Pytania ogólne na egzamin dyplomowy - Instytut Pedagogiki
Miejsce pedagogiki społecznej w strukturze nauk pedagogicznych. Przedmiot i zadania pedagogiki społecznej.
Jest częścią pedagogiki ogólnej. Jako nauka zajmuje się badaniem warunków środowiskowych wywierających wpływ na proces wychowawczy, natomiast jako teoria wychowania, ukazuje społeczny oraz kulturowy charakter i funkcje wychowania. Przedmiot badań dla pedagogiki społecznej stanowi człowiek wraz z całym jego otoczeniem, wraz ze społecznymi uwarunkowaniami, ale także proces wychowania, zmiany jakie dokonują się w wychowanku pod wpływem wychowania, proces rozwoju i kształtowania się jego osobowości. Zadania: zbierać wiedzę o całej rzeczywistości wychowawczej; analizować przebieg procesów wychowawczych; obserwować zjawiska wychowawcze i opisywać je; wysuwać wnioski płynące z obserwacji; wykrywać i wyjaśniać związki i zależności jakie zachodzą między zjawiskami wychowawczymi; oceniać pozytywny i negatywny wpływ wszystkich elementów składowych procesu wychowania na rozwój osobowości wychowanka; opracowanie celów, zasad, metod i form pracy pedagogiki społecznej.
Bezrobocie w epoce ponowoczesnej jako problem pedagogiki społecznej.
Uważane z jeden z najważniejszych problemów społecznych i ekonomicznych ponieważ niesie on wiele konsekwencji negatywnych dla gospodarki państwa, a także osób bezrobotnych. Bezrobocie nie oznacza tylko nie wykorzystania części siły roboczej, nie oznacza tylko9 niższej produkcji w gospodarce, ale mówiąc o bezrobociu musimy zwrócić uwagę na pogorszenie poziomu życia osób bezrobotnych, flustrację i niezadowolenie społ. Bezrobocie powoduje także rozwój niekorzystnych zjawisk społecznych.
Etapy rozwoju pedagogiki społecznej w Europie i w Polsce.
Etapy rozwoju pedagogiki społecznej na świecie.
Można wyróżnić 5 zasadniczych okresów, w których kształtowała się pedagogika społeczna.
1. Okres, w którym podejmowano przede wszystkim praktyczną działalność wychowawczą bez głębszej refleksji naukowej. Okres ten otwiera m.in. działalność Johana H. Pestalozziego /1745-1827/, Friedricha A. Diestrwega /1790-1866/ i Roberta Owena /1771-1858/.
2. Okres uprawiania pedagogiki społecznej w sposób spekulatywny /wypatrywanie, śledzenie/ bez bliższego powiązania jej z badaniami empirycznymi. Reprezentanci tego okresu to Paul Bergmann /1869-1946/ i Paul Natrop /1854-1924/, oni pierwsi użyli nazwy „pedagogika społeczna”.
3. Rozwój pedagogiki społecznej na podstawie badań empirycznych wraz z rozwijającą się refleksją metodologiczną. Jest to okres silnego rozwoju tej subdyscypliny. W Polsce jest on ściśle związany z działalnością naukową Heleny Radlińskiej /1879-1954/.
Mary Richmond /1861-1922/ wprowadza do metodologii pedagogiki społecznej pojęcie diagnozy społecznej, oparte głównie na wywiadzie środowiskowym.
4. Okres ilościowego wzrostu badań empirycznych z zakresu pedagogiki społecznej, wykazujących różne orientacje metodologiczne, najczęściej jednak skłaniające się ku socjologii wychowania. Na podkreślenie zasługują w tym okresie badania monograficzne, głównie z udziałem nauczycieli. Jest to okres wyraźnego poszerzania pola badawczego pedagogów społecznych.
5. Próby syntetyzowania niejako rozsianych badań empirycznych - w tym nakreślania nowych obszarów badawczych oraz swoistej już metodologii. Okres ten pojawiał się już dość wcześnie w rozwoju ped. Społecznej i dlatego nie można go zamknąć w wyraźnych ramach czasowych. Wskaźnikiem są pierwsze i kolejne opracowania syntetyczne i podręcznikowe. Najpełniej uczyniła to Irena Lepalczyk wskazując na pionierską rolę H.Radlińskiej w polskiej i światowej pedagogice społecznej.
Powstanie i rozwój polskiej pedagogiki społecznej w Polsce
- faza wstępna lata 80te Xix do ok. 1925 (Powstanie Studium Pracy Społeczno- Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej)
-faza rozwoju i stabilizacji 1925-1945- badania i kształcenie pracowników społecznych
-faza adaptacji do warunków PRL- szkoła i środowisko, wychowanie pozalekcyjne, czas wolny, edukacja ustawiczna
-faza readaptacji po 1980, pedagogika społeczna otwarta na zmianę społeczną i budowę społeczeństwa demokratycznego.
Agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego.
Z agresją i przemocą nierozerwalnie związana jest nietolerancja. Największe zbrodnie człowieka zrodziły się z nietolerancji. Nietolerancja czyli nieuprawniona agresja czyli brak poszanowania cudzych uprawnień inspirowała okrucieństwo człowieka, instytucji i systemów. Czymże jest nietolerancja. Nietolerancja to zachowanie lub opinia skierowana przeciwko ludziom, zjawiskom lub wartościom, które „nam” nie odpowiadają, są „inne” w celu ich zmiany lub zniszczenia mimo, że ich istnienie lub posiadanie jest uprawnione przez prawa natury, obyczaj, moralność.
Można sformułować opisową, wieloskładnikową definicję tego pojęcia. Nietolerancja oznacza:
1. Postawę (zachowanie, sąd) wynikające z procesów rozumowych lub pseudo rozumowych, umotywowane różnymi czynnikami, o silnym zabarwieniu emocjonalnym;
2. Podmiotem takich zachowań lub przeświadczeń są jednostki, grupy, instytucje lub państwo;
3. Dotyczą innych ludzi, grup, instytucji, ich właściwości, systemów wartości: praw ludzi do posiadania odrębności w myśleniu, zachowaniu i wartościach;
Wyraża się w różnych postaciach agresji, przymusu, eliminowania, ograniczania lub niszczenia.
Jakie są źródła nietolerancji? Na pierwszym miejscu trzeba wymienić ignorancję. Nie tylko dlatego, że nastawienia nietolerancyjnie i gotowość do nietolerancyjnych zachowań cechuje w większości ludzi o niskim poziomie wykształcenia lecz przede wszystkim dlatego, iż obiektem nietolerancyjnych zachowań i działań są ludzie i zjawiska postrzegani jako „inni” , obcy i nieznani. Drugie miejsce wśród źródeł nietolerancji zajmuje poczucie odmienności. Na następnych lęk i zagrożenia, przesądy- jako szczególną postać ignorancji, ale różniącą się od niewiedzy uporczywością trwania. Również źródłami nietolerancji mogą być dyspozycje psychiczne warunkowane cechami osobniczymi oraz dyspozycje psychiczne warunkowane okolicznościami zewnętrznymi czyli propaganda, system wychowania itd.
Rzadko zdarza się sytuacja aby akt nietolerancji miał jednoznacznie określone źródło. Na ogół u źródeł zachowań nietolerancyjnych spotykamy syndrom okoliczności i uwarunkowań, w którym z trudem daje się wyodrębnić wielkość i natężenie poszczególnych, cząstkowych przyczyn.
Bezdomność - obraz zjawiska i populacji ludzi bezdomnych jako problem współczesnej pedagogiki społecznej.
Niektórzy badacze podkreślają, iż istotą problemu bezdomności jest niewydolność mechanizmów społecznych służących lokowaniu ludzi na lepiej czy gorzej zdefiniowanych pozycjach społecznych (szczególnie dotyczy to wychowanków domów dziecka, czy też byłych więźniów) oraz wsparcia społecznego ze strony najbliższego otoczenia (rodziny, lokalnej społeczności), np. w przypadku osób starych, schorowanych, doświadczających przemocy w rodzinie, bezrobotnych. Kazimierz Frieske zwraca uwagę na fakt, iż marginalizujące efekty ekskluzji nasilają się zawsze wtedy, gdy maleje pula zasobów do podziału między członków ludzkiej wspólnoty; im ona jest mniejsza, tym ostrzejsze stają się kryteria konwencjonalnej „normalności” , a co za tym idzie - mniejsza skłonność do pomocy ludziom znajdującym się w trudnej sytuacji.
Istotnym problemem związanym z bezdomnością jest brak wiedzy na temat rzeczywistej liczby osób bezdomnych, którą na podstawie różnych źródeł określa się od 30 do nawet 300 tysięcy. Jedynym miarodajnym źródłem wiedzy w tym zakresie jest liczba osób, którym formalnie udzielona została pomoc przez ośrodki pomocy społecznej. Liczba ta ulega okresowym zmianom, oscylując wokół wartości 30 tysięcy. W 2002 roku liczba ta wynosiła 31.382 osoby .
Natomiast ze sprawozdań nadsyłanych przez organizacje pozarządowe do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w związku z udzieloną dotacją na pomoc osobom bezdomnym wynika, iż udzielają one pomocy ok. 80-130 tys. osobom. Szacunkowe dane określające liczbę bezdomnych na 300 tysięcy pochodzą od Stowarzyszenia „Monar”. Rozbieżności te mogą wynikać z faktu, iż część wiele osób bezdomnych uzyskuje pomoc z kilku źródeł, co powiększa ogólną liczbę osób objętych pomocą. Nie wszyscy zgłaszający się po pomoc żywnościową i medyczną i deklarujące się jako bezdomne są też sprawdzane , co również zawyża statystyki. W dodatku bezdomni częściej niż inne grupy przemieszczają się po kraju, bądź nie korzystają z oferowanych oficjalnie form pomocy, co dodatkowo utrudnia ich ewidencję. Bezdomni zostali objęci ostatnim Spisem Powszechnym, jednak zapewne uzyskane dane nie będą ścisłe - letnia pogoda nie sprzyjała gromadzeniu się bezdomnych w miejscach, w których łatwo było by dokonać spisu (np. dworce, noclegownie).
O randze bezdomności wśród problemów społecznych decydują nie tylko trudne do uchwycenia parametry ilościowe, ale również dynamika zjawiska i zmiany w strukturze populacji. Syntetyczne opracowania z dziedziny polityki społecznej podkreślają narastające tempo zjawiska, wykraczanie jego zasięgu poza grupy i środowiska tradycyjnie kojarzone z bezdomnością . Z bezdomnością związane są też takie negatywne zjawiska, jak alkoholizm narkomania, żebractwo, prostytucja, przestępczość, zagrożenia epidemiologiczne.
Wymień pedagogów społecznych, omów działalność pedagogiczną jednego z nich.
Jan Henryk Pestalozzi, Herbert Spencer, Wilhelm Diesterweg, Stanisław Szacki, Stanisław Karpowicz, Paul Bergemann, Ludwik Krzywicki, Edward Abramowski, Helena Radlińska
Stanisław Szacki - wg. Niego dziecko w wieku szkolnym podlegało najmniej jednemu z 3 kręgów środowiska:
rodziny i jej członkami o wzajemnych więzach i stosunkach pomiędzy nimi.
ulicy - szare otoczenie społ. ( małe środowiska wieś).
szkoły - zamknięte środowisko wychowawcze
Szkoła miała organizować życie społeczności dziecięcej. Poszerzał oddziaływanie szkoły aktywnością wpływów wychowawczych instyt., placówek i urządzeń pozaszkolnych.
Wyznaczał szkole 4 zalety działalności: 1) szkoła wyposaża dzieci i młodzież w umiejętności i wiadomości, daje wykształcenie racjonalne. 2) szkoła organizuje życie społeczne dzieci lub współdziała w jej organizowaniu, dlatego należy wspierać organizacje młodzieżowe . 4) szkoła może przetwarzać środowisko, dokonywać w nim pozytywnych zmian wychowania w szkole. Widziała on nauczyciela w trójjedynej postaci uczącego, działania i badacza społ. szkolnej oraz pozaszkolnej. Nauczyciela i uczniów traktował jako budowniczych lepszego środowiska - bliskiego i najszerszego, a więc także jako budowniczych lepszego ustroju społ.
Wielowymiarowa geneza zaburzeń przystosowania społecznego - wprowadzenie do problemu pedagogiki społecznej.
Genezy nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży można dopatrywać się w pojedynczych silnych czynnikach takich jak niski status społeczno - ekonomiczny rodziny, występowanie zjawisk patologicznych w rodzinie, kontakt z podkulturą przestępczą albo w zaburzeniach osobowości lub czynnikach słabiej działających ale licznych np. niepowodzenia w nauce szkolnej, brak pozytywnych wzorów, frustracje w zaspokajaniu potrzeb niższego i wyższego rzędu, brak należytej opieki ze strony rodziców itp.
Pojęcie socjalizacji. Socjalizacja pierwotna i socjalizacja wtórna.
Socjalizacja (łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie tej jednostki, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko zaczyna stawać się istotą społeczną. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (takie jak szkoła czy kościół).
Procesy socjalizacji możemy podzielić na pierwotne i wtórne.
Socjalizacja pierwotna — składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja wtórna — składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych (instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.).
Wąskie i szerokie pojęcie wychowania.
SZEROKIE - „Poprzez wychowanie rozumie wszystkie rodzaje działań społecznych, które charakteryzują się następującymi właściwościami, cechami konstytutywnymi: akomodacją, aproksymacją oraz indoktrynacją.” Tchorzewski
Akomodacja - przystosowanie jednostek bądź grup do zastanych warunków i wymagań społecznych
Aproksymacja - przybliżanie jednostkom ich możliwości oraz form zachowań, które przyjmują postać określonych powinności, jakich dopełniać powinien człowiek przynależący do określonej społeczności
Indoktrynacja - systematyczny i zorganizowany wpływ na poglądy i przekonania jednostek bądź grup.
Szerokie ujęcie wychowania jest dość niebezpieczne i łatwo może wprowadzić dezorientację, ponieważ mieści w sobie wszelakie oddziaływania człowieka na człowieka, co nie zawsze posiada aspekty pozytywnych wpływów rozwoju jednostki, jej wzrostu moralnego.(Konarzewski)
WĄSKIE - aspekt teleologiczny (musi być wyraźnie określony cel) i prakseologiczny (musi być wyraźnie określony rodzaj działalności wychowawczej).
Współzależność rozwoju i wychowania.
Rozwój - jest to seria etapów przez które przechodzi istota żywa by osiągnąć pełnię rozkwitu
Wychowanie - wszelki wpływ środowiska zew. na jednostkę
Pojęcie nauczania, uczenia się i kształcenia.
Uczenie się - wg Okonia to proces, w trakcie którego na podstawie doświadczenia, poznania oraz ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest to rodzaj ludzkiej działalności, mający przewagę nad innymi formami takimi jak zabawa czy praca w okresie dzieciństwa oraz młodości.
Nauczanie - wg Okonia to planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywołaniu oraz utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach i postępowaniu w wyniku uczenia się, opanowywania wiedzy, przeżywania wartości oraz prowadzenia własnej działalności praktycznej. Jest to intencjonalna działalność związana z procesem kształcenia i wychowania.
Kształcenie - to całokształt czynności oraz procesów umożliwiających ludziom poznawanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz uczestnictwo w ich przekształcaniu i możliwie wszechstronny rozwój własnej sprawności fizycznej, umysłowej, zainteresowań oraz zdolności.
Współczesne koncepcje doboru treści nauczania (strukturalizm, progresywizm
i nauczania problemowe).
Strukturalizm - prekursorem tej koncepcji był Kazimierz Sośnicki, który tym określeniem starał się sprecyzować założenia związane z doborem i układem treści kształcenia socjalistycznej szkoły. Główną tezą strukturalizmu było założenie mówiące o przeładowaniu programów nauczania, z czym wiązał się postulat redukcji treści nauczania, co było sprzeczne z postulatem rozwoju nauki. Należy zatem tworzyć programy nauczania, które odzwierciedlają system wiedzy tak poszczególnych jej dyscyplin jak i całokształtu nauki.
Progresywizm - treści nauczania podzielone są na interdyscyplinarne bloki; uczniowie samodzielnie zdobywają wiedzę; nauczyciel jedynie obserwuje pracę uczniów; uczniowie biorą aktywny udział w zajęciach; uczniowie mają wpływ na dobór treści nauczania, przeważa uczenie się w toku rozwiązywania problemów; sporadyczna kontrola wyników kształcenia; współpraca uczniów podczas wykonywania zadań
szkoła stanowi główne, lecz nie jedyne miejsce uczenia się
Nauczanie problemowe - zespół czynności takich jak organizowanie sytuacji problemowych, formułowanie problemów, udzielanie uczniom niezbędnej pomocy w rozwiązywaniu problemów i sprawdzaniu tych rozwiązań, wreszcie kierowanie procesem systematyzowania i utrwalania tak uzyskanej wiedzy ( Okoń)
Określ charakter teorii wychowania jako nauki.
Teoria wychowania - dyscyplina pedagogiczna zajmująca się: problematyką celów, treści, metod i organizacji wychowania moralnego, społecznego, estetycznego, fizycznego
Jak należy rozumieć termin „wychowanie”. Porównaj pojęcie socjalizacji
z wychowaniem.
Wychowanie - to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:
- wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje - rodzina, kontakty społeczne, obyczaje, religia
- wychowanie instytucjonalne - celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka
- samowychowanie
Socjalizacja - to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości.
Wymień i scharakteryzuj podstawowe cele procesu wychowania.
Cele procesu wychowania: kreatywne, optymalizujące, minimalizujące, korekcyjne
1. Kreatywne (takie, w oparciu o które oddziaływania w jednostce chcą rozwinąć nowe zainteresowania, wywołać pożądane zachowanie, reakcje).
2.Optymalizujące (to zwiększenie lub rozszerzenie zainteresowania).
3. Minimalizujące (to likwidowanie niepożądanego zachowania, postawy metody).
4. Korekcyjne (te, które są w sytuacjach kiedy jednostka wymaga przekształcenia, korekcji zachowań, przekonań, postaw).
Wymień dziedziny wychowania, omów istotę i zakres wychowania moralnego.
Dziedziny wychowania:
- wychowanie moralne
- wychowanie estetyczne
- wychowanie seksualne
- wychowanie patriotyczne
- wychowanie umysłowe
- wychowanie religijne
- wychowanie zdrowotne
Wychowanie moralne - wychowanie to polega na wdrążaniu ludzi do zachowań zgodnych z przyjętymi w danym społeczeństwie normami umożliwiającymi harmonijne współżycie. Człowiek nie mógłby żyć w społeczeństwie, w którym nie obowiązywałyby normy regulujące zachowania ludzi gdyż byłby wtedy pewien własnego bezpieczeństwa, własnego mienia i spokoju. Wpajanie dzieciom i młodzieży zasad moralnych, zarówno przez wyjaśnianie ich znaczenia, jak i wdrażanie ich w we własnej działalności, ma na celu ochronę pojedynczych osób.
Wychowanie estetyczne a wychowanie przez sztukę.
Wychowanie estetyczne - polega na rozbudzaniu wrażliwości dzieci, młodzieży i dorosłych na różnorodne przejawy piękna w otaczającej nas rzeczywistości.
Wychowanie przez sztukę - mówiąc o nim, można by sądzić, że zawężamy jego treść w stosunku do tego, co dotąd zwykło się nazywać wychowaniem estetycznym. Ta dziedzina ma ogromne znaczenie w życiu każdej jednostki. Odnosi się ona bowiem nie tylko do relacji zachodzących między jednostką a innymi ludźmi, lecz także, i przede wszystkim, spełnia określone funkcje w stosunku do osobistego życia jednostki.
Cele i zasady wychowania i ich uwarunkowania.
Cele wychowania: kreatywne, optymalizujące, minimalizujące, korekcyjne
Zasady wychowania wg. Włodzimierza Szewczuka: motywacji, aktywności, bezpośredniości, zespołowości, indywidualizacji, praktyczności, receptywności, systemowości i trwałości.
Warunki skuteczności nagród i kar w wychowaniu.
Zarówno kary jak i nagrody stosowane bez umiaru stają się czymś powszechnym i nie przynoszą oczekiwanych efektów, zwłaszcza odnosi się to do kar.
Skuteczność oddziaływań wychowawczych (do których zaliczane są nagrody i kary) zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest wrażliwość dziecka. Jeśli jest ono delikatne i subtelne, to bodziec o minimalnym natężeniu będzie wpływał na pracę i zachowanie dziecka. Karząc dziecko wywołujemy w nim negatywne emocje: strach i lęk, które zbyt silne i długotrwałe prowadzą do zaburzeń emocjonalnych, dziecko staje się nieśmiałe, zalęknione, niepewne w działaniu, nerwowe.
Ważnym czynnikiem skuteczności karania jest siła kary. Kara za surowa w stosunku do przewinienia może spowodować więcej zła niż pożytku. Dziecko przestaje czuć się winnym, a uważa się za pokrzywdzonego. Zbyt łagodna kara nie tylko nie tłumi negatywnej czynności, a nawet ją intensyfikuje. Dziecko bagatelizuje karę, traktuje ją tak, jakby jej w ogóle nie było i uważa, że nic się nie stało.
O skuteczności karania decyduje konsekwencja w karaniu. Nie ma sensu powtarzanie: jeszcze raz tak zrobisz to... . Jeśli po serii kar, kolejna nie pojawiła się, mimo złego zachowania, to będzie to wydarzenie odczytane przez dziecko jako nagroda.
Kara wcześniejsza będzie skuteczniejsza niż kara późna. Nie może być tak, że po kilku dniach, czy godzinach rodzicom przypomni się, że dziecko w czymś zawiniło.
Trudność zadania, jakie stawiamy dziecku do wykonania także wpływa na skuteczność karania. Jeśli zadanie przerasta możliwości umysłowe bądź fizyczne dziecka, nie należy stosować kary. Często rodzice karzą dziecko za słabe postępy w nauce. Tymczasem okazuje się, że to nie jego wina, a dziecko karane jest wielokrotnie: złą oceną, brakiem pochwały ( to także kara), upokorzeniem przed kolegami, karą od rodziców.
Pojęcie i rodzaje diagnozy rozwiniętej oraz typy diagnoz szczegółowych.
DIAGNOZA ROZWINIĘTA
Diagnoza rozwinięta składa się z wielu uzupełniających się diagnoz cząstkowych, stawianych za pomocą specyficznych dla danego typu diagnoz metod diagnostycznych. Ziemski wyróżnia 5 diagnoz cząstkowych:
1. klasyfikacyjna = typologiczna - zalicza dane zjawiska lub stan do określonej klasy lub typu zjawisk
2. genetyczna = etiologiczna - wyjaśnia zjawisko lub stan rzeczy w kategoriach genetycznych. Odpowiada na pytanie: jak doszło do ukształtowania się zjawiska?
3. znaczenia = celu - wyjaśnia sens diagnozowanego wycinka rzeczywistości z teleologicznego punktu widzenia lub z punktu widzenia funkcji, jakie dane zjawisko spełnia w szerszym kontekście
4. fazy - określa stadium rozwojowe danego stanu rzeczy w chwili diagnozowania, przy założeniu, iż dane zjawisko ewaluuje w określonym kierunku
5. prognostyczna = rozwojowa - stwierdza główne tendencje rozwojowe w diagnozowanym wycinku rzeczywistości, prognoza formułowana jest zwykle na podstawie ekstrapolacji stanu obecnego w przyszłości.
Błędy diagnostyczne.
Omów diagnozę poprawną oraz dlaczego w procesie socjalizacji i wychowania
mówi się o diagnozie ciągłej.
Diagnoza negatywna a pozytywna.
Diagnoza negatywna - polega na rozpoznawaniu zaburzeń
Diagnoza pozytywna - polaega na wyszukaniu właściwości psychicznych i elementów środowiska mających pozytywne znaczenie dla jednostki.
Bezrobocie, bieda i ubóstwo jako nowe kategorie społeczne.
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy).
Bieda (ubóstwo) - to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne opisujące brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki, w szczególności w zakresie: jedzenia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych potrzeb kulturalnych i społecznych.
Rola i zadania Ośrodka Adopcyjno - Opiekuńczego.
Do zadań ośrodka należy:
1) gromadzenie informacji o dzieciach, które mogą być przysposobione lub umieszczone w rodzinie zastępczej;
2) przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz rodzinnych wywiadów środowiskowych, dotyczących osób zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka, kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej albo kandydatów do prowadzenia placówki rodzinnej;
3) wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych stwierdzających ukończenie szkolenia dla rodzin zastępczych według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia;
4) wydawanie kandydatom do prowadzenia placówek rodzinnych opinii o posiadaniu odpowiedniego przygotowania;
5) dobór rodziny przysposabiającej właściwej ze względu na potrzeby dziecka;
6) prowadzenie pomocy psychologicznej, poradnictwa pedagogicznego i prawnego dla rodziców dzieci umieszczonych w placówkach rodzinnych;
7) współpraca z sądem opiekuńczym, polegająca w szczególności na powiadamianiu o okolicznościach uzasadniających wszczęcie z urzędu postępowania opiekuńczego i sporządzaniu opinii w sprawach dotyczących umieszczania dzieci w rodzinie przysposabiającej, rodzinie zastępczej lub w placówce rodzinnej;
8) udzielanie pomocy w przygotowaniu wniosków o przysposobienie lub ustanowienie rodziny zastępczej i zgromadzeniu niezbędnych dokumentów;
9) działalność edukacyjna i upowszechniająca tworzenie rodzin przysposabiających, zastępczych oraz placówek rodzinnych;
10) wspieranie dyrektora placówki rodzinnej w sporządzaniu indywidualnego planu pracy z dzieckiem oraz dokonywanie oceny zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce rodzinnej;
11) współpraca z dyrektorem placówki rodzinnej w sporządzaniu okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w danej placówce;
12) realizowanie innych zadań przewidzianych w przepisach dotyczących opieki nad dzieckiem i rodziną.
Rola:
-prowadzi poradnictwo dla dzieci i rodziców oraz terapię rodzinną dla rodziców dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
-współpracuje z placówką rodzinną w zakresie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w tej placówce;
-prowadzi działalność diagnostyczno-konsultacyjną, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka, pełnienia funkcji rodzin zastępczych i prowadzenia placówek rodzinnych, a także szkolenie i wspieranie psychologiczno-pedagogiczne osób prowadzących rodziny zastępcze i placówki rodzinne oraz rodziców naturalnych dzieci objętych tymi formami opieki;
-wspiera rodziny naturalne w wypełnianiu ich funkcji opiekuńczo-wychowawczych poprzez prowadzenie poradnictwa rodzinnego i terapii rodzinnej;
-prowadzi szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych na podstawie programów szkolenia rodzin zastępczych.
Rola i zadania pośrednictwa pracy oraz punktów doradztwa zawodowego.
Ukaż podobieństwa i różnice w pracy Ognisk Wychowawczych i Kuratorskich
Ośrodków Pracy z Dziećmi i Młodzieżą.
Ognisko wychowawcze- jest placówką środowiskową mającą na celu zapobieganie niedostosowaniu i sieroctwu społecznemu dzieci i młodzieży oraz pomoc rodzicom mającym poważne trudności w ich wychowaniu, jak również tworzenie właściwych dla prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży warunków wychowawczych, materialnych i zdrowotnych. Ze względu na organizację, zakres i rodzaj opieki jest placówką wsparcia dziennego. Ogniska tworzy się dla dzieci w wieku od 6 do 17 lat z utrudnioną socjalizacją, z zaburzeniami zachowania, mających trudności w nauce, wychowujących się w trudnych warunkach materialnych i wychowawczych.
Główne cele ogniska:
wsparcie rodzin poprzez pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i bytowych, podtrzymywanie emocjonalnych więzi dziecka z rodziną,
· wspieranie rozwoju dziecka, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień,
· kształtowanie właściwych postaw, zachowań u wychowanków, podnoszenie ich
kultury osobistej,
· wdrażanie wychowanków do przestrzegania zasad współżycia w
społeczeństwie,
· wyrabianie u wychowanków właściwego stosunku do nauki i pracy,
eliminowanie zaburzeń zachowania, agresji, przemocy, wulgarności,
· pomoc w nauce.
Ognisko realizuje cele poprzez:
-pomoc w nauce - odrabianie lekcji, udzielanie korepetycji,
-zajęcia ogólnorozwojowe - zabawy dydaktyczne, sportowe i konkursy,
-rozwijanie zdolności dzieci - nauka języków obcych, zajęcia artystyczne, techniczne, intelektualne,
-organizowanie zajęć społecznie użytecznych - przedstawienia, sprzątanie,
-dożywianie - codzienny posiłek, w zakresie uzależnionym od pozyskanych środków,
-organizowanie zajęć plenerowych,
-organizowanie przedsięwzięć wspólnie z okolicznymi ogniskami wychowawczymi,
-przygotowywanie okolicznościowych programów artystycznych
-poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne, prawnicze, duchowe,
-opiekę lekarską, pielęgniarską i sanitarno-higieniczną,
-spotkania ze specjalistami od profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych,
-włączanie się do akcji organizowanych przez ogólnopolskie i światowe ośrodki lokalne
Do ośrodków kieruje się nieletnich na podstawie orzeczeń sądowych. Mogą z nich korzystać także nieletni mający rodziców, wobec których orzeczono ograniczenie władzy rodzicielskiej i jeżeli pozostają oni bez należytego nadzoru i opieki w czasie wolnym od zajęć szkolnych lub pracy oraz, gdy ze względu na cechy osobowości i sytuację życiową wymagają kontroli i pomocy.
Zadaniem ośrodków jest wdrażanie uczestników do przestrzegania zasad współżycia społecznego i porządku publicznego oraz kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy, a także budzenie zainteresowań i rozwijanie uzdolnień poprzez:
-udzielanie pomocy w usuwaniu zaniedbań wychowawczych;
-podnoszenie poziomu kultury osobistej;
-wyrabianie i utrwalanie nawyków pracy społecznie użytecznej;
-udzielanie pomocy w nauce przy zdobywaniu przygotowania zawodowego;
-organizowanie wolnego czasu;
-udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych;
-udzielanie pomocy materialnej.
Hospicja - rodzaje, zadania.
Rodzaje:
- hospicjum domowe, czyli opieka hospicyjna prowadzona w domu chorego. Zespół hospicyjny współpracując z rodziną roztacza opiekę nad chorym w jego domu, zwykle w sytuacji, gdy jest on już wypisany ze szpitala, po ostatnich zabiegach zwalczających chorobę, jakie można było przeprowadzić z medycznego punktu widzenia. Hospicja takie zajmują się również wypożyczaniem specjalistycznego sprzętu, szkoleniem rodziny w pielęgnacji i postępowaniu z chorym.
- prowadzenia opieki w szpitalu, w którym przebywa pacjent bądź w hospicjum stacjonarnym, czyli osobnym budynku, przeznaczonym tylko do tego typu opieki. Hospicjum stacjonarne jest przeznaczone głównie dla pacjentów, którzy wymagają - ze względu na ciężki przebieg nowotworu - stałej specjalistycznej opieki medycznej (dotyczy to głównie pacjentów z tzw. nowotworami płynnymi, jak białaczka, choć nie wyłącznie). Ten rodzaj opieki może być stosowany również wobec osób samotnych, nieposiadających bliskich.
Zadania:
aktywna i wszechstronna opieka nad osobami cierpiącymi na postępujące, przewlekłe choroby o niekorzystnym rokowaniu
Omów działalność Sądów do Spraw Rodzinnych i Nieletnich.
Rola i zadania Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno - Konsultacyjnych.
Rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne powołane na podstawie art. 84 § 2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich, są specjalistycznymi placówkami resortu sprawiedliwości, działającymi na zlecenie sądów rodzinnych, ale także prokuratury, policji i sądów, jeśli te rozstrzygają sprawy nieletnich . Ponadto są to instytucje prowadzące diagnozę, opiekę specjalistyczną i poradnictwo głównie w sprawach nieletnich, opiekuńczych, małoletnich oraz rodzinnych.
Ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne są bazą wyjściową dla zapewnienia sądom rodzinnym takiej współpracy z innymi resortami i organizacjami społecznymi, która umożliwiałaby kompleksowe ujęcie problemów małoletnich i nieletnich na tle całokształtu negatywnych zjawisk zachodzących wewnątrz rodziny, ujednolicenie oraz spójność orzecznictwa w sprawach dotyczących różnych zagadnień prawnych, rozpoznawanych w odrębnych trybach postępowania, a dotyczących tej samej rodziny, wprowadzenie terytorialnego podziału pracy powodującego, iż wszystkie sprawy dotyczące tej samej rodziny załatwiałby jeden sędzia, rozszerzenie mediacyjnej roli sądu zgodnie z zasadą utrzymania trwałości małżeństwa oraz rozwinięcie działalności profilaktycznej, wychowawczej i resocjalizacyjnej
Pytania na egzamin dyplomowy - Instytut Pedagogiki
Specjalność: Wychowanie obronne, dewiacje i patologie społeczne
1. Omów zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia), scharakteryzuj przyczyny.
Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) jest to zaburzenie percepcji, dotykające zwykle młode kobiety, polegające na tym, że osoba chora odbiera siebie jako osobą otyłą, gdy w rzeczywistości może być bardzo szczupła. Anoreksja powoduje wyniszczenie organizmu, pozostawiające często nieodwracalne zmiany. Dochodzi do ograniczania ilości jedzenia co w efekcie prowadzi do wychudzenia. Chorzy z jadłowstrętem powinni być pod kontrolą psychiatry. W przypadku dużego zaawansowania choroby osoba powinna być hospitalizowana.
Bulimia, podobnie jak anoreksja jest chorobą o podłożu psychicznym. Są to okresowe napady żarłoczności z utratą kontroli nad ilością spożywanych pokarmów - są to ataki przymusu jedzenia, nad którymi pacjent nie potrafi zapanować. Chorzy na bulimię czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu. Bulimia jest tez czasem określana jako wilczy głód, wilczy apetyt. Coraz więcej badaczy skłania się do poglądu, że zagrożenie bulimią w ostatnich dekadach istotnie wzrosło. Przeważa pogląd, że coraz więcej młodych kobiet zapada na to zaburzenie.
Przyczyn zachorowań na anoreksję i bulimię jest wiele. Najczęściej mówi się o presji otocznia, które lansuje ideał szczupłej, wręcz chudej kobiety. Mogą to być także własne głęboko ukryte problemy, z którymi nie potrafimy sobie poradzić, np. kłopoty w rodzinie, szkole, brak kontroli nad własnym życiem, a także autodestrukcyjne przekonanie, że niewiele zależy od nas samych. Przyczyn trzeba dopatrywać się również we wczesnym dzieciństwie i wzorcach myślowych pielęgnowanych często. nieświadomie przez całe życie.
2. Co to jest lęk? Wymień mechanizmy obronne i omów jeden z nich.
Lęk - wszechogarniający, nasilony, negatywny stan emocjonalny, który wpływa niekorzystnie na wszystkie procesy poznawcze
Mechanizmy obronne: wyparce, projekcja, przemieszczanie, zaprzeczenie, racjonalizacja
WYPARCIE - usunięcie ze świadomości niepotrzebnych myśli i pragnień.
PROJEKCJA - przypisywanie innym własnych nieakceptowanych cechach i pragnień
RZEMIESZCZANIE - wyładowanie nieakceptowanych emocji na inny obiekt niż ten, który je wywołał.
ZAPRZECZENIE - niedostrzeganie zewnętrznych nieakceptowanych faktów.
RACJONALIZACJA - przypisywanie zachowaniom społecznie pożądanych motywów
3. Przedstaw definicję uzależnienia.
Uzależnienia nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji. W praktyce określenie to ma kilka znaczeń. W języku potocznym termin "uzależnienie" jest stosowany głównie do osób, które nadużywają narkotyków (narkomania), leków (lekomania), alkoholu (alkoholizm), czy papierosów.
4. Wyjaśnij zjawisko mobbingu.
Oznacza cały system psychospołecznych relacji w miejscu pracy w postaci działania lub zachowania dotyczących pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu. To psychiczne, długotrwale szykanowanie pracownika w pracy przez przełożonych lub przez innych pracowników, dręczenie i molestowanie moralne. A ponadto zaczepianie, obmawianie, nieprzyjazne wypowiedzi, to bezpodstawny rodzaj terroru psychicznego, ciągłe oraz wywieranie na pracowniku psychicznej, społecznej i ekonomicznej przemocy w pracy nie tylko przez przełożonego, ale i czasem także przez współpracowników.
To wszelkie działania o charakterze nadużyć, które przejawiają się w formie zachowań, słów, aktów, gestów czy pism mogących godzić w osobowość, godność czy integralność fizyczną lub psychiczną osoby, stanowiące groźbę dla jej zatrudnienia lub pogarszające atmosferę w pracy. Mobbing to coś więcej niż tylko zła atmosfera w pracy, coś o wiele gorszego niż okazjonalne niesprawiedliwe traktowanie czy złośliwa plotka.
5. Czym jest fobia. Podaj 3 przykładowe, omów wybraną.
Fobia, panika jest nieuzasadnionym, irracjonalnym lękiem, niewspółmiernym do przyczyny, powiązanym z konkretnym niebezpieczeństwem. Fobie, (ICD-10) F40, zaburzenia lękowe w postaci fobii - uporczywy lęk przed różnymi określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem sytuacji wywołujących go i utrudnieniem funkcjonowania społecznego.
Np. aerofobia, agorafobia, klaustrofobia
aerofobia - panika, lęk i obawa przed powietrzem, przeciągiem, wiatrem oraz przed ruchem w powietrzu; lataniem, samolotem czy balonem, podróż kolejką napowietrzną; osoby zachowujące się panicznie lub nawet agresywnie wobec przeciągów cierpią na fobię.
6. Omów uzależnienie od massmediów.
Media mogą mieć dla odbiorców efekty pozytywne i negatywne.
Wielogodzinne oglądanie telewizji powoduje: niemal całkowity znika więzi rodzinnych i możliwości oddziaływań wychowawczych ze strony rodziców, szkodzi zdrowiu, gdyż oznacza wielogodzinne wystawienie dzieci na promieniowanie w zamkniętym pomieszczeniu oraz rezygnację z ruchu i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, powoduje zmęczenie, zaniedbywanie obowiązków szkolnych, domowych i religijnych. Jeszcze bardziej niebezpieczne bywa uzależnienie od komputera i Internetu. Często można spotkać osoby, które całkowicie odcięły się od świata zewnętrznego, nie chcą chodzić do szkoły, jedynie kilkanaście godzin spędzają przed komputerem, a następnie kilka godzin śpią.
Bardzo niebezpieczne mogą stać się gry komputerowe. Setki dzieci i młodych ludzi godzinami bawi się w zabijanie, rozrywanie i deptanie przeciwników, słucha jęków ofiar i huku wybuchów, przyzwyczaja się do myślenia w kategoriach nie współdziałania, ale walki.
7. Podaj przyczyny i skutki narkomanii.
Przyczyny narkomanii:
-ciekawość
-chęć zbadania wpływu narkotyków na organizm
-wpływ grupy rówieśniczej
-sytuacje stresujące i mała odporność na stres
-duża dostępność środków odurzających
-sytuacja kulturowa i społeczno - polityczna
Skutki narkomanii:
A: Skutki psychofizyczne
Psychiczne: jest potrzebą, pragnieniem przyjmowania danej substancji. Często posiada ono charakter przymusu i jest najsilniejszym czynnikiem skłaniającym do powtórnego przyjmowania danej substancji.
Fizyczne: jest wynikiem adaptacji ośrodkowego układu nerwowego do danej substancji. Nagłe "odstawienie" wywołuje zespół abstynencji, będącego grupą objawów o zmiennym przebiegu i nasileniu.
B: Skutki gospodarczo - społeczne:
-produkcja i dystrybucja narkotyków
-czyny związane z potrzebą zdobycia narkotyków
-przestępstwa dokonane pod ich wpływem.
8. Wymień społeczne skutki bezrobocia.
Duże koszty świadczeń socjalnych, niewykorzystanie zdolności do pracy bezrobotnych, poczucie zagrożenia utratą pracy ludzi zatrudnionych i niebezpieczeństwo zwiększenia się zjawisk niepożądanych (np. alkoholizm, rozwody, narkomania, przestępczość).
9. Wykluczenie społeczne. Omów przyczyny oraz sposoby zapobiegania.
Przyczynami wykluczenia społecznego najczęściej są: bezrobocie, alkoholizm i ubóstwo
Zapobieganie- pomoc w formie datków na WOŚP, wręczanie jałmużny ubogim na ulicy oraz przekazywanie ubrań za pośrednictwem PCK.
10. Scharakteryzuj pojęcie dewiacji.
Dewiacja, forma jednostkowego lub grupowego zachowania, które przez większość członków danej grupy społecznej jest postrzegane i definiowane jako odstępstwo od akceptowanych norm, wzorów i oczekiwań, a jednocześnie nie jest w ramach danej zbiorowości tolerowane. Dewiacja jest w wielu przypadkach zjawiskiem kulturowo zrelatywizowanym, co przejawia się w tym, iż to, co w jednej kulturze traktowane jest jako zachowanie dewiacyjne (np. prostytucja, homoseksualizm), w innej uznawane być może za nieprzekraczające obowiązujących standardów obyczajowych.
Z socjologicznego punktu widzenia dewiacje podzielić można na: dewiacje pierwotną (zachowanie sprzeczne z normami, które nie zostało zauważone lub nie zostało społecznie napiętnowane) oraz dewiacje wtórną (zachowanie łamiące obowiązujące normy, które zostało społecznie napiętnowane, zaś osoby je podejmujące "naznaczone" zostały mianem dewianta).
Innego rodzaju podział odwołuje się do zróżnicowania zachowań dewiacyjnych, wyróżniając pośród nich m.in.: niektóre choroby umysłowe, dewiacje seksualne (np. ekshibicjonizm, sadyzm), zachowania autodestrukcyjne (alkoholizm, narkomania, samobójstwo), przestępczość (jednostkową i zorganizowaną).
11. Stygmatyzacja jako jedna z przyczyn niepowodzeń szkolnych uczniów.
Stygmatyzacja, etykietowanie, naznaczanie jest to proces nadawania określeń w kategoriach zachowania jednostkom, grupom społecznym czy kategoriom społecznym w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.
Naznaczanie bywa przyczyną deprecjonowania (umniejszania wartości) jednostek i grup społecznych. Jest on też bazowym mechanizmem tworzenia stereotypów
12.Wyjaśnij pojęcie patologii.
Patologia - nauka o przyczynach, objawach i zwalczaniu takich chorób społ. jak pijaństwo, lekomania, przestępczość ( zachowania nie mieszczące się w granicach społ. tolerancji).
13.Wpływ środowiska wychowawczego na powstawanie zachowań patologicznych.
14. Grupa rówieśnicza. Omów wpływ na zachowania młodzieży.
Wpływ paczki na zachowanie młodocianych jest olbrzymi .Niewolnicza konwencjonalność pewnych sposobów zachowania się , ubierania itp.. Często członkowie całkowicie podporządkowują się danej grupie aby nie zostać odrzuconym.
Skutki dodatnie (przynależenia do paczki)- poczucie pewności , bezpieczeństwa , ważności człowieka wynikającej z akceptacji grupy, wytwarzanie się umiejętności współżycia społecznego, dostosowania się i współdziałania hamowanie egocentryzmu , poszanowanie wspólnych interesów.
Skutki ujemne - rozwijają snobizm u swoich członków , ekskluzywną lojalność wobec nich a uczucie wrogości dla nie członków Zwiększają napięcie między dziećmi a rodzicami w wyniku rozbieżności między wymaganiami rodziców i paczki.
Bandy(Gangi)
Zjawisko negatywne .Dotyczące głównie chłopców w podobnym przedziale wiekowym. Zrzeszają osoby zaniedbane i odrzucone w złym środowisku domowym , nie akceptowane społecznie przez rówieśników w szkole . Szukają oni zaspokojenia swych potrzeb społecznych, głównie przynależności i uznania . Są podobne do paczek ale kładą większy nacisk na osiągnięcie swoich złych celów (przestępczość , agresywność). Wymagają większej solidarności od członków . Rola przywódcy nieformalnego jest silniejsza, posiada duży autorytet i wymaga bezwzględności, posłuszeństwa oraz uległości. Pozostają one w stałym konflikcie z dorosłymi. Wykazują wrogi stosunek wobec innych grup rówieśniczych Z czasem wkracza na drogę przestępczą i tym samym stanowi dla rodziców i nauczycieli poważny problem wychowawczy.
15. Sekta jako przyczyna zerwania więzi rodzinnych.
Według Słownika Języka Polskiego sekta oznacza grupę społeczną izolującą się od reszty społeczeństwa, mającą własną hierarchię wartości, zespół norm zachowania, silnie akceptującą rolę przywódcy.
W polskim prawie używa się określenia związek wyznaniowy. Zarejestrowanych jest kilka kościołów i ponad 100 związków wyznaniowych. Prawdopodobnie drugie tyle różnych ugrupowań religijnych działa bez rejestracji.
W publicystyce i literaturze przedmiotu używa się również terminów ruch religijny, nowy ruch religijny, grupa wyznaniowa, grupa religijna i pojęcia szerszego grupa kultowa.
W powszechnym odczuciu za sektę uważa się grupę wyznaniową szkodliwą i destrukcyjną społecznie.
16. Samobójstwa wśród młodzieży.
W teraźniejszych czasach przedstawiciele młodego pokolenia są w stanie odebrać sobie życie z najbardziej błahych przyczyn. Jedną z nich jest niespełniona miłość (ta przyczyna jest podawana głównie przez dziewczyny, dość często spotykana i zarazem najgłupsza, no bo nie można spodziewać się miłości aż po grób od 16-letniego chłopaka!). Są też przypadki samobójstw wywołanych prześladowaniami. W tej sytuacji swą niemoc okazują osoby wrażliwe, które nie potrafią sobie poradzić z tym, że są atakowane i gnębione przez bezmózgich oprawców z przytępioną wyobraźnią, nieumiejętnie z niej korzystających lub zupełnie nieużywających, czyli przez tzw. społeczność szkolno-klasową (w dużym skrócie - rówieśników).
Ale już szczytem - głupoty, szaleństwa lub desperacji (tego nie jestem w stanie jednoznacznie określić) jest poniesienie śmierci w celu zwróceniu na siebie uwagi otoczenia. To akurat zupełnie nie ma sensu, bowiem taka osoba nawet nie zobaczy efektu swych mozolnych trudów. A może warto zastanowić się nad postępowaniem rodziców? Może są zbyt wymagający i ich dzieci już nie dają rady tego dłużej ciągnąć, nie mogą sprostać ich oczekiwaniom?
17. Przyczyny samookaleczeń młodzieży.
- ucieczka przed uczuciem pustki, czy nierealności
- ulga od przepełniającego gniewu, emocjonalnego lub fizycznego napięcia
- fizyczny wyraz niewyrażalnego emocjonalnego lub fizycznego napięcia
- poczucie, że osoba zasłużyła sobie na karę z takiego, czy innego powodu
- obserwowanie płynącej krwi może dawać osobie wrażenie, że wraz z nią spłukane zostają złe wydarzenia, szczególnie te związane z przemocą
- niektóre osoby opisują doznania intensywnych uczuć gniewu, czy rozpaczy przed
samookaleczaniem
- inne osoby opisują swój stan jako odczucie odrętwienia
- samookaleczanie może być sposobem radzenia sobie z nastrojami i uczuciami, dając
osobom poczucie samokontroli
18. Wyjaśnij pojęcie strachu.
Strach - łączy w sobie nieprzyjemne oczekiwanie, ale jego przyczyny są odmienne, tj. oczekiwanie na konkretne zagrożenie.
19. Przemoc w rodzinie.
Istnieje wiele definicji przemocy w rodzinie (domestic violence). Wszystkie z nich podkreślają jednakże takie elementy jak:
-działanie zamierzone, intencjonalne, świadome
-przewaga sił ze strony agresora
-intencją działania jest wyrządzenie komuś krzywdy, narzucenie mu władzy, dokonanie bezprawnych czynów, godzenie w czyjąś osobistą wolność, naruszenie praw i dóbr osobistych
-wywołuje cierpienie i szkody
-działanie skierowane przeciwko jakiemuś członkowi rodziny
-wykracza poza społeczne normy, zasady relacji międzyludzkich
Cechy przemocy: jest to proces, nie pojawia się znienacka, jest cykliczny, ma tendencję do powtarzania się, eskaluje, nie zatrzymana przybiera na sile, toczy się w wymiarze dominacja - uległość, nie jest zjawiskiem niezależnym od udziału człowieka, przejawia się w różnych formach.
Wyróżnia się dwa ogólne rodzaje przemocy:
1. przemoc gorąca: furia; pękanie tamy emocjonalnej, która przestaje powstrzymywać uczucia pochodzące z frustracji; wulkan emocjonalny; widowiskowa, widoczna; szybko przechodzi; jest skumulowaną siłą uczuć, której nie da się zatrzymać;
2. przemoc chłodna: zrealizowanie scenariusza przemocy, który
3. ma na celu pogwałcenie dóbr i praw drugiej osoby; zaplanowana; zdarza się w pozornie dobrej rodzinie; nie ma tu furii i gniewu.
Formy przemocy: przemoc fizyczna, przemoc psychiczna, przemoc seksualna
przemoc finansowa, znęcanie się nad zwierzętami domowymi
Przemoc fizyczna:
Zamierzone działanie człowieka, zwrócone przeciwko fizyczności członka jego rodziny, niosące ryzyko uszkodzenia w ciele.
Bicie, popychanie, torturowanie, policzkowanie, uderzenie pięścią, kopanie, drapanie, plucie, szarpanie za włosy, gryzienie, wykręcanie rąk, duszenie, okaleczenie, przypalanie papierosem, wyrywanie paznokci, parzenie, rzucanie przedmiotami, użycie broni, napaść, uwięzienie, i wszelkie inne działania które wywierają ból i strach.
Objawy: sińce, obrzęki na twarzy, ramionach, klatce piersiowej, plecach, pod pachami, na dłoniach, stopach, pośladkach, ślady po oparzeniach, rany cięte, kute, blizny za uszami, otwarte rany w nietypowych miejscach.
Przemoc psychiczna:
Działanie mające na celu pozbawienia ofiary zaufania do siebie samej, tak, aby czuła się samotna i zależna tylko od agresora.
Przymus i groźby, upokarzanie, zastraszanie, poniżanie, emocjonalne wykorzystywanie, szantaż emocjonalny, wyzywanie, obwinianie, wmawianie choroby psychicznej, izolowanie, manipulowaniem poczuciem winy, karanie przez odmowę uczuć, odmawianie współżycia seksualnego, wyśmiewanie, zawstydzanie, kontrolowanie lub uniemożliwianie kontaktów z innymi, zabranianie korzystania z telefonu, samochodu, narzucanie własnych poglądów, zakaz opuszczania domu, miłość warunkowa, brak zainteresowania, brak szacunku, stała krytyka, oskarżanie o wywołanie przemocy, zaprzeczenie przemocy, porywanie dzieci, wykorzystywanie pozycji mężczyzny, wymaganie bezwzględnego posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna, podsłuchiwanie rozmów telefonicznych, niszczeniu przedmiotów cennych dla ofiary.
Objawy: niska samoocena, wzmożona czujność, tiki nerwowe, zmiana nastrojów, słaba kontrola emocji.
Przemoc seksualna:
Wymuszanie pożycia seksualnego, aktywności seksualnej, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia, krytyka zachowań seksualnych, zmuszanie do oglądania filmów lub gazet pornograficznych, straszenie gwałtem, gwałt, straszenie karami fizycznymi i psychicznymi w razie odmowy współżycia, filmowanie podczas działań seksualnych, rozbieranie z zastosowaniem przemocy fizycznej.
Przemoc finansowa:
Zabieranie zarobionych pieniędzy, odmawianie możliwości pracy, brak zaspakajania potrzeb materialnych, kontrola wydawania pieniędzy.
Źródła przemocy:
- biologiczne: impulsywny temperament, uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego (CNS), urazy głowy, które utrudniają psychologiczną kontrolę nad zachowaniami;
-psychologiczne: słaba kontrola emocji, wybuchy, eksplozje uczuć, frustracja, stres, deprawacja, zaburzenia osobowości, postawa lekceważąca wszystko i wszystkich, przekonanie o własnej mocy, poczucie wyższości nad innymi, zanik przeżywania wartości, współodczuwania, bycie świadkiem przemocy
-w dzieciństwie,
-środowiskowe: akceptowanie przemocy, przemoc to wzorzec utrwalony w życiu rodzin w otaczającym środowisku, przechodzący z pokolenia a pokolenie, niejako dziedzicznie;
-społeczno - kulturowe: systemy rodzinne, wzorce kulturowe zezwalające na przemoc;
-substancje chemiczne - alkohol, narkotyki: torują drogę do przemocy, osłabiają zdolność do samokontroli, stymulują i pobudzają do działania.
Rozmiary przemocy w rodzinie:
Najczęstsza przemoc jest stosowana wobec dzieci. Kolejna grupą narażoną na przemoc są kobiety, później osoby starsze - rodzice uzależnieni od swoich dzieci, i wreszcie mężczyźni (3% ofiar przemocy).
Cykle przemocy:
I. Faza narastającego napięcia
agresor: jest stale irytowany, każdy drobiazg go złości, zaczyna awantury, prowokuje kłótnie, nadużywa alkoholu, narkotyków, staje się niebezpieczny, przerażający, sprawia wrażenie, że coraz mniej panuje nad swoim "ja";
ofiara: uspokaja go, spełnia jego zachcianki, przeprasza, ulega mu, nadskakuje mu lub unika go, chce poprawić mu humor, uczynić go szczęśliwym, powstrzymać przed wyrządzeniem jej krzywdy, narasta w niej napięcie i lęk, co objawia się w dolegliwościach fizycznych - bóle głowy, żołądka, brak energii do życia, pobudliwość nerwowa, niespokojność.
II. Faza gwałtownej przemocy
agresor: wyładowuje się, wpada w szał, eksploduje pod wpływem jakiegoś drobiazgu, stosuje różnego rodzaju przemoc;
ofiara: czuje się bezradna, w żaden sposób nie może już uspokoić sprawcy, jest w totalnym szoku, nie może uwierzyć, że to naprawdę się stało, odczuwa wstyd, przerażenie, jest oszołomiona, staje się apatyczna, traci ochotę do życia, odczuwa złość i bezradność.
III. Faza miodowego miesiąca
agresor: wie że posunął się za daleko, zaczyna przepraszać, staje się inną osobą, szczerze żałuje, okazuje skruchę, obiecuje, że już się to nigdy nie powtórzy, płacze, wzbudza litość, tłumaczy się dlaczego to zrobił, przekonuje ofiarę, że to był jednorazowy incydent, okazuje ciepło, miłość, staje się podobny do tego, jaki był na początku znajomości, przynosi prezenty, rozmawia z ofiarą, dba o nią, obiecuje że się będzie leczył;
ofiara: zaczyna wierzyć że partner się zmienił, że przemoc to jednorazowy incydent, że się nie powtórzy, czuje się kochana, myśli, że jest dla niego ważna, znowu go kocha, spełniają się jej marzenia o cudownej miłości, odczuwa bliskość i zespolenie z partnerem, życie we dwoje znów wydaje jej się piękne i pełne nadziei.
IV. = I. Faza narastającego napięcia. Cykl się powtarza. Przemoc w następnym cyklu staje się gwałtowniejsza, narasta, powtarza się dopóki nie będzie interwencji z zewnątrz.
Syndrom kobiety maltretowanej:
-unikanie tematu dotyczącego przemocy
-brak zainteresowania światem, rozwojem
-minimalizacja - nic jej się nie chce
-odtwarzanie reakcji kryzysowych - nagłe wybuchy płaczu, śmiechu
Przemoc wywołuje u ofiary reakcji we wszystkich sferach jej życia:
a. reakcje emocjonalne: lęk, niepokój, depresja, gniew, wstyd, poczucie winy, obniżenia własnej wartości, godności;
b. reakcje poznawcze: zaburzenia perceptualne - postrzegania świata, złudzenia;
c. reakcje w sferze zachowań: popadanie w uzależnienia, czyny samobójcze, zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym;
d. na płaszczyźnie biologicznej: zaburzenia somatyczny, nadmierne pobudzenie fizjologiczne;
e. płaszczyzna interpersonalna: obawa przed wchodzeniem w interakcje
f. z innymi osobami.
Przemoc wobec dziecka.
Wszelkiego rodzaju uszczerbek na zdrowiu fizycznym bądź psychicznym dziecka przed ukończeniem osiemnastego roku życia, jakiego doznało w sposób nieprzypadkowy od osoby lub instytucji, będący skutkiem działania fizycznego, seksualnego lub emocjonalnego, czy też zaniedbania, a który zagraża jego normalnemu rozwojowi fizycznemu lub psychicznemu, nazywamy przemocą wobec dziecka.
Formy przemocy wobec dziecka: zaniedbanie, przemoc fizyczna, psychiczna, wykorzystanie seksualne, dziecko świadkiem przemocy w domu, nadopiekuńczość. Przejawiają się one w takich samych zachowaniach jak przemoc wobec dorosłych członków rodziny.
Konsekwencje i objawy zaniedbania: zahamowany rozwój intelektualny, emocjonalny, fizyczny, brak ekspresji emocjonalnej, represyjność, bierność, apatia, lękliwość, choroba sieroca, podatność na choroby.
Konsekwencje i objawy przemocy fizycznej: brak reakcji na ból, oczekiwanie kary, obniżenie wrażliwości na cierpienie innych, agresywność, brutalność, obrażenia fizyczne, niechęć do rozebrana się, nadpobudliwość, wycofanie się w świat marzeń.
Konsekwencje i objawy przemocy psychicznej: zaburzenia mowy, snu, moczenie się nocne, depresja, brak pewności siebie, częste kłamstwa.
Wykorzystanie seksualne dziecka:
Przemoc seksualna to aktywność natury seksualnej wobec dziecka, oparta na wykorzystaniu władzy i prowadząca do seksualnego zaspokojenia osoby dorosłej.
Częściej są wykorzystywane seksualnie dziewczynki niż chłopcy. Zdarzają się jednak także wykorzystania chłopców. Dzieci bywają molestowane seksualnie zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety. Dziecko wykorzystane seksualnie przez członka rodziny ma podwójne poczucie winy - czuje się winne i odpowiedzialna za to, że sprowokowało osobę dorosłą do zachowań seksualnych, czuje się winne ponieważ samo doznało przyjemności. Ma poczucie, że to w nim jest coś złego, czuje się gorsze od innych. Ma poczucie wstrętu do siebie i swojego ciała.
Rodzaje przemocy seksualnej wobec dzieci:
a. z dotykiem: stosunek analny, oralny, dopochwowy, wprowadzanie palców
b. do pochwy, odbytu, zmuszanie dziecka do całowania okolic genitalnych osoby dorosłej, dotykanie i całowanie okolic genitalnych dziecka.
c. bez dotyku: pokazywanie materiałów o treści erotycznej, filmowanie, fotografowanie nagich dzieci i ich narządów płciowych, ekshibicjonizm, podglądanie, rozmowy o treści erotycznej.
Objawy somatyczne (pośrednie, sugerujące przemoc i ewidentne): ciąża, choroby weneryczne, wirus HIV, infekcje dróg moczowo - płciowych, urazy zewnętrznych narządów płciowych, urazy odbytu, krwawienie narządów rodnych, ból przy oddawaniu moczu i kału, podrażnienia naskórka i bóle w okolicach ud, genitaliów, brzucha, skaleczenia tych miejsc, bóle głowy.
Objawy psychologiczne i behawioralne: nadmierna erotyzacja dziecka, prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania seksualne, erotyczne rysunki, zabawy, agresja seksualna wobec rówieśników, wczesna i nasilona masturbacja dziecka, nieadekwatna do fazy psychoseksualnego rozwoju, język dziecka przesycony słownictwem dotyczącym sfery seksualnej, obniżony nastrój, lęk, niepokój, nieufność wobec dorosłych, poczucie winy, wstydu, niska samoocena, myśli samobójcze, koszmary, lęki nocne, nadpobudliwość psychoruchowa, trudności w koncentracji uwagi, wtórne moczenie nocne, zachowania regresywne, ucieczki w alkohol, narkotyki, prostytucję, zaburzenia łaknienia (anoreksja, bulimia), problemy szkolne, złe relacje z rówieśnikami, dolegliwości psychosomatyczne, nudności, wymioty.
Dziecko świadkiem przemocy w domu.
Dzieci widzą przemoc ojca wobec matki, słyszą jej płacz, jęki, krzyki, wyzwiska, awantury. Dostrzegają skutki tej przemocy: mieszkanie zdemolowane, ślady krwi, urazy, siniaki u matki, potargane ubrania, policjantów w domu. Czują atmosferę napięcia, same doświadczają tego napięcia. Czują lęk i obawy matki przed jej oprawcą.
Bycie świadkiem przemocy jest silnym urazem, nigdy nie pozostaje bez śladów
w psychice. Objawia się nasilonymi zaburzeniami emocjonalnymi: częsta złość, dużo lęku
i smutku, niska samoocena. Zaburzenia powstają także w pozostałych sferach:
w zachowaniu (wycofanie lub agresja, nadpobudliwość, wagarowanie, okrutne traktowanie zwierząt), w funkcjach społecznych (niezdolność do empatii, niewielkie umiejętności społeczne, poczucie odrzucenia przez rówieśników), w funkcjach poznawczych (złe oceny w szkole, opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowy rozwój intelektualny), w zdrowiu fizycznym (zaburzenia łaknienia, jedzenia, snu, choroby psychosomatyczne, nocne moczenia, opóźniony rozwój fizyczny i motoryczny). Poważne problemy u dzieci - świadków przemocy w domu - związane są z wchodzeniem w związki w życiu dorosłym: zły obraz rodziny, miłości, bliskości powoduje, że same często tworzą związki patologiczne, stając się albo agresorem dla swego partnera, albo ofiarą.
W zależności od wieku i od płci dziecka pojawiają się różne reakcje na przemoc w domu: niemowlęta (reagują problemami zdrowotnymi, nadmiernym płaczem, złym snem), przedszkolaki (mają duży poziom lęku, wszystkiego się boją, są rozdrażnione), starsze dzieci - dziewczynki (są wycofane, zalęknione, boją się mężczyzn, kurczowo trzymają się spódnicy matki) i chłopcy (agresywni, zamknięci w sobie, mają napady złości).
Źródła przemocy wobec dziecka:
dzieci niechciane
dzieci nie spełniające oczekiwań rodziców
dzieci niejadki, płaczliwe, marudne
dzieci nadpobudliwe, ruchliwe, sprawiające kłopoty w szkole
choroby i uzależnienia rodziców
problemy ekonomiczne
braki w wykształceniu i wiedzy o problemach dziecka
rodzice żyjący w izolacji społecznej
kulturowe wzorce wychowania
doświadczenie przemocy w dzieciństwie
posiadanie dzieci z różnych związków
urodzenie dziecka przed osiemnastym rokiem życia
brak kontroli własnych zachowań
przekazywane z pokolenia na pokolenie wzorce nadużyć seksualnych wobec dzieci
zaburzenia więzi między rodzicami
klimat przemocy i agresja w rodzinie.
20. ”Fala” jako zjawisko występujące w różnych grupach społecznych.
"Fala" jako przejaw subkultury uczniowskiej stała się nie tylko formą brutalnych zachowań części dzieci, ale także zaniedbań w instytucjach szkolnych.
"Fala" stanowi źródło przemocy, istnieje w postaci szkolnego czy też żołnierskiego obyczaju.
Agresywne subkultury szkolne przenoszą wprost z ulicy negatywne wzory zachowania. Kształtują one pewne formy obyczajowości, którym towarzyszy kult siły (jak np. u skinheadów).
21. Adolescencja - zagrożenia wieku dojrzewania.
Utrudnienia towarzyszące dochodzeniu do dorosłości, zachodzące w trzech obszarach: biologicznym, psychologicznym (intrapsychicznym) i społecznym (interakcyjnym), przysparzają wielu problemów zarówno adolescentom, jak i dorosłym. Często niekorzystnie wpływają na wypełnienie zadań wiążących się z "przechodzeniem przez kolejne fazy dojrzewania. Orwid i Pietruszewski (1996) ten najczęściej przebiegający burzliwie proces konfrontacji dziecka i jego rodziny z zadaniami rozwojowymi adolescencji i proces ich rozwiązywania określają jako kryzys adolescencji. Może się on ujawniać poprzez skłonność do zamykania się w sobie, pogorszenie wyników w nauce, bunt wobec dotychczasowych autorytetów - zwłaszcza rodziców, krytycyzm, podejmowanie zachowań ryzykownych.
Większość zachowań problemowych ujawniających się w czasie dorastania wypływa z frustracji potrzeb psychicznych, nieumiejętności poradzenia sobie z trudnościami życiowymi oraz z trudności w realizacji celów życiowych. Nastolatek kłamie, bo jest to sposób na uniknięcie odpowiedzialności bądź uzyskanie zwolnienia z wypełnienia obowiązku. Często kłamstwo bywa środkiem do osiągnięcia pożądanego celu lub ochrony własnej prywatności przed dorosłymi. Fascynacja niektórymi gatunkami muzyki przekazującej negatywne treści (gloryfikowanie narkotyków, alkoholu, eksponowanie okultyzmu, sadyzmu, przemocy, itp.) często jest przejawem buntu wobec norm i autorytetów. Przynależność do destruktywnych grup wiąże się z obietnicą zaspokojenia potrzeb miłości, akceptacji, zrozumienia, samodzielności a jednocześnie oparcia i przynależności do grupy.
Dysfunkcyjne zachowania dorastających można ująć w następujące kategorie (Z. Gaś, 1995):
-poznawczo-emocjonalną, zawierającą: niską samoocenę, impulsywność, negatywne postawy wobec szkoły, niski rozwój poznawczy i niskie aspiracje w zakresie poziomu wykształcenia;
-behawioralną, obejmującą: łamanie dyscypliny szkolnej, zachowania przestępcze, zachowania aspołeczne, używanie środków odurzających;
-sieci społecznej dotyczącą: uwikłania w zachowania dysfunkcyjne oraz różne formy dezorganizacji życia rodzinnego.
Powyższe zachowania młodzież podejmuje na skutek stresu, presji rówieśniczej oraz braków w zakresie umiejętności porozumiewania się, rozwiązywania problemów i adekwatnej samooceny.
22. Substancje psychoaktywne wyjaśnij pojecie.
Substancja psychoaktywna (substancja psychotropowa) - substancja chemiczna oddziałująca na centralny układ nerwowy bezpośrednio wpływając na funkcje mózgu, czego efektem są czasowe zmiany postrzegania, nastroju, świadomości i zachowania.
23. Przyczyny bezdomności.
Stan ten jest uwarunkowany wieloczynnikowo, między innymi poprzez zmniejszoną zdolność do samodzielnego życia i radzenia sobie, poddania się wymaganiom społeczeństwa, niewielką odporność na sytuacje trudne, czy marginalizację społeczną. Według Teresy Sołtysiak, badaczki zjawiska, jest to wypadkowa splotów determinant i okoliczności egzystencjalno-losowych, jednostek uwikłanych w mikro- i makrospołeczne warunki życia.
Klasyfikacja przyczyn bezdomności wg podziału Eugeniusza Moczuka
Wyróżnia on przyczyny wynikające:
-z sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, w tym wzrostu bezrobocia, postępującej likwidacji hoteli robotniczych, braku miejsc w szpitalach, zakładach opiekuńczych, domach pomocy społecznej, braku opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu 18 lat, braku ośrodków dla nosicieli wirusa HIV,
-z sytuacji prawnej, polegającej na możliwości wyeksmitowania lokatora "donikąd" za zaległości w opłatach czynszowych,
-z przyczyn związanych z patologiami, w tym z powodu alkoholizmu, przestępczości, odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych, rozwodu lub trwałego rozpadu więzi formalnych lub nieformalnych, prostytucji kobiet, przemocy w rodzinie,
-z przyczyn natury socjopsychologicznej, w tym świadomego wyboru innego sposobu życia, odrzucenia obowiązującego systemu wartości,
-przyczyn osobowościowych, w tym poczucia niższości, osamotnienia, wstydu, przekonania o złej naturze świata i ludzi.
Wśród przyczyn leżących po stronie samych bezdomnych E. Moczuk wymienia:
-czynniki związane z zakłóconym procesem socjalizacji w grupach pierwotnych, w tym złego przygotowania do samodzielnego życia, brakiem możliwości samodzielnego mieszkania, niemożnością zamieszkania z najbliższymi po rozwodach, separacjach, powrotach z więzienia,
-przyczyny związane z nieumiejętnością przystosowania się do sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym poddawanie się przedmiotowemu traktowaniu przez pracodawców, brakiem możliwości zatrudnienia się za godziwą płacę,
-przyczyny związane z nieprzystosowaniem się do sytuacji obyczajowo-kulturowej, w tym traktowanie współmałżonków jako własności, rozwody, niełożenie na rodzinę,
-przyczyny związane z piciem i nadużywaniem alkoholu.
24. Wyjaśnij pojęcie facylitacji społecznej.
Facylitacja społeczna - napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny naszego działania, czego rezultatem jest lepsze wykonywanie łatwiejszych zadań, a gorsze wykonanie zadań trudniejszych
25. Subkultury młodzieżowe. Wyjaśnij pojęcie , omów wybraną.
SUBKUTURA MŁODZIEŻOWA to nieformalna grupa osób działająca według odrębnych wzorów i zasad postępowania. Jej członkowie nie przestrzegają zwyczajowo przyjętych w społeczeństwie norm. Osoby należące do tych podkultur to zazwyczaj ludzie bardzo młodzi , uczniowie szkół średnich, studenci. Najwięcej z nich można spotkać w dużych miastach , takich jak Warszawa, Wrocław, Gdańsk i Kraków. W małych wioskach są oni wytykani palcami, ośmieszani oraz często prowokowani do bójek.
Subkultury mogą być szczelnie zamknięte i trudno dostępne dla ludzi z zewnątrz - na przykład subkultura narkomańska. Aby należeć do niektórych trzeba się czymś wykazać. Zwłaszcza gitowcy dobierali sobie nowych członków spośród tych, którzy spędzili czas w więzieniu. Niektóre z tych nieformalnych grup są nastawione pokojowo do otaczającego ich świata . Najspokojniejsi byli kiedyś hippisi. Obecnie określa się tak rastmanów. Na drugim biegunie stoją skinheadzi, dla których agresja jest częścią ideologii. Najbardziej liczą się punkowcy i skini, którzy od lat toczą boje o palmę pierwszeństwa wśród grup młodzieżowych w Polsce.
POPPERSI, szpanerzy (dzieci zamożnych rodzin), subkultura ma rodowód angielski; w Polsce w latach 1981-85. Stanowili wyraz marzeń młodzieży z niskich klas społecznych o “lepszym życiu”. Grupy młodzieży ubierające się w najmodniejsze i najdroższe stroje okupowały ekskluzywne lokale i imponowały rówieśnikom pieniędzmi. Liczył się dyskotekowy szpan, muzyka new romantic oraz w Polsce zespoły takie jak “Kombi”, “Lady Punk”, ”Republika”.
26. Co to jest polityka społeczna.
Polityka społeczna jest to działanie państwa, które skierowane jest do wszystkich społecznych grup w społeczeństwie. Ma ono na celu zabezpieczenie ich bytu oraz podstawowych potrzeb niematerialnych oraz materialnych.
Szczególną grupą w tej dziedzinie jest rodzina, którą uznaje się za podstawową komórkę polityki społecznej.
27. Omów pozytywne i negatywne skutki wpływu massmediów na rozwój społeczny dzieci i młodzieży.
Następstwa pozytywne są znane, gdyż to one są przyczyną, dla której ludzie korzystają z mediów. Można by je podzielić na trzy grupy: rozrywka, zwiększanie wiedzy i włączanie w życie społeczne. To, że media dostarczają rozrywki, jest najbardziej oczywiste. Muzyka, filmy, gry itp. przynoszą odprężenie, przyjemność, oderwanie od trudnych problemów, jest to łatwy sposób wypoczynku. Jednocześnie dzięki mediom odbiorcy mają szanse na zwiększenie wiedzy, zobaczenie miejsc i ludzi, o których inaczej nigdy by nie wiedzieli, uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych i sportowych, nawiązywać kontakty z ludźmi w odległych miejscach itp.
Mniej znane są następstwa negatywne, które są tym silniejsze, im więcej czasu mediom się poświęca, a szczególnie ważne, jeśli chodzi o dzieci, które są najbardziej podatne na wpływy. Do oddziaływań negatywnych można zaliczyć erotyzację wyobraźni, kształtowanie „postawy mieć", wzrost agresywności i wyobcowanie ze świata realnego. Obraz ruchowy, oddziałuje bardzo intensywnie. U młodego widza może to być porównane do stanu hipnozy. Aby powrócić do świata rzeczywistego niezbędna jest obecność osoby dorosłej.
28. Omów zjawisko selekcji szkolnej.
Selekcja szkolna ( pedagogiczna ) - dobór młodzieży szkolnej - stosownie do jej osiągnięć, zainteresowań l zdolności - do odpowiednich typów szkół lub zawodów.
29. Rola rodziny w wyznaczaniu szans edukacyjnych.
Rodzice pozytywnie odnoszą się do szkoły i nauki szkolnej oraz przekonani są o
wartości zdobytej przez dziecko wiedzy, a jednocześnie potrafią wytworzyć klimat sprzyjający uczeniu się, to dziecku trudno jest oprzeć się takiemu oddziaływaniu.
Na powodzenie w nauce ogromny wpływ ma stosunek rodziców do dzieci. Chętnie i lepiej uczy się dziecko, które czuje, się jest kochane, które jest traktowane życzliwie,
poważnie i konsekwentnie. Prawidłowe funkcjonowanie środowiska rodzinnego (ciepła i serdecznej atmosfery, zaspokajanie podstawowych potrzeb, silna więź emocjonalna między członkami rodziny) wpływa pozytywnie na rozwój intelektualny i społeczny ucznia.
30. Stereotypy i ich wpływ na zachowanie.
Stereotyp to nic innego jak schemat, reprezentujący daną grupę czy typ osób posiadających jakąś wspólną cechę (np. płeć, wiek, zawód, pochodzenie społeczne, narodowość, religię), wyodrębniającą ich na tle innej grupy. Likwiduje on indywidualne cechy i różnice. Zakłada, że wszyscy w danej grupie są tacy sami. Skłonni jesteśmy postrzegać daną osobę w określony sposób, nawet jeśli nie wiemy o niej nic poza lakoniczną informacją, którą na jej temat otrzymaliśmy. Natychmiast uruchamia się schemat, na podstawie którego przypisujemy jej szereg cech, które nawet w najmniejszym stopniu nie muszą być zgodne z prawdą.
Stereotypy są głęboko zakorzenione w kulturze każdej grupy, ludzie nabywają je w procesie dorastania, często również w procesie edukacji. Uczestnictwo w danej kulturze oznacza, przynajmniej po części, nauczenie się i zaakceptowanie przekonań tej kultury na temat własnej i innych grup. Rodzice przekazują pierwsze informacje o innych grupach społecznych, posługując się niekiedy hasłami ośmieszającymi bądź dyskryminującymi innych.
Stereotypy mogą mieć szkodliwy wpływ, ponieważ kształtują nasze oczekiwania co do zachowania innych ludzi. Np. idąc po poradę do prawnika zakładamy, że na pewno będzie chciał wyciągnąć od nas jak najwięcej pieniędzy, a zatrzymani przez patrol drogowy za przekroczenie prędkości założymy, że tylko wręczenie łapówki uchroni nas od wypisania mandatu. Jeżeli nasze oczekiwania są negatywne, zaczynamy spodziewać się niepożądanych zachowań ze strony członków danej grupy, mimo że ich zamiary są zupełnie odmienne. Pytania na egzamin dyplomowy - Instytut Pedagogiki
Specjalność: Wychowanie obronne, integracja edukacja europejska
Dlaczego pedagogika porównawcza jest przydatna do opisu organizacji oraz systemów edukacji europejskiej?
Które kierunki (stanowiska) pedagogiki porównawczej występują najczęściej w badaniach nad organizacją oraz systemami edukacji europejskiej?
Jakie metody badań komparatystycznych są stosowane w badaniach nad edukacją europejską?
Jakie są najważniejsze trudności i przeszkody w badaniach komparatystycznych nad systemami szkolnictwa w Europie?
Co to jest system edukacyjny i jaka jest jego struktura?
Jakie są zasadnicze modele szkolnictwa obowiązkowego w Europie?
Jakie są najważniejsze cechy szkolnictwa średniego II stopnia w Europie?
Omów najważniejsze fazy rozwojowe systemów szkolnych w Europie.
Omów modele kształcenia przedszkolnego w krajach UE.
Na czym polega istota i główne cele Procesu Bolońskiego?
Jakie są zasadnicze fazy rozwojowe Procesu Bolońskiego?
Jakie są główne postulaty Deklaracji Bolońskiej i dokumentów ją uzupełniających?
Do czego służy i na czym polega system ECTS?
Na czym polega mobilność pozioma i pionowa w procesie studiowania?
Czemu służy wprowadzanie porównywalnych dyplomów w Europie?
Omów międzynarodowe standardy kwalifikacji i wykształcenia.
Na czym polega kompensacja nierówności na rzecz dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w UE?
Co to jest polityka oświatowa/edukacyjna?
Jakie są główne podmioty kształtujące politykę oświatową w UE?
Jakie są główne (strategiczne) założenia europejskiej polityki edukacyjnej do 2010 r.?
Jakie znasz najważniejsze programy edukacyjne w UE po 2007 r.?
Jakie są najważniejsze założenia unijnego programu „Uczenie się przez całe życie”?
Wymień najważniejsze elementy składowe (komponenty) programu „Uczenie się przez całe życie”.
Jakie są najważniejsze założenia unijnego programu edukacyjnego „Młodzież w Działaniu”?
Wymień najważniejsze elementy składowe (komponenty) programu edukacyjnego „Młodzież w Działaniu”.
Scharakteryzuj systemy kształcenia nauczycieli w państwach UE.
Jakie są współczesne tendencje rozwojowe systemów edukacyjnych w Europie?
Jak dzielimy zagrożenia?
Jakie są najważniejsze fazy reagowania kryzysowego?
Jakie są główne etapy reagowania na katastrofę?