Julian Tuwim

Prawdziwy futurysta

Przedwojenna awangarda literacka traktowała Tuwima jako twórcę piszącego głównie dla pensjonarek. Według tego poglądu produkcje mistrza sytuowane były gdzieś w okolicach Syrokomli albo innego grafomana zasilającego wyobraźnie roznamiętnionych podlotków. Ale oceńcie sami, czy poniższe wiersze nie są przykładem wprowadzenia w życie jednego z głównych założeń futuryzmu: tzn. utworzenia takiego języka poetyckiego, który nie miał by odpowiedników w języku codziennym, który nie miałby charakteru semantycznego, byłby pozarozumowy?

SŁOPIEWNIE Karolowi Szymanowskiemu 1 ZIELONE SŁOWA A gdzie pod lasem podlasina, Tam gęsta wiklina-szeleścina. Na prawo bór, na lewo trawy, Oj da i te szerokie, śpiewane morawy. Iści woda, uści woda na murawie, Szumi-strumni dunajewo po niekławie. Na prawo bór czarnolas dąbrowiany. Na lewo ziel jasnoziel liści wodziany. A po szepcinie wiją, a na murawie dzwionie, A i tam tżną wesoło te morowiańskie konie. 2 SŁOWISIEŃ W białodrzewiu jaśnie dźni słoneczko, Miodzie złoci białopałem żyśnie, Drzewia pełni pszczelą i pasieczną, A przez liście kraśnie pęk słowiśnie. A gdy sierpiec na niebłoczu łyście, W cieniem ciemnie jeno niedośpiewy W białodrzewiu ćwirnie i srebliście Słowik słowi słowisienkie ciewy. 3 KALINOWE DWORY Kalinowe dwory Jarzeń na jawory, Jarzębiec surowy, Czerwoń do zawory! Czerwoń jagodzico Ładnie do dziewanny! Borem nie da rady, Jaworowe panny! Dziewierz borem łazi, Łyśnie na spiekory: Hej, kraśnie zagorzewią Kalinowe dwory! 4 WANDA Woda Wanda wiślana głaź głębica srebliwa po ciemnurzu pazurem wodzi jaskro księżawiec sino płynie dno śpiewa woda wanda ruślana czesze włosy świetłodzie topiel dziewny kniaziewny. 5 O MOWIE ROSYJSKIEJ Tiewnaja piewunnica Miłoj ni raduny! Zwoniestie, zagoriste Swietoładi struny! Wjarkoti żurczałowo, Wjunica płaczewna, Grustiwie pieczałowo Tiewnaja słopiewna 6 ŚWIĘTY FRANCISZEK Ptakowie kwiatowie łanie weseli alleluja, lelija ewangieli. Ewangieli angieli światu wołali: niewiemo! chwalemo! płakali. Niebianie polanie słodkiej światłości Jezusie gołąbku miłości!

Jeszcze jeden wiersz mistrza mieszczący się w podobnej konwencji, tyle że mniej futurystycznie, ale za to chyba ładniej napisany:

BIOLOGIA Baby latem biodrzeją. Soki w babach się grzeją, Owoc żywy dojrzewa, Lep żywiczny wre w drzewach. Płeć się pławi płodziwa, Buchaj ciołę pokrywa, Mleczem tłustym się klei W rozjuszonej nadziei. Dyszy ziemia - kobyła, Wymion dwoje w świat wzbiła, Byk wiecznego żywota Białym ślepiem żar miota. Roztopiły się pola, Rozstąpiła się rola I w czarnoziem tętniący Trysnął białun gorący.

---