historia-charakterystyka wladzy w sredniowieczu pojecia (2) , KATEGORIE PORÓWNAWCZE


KATEGORIE PORÓWNAWCZE

MONARCHIA PATRYMONIALNA

ROZBICIE DZIELNICOWE

MONARCHIA STANOWA

1. STOSUNEK WŁADCY DO TERYTORIUM PAŃSTWA

Terytorium własnością osobistą władcy.

Państwo rozbite na dzielnice - władca sprawuje bezpośrednie rządy tylko w swojej dzielnicy.

Osoba władcy oddzielona od terytorium, nie może dzielić terytorium.

2. STOSUNEK WŁADCY DO PODDANYCH

Wszyscy poddani podlegają władzy księcia lub króla.

Nadając immunitety królowie/ książęta nadają władzę sądową i podatkową w ręce feudałów.

Reprezentacje stanowe współdecydują z władcą.

3. FUNKCJE I ROLE WŁADCY

Wódz, prawodawca i sędzia.

Władca najwyższym suzerem.

Król strażnikiem praw i rozjemcą w konfliktach międzystanowych.

4. PODSTAWY W UTRZYMANIU APARATU WŁADZY

Władca utrzymuje wszystkich urzędników świeckich i duchowych.

Urzędy świeckie i duchowe uniezależniają się w skutek nadań ziemskich ze strony księcia.

Zawodowi urzędnicy wynagradzani ze skarbu monarszego.

5. STOPIEN SKUPIENIA WŁADZY

Centralizacja.

Decentralizacja.

Centralizacja (król+rada).

ORGANIZACJA PAŃSTWA WCZESNOŚREDNIOWIECZNEGO

KRÓL urzędy dworskie: PALATYN (wojewoda), KANCLERZ, KOMORNIK (skarbnik) CZEŚNIK I STOLNIK, PODCZASZY urzędy lokalne: PAN GRODOWY lub KASZTELAN. DANINY: OPOLE, STRUŻA, SZRON, NARZAZ (nierogacizna), POWOŁOWE (poradne lub podymne). DANINA BYŁA DAWANA W ZALERZNOŚCI OD WIELKOŚCI MAJĄTKU. ŚWIADCZENIA (POSŁUGI): STAN, PODWODY. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY: PROWINCJE (7-8) którymi zarządzał wojewoda. OKRĘGI GRODOWE (ok.90) którymi zarządzał pan grodowy (kasztelan) GRÓD którym zarządzał Komes. PLEMIONA SŁOWIAŃSKIE: WOLINIANIE, POMORZANIE, ŁUŻYCZANIE, SERBOWIE, SŁOWIŃCY, GOPLANIE, POLANIE, LUBUSZANIE, ŁUCZANIE, CZESI, DZIADOSZANIE, ŚLĘŻANIE, OPOLANIE, DUDLEBOWIE, BOBRZANIE, MORAWIANIE, CHORUTANIE, MAZOWSZANIE, LĘDZIANIE, WIŚLANIE, SŁOWACY, NITRZANIE. PALATYN- W Polsce piastowskiej comes palatinus (komes pałacowy) zastępował panującego w różnych dziedzinach zarządzania państwem. Godność palatyna łączyła się z funkcją wojewody, naczelnika wojska. KANCLERZ (łc. cancellarius `sekretarz królewski') w daw. Polsce - wysoki urzędnik zarządzający kancelarią królewską; od XV w. piastujący również funkcję ministra spraw wewnętrznych i zagranicznych. KOMORNIK- pracownik państwowy powołany do pełnienia czynności egzekucyjnych i innych wskazanych w ustawach. Okręg urzędowy komornika, tzw. rewir, obejmuje zasadniczo okręg sądu rejonowego lub jego część. CZEŚNIK- tytuł używany w Polsce szlacheckiej, przysługujący urzędnikowi mającemu pod opieką piwnice panującego. W znaczeniu tym używany do XIV w., później posiadał już tylko znaczenie honorowe, nie był związany z konkretnymi funkcjami. Określał pozycję urzędnika w hierarchii dworskiej. STOLNIK- w Polsce do XIII w. urzędnik sprawujący pieczę nad stołem panującego. W XIV-XVI w. honorowy urząd ziemski. PODCZASZY- w dawnej Polsce wysoki urzędnik na dworze królewskim bądź książęcym, zastępca cześnika. Do jego obowiązków należało próbowanie wszelkich napojów podawanych panującemu.



Wyszukiwarka