Różnorodno¶ć tendencji w poezji.
Wszystkiego nie przesłuchasz, ale spróbować trzeba!>
Sciaga.pl > Prace > Młoda Polska >Home | Reklama | Info | Mail
Różnorodno¶ć tendencji w poezji.
kategoria: J.polskizakres: Młoda Polskadodano:
1999-08-17
Inspiracj± dla poezji młodopolskiej stały się wiersze Charles'a
Baudelaire'a, Paula Verla-ine'a i Jeana-Arthura Rimbauda.
Baudelaire w tomie "Kwiaty zła" ukazywał podło¶ć i zwierzęco¶ć
ludzkiej natury, brn±cej w grzech i upadek. Drwił z moralno¶ci,
przedstawiał perwersyjn± erotykę. W turpistycznym wierszu "Padlina"
użył kontrastu między obrazami młodo¶ci, życia i piękna, a obrazami
¶mierci, rozkładu i zgnilizny.
Utwory "Do czytelnika" i "Spleen" s± wyrazem modernizmu i filozofii
Schopenhauera. Deka-dentyzm staje się "przyrodnim bratem nudy", a
"ciężkie niebo", "szare ¶wiatło" i "sple¶niałe mury" buduj±
krajobraz stanu duszy. Baudelaire stosował teorię analogii,
zakładaj±c±, iż poznanie rozumowe, zmysłowe oraz duchowe, uczuciowe
s± ze sob± powi±zane; mówi± o jedno¶ci ¶wiata. Teoria synestezji
mówiła o współodczuwaniu wrażeń; skierowania ich do innego zmysłu
niż na ten, na który działaj±. Sonet "OddĽwięki" ukazuje naturę jako
"las symbolów" poł±czonych w "głębok± jedno¶ć" wraz z "dĽwiękami,
woni± i kolorami".
Poeta jest jak albatros, który imponuje lotem, a schwytany na morzu
i postawiony na pokładzie jest niezgrabny i nie potrafi się
poruszać.
Verlaine w wierszu "Niemoc" przedstawił portret dekadenta.
Manifestem poezji symboli-stycznej, uczuciowej i muzycznej stał się
utwór "Sztuka poetycka".
W twórczo¶ci Rimbauda występuj± elementy surrealistyczne, wizyjne;
przewija się motyw wolno¶ci wewnętrznej w wierszu "Moja bohema" i
"Statek pijany".
Kazimierz Przerwa-Tetmajer w manife¶cie epoki, "Koniec wieku XIX"
próbuje znaleĽć warto¶ci, które chroniłyby dekadenta przed uczuciem
braku sensu życia. Pojawiaj± się propozycje działań, stanowi±ce
"tarczę przeciw włóczni złego". Do zachowań aktywnych należy walka,
przekleństwo, wzgarda, ironia, czerpanie rado¶ci z życia; postawy
bierne to rozpacz, rezygnacja. Ani one ani wiara w "byt przyszły" i
religia nie daj± pocieszenia. Bohater pozo-staje milcz±cy, pełen
cierpienia i czuje bezradno¶ć.
Tęsknotę za nirwan±, stanem pól-życia, pół-¶mierci, wyzbyciem się
pragnień i aktywno¶ci zawarł w "Hymnie do nirwany". Wiersz "Niech
żyje sztuka" mówi, że stanem u¶mierzenia "bólu istnienia" może być
kontemplacja sztuki - "chociaż życie nasze nic niewarte, evviva
l'arte".
Miło¶ć fizyczna, zmysłowa jest ¶rodkiem zapomnienia. Kobieta stanowi
instrument chwilowej rozkoszy, która "my¶l skrzydlat±" mężczyzny
kieruje "w nieskończone przestrzenie nieziemskiego ¶wiata".
Liryki tatrzańskie: "Melodia mgieł nocnych", "Widok ze ¦winicy do
Doliny Wierchcichej" ukazuj± impresję, symbolizm, nastrój
melancholii. Personifikacji ulega mgła; jej ruch sprawia wrażenie
tańca. Poeta stosuje synestezję - "potoków szmer", "gwiazd
promienie", "srebrzystoturkusowa cisza".
Utwór "Na Anioł Pański" cechuje muzyczno¶ć, nastrój bólu. Ukazuje
wędrówkę "zadumy polnej, osmętnicy" przez wieczorny krajobraz i
"samotnej duszy" ze "skarg± i rozpacz±". Stanowi± one alegorię
smutku, którym nasycony jest krajobraz i człowiek. Wędrowiec i
"szare dymy" symbolizuj± dekadenta, artystę, przemijanie życia oraz
ludzkie my¶li; grób dziewczyny oznacza upadek, zagładę.
Jan Kasprowicz był twórc± sonetów "Z chałupy". Kontynuuj± one
problematykę pozytywistyczn±, społeczn± - nędzy chłopskiej. Sonet XV
przedstawia tragiczn± biografię wdowy, która straciła ziemię, oddała
dzieci na służbę, tułała się jako najemna robotnica i żebraczka, by
wreszcie umrzeć w polu, w samotno¶ci. Sonet XXXIX mówi o ambicjach
wiejskiego chłopca, który zdobywał wiedzę wbrew życiowym
trudno¶ciom, ale karierę zakończyła choroba i ¶mierć. Sonety
utrzymane s± w konwencji realistycznej i naturalistycznej; dotycz±
życia co-dziennego, podkre¶laj± zwi±zek człowieka z przyrod±, brak
jest komentarza wobec krzywd bohaterów, istnieje narrator -
"opowiadacz z ludu".
Cykl czterech sonetów "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach"
ukazuje obraz róży i spróchniałej limby od pory rannej do
wieczornej. Kwiat sugeruje życie i piękno; przeżywa uczucia "jak
lęk, jak żal, jak dech tęsknoty". Jego reakcje s± zmienne i ulotne;
jest "samotny, senny, zadumany". Drzewo powalone przez burzę,
niegdy¶ potężne, teraz oznacza ¶mierć. Burza to gwałtowne
wydarzenie, nowa idea. Symbolikę i impresję dopełnia synestezja -
"echowe grania", "wilgotna biel".
Kasprowicz jest autorem hymnów "Dies irae", "¦więty Boże, ¦więty
Mocny", "Salve Regi-na", "Hymn ¶więtego Franciszka z Asyżu". "Dies
irae" przedstawia wizję S±du Ostatecznego. "Koniec ¶wiata" zapowiada
głos surmy; nad ziemi± rozgrywaj± się "pożary słońc", "krzepnięcie
ognia" i "ciemnienie blasku". Natura zamiera; wiatr tworzy z kłębów
mgieł "potworne, dzikie kształty" i niszczy florę. Krajobraz
opanowuje trzęsawisko, z którego wy-nurza się fauna utożsamiana z
brzydot± i złem: "kłęby żmij", "czarne pijawki", "zielone
jaszczury". Tr±ba wzywa na S±d żywych oraz zmarłych spod "miliardów
męczeńskich krzyży". ¦wiadkami zagłady s±: Chrystus - symbol
miłosierdzia i ofiary z własnego życia dla życia ludzko¶ci;
"jasnowłosa Ewa" sugeruje ludzk± naturę - wcielenie erotyzmu,
pierwotnego grzechu, narzędzia Szatana oraz Ľródło rozkoszy; Adam -
symbol poczucia winy, pokuty. ¦wiat ogarnia wizja strachu, gniewu
bożego oraz obawa katastrofy i unicestwienia. Po przegranej walce
dobra ze złem Stwórca usuwa ludzko¶ć z powierzchni Ziemi.
Katastrofizm w sztuce pojawia się w wyniku ¶wiadomo¶ci kryzysu
warto¶ci i poczucia zagrożenia współczesno¶ci±. Proroctwo końca
¶wiata skojarzone jest z Apokalips±. Podmiot liryczny uważa, iż to
Bóg jest powodem grzechu człowieka, gdyż On zaszczepił instynkty,
ż±dzę posiadania, gniew i zawi¶ć. Postawa ta jest "wadzeniem się z
Bogiem" czyli prometeizmem. W romantyzmie tyczył się on tylko
Polaków, a w neoromantyzmie - całej ludzko¶ci. Hymn cechuje
ekspresja - kontrastowo¶ć, hiperbolizacja obrazów, napięcie
emocjonalne, poczucie odrazy u czytelnika. Kompozycja opiera się na
powtarzaj±cej litanii "Kyrie elejson".
Leopold Staff w wierszu "Kowal" z tomu "Sny o potędze" przełamuje
postawę dekadenck± czyli "słabo¶ć", "chor± niemoc", "skazę",
"pęknięcie". Symboliczny kowal obrabia psychikę; "drogocenny
kruszec" zmienia się w serce, które ma być "hartowne, mężne, dumne,
silne". Utwór jest pełen dynamiki, stał się manifestem
samodoskonalenia i "woli mocy". Staff wzywa człowieka do odnowy i
kształtowania własnego wnętrza, heroizmu i aktywno¶ci.
"Deszcz jesienny" tworzy nastrój smutku, melancholii, znużenia i
monotonii. Deszcz jest "jednaki, miarowy, niezmienny"; jest
"szklanym płaczem". Obraz przyrody ł±czy się ze stanem emocjonalnym
podmiotu mówi±cego - autor stosuje psychizację krajobrazu.
Wiersze "Życie bez zdarzeń" i "Przed¶piew" s± wyrazem postawy
franciszkańskiej od strony ¶wieckiej i postuluj± aprobatę
rzeczywisto¶ci, życie w harmonii i optymizmie.
Poeci Młodej Polski poruszali szerokie spektrum tematyczne - rola i
zadania sztuki, pejzaż, folklor, problemy społeczne i egzystencjalne
człowieka końca wieku XIX, miło¶ć, katastrofizm, antyk, Biblia.
Inspiracje czerpano z przyrody, filozofii i kierunków artystycznych
epoki. Poetykę cechuje muzyczno¶ć, analogia, synestezja, wizyjno¶ć,
symbolizm, naturalizm, nastrojowo¶ć, impresja i ekspresja.
Autor: Nieznany Ocena : 3.5
oceń prace: 1 2 3 4 5 6
Home | Reklama | Info | Mail
Prace | Pomoc | Ksi±żki | Artykuły | News | Katalog | Forum |
Dzienniczek | Rozrywka
O nas | Filozofia/Prywatno¶ć | Napisz do nas
Copyright 2000 The MotherShip Poland Internet Holdings Sp. z
o.o. Wszelkie prawa zastrzezone