Różnice wykłady, Psychologia Roznic Indywidualnych - wyklad, PSYCHOLOGIA RÓŻNIC INDYIDUALNYCH


PSYCHOLOGIA RÓŻNIC INDYIDUALNYCH.

30.09.2005

Różnice indywidualne - różnice między ludźmi w przebiegu zjawisk i prawidłowości dotyczących wszystkich ludzi.

Przykłady:

PRAWO OGÓLNE RÓŻNICE INDYWIDUALNE

W miarę wzrostu siły U różnych osób spadek ten jest mniej

bodźca spada czas reakcji. lub bardziej gwałtowny.

Po zniknięciu bodźca utrzymuje U różnych ludzi różna jest intensywność i

się obraz następczy (powidok). różny czas trwania powidoku.

Odpowiedzią na frustrację U różnych ludzi agresja może być różnie

jest agresja. silna, różnie przejawiana i różnie ukierunkowana.

PODSTAWOWE PROBLEMY PSYCHOLOGII RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH:

1) Jak opisywać różnice indywidualne?

CECHA --> [Author:G] - hipotetyczna dyspozycja człowieka warunkująca względną stałość pewnej klasy jego zachowań czy stanów.

TYP (kategoria) - klasa ludzi, którzy różnią się od innych określoną cechą lub zespołem cech.

2) Jak mierzyć różnice indywidualne?

Narzędzia psychometryczne - wyniki jednostkowe rozpatrywane na tle wyników grupy.

- testy (zbiory zadań)

- kwestionariusze

3) Jaka jest geneza różnic indywidualnych?

- wkład czynników dziedzicznych i środowiskowych

4) Jakie znaczenie mają różnice indywidualne?

Np.

Czy inteligencja zwiększa szanse na sukces zawodowy?

Jak temperament wpływa na radzenie sobie w sytuacjach trudnych?

Jakie cechy musi mieć dobry menadżer?

5) Pytanie o strukturę cech:

- o liczbę cech wystarczających do opisu

np. model PEN - trzy cechy osobowości: Psychotyczność, Ekstrawersja, Neurotyczność.

Model BigFive - pięć cech osobowości: ekstrawersja, neurotyczność, sumienność, ugodowość, otwartość na doświadczenia.

- o istnienie i naturę związków między nimi

6) Jak tworzyć typologię

Możliwe kryteria:

- pojedyncza cecha

(podejście biegunowe, np. ekstrawertyk - introwertyk;

podejście modalne, np. ekstrawertyk - ambiwertyk - introwertyk)

- przewaga jednej cechy nad drugą

(np. konwergentyk, dywergentyk)

- specyficzna konfiguracja cech skorelowanych

(podejście szufladkowe, np. schizotymik, cyklotymik, iksotymik)

- układ cech nieskorelowanych

(podejście wymiarowe, np. typologia umysłu wg Junga)

7) Różnice międzygrupowe - np. międzypłciowe, międzykulturowe.

ZAKRES PSYCHOLOGII RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH.

MOŻLIWOŚCI

- zdolności (wpływają na poziom wykonania zadań)

- temperament (wpływają na szybkość, energię działania)

PREFERENCJE

- style (określają sposoby działania, np. styl działania, styl poznawczy)

- zainteresowania (określają treści działania)

ZDOLNOŚCI:

Wyznaczniki efektywności uczenia się i wykonywania działań.

PODMIOTOWE ŚRODOWISKOWE

STAŁE ZMIENNE

INSTRUMENTALNE MOTYWACYJNE

ZDOLNOŚCI - to względnie stałe, podmiotowe, instrumentalne wyznaczniki efektywności uczenia się i wykonywania działań.

7.10.2005

PSYCHOMETRYCZNE KONCEPCJE STRUKTURY INTELEKTU.

Wielość definicji inteligencji:

- rok 1921 - 14 różnych definicji w 1 książce

- rok 1986, red. Sternberg i Detterman - 24 definicji

Klasyczne definicje inteligencji:

- A. Binet (1906)

INTELIGENCJA - zdolność rozumowania i wydawania sądów, o której stanowią:

- ukierunkowanie (planowanie procesu myślenia)

- adaptacyjność (dostosowanie strategii do wykonywanych zadań)

- krytycyzm (zdolność do krytycznego oceniania własnych myśli i działań)

- W. Stern (1921)

INTELIGENCJA - zdolność do adaptacji do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań.

- C. Spearman (1927)

INTELIGENCJA - ogólna zdolność do spostrzegania zależności i wyciągania wniosków, która opiera się na 3 podstawowych procesach:

- rozumienie doświadczeń (asymilowanie wiedzy do posiadanych struktur poznawczych, łączenie nowej wiedzy ze starą)

- edukcja relacji (wnioskowanie o relacjach: znajdowanie relacji między dwoma lub więcej obiektami)

- edukcja korelatu (wnioskowanie o współzależnościach i znajdowanie obiektów pozostających w danej relacji do danego obiektu)

np. edukcja relacji i korelatu:

cukier - słodki

cytryna - ?

edukcja relacji -> smak

edukcja korelatu -> kwaśna

- R.B. Cattel (1971)

INTELIGENCJA - zdolność wglądu w złożone korelacje między obiektami.

INTELIGENCJA - cechy wspólne:

- funkcje adaptacyjne: inteligencja oznacza zdolność przystosowania się do środowiska

- rola doświadczeń: inteligencja oznacza zdolność uczenia się a podstawie doświadczeń

- rola abstrakcji: zdolność dostrzegania relacji

- rola metapoznania: zdolność do sprawowania kontroli nad własnymi procesami poznawczymi

PSYCHOMETRYCZNE TEORIE STRUKTURY ZDOLNOŚCI:

Czy istnieje czynnik ogólny?

- C. Spearman (1927)

- czynnik g (general) - wpływa na efektywność wszelkich działań („energia mentalna”)

- czynniki specyficzne - odpowiedzialne za poszczególne działania

0x01 graphic

MODELE HIERARCHICZNE (Spearman):

Podstawowe założenie:

Istnieje czynnik g i zdolności niższego rzędu, o różnym poziomie ogólności (mniej i bardziej szczegółowe), skorelowane ze sobą w większym lub mniejszym stopniu.

Reprezentanci: („szkoła brytyjska”)

C. Burt, P.E. Vernon, R. Cattel

Współcześni:

J. Horn, J. Carroll

MODELE CZYNNIKÓW RÓWNORZĘDNYCH:

Podstawowe założenie:

Nie ma czynnika g (jest co najwyżej artefaktem statystycznym). Zdolności są niezależne od siebie i równoważne pod względem znaczenia.

Reprezentanci: („szkoła amerykańska”)

E.I. Thorndike, I.I. Thurstone, I.P. Guilford

PODSTAWOWA METODA BADAŃ NAD STRUKTURĄ ZDOLNOŚCI:

- ANALIZA CZYNNIKOWA - metoda statystyczna, służąca wyróżnianiu w ramach jakiegoś konstruktu (tu: inteligencji) hipotetycznych czynników składowych (tu: zdolności), oparta na badaniu układu wzajemnych korelacji między wynikami wielu różnych zadań umysłowych.

Gdy zachodzą istotne korelacje między wynikami bardzo różnych zadań => istnieje czynnik g

Brak korelacji między grupami zadań skorelowanych jedynie ze sobą => nie ma czynnika g

MODEL P.E. VERNON'a.

Czynnik g

Główne czynniki grupowe:

1) werbalno-szkolny

2) przestrzenno-manualny

Mniejsze czynniki grupowe:

Np. w grupie I: słowny, liczbowy, szkolny, …

w grupie II: przestrzenny, psychomotoryczny, techniczny, …

Czynniki specyficzne

R.B. CATTEL (1971), dwa czynniki G:

gf - inteligencja płynna - ogólny potencjał intelektualny uwarunkowany biologicznie

gc - inteligencja skrystalizowana - ogół zdolności uwarunkowanych doświadczeniem

Inteligencja skrystalizowana powstaje w wyniku angażowania potencjału inteligencji płynnej w określone rodzaje działań (teoria inwestowania).

Rozwój gf i gc:

0x01 graphic

J.I. HORN, S. HOMER (1992)

9 czynników drugiego stopnia:

1) rozumowanie Gf (indukcyjne, dedukcyjne)

2) wiedza kulturowa Gc

3) wiedza ilościowa Gq (rozumienie i stosowanie pojęć matematycznych)

4) pamięć krótkotrwała Gsm

5) pamięć długotrwała Glm

6) wizualizacja Gv (zdolność do korelacji wyobrażeniowej)

7) przetwarzanie słuchowe Ga (zdolność do ujmowania kolejności dźwięku, rytm)

8) szybkość przetwarzania Gs (w zadaniach niewierzących czasu reakcji)

9) szybkość odpowiadania CDs (w zadaniach wymagających myślenia)

TEORIE CZYNNIKÓW RÓWNORZĘDNYCH:

Struktura intelektu wg E.I. Thorndike'a (1920)

INTELIGENCJA:

1) abstrakcyjna - zdolności radzenia sobie ze światem idei

2) praktyczna - radzenie ze światem rzeczy

3) społeczna - radzenie ze światem ludzi

L.L. Thurstone (1938) - zdolności podstawowe:

1) rozumienie słów

2) płynność słowna

3) zdolności liczbowe

4) zdolności przestrzenne

5) rozumowanie

6) pamięć

7) szybkość spostrzegania

Podstawowe założenia modelu J.P. Guilforda:

1) Nie ma czynnika g. Zdolności są równorzędne i niezależne od siebie.

2) Każda zdolność da się opisać na 3 wymiarach:

- operacje

- treść (materiał na jakim te operacje są przeprowadzane)

- wytwór (produkt tej operacji)

3) Każda operacja może być przeprowadzona na każdym materiale i dać w efekcie każdy wytwór.

MODEL STRUKTURY INTELEKTU NOWSZA WERSJA MODELU

STRUKTURY INTELEKTU

5 rodzajów operacji umysłowych 6 rodzajów operacji umysłowych

4 rodzaje treści 5 rodzaje treści

6 rodzajów wytworów 6 rodzajów wytworów

5 x 4 x 6 = 120 zdolności 6 x 5 x 6 = 180 zdolności

Typy operacji umysłowych: Typy operacji umysłowych:

- poznawanie - poznawanie

- pamięć - zapamiętywanie

- wytwarzanie dywergencyjne - przechowywanie

- wytwarzanie konwergencyjne - wytwarzanie dywergencyjne

- ocenianie - wytwarzanie konwergencyjne

- ocenianie

Treści: Treści:

- figuralne (percepcyjno-wzrokowe) - wzrokowe

- symboliczne - słuchowe

- semantyczne - symboliczne

- behawioralne - semantyczne

- behawioralne

Wytwory: Wytwory:

- jednostki - jednostki

- klasy - klasy

- relacje - relacje

- systemy - systemy

- przekształcenia - przekształcenia

- implikacje - implikacje

14.10.2005

KONSEKWENCJE PRZYJĘCIA LUB ODRZUCENIA ISTNIENIA CZYNNIKA G.

  1. Rozumienie inteligenci.

- inteligencja to zdolność ogólna

- inteligencja to suma (profil) zdolności

- istnieje wiele inteligencji (z których każda jest zbiorem zdolności potrzebnych w jakimś zakresie przystosowania)

  1. Poglądy na rozwój inteligencji.

- rozwój polega na różnicowaniu się czynnika g (hipoteza Garretta)

- każda zdolność ma osobną genezę

  1. Implikacje praktyczne.

- dla diagnozy

- dla edukacji

PSYCHOMETRYCZNY POMIAR INTELIGENCJI:

Typy zadań.

POMIAR INTELIGENCJI PŁYNNEJ

Warunek jaki musi spełniać test inteligencji płynnej:

-> niezależność wyników od doświadczeń osób badanych, osiągana dzięki:

- uniwersalności materiału zadań

- uniwersalności operacji potrzebnych do ich wykonania czyli „czystość kulturowa”

terminy: testy czyste kulturowo, neutralne kulturowo, sprawiedliwe kulturowo (culture free, culture fair)

Najbardziej znane testy pretendujące do miana „czystych kulturowo”:

Krytyka testów czystych (neutralnych) kulturowo:

  1. Materiał geometryczny nie jest uniwersalny kulturowo => testy Raven'a czy Cattell'a lub im podobne nie są neutralne kulturowo.

  2. W ogólne nie ma ani kulturowo neutralnego materiału, ani kulturowo neutralnej czynności, a ponadto sama sytuacja badania testowego jest „obciążona kulturowo”=> nie da się stworzyć testu neutralnego kulturowo (co najwyżej zredukowany kulturowo - culture reduced)

  3. Sama inteligencja jest określona kulturowo (w różnych kulturach co innego znaczy) => NIE WARTO starać się o tworzenie testów neutralnych kulturowo. Testy powinny być trafne kulturowo, dostosowane do kultury (culture relevant).

Klasyfikacja zadań występujących w testach inteligencji (zdolności):

Materiał zadań

Wymagane działania umysłowe

Przypuszczalny przedmiot pomiaru

Figuralny (zw. geometrycznym)

Rozumienie indukcyjne (klasyfikacja, szeregowanie, analogia)

Inteligencja płynna

Symboliczny, semantyczny (litery, symbole, liczby, słowa, zadania)

Rozumienie indukcyjne

Rozumienie dedukcyjne

(np. sylogizmy)

Zdolności rozumowania wchodzące w skład inteligencji skrystalizowanej (abstrakcyjno-logiczne)

Liczbowy (liczby, symbole, tekstowe zadanie matematyczne)

Działania arytmetyczne, porównanie, strukturalizowanie, problemów dotyczących relacji ilościowych

Zdolności liczbowe (numeryczne)

Werbalny

(słowa, zadania)

Rozumienie i produkowanie wyrazów, fraz i zdań, stosowanie reguł ortograficznych i gramatycznych)

Zdolności werbalne

Figuralny

(obrazki, schematy, rzeczywiste przedmioty)

Umysłowe reprezentacje przekształceń przemieszczeń fizycznych (np. analiza wzrokowa, rotacja wyobrażeniowa)

Zdolności wzrokowo-przestrzenne

Figuralny symboliczny semantyczny (cyfry, słowa, zadania, rysunki)

Reprodukcja lub rozpoznawanie

Pamięć bezpośrednia

Werbalny, czasem (rzadko) percepcyjny

Odtwarzanie wiadomości

Zdolności przyswajania wiedzy

21.10.2005

1. Testy inteligencji (zdolności) - cechy charakterystyczne:

- konwergencyjny charakter zadań (badany ma znaleźć odpowiedź z góry założoną przez konstruktora testu)

- normalizacja - statystyczny układ odniesienia (wyniki oceniane są na tle wyników grupy - próby normalizacyjnej)

- ujęcie ilościowe („w imię obiektywności”)

- standaryzacja - ujednolicenie zadań, procedury i sposobu oceny („w imię sprawiedliwości”)

2. Testy otwarte i testy zamknięte:

Np. co to znaczy „lojalny”?

Wadą jest trudność obiektywnej oceny odpowiedzi.

W testach zamkniętych są odpowiedzi do wyboru i wadą jest możliwość zgadywania oraz wątpliwości natury etycznej (zastawiamy na badanego „pułapki”).

3. Testy grupowe i indywidualne.

Cechy

Testy grupowe

Testy indywidualne

ekonomiczność

duża

mała

Wymagane kwalifikacje badających

Niewielkie (każdy może badać)

Duże (m.in. konieczny trening)

Wymagane kwalifikacje badanych

Stosunkowo duże

Małe-> szerszy zakres zastosowania

Łatwość standaryzacji warunków i procedury

Stosunkowo duża

mniejsza

Możliwość zbierania danych obserwacyjnych

Minimalna lub żadna

doża

4. Testy szybkości i testy mocy.

5. Testy werbalne i wykonaniowe (wykonawcze).

Historia testów:

1905 - pierwszy test: A. Binet i T. Simon (Francja), test dla dzieci na zamówienie władz oświatowych, aby wyłonić uzdolnione dzieci albo z trudnościami w nauce.

1912 - wprowadzenie pojęcia „iloraz inteligencji” W. Stern (Niemcy)

1916 - pierwsza wersja adaptacji amerykańskiej testów Bineta (M. Terman - początek Stanfordzkich Skal Bineta)

1917 - pierwsze testy grupowe (powstały na potrzeby armii amerykańskiej)

Wskaźniki stosowane w testach inteligencji i zdolności jako podstawa punktowania:

- poprawność odpowiedzi (najczęściej oceniana w skali 1-0, czasem 0-1-2, bardzo rzadko inaczej)

- szybkość odpowiedzi

= czas wykonywania zadań ( w testach szybkości)

= liczba zadań wykonanych w określonym czasie

= premie (dodatkowe punkty za szybsze wykonanie zadań)

Najczęstsze sposoby ujmowania wyników testowych:

- tradycyjne:

> wiek umysłowy (A. Binet) - wynik testu wyrażony wiekiem, w jakim jest przeciętnie uzyskiwany w populacji (dotyczy dzieci)

> klasyczny iloraz inteligencji (W. Stern) -

IQ=(wiek umysłowy: wiek życia)x100 (dotyczy dzieci)

- współczesne:

> centyle

> dewiacyjny iloraz inteligencji (D. Wechsler) i inne wyniki standaryzowane

Podstawowe zarzuty wobec testów:

- dotyczące zadań testowych:

> zadania niewymagające poszukiwania, selekcji i oceny informacji

> zadania mają charakter konwergencyjny

> zadania mierzą głównie „inteligencję akademicką” (między innymi ze względu na typowy materiał zadań, którym są liczby, słowa lub symbole)

> badany podlega sterowaniu zewnętrznemu

- dotyczące zasad diagnozy psychometrycznej:

> nieuwzględnianie istotnych cech jakościowych odpowiedzi

> pozorna „sprawiedliwość”

przykłady zmiennych różnicujących wyniki:

- wielkość zapotrzebowania na instrukcję

- koncentracja uwagi

- wielkość motywacji

- refleksyjność - impulsywność

- zapotrzebowanie na informacje zwrotne

- lęk testowy

- stosowanie statystycznego układu odniesienia ogranicza praktyczną użyteczność diagnozy

WNIOSKI:

- testy nie stanowią czystej miary możliwości intelektualnych, bo ich wyniki zależą także od innych czynników

- testy mierzą wydajność intelektualną

- główne cele stosowania testów to:

> selekcja (zwłaszcza zawodowa)

> wstępna orientacja stanowiąca punkt wyjścia diagnozy

- nie należy zarzucać testom, że nie nadają się do tego, do czego nie są przeznaczone

Kierunki modyfikacji testów:

- próby przybliżania zadań testowych do „życia”

- zmiana strategii doboru zadań (dbałość o trafność teoretyczną)

- analiza błędnych odpowiedzi

- indywidualizacja przebiegu badania, np. pytania o uzasadnienie odpowiedzi

- stopniowa pomoc (diagnoza „dynamiczna”)

28.10.2005

Zastosowanie komputerów w badaniach testowych:

1. Komputeryzacja procedury tradycyjnej (korzyści: precyzja rejestracji wyników, łatwość i szybkość oceny).

2. Testowanie adaptacyjne (CAT)

- dostosowanie zakresu badania do jakości odpowiedzi i psychometrycznych parametrów zadań („indywidualna droga po teście”)

- podawanie wskazówek dostosowanych do rodzaju błędów

Nowe oblicza inteligencji i poza inteligencją „akademicka”.

Thorndike - struktura intelektu

Inteligencja społeczna - to zdolność do rozumienia ludzi i radzenia sobie z nimi, warunkująca mądre postępowanie w kontaktach społecznych.

Rozwiązanie dwuczynnikowego modelu inteligencji społecznej (Thorndike)

Czynnik 1: poznawczy Czynnik 2: „działaniowy”

(rozumienie ludzi) (radzenie sobie w kontaktach)

- rozpoznawanie stanów emocjonalnych - przyswajanie sobie i stosowanie

i intencji innych ludzi reguł, norm społecznych

- rozumienie motywów postępowania - rozwiązywanie problemów

- przewidywanie zachowań interpersonalnych

- rozumienie relacji społecznych

H. Gardnem

Nie jedna lecz wiele odrębnych inteligencji

Typy inteligencji: językowa, logiczno-matematyczna, przestrzenna, muzyczna, cielesno-kinestetyczna (taniec, sporty), interpersonalna(rozumienie innych, pomoc, sprzedaż, reklama), intrapersonalna (rozumienie siebie samego-własnych emocji, pragnień, mocnych i słabych stron)

Inteligencja emocjonalna:

Twórcy pojęcia: P. Salovey i J.D. Mayer (1990)

Popularyzacja: Goleman

Inteligencja emocjonalna - zdolność do spostrzegania własnych i cudzych emocji, rozumienia ich i wykorzystywania uzyskanych na tej drodze informacji do kierowania własnym myśleniem i działaniem.

Może być traktowana jako podzakres inteligencji społecznej.

Niektóre czynniki odpowiedzialne za zmniejszenie prognostyczności tradycyjnie rozumianej inteligencji:

- zmienność warunków, wymagań, zadań => potrzeba nadążania za zmianami i ich wyprzedzania

- zwiększona konkurencyjność => potrzeba rywalizowania, znoszenia porażek

- nadmiar informacji => potrzeba dokonywania selekcji

- zespołowy charakter pracy => potrzeb współdziałania z innymi

- dywergencyjny charakter problemów => potrzeba otwartości i kreatywności

Adaptacyjne funkcje emocji i zagrożenia procesu adaptacji:

Funkcje: Zagrożenia:

Informacyjna - emocje informują Zniekształcenie obiektywnych

o wartości (ważności) bodźców informacji.

i wydarzeń.

Mobilizacyjna - emocje pobudzają Nadmierne pobudzenie prowadzące

do myślenia i działania. do dezorganizacji funkcjonowania.

Komunikacyjna - mocje wyrażone Nadmierne „odsłanianie się”,

na zewnątrz komunikują otoczeniu szkodzące jednostce i innym.

o stanie jednostki.

Umiejętności emocjonalne:

- um. konfrontowania subiektywnych doznań z obiektywną rzeczywistością

- um. regulowania poziomu pobudzenia

- um. kontrolowanego wyrażania emocji

Inteligencja emocjonalna warunkuje opanowanie tych umiejętności, a tym samym efektywność pełnienia funkcji regulacyjnych emocji (tak, by unikać związanych z nimi zagrożeń).

Komponenty inteligencji emocjonalnej:

- zdolność rozpoznawania i różnicowania emocji

- zdolność rozumienia emocji - ich źródeł i konsekwencji

- zdolność przewidywania emocji

- zdolność oceny emocji

- zdolność kontrolowania i regulowania emocji

Badania wskazują na istnienie czynnika ogólnego inteligencji emocjonalnej.

Np. empatia, asertywność, zdolność utrzymywania więzi interpersonalnych, umiejętność autoprezentacji (zwłaszcza niewerbalnej), odpowiedzialność społeczna, tolerancja na stres, kontrola impulsów, zdolność do samoregulacji nastroju, optymizm.

Sposoby pomiaru:

- inteligencji społecznej

- inteligencji emocjonalnej

- kompetencji społecznych i emocjonalnych

  1. Testy: zadania na materiale „behawioralnym” (fotografie lub rysunki przedstawiające ludzi, opisy zachowań czy sytuacji społecznych itp.)

  2. Testy sytuacyjne.

  3. Samoopisowe kwestionariusze.

  4. Techniki obserwacyjne.

  5. Wskaźniki obiektywne (np. ilość kontaktów społecznych, pozycje socjometryczne)

Wady pomiaru testowego:

1. Wpływ innych zdolności na wyniki.

2. Trudność tworzenia kluczy do oceny odpowiedzi, możliwe kryteria:

> ocena sędziów kompetentnych

> częstość odpowiedzi w próbie normalizacyjnej

> kryteria obiektywne (w wypadku stosowania materiału „naturalnego”)

Wady pomiaru kwestionariuszowego:

1. Zależność wyników od adekwatności samowiedzy.

2. Podatność na wpływ aprobaty społecznej, możliwość oszukiwania.

Znaczenie inteligencji emocjonalnej (w świetle dotychczasowych wyników badań)

> Jest ważnym czynnikiem dobrostanu psychicznego - wpływa na samopoczucie, chroni zdrowie psychiczne.

> Ułatwia mobilizowanie się w sytuacjach zadaniowych, pokonywanie trudności, konstruktywne radzenie sobie ze stresem.

> Ułatwia kontakty społeczne.

> Warunkuje efektywne funkcjonowanie w zawodach wymagających kontaktów z ludźmi lub polegających na oddziaływaniu na ludzi.

4.11.2005

BIOLOGICZNE KONCEPCJE INTELIGENCJI.

Analogia między umysłem ludzkim a komputerem.

0x08 graphic

Poszukiwanie istoty inteligencji w:

- pojemności pamięci roboczej

- niezawodności procesu transmisji neuronalnej

- szybkość przetwarzania

ważne nazwiska:

- E. Hunt

- P.A. Vernon

- H.J. Eysenck

- A.R. Jensen

- T. Nettelback

Rola szybkości przetwarzania informacji:

- cecha podstawowa stanowiąca istotę inteligencji (kompensująca ograniczenia pamięci roboczej)

lub

- cecha wtórna pochodna od niezawodności systemu przetwarzania (odporności na zakłócenia transmisji neuronalnej)

Szybkość umysłowa (mental speed) jako wskaźnik inteligencji.

Prekursor: Francis Galton (1822-1911)

(związek inteligencji z prostymi funkcjami sensorycznymi, np. czasem reakcji)

propagator w USA: J. McKeen, Cattell

*renesans idei Galtona - lata 70

chronometryczny pomiar inteligencji (związany z szybkością)

założenie: inteligencja przejawia się w szybkości wykonywania elementarnych zadań poznawczych (ECT-> elementary cognitive tasks)

V = S : t

S - strategia, sposób rozwiązywania zadań

Główne typy ECT:

- zadania wymagające reakcji prostej (jeden bodziec-jedna reakcja)

- zadania wymagające reakcji z wyborem, (co najmniej dwa bodźce)

- wzrokowe przeszukiwanie serii

- porównywanie bodźców (np. długości dwóch linii) przy krótkim czasie prezentacji („czas inspekcji”)

- testy weryfikacji semantycznej, np.

A B

A jest przed B (tak/nie)

Wskaźniki stosowane w ECT:

- średni czas reakcji (często odróżniany od czasu ruchu)

- wariancje czasów reakcji (im krótszy czas i mniejsza wariancja, tym wyższa inteligencja)

- nachylenie krzywej czasu reagowania w sytuacjach poznawczych o wzrastającej wartości informacyjnej

- czas inspekcji (inspection time - IT) - czas potrzebny badanemu do rozróżnienia dwu prostych bodźców percepcyjnych (D. Vickers, T. Nettelbeck)

Zalety ECT:

- niezależność od doświadczeń (czystość kulturowa)

- ekonomiczność

- pomiar w jednostkach fizycznych („mocna” skala pomiarowa)

Wskaźniki trafności ECT:

- korelacje z testami inteligencji (często stosowany Test Matryc Ravena)

przeciętnie: od -0,30 do -0,50, czasem nawet Ok -0,80

ale takie bliskie 0 lub nawet dodatnie

korelacje te wzrastają wraz ze wzrostem:

- nasycenia testu czynnikiem g

- złożoności ECT

- zróżnicowania badanej grupy

- podobieństwo krzywych rozwojowych ECT i mierzonej testami inteligencji płynnej

Krytyka ECT jako sposobu pomiaru inteligencji:

1. Inteligencja (jako zdolność przystosowania się do warunków życia) przejawia się w sytuacjach złożonych.

2. W takich sytuacjach istotną rolę odgrywają strategie poznawcze:

- efektywność strategii

- giętkość strategii

3. Szybkość na niektórych etapach rozwiązywania problemów koreluje ujemnie z efektywnością.

Analiza komputerowa:

- szybkość przetwarzania => rola oprzyrządowania (hardware)

- strategie przetwarzania => rola oprogramowania (software)

Wskaźniki psychofizjologiczne inteligencji:

- Diagnoza inteligencji na podstawie zapisu EEG.

Potencjał wywołany:

Zmiana aktywności elektrycznej mózgu spowodowana nagłym zadziałaniem bodźca.

Cechy potencjałów wywołanych skorelowanych z inteligencją:

- amplituda piku P3 (P300) (korelacja dodatnia)

- czas atencji (korelacja ujemna)

- stopień złożoności (korelacja dodatnia)

- szybkość habituacji (korelacje dodatnie)

Tomografia pozytronowi:

- metabolizm glukozy podczas wykonywania zadań poznawczych (słabszy u osób bardziej inteligentnych)

18.11.2005

TRIARCHICZNA TEORIA INTELIGENCJI R.J. STERNBERG'A

TRIARCHIE - (gr.) tria' - trzy; `archie' - rządzona

Subteorie teorii triarchicznej:

Wyznaczniki inteligencji

Zdolności

Subteoria

Świat zewnętrzny

Praktyczne

Kontekstu

(dotyczy funkcji inteligencji)

Świat wewnętrzny

Analityczne

Komponentów

(dotyczy operacji intelektualnych)

Doświadczenie

Twórcze

Doświadczenie

(dotyczy przejawów inteligencji)

Trzy typy myślenia odpowiadające zdolnościom wyróżnionym w triarchicznej teorii inteligencji:

  1. Myślenie praktyczne - rozwiązywanie problemów wymagających zastosowania posiadanej wiedzy w codziennych sytuacjach (zastosuj....użyj....wykonaj).

  1. Myślenie analityczne - rozwiązywanie żmudnych problemów za pośrednictwem manipulowania elementami problemu lub relacjami między nimi. (zanalizuj....porównaj....oceń).

  1. Myślenie twórcze - rozwiązywanie nowych problemów (stwórz...wymyśl....zaprojektuj).

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Subteoria Kontekstu - podstawowe tezy:

  1. Funkcja inteligencji jest adaptacyjna do świata zewnętrznego.

  2. Trzy formy adaptacji:

  1. Zróżnicowanie wymagań środowiskowo - kulturowych (zróżnicowanie treści inteligentnych zachowań i form, jakie przybiera inteligencja).

  2. Idea testów „czystych kulturowo” jest pozbawiona sensu.

  3. Postulat: wykorzystanie kulturowo wyznaczonych treści inteligentnych zachowań (np. analiza ukrytych teorii inteligencji).

Subteoria Doświadczeniowa: