opracowane+zagadnienia+z+emocji, Pytania do egzaminu z emocji


Pytania do egzaminu z emocji

Prowadzący: prof. UWr dr hab. Kinga Lachowicz-Tabaczek

rok akademicki 2009/2010

Cechy wyróżniające emocje od innych stanów psychicznych

Emocje mają krótszy czas trwania, niż np.nastroje .

-Towarzyszy im specyficzny wyraz mimiczny.

-Są intencjonalne( skierowane na obiekt).

Co łączy wszystkie definicje emocji - jaki aspekt definiowania zjawisk emocjonalnych

Emocja jako reakcja organizmu na ważne dla niego bodźce (zmiana w gotowości do działania).

Wymień składniki reakcji emocjonalnej i opisz je na przykładzie emocji lęku.

Różnice pomiędzy emocjami pozytywnymi i negatywnymi

pozytywne emocje są odpowiedzią na harmonijną realizację celów i zamierzeń

emocje negatywne są sygnałem tego, że nie wszystko idzie zgodnie z planem (problemy, kłopoty)

emocje pozytywne wywołują reakcje dążenia do, a negatywne unikania

półkula prawa - emocje negatywne, półkula lewa - emocje pozytywne

przyjemność jest zależna od zmiany i zanika wraz z ciągłością jej zaspakajania, przykrość natomiast może utrzymywać się stale, w złych warunkach

pozytywne emocje wynikają głównie z zaspakajania potrzeb, negatywne z niezaspakajania a także wystąpienia bodźców awersyjnych

emocje pozytywne na ogół wolimy przeżywać z innymi, a negatywne w samotności

Wymień i krótko opisz różnice indywidualne w intensywności przeżywania emocji pozytywnych i negatywnych

Nie ma dwóch dokładnie takich samych epizodów emocjonalnych, co zresztą można powiedzieć o dowolnym rodzaju zdarzeń psychicznych

Podstawy naukowców wobec różnic indywidualnych.

Jak zauważył Kurt Lewin z teoretycznego punktu widzenia nie ma konfliktu między ogólnymi prawidłowościami a indywidualnym zróżnicowaniem jednostek. Jednak z praktycznego punktu widzenia nie sposób przewidzieć indywidualnego zdarzenia w oparciu o same prawidłowości ogólne. Istotny wkład Lewina polegał na wykazaniu, że przewidywane wymagania znajomości zmiennych operujących w danej sytuacji, a decydujących o sposobie, w jaki dane indywidualne zdarzenie pasuje do ogólnych prawidłowości. Uważał on, że badanie różnic indywidualnych pomaga ocenić środowiskowe i osobowościowe zmienne oddziałujące na psychologiczną sytuację w danym momencie. („ten sam ogień, który topi masło utwardza jajko”)

Dwie perspektywy na różnice indywidualne

1. Schemat międzyosobniczy (interindywidualny)- porównujemy reakcje emocjonalne dwóch lub więcej jednostek w tej samej sytuacji.

2. Schemat wewnątrz osobniczy (intraindywidualny) - porównujemy reakcje tej samej osoby w różnych momentach lub w różnych sytuacjach.

W przypadku perspektywy 1, jeżeli nawet ta sam emocja pojawia się w dwóch różnych epizodach, a epizody te ujawniają pewne zróżnicowanie przeżywanych emocji, różnice przypisywane są odmiennością sytuacji wzbudzających poszczególne epizody.

Zróżnicowanie emocji w tej perspektywie jest wyjaśnione na dwa sposoby

1)odwołanie się do zmian w czynnikach sytuacyjnych pojawiających się podczas epizodu emocjonalnego bądź występujących przy różnych okazjach wzbudzających daną emocję.

2)odwołuje się do zróżnicowania ludzi pod względem hierarchii ich celów, ogólnych przekonań na temat świata i siebie samego czy specyficznych przekonań na temat danej konkretnej sytuacji.

W przypadku perspektywy2, obserwujemy zróżnicowanie reakcji emocjonalnych przy różnych okazjach np. gniew może być przy jednej okazji wywołany oburzającym postępkiem, przy innej zaś - bólem. Zróżnicowanie emocji wyjaśniane jest na dwa sposoby:

1)odwołuje się do zróżnicowania warunków sytuacyjnych wzbudzających emocję. Np. słuszny gniew wywołany zostaje kompletnie niesprawiedliwym atakiem na naszą osobę a gniewem „obronny” atakiem uzasadnionym, choć sami przed sobą nie chcemy się przyznać, że zasłużyliśmy na ten atak. Również indywidualną zmianę emocji w czasie - np. przerodzenie się gniewu w poczucie winy - można wyjaśnić zmianą warunków sytuacyjnych.

2)odwołuje się do zmian zachodzących w stanach samego podmiotu podczas przeżywania danej emocji - np. do zmieniającej się ważności celu bądź kolejnego uświadamiania sobie różnych własnych przekonań. Takie wewnątrzosobowościowe zmiany mogą również prowadzić do zmian oceny poznawczej sytuacji, a w konsekwencji do zmian przeżywanej emocji.

Dane zebrane w ramach perspektywy interindywidualnej pozwalają stwierdzić, że skłonność do przeżywania szczęścia jest cechą skorelowaną z innymi cechami osobowości. Jednak odpowiedź na to samo pytanie z perspektywy intraindywidualnej będzie zupełnie inna i polegać będzie na wskazaniu, ze np. szczęście wzbudzane jest przez różne zdarzenia prowadzące do wzrostu poczucia bezpieczeństwa czy swobody bycia sobą i wyrażania własnych przeżyć.

Pominięcie perspektywy, w której ramach zebrane zostały jakieś dane, może prowadzić do prawdziwych nieporozumień

Procesy warunkujące indywidualne zróżnicowanie emocji.

Wszystkie zmienne wpływające na emocje (a nawet na sposób radzenia sobie z emocją ) oddziałują za pośrednictwem tego samego procesu od którego zależy ustalenie znaczenia relacyjnego. Tak więc odmienność lub podobieństwo między nimi pod względem przeżywanej emocji zależy od różnic i podobieństw w zakresie procesu oceny poznawczej.

Główne zmienne wpływające na indywidualne zróżnicowanie procesu oceny poznawczej mają charakter zarówno środowiskowy jak i osobowościowy. Te pierwsze obejmują wymagania, ograniczenia i zasoby (włącznie ze wsparciem społecznym) oraz rezultaty adaptacyjne. Formalne zmienne środowiskowe obejmują stopień wieloznaczności środowiska (wraz z jego wzrostem rośnie rola czynników osobowościowych w pzrebiegu procesu oceny poznawczej) i natychmiastowość pojawiania się rezultatów działań. Z kolei zmienne osobowościowe obejmują hierarchię celów i przekonania na temat świata i samego siebie, włącznie z rozwiązaniami takich kwestii egzystencjonalnych , jak preferowany przez jednostkę sens życia i poczucie kontroli nad własnymi losami (optymizm-pesymizm).

Wymień emocje podstawowe i cztery kluczowe cechy, które odróżniają je od emocji złożonych

PODSTAWOWE EMOCJE:

Lęk

Gniew

Radość

Smutek

RÓŻNICE MIĘDZE EMOCJAMI PODSTAWOWYMI A ZŁOŻONYMI:

Emocje podstawowe mają:

1) wyraźną podstawę biologiczną - określony substrat anatomiczno-fizjologiczny

2) podobny wzorzec reakcji ekspresyjnej, niezależny od kultury

3) silne powiązanie z działaniem i konkretnymi wzorcami reagowania

4) związane są z wyraźnymi zmianami w pobudzeniu

Różnice pomiędzy emocjami, nastrojami i ocenami

Emocje

· ich zasadniczym komponentem jest pobudzenie,

· są krótkotrwałe,

· w większości przypadków związane z konkretnym obiektem

· przeciwstawne emocje - są trudne do pogodzenia,

· są związane z subiektywnym, trudnym do zwerbalizowania odczuciem,

· są związane z konkretnym kontekstem sytuacyjnym,

· są możliwe do wywołania bez udziału procesów poznawczych

Oceny

· silnie odniesione do obiektu

· bazują na strukturach i procesach poznawczych

· można integrować sprzeczne oceny

· można na nie silniej wpływać poprzez racjonalną argumentację

Nastroje

· przebiegają bez pobudzenia

· nie dotyczą konkretnego obiektu

· są długotrwałe

· mają rozmyty wzorzec behawioralny

Co różni emocje od procesów poznawczych

EMOCJE:

· Powstają bez wysiłku

· Znacznie trudniej na nie wpływać niż na procesy poznawcze

· Związane są z procesami energetycznymi

· Mają zasadnicze znaczenie adaptacyjne - powstają w reakcji na wyzwania ze strony środowiska

· Są nieodłącznym elementem poznawania świata - emocje mogą istnieć bez elementarnych procesów poznawczych, ale nie odwrotnie; znajdują odzwierciedlenie w języku

· Mogą być niezależne od treści, powstawać bez konkretnego obiektu

· Są odczuwane jako uzasadnione, subiektywnie prawdziwe, niepodważalne

· Przeżywanie emocji związane jest z różnymi stanami fenomenologicznymi

· Powstawanie i przebieg procesów emocjonalnych jest ściśle związany ze zmianami na poziomie neurochemicznym - wydzielanie neurotransmiterów

Mogą powodować zaburzenia w zachowaniu i funkcjonowaniu jednostki

Opisz drogę powstawania emocji pierwszego typu - jej przebieg i funkcje

Reakcja I- szego typu.

· Kluczową rolę odgrywa ciało migdałowate i jego bezpośrednie połączenie ze wzgórzem

· Za reakcje mimowolne odpowiedzialna jest aktywizacja jądra środkowego, skąd prowadzą drogi do zwojów podstawy mózgu -kontrola reakcji typowych dla gatunku

· Ma charakter natychmiastowy

· Reakcje wyrażają wzorce jednakowe dla osobników gatunku

· Mają charakter mimowolny- jej zapoczątkowanie pozostaje poza kontrolą jednostki, może ją natomiast przerwać

Bodziec → ośrodki podkorowe → emocje

Opisz drogę powstawania emocji drugiego typu - jej przebieg i funkcje

Reakcja II-ego typu.

· Za jej wzbudzenie odpowiedzialne są ośrodki korowe (płaty czołowe)

· Ma charakter dowolny

· Powstaje najczęściej po reakcji pierwszego typu

· Wyraża sposoby reagowania oraz radzenia sobie z emocjami charakterystyczne dla jednostki

· Może pojawić się jedynie w sytuacjach umiarkowanie pobudzających

· Ciało migdałowate jest także pobudzanie przy tym typie reakcji (istotna rola połączeń ciała migdałowatego z ciałem prążkowanym)

Bodziec → ośrodki korowe → poznanie → emocje

Wymień najważniejsze części układu limbicznego i opisz jego rolę w powstawaniu emocji.

Wymień i krótko opisz dowody na niezależność emocji wobec poznania

* w odniesieniu do wrażeń emocjonalnych obowiązuje efekt pierwszeństwa, w odniesieniu do pamięci-efekt świeżości

* brak korelacji pomiędzy prawdopodobieństwem przypominania sobie informacji a jej wpływem na ocenę globalną

* argumenty najsilniej wpływające na kształtowanie postawy nie są wcale najlepiej pamiętane

* preferencje kolorów nie są uzależnione od poznawczych czynników- barwy, nasycenia, jasności.

Neuroanatomiczne dowody na pierwszeństwo emocji wobec poznania - dzięki jakim połączeniom w mózgu człowiek może najpierw zareagować emocją a potem myślą (tj. przetwarzaniem informacji).

bezpośrednie połączenie nerwowe między siatkówką a podwzgórzem (odpowiedzialnym za emocje), bez pośrednictwa kory (czyli bez udziału procesów poznawczych)

bezpośrednie połączenie wzgórza i ciała migdałowatego (szybkie reagowanie)

Opisz zjawisko aleksytymii i jego znaczenie dla zrozumienia znaczenia procesów poznawczych w powstawaniu emocji.

To syndrom polegający na niezdolności do rozumienia/identyfikowania emocji. Aleksytymicy nie potrafią odróżniać pobudzenia emocjonalnego od fizjologicznego, skupiają się na fizjologicznych objawach towarzyszących przeżywaniu emocji i przypisują im zewnętrzne źródła (np. dreszcz wywołany podnieceniem jako efekt przeciągu). Nie rozumieją, że odczuwane przez nich doznania fizjologiczne są przejawem doznawanych przez nich emocji. Często jest to źródłem dla nich troski o ich zdrowie, gdyż sądzą, że te wrażenia cielesne są objawami choroby somatycznej. Osoby te nie potrafią ucharakteryzować swoich uczyć i wyrazić ich słowami, mają ograniczone słownictwo określające emocje.

Opisz na czym polega efekt ekspozycji i jego znaczenie dla zrozumienia pierwszeństwa emocji wobec poznania

Efekt ekspozycji to zjawisko polegające na zmianie oceny obiektu wskutek wzrostu częstości z nim kontaktów. Dowolny nieawersyjny bodziec eksponowany podmiotowi od czasu do czasu- zaczyna być przez niego coraz bardziej pamiętany(Zajonc). Efekt ten występuje także, gdy bodziec eksponowany jest przez czas na tyle krótki, że niemożliwe jest jego świadome rozpoznanie. Mechanizmy poznawcze, związane z zapamiętywaniem bodźca, nie mogą leżeć więc u podstaw jego emocjonalnej oceny.

W jaki sposób rozbieżność między elementami poznawczymi może prowadzić do wzbudzenia emocji

Dwuczynnikowa teoria Schachtera i Singera jako wyjaśnienie mechanizmu powstawania emocji.

Emocja jest efektem powstawania:

- pobudzenia fizjologicznego

- oceny poznawczej treści tego pobudzenia

Jak zinterpretujemy swoje pobudzenie, taką będziemy odczuwać emocję.

Ocena ta jest wynikiem analizy sytuacji oraz własnych reakcji fizjologicznych w kontekście powodów ich powstawania.

Wymień i krótko opisz cztery grupy poznawczych mechanizmów generowania emocji

* atrybucja: w zależności od tego, czemu przypiszemy przyczynę zdarzenia- inne będą emocje.

* porównania społeczne: w zależności od stopnia bliskości osoby będącej obiektem porównań oraz relewantności dziedziny porównania w górę lub w dół wywołują inne emocje.

* niezgodność pomiędzy elementami poznawczymi: wywołuje stan napięcia, którego treść zależy od treści elementów poznawczych. Np. niezgodność zachowania ze standardem moralnym- poczucie winy, niepotwierdzeni oczekiwań- rozczarowanie

*przeniesienie emocji ze schematu: stereotypy, widzimy, mamy do czynienia np. z agentem ubezpieczeniowym i od razu przenosimy emocje dotyczące ogólnie agentów na tego konkretnego człowieka.

Proces atrybucji jako źródło emocji. Wyjaśnij, jak atrybucja wpływa na powstawanie emocji po porażce.

Proces atrybucji jako źródło emocji. Wyjaśnij, jak atrybucja wpływa na powstawanie emocji po sukcesie

Motywacyjno-afektywne mechanizmy generowania emocji - opisz rolę popędów w powstawaniu emocji oraz to, jakie emocje mogą generować inne emocje

) frustracja popędów (wzbudzanie emocji przez frustrację popędów) - skutkiem jest głównie złość, irytacja lub agresja

odrażające zapachy

zmęczenie

zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura

głód

ból

2) inne emocje

depresja - złość i wrogość

ból - złość - przygnębienie - bezradność

emocje dysforyczne

syndrom niskiej samooceny

Pobudzenie orientacyjne - jego składowe fizjologiczne i funkcje

Pobudzenie orientacyjne - reakcja na bodźce nowe o umiarkowanej intensywności. Aktywizacja układu przywspółczulnego (uruchamiana w nocy):

rozszerzenie źrenic

spadek tętna

dodatnie sprzężenie do układu siatkowego

skupienie uwagi na napływających bodźcach

wzrost oporności skóry

wzrost aktywności układu pokarmowego

Towarzyszy pozytywnym emocjom. Pozytywne uczucia poprzez układ przywspółczulny.

Pobudzenie obronne - jego składowe fizjologiczne i funkcje

Uwarunkowania intensywności emocji

siła bodźca

czy obiekt jest rzeczywisty (silniejsze emocje) czy wyobrażony (słabsze)

stopnia wrażliwości emocjonalnej (osoby u których emocje powstają łatwiej czy trudniej)

~ ogólne zaspokojenie potrzeb (zapach jedzenia, gdy jesteśmy głodni - silna emocja, nie jesteśmy głodni - słaba)

~ nastrój

~ dyspozycyjna wrażliwość emocjonalna

świadome przygotowanie jednostki do odbioru bodźca

bodźce nowe wywołują dodatkowe silniejsze emocje

Nerwowe mechanizmy powstawania emocji - opisz dowody na to, że system nerwowy jest warunkiem koniecznym i wystarczającym do wzbudzenia emocji.

Drażnienie struktur podkorowych powoduje powstanie emocji niezależnie od obecności bodźców ze środowiska

Zmiany w poziomie neurotransmiterów powodują powstanie emocji.

Zmniejszenie poziomu norepinefryny i serotoniny jest związane z nastrojem depresyjnym

Agresja jest związana z niskim poziomem serotoniny.

Substancje biochemiczne wzbudzające lęk to: dioxyna, yochimbina, amfetamina

Na czym polega funkcjonalność ekspresji emocjonalnej.

ważny składnik emocji (w teorii Jamesa-Langego kluczowy), ma znaczenie przystosowawcze (często wyprzedza działanie)

ma znaczenie komunikacyjne

· komunikuje intencje, zamiary, potrzeby

· ze względu na to, iż jest słabiej kontrolowana niż aktywność werbalna, ujawnia

zablokowanie ekspresji powoduje wzrost aktywności narządów wewnętrznych

ekspresja jest po części warunkowana biologicznie, po części kulturowo

Skutki tłumienia emocji.

osłabienie aktywności somatycznej wraz z towarzyszącym spadkiem tempa akcji serca, zawiadywanie przywspółczulną częścią AUN

wzrost skurczu naczyń krwionośnych i wzrost tempa napływu krwi do obwodowych części ciała, wskazujące na wzrost aktywności współczulnej części AUN

osłabienie lub intensyfikacja zmian w zachowaniu

Porównaj mechanizmy wzbudzania emocji zaproponowane w teorii Jamesa-Langego i Cannona-Barda

Teoria Jamesa-Langego proponuje inną kolejność występowania tych czynników:

1. Najpierw zauważony zostaje bodziec (np. niedźwiedzia)

2. To spostrzeżenie powoduje zmiany somatyczne (przyspieszone bicie serca) i behawioralne (ucieczka)

3. Zmiany somatyczne i behawioralne są interpretowane przez podmiot jako emocja (strach)

Oznacza to, że według tej teorii, nie uciekam bo boję się niedźwiedzia, lecz boję się niedźwiedzia, ponieważ uciekam

Teoria Cannona-Barda mówi, że emocje są wyłącznie poznawczymi zdarzeniami.

1. Wydarzenie (np. Spotkanie z agresywną osobą)

2. Informacja przetwarzana przez wzgórze i przesyłana jednocześnie do kory i do ciała

3. Reakcja instrumentalna (ocena wydarzenia przez korę)

4. Emocja (np. Strach)

Teoria Jamesa i Langego przyjmowała, że bodźce emotogenne rejestrowane są w sposób odruchowy. I dopiero pojawienie się pobudzenia fizjologicznego pozwala stwierdzić, że są one bodźcami emotogennymi. W teorii Cannona i Barda decyzja o tym, czy dany bodziec zostanie skierowany do wzgórza (by uruchomić cały proces emocjonalny) musi być podejmowana stosunkowo wcześniej.

Dowody empiryczne na działanie sensomotorycznego mechanizmu wzbudzania emocji

Aby uznać, że ekspresja może wywołać emocje należałoby stwierdzić, że zachowania ekspresyjne mogą:

zmienić wzbudzaną emocję

generować pozytywne lub negatywne przeżycia

aktywizować konkretną emocję, odpowiadającą ekspresji emocjonalnej

· Zmiana wzbudzanej emocji - badania Riskind'a (przyjęcie postawy rezygnacji po sukcesie zmniejszało radość z niego)

· Wzbudzanie uczuć sympatii lub antypatii - badania Zajonc, Murphy (ekspresje mimiczne wywołują zmniejszenie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych twarzy -> zmiany w ciśnieniu krwi w naczyniach mózgowych --> zmiany temperatury w określonych obszarach mózgu --> emocje przykrości lub przyjemności)

· Trzymanie pióra w ustach powodowało ocenianie komiksów jako bardziej śmiesznych.

· Badania Duclos pokazywały, że przyjmowanie postawy smutku, złości i lęku prowokuje silniejsze odczuwanie odpowiednich emocji.

· Manipulacja wyprostowaną postawą ciała wywoływała wzrost pewności siebie, siły pozytywnych oczekiwań i wytrwałości w wykonywaniu zadań

· Prawdopodobnie ekspresja emocjonalna ma za zadanie głównie sygnalizować intencje i komunikować stany wewnętrzne innym!

· Ekspresja i inne aspekty emocji nie są ze sobą związane w sposób nierozerwalny. Nie zawsze ekspresja musi towarzyszyć odczuwaniu emocji (rzadko uśmiechamy się do samego siebie) i nie zawsze ujawnianie ekspresji musi wywoływać określone emocje

Rola ciała migdałowatego w powstawaniu emocji

Ciało migdałowate jest centralnym komputerem emocjonalnym mózgu, dokonując ewaluacji materiału zmysłowego na wejściu z punktu widzenia jego znaczenia emocjonalnego. Argumentacja jest złożona i składa się z następujących punktów:

ciało migdałowate ma połączenia z właściwymi do pełnienia tej roli okolicami

otrzymuje impulsy z obszarów kory, odpowiedzialnych za wizualne rozpoznanie przedmiotów i z obszarów odpowiedzialnych za rozpoznanie dźwięków

ma ścisłe powiązania ze wzgórzem (które zajmuje się zachowaniem emocjonalnym)

W takich emocjach, jak radosna antycypacja czy nacechowane strachem unikanie ciało migdałowate uruchamia systemy typowe dla gatunku i moduluje aktywność wielu innych części mózgu, wpływając na pobudzenie i zawiadując uwagą.

Jak powstają emocje pozytywne i jakie są ich funkcje

Emocje pozytywne powstają, gdy występuje zgodność z celem i zamierzeniami. Wywołują reakcję dążenia do. Z punktu widzenia adaptacyjnego są bezużyteczne.

Funkcje emocji negatywnych

wywołują reakcję do unikania

powodują bardziej dokładną analizę sytuacji i większe zaangażowanie procesów poznawczych

informują o konieczności podjęcia działań przywracających dobrostan

Wymień wszystkie elementy oceny poznawczej pierwotnej i wtórnej wg Lazarusa i wyjaśnij na tej podstawie, jak powstaje złość

Emocja nie jest reakcją na bodziec, ale na relacje pomiędzy organizmem a środowiskiem. Znajomość pierwotnej i wtórnej oceny poznawczej pozwala na przewidywanie treści odczuwanej emocji.

Ocena pierwotna:

· ważność dla realizacji celów

ważne/nieważne = emocja/brak emocji

· zgodność z celem

zgodne/niezgodne = emocja pozytywna/emocja negatywna

Ocena wtórna:

określa treść emocji i rodzaj działania

· odpowiedzialność za sytuację czy zdarzenie

· na ile jestem zdolny aby rozwiązać problem (potencjał radzenia sobie)

· na ile uda mi się poradzić sobie z emocjami (potencjał radzenia sobie z emocjami)

· oczekiwania - przewidywanie skutków i przyszłych wydarzeń (uda się coś zmienić, odwrócić, wiara lub brak wiary)

Złość:

funkcja adaptacyjna: usunąć źródło szkody

temat relacyjny: inni winni mojej szkodzie lub frustracji

komponenty oceny bodźca:

· ocena pierwotna:

~ ważny dla realizacji celu

~ niezgodny z realizacją celu

· ocena wtórna:

~ odpowiedzialność innych

Wymień wszystkie elementy oceny poznawczej pierwotnej i wtórnej wg Lazarusa i wyjaśnij na tej podstawie, jak powstaje smutek

Emocja nie jest reakcją na bodziec, ale na relacje pomiędzy organizmem a środowiskiem. Znajomość pierwotnej i wtórnej oceny poznawczej pozwala na przewidywanie treści odczuwanej emocji.

Ocena pierwotna:

· ważność dla realizacji celów

ważne/nieważne = emocja/brak emocji

· zgodność z celem

zgodne/niezgodne = emocja pozytywna/emocja negatywna

Ocena wtórna:

określa treść emocji i rodzaj działania

· odpowiedzialność za sytuację czy zdarzenie

· na ile jestem zdolny aby rozwiązać problem (potencjał radzenia sobie)

· na ile uda mi się poradzić sobie z emocjami (potencjał radzenia sobie z emocjami)

· oczekiwania - przewidywanie skutków i przyszłych wydarzeń (uda się coś zmienić, odwrócić, wiara lub brak wiary)

Smutek:

- funkcja adaptacyjna: uzyskać pomoc

- temat relacyjny: nieodwracalna strata

- komponenty oceny bodźca:

∙ ocena pierwotna:

~ ważny dla realizacji celu

~ niezgodny z realizacją celu

∙ ocena wtórna:

~ niski (niepewny potencjał radzenia sobie z problemem)

~ pesymistyczne przewidywania

Wymień wszystkie elementy oceny poznawczej pierwotnej i wtórnej wg Lazarusa i wyjaśnij na tej podstawie, jak powstaje lęk

Emocja nie jest reakcją na bodziec, ale na relacje pomiędzy organizmem a środowiskiem. Znajomość pierwotnej i wtórnej oceny poznawczej pozwala na przewidywanie treści odczuwanej emocji.

Ocena pierwotna:

· ważność dla realizacji celów

ważne/nieważne = emocja/brak emocji

· zgodność z celem

zgodne/niezgodne = emocja pozytywna/emocja negatywna

Ocena wtórna:

określa treść emocji i rodzaj działania

· odpowiedzialność za sytuację czy zdarzenie

· na ile jestem zdolny aby rozwiązać problem (potencjał radzenia sobie)

· na ile uda mi się poradzić sobie z emocjami (potencjał radzenia sobie z emocjami)

· oczekiwania - przewidywanie skutków i przyszłych wydarzeń (uda się coś zmienić, odwrócić, wiara lub brak wiary)

Lęk:

- funkcja adaptacyjna: unikać potencjalnej szkody

- temat relacyjny: niejasne zagrożenie egzystencji

- komponenty oceny bodźca:

∙ ocena pierwotna:

~ ważny dla realizacji celu

~ niezgodny z realizacją celu

∙ ocena wtórna:

~ niski (niepewny potencjał radzenia sobie z emocjami)

Wymień i krótko opisz przykłady na to, że lęk wpływ na procesy poznawcze, odnosząc się do aspektu złożoności procesów poznawczych

• Lęk wpływa na:

a) uproszczenie procesów poznawczych (podobnie jak wysiłek fizyczny)

b) ograniczenie uwagi

c) powierzchowne, uproszczone procesy przetwarzania informacji - silniejsza iluzoryczna korelacja, peryferyczne komunikaty, zmniejszona pojemność pamięci roboczej

Stronniczość przetwarzania w lęku

Mathews - lęk i niepokój mają związek z automatyczną stronniczością przetwarzania, która jest inicjowana nieświadomie, lecz w konsekwencji prowadzi do kierowania uwagi na środowiskowe sygnały zagrożenia, ułatwiając przyswajanie inf. o niebezpieczeństwie.

Selektywna stronniczość uwagi u osób o wysokim poziomie lęku - lęk jako cecha wiąże się z ogólną stronniczością uwagi w kierunku wykrywania zagrożenia, a w miarę narastania lęku jako stanu, stronniczość ta zaczyna się koncentrować na specyf. zagrożeniach związanych z przewidywanym stresującym wydarzeniem.

Umiarkowanie zagrażające bodźce przykuwają uwagę niezależnie od jej aktualnego ukierunkowania. Ponieważ uwaga jest wtedy automatycznie kierowana na zagrożenie, dochodzi do konkurowania o zasoby poznawcze, co przejawia się pogorszeniem wykonywania bieżących zadań obciążających poznawczo.

Mechanizmy wpływu lęku na procesy poznawcze i wynikające stąd sposoby opanowywania lęku

(nie jestem pewna czy to o to chodzi )

Rola oczekiwań i kontrolowanego przetwarzania inf. w lęku

Tradycyjne teorie emocji podkreślają rolę kontrolowanego przetwarzania w generowaniu emocji - np. przy bodźcach wywołujących panikę wykazano, że sygnały z ciała nie wywołują ataków paniki, jeśli nie towarzyszą im katastroficzne interpretacje.

Brak paniki wskutek wyjaśnienia źródeł objawów - łatwo dostępne wyjaśnienie objawów jest w stanie przerwać/chronić przed napadem paniki, niewyjaśnione pobudzenie bardzo skutecznie wywołuje negatywne doświadczenia emocjonalne.

Wpływ oczekiwań dotyczących kontroli nad objawami- postrzegana kontrola nad objawami ma krytyczne znaczenie w zespole paniki (którego jednym z symptomów jest „obawa przed utratą kontroli”) → Istotną rolę w wywoływaniu napadów paniki mają treści poznawcze.

Rola fizjologicznego sprzężenia zwrotnego w panice - fałszywe przekonania o pobudzeniu fizjolog. wystarczają by wywoływać napad paniki u pacjentów lękowych, niezależnie od rzeczywistych zmian fizjolog.

Wrażenia cielesne i oczekiwania dotyczące lęku u osób bez skłonności lękowych - interakcja sygnałów płynących z ciała z oczekiwaniami negatywnych skutków ma krytyczne znacznie dla wywoływania lęku - ani same inf. z ciała, ani same oczekiwania nie wystarczają do wywołania tej emocji. Oczekiwania negatywnych emocji i dramatycznych konsekwencji stanowią istotną determinantę lęków i napadów paniki.

Sposoby radzenia sobie z lękiem

• Terapia behawioralna - odwarunkowywanie, desensytyzacja

• Terapia poznawcza - zmiana przekonań, założeń na swój temat, implozja

• Terapia psychoanalityczna

W jaki sposób lęk wpływ na uwagę i pamięć

Lęk jako system emocjonalny wrażliwy na sytuacje związane z niepewnością, porównaniami społecznymi, porażkami oraz negatywna oceną własnej wartośc ma pomóc przetrwać w środowisku społecznym. Lęk sprawia jednak , ze koncentrujemy się na sygnałach oceny społecznej i pobudza obwody rezonansowe(umożliwiaja rozpamiętywanie nawet o nieobecnym bodzcu); rozpamiętywanie- głęboki namysł nad tym jak zapobiec odrzuceniu społecznemu, przesadne analizowanie własnych działań.W stanie lęku człowiek ma kłopoty z uczeniem się, koncentracą, łatwo się rozprasza. Uwaga najpierw się zawęża, a następnie reorganizuje. Zawężenie uwagi zwiększa pobudzenie, które z kolei prowadzi do jeszcze większego zawężenia uwagi. Podobnie z reorganizacją: Koncentracja na sygnałach zagrożenia wywoluje wzrost pobudzenia i jeszcze większe skupienie na oznakach zagrożenia.W zakresie pamieci wzrasta gotowosc do przypominania sobie roznych zdarzen o podobnym charakterze (lekowym) ktorych czlowiek doswiadczyl juz w swoim zyciu.Spada poziom zapamietywania nowych informacji

Jak wpływa na nastrój pozytywny na sposób przetwarzania informacji - opisz pozytywne i negatywne skutki

Przezywanie nastroju pozytywnego(niskie napiecie i wysoka energia) sprawia ze ludzie nie angazuja wysilku poznawczego i posluguja sie heurystykami.Nastroj pozytywny sprzyja tzw. skroconemu ,uproszczonemu trybowi przetwarzania informacji.Zasada zgodnosci poznania z nastrojem(Browser) mowi takze o tym ze dany nastroj aktywizuje zwiazane z nim materialy w pamieci.Pozytywny nastroj prowadzi do wzrostu gotowosci pomagania innym.Zachowanie osob bedacych pod wplywem pozytywnego nastroju charakteryzuje sie tez checia do podtrzymywania tego nastroju i unikania sytuacji mu zagrazajacych.

Jak wpływa na nastrój negatywny na sposób przetwarzania informacji - opisz pozytywne i negatywne skutki

Przezywanie negatywnego nastroju(wysokie napiecie iniska energia) motywuje czlowieka do systematycznego przetwarzania informacji(ma to sens adaptacyjny,wtedy gdy trzeba rozwiazac skomplikowany problem).Nastroj negatywny aktywizuje takze zwiazane z nim materialy pamieciowe(zaada zgodnosci poznania z nastrojem Browsera). Osoby w negatywnym nastroju zwracaja takze baczna uwage na waznosc i na rzetelnosc uzywanej argumentacji.Zachowanie osob w takim stanie moga cechowac strategie poprawy nastroju.

Opisz mechanizmy wpływu nastroju na treść myśli - opisz wyjaśnienia Bowera i Conwaya

Kiedy emocje wywierają silny, a kiedy słaby wpływ na nasze myślenie - opisz rolę czynników sytuacyjnych w tym względzie.

Na czym polega informacyjna funkcja emocji w teorii Norberta Schwarza

Emocje spelniaja funkcje detektora tego co jest zdecydowanie dobre i zdecydowanie zle,staja sie filtrem informacyjnym zaszczedzajacym nam przladowania informacyjnego. Emocje moga byc elementem wypelniajacym luki informacyjne.Czlowiek niemal bezustannie doswiadcza deficytu informacyjnego-nie mozemy wiedziec wszystkiego,ani w pelni przewidziec rozwoju zdarzen,zachowan innych ludzi czy nawet wlasnych reakcji.W warunkach takiego deficytu pozytywne stany afektywne sygnalizuja ze w srodowisku zewnetrznym nie zaistnialy problemy wymagajace reakcji z naszej strony.Emocje negatywne zkolei informuja ze powinny zostac podjete pewnie dzialnia interwencyjne lub korekcyjne.Emocje i nastroje moga byc takze informacja dla podmiotu o tym ze zbliza sie on do osiagniecia celu,albo ze go juz osiagnal(pozytywne stany afktywne) badz tez ze tak sie nie dzieje(negatywne stany).

W jakim nastroju należy podejmować decyzje, aby zwiększyć ich trafność (w kontekście teorii N.Schwarza emocji jako informacji)

Decyzje powinniśmy podejmować w nastroju negatywnym ponieważ - zgodnie z teorią Schwarza - emocje pozytywne dostarczają nam informacji o tym, że wszystko jest w porządku i przebiega zgodnie z planem (zatem osłabiają naszą czujność), natomiast negatywne mówią nam, że są problemy z realizacją planu. Stąd też negatywny nastrój powoduje bardziej dokładną i krytyczną ocenę sytuacji i większe zaangażowanie procesów poznawczych niż nastrój pozytywny.

Objawy depresji - wymień grupy objawów i po dwa przykłady na każdą z nich

1)wskaźniki w wyglądzie

-zmiany w ubiorze

-postawa i twarz (znużenie, przybicie, przygnębienie)

2)wskaźniki w zachowaniu

-sposób bycia (przytłumiony, milczący, bez humoru i spontaniczności, chcą by się nimi opiekowano, ale trudno im to uzyskać poprzez swój sposób bycia i w efekcie coraz bardziej zamykają się w sobie)

-mowa (powoli i z wysiłkiem,szepczą, głos jest słaby, długie okresy milczenia)

-autodestrukcja (samouszkodzenia fizyczne, katowanie się psychiczne, próby samobójcze, dolegliwości somatyczne)

3)wskaźniki fizjologiczne

-zaburzenia snu

-zaburzenia łaknienia

-zaburzenia energetyczne („nie mam energii, nic mi się nie chce”)

-zaburzenia somatyczne

4)wskaźniki psychologiczne

-uczucia (smutek, przybicie, pustka, znudzenie, „niczego nie odczuwam”, utrata zdolności do radości, pogarda do samego siebie, ogólnie odczuwane obniżenie nastroju w porównaniu do tego, co było kiedyś)

-myślenie (negatywistyczne myśli na temat swojej przeszłości, przyszłości i teraźniejszości, samooskarżanie się, obniżenie sprawności procesów myślenia, niechęć lub brak zainteresowania)

-uwaga (osłabienie uwagi wskutek ciągłego skoncentrowania się na negatywistycznych myślach)

Ewentualnie to, co było na slajdach z wykładów, czyli:

-obniżony nastrój

-brak apetytu i spadek wagi ciała

-bezsenność lub nadmierna potrzeba snu

-utrata zainteresowania i przyjemności ze zwykłych czynności

-utrata energii, ciągłe zmęczenie

-poczucie bezwartościowości

-zmniejszenie popędu seksualnego

-zmniejszenie zdolności koncentracji

-myśli samobójcze

(co najmniej 4 z tych objawów jednocześnie - można mówic o depresji)

Triada i spirala depresyjna - opisz elementy triady depresyjnej i sekwencję błędów w myśleniu doprowadzających do powstania depresji

Mechanizm spirali depresyjnej mechanizm powstawania depresji działa jako sekwencja błędów w myśleniu i wnioskowaniu.

1)Zdarzenie zostaje zinterpretowane jako osobista klęska lub niepowodzenie

2)Uruchamia się poznawczy schemat negatywnego widzenia własnej osoby

3)Człowiek przypisuje spostrzeganą porażkę defektom swojej osoby

4)Człowiek ten negatywnie wartościuje i ma związane z tym nieprzyjemne uczucia

5)Człowiek ocenia siebie jako bezwartościowego z powodu posiadania defektów

6)Człowiek nie widzi żadnej nadziei na zmianę, pesymistycznie postrzega świat i siebie

7)Doświadcza depresji

Błędy w myśleniu:

1)subiektywne abstrahowanie (koncentracja na szczegółach wyrwanych z kontekstu, ignorowanie czasem bardziej widocznych i istotniejszych cech sytuacji)

2)personalizacja (odnoszenie wszystkiego do siebie)

3)arbitralne wnioskowanie (bezpośrednie wnioskowanie z zachowania o intencjach)

4)nadmierna generalizacja (przekonanie,że pojedyncze negatywne zdarzenia będą się powtarzać w przyszłości)

5)wyolbrzymianie/minimalizowanie

Triada depresyjna - podstawowy schemat poznawczy w depresji:

a)negatywistyczne myślenie i przekonania o sobie (bezwartościowy, nieatrakcyjny, poczucie niższości, gorszości, niedostosowanie)

b)negatywistyczne myślenie i przekonania o przyszłości (dominuje przekonania że nie będzie lepiej, trudności i problemy nie mają końca)

c)negatywistyczne myślenie i przekonania o życiu, otoczeniu czy sytuacji (osoba spostrzega wyłącznie piętrzące się trudności, obowiązki stają się przykre dostrzec przyjemności i pozytywnych aspektów życia)

Założenia i etapy poznawczej terapii depresji - skąd wywodzi się depresja i jak można na nią wpływać za pomocą narzędzi poznawczych.

Jest to terapia poznawcza, przebiegająca w dwóch równoległych etapach:

A)Poziom procesów poznawczych

1)Rozpoznawanie automatycznych myśli

2)Polemika z automatycznymi myślami

3)Reatrybucja (z atrybucji do „ja” na atrybucję do okoliczności)

4)Odróżnianie myśli od faktów

5)Weryfikacja fałszywych założeń i teorii na swój temat

6)Uświadamianie i walka z błędami w myśleniu i wnioskowaniu (hamowanie rozwoju spirali depresyjnej)

B)Poziom zachowań

-angażowanie w działanie (działanie skoncentrowane na procesie a nie na wyniku)

-stopniowe wyznaczanie coraz trudniejszych celów i zadań - walka z poczuciem własnej nieadekwatności

-tworzenie rozkładu aktywności

-angażowanie w aktywności będące źródłem przyjemności

Osobowościowe czynniki ryzyka depresji

perfekcjonizm

-obniżona samoocena

-koncentracja na stanie (ad. Kuhl)

-wzmożona tendencja do autorefleksji

-nasilona potrzeba kontroli idąca w parze z obniżonym poczuciem wpływu na wyniki

-deficyt motywacyjny (zobojętnienie na bodźce pozytywne i negatywne)

-deficyt zdolności angażowania się w działanie i przewaga mechanizmów kontroli działania

(tak naprawdę to nie jestem pewna czy to jest dokładnie to o co chodzi w tym pytaniu, ale tylko to było w wykładach, a w literaturze nie znalazłam nic innego-jakby ktoś przypadkiem na coś trafił, to niech poprawi i da znać)

Obraz świata i innych ludzi u osób depresyjnych

Świat spostrzegany jest jako odrzucający, przyszłość jako ponura. Rzeczywistość jest zniekształcona. U osób depresyjnych występuje szczególna wrażliwość na zdarzenia, które odbierają jako potwierdzenia podstawy depresji przy jednoczesnym obniżeniu uwagi poświęcanej rzeczom, na których ludzie zdrowi bardziej się koncentrują.

Dla osób z depresją charakterystyczne jest wycofywanie się z kontaktów z ludźmi, ochłodzenie stosunków społecznych. Inni ludzie postrzegani są jako obiekty, które mogą zapewnić opiekę. Jednocześnie - w przekonaniu osób depresyjnych - odmawiają otoczenia opieką, odrzucają, izolują, nie kochają.

Percepcja własnej osoby w depresji - w jakim zakresie osoby depresyjne są realistyczne w ocenie siebie, a jakim są tendencyjne

· Poczucie „zużycia się”

· Koncentracja na obniżonym nastroju

· Obniżona samoocena

· Rozmyślania na temat swoich osobistych braków

· Poczucie nieatrakcyjności („Czuję, że wyglądam jak flejtuch”, „Wyglądam brzydko” itd.)

· Poczucie znużenia, brak energii

· Utrata zdolności do radości, brak humoru

· Utrata kontaktu z samym sobą

· Pogarda dla samego siebie

· Poczucie bezwartościowości

· Zaabsorbowanie negatywnymi myślami na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości

· Surowe podsumowanie swojego życia

· Poczucie „niespełnienia”

· Poczucie smutku

· Poczucie bezradności

· Poczucie winy

· Poczucie bycia ofiarą

· Poczucie izolacji i odrzucenia

· Poczucie „wyrzucenia” z życia przez innych ludzi

· Poczucie osamotnienia, opuszczenia przez innych

· Spostrzeganie siebie jako osoby budzącej niechęć ze strony innych

· Odczuwanie nieokreślonego bólu i dolegliwości

Czynniki wywołujące wstyd i poczucie winy

• Sytuacje, które wywołują poczucie winy - kłamstwo, oszukiwanie, kradzież, nie udzielenie pomocy innym, złamanie diety - czyli przekroczenie standardu moralnego

• Poczucie winy jest związane z silną refleksją nad własną odpowiedzialnością - wynika z zainteresowania tym, jaki wpływ ma nasze zachowanie na innych

• Źródła poczucia winy

• Zinternalizowany standard zachowania

• Dyspozycyjna atrybucja zachowania i jego skutków

• Uwewnętrzniony lęk przed karą

• Sytuacje wywołujące wstyd - niepowodzenia, niewłaściwe zachowanie się w towarzystwie, niestosowane ubranie, publiczne oceny, ujawnienie przed innymi tego, co pragniemy ukryć

• Tak jak poczucie winy powstaje na skutek refleksji, w jaki sposób nasze zachowanie wpływa na innych, tak wstyd jest indukowany w momencie, gdy podmiot zaczyna się zastanawiać, jak inni oceniają jego zachowanie - powstaje więc głównie w obecności innych osób

• Źródła wstydu

• Zainteresowanie wrażeniem wywołanym na innych

• Wiedza na temat rzeczywistych lub domniemanych oczekiwań ze strony innych

• Przekonanie o tym, że inni negatywnie oceniają nasze zachowanie (jako przekroczenie standardów)

• Reakcja na rozbieżność pomiędzy „ja realnym” a „ja idealnym”

Fenomenologia wstydu i poczucia winy - jak odczuwane są obie te emocje i jaki jest ich wpływ na samoocenę i poczucie tożsamości

Źródła deficytu wstydu i poczucia winy u psychopatów - opisz trzy możliwe wyjaśnienia tego faktu

Różnice pomiędzy wstydem a poczuciem winy

Erikson - wstyd poprzedza poczucie winy. Wstyd łączy się z określonymi czynnościami ciała, a w szczególności z wypróżnianiem. Wstyd i zwątpienie powstają w II stadium rozwoju wg Eriksona jako przeciwieństwo autonomii, która jest osiągnięciem - wstyd i zwątpienie wynikają z niezdolności dziecka do pełnego kontrolowania funkcji ciała. W III stadium pojawia się poczucie winy (jako przeciwieństwo inicjatywy), które pełni funcie naprawczą.

Wstyd:

- Jest wynikiem niepowodzenia w stosunku do norm, zasad i celów, kiedy człowiek dokonuje całościowej oceny JA

- Doświadczenie osoby odczuwającej wstyd łączy się z pragnieniem ukrycia się, zniknięcia lub śmierci

- Jest to stan b. intensywny, negatywny i bolesny

- W jego wyniku dochodzi do zakłócenia bieżącego zachowania, splątania myśli i do niemożności mówienia

- Fizycznym objawem jest skurczenie ciała

- Do wstydu prowadzi dokonywana przez jednostkę interpretacja zdarzenia (społecznego lub prywatnego) lub moralności czynów.

Poczucie winy:

-Jest konsekwencją porażki, gdy uwaga skupia się na określonych działaniach lub cechach, które doprowadził do tej porażki.

- Charakteryzuje się ono skupieniem uwagi na czynach i zachowaniach, którego mogą zaradzić skutkom porażki (przez odwrócenie skutków porażki lub zapobieżenie ponownemu jej poniesieniu).

- Działania naprawcze mogą być skierowane na siebie lub innych. Jeśli nie podejmuje się takiego działa to poczucie winy może się zmienić we wstyd

- Odczuwany ból skierowany jest na przyczynę niepowodzenia lub na przedmiot szkody

- Nie jest to uczucie tak intensywnie negatywne jak wstyd

- JA pozostaje oddzielone od przedmiotu, dzięki czemu intensywność emocji jest zmniejsza i łatwiej się jej pozbyć

- Nie jest to emocja autodestrukcyjna - a przez to jest bardziej użyteczna w motywowaniu określonych zachowań i działań naprawczych

Negatywne skutki wstydu dla rozwoju osobowości

- silne i częste przezywanie wstydu bardzo zaniża samoocenę - jest to bowiem reakcja emocjonalna powiązana z globalną, negatywna oceną własnej osoby.

- Może spowodować unikanie relacji społecznych i związków emocjonalnych, które mogłyby rodzić wstyd.

- Przedłużający się wstyd przechodzi w depresję.

Pozytywne skutki wstydu dla rozwoju osobowości

- zwiększa samokrytycyzm.

- Antycypacja wstydu powoduje zwiększenie wytrwałości w dążeniu do realizacji standardów -a więc stymuluje rozwój umiejętności i kompetencji.

- Stymuluje refleksję dotyczące własnej tożsamości i autonomii

- Inspiruje proces dookreślania „ja prywatnego”

- Hamuje przed podejmowaniem działań nieakceptowanych

- Powodując koncentrację na własnym ciele stymuluje zainteresowanie własnym wyglądem i higieną.

Wstyd prezentowany( rumieniec wstydu) przez kobiety zmniejsza ryzyko agresji mężczyzn wobec nich

Pozytywne skutki poczucia winy

- zwiększenie uległości wobec norm i próśb ze strony innych- wzbudza zachowania prospołeczne(częsta forma katharsis)

- antycypacja poczucia winy hamuje i kontroluje inne emocje -złość, irytacje, agresje.

- Przezywanie poczucia winy rozwija poczucie odpowiedzialności i stymuluje dojrzewanie społeczne.

- Rozwija empatię.

Wpływ rozbieżności w strukturze „ja” na powstawanie wstydu i poczucia winy

- Emocje wynikają z rozbieżności w strukturze „ja”- pomiędzy aktualną reprezentacją własnej osoby i standardami „ja”

- „Ja realne” - reprezentacja cech, które podmiot uznaje za takie, które go aktualnie opisują

- „Ja realne” - reprezentacje cech i właściwości, które podmiot chciałby posiadać (nadzieje, życzenia, pragnienia dotyczące siebie)

- „Ja powinnościowe”- reprezentacje cech i właściwości, które podmiot uważa za takie, które powinien posiadać (zobowiązania, powinności, normy moralne, które podmiot powinien przestrzegać)

- Standardy „ja” („ja idealne” i „ja powinnościowe”) mogą być rozpatrywane z perspektywy własnej lub innych osób

0x01 graphic

Jak powstaje chroniczny wstyd i chroniczne poczucie winy (na podstawie teorii T.Higginsa)

(ze schematu)

ja realne-> ja idealne-> perspektywa innych-> emocje wynikające z braku pozytywnych wzmocnień(przygnębienie, zniechęcenie) ->wstyd, poczucie niższości

ja powinnościowe-> perspektywa własna-> emocje wynikające z wystąpienia negatywnych skutków(pobudzenie zagrożenie) ->poczucie winy, tendencja do samokarania, samokrytycyzm

Wyjaśnij na podstawie znanych Ci koncepcji zjawisko polegające na nasileniu myśli oraz zachowań agresywnych u ludzi pod wpływem wzrostu temperatury otoczenia (powyżej 35 stopni C)

Socjobiologiczne uwarunkowania agresji

Wyjaśnij wpływ dyskomfortu na nasilenie odczuć i zachowań agresywnych (na podstawie teorii L.Berkowitza). Opisz jakie rodzaje dyskomfortu powodują agresję

Jak normy mogą sprzyjać powstawaniu agresji a jakie hamują jej powstawanie

- w wieku 3-11 lat agresja pojawia się średnio 8x na godzinę.

30% procent tej agresji to rewanż, reszta to głównie agresja impulsywna.

80% aktów agresji kończy się sukcesem.

- Norma rewanżu( wet za wet) działa tak silnie jak

- norma wzajemności w zachowaniach pro społecznych.(założenie, że inni będą nas traktowali w ten sam sposób jak my ich traktujemy: np. :jeżeli pomożemy jakiemuś człowiekowi, to w przyszłości on nam pomoże )

- Normy panujące w kulturach honoru.

Normy prawne, obyczajowe i religijne oraz standardy moralne regulują zachowania społeczne i nie dopuszczają do agresji. Jednak w pewnych grupach, podkulturach, a nawet kulturach istnieją normy promujące agresywne i antyspołeczne zachowanie. Z licznych badań przeprowadzanych w więzieniach wynika, że w tych zamkniętych grupach przestępczych wysoki status osiąga się właśnie dzięki działaniom agresywnym. To samo dotyczy niektórych podkultur młodzieżowych, np. skinheadów. Badania z pogranicza psychologii i etnografii w wielu pierwotnych społecznościach, które tworzą odrębne kultury, wykazują, że podstawową wciąż obowiązującą normą jest rewanż „ząb za ząb”.
Dla kształtowania się prospołecznych lub agresywnych zachowań niezwykle ważne są normy i standardy etyczne funkcjonujące w rodzinie. We wszystkich społeczeństwach wyrosłych z podobnego nam pnia kulturowego wciąż zróżnicowane są standardy dla płci - również z tego powodu kobiety są mniej agresywne, że uważa się to za zgodne z ich życiową rolą i tak od najmłodszych lat kształtuje.
Akceptacja ogólnie przyjętych norm i liczenie się z nimi wymagają oczywiście samokontroli, ale tego można się też nauczyć. Nie rozwinie się w dostatecznym stopniu, jeśli działania wychowawcze będą nieprawidłowe. Co więcej, nawet prawidłowo ukształtowana, w pewnych okolicznościach osłabnie czy wręcz zaniknie.

Pyt.64) wyjaśni na podstawie znanych ci koncepcji zjawisko polegające na nasileniu myśli i zachowań agresywnych u lodzi pod wpływem wzrostu temperatury.

- fenomen „zjawisko długiego, gorącego lata” -w latach 60 w stanach zjednoczonych zaobserwowano poziom napięcia społecznego. okazało się mianowicie, prawdopodobieństwo społecznych rozruchów wzrasta w okresie upalnego lata, a zmniejsza się w chłodniejsze pory roku., (przeanalizowano 79 miast i rzeczywiści zamieszki częściej wybuchały w gorące dni)

- przeprowadzono eksperyment na studentach, kazali rozwiązywać test, w jednym pomieszczeniu panowała normalna temperatura a w drugim podwyższona. Studenci z przegrzanego pokoju nie tylko donosili o narastającym uczuciu agresji, ale również prezentowali nieprzyjemny stosunek do człowieka, którego mieli opisać i ocenić.

- W wielu innych badaniach stwierdzono podobna zależność pomiędzy temperaturą a

nastrojem.

- również obserwacje prowadzone w naturalnych warunkach świadczą o występowaniu tego zjawiska(np. w przypadku utknięcia w korku ulicznym klaksonów używają częściej ci kierowcy, których samochody nie są wyposażone w urządzenia klimatyzacyjne)

Dlaczego wyładowanie agresji może zwiększyć intensywność jej odczuwania w przyszłości

Nie znaleziono danych przemawiających za istnieniem katharsis polegającego, jak zakładano na redukcji skłonności agresywnych dzięki obserwacji zachowań agresywnych innych ludzi lub dopuszczeniu się samemu czynu noszącego znamiona agresji.

W toku przeprowadzonych badań stwierdzono raczej istnienie odwrotnej zależności. Dopuszczenie się aktu agresji uruchamia procesy poznawcze zmierzające do usprawiedliwienia swego działania. Zwiększa to prawdopodobieństwo występowania następnych aktów agresji. I tak np.:

-zaaplikowanie wstrząsów drugiej osobie lub okazanie swojemu szefowi złości sprawia, że uczynienie tego po raz drugi staje się łatwiejsze,

-raz wyrażona agresja znosi nasze opory przed działaniem mającym znamiona agresji, w pewnym sensie sprawia, że działania takie staja się oficjalne

- dopuszczenie się aktu otwartej agresji względem jakieś osoby zmienia nasz stosunek do niej, zaczynamy wykazywać wobec niej negatywne nastawienie, co dodatkowo zwiększ w przyszłości szanse użycia w stosunku do niej przemocy.

Świadomość własnego stanu emocjonalnego a kontrola agresji

· Wg Leonarda Berkowitza skierowanie uwagi na własne negatywne uczucia może regulować jawne skutki negatywnych reakcji afektywnych.

· Badani, u których wzbudzono świadomość własnych uczuć, stwarzali „odpowiednie możliwości radzenia sobie”, biorąc pod uwagę stosowane normy społeczne. Nie dopuszczali oni do tego, aby zły nastrój w sposób otwarty prowadził do surowej oceny obiektu.

Związek obserwacji agresji przejawianej przez innych z intensywnością własnych zachowań agresywnych

społeczne uwarunkowania agresji - społeczne uczenie się agresji

· Badania korelacyjne - dzieci, które oglądają więcej programów TV z przemocą, są bardziej agresywne

· Badania eksperymentalne

Podział młodocianych przestępców na dwie grupy:

- jedna przez 5 dni oglądała filmy obrazujące przemoc

- druga - filmy neutralne

Wyniki - większa skłonność do agresji w pierwszej grupie.

· Badania podłużne.

Osoby, które w wieku trzech lat oglądały więcej programów obrazujących przemoc jako dorośli popełniali więcej czynów kryminalnych, od tych, którzy oglądali takich programów mniej (dotyczy głównie mężczyzn).

Mechanizmy społecznego uczenia się agresji

· Naśladowanie i modelowanie

· Desensytyzacja

· Kształtowanie poglądów - heavy viewers - przeceniają liczbę przestępstw popełnianych w populacji i przyjmują koncepcję świata jako pełnego przemocy

Społeczne i genetyczne uwarunkowania agresji - jak wychowanie i predyspozycje genetyczne wpływają na powstawanie zachowań agresywnych

Cechy i funkcje agresji wrogiej ekspresyjnej i instrumentalnej

Agresja wroga

· Reakcja z wrogą intencją powstająca na skutek frustracji, rzeczywistego lub domniemanego zagrożenia ze strony innych.

· Zachowanie jest spostrzegane jako agresywne, gdy:

- spowodowało uszkodzenie ciała

- sprawca mógł przewidzieć skutki swojego czynu

- zrobił to intencjonalnie

- zrobił to z powodów nie zawinionych przez ofiarę

Socjobiologiczne „funkcje” agresji

· Agresja wewnątrzgatunkowa:

- uzyskiwanie władzy i dominacji

- związana z seksem

- matczyna

- wynikająca z przegęszczenia - czynnik kontrolujący ilość populacji

· Agresja międzygatunkowa:

- napastnicza

- terytorialna

Wpływ obserwacji cudzej agresji na obraz świata i przekonania o naturze ludzkiej

Opisz znaczenie zjawiska przeniesienia ekscytacji Zillmana dla zrozumienia mechanizmów powstawania i intensyfikacji agresji

Zillmann prowadził badania, na wniosek których sformułował teorię przeniesienia ekscytacji (atrybucja ekscytacji)

obserwacje - ludzie zachowują się bardziej agresywnie, gdy przypiszą pobudzenie swojej złości

zarówno po oglądaniu komicznego, jak i agresywnego filmu prowokacja wywoływała silniejszy rewanż niż w grupie kontrolnej, która nie oglądała żadnego filmu

niespecyficzne pobudzenie zostaje dodane do istniejącej reakcji emocjonalnej

pobudzenie to może wywoływać fizyczny wysiłek, hałas, ból, wysoka temperatura, substancje chemiczne wywołujące stymulacje, filmy o treściach erotycznych

Metody kontroli agresji oparte na teoriach społecznego uczenia się

Mechanizmy społecznego uczenia się agresji:

· Naśladowanie i modelowanie

· Desensytyzacja

· Kształtowanie poglądów - heavy viewers - przeceniają liczbę przestępstw popełnianych w populacji i przyjmują koncepcję świata jako pełnego przemocy

Metoda kontroli agresji R.Novacko

Stopniowo wyhamowywać poprzez odwarunkowywanie i poznawczą kontrolę - model Novacko

- przygotowanie na prowokacje („znalazłem się w trudnej sytuacji wiem, co powinienem teraz robić.” „Panuję nad swoim gniewem”)

- konfrontacja z prowokacją („Nie muszę się sprawdzać w tej sytuacji”, „To haniebne, że ta osoba postąpiła w taki sposób”)

- radzenie sobie z pobudzeniem („Moje mięśnie są napięte, czas je rozluźnić i spowolnić działania”, „Nie mam zamiaru komplikować sytuacji”)

- uświadomienie sobie całej sytuacji ( „Zetknąłem się z trudną sytuacją, której rozwiązanie wymaga czasu”)

Czynniki odpowiedzialne za wzbudzanie lęku

Behawioralne skutki lęku

Wycofywanie się z sytuacji powodujących lub zapowiadających lęk.

Obniżenie samooceny, pewności siebie

stymuluje mechanizmy wzmacniające samoocenę lub powoduje jej obniżenie

Lęk jako emocja hamująca niepożądane zachowania (przypadek osób psychopatycznych)

Lęk hamuje niepożądane reakcje, przekraczanie standardów. A u psychopatów występowanie braku lęku powoduje niedostosowanie społeczne, przestępczość, okrucieństwo wobec innych, antyspołeczne zachowania.

Opisz poznawcze i emocjonalne funkcjonowanie osób lękowych

Objawy lęku:

  1. Zahamowanie działania i aktywności - stupor

  2. Ucieczka lub walka (fight or flight)

  3. Płacz

  4. Drżenie całego ciała

  5. Śmiech

  6. Poszukiwanie kontaktu z innymi

Pozytywne funkcje lęku:

Negatywne skutki lęku

Jak powstają lęki paniczne - mechanizmy poznawcze i fizjologiczne

Panika: intensywny, krótkotrwały okres przerażenia.

Lęk paniczny może być spowodowany:

Napady lęku towarzyszą czasem :

Współistnieje z

W grupie chorych z zaburzeniem panicznym często stwierdza się

Pozytywne i negatywne funkcje lęku

pozytywne:

• Hamowanie niepożądanych reakcji, przekraczania standardów

• Ostrzeganie przed zagrożeniem

• Mobilizacja do skutecznej obrony (widzenie tunelowe, wzrost poziomu adrenaliny, pobudzenie obronne)

• Informacja o wewnętrznym zagrożeniu - stymuluje rozwój i dojrzewanie osobowości

• Stymuluje mechanizmy wzmacniające samoocenę (lęk przed śmiercią)

• Stymuluje rozwój mechanizmów zabezpieczających przed porażką

• Brak lęku u psychopatów powoduje niedostosowanie społeczne, przestępczość, okrucieństwo wobec innych, antyspołeczne zachowania

Negatywne:

• Upośledzenie myślenia

• Przedłużający się lęk powoduje obniżenie samooceny, pewności siebie

• Wycofywanie się z sytuacji powodujących lub zapowiadających lęk

• Stymuluje rozwój mechanizmów obronnych zmieniających obraz rzeczywistości

• Czasami - gdy przechodzi w fobie, paniczne lęki, uniemożliwia normalne funkcjonowanie i może powodować rozwój chorób psychicznych

Idea oraz struktura metody „szczepienia przeciw stresowi” Meichenbauma i Camerona

Technika neutralizacji lęku Wolpego i Lazarusa

Techniką kontroli poznawczej jest emitowanie przez człowieka autowerbalizacji

uspokajających(autoperswazji) takich jak: ”uspokój się”,”wszystko będzie dobrze” itp.

Czynności te należą również do szeroko pojętego tłumienia, jednak w tym wypadku jednostka

nie eliminuje samych bodźców emocjorodnych , lecz tylko usiłuje modyfikować niepożądany

stan emocjonalny dodatkowymi wskazówkami werbalnymi. Technikę tę wykorzystują w swojej

psychoterapii Wolpe i Lazarus. Wprowadzili oni procedurę neutralizacji lęku opartą na założeniu

zaczerpniętym z teorii uczenia się:” jeżeli jakiś bodziec awersyjny trwa przez jakiś czas i zostaje usunięty bezpośrednio po wystąpieniu określonego sygnału, to należy się spodziewać wytworzenia związku warunkowego między owym sygnałem a zespołem zmian następujących w organizmie po usunięciu negatywnej stymulacji.” Sygnał taki nabierze zdolności do wywoływania stanu odprężenia, poczucia ulgi, zmniejszenia napięcia. Lazarus i Wolpe stosowali wobec pacjentów kilkunastosekundowy szok elektryczny i wyłączali go , gdy badany powiedział do siebie „uspokój się” lub „odpręż się” . W ten sposób dana instrukcja osłabia lęk i staje się narzędziem do kontroli wewnętrznej, możliwym do wykorzystania w przyszłych sytuacjach lękotwórczych.

- Techniki modyfikacji zachowania

* desensibilizacja - jako sposób radzenia sobie z lękiem (metoda odczulania, uniewrażliwienie), wykorzystywana do leczenia stanów lękowych, czy agresji wywoływanej przez sytuacje neutralne lub nawet porządne (kontakty interpersonalne, kontakt z psami czy kotami, kąpiel w jeziorze itp.) Metoda opracowana przez Wolpego, zakłada, że niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się i można się ich oduczyć. Metoda składa się z 3 etapów:

1) psycholog lub pedagog stara się poznać bodźce i reakcje powodujące lęk, agresje lub wrogość. Należy tez określić zależność miedzy rodzajem bodźca a siłą reakcji lękowej i ułożyć hierarchiczną listę bodźców od najsłabszych do najsilniejszych (np. gdy człowiek boi się węzy będzie to: rozmowa o wężach, obrazki z wężami, oglądanie węża na ekranie telewizora, obserwacja węża w ZOO, zabawa z wężem).

2) badacz poszukuje określonych sytuacji o wartości nagradzającej, które mogą zneutralizować reakcję lękową tzw. sytuacje neutralizujące. Typowym przykładem jest relaksacja, która polega na rozluźnianiu i ćwiczeniu mięsni. Może to być tez ciekawa zabawa, wyszukane pożywienie, środki farmakologiczne.

3)ostatni etap to właściwa desensibilizacja, coraz silniejsze bodźce lękotwórcze zostają zestawione z sytuacjami neutralizującymi. W ten sposób można wyleczyć 60-90% przypadków. Są to wyniki lepsze niż np. krótkotrwała psychoterapia.

Rola autowerbalizacji w kontroli lęku

własnymi słowami) Rozmawiając głośno o tym, jak to wspaniale będzie już po (kiedy np. Boimy się egzaminu i chcemy być już po), można poprawić sobie nastrój. Wzmacnia się także poczucie własnego sprawstwa i kontroli nad czekającymi wydarzeniami. To coś jak wmawianie sobie samemu, że nie ma się czego bać i będzie dobrze ;) [taaak, szczególnie przed tym egzaminem...]

Metody kontroli lęku (na podstawie badań S.Epsteina nad soczkami spadochronowymi)

Przykład skutecznego procesu samokontroli.

Różna dynamika lęku u skoczków:

· Początkujący - lęk wzrasta w dniu skoku, osiągając często swoje maksimum na pokładzie samolotu

· Doświadczeni - lęk uruchamiany jest wcześniej, ale potem zostaje stopniowo wyhamowywany

Wnioski Epsteina:

· Hamowanie lęku dokonuje się dzięki różnym technikom samokontroli

· Polegają one:

- na unikaniu sygnałów lękotwórczych w postaci uporczywych myśli, docierających informacji i własnych zachowań

- na emitowaniu reakcji dystrakcyjnych

- na podkreślaniu pozytywnej motywacji do skoku i koncentracji na tym zadaniu


Wyszukiwarka