ekonomii)

Polityka-nauka o wiedzy; polityk-umiejacy wladac.

Do końca w.XIX nauczano ekonomii.

Makroekonomia zajmuje się:

-problemem bezrobocia

-inflacją

-wzrostem gospodarczym

-gospodarką otwartą-bilans płatniczy, handel zagraniczny, problem utraty części suwerennych praw przez państwa narodowe na rzecz organizacji/instytucji ponadnarodowych.

Inflacja - wzrost poziomu cen w gospodarce.

Wzrost gospodarczy - wzrost wszystkich wielkości makroekonomicznych (głównych); moze byc ujemny (jak obecnie Grecja) lub dodatni.

Makroekonomia - analizuje gospodarkę jako całość

Racjonalnosc makroekonomii nie przekłada się na racjonalnosc mikroekonomii!

Agregaty-kategorie makroekonomiczne.

-popyt-popyt globalny-na wszystkie dobra i usługi, które są na rynku w danym czasie

-podaż-laczna podaż wszystkich oferowanych dla danego rynku dóbr/usług

-pieniądz

-inwestycje- łączne inwestycje

-konsumpcja-laczna konsumpcja

Istanieja dwie grupy podmiotów:

Rys!!!

W makroekonomii bedziemy mówić o kryzysie w postaci nadprodukcji.

Inwestycje=oszczednosci

Jan Batysta Say - prawo rynku - kazdy popyt tworzy podaż, każda podaż tworzy popyt. Kryzysu w gospodarce wiec nie ma.

Prawo rynku było wykladane wszędzie do lat 30 XX w.

Państwo jako trzeci podmiot; ma dochody i wydatki.

Dochody:

1) podatki

- bezpośrednie - podatki płacone od dochodów (wszytskich!) majątku

- pośrednie - podatki VAT, akcyza, te podatki płacimy za pośrednictwem ceny (każda nabyta rzecz jest opodatkowana)

2) dochody z tytułu własności państwa - wody, lasy itp

3) kary i opłaty administracyjne, kary-np. mandaty; opłaty- opłaty za dokumenty

Na co panstwo wydaje pieniądze?

1) nabywa dobra i usługi

2) dokonuje płatności transferowych

Transfery (płatności transferowe)- są to takie świadczenia ze strony państwa, które w zamian nie wymagają zadnego innego świadczenia. Należą do nich: zasiłki dla bezrobotnych, renty, emerytury, zasiłki socjalne, stypendia, o płatnościach transerowanych decyduje termin.

Dobra i usługi - usługi od nauczycieli, policjantów, lekarzy; by nabywac usługi musi dostarczyć dóbr: fotoradar, szkoła, łatwa, krzesło itp.

Na przestrzeni wieków rola państwa w gospodarce zmienia się.

Otwieranie gospodarki - gospodarki narodowe są otwarte, bo utrzymują kontakty z otoczeniem.

Autarkia gospodarcze (gosp.autarkiczne) - nie utrzymujące żadnych kontaktów z otoczeniem.

Nie oznacza samowystarczalnosci!

Gospodarki zamknięte z przyczyn:

- wewnętrznych - Korea

- zewnętrznych - blokada Wielkiej Brytanii przez Napoleona, Irak, Iran

Eksport - wywóz

Import - przywóz

E-I - eksport netto - część dóbr i usług odpływa, ale przyplywaja inne; część pieniędzy odpływa, ale inne przyplywaja.

Rachunkowość narodowa -

CENA - wartość wyrażona w pieniądzu-wspolny mianownik dwóch rzeczy

Wielkości nominalne będziemy urealniac, czyli pozbywać sie inflacji.

Mierniki dochodu narodowego:

-produkt krajowy brutto PKB - GDP (GROSS DOMESTIC PRODUCT)

-produkt narodowy brutto PNB - GNP (GROSS NATIONAL PRODUCT)

-produkt narodowy netto PNN - NNP (NET NATIONAL PRODUCT)

Współczesne mierniki

- wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto

• MDI (human development index) - wskaźnik rozwoju społecznego

Wykład 2 26 marzec 2014r.

Ruch okrężny

Mierzenie wartości bogactwa :

W teorii możemy mierzyć wartość bogactwa jako :

• Sumę dochodów gospodarstw domowych

• Sumę wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług

• Sumowanie wykorzystanych wartości w procesie produkcji czynników wytwórczych

Te trzy strumienie muszą się równać, ale jest to niemożliwe gdyż szara strefa zawsze będzie. Więc jest to tylko praktyczne, a nie teoretyczne podeście do tematu.

Mierniki bogactwa :

PKB- jest to miernik wartości wytworzonej na terenie danego kraju przez czynniki wytwórcze niezależnie od tego to jest właścicielem tych czynników wytwórczych( krajowiec czy obcy ( pasażer nostromo :P ))

Owy miernik możemy wyróżniać w zł, euro, dolorach itd.

PKP per capita- wartość wytworzona w przeliczeniu na jednego mieszkańca

Liczenie PKB:

-w cenach rynkowych ( z podatkami pośrednimi )

- w cenach czynników wytwórczych ( bez podatków)

DOMINANTA(???) - miernik, który liczy PKB w przeliczeniu na poszczególne grupy społeczne( klasa średnia, bogata)

PNB- (produkt narodowy brutto)- jest miarą wartości wytworzonej przez czynniki produkcji będące własnością danego narodu, niezależnie od miejsca ulokowania tych czynników produkcji. ( za granicą mogą inwestować nie tylko obywatele, ale również państwo) . Jest to miernik wartości dochodów, które są uzyskane z tytułu własności w kraju i zagranicą.

PKB- PNB= dochody netto z tytułu wartości zagranicznej

Japonia- mało inwestycji w kraju ( mały PKB)

Dużo za granicą ( duży PNB)

AMORTYZACJA- proces zużywania kapitału trwałego. Kapitał trwały zużywa się w więcej niż jednym cyklu produkcyjnym. Obliczamy się aby stwierdzić czy nam się to opłaca.

Wartość nowo wytworzona> wartośc zużyta - wartośc na czystko

Wartość nowo wytworzona< wartość zużyta ( w tym przypadku nei patrzy się na zniszczenie środowiska tylko na wytworzony produkt) np. węgiel

WARTOŚĆ DODANA- jest to wartość zużytych czynników produkcji na każdym kolejnym etapie produkcji.

DOBRA FINALNE - dobra przeznaczone do konsumpcji lub inwestycji

DOBRA POŚREDNIE- służą do przetwarzania na każdym kolejnym etapie procesów produkcji.

Czy dane dobro jest finalnym czy pośrednim to oceniamy to z pkt widzenia celu

wartość dodana

Pszenica: 1zł | 1zł

Mąka: 1,2zł | 0,2zł

Makaron: 1,5zł | 0,3zł

Pudliszki: 2,5zł | 1zł

--------------------------------------------------

RAZEM: 6,2zł | 2,5zł

WADY MIERNIKÓW:

• nie uwzględniają produkcji wytworzonej w szarej strefie, czyli nierejestrowanej

• nie rejestrują produkcji wytworzonej w gosp. Domowych ( w zależności od kultury może być większy stopień wytworzonej tam produkcji czy też mniejszy)

• trzeba obniżyć o wartośc czasu wolnego( określa się go indywidualnie, samemu trzeba go wyceniać. Gdy jest bogatsze społeczeństwo, to ludzie nei godzą się na zapłacenie go( dodatkowe godziny pracy), bo chcą go mieć dla siebie, dodatkowo mają zaspokojone wszystkie potrzeby. Biedak podejmie czas wolny na rzecz dodatkowej płacy.

• Problem plag społecznych ( zanieczyszczenie środowiska, choroby cywilizacyjne, depresje)

Tobin I Northouse(???) stworzyli miernik rachunku narodowego uwzględniając te wady- dobrobyt ekonomiczny netto próbuje skorygować wady i poprawić o nie PKB

HDI- wskaźnik rozwoju społecznego ujmuje się wartości niemierzalne ( dostęp do edukacji, kultury, możliwość spędzenia wolnego czasu)

WYKŁAD MAKROEKONOMIA 5.03.2014 r.

Wartość bogactwa można rozpatrywać:

- w teorii

1)jako sumę dochodów gospodarstw domowych

2)suma wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr

3)sumowanie wartości wykorzystywanych w procesie produkcji czynników wytworzonych

- w praktyce

Za pośrednictwem mierników:

*PKB - jest to wartość wytworzonej na terenie danego kraju przez czynniki wytwórcze niezależnie od tego, kto jest właścicielem tych czynników wytwórczych (mogą być nimi krajowy albo obcokrajowy)

Możemy go wyrazić globalnie (czyli np. w zł, dolarach, euro) lub w przeliczeniu na jednego mieszkańca (per capita)

Możemy do liczyć

a)w cenach rynkowych -> różnią się o

b)w cenach czynników produkcji -> podatki pośrednie

*PNB - jest miarą wartości wytworzonej przez czynniki produkcji będące własnością danego narodu niezależnie od miejsca ulokowania tych czynników produkcji

PKB - PNB - dochody netto z tytułu własności zagranicznej

*PNN = PNB - amortyzacja

Amortyzacja - proces zużywania kapitału trwałego (zużywa się w więcej niż jednym cyklu produkcyjnym)

WARTOŚĆ DODANA

pszenica	1 zł	1
mąka	1,20	0,20
makaron	1,50	0,30
Pudliszki	2,50	1
	6,20	2,50

Jest to wartość zużytych czynników produkcji na każdym kolejnym etapie produkcji

DOBRA POŚRDENIE - dobra będące/służące do przetwarzania na każdym kolejnym etapie procesu produkcji

DOBRA FINALNE - są to dobra przeznaczone ostatecznie do konsumpcji lub inwestycji

WADY MIERNIKÓW BOGACTWA

1)mierniki te nie uwzględniają produkcji wytworzonej w szarej strefie

2)mierniki te nie rejestrują produkcji wytworzonej w gospodarstwach domowych

3)obniżamy o wartość czasu wolnego -> obliczamy go indywidualnie, im wyższy PKB tym cena czasu wolnego jest wyższa -> koszt alternatywny

4) problem plag społecznych - koszt użytkowania dochodu ( np. utrata zdrowia)

TOBIN NORTHOUSE - stworzyli miernik, który ujmowałby wszystkie problemy mierników

->WSKAŹNIKI DOBROBYTU EKONOMICZNEGO NETTO - PKB pomniejszony o te wszystkie wady

HDI - wskaźnik rozwoju społecznego (ujmuje się wartości niemierzalne, np. dostęp do edukacji kultury)

Maksymalna wartość wskaźnika wynosi 1. Im bliżej 1, tym społeczeństwo bardziej zadowolone

DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO

Z podejścia:

1)podejście podażowe (koncepcje klasyków, neoklasyków)

2)podejście popytowe (twórcą był John Meynart Keynes)

1)Smith, Ricardo Say -> klasycy

Szkoła podażowa - założenia:

->analiza dotyczy długiego procesu

->rynek za pośrednictwem mechanizmu cen dąży do równowagi i pełnego wykorzystania czynników wytwórczych czyli osiągnięcia poziomu produkcji potencjalnej (taka, która zostałaby wytworzona, gdyby wszystkie czynniki były w pełni efektywnie wykorzystane)

->ceny, płace są giętkie (elastyczne)

2) J.M Keynes

->1936 - ogólna teoria zatrudnienia, procenty i pieniądza

->był twórcą koncepcji ingerencji państwa w gospodarkę

ZAŁOŻENIA TEORII KEYNESA

- analiza dotyczy krótkiego okresu

- płace i ceny są sztywne (stałe, nieelastyczne)

- w gospodarce istnieją wolne niewykorzystane zasoby czynników produkcji (o poziomie dochodu narodowego przesądza popyt globalny)

->tworzył równolegle z polskim ekonomistą Michałem Kaleckim (rozpoczął pracę na temat interwencji państwa)

POPYT GLOBALNY (ZAGREGOWANY)

Keynest twierdził, że na popyt globalny składają się:

1)popyt konsumpcyjny zgłaszany przez gospodarstwa domowe

2)popyt inwestycyjny -> w krótkim okresie jest stały

1)wielkość popytu konsumpcyjnego zależy od:

-wielkości popytu autonomicznego

-krańcowej skłonności do konsumpcji (KSK)

Wykład 4

Funkcja konsumpcji

popyt autonomiczny o nie zależy od wielkości dochodu wyprodukowanego

C

Yd

dochód do dyspozycji ( dochód- podatki)

Ksk- krańcowa skłonność do konsumpcji określa jaką część dodatkowa jednostki dochodu społeczeństwo przeznacza na konsumpcję. C 

Uzupełnieniem KSK jest KSO- oszczędzanie.

KSO + KSK=1 Przeważnie KSK =<0,7;0,8> w społeczeństwie.

 Funkcja konsumpcji wprowadzona została do badań makroekonomicznych przez Keynesa

 

         opisuje popyt konsumpcyjny wszystkich gospodarstw domowych

 

         oparta jest na zasadzie im większy jest dochód rozporządzalny tym większa jest konsumpcja

 

  Konsument jest istotą bardziej złożoną podejmowane przez niego decyzje konsumpcyjne nie zależą wyłącznie od rozmiaru dochodu rozporządzalnego (jak zakłada model keynesowski). Na jego decyzje silny wpływ wywierają także oczekiwania co do przyszłego dochodu, stanu koniunktury, czy sam wiek konsumenta.

Skłonność do konsumpcji - skłonność gospodarstw domowych do wydawania dochodów na konsumpcję, wyraża jaką część dochodu ludzie przeznaczają na konsumpcję.                 

 

Przeciętna skłonność do konsumpcji - określa jaką część dochodu przeznaczamy na konsumpcję.

 

Funkcja oszczędzania

oszczędności

Y

8

0 dochody do dyspozycji

a=-8

Funkcja oszczędności - określa poziom zamierzonych oszczędności przy róznych poziomach dochodu narodowego.

      Cały dochód gospodarstw domowych jest wydatkowany na konsumpcję oraz na oszczędności.

      Dla niskich dochodów konsumpcja jest wyższa od bieżącego dochodu. Gospodarstwa domowe finansują część konsumpcji z nagromadzonych oszczędności lub pożyczają na poczet przyszłego dochodu. W obu przypadkach ich oszczędności są ujemne.

Przeciętna skłonność do oszczędzania - (stosunek oszczędności do dochodu) - wskazuje na to jaką część dochodu przeznacza się na oszczędności. Przeciętna skłonność do oszczędzania wzrasta w miarę wzrostu dochodu.

 

Krańcowa skłonność do oszczędzania - mówi jaką część przyrostu dochodu przeznacza się na oszczędności.

Funkcja inwestowania

wydatki konsumpcyjne

dochód narodowy

Paradoks zapobiegliwości - im wyższe jest w społeczeństwie KSO tym będzie niższy w przyszłości dochód narodowy np. nie kupimy samochodu, bo oszczędzamy, za dużo będzie nowych , brak produkcji, zwolnienia, bezrobocie, obniżki płac. ( im bardziej jesteśmy oszczędni tym biedniejsi będziemy w przyszłości ) !

Roosvelt- wprowadził teorie Keynsa, jeśli ruszy popyt ruszy też gospodarka. ( polityka nowego łądu).

Program budowy: prace publiczne ( drogi, autostrady, szkoły ). Pozwolił USA szybko wyjść z kryzysu. Podobnie było w Niemczech hitlerowskich, lecz Hitler robił to, żeby przygotować się do wojny, a nie rozwoju społecznego.

Militaryzacja gospodarki- najlepszy sposób na kryzys, nie ma bezrobocia.

Takie próby jak Niemcy i USA próbowała po odzyskaniu niepodległości wprowadzić Polska, np. budowa portu Gdynia- powstał dzięki ministrowi Kwiatkowskiemu. Plan: Centralny Okrąg Przemysłowy miał być centrum Polski, budowa huty Stalowej Woli, produkcja samolotów wojskowych, budowa zagłebia kamiennego. Taki był plan na rozwój Polski , nie przewidziano ataku Niemców i Sowietów.

PAŃSTWO obejmuje trójwładze : władza wykonawcza

władza sądownicza

władza ustawodawcza

Państwo poważnie nie mieszało się w gospodarkę do końca XIX w.

Pierwsze symptomy ingerencji państwa koniec XIX w.

Bismarck- wprowadził system obowiązkowych ubezpieczeń społecznych dla robotników- od śmierci i choroby.

Potem tych obowiązków nakładanych na państwo było coraz więcej.

WYK - 5 19.03.2014

1. Funkcje państwa:

• tradycyjne:
  - zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego kraju,
  - funkcje administracyjne,

• współczesne:
  - funkcje związane z ingerencją w gospodarkę (aktywny udział państwa w gospodarce),
  - funkcja tworzenia ładu prawnego - państwo ustala formy własności w gospodarce, w tym dominującą formę własności. Prawa i obowiązki właścicieli czynników wytwórczych, jak i dóbr i usług, w tej sferze są szczególnie ważne prawa i obowiązki właścicieli kapitału.
  właściciele  prawo do lokautu (metoda likwidowania sporów zbiorowych stosowana przez pracodawcę polegająca na powstrzymaniu się pracodawcy od dostarczania pracy pracownikom);
  pracownicy  prawo do strajku.
  Normy narzucane przez państwo, np. norma zanieczyszczenia, hałasu itp.

Instrumenty bezpośrednie- odgórnie narzucane, obligatoryjnie; nakazy bądź zakazy, np. zakaz prowadzenia działalności w święta.

Instrumenty pośrednie - instrumenty polityki fiskalnej i pieniężnej dotyczące wszystkich podmiotów funkcjonujących w państwie, przy czym pozostawia się swobodę tym podmiotom w dostosowaniu się do niego.

W tworzeniu ładu prawnego więcej jest instrumentów bezpośrednich.

• funkcja alokacyjna (rozdysponowanie) - problem dóbr publicznych (dobra, do których ma dostęp każdy, np. obrona narodowa, edukacja), problem kosztów; efekty zewnętrzne działalności mogą być pozytywne i negatywne; problem ochrony konkurencji przez państwo  państwo powinno przeciwdziałać monopolizacji i dążyć do zapewnienia rynku doskonałego

Alokacja:
a) państwo wspomaga, wspiera rynek.
b) państwo zmniejsza różnice w ..

• funkcja stabilizacyjna - państwo ma dążyć do: zapewnienia długotrwałego wzrostu gospodarczego, walki lub przeciwdziałania bezrobociu, stabilizacji wartości pieniądza (problem inflacji), kształtowania pożądanego poziomu kursu waluty oraz bilansu płatniczego. Główne instrumenty: fiskalne i pieniężne.

• funkcja redystrybucyjna - wtórny podział dochodu narodowego, jest funkcją antyefektywnościową.

2. Polityka fiskalna - polityka dochodów i wydatków państwa. Jakie państwo ma dochody ? (podatki, dochody z własności państwa, kary i opłaty administracyjne)
   

3. PODATKI - bezzwrotne, przymusowe, bezwarunkowe świadczenia na rzecz państwa. Istnieją od momentu pojawienia się państwa. Mogą one mieć charakter rzeczowy i pieniężny. Można je klasyfikować na

• podatki pośrednie i bezpośrednie,

• ze względu na podmiot, który je pobiera:
  - przez rząd,
  - przez samorząd (od nieruchomości)

• ze względu na przedmiot opodatkowania:
  - od gospodarstw domowych,
  - od przedsiębiorstw

• ze względu na podstawę opodatkowania i stopę:
  - progresywne - wraz ze wzrostem dochodu narodowego rośnie stopa opodatkowania,
  - degresywne - im wyższe dochody otrzymujemy tym mniejsze podatki odprowadzamy, nie występuje w czystej postaci na świecie,
  - proporcjonalne - liniowe - od każdej dodatkowo zarobionej jednostki płacimy taką samą stopę procentową.

po przekroczeniu X społeczeństwo ukrywa dochody  szara strefa, szukanie luk w podatkach.

zalety podatku liniowego: jego prostota zarówno w sposobie obliczania, jak i sposobie odprowadzania (odprowadzane od źródła), mniej problemów z rozliczaniem, nie można wprowadzić w okresie kryzysu.

4. Dochody i wydatki spotykają się w budżecie. Budżet państwa to zestawienie wszystkich dochodów i wydatków państwa.
   zasady budżetowe:

1. roczności - budżet konstruowany jest na okres jednego roku, rok budżetowy nie musi jednak pokrywać się z rokiem kalendarzowym (nie jest stosowany w UE - na okres 7 lat agendy budżetowej)

2. jedności - budżet musi stanowić jedną, zwartą, logicznie uporządkowaną całość,

3. jawności - społeczeństwo (obywatele) są zaznajomieni z budżetem, jego treścią, sposobem uchwalania oraz ze sprawowaniem nad nim kontroli. W praktyce oznacza to raczej prezentowanie dochodów i wydatków organom przedstawicielskim, różnym ciałom i organizacjom społecznym,; oznacza, że budżet musi być jawny zarówno na etapie tworzenia (planowania), realizacji i kontroli. Wykonuje go rząd, kontroluje Najwyższa Izba Kontroli (NIK) i wyniki po kontroli są jawne

4. zupełności -  zestawienie w budżecie wszystkich a nie tylko wybranych dochodów i wydatków państwa, ;wszystkie dochody i wydatki państwa ujmowane są w grupy

5. równowagi budżetowej - dążenie do tego, aby dochody były równe wydatkom, co w praktyce nie jest jednak nigdy osiągane (zawsze występuje nadwyżka lub deficyt budżetowy), a w każdym wypadku idealne zrównoważenie dochodów i wydatków jest stanem wyjątkowym; poprzestaje się tu więc na postulacie, że nadwyżka budżetowa wypracowana podczas okresu wysokiej koniunktury powinna służyć pokryciu deficytu podczas recesji; ta zasada jest nazywana Złotą Zasadą Budżetową.;

budżet powinien być zrównoważony czyli wydatki powinny być finansowane z dochodów państwa, kraje od zawsze mają zrównoważony. Katar - wydatków jest mniej niż przychodów. Instytucja, która ma zawsze zrównoważony budżet - 4 źródło składki państw członkowskich

WYK - 6 26.03.2014

Ogromna większość państw ma deficyt budżetowy.

Deficyt budżet - nadwyżka wydatków nad dochodami.

1. Jak finansuje się deficyt?

Deficyt powstaje w momencie, kiedy gospodarka kraju jest w kryzysie, gdy jest wzrost bezrobocia, są wydatki na świadczenia dla bezrobotnych, dochody państwa maleją, na pokrycie tego deficytu państwo zaciąga pożyczki - krajowe, przedsiębiorstwa (?), (ust...?), potem zagraniczne.

W państwach członkowskich UE istnieje zakaz finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny, wynika to z tego, że straciłby on niezależność.

Skumulowane deficyty budżetowe określamy jako dług publiczny. Jest to całkowite zadłużenie państwa, zarówno w stosunku do podmiotów krajowych jaki i podmiotów zagranicznych. Całkowity dług Polski wynosi powyżej 850 mld zł.

Kryzys trwa kilka lat, deficyty roczne się co roku powtarzają. Przy zaciąganiu pożyczek państwo używa wszystkich instrumentów finansowych, najczęściej obligacji.

2. Rodzaje obligacji:

• finansowe

• skarbowe.

Obligacja - dłużny papier wartościowy o określonym terminie wykupu i określonej stopie zwrotu. Po raz kolejny państwo emituje obligacje.

3. Dlaczego dług nie maleje?

Nie maleje, ponieważ rządy są mało odporne na opinię publiczną, kiedy mamy wzrost to płace też powinny wzrosnąć, czyli udział w rozkwicie społeczeństwa.

4. Szkodliwość długu?

Deficyt i dług powodują znaczną redystrybucję dochodu narodowego w społeczeństwie.

5. Aktywa i pasywa - polityka fiskalna

Polityka pasywna (bierna) polega na zastosowaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury (ASK). Są to samoczynnie działające instrumenty polityki fiskalnej. Mogą nimi być strony wydatków i dochodów budżetowych, które raz uruchomione działają w długim okresie. Najczęściej do ASK zalicza się zasiłki dla bezrobotnych, stopy oprocentowania, podatek VAT.

Każdy instrument może być instrumentem pasywnym. Jeżeli jesteśmy bogaci kupujemy więcej i do budżetu wpływa więcej pieniędzy.

Przykład

Próg podatkowy	Państwo zabiera	Zostaje nam
I. do 1000zł	100	900
II. 2000zł	600	1400
III. 3000zł	1200	1800

Zadaniem ASK jest stabilizacja, czyli w pogorszeniu nasze dochody nie będą spadać tak, jakby było to bez tej stabilizacji.

Polityka aktywna polega na działaniach państwa, podejmowanych w momencie zmiany sytuacji na rynku, działania państwa, które są odpowiedzą na zmiany.

6. Ograniczenia w stosowaniu polityki aktywnej:

• problem informacji (niepełna lub fałszywa)

• problem decyzji (trwa długo w czasie)

• problemy z wdrożeniem ustawy

• problemy związane z czasem reakcji na dopasowanie podmiotów do zmian

7. Kiedy polityka fiskalna ma sens?

Kiedy jest nagła sytuacja, jednorazowa.

Polska polityka fiskalna jest aktywna. Pasywność występuje przy podatku VAT.

8. Wpływ państwa i wydatki rządowe

Wzrost wydatków państwa wymaga uzyskania dodatkowych dochodów, najczęściej z z podatków. Wzrost stopy opodatkowania powoduje obniżenie Krańcowej Stopy Konsumpcji (KSK) do innego poziomu KSK.

y* - poziom produkcji potencjalnej (osiągany przy optymalnym czynniku produkcji), w stanie pełnego zatrudnienia, czyli występowania jedynie bezrobocia naturalnego

y_{0 -} produkcja rzeczywista

Twórcami efektu wypierania są monetaryści, którzy w opozycji do teorii Keynsa próbowali udowodnić, że wzrost wydatków państwa nie zawsze musi prowadzić poprzez wzrost popytu do zwiększenia zagregowanej podaży

Wzrost wydatku państwa prowadzi do wzrostu popytu, czyli wzrostu cen w dłuższym okresie i wzrostu stopy procentowe. Wzrost cen prowadzi do obniżenia popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, a wzrost stóp procentowych ogranicza inwestycje. Rezultatem może być całkowity lub częściowy efekt wypierania popytu globalnego.

Progi ostrożności - maksymalny pułap deficytu budżetowego do rocznego PKB danego kraju wynosi 3%. Dług publiczny do PKB wynosi 60%. W Polsce wynosi 55%.

9. Polityka pieniężna

Pieniądz to wytwór systemu bankowego. Na system bankowy danego kraju składa się:

• bank centralny

• banki komercyjne

• parabanki (instytucja działa jak bank nie będąca bankiem np. towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne)

• banki wyspecjalizowane (dostosowane dla ograniczonego grona klientów np. banki inwestycyjne; nie każdy może stać się klientem tego banku)

Funkcje banku centralnego:

• funkcja emisyjna (jedyny podmiot emitujący pieniądze)

• funkcja banku banków (funkcja gwaranta ostatniej instancji)

• funkcja banku państwa

MAKRO 7 WYKŁAD 2.04.2014

Bank Centralny pełni funkcję:
1. Emisyjna - bank centralny jako jedyny podmiot w państwie ma prawo do emisji pieniądza gotówkowego

Modele banku centralnego:

• Europejski - monobank centralny. Najważniejszy jest europejski bank centralny. Jest on zbudowany na podstawie Bundesbanku. Jest on niezależny od jakichkolwiek instytucji Unii Europejskiej

• Amerykański - funkcjonuje w USA. Nie ma tam jednego banku centralnego, ale system rezerw federalnych (Fed) tworzy go w 12 bankach prywatnych. Bank ten odpowiada nie tylko za politykę pieniężną, ale za wzrost gospodarczy i bezrobocie w USA

2. Bank państwa - obsługuje wszystkie transakcje finansowe państwa. W systemie europejskim bank centralny nie może udzielać kredytów rządom na pokrycie deficytu budżetu. Zarządza również walutami dewizowymi i rezerwami państwa oraz odpowiada za kurs waluty krajowej.

Waluta - pieniądz obcego kraju

Dewiza - bezgotówkowe środki płatnicze innych państw

3. Bank banków - bank absolutnej instancji lub gwarant ost. Inst. Funkcje pojawiła się w czasie Wielkiego kryzysu. W przypadku bankructwa banku komercyjnego, bank Centralny wypłaca podmiotom, które miały depozyty w banku komercyjnym ich wkłady.

Banki komercyjne odprowadzają do banku Centralnego pieniądze na fundusz rezerwowy.

Bank Centralny udziela bankom komercyjnym kredytów na utrzymanie ich płynności finansowej = kredyt refinansowy (główny typ) związany z redyskontem weksli. Bank Centralny jako jedyny ma prawo do redyskonta.

Weksel - jest to pisemne zobowiązanie dłużnicze, na którym zapisana jest kwota zobowiązania oraz termin wykupu weksla. Jest on narzędziem kredytu towarowego (kupieckiego, handlowego).

Trasowanie weksla - czyli przepisanie dalej.

Kredyt pieniężny - stosunek ekonomiczny zachodzący między dłużnikiem a wierzycielem. Polega on na odstąpieniu prawa do dysponowania kapitałem przy zachowaniu prawa wtórności w zamian za określoną cenę, czyli stopę procentową.

Dyskonto weksla polega na przejęciu weksla przez bank komercyjny, który pobiera sobie od wartości weksla tzw. Stopę dyskontową. Można weksel zredyskontować w Banku Centralnym - on go przejmuje po pełnej kwocie, ale pobiera stopę redyskontową. Stopa redyskontowa musi być mniejsza od dyskontowej.

Podaż pieniądza w gospodarce:

Mo- baza monetarna - ilość gotówki w obiegu oraz gotówki na kontach w bankach komercyjnych i w Banku Centralnym; baza monetarna określana jest jako pieniądz wielkiej mocy - największy stopień płynności

Za wielkość bzy monetarnej decyduje Bank Centralny:

M1 = M0 + wkłady zgromadzone na rachunkach a vista (bieżących) banków komercyjnych

M2 = M0 + M1 + kredyty krótkoterminowe

M3 = M0 + M1 + M2 + kredyty długoterminowe

M1, M2, M3 - Unia Europejska

W USA jest 6

Kreacja pieniądze przez banki komercyjne - wzór jak w finansach, z wpłaconych 5 tysięcy musimy odłożyć stopę rezerw obowiązkowych a potem można dalej emitować (kredyty).

Kryzys pojawia się, gdy ludzie się przestraszą, zaczynają wypłacać Ci, którzy wpłacili i Ci, którzy mieli na papierze obiecane kredyty (z tych wpłaconych przez innych) i wtedy pojawia się kryzys - nie ma pieniędzy.

Popyt na pieniądz

Motywy utrzymywania pieniądza w gotówce:

• Przezorność

• Transakcyjny

• Spekulacyjny - trzymać część w gotówce jako zabezpieczenie

• Portfelowy - powinniśmy dywersyfikować strukturą aktywów pod kontem ich płynności

Instrumenty oddziaływania Banku Centralnego w polityce pieniężnej:

• Stopa rezerw obowiązkowych - ustalone obligatoryjnie przez Bank Centralny procent depozytów, które banki komercyjne muszą utrzymywać w gotówce na kontach Banku Centralnego.

• Stopa kredytu refinansowego

• Polityka otwartego rynku.

WYK - 8 Makroekonomia 9.04.2013

• Instrumenty Banku Centralnego:

• Stopa rezerw obowiązkowych (jedyny obligatoryjny instrument)

• Stopa kredytu refinansowego

• Stopy procentowe - zależą od banków komercyjnych.Bank Centralny może mieć w tym swój udział.

• Mechanizm Pośredni

• Operacje otwartego rynku - sprzedaż obligacji i bonów

• Polityka ekspansywna - polega na „pompowaniu” pieniądza w gospodarkę będzie skupował obligacje i bony oraz obniżał stopę kredytu refinansowego. Doprowadzić to ma do zmniejszenia stóp procentowych banków komercyjnych.

• Polityka restrykcyjna - bank próbuje ściągnąć pieniądz z rynku

• Polityka pieniężna - zmiany (kształtowanie ) podaży pieniądza

Cele polityki

• Strategiczne - dotyczą całej gospodarki; (walka z infalcją, zwalcznaie bezrobocia, wzrost zatrudnienia)

• Pośrednie - polegają na czuwaniu nad bieżącą sytuacją przyjętych rezerw

• Poziom stóp % nominalnych

• Podaż pieniądza

• Limity kredytowe

• Inne cele (nominalny PN, kurs waluty, pożądana struktura stóp %)

• Operacyjne

• Prawidłowa wysokość bazy monetarnej

• Odpowiedni poziom stóp % wyniku pieniężnego

Cele powinny być powiązane z:

• Zaburzeniami w popycie globalnym

• Nieoczekiwanymi zmianami popytu na różne rodzaje aktywów

• Zaburzeniami popytu na pieniądz

• Zmianami w podaży czynników produkcji

Bezrobocie 1904 r - Hobson

Adam Smith - „w długim okresie na rynku dochodzi do równowagi (na rynku pracy)”

Tomasz Maltus - twierdził że jeżeli obserwujemy liczbę ludności, wielkość liczby żywności to żywność przybywa powoli a ludność rośnie szybko (w tępie geometrycznym). Powstaje więc luka przez, którą powstaje mniejsza wydajność pracy, głód, wojny, co prowadzi do tego, że nadwyżka ludności znika.

Dawid Riccardo - uważał że nadwyżka ludności jest spowodowana uprzemysłowieniem. Praca ręczna zmienia się w pracę maszyn

Karol Marks - przyczyną występowania bezrobocia jest dążenie kapitalistów do maksymalizacji zysku (nie będą zatrudniali nowych, tylko wyciskali więcej z obecnych pracowników) i wprowadził pojęcie Rezerwowej Armii Pracy.

Wskazał on na tendencję do wzrostu na siłę roboczą wywołaną przez chęć akumulacji kapitału tworzenie rezerwowej armii pracy - tworzone przez kapitalistów by nie tworzyć roszczeń pracowniczych

Liberałowie - twierdzili że z czasem problem bezrobocia nie powinien występować pod warunkiem że przywrócimy rynkom doskonały charakter

Keyns - popyt na pracę jest popytem wtórnym do popytu na dobra i usługi. Jeżeli chcemy zlikwidować nadmiar siły roboczej musimy dążyć do zwiększenia popytu globalnego. Przy założeniu sztywności płac

Bezrobocie - z punktu widzenia mikro.

To nadwyżka podaży pracy nad popytem na pracę.

Taksonomia - dyscyplina zajmująca się zasadami i regułami klasyfikacji obiektów

Zasób pracy :

10. Aktywni zawodowo ( zatrudnieni i bezrobotni )

11. Bierni zawodowo ( wszystkie osoby które z różnych przyczyn pracy nie chcą podjąć)

Osoba bezrobotna

• Osoba w wieku produkcyjnym (Polski -18 - 67)

• Pozbawiona pracy

• Gotowa do podjęcia pracy

• Aktywnie poszukująca pracy

• Musi być zarejestrowana jako bezrobotny

3 metody mierzenia bezrobocia:

• 1982r. - Metoda, która jako bezrobotną traktuje osobę zarejestrowana to wypłaty zasiłku dla bezrobotnyc

• Metoda rejestracji - rejestrowanie się w urzędach pracy

• Metody ankietowe - wypełnianie dobrowolne ankiet dotyczących aktualnego statusu bezrobotnego BAEL (budowa aktywności ekonomicznej Ludności)

Rodzaje bezrobocia :

• Frykcyjne

Bezrobocie to występuje w każdej normalnie funkcjonującej gospodarce, jest bezrobociem dobrowolnym. Frykcje - stałe odpływy i dopływy do gospodarki (są one dobrowolne, krótkookresowe. Przyczyną tego typu bezrobocia jest niedoskonała informacja o rynku pracy)

Bezrobocie frykcyjne jest ZAWSZE.

• Cykliczne (koniunkturalne)

• Przymusowe, związane z wahaniami koniunktury gospodarczej. Rośnie w okresach kryzysów maleje w ożywieniu i rozkwicie

• Bezrobocie:

• krótkookresowe - do 3 mieś.

• średniookresowe - do 1 roku

• długookresowe - od 1 roku -∞

• Strukturalne

Bezrobocie dobrowolne;

Przykł. Istnieją gałęzie schodzące, wschodzące i raczkujące. Gałęzią schodzącą jest górnictwo. Wiele górników zostaje zwolnionych. Umiejętności górnika nie pozwolą mu na przeniesienie się do innej pracy o takiej samej płacy. Może on wykonywać tylko pracę fizyczną, będzie ona niżej opłacana i górnik nie będzie chciał za tyle pracować.

Ten typ bezrobocia wymaga długiego okresu i wsparcia ze strony państwa aby go zwalczyć.

• Technologiczne

Wynika z postępu technicznego i wypierania pracy ludzi przez maszyny. W zależności od liczby zatrudnionych w Polsce na 1 miejscu są usługi, na 2 rolnictwo. Rolnictwo produkuje mało polskiego PKB (6%) istnieje tam bezrobocie ukryte ponieważ wiele osób pracuje w rolnictwie ale mało wytwarza. 6% PKB w Belgi produkuje dużo mniej rolników ponieważ oni mają zaawansowane maszyny.

• Bezrobocie naturalne - pojęcie stworzenie pod koniec lat 60., Friedman, Felds - bezrobocie występujące w każdej normalnie funkcjonującej gospodarce (kiedyś obejmowało 3-5%, obecnie 4-7% zasobu siły roboczej). obejmuje ono bezrobocie frykcyjne i strukturalne oraz bezrobocie sensu stricto

Lub na:

• Dobrowolne to takie, w którym osoby decydują się na nie podejmowanie pracy na warunkach określonych przez rynek

• Przymusowe- np. bezrobocie cykliczne - osoby zainteresowane podjęciem pracy godzą się na wykonanie pracy na każdych warunkach, ale tej pracy dla nich nie ma

• Jawne osoby zarejestrowane jako osoby bezrobotne

• Ukryte - pracę, którą może wykonywać jedna osoba, wykonuje więcej osób; występuje najczęściej w dwóch sektorach gospodarki: administracji i rolnictwie

Osoby teoretycznie są zatrudnione ale ich praca nie jest efektywnie wykorzystana

(Przykład: 1 % PKB może wyprodukować np. 100 osób lub 10 maszyn - praca maszyn jest efektywniejsza a 90 ludzi może w tym czasie robić coś innego i wytworzyć dodatkowe procenty.)

W 1974 roku Pani Joan Robinson stworzyła pojęcie „chomikowanie zatrudnionych” to nie jest bezrobocie ukryte chociaż pojęcia się pokrywają. Gdy rośnie bezrobocie cykliczne, żeby lydzie nie przechoszili na bezrobocie oferuje się im prace na np. 4 h otrzymują niższą płacę +150 € jako rekompensatę krótkiego czasu pracy (Niemcy)

Płusami takiego postępowania są

• Osoby nie tracą kontaktu z pracą lecz podnoszą kwalifikacje i kiedy koniunktura się poprawia oni są gotowi do podjęcia pracy

• Państwo nie płaci zasiłku, a dostaje podatki

• Sezonowe

(turystyka, budownictwo, rolnictwo) trudno zlikwidować bezrobocie sezonowe.

(Przykł.W okresie zimowym w kurortach nadmorskich nie ma pracy)

Współczesne teorie Bezrobocia:

1. Nowa teoria Keynesowska - pracownicy godzą się na zwolnienie w okresie słabej koniunktóry ale chcą stabilnych płac w czasie dobrej koniunktury. Jednocześnie płace są niższe od plac rynkowych. Są stabilne w czasie stabilnej koniunktury.

• Teoria niepisanych kontraktów - Niektóre osoby otrzymują płace wyższe od płacy równowagi ponieważ przedsiębiorcy godzą się płacić więcej, by personel pracował wydajniej co powoduje przyjęcie mniejszej ilości pracowników co powoduje bezrobocie.

• Teoria płacy motywującej

• Model bumelowania - pracownik dążąc do osiągnięcia maxymalnej użyteczności będzie próbował połączyć korzyści wynikające z pracy z korzyściami wynikającymi z bumelowania. Bumelowanie - unikanie pracy, obijanie się.

• Model rotacji załogi - rotacja załogi jest kosztowna dla przedsiębiorstwa; po poniesieniu tych kosztów może się okazać że nowi pracownicy nie będą efektywniejsi od starych, dlatego przedsiębiorstwo zgadza się ma podniesienie płac żeby zatrzymać efektywnego pracownika.

• Model selekcji negatywnej - pracownik stara się przedstawić na rozmowie kwalifikacyjnej jak najlepiej ale to nie znaczy że jest najlepszy (niektórzy mają lepsze gadane a mniej umieją) dlatego przedsiębiorstwo decyduje się na ogłoszenie wysokiej płacy by ci co się nie nadają nie zgłaszali się.

• Modele socjologiczne

• Teoria „insider - outsider”

• Teoria histerezy bezrobocia

• Model ubytku kapitału ludzkiego

• Model ubytku kapitału rzeczowego

• Model "insider - outsider”

2. Teoria poszukiań na rynku pracy

3. Teoria bezrobocia równowagi

Inflacja

Pojęcie zostało wprowadzone pod koniec XIXw. (z łac. Inflatio- nadęcie, obrzmiały)

Inflacja - wzrost przeciętnego poziomu cen w gospodarce

Inflacja - wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce (ten wzrost nie jest wzrostem sezonowym, ani jednorazowym)

Inflacja wymaga tego, by ceny rosły stale.

Inflacja jest nie do zauważenia przez przeciętnego obywatela.

Spadek siły nabywczej pieniądza jest skutkiem inflacji.

Do inflacji społeczeństwo się przyzwyczaja.

Kryterium wysokości stopy inflacji

• Inflacja pełzająca - 1-2% - jedyny, pozytywny typ inflacji - działa na gospodarkę ożywczo

• Inflacja krocząca - do 5/9%

• Inflacja galopująca - od 10-99%

• Hiperinflacja - zaczyna się kiedy inflacja osiąga poziom powyżej 100%

Deflacja - obniżenie ogólnego poziomu cen w gospodarce i jest zjawiskiem bardziej negatywnym niż inflacja; nędza, biedne społeczeństwo mniej kupuje, producenci obniżają produkcję oraz ceny

Kryterium przyczyn

• Inflacja popytowa

• Strukturalna - spowodowana jest znacznym wzrostem popytu w warunkach kiedy podaż, czyli struktura produkcji nie może szybko (albo wcale nie może) na ten wzrost zareagować; luka popytowa - Keynes - luka między popytem a możliwościami produkcyjnymi gospodarki; przyczyną są pewne zjawiska w strukturze gospodarki; inflacja wynikająca z faktu, że zagregowana podaż nie może zaspokoić rosnącego globalnego popytu

• Pieniężna

• Budżetowa (skarbowa, emisyjna) - powstaje, gdy budżet państwa finansuje rosnący deficyt emisją obligacji; monetyzacja budżetu

• Kredytowa - wywoływana jest nadmierną kreacją kredytów przez banki komercyjne

• Inflacja kosztowa (podażowa) - może mieć charakter:

• Endogeniczny (wewnętrzny) - może być spowodowana:

• Wzrostem płac - inflacyjna spirala cenowo-płacowa

• Znaczną rolą monopoli w gospodarce

• Wzrostem obciążeń podatkowych

• Egzogeniczny (zewnętrzny) - inflacja importowana - związana ze wzrostem cen surowców energetycznych (np. ropa naftowa)

Przejawy i skutki

• Inflacja otwarta - widoczna po wzroście ceny

• Inflacja jawa

• Inflacja ukryta (czasem łączona z inflacją tłumioną) - państwo administruje cenami i zamraża je - ceny nie rosną; w sklepach nie ma nic, przed sklepami są długie kolejki - im dłuższa kolejka tym wyższa inflacja ukryta

• Inflacja tłumiona - polega na tym, że państwo zamraża przynajmniej część cen, czyli nie dopuszcza do wzrostu cen części lub wszystkich produktów albo kontroluje poziom cen

Stratoinflacja - odmiana inflacji galopującej przejawiająca się w dużych wahaniach indeksu cen z okresu na okres

Stagflacja - równoczesne występowania stagnacji gospodarczej i wysokiej stopy inflacji

• Stagflacja popytowa

• Stagflacja podażowa

Slumpflacja - łączne występowanie inflacji i recesji (spadek produkcji i zatrudnienia)

Teorie inflacji

Ilościowa teoria pieniądza - J. Bodin (XVI w.); ekonomia klasyczna oraz neoklasyczna

12. Wersja transakcyjna (1913r. I Fisher)

13. Wersja zasobowa (wersja Cambridge)

M = kPY

k - stały współczynnik z Camridge ilustrujący pożądany udział rezerw gotówkowych w Y (dochodzie realnym)

Y - dochód realny

Monetarna teoria inflacji (M. Friedman)

• Podaż pieniądza jest jedynym czynnikiem wywołującym inflacje

• Oczekiwania inflacyjne

• Hipoteza naturalnej stopy bezrobocia

Dochodowa teoria inflacji

• Przyczyny inflacji nie tkwią w gospodarce

• Powodują ją czynniki społeczne i psychologiczne

Założenie - stan pełnego zatrudnienia

Walka o wzrost dochodów nie prowadzi do różnego ich wzrostu dla poszczególnych uczestników rynku, powodując konflikty socjopsychologiczne i napędzając spiralę inflacyjną.

Skutki inflacji

• Zniekształcanie informacji rynkowych

• Spadek popytu na pieniądz - „ucieczka od pieniądza” - koszt zdzieranych zelówek

• Zmiany w redystrybucji dochodów - na inflacji jedni zarabiają (dłużnicy), inni tracą (wierzyciele); tracą też emeryci i renciści, studenci kończący studia, grupy społeczne, których dochody nie są indeksowane przez państwo

• Osłabienie aktywności gospodarczej (wzrost niepewności)

• Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym

• Wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej

WYKŁAD 11 - 7.05.2014

• SKUTKI INFLACJI:

• Zniekształcenie informacji rynkowych - oddziałuje zarówno na konsumentów (oni kierują się najniższą ceną) jak i na producentów (inflacja osłabia ich chęć do inwestycji i spada produkcja)

• Spadek popytu na pieniądz - ucieczka od pieniądza

*koszt zdzieranych zelówek lub spadek siły nabywczej pieniądza (zelówki to metalowe części, którymi były podbijane buty) - przy inflacji nie chcemy trzymać pieniądza w formie gotówki, ponieważ jego wartość maleje. Więc albo wymieniamy go na jakieś dobro lub dajemy na lokatę na jakiś procent (który oczywiście jest niższy niż procent inflacji, ale jednak zawsze coś i ograniczamy straty). Pozbywając się płynnego środka płatniczego musimy zwiększyć wysiłek, aby znów zamienić dobro na gotówkę, by zawierać transakcje - chodzimy/jedziemy do banku/bankomatu itd. więc zdzieramy butki!

• Zmiany w redystrybucji dochodów [narodowego] - inflacja powoduje przepływ pieniądza pomiędzy grupami, które mogą z nią walczyć a tymi grupami, które są dużo słabsze

14. zyskują kredytobiorcy i te osoby, które mają dostęp do dóbr materialnych(te które mają znajomości i mogą sobie coś załatwić - bo dobro nie traci wartości tak szybko jak pieniądz)

15. tracą wierzyciele i słabe grupy społeczne:

• emeryci - inflacja zżera ich oszczędności i nie mają szans, żeby w przyszłości odpracować sobie te starty

• osoby młode, które wkraczają w wiek produkcyjny - nie mają żadnego majątku, nie są w stanie zaciągnąć kredytu, a dochody są zbyt niskie by nabywać wszystkie niezbędne dobra za gotówkę. Młodzi są grupą najmniej wiarygodną finansowo na rynku.

+ inflacja zniechęca do oszczędzania

• Osłabienie aktywności gospodarczej (wzrost niepewności) - zaniechanie planowanych inwestycji

• Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym (zestawienie wszystkich rozliczeń państwa z reszta świata) - inflacja powoduje odpływ pieniądza z gospodarki czyli jej zadłużenie. Ceny przestają pełnić funkcję informacyjna. Ceny rosną, więc rośnie skłonność do importu, eksport będzie maleć (bo się nie opłaca) - gospodarka wpada w pętle zadłużenia.

• Wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej - „koszt menu” - przykład z historii: w inflacji koszt druku staje się zbyt wysoki, więc przestali drukować menu w restauracjach, bo ceny całe czas się zmieniały i menu stawało się z dnia na dzień nieaktualne. Dlatego wypisywali wszystko na bieżąco kredą na tablicy.

Ten przykład dotyczy również wszystkich współczesnych producentów. Żeby nadążyć za inflacją powinni cały czas wprowadzać zmiany w cennikach, reklamach itd., więc im się to nie opłaca i taka działalność zanika (wracamy do podstaw rynkowych).

*Inflacja -> spadek produkcji i spadek wszystkich wartości makroekonomicznych, bo nie ma punktu odniesienia i zachowujemy się irracjonalnie.

Krzywa Philipsa - jest podważona, ale mamy wiedzieć co to jest.

Zamienność bezrobocia i inflacji. Wysoki poziom inflacji = niskie bezrobocie; inflacja maleje = rośnie bezrobocie - na podstawie UK w XIX/XX wieku. Wymyślili sobie, że jak państwo da trochę pieniędzy w rynek to wzrośnie inflacja i bezrobocie spadnie. To był jednostkowy przypadek i obecnie mówi się o pionowej krzywej Philipsa - przy tym samym poziomie inflacji może być inny poziom bezrobocia, i na odwrót, ale więcej nic o niej nie wspominała ;)

• CYKL KONIUNKTURALNY

W każdej gospodarce obserwujemy stałe wahania podstawowych wartości makroekonomicznych takich jak produkcja, konsumpcja, zatrudnienie, bezrobocie, ceny stopy procentowe itd. Wahania w gospodarce mają różny charakter:

• Wahania sezonowe - charakter przyrodniczy, technologiczny (np. budowa autostrad przy -40C), uwarunkowania społeczne (np. wahania polityczne)

• Cykle szczególne, specjalne - na poszczególnych rynkach towarowych

• w rolnictwie

* cykl świński - pojawiają się górki i dołki świńskie. Jak rosną ceny wieprzowiny to producenci zachęceni większym zyskiem będą hodować coraz więcej świni. Ale w końcu następuje nadwyżka podaży nad popytem, bo ileż można jeść wieprzowinę, więc cena zaczyna spadać. Producenci ograniczają hodowlę, zaczynają strajki i hodują sobie jakieś inne zwierzątka -> dołek świński, bo z racji tego, że przestali produkować wieprzowinę i jest jej mało na rynku, cena wzrasta, znowu chcemy jeść świnki -> kolejna górka świńska - wszyscy hodują świnki.

Tak dzieje się od czasu hodowania przez człowieka trzody chlewnej - inna jest racjonalność mikro od marko, każdy z rolników podejmuje decyzje na własne ryzyko i liczy, że mu się uda zanim spadnie wartość, no i każdy tak myśli i potem lipka

• produkcji trzody chlewnej

• produkcji bawełny

• Cykle czteromiesięczne tzw. cykle zapasów

• Cykl budowlany (ok. 20 lat) - dotyczy tylko jednego segmentu rynkowego (żeby nie mylić z cyklami ze względu na czas trwania). W Polsce zaczęliśmy budować dopiero koło lat 90. (po komunie). Po 20 latach jest kolejny bum budowlany - bo chcemy nowe i więcej, remonty.

• Wahania przypadkowe, nieregularne i niecykliczne - wywołane przez wojny, strajki, klęski żywiołowe

RODZAJE CYKLI ZE WZGLĘDU NA CZAS TRWANIA (CZĘSTOTLIWOŚĆ) - dotyczy całej gospodarki

• Cykl krótki - tzw KITCHINA od 3,5 do 5 lat

• Cykl średni - tzw JUGLARA - 8-10 lat (ale obecnie trochę się skraca, czyli bliżej 8 niż 10) - cykl klasyczny

• Cykl długi - tzw KONDRATIEWA - DŁUGIE FALE KONDRATIEWA - 50-60 lat (raczej obecnie 40-60)

*5 faz Kondratiewa - kryzysy powołał na skutki wielkich fal wynalazków - załamania pojawiają się przez nową falę wynalazków

• Czas super długi - tzw VAN EWIJKA 150-160 lat, ale na razie jest hipotetyczny, bo nie został empirycznie potwierdzony.

*Opisane kryzysy:

1825 - pierwszy duży kryzys, potem były klasyczne, czyli co 8/10 lat (Juglara)

1873 - II

1929 - III

1973 - iV

2008 - V - cykle występują co 40/50 lat, więc następny będzie za kolejne 40/50 lat! Trzeba się na takie zjawiska przygotować!!!

CECHY CYKLU KONDRATIEWA:

Innowacje epokowe jako warunek przebiegu cyklu, każde odkrycie, wynalazek lub umasowienie tego odkrycia musi w konsekwencji prowadzić do kryzysów, do załamania gospodarki.

Koncepcje alternatywne

• teoria nacisku technologicznego - technology push - A. Philips (inny od krzywej) - w momencie pojawienia się nowych autonomicznych dokonań nauki - one prędzej czy później (z czasem) wywrą wpływ na to co się dzieje w gospodarce, czyli innowacje to całe zło tego świata

*wszystkie wynalazki właściwie są wymyślane obecnie przez wojsko albo programy kosmiczne - potem to wchodzi do cywila, np. mikrofalówka, gps, Internet itd

• teoria ssania popytu - demand pull - J. Schmookler - pojawia się popyt na dobra zaspokajające nowe potrzeby, gdy przedsiębiorcy zechcą na te potrzeby odpowiedzieć i produkcji staje opłacalna - podejmują działalność innowacyjną - efekt: pojawiają się nowe produkty, nowe procesy produkcji

CYKL JUGLARA - CYKL KLASYCZNY - jego już obecnie nie ma, mamy cykl współczesny

Składa się z 4 faz:

• Kryzys - najbardziej gwałtownie, jest zawsze kryzysem nadprodukcji, tzn, podaż przewyższa popyt

Gdy jest nadwyżka, producenci obniżają produkcję i ceny, więc muszą obniżyć zatrudnienie -> popyt nadal spada, bo wzrosło bezrobocie i nie ma hajsu.

W fazie kryzysu - spada zatrudnienie i wielkość produkcji, spadają ceny, płace i zyski, pojawia się deflacja! Spadek cen = deflacja

Nie każdy wzrost cen jest inflacją - musi być ogólny, długotrwały i z negatywnymi skutkami (to samo dotyczy deflacji - musi być ogólny, długotrwały i z negatywnymi skutkami)

Spadają wszystkie wielkości makroekonomiczne, wyjątki: rośnie bezrobocie, rośnie cena pieniądza, czyli stopy procentowe - rośnie, bo pieniądz staje się najważniejszym dobrem na rynku.

Kryzys to faza czyszcząca rynek ze wszystkich podmiotów słabszych. Kryzys kończy się w momencie, w którym słabe podmioty odpadają z rynku, a pozostają jedynie podmioty najsilniejsze, które przy bardzo niskich cenach i zyskach będą w stanie przetrwać fazę depresji.

*Spadek cen spowodowany postępem technologicznym nie jest deflacją

• Depresja

• Ożywienie

• Rozkwit

Tyle było, będziemy kończyć na następnym wykładzie ;)

WYKŁAD IX - 16.04.2012r.

Rodzaje polityki fiskalnej

• Aktywna (czynna) - państwo reaguje zmieniając poszczególne parametry na zmiany koniunktury.
  Ograniczenia:

• Decyzyjne

• Wdrożenia

• Realizacyjne

• Związane z czasem reakcji podmiotów

• Pasywna (bierna) - polega na wykorzystaniu przez państwo Automatycznych Stabilizatorów Koniunktury - są to samoczynnie (nie wymagają ingerencji państwa) działające instrumenty polityki fiskalnej, raz wprowadzone działają identycznie w długim okresie, mogą być nimi instrumenty zarówno służące dochodom jak i wydatkom państwa; automatyzm polega na tym, że państwo, rząd, parlament wprowadzają instrument, ustalają reguły jego działania i nie zmieniają niczego w instrumencie przez długi okres

WYKRESY ???

WZORY ???

WYKRESY 2 ???

Polityka podatków polityki miękkiej albo ekspansywnej, stymulującej gospodarkę polega na zwiększaniu wydatków państwa poprzez zwiększenie wydatków i/lub obniżenie. Polityka ta może wywołać efekt wypierania (wypychania) w gospodarce - wydatki rządowe wypychają wydatki prywatne.

WYKRES 3 ???

Zwiększony popyt na pieniądz ze strony państwa służący zwiększeniu wydatków państwa w warunkach recesji prowadzić może do podwyższenia stóp procentowych na rynku i obniżenia popytu globalnego w warunkach spadku dochodu ze względu na rosnące podatki. Efektem tych dwóch zjawisk będzie mniejszy od oczekiwanego przyrost DN w wyniku zmniejszenia inwestycji prywatnych.

Luka inflacyjna pojawia się w warunkach ekspansji gospodarczej (groźby przegrzania gospodarki). Państwo powinno prowadzić politykę restrykcyjna (twardą) polegającą na podwyższaniu podatków i zmniejszaniu wydatków.

POLITYKA PIENIĘŻNA

Popyt na pieniądz - ilość pieniądza, na jaką podmioty gospodarcze zgłaszają zapotrzebowanie, zależy od:

• Wielkości produkcji

• Liczby zawieranych transakcji

• Poziomu cen

• Nominalnej i realnej stopy oprocentowania

• Kosztu posiadania pieniądza

Determinantami na wielkość popytu są:

• Wysokość stóp procentowych

• Poziom cen

• Poziom dochodu realnego

Pieniądz gotówkowy

• Transakcyjny

• Przezornościowy

• Spekulacyjny

• Portfelowy

Podaż pieniądza - ilość pieniądza wprowadzanego do gospodarki zależy od regulacji państwa

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

• M1 = gotówka w obiegu + depozyty bankowe

• M2 = M1 + depozyty terminowe z terminem pierwotnym do 2 lat + depozyty terminowe z wypowiedzeniem do 3 miesięcy

• M3 = M2 + operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie

---