Wykład 6/ćwiczenia 6 11.01.2004

POWŁOKA WSPÓLNA = SKÓRA

Funkcje:

• Oddziela organizm od środowiska zewnętrznego

• Zapewnia właściwe warunki dla środowiska wewnętrznego

• Odznacza się ogromna wytrzymałością na działanie czynników zewnętrznych, elastycznością, plastycznością, zdolnością regeneracyjna

• Narząd czucia /liczne zakończenia czuciowe przyjmują podniety świetlne, cieplne, mechaniczne, bólowe, dotykowe itp./

• Wydalnicza /wydalanie wody, soli mineralnych, produkty przemiany materii/

• Regulacja temperatury ciała

• Immunologiczna

• Magazyn krwi 10% krwi magazynowane jest w skórze

• Oddechowa

• Dokrewne

Budowa:

• Naskórek

• Skora właściwa

• Tkanka podskórna

Naskórek leżąc zewnętrznie okrywa cale ciało, składa się z 5 warstw:

• Najbardziej powierzchownie znajduje się warstwa rogowaciejąca

• A najgłębiej - warstwa rozrodcza, dzięki której powstają pazury, racice, kopyta, włosy

Skora właściwa jest zbudowana z tkanki łącznej, w której splataj się ze sobą włókna klejodajne i sprężyste:

• Warstwa brodawkowa /tworzy brodawki - linie papilarne/ powierzchownie leży i graniczy z naskórkiem

• Warstwa siateczkowy - układają się tu gruczoły potowe, łojowe i korzenie włosów

• Tkanka podskórna - jest miejscem odkładania się tkanki tłuszczowej - tłuszcz jest złym przewodnikiem ciepła, ale jednocześnie zapasowa substancja odżywcza

Pochodne powłoki wspólnej:

WŁOSY /sierść, wełna, szczecina/ są pochodnymi naskórka

Funkcje:

• Chronią przed wilgocią i utrata ciepła

Budowa:

• łodyga - wystaje ponad powierzchnie skory

• Korzeń - tkwi w skórze

• Cebulka - zgrubienie na końcu korzenia do którego wpukla się brodawka - homolog brodawki skory właściwej /zapewnia wzrost i odżywianie się włosa/

Potoki włosów - różny kat ułożenia włosów; stroszyciele - mięśnie odpowiadające za stroszenie włosów

Rodzaje włosów:

• Pokrywowe

• Wełniste/ wełna/ są delikatne, maja słabo rozwinięty rdzeń

• Ościste /szczecina/ maja wyraźny rdzeń

• Długie /grzywa, szczotki, ogon/

• Zatokowe = czuciowe = dotykowe - na wargach, policzkach i podbródku/

Gruczoły skórne

Łojowe - holokrynowe SEBUM

• Pozostają w ściślej łączności z włosami

• Produkują łój, który chroni naskórek od wysychania i pękania oraz namaszcza skore

• U owiec miesza się z potem tworząc tluszczopot

Potowe - merokrynowe SUDOR

• Pot nawilża włosy i naskórek, chroniąc je przed wysychaniem

• Parując - obniża temperaturę ciała

• U konia - dobrze rozwinięte a pot bogaty w białko (5%)

• Bydło - najlepiej na twarzy

• Pies - najsłabiej /wyłącznie na opuszkach palców/

Mlekowe - apokrynowe LAC

• Tworzą tzw. zespoły mlekowe zbudowane z:

• Trzonu - tkanka gruczołowa (produkuje mleko)

• Brodawki - gdzie są przewody wyprowadzające mleko

• Prawdziwa - z 1 przewodem

• Rzekoma - z wieloma przewodami

• Gruczoł mlekowy krowy = wymię, brodawka - strzyk a mleko wyprowadzane jest:

• Przewodami mlecznymi

• Zatoka mleczna „zbiornik mleka”

• Przewodem brodawkowym, który kończy się otworem brodawkowym

Gruczoły skórne /dodatkowe/

Są związane z obrona /tchórz, skunks/ lub z życiem płciowym

Opuszki kończynowe

Poduszeczkowate twory na powierzchniach dłoniowych i podeszwowych kończyn piersiowych i miednicznych z dobrze rozwinięta tkanka podskórna

Funkcje:

• Wyczuwanie charakteru podłoża

• łagodzenie wstrząsów /amortyzacja/

Wyróżnia się:

• Opuszki palcowe / u konia - opuszka koryta - strzałka/

• Opuszki śródręczne lub srodstopne / u konia - ostroga/

• Opuszki nadgarstkowe lub stepowe / u konia - kasztan/

Narząd palcowy:

Jest to twarde zakończenie palca /u konia nazwane kopytem, u bydła i świni - racica, i psa i kota - pazurem/

Powstaje przez przekształcenie wszystkich warstw skory /powłoki wspólnej/

Naskórek przekształca się w róg /np. puszkę rogowa/. Umożliwia dobry kontakt z podłożem

Skora właściwa ma duże brodawki warstwy brodawkowej i dobrze rozwinięte naczynia krwionośne, które zapewniają silny rozrost naskórka

Tkanka podskórna jest rozwinięta słabo, występuje tylko w miejscu przejścia skory palca w jego twarde zakończenie

Kopyto

Części:

• Obwódkę

• Korona

• ścianę

• Podeszwę

Obwódka - skora właściwa obwódki produkuje warstwę zewnętrzna czyli glazurę /polewę/ ściany rogowej koryta, która chroni głębsze warstwy rogu przed wysuszeniem lub nawilgoceniem

Korona - leży poniżej obwódki, we wnętrzu brzegu koronowego kopyta i produkuje warstwę środkowa /koronowa/ ściany rogowej kopyta. Jest to najgrubsza warstwa rogu ściennego

ściana - skora właściwa ściany zrasta się z okostna kości kopytowej. Leży najgłębiej. Wytwarza warstwę wewnętrzna ściany rogowej kopyta. Ma wyraziste jasne zabarwienie

Wymienione części kopyta produkują 3 warstwy ściany rogowej:

• Warstwa zewnętrzna - glazura - jest dobrze widoczna u pielęgnowanych koni

• środkowa - najgrubsza - pełni funkcje nośna

• Wewnętrzna - bardzo silnie zespolona ze skora właściwa. Na powierzchni podeszwowej zaznacza się jako „strefa biała”

Podeszwa - zamyka od dołu puszkę kopytowa. Skora właściwa podeszwy zespala się bezpośrednio z okostna powierzchni podeszwowej kości kopytowej. Produkuje róg podeszwy kopyta, w która wciska się strzałka rogowa /czyli zrogowaciały naskórek opuszki palcowej/ kopytowej//

Racice:

Zbudowane z:

• ściany

• Podeszwy

• Opuszki

Brak w podeszwie strzałki

Rogi

Są to wyrostki rogowe na kościach czołowych czaszki pokrytych okostna. Na nich rozpostarta jest skora właściwa /bez tkanki podskórnej/ bardzo gruby naskórek, który tworzy pochwy rogowe

NARZĄDY ZMYSŁÓW

1. WZROK

Budowa:

• Gałka oczna (właściwy receptor - siatkówka) i narządów dodatkowych oka

• Drogi nerwowe przewodzące oraz ośrodki podkorowe i korowe

Gałka oczna

• Błona włóknista gałki ocznej

• Twardówka

• Nieprzezroczysta

• Uboga w naczynia

• Rogówka

• Przezroczysta

• Uboga w naczynia, bogato unerwiona

• Nabłonek przedni rogówki (wielowarstwowy plaski - bielmo)

• Istota właściwa rogówki

• Nabłonek tylny rogówki

• Błona naczyniowa gałki ocznej

• Tęczówka

• źrenica - otwór w tęczówce - mięsień zwieracz i rozwieracz źrenicy

• Komórki barwnikowe „kolor oczu”

• Ciało rzęskowe - mięsień rzęskowy - napina lub zwalnia napięcie soczewki

Obwódka rzęskowa - podwieszająca soczewkę

• Naczyniówka

• Makata odblaskowa

• Błona wewnętrzna gałki ocznej = siatkówka

• Cześć wzrokowa

• Pręciki - światło

• Czopki - barwa

• Cześć ślepa

Uklad optyczny

1. Komora przednia oka (ciecz wodnista)

2. Komora tylna oka (ciecz wodnista)

3. Soczewka

4. Ciało szkliste wypełnia wnętrze gałki ocznej

Narządy ochronne i pomocnicze oka:

1. Powieki - górna lub dolna - fałdy skórne, których zrąb tworzy mięsień okrężny oka

2. Szpara powiek - ograniczona rąbkiem powiek w którym tkwią rzęsy

3. Spojówka - powieki górnej i dolnej, gałki ocznej

4. Gruczoły tarczkowe (meibome) - produkują łój powiekowy

5. Powieka trzecia - migotka (uwsteczniona u człowieka) - fałd spojówkowy w przyśrodkowym kacie oka. W jej zrębie występują chrząstki powieki trzeciej i jej gruczoł

6. Narząd łzowy:

1. Gruczoł łzowy - leży na kości czołowej; łzy wypływają z niego przewodami wyprowadzającymi których ujście znajduje się spojówce powieki górnej

2. Jeziorko łzowe - niewielkie zagłębienie w przyśrodkowym kacie oka

3. Kanaliki łzowe - łączące się ze sobą, tworzą woreczek łzowy - na kości łzowej

4. Przewód nosowo-łzowy - uchodzi do przedsionka jamy nosowej

7. Mięsnie zewnętrzne gałki ocznej - razem 7

8. Okostna oczodołu oraz ciało tłuszczowe

9. Powiezie oczodołowe - pochewka gałki ocznej tworzy pochewkę nerwy wzrokowego

SMAK

Brodawki na języku: okolone, liściaste, grzybowate

WĘCH

Błędnik kości sitowej w kości nosowej pokryty błona śluzowa, zakończenie nerwu węchowego

SŁUCH

Ucho:

• Zewnętrzne

• środkowe

• Wewnętrzne

Ucho zewnętrzne:

• Małżowina uszna - fałd skórny na rusztowaniu chrząstki sprężystej

• Przewód słuchowy zewnętrzny - posiada cześć chrząstkowa i cześć kostna, gruczoły woszczkowe

• Mięśnie małżowiny usznej - poprzecznie prążkowane - kierują małżowinę w stronę źródła fal głosowych

Ucho środkowe

• Jama bębenkowa - dzielona od przewodu słuchowego zewnętrznego błona bębenkowa. W jamie bębenkowej występują kosteczki słuchowe:

1. Młoteczek

2. Kowadełko

3. Strzemiączko

Kostki te łącza się stawowo ze sobą i przekazują sobie drgania błony bębenkowej

• Trąbka słuchowa łączy jamę bębenkowa z gardłem (koń worek powietrzny)

Ucho wewnętrzne

• Błędnik kostny - przedsionek, kanały półkoliste, ślimak

• Przychlonka

• Błędnik błoniasty leży w świetle błędnika kostnego. Jest to podobny lecz cieńszy twór łącznotkankowy, wypełniony srodchlonka

Anatomia

Wykład 6

1

---