MIKROBIOLOGIA 16.11.2004
Błona cytoplazmatyczna:
struktura bardzo elastyczna
otacza komórkę
może być widoczna jedynie pod mikroskopem elektronowym
składa się z białek (50-75%) i lipidów
ma charakter wybiórczy - odpowiada za transport substancji z komórki i do komórki
Cytoplazma:
w niej zawieszone są struktury komórkowe
składa się głównie z wody
w niej rozpuszczone są różne związki chemiczne (białka itp.)
w niej znajduje się DNA bakterii - nukleoid lub plazmid
Nukleoid. (genofor)
funkcje jądra komórkowego
nazywany często chromosomem bakteryjnym
zazwyczaj znajduje się 1 chromosom, ale są przypadki że więcej
zbudowany z kolistej, dwuniciowej nici DNA
w Escherichia coli ten dwuniciowy DNA składa się z 500 tyś par zasad i ma długość 1,5 mm
koduje właściwości bakterii
dodatkowe struktury poza nukleoidowe będące również kolistymi cząsteczkami DNA to plazmidy
Ziarnistości (rybosomy)
struktury uniwersalne
odpowiedzialne za biosyntezę białka w komórce
u bakterii wiele tysięcy
oglądane pod mikroskopem elektronowym
wielkość od 10 do 30 - 40 nm
skład: RNA + białko
różne typy
Mezosomy.
funkcja mitochondriów
wpuklenia błon komórkowych znajdujące się wewnątrz komórki
centra energetyczne
zawierają enzymy oksydacyjno - redukcyjne
Ciałka chromaoforowe:
u bakterii fotosyntetyzujacych - struktura związana z fotosyntezą
różny kształt
budowa lamelarna (warstwowa)
zawierają barwniki asymilacyjne a także białka i lipidy
Tylakoidy
struktury związane z fotosyntezą występujące u cyjanobakterii
Wakuole
u bakterii wodnych
wypełnione gazami
struktury umożliwiające zmianę położenia bakterii w fazie wodnej
Bakterie mogą odkładać związki chemiczne jako materiały zapasowe. Są wytwarzane jeśli w środowisku znajdą się odpowiednie substraty. W pożywce też znajduje się dużo substancji zapasowych.
Materiały zapasowe - wielocukry (polisacharydy), tłuszcze, polifosforany i siarka.
Polisacharydy zapasowe
Polimery glukozy, rozgałęzione,
Wiązanie 1,4-α-glikozydowe i 1,4-β-glikozydowe - proste.
Do polisacharydów zaliczamy skrobię i jej pochodne; skrobia barwi się płynem Lugola na niebiesko.
Glikogen - jest to skrobia zwierzęca; płynem Lugola barwi się na brunatno; jest wytwarzany przez wąską grupę bakterii - Enterobakteriaceae (bakterie jelitowe), bakterie salmonelli, Escherichia coli. Grzyby, drożdże też syntetyzują.
Związki tłuszczowe
mogą być gromadzone w postaci kropli lub ziaren tłuszczowych
krople te mogą być widoczne pod mikroskopem świetlnym
można wybarwić tłuszcz bakteryjny sudanem
tłuszcza zapasowe wytwarzają też dożdże
Kwas polibetahydroksymasłowy
materiał zapasowy
Azospirillum
Wykorzystywany do produkcji sztucznych polimerów do produkcji osłonek do kiełbas, osłonki te są strawialne przez człowieka
Produkowane z niego są nici chirurgiczne (wchłaniane przez organizm człowieka)
Polifosforany
Spirillum volutans
Ziarna wolutyny - zmiana zabarwienia pod wpływem błękitu metylowego
Ziarna wolutyny są metachromatyczne - oznacza to zdolność do zmieniania barwy
Ziarna te składają się z długich łańcuchów polifosforanowych
Siarka
bardzo często odkładana w różnej postaci przez komórkę bakteryjną, np. w postaci siarki koloidalnej lub krystalicznej
łatwo można ja wykryć pod mikroskopem świetlnym, gdyż załamuje promienie świetlne
odkładają ją różne grupy bakterii: bakterie tlenowe, beztlenowe, heterotroficzne, samożywne
Begiato - utleniają siarkowodór do siarki pierwiastkowej; są to bakterie tlenowe
Beztlenowe - bakterie fotosyntetyzujace - siarka jest donorem wodoru
Inne struktury w komórce: kryształki
Bacillus Thuringensis - bakteria przetrwalnikowa; odkłada specyficzne bialko w postaci romboidalnych kryształów; białko to jest silnie owadobójcze i wykorzystywane jest do produkcji biologicznych preparatów do zwalczania owadów
PRZETRWALNIKI BAKTERYJNE - ENDOSPORY
Drobnoustroje wytwarzają różne formy przetrwalne. Najbardziej znane to przetrwalniki wewnętrzne wytwarzane przez bakterie Clostridium i Bacillus.
Przetrwalnikowanie to proces rozwojowy, fizjologiczny i oznacza zdolność uwarunkowana genetycznie; jest to cecha systematyczna.
Clostridium wytwarzają przetrwalniki dorastające w warunkach beztlenowych a Bacillus - w warunkach tlenowych.
Przetrwalnik jest to twór zbudowany z różnych warstw: ze ściany i z zagęszczonej cytoplazmy.
Przetrwalnik -> kiełkowanie -> formy wegetatywne -> dojrzały przetrwalnik bez formy wegetatywnej
Typy przetrwalników:
Mogą być wykształcone w różnych częściach komórki:
przetrwalnikowanie centralne (Bacillus Megathelium)
przetrwalnikowanie terminalne (Bacillus Thuringensis) - na biegunach komórki
przetrwalnikowanie terminalne ze zmianą morfologii (Buławka - nazwa typu przetrwalnikowanie)
przetrwalnikowanie wewnętrzne - komórka wrzecionowata z prztrwalnikiem w części centralnej
przetrwalnikowanie lateralne
Inne przetrwalniki oprócz wewnętrznych:
Konidia - przetrwalniki wytwarzane przez grzyby i promieniowce
Formy przetrwalne - cysty i mikrocysty - Azotobacter i bakterie rozkładające celulozę, bakterie śluzowe