Fitosocjologia
zajęcia terenowe (zdjęcie fitosocjologiczne)
Mininalna powierzchnia:
drzewostan
krzewy
runo
mchy
krzewy+runo+mchy = 200m kw
Frekwencja (udział procentowy danej rośliny w pokryciu)
100% - 75% → 5
50% - 75 → 4
25 - 50 → 3
5 - 25 → 2
>5% → 1
pojedynczo → + (nieoznaczamy towarszyskości)
Towarzyskość (w rozproszeniu czy grupowo)
łany/ stany → 5
łany poprzerywane → 4
duże grupy → 3
małe grupy → 2
kępy → 1
I szy zjazd WYKŁAD
szata roślinna → geobotanika
flora → florystyka
roślinność → fitosocjologia
Gatunki
glony (4000)
mszaki (1000)
paprotniki (70)
nagonasienne(20)
Roślinność
liczba syntaksonów:
zespoły - 500
związki - 112
rzędy - 60
klasy - 40
Najliczniejsze klasy
Molinio - Arhenatheretea → 46
Stellariatea mediae
Jednostki syntaksyczne
KLASA (class - Cl.) - etea Querco - Fagatea
RZĄD (ordo - O.) - etalia Fagetalia
ZWIĄZEK (alliance - All.) - ion Carpinion betuli
Zespół (association - Ass.) - etum Tilio - Carpinetum
Charakterystyczna kombinacja gatunków ChSC
ChSC Ass. = ChAss. + Ch.All + ChO. + ChCl. + D + Comp IV+V
gdzie: - Ch - gatunki charakterystyczne
D - gatunki towarzyszące
II Zjazd WYKŁAD
Elementy charakterystyki zespołu roślinnego:
zasięg geograficzny
skała macierzysta
poziom wód gruntowych
gleba
próchnica
zwarcie warstw
charakter warstw
skład gatunkowy warstw
Bór sosnowy świeży subatlantycyki Leucobryo - Pinetum
piaski słabo gliniaste, luźne
gleby bielicowe i rdzawe
próchnica : mor
zwarcie 70%
drzewostan : Sn, Św
krzewy: Jarząb, Kruszyna, jałowiec
runo niskie (krzewinki) - Vaccinum myrtillus, V. Vittis - idea, Calluna vulgaris, Festuca ovina, Trientalis europaea, Melamphyrum pratense, Pteridium aquilinum
dobrze rozwinięta warstwa mszysta (80 %) - Pleuropzium Schreberii, Dicranum polysetum, D. undulatum.
Klimat oceaniczny, jest szeroko rozpowszechniony w zachodniej, srodkowej i południowej Polsce
Bór sosnowy suchy (sosnowy bór chrobotkowy) Cladonio - Pinetum
piaski luźne
w gruntowe poza profilem >5m
próchnica kseromor
bielice inicjalne
drzewostan luźny Sn
krzewy Jałowiec, Kruszyna
runo skąpokrzewinkowe (ogólno borowe) + Hieracium pilosella, Thymus serpyllum, Corynephprus canescens.
Warstwa porostowo - mszysta (Cladonia abuscula, Cladonia rangiferina, Cetraria islandica, Dicranum polysetum i undulatum, - Rzęsiak pospolity gatunek charakterystyczny)
Bór wilgotny śródlądowy (Molinio - Pinetum)
- piaski luźno gliniaste
próchnica higro mor
zwarcie koron 70 - 90% (Sn, Brz om.)
krzewy Kruszyna + podrost drzewostanu, duże zwarcie
runo wysokotrawiaste - Trzęślica modra, Calamagrostis arundinacea - elementy b. bagiennego - Vaccinum uluginosum
mchy ogólno norowe + Polytrychum comune (domieszkowo)
cala Polska poza pasem południowym górskim
Bór bagienny Vaccino uluginosi - Pinetum
piaski luźne, grubo ziarniste
w. gruntowa 0 cm
torfowiska wysokie spagnowe
Drzewostan luźny Sn
krzewy głównie podrost Sn
runo wysokokrzewinkowe: Vaccinum uluginosum, Ledum palustre, ogólno borowe domieszkowo, Vaccinum oxyccocus, Wełnianka pochwowata, Andromeda polifolia, Drosera sp.
warstwa mszysta (Torfowce - Sphagnum sp., Próchniczek bagienny + ogólno borowe domieszkowo)
glównie na wyżu polska północna i centralna, niezbyt często na niżu,
GRĄDY
Wysokie:
Grąd subkontynentalny Tilio Carpinetum (wschodniopolski)
gleby płowe, brunatne
próchnica: moder
równiny morenowe
piaski gliniaste
zwarcie koron - 100%
drzewostan Db, Lp, KL, Gr
krtzewy (dobrze rozwinięte) - Coryllus avellana, Euonymus verucosus, Euonymus europaeus.
Runo - Carex digitata,Galeobdolon luteum, Galium Schultesii, Isophyrum thalictroides)
Wschodnia i centralna cześc Polski, w niskich Karpatach na granicy dolna granicą regla dolnego.
Grąd środkowoeuropejski - Galio - Carpinetum
drzewostan (Db, GR, Bk, Lp, Kl)
Podszyt (ogólno grądowe + Głogi)
runo - Galium sylvaticum, Jaskier róźnolistny,
południowa i środkowozachodnia część Polski.
Grąd subatlantycki Stellario - Carpinetum
gl. płowe, brunatne
drzewostan Db, Gr, Bk, Lp. Kl
Podszyt - Coryllus avellana, Euonymus europaues, Lonicera sp, Crataegus, Daphne mezereum
runo - brak ciepłolubnych - Stellaria holostea, Melamphyrum sylvaticum
północno zachodnia część kraju, glównie na Pomorze po linię Noteci na południu oraz Wzniesienia Elblądzkie i Warmie na Wschodzie
Grąd trzcinnikowy (Tilio - Carpinetum - Arundinacetum)
Jasne siedlisko
trzcinnik leśny, konwalja majowa, borówka czernica i gatunki ogólnogrądowe
Grąd niski czyścowy (Tilio - Carpinetum - Stychiosum)
gleby brunatne oglejone, płowo brunatne
w gruntowe - 1 m
próchnica moder mull
drzewostan pełny, zwarty, domieszka jesionu, pionierska olcha, wiąz
runo ogolno grądowe i łegowe → Ficaria verna, Anemone ranunculoides, Corydalis cava/solida, Stachys sylvatica, Stellaria nemorum, Aegopodium podagraria.
Bory mieszane świeże/ wysokie
gleby brunatne, utwory morenowe
woda gruntowa 3,5 m (poza profilem)
drzewostan Db i Sn gatunki koodominujące
warstwa krzewów dobrze rozwinięta (50%)
runo grądowe, elementy ogólno borowe i gatunki własne:
Luzula pilosa, Melica nutans, Convallaria maialis, Maianthemum bifolium, Polygonatum odoratum, Fragaria vesca, Oxalis acetosella
Bór subkontynentalny - Querco robori Pinetum
domieszce występują: brzoza brodawkowata, osika, rzadziej świerk i modrzew.
Warstwa krzewów obficie rozwinięta, złożona głównie z leszczyny (Corylus avellana), kruszyny (Frangula alnus), jarzębiny (Sorbus aucuparia), jałowca (Juniperus communis) i z podrostów gatunków drzewiastych.
Orlica pospolita (Pteridium aquilinurri) często tworzy górną warstwę runa, w którym przeważają elementy borowe, jak: borówka czarna (Vaccinium myrtillus) i brusznica (V. vitis-idaea), nawłoć pospolita (Solidago virga aurea), siódmaczek leśny (Trientalis europaea), wrzos pospolity (Calluna vulgaris), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense) i trawy — kostrzewa owcza (Festuca ovina), trzcinnik leśny (Calamagrostis arundinacea), śmiałek pogięty (Deschampsia flexuosa). Z mchów występują takie gatunki, jak: rokietnik pospolity (Entodon schreberi), widłoząb miotłowy (Dicranum scoparium), widłoząb falisty (D. rugosum = D. undulatum), gajnik lśniący (Hylocomium splendens) i płonnik strojny (Polytrichum attenuatum
Cały kraj z wyjątkiem Pomorza, gor i terenów górskich
Bór mieszany subborealny - Serratulo Pinetum (Polska Płn Wschodnia)
malina kamionka, miodownik melisowaty, Pierwiosnka wiosenna, Lilia złotogłów, Kampanula trachelium.
Klimat kontynentalny i chlodny, północno-wschodnia i środkowo wschodnia Polska
Łęgi(woda płynąca, zyzna natleniona)
Łęg przystrumykowy - Fraxino - Alnetum
Doliny małych rzek i strumieni
Gleby hydrogeniczne - murszowe, czarne ziemie
Wody gruntowe od 0,5 do - 0,5 (zatopienia)
Próchnica mull
Obszar calej Polski
Małe zwracie drzewostanu Js i Olsz
Krzewy : Czeremcha pospolita, Viburnum opulus, Sambucus nigra.
Runo (do 2 metrów) Urtica dioica, Filipendula almaria, Impatiens noli - tangere, Circea lutetiana(Czartwa pospolita)
10 - 15cm - Ficaria verna, Chrysosplenium alterinifolium, Ranunculus repens, Carex remota(t. rzadkokłosa), Stellaria nemorum
Mchy - Plagiomnium affine, Brachythecium (Krótkosz), Eurynchium(Dzióbek)
Cała Polska (poza wysokimi partiami gór)
Łegi Wierzbowo Topolowe - Salicii - Populetum
Doliny wielkich rzek, corocznie kilkakrotnie teren zalewowy, poza oddziaływaniem kry
Drzewostan Salix alba, Salix cinerea, Populus nigra, Populus alba, Populus x canescens
Mada piaszczysta
Sciółki brak
Krzewy : salix vinimalis, s. purourea
Runo specyficzne, czasem spotykane w olsach: krwawnica, sadziec konopiasty, Żywokost lekarski, Trzcina pospolita, Bylica pospolita, Pokrzywa zwyczajna, Ogólnołegowe, Chmiel pospolity (od strony wody), Kielisznik zaroślowy, Cuscuta (Kanianka), Wyzpin jagodowy (Cucubalus baccifer).
Łeg jesionowo - wiązowy - Fraxino Ulmetum
taras nadzalewowy
czarne ziemie
wodagruntowa ok. 2 metrów
próchnica mull
doliny wielkich rzek
w drzewostanie nie ma grabu
3 gatunki wiazów, jesion domieszkowo, pionierska olcha
Krzewy: Malus sylvatica, krzewy łęgowe, Cornus sanguinea
Runo (bardzo silna aspektowość, pełne zwarcie szczególnie wiosną) - Ficaria verna, Corydalis solida/cava, Anemone ranunculoides, Gagea sp. (Złoć), kupkówka Aschersona + domieszka łęgowych, w lecie domieszka grądowych, Paris quadrifolia, Rubus caescius, Galium aparine.
Nizinno - wyżowa cześc polski, w pobliżu dużych rzek.
Olsy(olesy) -woda stojąca (stagnująca)
W podlozu gliny, niecki wypełnione wodą
Ols porzeczkowy - Ribeso nigri - Alnetum.
pośród gradów tzw żyznych
w ciągu roku zalane wodą, okres wegetacyjny pompa transpiracyjna rusza gdy ustepuje woda.
Gleba - torf olszowy (duża zawartość elementów drzewnych)
Próchnicy brak
Drz - Olsza czarna, jesion śladowo.
Krz - wierzby szerokolistne - S. aurita, s. cinerea, krzewy łegowe, Ribes nigrum.
Runo - turzyce wysokie, Caltha palustris, Solanum dulcamara, rośliny pływające, Hottonia palustris (Okrężnica bagienna), na kępach - carem elongata, elementy borowe (bezciepłolubnych i sucholubnych) paprocie (Atrychium filix femina, Pteridium aquilinum), domieszka elementów łegowych, domieszkowo grądowych.
Cala nizinno wyżynna Polska, w miejscach o wysokim poziomie wód gruntowych
Dąbrowa świetlista Potentillo - Quercetum
Gleby brunatne
Moder
Wody gruntowe 3 - 5 m
Drzewostan luźny Db
Krzewy - Głogi, Róża dzika, Berberis vulgaris
Najbogatszy gatunkowo - nawet do 10 gatunków
Duzy zespół ogólnoborowych, pełny zestaw gatunków grądowych, gatunki charakterystyczne na okrajkach - Koniczyna dwugłosa, Targanek szerokolistny (Astragalu glacyphyllos), Vicia sylvatica, Trollius Europaeus (Pelnik europejski), Betonica sp., Galium boreale, Potencilla alba, Lathyrus niger, Ranunculus polyanthemos (J. wielokwiatowty).
Mchy - Pleurozium(Rokietnik), Poltrichiastrum formosum (Płonnik strojny)
Środkowy pas Polski od wschodu do zachodu
Bor mieszany niski - Querco Piceetum
Wilgotny
Gleby brunatne lekko oglejone
Próchnica higromoder
Utwory piaszczysto gliniaste
Drzewostan - Db, Św, Oś
Krzew - podrost, leszczyna, kruszyna, grab (nie wchodzi w drzewostan)
Runo - elementy borowe (bez ciepłolubnych), grądowe (bez silnie eutroficznych), boru mieszanego (bez cieplolubnych), trzcinnik leśny, Mycelis muralis, Dryopteris carthusiana, Lycopodium annotinum, gatunki wilgociolubne (Lysymachia)
Mchy - płonnik - Polytrychum commune
Północno wschodnia Polska, na Krancach borealnej granicy zasięgu świerka.
Swierczyna na torfie - Spaghno - Piceetum
Północny wschód
Elementy ogólno borowe i b bagiennego
Gleby glejobielicowe przykryte torfami
Wody gruntowe od - 0,5 - 1 m
Północno wschodnia Polska, na Krancach borealnej granicy zasięgu świerka.
Zachód
Kwaśne dąbrowy - Calamagrostio - Quercetum
Drz - quercus petrea (niemal wylacznie z Bk i Sn)
Gleby boru mieszanego brunatne lekko oglejone
Krz - leszczyna i podrost + elementy atlantyckie - wiciokrzew
Runo - elementy b mieszanego (+ światlolubne) mniej światłożądnych, Calamagrostis arundinacea
Runo niskie - komplet gatunków z boru mieszanego, domieszka grądowych (mezotroficznych) Anemone nemorosa, melamphyrum sp. Hieracium sp. - baldaszkowy, sabaudzki, kosmatka gajowa
Zachodnia część nizu polskiego, środkowa i południowa wielkopolska
Dabrowa kwasna wilgotna - Molinio - Quercetum
Brzoza omszona w Drz
Molinia caerulea(trzęslica modra), Lysymachia
Mchy - Polytrychum commune
BUCZYNY
Uboga buczyna (kwaśna) - Luzulo pilosae Fagetum
- gleby płowe, brunatne
próchnica: moder - mull
Drz : Bk (pełne zwarcie prawie 100%)
Krz - słabo lub nielicznie
Runo słabo (zła ściółka moder mull) elementy ogólnoborowe Trientalis europaeus, atlantyckie, boru mieszanego (bez swiatlolubnych - do dna lasu dochodzi ok. 5% światła) Luzula pilosa (kosmatka owlosiona), elementy gradowe, Wiechlina gajowa, Dryopteris carthusiana, Turzyca palczasta, duze nawiązanie do świetlistych dąbrów.
Na Pomorzu i wyspowo na Mazurach, zachodnia część kraju oraz pas środkowych i południowych wyżyn
Kwaśna buczyna górska - Luzulo nemorosae - Fagetum
Elementy górskie Starzec gajowy, w runie także acydofilne jak borówka czernica, konwalijka dwulistna, trzcinnik leśny, szczawik zajęczy, paprocie :zachyłka oszczepowata, nerecznica krótkoostna, cienistkta trojkątna,
Mchy - złotowłos strojny, widłoząb miotlowy, rzadko zurawiec falisty, na miejscach suchych chrobotki.
Buczyna żyzna - Melico - Fagetum
drzewostan w pelnym zwarciu
runo do 50% zwarcia
aspektowość
Drz domieszka Acer pseudoplatanus
Krz Lonicera
Runo Hedera Helix, komplet o. gradowych i gatunków buczynowych przechodzących do gradów (Dentaria bulbifera (żywiec cebulowy), galium odoratum , żankiel zwyczajny, Mercuriallis perenis (szczyr trwały)
Pomorze zachodnie
Buczyna żyzna górska - Dentario - Fagetum
komplet z żyznej buczyny + Lonicera nigra, Sambucus racemosa, Paprotnik kolczysty, dentaria glandulosa (Buczyna Karpacka) Dentaria enneaphyllos (Żywiec dziewięciolistny - Buczyna Sudecka), Tojeść gajowa (Lysymachia nemorum) Żywokost sercowaty , Lunaria rediviva (miesiącznica trwała)
zachodnie i wschodnie Karpaty