Unia Europejska |
|
|
|
Kraje: członkowskie, kandydujące, aspirujące, Szwajcaria - kandydatura zamrożona, Maroko - kandydatura odrzucona przez Unię, Norwegia - akcesja odrzucona w referendum
|
|
|
|
|
|
|
|
Utworzona:
Jako UE |
|
|
|
UTC 0 do +2 |
|
Kod telefoniczny |
+3 (proponowany) |
1w chwili obecnej w 13 krajach członkowskich |
Unia Europejska (skrótowo UE) - gospodarczo-polityczny związek dwudziestu siedmiu krajów europejskich, będący efektem wieloletniego zbliżania się krajów z Europy Zachodniej.
Obecna Unia Europejska nie ma osobowości prawnej. Podstawę do jej funkcjonowania stanowi traktat z Maastricht, zwany też Traktatem o Unii Europejskiej.
Kraje Unii Europejskiej składającej się z 27 państw mają łącznie produkt krajowy brutto drugi na świecie (po Stanach Zjednoczonych). Pod względem dochodu na głowę mieszkańca kraje "starej" Unii są w światowej czołówce, niektóre regiony Europy, na przykład Bawaria czy Île-de-France, mają prawie dwukrotnie wyższy niż obecny poziom z 27 państwami.
Unia Europejska opiera się na trzech filarach:
Zakres działania dwóch Wspólnot Europejskich (głównie sprawy gospodarcze, w tym Unia Gospodarczo-Walutowa). W 2002 roku wygasł zawarty na 50 lat traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Obecnie obowiązujące traktaty to: Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
Z punktu widzenia prawa międzynarodowego Unia Europejska jest organizacją międzynarodową nieposiadającą podmiotowości prawnej, bazującą na strukturach Wspólnot Europejskich i na zestawie kilkunastu tysięcy aktów prawnych, zarówno politycznych jak i gospodarczych, których wszystkie państwa członkowskie zobowiązują się przestrzegać. Podmiotowość prawną Unia Europejska ma zyskać dopiero po ratyfikacji Traktatu Konstytucyjnego UE.
Według podpisanego w 1992 roku traktatu z Maastricht podstawowymi celami Unii są:
promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych.
Radę Europejską tworzą szefowie rządów państw członkowskich i prezydenci Francji i Finlandii (choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji. Przewodniczącym Rady jest przedstawiciel państwa sprawującego w danym momencie przewodnictwo Unii, zmienia się więc co pół roku. Konstytucja dla Europy podpisana 29 października 2004 r. przewiduje, że przewodniczący Rady ma być wybierany przez wszystkie państwa członkowskie na 2,5 roku. Rada Europejska zbiera się średnio 3-4 (co najmniej 2) razy w roku, na krótkich, zwykle dwudniowych spotkaniach. Zgodnie z traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli. Nie należy jej mylić z Radą Europy, która jest osobną organizacją.
Parlament Europejski jest jednoizbowy i reprezentuje obywateli państw należących do Unii. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, choć komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli. Sekretariat i biblioteka ma zaś swoją siedzibę w Luksemburgu. Parlament Europejski liczy obecnie 785 członków (deputowanych), sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie określenia "europarlamentarzysta" lub "eurodeputowany", natomiast oficjalne określenie brzmi: "poseł do Parlamentu Europejskiego".
Budynek Parlamentu Europejskiego w Strasburgu
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu to:
współudział w tworzeniu prawa poprzez:
konsultacje;
współpracę;
akceptację (zgodę) - uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej;
uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania;
uprawnienia kontrolne;
zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego;
prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów);
prawo zadawania pytań Komisarzom;
zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie;
powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.
Kandydaci do Parlamentu startują w wyborach zwykle w barwach którejś z partii istniejącej w swoim kraju, jednak po wejściu do Parlamentu przyłączają się oni zwykle do jednej z frakcji politycznych funkcjonujących oficjalnie w Parlamencie, lub pozostają niezależni. Frakcje te odpowiadają mniej więcej ogólnemu podziałowi partii politycznych w Europie. Posłowie zasiadają w izbie parlamentu według przynależności do frakcji, a nie przynależności narodowej.
Kraje kandydujące:
Chorwacja - oficjalny kandydat od czerwca 2004 r., negocjacje miały się rozpocząć 17 marca 2005 roku, ale UE uznała, że Chorwacja ukrywa Ante Gotovinę i rozpoczęcie negocjacji zostało wstrzymane do 3 października 2005.
Turcja - oficjalny kandydat od 1999 roku, negocjuje od 3 października 2005.
Kraje, które nie weszły do Unii z powodu sprzeciwu obywateli:
Szwajcaria - złożyła wniosek w 1992, po negatywnym wyniku referendum w sprawie EOG zawieszono dalsze negocjacje.
Inne kraje chcące zostać członkiem Unii:
Serbia - UE 3 V 2006 r. zawiesiła rozmowy stowarzyszeniowe jeszcze wtedy z Serbią i Czarnogórą z powodu niespełnienia przez nią warunku jakim było aresztowanie do końca kwietnia Ratko Mladicia. Serbia jest kontynuatorem Serbii i Czarnogóry więc teraz jej się to tyczy.