UKŁAD NERWOWY
Ze względu budowy układ nerwowy dzielimy na:
Ośrodkowy Układ Nerwowy (OUN)
mózgowie
rdzeń kręgowy
Obwodowy Układ Nerwowy
nerwy obwodowe (12 par nerwów czaszkowych i 12 par nerwów rdzeniowych)
Ze względu na czynność układ nerwowy dzielimy na:
Somatyczny Układ Nerwowy - steruje pracą mięśni szkieletowych, odpowiada za odbieranie bodźców ze świata zewnętrznego
Autonomiczny Układ Nerwowy - odpowiada za unerwienie narządów wewnętrznych
współczulny
przywspółczulny
RDZEŃ KRĘGOWY (łac.medula spinalis)
przypomina swym kształtem wydłużony walec nieco spłaszczony w osi strzałkowej, długości 40-45cm, średnicy do 1,5cm i masie około 28g
położony jest w kanale kręgowym, mniej więcej od otworu potylicznego wielkiego C2.
Otoczony jest oponami i zawieszony na więzadłach
Dzieli się na odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i guziczny
Odcinek szyjny rdzenia składa się z 8 segmentów, a odcinek guziczny z 1 segmentu. Pozostałe odcinki mają taką samą liczbę segmentów co kręgosłup kręgów - 12 Th, 5L, 5 krzyżowych.
Z każdego segmentu rdzenia kręgowego wychodzi para nerwów rdzeniowych, ponieważ jest 31 segmentów, dlatego z rdzenia wychodzi 31 par nerwów rdzeniowych.
Szkielet rdzenia kręgowego z 1 parą nerwów rdzeniowych nazywa się również często neuromerem.
Wskutek zwiększenia objętości istoty szarej i białej tych neuromerów rdzenia, które zaopatrują kończyny, powstają w rdzeniu kręgowym dwa zgrubienia w odcinku szyjnym i lędźwiowym
Korzenie nerwów rdzeniowych otaczające w kanale krzyżowym nić końcową tworzy wraz z nią tzw. Koński ogon
W przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego widoczne są dwie odmienne zabarwione warstwy: położona w środku istota szara oraz obejmująca ją leżąca na obwodzie istota biała
Istota szara na przekroju poprzecznym podobna jest do rozpiętego motyla i ciągnie się przez całą długość rdzenia w postaci kolumny, w której można wyróżnić:
parzyste słupy przednie, parzyste słupy tylne
w odcinku Th rdzenia od C3 do C2 parzyste słupy boczne
część środkowa istoty szarej, która otacza kanał środkowy zwana jest istotą pośrednią środkową przechodząca w kierunku bocznym w istotę pośrednią boczną
w przekroju poprzecznym słupy tworzą odpowiednie rogi istoty szarej : przednie, tylne i boczne.
W rogach przednich rdzenia kręgowego znajdują się jądra ruchowe nerwów rdzeniowych dające początek korzeniom brzusznym, czyli przednim nerwom rdzeniowym
W rogach tylnych znajdują się jądra informacyjne
W rogach bocznych znajdują się skupienia komórek tworzących jądro pośrednie boczne. Rogi boczne zbudowane z komórek nerwowych należących do układu nerwowego autonomicznego ( cz.współczulna)
Istota biała rdzenia kręgowego dzieli się na sznury: przednie, boczne i tylne
W sznurach biegną włókna przewodzące impulsy z rdzenia do mózgowia oraz z mózgowia do rdzenia kręgowego, a następnie nerwami rdzeniowymi na obwód do narządów wykonawczych (efektorów). Istota biała tworzy układ przewodzący rdzenia kręgowego (drogi nerwowe)
Znaczenie rdzenia kręgowego
Rdzeń kręgowy spełnia dwa główne zadania : jest narządem odruchów i narządem przewodzenia. Jako narząd odruchów przyjmuje on poprzez neurony informacyjne korzeni tylnych pobudzenie z receptorów i bez oddziaływania ośrodków położonych w mózgu inicjuje stereotypowe odruchowe czynności mięśni szkieletowych, gładkich oraz gruczołów, które służą do utrzymywania życia ustroju. Wszystkie drogi służą do wykonywania tej czynności rdzenia kręgowego tworzą razem drogi własne rdzenia.
MÓZGOWIE
mieści się w jamie czaszki, ma kształt bardzo do niej podobny
powierzchnia podstawna wypełnia doły jamy czaszki - przedni, środkowy, tylny
powierzchnia wypukła mózgowia odpowiadająca pokrywie czaszki jest podzielona, w płaszczyźnie strzałkowej szczeliną podłużną mózgu na dwie półkule mózgu
powierzchnia przyśrodkowa - od strony sąsiedniej półkuli mózgu
w głębi bruzdy znajduje się ciało modzelowate zbudowane z włókien nerwowych, które łączy dwie półkule
w dole tylnym czaszki znajduje się móżdżek oddzielony od półkuli szczeliną poprzeczną mózgu
ku przodowi do móżdżku na podstawie czaszki spoczywa pień mózgu. Mózgowie otoczone jest oponami
spoidło wielkie mózgu -> ciało modzelowate (inaczej)
Podział mózgowia
Mózg (dwie półkule mózgowe)
Pień mózgu (miejsce ośrodków czynności wegetatywnych np. ośrodek oddechowy)
Móżdżek - odpowiedzialny za koordynację i utrzymywanie równowagi
Masa mózgu wynosi przeciętnie 1375-1405g u mężczyzn, 1245-1275g u kobiet, a średnia objętość to 1330cm3.